Giresun Üniversitesi EEM304 Güç Elektroniği

Mühendislik Fakültesi
Final Sınavı
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
16 Haziran 2023
Süre : 110 dakika
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali USTA

1) (25 puan)
Serbest uyartımlı bir DA motoru
+
aşağıdaki parametrelere sahiptir.
𝑉𝑎 = 250 𝑉, 𝑅𝑎 = 2.5 Ω, 𝐿𝑎 = 0.1 𝐻 +
𝐼𝑎 = 20 𝐴
Motor şekilde verilen H-köprü da-da + 𝑎
𝑅𝑎 𝐿𝑎 +
𝑎
kıyıcı ile sürülmektedir. Kaynak gerilimi 𝑠
+
𝑉𝑠 = 300 𝑉’dur. Kıyıcı unipolar PWM 𝑎

yöntemi ile 𝑓 = 400 𝐻𝑧 anahtarlama

frekansı ile anahtarlanmaktadır. Motor
nominal gerilim ve nominal momentle
çalıştırıldığında 600 𝑑/𝑑 ile Not: 𝑉𝑎 = 𝑅𝑎 𝐼𝑎 + 𝐸𝑎 ve 𝐸𝑎 = 𝐾𝑒 𝜔
dönmektedir. Buna göre,
a) Motorun hızı 400 𝑑/𝑑’ya ayarlanması durumunda kıyıcının doluluk boşluk oranı 𝑘’yı yük
momentinin %25 azaltılması durumu için hesaplayınız.
b) Motor akımının maksimum ve minimum değerleri ile tepeden tepeye dalgalanma miktarını,
c) Motor akımı ile giriş akımının ortalama değerini hesaplayınız.
2) (25 puan)
5 𝑘𝐻𝑧’de çalışan bir azaltan-artıran kıyıcı (buck-boost converter), 30 𝑉’luk bir kaynaktan, 50 𝑉,
100 𝑊’lık bir yükü beslemektedir. 𝐿 = 650 𝜇𝐻 olduğuna göre,
a) Konvertör devresini çiziniz.
b) Doluluk boşluk oranı 𝑘 değerini,
c) Endüktans akımının 𝐼𝐿𝑚𝑎𝑥 ve 𝐼𝐿𝑚𝑖𝑛 değerlerini,
d) Anahtar akımının ortalama değerini,
e) Kondansatör geriliminin dalgalanma miktarı Δ𝑉𝑐 = 0.1 𝑉 olması için gerekli kapasite değerini,
hesaplayınız.
3) (25 puan)
Yandaki AA kıyıcı devresi, 220 𝑉(𝑟𝑚𝑠), 50 𝐻𝑧’lik bir
kaynaktan omik bir yükün gücünü kontrol etmektedir.
Yük direnci 10 Ω’dur. Buna göre,
T1
a) Yüke aktarılan gücü, maksimum gücün %25’ine is
düşürebilmek için yük gerilimin efektif değerini ve io +
tristör ateşleme açısını hesaplayınız. T2
Bu ateşleme açısı için, vs R vo
b) Yükün efektif akımını,
c) Giriş güç katsayısını, –
d) Şebekeden çekilen görünen, aktif ve reaktif güçleri,
hesaplayınız.

4) (25 puan)
vo vo vo

Yukarıda üç ayrı güç elektroniği devresine ait yük gerilimi dalga şekilleri verilmiştir. Bu güç
elektroniği devrelerinin her birini çiziniz.

Başarılar…
 Giresun Üniversitesi EEM304 Güç Elektroniği
Mühendislik Fakültesi
Final Sınavı
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
16 Haziran 2023
Süre : 110 dakika
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali USTA

