G Elektronii 1

Elektronik Devre Tasarm

Ders 06
Ders Notlar Ege niversitesi retim yesi Yrd.Do.Dr. Mehmet Necdet YILDIZa aittir.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /1
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

3 fazl tam dalga kontrolsz dorultucu Kprdeki diyotlardan D1 ve D4, A
balants omik ykte alma iin fazna balanm olup, D1 pozitif, D4 ise
ekilde gsterilmitir. ekilden negatif alternans iletmekle
grld gibi kaynan ntr (N) ucu grevlendirilmitir. Ayn ekilde D3 ve D6
kta kullanlmam sadece 3 fazn diyotlar B faznn pozitif ve negatif
canl ular kullanlmtr. Bu durumda alternanslarn, D5 ve D2 diyotlar ise C
kpr hat gerilimlerini dorultur. faznn pozitif ve negatif alternanslarn
iletmektedirler.

Diyotlara verilen bu numaralar

standarttr ve asla deitirilmez, nk
bu numaralar 120 derece faz farkl 3
fazl gerilim altnda alma srasnda
kprdeki diyotlarn iletime geme
srasn ifade etmektedir.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /2
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

Yan taraftaki dalga temel ekillerinden
grlebilecei gibi, tam dalga dorultma
yaplmas halinde filtreleme
kullanlmamasna ramen her 3 faz gerilimi
arasndaki 120 lik faz kaymalarndan
dolay k gerilimi ok dzgn bir ekilde
olumutur.

Devrenin hat gerilimlerini dorulttuu

grlmektedir. Her bir diyot 120 derece
iletimde kalmakta fakat 60 derecede bir e
deitirmektedir.

Kaynaklardan ekilen akm ise AC kare

dalga formatnda olup 120 faz farkldr.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /3
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

k Geriliminin Ortalama Deeri (Vdc);
3 fazl kontrolsz kpr dorultucunun
omik ykteki k gerilim dalga sekli
aadaki ekilde grld gibi
olduunu belirtmitik. Bu durumda
gerilimin ortalama deeri yan taraftaki
gibi bulunabilecektir.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /4
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

k Akmnn Ortalama Deeri (Idc);
3 fazl kontrolsz kpr dorultucunun
omik ykteki k akmnn dalga sekli
aadaki ekilde grld gibi
olduunu belirtmitik. Bu durumda
gerilimin ortalama deeri yan taraftaki
gibi bulunabilecektir.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /5
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

Ortalama k Gc (Pdc);
Pdc= Idc . Vdc
Kaynak Akmnn Etkin Deeri (IA(rms));
Kaynan bir fazndan ekilen akm
ekilde grlmekte olup etkin deeri
yandaki gibi bulunabilecektir.
ekilde verilen kaynak akmn 3.Vm / R
tepe deerli bir kare dalga olarak kabul
edersek zm kolaylaacaktr. Bu
durumda akmn etkin periyodu,
k= t1 / (t1+t2)
Buradan akmn etkin deeri,
IA(rms)= Im . k
veya,
IA(rms)= (3.Vm / R) . k

Kaynaktan ekilen Toplam Etkin G

(PS(rms));
PA(rms)= IA(rms) . Vf(rms)

fazdan ekilen toplam g;

PS(rms)= 3 . PA(rms)

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /6
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

Devrenin G Katsays (cos);
Kaynan bir fazndan ekilen akm ve
ilgili hat gerilimi ekilde grlmektedir.
ekilde verilen ekle gre kaynak akm,
kaynak gerilimine gre kadar (30)
geridedir. Bu durumda,
cos= cos30= 0,866
Anahtar (Diyot) Akm (ID);
Anahtar (diyot) akm dalga sekli
ekildeki gibidir. Bu sekle gre anahtar
akm;
ID= Im+(%30.Im)= 1,3 . 3.Vm/R

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /7
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Omik Yk);

