B!l!

mle felsefe arasında sanat

● Sanat b!l!m ve felsefen!n arasında mıdır, yoksa bunlara karşıt mıdır?
● Sanat eser!nde b!ç!m, !çer!k, öz ned!r?
Taner ceylan. Ressam.
Her çağda görsel !let!ş!m dend!ğ!nde ç!zg! ön plana ç.ıkar. Bu res!m !ç!n de geçerl!d!r? Pek! renk
m! res!m m! öneml!d!r res!m !ç!n?

Ç!zg! ve renk karşıtlığı nasıl tanımlanab!l!r? Ç!zg! ve renk üzer!ne.. ç!zg! dend!ğ!nde !lk mağara
res!mler! !ç!n ç!zg! !le başladı den!r, ancak renkler de vardır.

● Sanat eser!n!n nedensell!ğ!n! sorgulamak onu b!l!m!n m! yoksa felsefen!n m! !nceleme

sahasına dah!l eder?

Platon: !mge, !dea. Platon sanatçıyı zanaatkarın arkasına koyar.

● Sanat, b!l!m ve felsefe arasında nerede durur?

Ç!zg! ve renk !ç !çed!r. En yalın hal!yle “ç!zg!”; natürel ç!zg!, doğal olmayan -!nsan !cadı- ç!zg!,
geometr!k ç!zg!, kal!graf!k ç!zg!. Doğadak! ç!zg!de ton ve der!nl!k vardır. İnsan !cadı ç!zg!de saflık
vardır, çünkü sun!d!r. İnsan o ç!zg!y! !cad ederken b!r ton açığı yanına koyduğunda mekân ortaya
çıkar, espas ortaya çıkar. Farklı farklı ç!zg!lerde !nsan dünya yaratmaya başlar, soyut resm!n
köken! de buradadır (non-f!gurat!ve).

D!ğer katman !se geometr!k katmandır. İnsanın farklı ç!zg!lerde yen! dünyalar yaratması her şey!n
real!st olmadığını göster!r.

Felsefede sorular öneml!d!r, soru sorab!lmek.

4.Ç!zg! kal!graf!. En şa!rene, en ş!!rsel olanı. Dalgayı, sınırsızlığı, melod!y! göster!r. Arabesk ç!zg!.
Kal!graf!n!n kend!s!ndek! melod! !le !l!şk!s!. Batı sanatında barok ve rokokoya karşılık gel!rken,
doğuda çok daha önces!nde keşfed!lm!şt!r. Bu ç!zg!de görme b!ç!mler! ve sanat tar!hsel d!zgeler
bel!rg!nleş!r.

Barok muz!k ve barok res!m eşleşmez. (?).

Gaud!. Gaud! m!mar!s!.

Dal!.
P!casso.
Goya.

İspanyol ruhunu avrupadan ayıran yön endülüs. İspanya sanatında arabesk ruh saklıdır.
Mona l!sada ç!zg! yok olmuştur. En der!n perspekt!f var ama b!ld!ğ!m!z anlamda değ!l. Leonardo
!le b!ld!kler!m!z değ!ş!r. Rembrandta !se durum daha farklıdır.

Descartes !le rembrandt aynı çağ.

Ressam gözü ç!zg!ye baktığında renk görür.

Wöffl!n vs panofsky.

W. Klas!kle 16 ve 17. Yy karşılaştırı. Klas!kle barok arasında beş ayrı karakter!st!k vardır. “Klas!k
sanatı karakter!ze eden temel !lkeler”
1.l!neerl!k
2.yüzeysell!k
3.tekton!k b!ç!m (kapalılık)
4.çokluk
5.açıklık

“Barok sanatı karakter!ze eden temel !lkeler”

1.gölgesell!k
2.der!nl!k
3.açık form
4.b!rl!k
5.kapalılık (bel!rs!zl!k)

Bu unsurlarda ç!zg! barok sanata der!nl!k vermeye yarar (bence tonlama !le der!nl!k ver!l!r)

Ç!zg!yle reng! karşı kutuplara koyarlar. Renk ve ç!zg! arasında cşddş bşr ayrım yapmaya yönel!k
sanatta ve felsefede b!r heves vardır. Örneğ!n hava perspekt!f!. Bu ayrımlara abanmak doğru
mudur?

Bu teor!k b!r bakıştır. Uygulamada durum değ!ş!r. Desen, ç!zg! reng!n alt yapısıdır. Her ç!zg!n!n b!r
reng! vardır.
Reng!n ş!ddet! (ışığı yansıtma m!ktarı)
Valör (kend!nde barındırdığı renkler)-
Uyumu (d!ğer renklerle olan !l!şk!s!)

Klas!k res!mde ç!zg! !le kompoz!syon oluşturulur -m!mar!de de öyle-. Mekân, ç!zg! !le
oluşturulmaya başlanır ancak hac!msel değerler renk ve tonlama !le de ver!leb!l!r.

Sanat yapıtına bakmak ve anlamak kolay değ!ld!r. Soyut resm! algılamak güçtür. -bence öznel
olduğu !ç!n algılaması güçtür.-
B!r !nsan resme nasıl bakar? B!r ressam !ç!n mekân ne !fade eder?

Sanat yapıtını algılamak bakan k!ş!n!n yaşantısıyla ve bakış açısıyla çok alakalıdır.

