SİYASET BİLİMİ ANSİKLOPEDİSİ

Editörler
Yakup Özkaya
Veysel Erat
Emre Savut
Yahya Demirkanoğlu
 SİYASET BİLİMİ ANSİKLOPEDİSİ
Editörler: Yakup Özkaya - Veysel Erat - Emre Savut - Yahya Demirkanoğlu

Yayın No.: 4657

Beşeri Bilimler No.: 487
ISBN: 978-625-427-894-5
E-ISBN: 978-625-427-895-2
Basım Sayısı: 1. Basım, Aralık 2022

© Copyright 2022, NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK EĞİTİM DANIŞMANLIK TİC. LTD. ŞTİ. SERTİFİKA NO.: 40340
Bu baskının bütün hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik
ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz.
Nobel Akademik Yayıncılık, 2011 yılından beri “tanınmış uluslararası yayınevi” statüsündedir.

Bu ansiklopedide yayınlanan madde başlarının bilimsel ve hukuksal sorumluluğu yazarlarına aittir.

Genel Yayın Yönetmeni: Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com-

Genel Yayın Koordinatörü: Gülfem Dursun -gulfem@nobelyayin.com-

Sayfa Tasarım: Zümran Usta -zumran.usta@gmail.com

Samet Tekin -samet@nobelyayin.com-
Kapak Tasarım: Onat Algül -info@krnajans.com-
Görsel Tasarım Uzmanı: Mehtap Yürümez -mehtap@nobelyayin.com-

Kütüphane Bilgi Kartı

Özkaya, Yakup., Erat, Veysel., Savut, Emre., Demirkanoğlu, Yahya.
Siyaset Bilimi Ansiklopedisi / Editörler: Yakup Özkaya - Veysel Erat - Emre Savut - Yahya Demirkanoğlu
1. Basım, X + 606 s., 16,5x24 cm. Kaynakça ve dizin var.
ISBN: 978-625-427-894-5
E-ISBN: 978-625-427-895-2
1. Siyaset Bilimi 2. Siyaset Kuramları