Anahtar (Diyot) Gerilimi (VD);
Anahtar gerilimi aadaki ekilde
grlmektedir. Grld gibi anahtar
zerine dorudan kaynan hat gerilimi
gelmektedir. Bu durumda anahtar
gerilimi, hat gerilimi tepe deerinin
(3.Vm) en az %30 daha fazlas
olmaldr.
VD= 3 . Vm + %30
VD= 3 . Vm . 1,3

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /8
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);

3 fazl kontrolsz kpr dorultucu devre
balants endktif yk iin ekilde
gsterilmitir. ekilden grld gibi
yke ters paralel bir serbest gei diyotu
balanmamtr.
Yandaki ekilde ise devreye ait temel
dalga ekilleri grlmektedir.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com /9
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);

Yan taraftaki dalga temel ekillerinden
grlebilecei gibi, tam dalga dorultma
yaplmas halinde filtreleme
kullanlmamasna ramen her 3 faz
gerilimi arasndaki 120 lik faz
kaymalarndan dolay k gerilimi ok
dzgn bir ekilde olumutur.

Devrenin hat gerilimlerini dorulttuu

grlmektedir. Her bir diyot 120 derece
iletimde kalmakta fakat 60 derecede bir
e deitirmektedir.

Kaynaklardan ekilen akm ise AC kare

dalga formatnda olup 120 faz farkldr.

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 10
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);

k Geriliminin Ortalama Deeri (Vdc); k Akmnn Ortalama Deeri (Idc);
3 fazl kontrolsz kpr dorultucunun 3 fazl kontrolsz kpr dorultucunun
endktif ykteki k gerilim dalga sekli endktif ykteki k akmnn dalga
aadaki ekilde grld gibi olduunu sekli aadaki ekilde grld gibi
belirtmitik. Bu durumda gerilimin olduunu belirtmitik. Bu durumda
ortalama deeri omik ykteki eitlikle gerilimin ortalama deeri,
ayndr. Idc= Im= 3 . Vm / Z

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 11

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);
Ortalama k Gc (Pdc);
Pdc= Idc . Vdc
Kaynak Akmnn Etkin Deeri (IA(rms));
Kaynan bir fazndan ekilen akm
ekilde grlmekte olup, etkin deeri
yandaki gibi bulunabilecektir.
zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com
G Elektronii 1
ekilde verilen kaynak akmn 3.Vm / R
tepe deerli bir kare dalga olarak kabul
edersek zm kolaylaacaktr. Bu
durumda akmn etkin periyodu,
k= t1 / (t1+t2)
Buradan akmn etkin deeri,
IA(rms)= Im . k
veya,
IA(rms)= (3.Vm / R) . k
Kaynaktan ekilen Toplam Etkin G
(PS(rms));
PA(rms)= IA(rms) . Vf(rms)
fazdan ekilen toplam g;
PS(rms)= 3 . PA(rms)
/ 12
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);

Devrenin G Katsays (cos);
Kaynan bir fazndan ekilen akm ve
ilgili hat gerilimi ekilde grlmektedir.
ekilde verilen sekle gre kaynak akm,
kaynak gerilimine gre kadar (30)
geridedir. Bu durumda,
cos= cos30= 0,866
Anahtar (Diyot) Akm (ID);
Anahtar (diyot) akm dalga sekli
ekildeki gibidir. Bu sekle gre anahtar
akm;
ID= Im+(%30.Im)= 1,3 . 3.Vm/R

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 13
 G Elektronii 1

3 Fazl Tam Dalga Kontrolsuz Kpr Dorultucu (Endktif Yk);

Anahtar (Diyot) Gerilimi (VD);
Anahtar gerilimi aadaki ekilde
grlmektedir. ekilden grld gibi hat
geriliminin tepe deerine blokaj yapmaktadr.
Bu durumda anahtar gerilimi, hat gerilimi tepe
deerinin (3.Vm) en az %30 daha fazlas
olmaldr.
VD-T= 3 . Vm + %30
VD-T= 3 . Vm . 1,3

zer
zerENYURT
ENYURT www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 14