Professional Documents
Culture Documents
300.0 MW 300.0 MW
197.0 MW 403.0 MW
AGC ON AGC ON
Dr. RASİM DOĞAN
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Enerji üretimindeki maliyetlerin minimumda tutulabilmesi jeneratörün verimi, yakıt maliyeti ve hat kayıplarına bağlıdır.
Bir başka deyişle sistemdeki en verimli jeneratör minimum maliyeti garanti edemez. Dolayısıyla biz burada toplam
operasyonel maliyetin minimumda tutulması problemini çözmeye çalışacağız çünkü bu maliyet hesabı hangi
jeneratörün hangi zamanda devreye girmesi gibi önemli kararlar almamıza yardımcı olacaktır.
Konuya başlamadan önce aşağıdaki birimlerin bilinmesinde fayda vardır
1 Btu (British thermal unit) = 1054 J
1 MBtu = 1x106 Btu
1 MBtu = 0.293 MWh
3.41 Mbtu = 1 MWh
Termal tesislerin girişi Btu/h olarak çıkışı ise MW olarak ölçülmektedir. Bu tesislerde MW’lık enerji üretebilmek için
ihtiyaç olan ısı enerjisi için gerekli yakıt grafiği ikinci dereceden bir denklemle ifade edilebilir.
2
𝐶𝑖 (𝑃𝐺𝑖 ) = 𝛼𝑖 + 𝛽𝑃𝐺𝑖 + 𝛾𝑃𝐺𝑖 [₺/hr] (Yakıt−Maliyet)
𝑑𝐶𝑖 𝑃𝐺𝑖
𝐼𝐶𝑖 𝑃𝐺𝑖 = = 𝛽 + 2𝛾𝑃𝐺𝑖 [₺/MWh ]
𝑑𝑃𝐺𝑖
Burada C- maliyet denklemini IC ise marjinal maliyeti bize
ifade etmektedir.
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Örnek: 500 MW (net) üretim yapan bir jeneratörün verimi %35’dir. Karadeniz linyit kömürü ile beslenmektedir
ve kömürün maliyeti 1.7 [₺/Mbtu]’dur. Kömür ise kg başına 18000 Btu enerji açığa çıkarmaktadır.
a. Ne kadar kömür kullanılır bir saatte?
b. Enerjinin maliyeti ne olur?
Örnek: 100W’lık bir lambanın 8 saat boyunca açık unutulduğunu varsayalım, ve kullandığı enerjiyi de biraz önceki
jeneratörden almış olsun. Aradaki İletim/Dağıtım hattının kaybı ise %20 olsun. Bu durumda kaç kg kömür kullanılmıştır?
%20′ lik kaybıda dahil edersek bu lamba 8 saatte toplam 1kW′lık bir enerji tüketimi gerçekleştirmiştir. Buna göre;
CT ≜ 𝐶𝑖 (𝑃𝐺𝑖 )
𝑖=1
m
𝑃𝐺𝑖 = 𝑃𝐷
i=1
Burada PD toplam yük talebidir. CT ise bu gücü elde etmek için gerekli olan maliyettir. Bu ifadeyi Lagrangian çarpanları olarak
ifade etmek gerekir. Bu ifadenin minimum değeri elde edebilmesi için değişkenlere göre türev alınıp «0»a eşitlenmesi
gerekmektedir. 𝑚 𝑚
𝑃𝐺1 312.5 MW
𝑃𝐺2 = 187.5 MW
𝜆 26.2 ₺/MWh
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Bir diğer yöntem ise Lambda iterasyon yöntemi. Bu yöntemde Langrance metodundaki eşitlikten faydalanarak iterasyon ile