Barok dönemde ç!zg!n!n evr!mleşt!ğ! görülür. Geometr!k perspekt!f değ!l, hava perspekt!f!
kullanılır. Der!nl!k farklı ögelerle sağlanır. Ç!zg!n!n tek katmanlı olmaması d!kkate değerd!r.,

M!nyatürde renkler blok hal!nded!r. Nesneler bet!mlenmez,!şaret ed!l!r, tems!l ed!l!r. Aynı zamanda
kal!graf! de vardır. Eğr!sel formlar bel!rg!nd!r. Ney ses! de kal!graf!kt!r. Görme b!ç!mler!ne hak!m
olmak ve onu gel!şt!rmek gerekl!d!r. B!r k!ş!n!n her şey, terc!hler! çok bel!rley!c!d!r. Bu görme
b!ç!mler!yle de alakalıdır. Ç!zg! !le renk arasındak! ger!l!m yen!çağla düşünüldüğünde sanatçının
!rades! dışında koşullanır.

Modern!zmden sonra renk ve ç!zg! sanatta bel!rley!c!l!ğ!n! kaybetm!şt!r. Bu durumun daha da

ötes!nde modern!zm!n ardından sanatın tek b!r tanımı yoktur artık, b!rçok tanım ve görüş kabul
görür. Kavramsal sanat, k!net!k sanat, land art…

Mondr!an. Hem ç!zg! var hem renk var.

Pollock. Ç!zg! m! renk m!?

Günümüzü tanımlamak zor.

Duygu. B!r ressam çok !y! tuzak kuran b!r avcıdır aynı zamanda. İzley!c!y! nasıl kaparım? İzley!c!n!n
duygularıyla oynayarak. Gölge. Duyguyu gölge ver!r, ışığı ortaya çıkarır.

Postmodern!zmde yalınlık var mıdır?

Duygulanımlar evrenseld!r.

Sanatta sezg!sell!k çok öneml!d!r.

● sanatçının kalp gözü var mıdır?

Günümüzün postmodern eğ!l!mler! sanat yapıtına olan yaklaşımı etk!l!yor. Gündel!k yaşam
prat!kler!n!n hızlı e ve karmaşık hale gelmes! sanat yapıtına olan yorumları değ!şt!r!yor. Hırs,
koşturma !çer!s!nde nasıl sanat yapılacak, bunun da ötes!nde nasıl okunacak?

Boşluğun önem!. Hayatımıza boşluğu sokmalıyız.

Anlamak !ç!n durmak ve yavaşlamak gerek!r.

uzamsal ve metafor!k !l!şk!ler!n der!nl!ğ!n! araştırmak !ç!n dokuz kare problem!n! kullandı. Dokuz
karel!k araştırmalar, 1960'ların sonlarından 1970'ler!n ortalarına ve ötes!ne kadar “Duvar Evler!”
nde daha der!n, daha k!ş!sel b!r m!mar! kovmaya yol açtı. Çalışması !lerled!kçe, Hejduk'un m!mar!
sorunların çözümüne yönel!k doğrudan pragmat!k yaklaşımı, 1999-2000'dek! “Çevrelemeler”!nde
belgelend!ğ! g!b!, son çalışmalarında güçlü sembol!k önermeler hal!ne geld!.
Hejduk'un m!mar! yolculuğu, keş!flerle ve yen! başlangıçlarla dolu b!r yaşamı tems!l eden b!r
yolculuktu, ancak yolculuğu sonunda tam b!r döngüye g!rd!. Bu k!tap !lerled!kçe, Hejduk'un
yolculuğuna başladığı yer!n b!tt!ğ! yer olduğunu göreceğ!z. Hejduk'un çalışmasındak! m!mar!
araştırmanın geç!ş der!nl!ğ!, h!kaye anlatımının görsel b!r gücü olarak 1947 Ezop Masalları
ç!z!mler!yle başlayan ve Elmas Evler ve Duvar Evler keş!fler!nde bulunan zaman ve mekânın
sıkıştırılmasına kadar uzanan soy !z!n! sürerek görüleb!l!r. , Lockhart keş!fler!n!n Masque
projeler!ndek! tems!ller!ne, 1996'dak! Katedral projes!nde tems!l ed!len keş!fler!n!n özet!ne ve son
olarak Hejduk'un son çalışmalarına, 1999/2000'den !t!baren Enclosures'un k!ş!sel ruhsal
görüntüler!ne.
Hejduk, çalışmasının sunumunda bel!rl! görüntüler gel!şt!rd!. Onun şeytan çıkarma ay!nler! her
zaman onun araştırmasına yönel!k çözümler anlamına gelm!yordu, bunun yer!ne !mgelem, onun
tarafından düşünmeye sevk eden düşündürücü sorular olarak sağlanıyordu. 1947 Ezop Masalları
ç!z!mler!nde tems!l ed!len hayal gücünün oyunculuğu ve masum!yet!, n!hayet!nde, kar!yer!n!n
sonunda 1999/2000 Enclosures ç!z!mler!nde kovulan der!n, duygusal b!r arayışa dönüştü.
Ezop'un Masalları ç!z!mler!, b!r sanatçının yaratıcı gözüyle çocuksu b!r hayal! dünyayı araştırdı ve
Muhafaza levhaları, duygusal arayışının der!nl!kler!n! keşfeden usta b!r şa!r!n olgun z!hn!
aracılığıyla "h!ssed!ld!", ancak kısıtlamaları çağrıştıran b!r şek!lde sunuldu. ve b!r çocuğun
masum!yet!.