HATIRLATMALAR
Kıyıcı Türü DA-DA Dönüştürücüler
Dört Bölgeli
Tek ve İki Bölgeli
Bipolar PWM Unipolar PWM
𝑉𝑜 = 𝑘𝑉𝑠 𝑉𝑜 = (2𝑘 1)𝑉𝑠 𝑉𝑜 = 𝑘𝑉𝑠
−𝑘𝑧 −𝑘𝑧 −𝑧 −𝑘𝑧
𝑉𝑠 1 𝐸𝑎 𝑉𝑠 1 2 + 𝐸𝑎 𝑉𝑠 1 𝐸𝑎
𝐼𝑚𝑎𝑥 = ( −𝑧
) 𝐼𝑚𝑎𝑥 = ( −𝑧
) 𝐼𝑚𝑎𝑥 = ( −𝑧
)
𝑅𝑎 1 𝑅𝑎 𝑅𝑎 1 𝑅𝑎 𝑅𝑎 1 𝑅𝑎
−( −𝑘)𝑧 −𝑧 −( −𝑘)𝑧 −𝑧 −( −𝑘)𝑧 −𝑧
𝑉𝑠 𝐸𝑎 𝑉𝑠 2 1 𝐸𝑎 𝑉𝑠 𝐸𝑎
𝐼𝑚𝑖𝑛 = ( −𝑧
) 𝐼𝑚𝑖𝑛 = ( −𝑧
) 𝐼𝑚𝑖𝑛 = ( −𝑧
)
𝑅𝑎 1 𝑅𝑎 𝑅𝑎 1 𝑅𝑎 𝑅𝑎 1 𝑅𝑎
𝑇 𝐿𝑎
𝑧= , 𝜏=
𝜏 𝑅𝑎

Anahtarlamalı Regülatörler
Buck Boost Buck-Boost
1 𝑘
𝑉𝑜 = 𝑉 𝑉𝑜 = 𝑉
Çıkış gerilimi ve akımı
𝑉𝑜 = 𝑘𝑉𝑠 1 𝑘 𝑠 1 𝑘 𝑠
𝐼𝑠 = 𝑘𝐼𝑜 1 𝑘
𝐼𝑠 = 𝐼 𝐼𝑠 = 𝐼
1 𝑘 𝑜 1 𝑘 𝑜
Endüktans akımı 𝐼𝐿 = 𝐼𝑜 𝐼𝐿 = 𝐼𝑠 𝐼𝐿 = 𝐼𝑠 + 𝐼𝑜
∆𝐼𝐿 ∆𝐼𝐿 ∆𝐼𝐿
𝐼𝐿𝑚𝑎𝑥 = 𝐼𝐿 + 𝐼𝐿𝑚𝑎𝑥 = 𝐼𝐿 + 𝐼𝐿𝑚𝑎𝑥 = 𝐼𝐿 +
Endüktans akımının 2 2 2
max. ve min. değerleri ∆𝐼𝐿 ∆𝐼𝐿 ∆𝐼𝐿
𝐼𝐿𝑚𝑖𝑛 = 𝐼𝐿 𝐼𝐿𝑚𝑖𝑛 = 𝐼𝐿 𝐼𝐿𝑚𝑖𝑛 = 𝐼𝐿
2 2 2
Endüktans akımının 𝑉𝑠 𝑉𝑠 𝑉𝑠
∆𝐼𝐿 = 𝑘(1 𝑘) ∆𝐼𝐿 = 𝑘 ∆𝐼𝐿 = 𝑘
dalgalanma miktarı 𝑓𝐿 𝑓𝐿 𝑓𝐿
Çıkış geriliminin ∆𝑉𝑜 1 𝑘 ∆𝑉𝑜 𝑘 ∆𝑉𝑜 𝑘
= = =
dalgalanma oranı 𝑉𝑜 8𝑓 𝐿𝐶 𝑉𝑜 𝑓𝑅𝐶 𝑉𝑜 𝑓𝑅𝐶
(1 𝑘) 𝑅 𝑘(1 𝑘) 𝑅 (1 𝑘) 𝑅
Kritik endüktans değeri 𝐿𝑐 = 𝐿𝑐 = 𝐿𝑐 =
2𝑓 2𝑓 2𝑓
Kritik kondansatör 1 𝑘 𝑘 𝑘
𝐶𝑐 = 𝐶𝑐 = 𝐶𝑐 =
değeri 16𝑓 𝐿 2𝑓𝑅 2𝑓𝑅

Tek Fazlı AA Kıyıcı

Saf Omik Omik+Endüktif

1 sin 2𝛼 1 sin 2𝛼 sin 2𝛽

𝑉𝑜,𝑟𝑚𝑠 = 𝑉𝑠 √ (𝜋 𝛼+ ) 𝑉𝑜,𝑟𝑚𝑠 = 𝑉𝑠 √ (𝛽 𝛼+ )
𝜋 2 𝜋 2 2
Saf Endüktif

2 sin 2𝛼
𝑉𝑜,𝑟𝑚𝑠 = 𝑉𝑠 √ (𝜋 𝛼+ )
𝜋 2

Başarılar…