Professional Documents
Culture Documents
Określanie Poziomu Emisji Składnikó
Określanie Poziomu Emisji Składnikó
Summary. This paper presents the method of calculation the amount of different
ingredients of exhaust emission from spark ignition engines. The tentative calculations were
made. Results of the calculations were compared with the results of the research, which were
made for turbo-charged spark ignition engine.
1. WPROWADZENIE
Konieczność spełniania norm emisji spalin stawia przed producentami coraz trudniejsze
zadania. W przypadku pojazdów eksploatowanych poziom emisji spalin powinien być
kontrolowany podczas obsług technicznych oraz podczas obowiązkowych badań kontrolnych.
Natomiast podczas okresowych obsług technicznych, jak i obowiązkowych badań
kontrolnych diagnozowanie stanu technicznego silnika w zakresie oddziaływania na
środowisko jest najczęściej pomijane lub traktowane pobieżnie. Znaczna część
z eksploatowanych silników jest niesprawna przynajmniej w zakresie emisji zanieczyszczeń.
Użytkowanie niesprawnego silnika, a także stosowanie niewłaściwych materiałów
eksploatacyjnych lub paliw powoduje, iż niekorzystne oddziaływanie silników na środowisko
gwałtownie wzrasta [1]. Przy określaniu szacunkowego poziomu emisji spalin przez
samochody istotna jest znajomość wpływu warunków pracy silnika, tj. obciążenia, prędkości
obrotowej, warunków otoczenia oraz cech konstrukcyjnych na zawartość poszczególnych
składników w spalinach.
168 A. Kutrzyk, J. Filipczyk
Powstawanie cząstek stałych PM zależy od ilości wolnego tlenu. Liczba cząstek stałych
wzrasta wraz ze wzbogaceniem mieszanki. Szczególnie duży wzrost licznych cząstek stałych
występuje dla współczynników nadmiaru powietrza zbliżających się do dolnej granicy
wartości granicznej, tj. do zakresu od 1,5 do 1,1. Stężenie tlenku węgla w spalinach silnika
o zapłonie samoczynnym są stosunkowo małe. Emisja węglowodorów rośnie wraz ze
zubożaniem mieszanki paliwowo – powietrznej. W przypadku tlenków azotu, najbardziej
sprzyjające warunki występują podczas spalania mieszanek nieznacznie zubożonych. Aby
powstały tlenki azotu NOx, muszą być spełnione następujące warunki: wysoka temperatura
spalania oraz wolne cząsteczki tlenu. Spalanie w silnikach o zapłonie samoczynnym z reguły
odbywa się w warunkach nadmiaru powietrza, co sprzyja powstawaniu tlenków azotu. Tlenki
siarki pochodzą z utleniania siarki znajdującej się w oleju napędowym [4,5].
Określanie poziomu emisji… 169
3. SKŁADNIKI SPALIN
gdzie:
ni" - ilość danego składnika spalin,
na min ZA - wilgoć pochodząca z powietrza,
na min - teoretyczne zapotrzebowanie na powietrze,
ZA - molowy stopień zawilżenia powietrza,
λ - współczynnik nadmiaru powietrza
na' nt'
λ= = , (5)
na min nt min
na' - jednostkowe zużycie powietrza,
n t' - jednostkowe zużycie tlenu,
nt min - teoretyczne zapotrzebowanie na tlen.
nt min = 0,21· na min (6)
Przy spalaniu paliwa, w skład którego wchodzą: węgiel, wodór, siarka i tlen, udziały
masowe można w uproszczeniu zapisać jako [7]:
c+h+s+o=1 (7)
C + O2 → CO2 (8)
1 kmol C + kmol O2 → 1 kmol CO2 (9)
12 kg C + 2 ∙ 16 kg O2→ 44 kg CO2 (10)
1
C+O2 → CO (11)
2
1
1 kmol C + kmol O2 → 1 kmol CO (12)
2
12 kg C + 16 kg O2→ 28 kg CO (13)
170 A. Kutrzyk, J. Filipczyk
S + O2 → SO2 (14)
1 kmol S + kmol O2 → 1 kmol SO2 (15)
32 kg S + 2 ∙ 16 kg O2→ 64 kg SO2 (16)
2 H2 + O2 → 2 H2O (17)
2 kmol H2 + 1 kmol O2 → 2 kmol H2O (18)
2∙2 kg H2 + 2∙ 16 O2 → 36 kg H2O (19)
- tlenek węgla CO
z 1 kg C powstaje → 1,867 m3 CO;
- wodór
z 1 kg H powstaje → 11,2 m3 H2O.
