Deizmin ortaya çıkışı tarihsel arka plan , teolojik etkenler

Deizm Hristiyan toplumunun başlattığı bir düşünce ayrımıdır. Bu düşünce

ayrımına tarihsel bir süreç içerisinde zamanla varılmıştır. Kendilerini deistler
olarak adlandıran bir grup şeklinde ortaya çıkmışlardır. Bunlar dünyanın ve
ahiretin (cennetin) yaratıcısına yani tek tanrıya inanırlar ancak tanrının
gönderdiği bir öğretiyi peygamberi reddederler.
Deizm in ortaya çıkmasına neden olan tarihsel süreçler sebebiyle deizmin
Hristiyanlığın dini ve kültürü içindeki temel inançlar ile kutsal kitabın sahip
olduğu problemlere yönelik tepkisel bir anlayış dini ve felsefi bir arayış olarak
çıktığı görülmektedir.
Avrupa'da meydana gelen Rönesans ve reform hareketleri bir çok felsefi akımın
aydınlatma dönemini yaşamıştır. Deizm bazı Aydınlar tarafından bu dönemin
dini olarak görülmüştür.
Bilimin hızlı gelişmesi, sanayi devrimiyle toplumda önemli rol oynayan bilim
adamlarını , kilise ve ruhban sınıfı bir tehlike olarak görülmüş ve onları
cezalandırma yöntemlerini denenmişlerdir buna karşılık da bilim adamları
Hristiyanlığı ağır eleştirir. Bu çatışmaları fırsat bilen deistler düşüncelerini
yaymaya çalışmış vahiy nübüvveti inkar etmişler
Doğal hayatın gözlemlenmesi sonucu çıkmıştır. Buna göre her şey, işleyişini en
doğru yapacak şekilde ince ayrıntılarla vardır ve bunu ancak bir tanrı yaratabilir.
nasıl ki saatin olması için bir saatçiye ihtiyaç varsa böyle ince detaylarla var olan bir
evrenin de bir yaratıcıya ihtiyacı vardır.

 Genel özellikler
Deistler tanrıya ulaşmak için doğayı ve mantığı esas alırlar. Temel deist
düşünceye göre tanrı bu dünyayı ve insanları yaratmış ancak daha sonra
herhangi bir müdahalede bulunmamıştır.
Deistlerin genel olarak ahiret inancı ve buna bağlı olarak sevap ve günah inancı
da olmadığı için yasaklar yoktur ancak her şey serbest değildir. Çünkü deizme
göre tanrı zaten dünyayı ve insanları yaratırken kurallar koymuş ve bu kuralları
anlamamız için aklımızı yaratmıştır. Deistler doğayı gözlemleyerek ve akıllarını
kullanarak bir yaşam sürerler. Deizm, peygamberleri ve Kutsal kitapları
reddeder. Tüm dinleri reddeden ancak tanrının varlığına inanan deizm,
peygamber, kutsal kitap, cennet ve cehennem, melek ve şeytan gibi
kavramların hiçbirini kabul etmez.
Deizmin içinde barındırdığı teolojik problemler ve aşırılıklar
Deistler asla hangi inancın esas inanç olduğuna karar veremezlerdi. Bazıları
sonsuz yaşamı reddederken, diğerleri onu doğal dinin merkezine koyuyorlardı.
Bazı deistler, olası bir müdahalenin Tanrı’nın evreni yeterince mükemmel
yaratmadığı anlamına geleceğini iddia etmişler. Bir kısım deistler ahiretin varlığı
inancını doğal dinin merkezine koyarken, bir kısmının bu inancı inkar ettiği,
diğer bir kısmının ise bu konuda agnostik bir tavır içinde olduğu görülmüştür.
Deizmin katı bir akılcılığa dayalı yapısının onun hem güçlü hem de zayıf tarafını
oluşturduğu görülmüştür. Deistler zaman zaman belirsizlikler yaşamışlardır
kendi aralarında çelişmiş ve ittifak kuramamışlardır.
Deizmin güçlü akılcılığı onun hem güçlü hem de zayıf yanıdır. Dinin esrarengiz
yönünü tenkit ederek oldukca aşırılığa kaçmıştır. Deizmin sunmuş olduğu
anlayış dini hayatın mahiyeti ve fonksiyonuna ters düşmektedir.

Modern dönemde Müslüman toplumlarda popülerleşen

deist akımların nedenleri ve bu problemin çözümündeki
yönetmenler
İslam’ın yanlış anlaşılması ve uygulanmasının özellikle gençleri sürükleyeceği
şey ya ciddi bir umursamazlık ya ateizm ya da deizmdir. İslam’ı doğru anlayan
ve yaşamaya gayret eden biri için deizmin geleneksel dinlere yönelik
itirazlarının bir geçerliliği yoktur ama İslam’ı yanlış anlayan bir grup insan
özellikle gençler bu tür yönetimlerde bulunuyor. Onlar için deizm bir tür kaçış
ibadetten dinden kendini soyutlama
Deizm Hristiyanlığın koyduğu kurallardan kaçış olarak o toplumda çıkmış bir
inanıştır ama İslam’ın bu tür bir inanca yönelmesini tetikleyen bir şey yoktur
kendisini ateist ya da deist olarak ifade edenler geleneksel din anlayışına ve bu
anlayışın insan aklı Yaratılışına uyumlu olmayan iddialarına tepki olarak ateist ya
da deist olmuşlardır. Birçoğunun bu konularda çok yüzeysel bilgilere sahip
olduğu görülür. Bu konuda doğru bilgiler aktarılması ve konuşulup tartışıldıktan
sonra İslam’ın güzelliğini kavrayan ve düşüncesini delillendiremediği için bu
inanışı terkeden insanlar da var ve bu konuda onlara daha fazla bilgi verip İslam
dışı bilgilerden kurtulmalarını sağlamak gerek .
Gençlerin deizim den korumak için onlara İslam’ı iyi tanıtmak tüm doğrularıyla
sahih kaynaktan yani Kur'an-ı Kerimi esas alarak peygamberi iyi ve doğru
anlatarak din hakkında bilgi verirken sevgi ve barış diliyle İslam hakkında kafa
karışıklıklarını ortadan kaldırmak gerek bunun için kendini yeterli donanıma
ulaştıran eğitmenler ve aileler önemli rol oynamalı.