sorunun çözümüne gideceğiz. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse
Üç jeneratörlü bir sistemi göz önüne alalım ve güçler toplamı ise: PG1 + PG2 + PG3 = 1000MW
IC1 (PG1 ) = 15 + 0.02PG1 = λ ₺/MWh λ fonksiyonunu yeniden yazarsak, PGi (λ)
IC2 (PG2 ) = 20 + 0.01PG2 = λ ₺/MWh λ − 15
PG1 λ =
IC3 (PG3 ) = 18 + 0.025PG3 = λ ₺/MWh 0.02
λ − 20
PG2 (λ) =
0.01
λ − 18
PG3 (λ) =
0.025
𝜆𝐿 = 20 olsun ve
𝑚
𝜆 − 15 𝜆 − 20 𝜆 − 18
𝑃𝐺𝑖 (20) − 1000 = + + − 1000 = −670 MW
0.02 0.01 0.025
𝑖=1
𝜆H = 30 olsun bu durumda ise
𝑚
λM = (λH + λL )/2 = 25
m
Ta ki işlem tolerans sınırlarına gelene kadar devam: 𝜆H − 𝜆𝐿 < 0.05. Sonucunda ise 𝜆, 𝜆∗ , 23.53 ₺/MWh olarak belirlenmiştir. Eğer 𝜆∗ biliniyorsa PGi
23.53 − 15
PG1 (23.5) = = 426 MW
0.02
23.53 − 20
PG2 (23.5) = = 353 MW
0.01
23.53 − 18
PG3 (23.5) = = 221 MW
0.025
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Örnek: Bir önceki üç jeneratörlü örnekteki değerleri aynı kabul edelim ve bu sefer Limit koyalım ve limitler,
PGi (20) − 1000 = PG1 (20) + PG2 (20) + PG3 (20) − 1000 = 250 + 100 + 200 = −450 MW (−670MW ′ a göre)
i=1
m
Buişlemlereöncekiörnektekigibidevamedervelimitleredikkatedersekbusefer𝜆=24.43₺/MWh olarakkarşımızaçıkacaktır.Budurumda;
𝑚 𝑚
Minimum durum için gerekli şartlar aşağıdaki gibidir. 𝜆 ′ya göre işlemleri yaptığımızda;
𝜕L(𝐏G , 𝜆) 𝑑𝐶𝑖 (𝑃𝐺𝑖 ) 𝜕𝑃𝐿 (𝑃𝐺 ) 𝑑𝐶𝑖 (𝑃𝐺𝑖 ) 𝜕𝑃𝐿 𝑃𝐺 1 𝑑𝐶𝑖 (𝑃𝐺𝑖 )
= − 𝜆(1 − )=0 −𝜆 1− =0 →𝜆=
𝜕𝑃𝐺𝑖 𝑑𝑃𝐺𝑖 𝜕𝑃𝐺𝑖 𝑑𝑃𝐺𝑖 𝜕𝑃𝐺𝑖 𝜕𝑃 (𝑃 ) 𝑑𝑃𝐺𝑖
𝑚 1− 𝐿 𝐺
𝜕𝑃𝐺𝑖
𝑃𝐷 + 𝑃𝐿 (𝑃𝐺 ) − 𝑃𝐺𝑖 = 0
𝑖=1
Li burada ceza faktörü olarak tanımlanır ve i. jeneratör için;
1
Li =
𝜕𝑃 (𝑃 )
1− 𝐿 𝐺
𝜕𝑃𝐺𝑖
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1
burada Li = , PGi arttığında arttığından
𝜕PL (PG )
1−
𝜕PGi
Kayıplar;
𝜕PL (PG )
> 0 → Li > 1.0
𝜕PGi
Bu ikisinden yola çıkarak Jeneratör güç dağılımını hesap edelim. (𝑘) 𝜆(𝑘) − 𝛽𝑖
𝑃𝑖 =
2(𝛾𝑖 + 𝜆(𝑘) 𝐵𝑖𝑖 )
𝑚
Hesap edilen dağılımdan sonra yeni kayıp hesap edilir. (𝑘) (𝑘) 2
𝑃𝐿 = 𝐵𝑖𝑖 (𝑃𝑖 )
𝑖=1
𝑚
(𝑘) (𝑘)
∆P (𝑘) =𝑃𝐷 +𝑃𝐿 − 𝑃𝑖
Yeni kayıpla beraber güç değişimi yandaki gibi hesap edilir. 𝑖=1
Sonrasında da aşağıdakileri sırasıyla hesap edilerek elde edilen sonuç eğer tolerans değerinden küçük değilse iterasyona yeni 𝜆 bulunarak
devam edilir. 𝑚 (𝑘) 𝑚 ∆P (𝑘)
𝑑𝑃𝑖 𝛾𝑖 + 𝛽𝑖 𝐵𝑖𝑖 (𝑘)
∆𝜆 =
=
𝑑𝜆 (𝑘)
2(𝛾𝑖 + 𝜆 𝐵𝑖𝑖 ) 2
𝑚 𝑑𝑃𝑖 (𝑘)
𝑖=1 𝑖=1 σ𝑖=1
𝑑𝜆
2
C1 (PG1 ) = 200 + 7.0PG1 + 0.008PG1 ₺/hr
2
C2 (PG2 ) = 180 + 6.3PG2 + 0.009PG2 ₺/hr
2
C3 (PG3 ) = 140 + 6
.8PG3 + 0.007PG3 ₺/hr
vekayıplarileilgilidenklemise