Objętość całkowita spalin mokrych (zawierających parę wodną) z 1 kg paliwa jest równa [6]:
- dla λ > 1
Vspm = 1,867c + 0,701s + 11,21h + (λ – 0,21) na min , m3 /kg paliwa (20)
- dla λ< 1
Vspm = 1,867c + 0,701s + 11,21h + 0,79 na min , m3 /kg paliwa , (21)
Przy założeniu, że całkowita objętość spalin Vspm równa jest 100 %, procentową zawartość
CO2 + CO można obliczyć wg zależności:
100
Vspm = 1,867c , (24)
bt
gdzie b + t – procentowa zawartość CO2 i CO
Stąd:
100 1,596
b+t= (25)
Vsp
Analogicznie można określić objętość pozostałych składników:
- dla λ = 1,03
Vspm = 1,596 + 1,625 + 0,82·11,48 = 12,63 m3/kg paliwa, (29)
gdzie:
1,596 m3 /kg paliwa – CO2 + CO,
1,625 m3 /kg paliwa – składniki zawierające wodór,
0,82·11,48 = 9,41 m3/kg paliwa – łączna objętość składników związków azotu i
wolnego tlenu,
gdzie:
Tabela 1
Objętość poszczególnych składników spalin
Objętość CO + CO2 N2 O2 H2 Vsp
m3/kg paliwa 1,596 9,34 0,07 1,625 12,63
% 12,63 73,93 0,57 12,86 100
4. BADANIA WERYFIKACYJNE
Tabela 2
Przykładowe wyniki badań
n M ge CO CO2 NOx O2
Lp. [obr/min] [Nm] [g/s] [%] [%] [ppm] [%] λ
1. 1200 97 1,1 0,46 14,8 2890 0,62 1,012
2. 1400 96 1,32 0,44 14,8 2559 0,60 1,012
3. 1600 118 1,32 0,51 14,9 3800 0,60 1,009
4. 1800 118 1,58 0,53 14,7 3971 0,60 1,008
5. 2000 123 1,83 0,52 14,8 4030 0,60 1,009
6. 2200 124 1,04 0,50 14,8 4095 0,60 1,001
7. 2400 123 2,07 0,52 14,8 4340 0,60 1,009
8. 2600 122 2,28 0,53 14,8 4604 0,59 1,009
9. 2800 120 2,27 0,37 14,8 5152 0,71 1,020
10. 3000 117 2,41 0,33 14,8 5250 0,71 1,021
11. 3200 117 2,64 0,19 14,6 5725 0,99 1,041
12. 3400 115 2,74 0,16 14,1 5963 0,79 1,082
13. 3600 115 3,01 0,22 14,6 5880 0,96 1,035
14. 3800 115 3,29 0,60 14,8 4864 0,48 1,003
15. 4000 116 3,44 0,54 14,8 4130 0,41 0,999
16. 4200 114 3,74 1,32 14,5 4044 0,22 0,972
17. 4400 112 3,83 1,32 14,4 4101 0,28 0,974
Określanie poziomu emisji… 173
CO + CO2
wyniki wyniki
badań obliczeń
15,26 12,84
15,24 12,84
15,41 12,88
15,23 12,89
15,32 12,88
15,30 12,90
15,32 12,88
15,33 12,88
15,17 12,75
15,13 12,74
14,79 12,51
14,26 12,06
14,82 12,58
15,40 12,95
15,34 13,00
15,82 13,34
15,72 13,31
Rys. 1. Przebieg momentu obrotowego oraz procentowej zawartości CO i CO 2 w spalinach
Fig. 1. The torque and the percentage amount of CO and CO2 in exhaust gases curve
6. PODSUMOWANIE
Bibliografia