2 2 2
PL(pu) =0.0218PG1(pu) + 0.0228PG2(pu) + 0.0179PG3(pu)
Toplamsistemyükü150MWiseekonomikdağılımıyapınız.(100MVAbazolarakkullanınızvetolerans0.005alınız)
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Öncelikli olarak pu olarak verilmiş değeri MW cinsine çevirmemiz lazım çünkü bütün sistem parametreleri MW olarak verilmiştir. Bu durumda
𝑃𝐺1 2 𝑃𝐺1 2 𝑃𝐺1 2
PL(pu) = 0.0218 + 0.0228 + 0.0179 x 100
100 100 100
2 2 2
PL(pu) =0.000218PG1(pu) + 0.000228PG2(pu) + 0.000179PG3(pu)
(1) 8−7
𝑃𝐺1 = = 51.313 MW
2(0.008 + 8 ∗ 0.000218)
(1) 8 − 6.3
𝑃𝐺2 = = 78.529 MW
2 0.009 + 8 ∗ 0.000228
(1) 8 − 6.8
𝑃𝐺3 = = 71.157 MW
2 0.007 + 8 ∗ 0.000179
(1)
𝑃𝐿 =0.000218(51.313)2 + 0.000228(78.529)2 + 0.000179(71.157)2 = 2.886
−48.1139
∆𝜆(1) = = −0.31552
152.492
(2) 7.6845 − 7
𝑃𝐺1 = = 35.372 MW
2(0.008 + 7.6845 ∗ 0.000218)
(2) 7.6845 − 6.3
𝑃𝐺2 = = 64.382 MW
2 0.009 + 7.6845 ∗ 0.000228
(2) 7.6845 − 6.8
𝑃𝐺3 = = 52.801 MW
2 0.007 + 7.6845 ∗ 0.000179
(2)
𝑃𝐿 =0.000218(35.372)2 + 0.000228(64.382)2 + 0.000179(52.801)2 = 1.717
3 (2)
𝑑𝑃𝐺𝑖 0.008 + 0.000218 ∗ 7 0.009 + 0.000228 ∗ 6.3 0.007 + 0.000179 ∗ 6.8
= 2
+ 2
+ 2
= 154.588
𝑑𝜆 2 0.008 + 0.000218 ∗ 7.684 2 0.009 + 0.000228 ∗ 7.684 2 0.007 + 0.000179 ∗ 7.684
𝑖=1
−0.8395
∆𝜆(2) = = −0.00543
154.588
(3) 7.679 − 7
𝑃𝐺1 = = 35.0965 MW
2(0.008 + 7.679 ∗ 0.000218)
(3) 7.679 − 6.3
𝑃𝐺2 = = 64.1369 MW
2 0.009 + 7.679 ∗ 0.000228
(3) 7.679 − 6.8
𝑃𝐺3 = = 52.4834 MW
2 0.007 + 7.679 ∗ 0.000179
(3)
𝑃𝐿 =0.000218(35.0965)2 + 0.000228(64.1369)2 + 0.000179(52.4834)2 = 1.699
3 (3)
𝑑𝑃𝐺𝑖 0.008 + 0.000218 ∗ 7 0.009 + 0.000228 ∗ 6.3 0.007 + 0.000179 ∗ 6.8
= 2
+ 2
+ 2
= 154.624
𝑑𝜆 2 0.008 + 0.000218 ∗ 7.679 2 0.009 + 0.000228 ∗ 7.679 2 0.007 + 0.000179 ∗ 7.679
𝑖=1
−0.0174
∆𝜆(3) = = −0.0001127 Bu tolerans değerinden düşük olduğu için artık 4. iterasyon yapmıyoruz. Yeni 𝜆 değerini bulup
154.624 devam ediyoruz
𝜆(4) = 7.6845 − 0.0001127 = 7.6789
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
GÜÇ SİTEMLERİNİN ANALİZİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
OPTİMUM DAĞILIM
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
(4) 7.6789 − 7
𝑃𝐺1 = = 35.0907 MW
2(0.008 + 7.6789 ∗ 0.000218)
(4) 7.6789 − 6.3
𝑃𝐺2 = = 64.1317 MW
2 0.009 + 7.6789 ∗ 0.000228
(4) 7.6789 − 6.8
𝑃𝐺3 = = 52.4767 MW
2 0.007 + 7.6789 ∗ 0.000179
(4)
𝑃𝐿 =0.000218(35.0907)2 + 0.000228(64.1317)2 + 0.000179(52.4767)2 = 1.699
𝐶𝑡 = 1592.65 ₺/ℎ