Genel Dağıtım
ATLAS AKADEMİK BASIM YAYIN DAĞITIM TİC. LTD. ŞTİ.
Adres: Bahçekapı Mh. 2465 Sk. Oto Sanayi Sitesi No:7 Bodrum Kat, Şaşmaz/ANKARA
Telefon: +90 312 278 50 77 - Faks: 0 312 278 21 65
Sipariş: siparis@nobelyayin.com- E-Satış: www.nobelkitap.com - esatis@nobelkitap.com
www.atlaskitap.com - info@atlaskitap.com
Dağıtım ve Satış Noktaları: Alfa, Kırmızı Kedi, Arkadaş, D&R, Dost, Kika, Kitapsan, Nezih, Odak, Pandora, Prefix, Remzi
Baskı ve Cilt: Meteksan Matbaacılık ve Teknik Sanayi Tic. Anonim Şirketi / Sertifika No.: 46519
Beytepe Köy Yolu No.: 3 06800 Bilkent-Çankaya/ANKARA
 ÖN SÖZ
Günümüzde sosyal bilimlerin belki de her zamankinden daha fazla şekilde bir değişim süreci
içinde olduğu açıkça görülmektedir. Göç, terör, salgın hastalıklar, ırkçılık ve diğer pek çok konu
sosyal bilim çalışmalarında ağırlıklarını giderek artırmaktadır. Bir bakıma eski siyasal ve toplumsal
sorunlar varlıklarını sürdürürken bunlara sürekli yenileri eklenmektedir. Bu durum, sosyal bilimler
alanında kullanılan kavramların ve ortaya konulan teorik yaklaşımların eskiye göre çok daha doğru
bir şekilde ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Zira sorunların kapsam ve niteliğinin artmasıyla belirli
bir kavram kargaşasının ortaya çıktığı görülmektedir. Elbette belirli kavramlara yüklenen anlamlar
zaman içinde değişikliklere uğrayabilir. Ancak bilim yapmak büyük oranda kavramları doğru ve
yerli yerinde kullanmaya bağlı bir olgudur. Bu bakımdan, kavramlar, bilim insanı için bir anlamda
pergelin sabit ayağını oluşturur. Yapılan çalışmalara nereye uzanırsa uzansın kavramlar yerli yerinde
kullanılırsa ileri sürülen fikirlerin ve ortaya atılan yaklaşımların doğru hedefe yönelmesi mümkün
olacaktır. Sosyal bilimlerin ilgi alanı, ele aldığı konular ve çözmeyi hedeflediği sorunlar giderek
karmaşık bir hâl almaktadır. Aynı zamanda, sosyal bilimlerin bir kriz içine girdiği, bu bakımdan
toplumlar açısından eski anlamlarını kaybettiğinden söz edilmektedir.
Kavram, olgu ve süreçleri kısa, özlü şekilde ve herkesin anlayabileceği bir tarzda ele almak sa-
nıldığından çok daha zorlu çabadır. Üstelik sosyal bilimlerin bir krizi içinde bulunduğu iddiasının
sıklıkla dile getirildiği günümüz dünyasında bu çaba daha da anlam kazanmaktadır. Dünyada yaşa-
nan krizlere somut, kalıcı ve uzun vadeli cevaplar verilmesi açısından sosyal bilimlere hâlâ ve muh-
temelen eskisinden daha fazla şekilde ihtiyaç bulunmaktadır. Ayrıca disiplinler arası çalışmaların
gün geçtikçe artması ve sosyal bilimlerin farklı alanları arasındaki ilişkinin güçlenmesi kavramların
doğru anlaşılması ve kullanılmasını gerektirmektedir.
Elinizdeki çalışma, Kamu Yönetimi disiplininin farklı veçhelerini ele alan kapsamlı bir projenin
Siyaset Bilimi ayağına yöneliktir. Bu kapsamda dört ciltlik bir kamu Yönetimi Ansiklopedisi ve
tek ciltten oluşan bir Kamu Politikaları Ansiklopedisi hazırlanmıştır. Siyaset Bilimi Ansiklopedisi
ilk cildi oluşturmaktadır. Yukarıda sözünü ettiğimiz krizler, farklı sosyal bilim disiplinlerin kesişim
noktasında bulunan siyaset bilimi açısından fazlasıyla geçerlidir. Dünyanın farklı yerlerinde siyasete
yönelik ilgisizlik ve temsil krizi yalnızca siyasal pratiklerle sınırlı kalmamakta, siyasetin bilimsel
yüzünü de doğrudan ilgilendirmektedir. Bu bağlamda, anlamları ve kapsamları herkes için farklıla-
şan, başka bir ifadeyle herkesin farklı anlamlar yükledikleri kavramlarla karşılaşıldığı görülmektedir.
Bu durum, siyaset bilimi araştırmalarında bir muğlaklıkla karşılaşılması sonucunu doğurmaktadır.
Siyasetin yalnızca akademik çalışmalarla sınırlı olmaması ve gündelik tartışmaların merkezinde yer
alması söz konusu muğlaklığın iyiden iyiye artmasına neden olmaktadır.
Büyük bir özveri ve yaklaşık bir buçuk yıllık ekip çalışmasının bir ürünü olan ansiklopediler, 93
farklı kurumda yer alan 242 akademisyen ve kamu personeli tarafından yazılan 924 madde başından
oluşmaktadır. Çalışmada, kavramların siyaset biliminin en güncel tartışmaları göz önünde bulundu-
rularak belirlendiği dikkat çekmektedir. Bu bakımdan, oldukça kapsayıcı bir bakış açısı sergilenmiş
ve siyasetle ilgili kavramların neredeyse tamamına Ansiklopedide yer verilmiştir. Altı yüz sayfayı
geçen bu çalışma alanda önemli bir eksikliği dolduracak ve literatüre ciddi bir katkı sağlayacaktır.

iii
 Siyaset Bilimi Ansiklopedisinin siyasetle ilgili klasik kavramları ele almasının yanı sıra en gün-
cel tartışmalara da değindiği dikkat çekmektedir. Çalışma, bu yönüyle siyaset bilimi alanında çalı-
şan akademisyenler ve bu konuda öğrenim alan öğrenciler ve konuya ilgi duyan herkes için faydalı
olacaktır. Çalışmanın editörlüğünü üstlenen Dr. Yakup ÖZKAYA, Doç. Dr. Veysel ERAT, Dr. Öğr.
Üyesi Emre SAVUT ve Doç. Dr. Yahya DEMİRKANOĞLU başta olmak üzere Siyaset Bilimi An-
siklopedisinde emeği bulunan tüm meslektaşlarımızı tebrik ederim. Ansiklopedinin ülkemiz bilim
hayatı için faydalı olması ve aynı minvalde başka çalışmaların ortaya çıkmasını teşvik etmesi en
büyük temennimdir.

Prof. Dr. Hamit Emrah BERİŞ

iv
 İÇİNDEKİLER
AÇIK HÜKÛMET BONAPARTİZM .................................................60
(OPEN GOVERNMENT) .....................................1 Fethi ÇİFTÇİ
Behlül ALTINIŞIK
BÖLGELİ DEVLET ............................................63
ADİL (HAKLI) SAVAŞ ........................................2 Tuğba SALMAN
Abdullah TORUN
BURJUVAZİ ........................................................67
ANARŞİZM ..........................................................5 Gamze TURGAYLI ZENGİN
Niran CANSEVER
BÜROKRASİ ......................................................72
ANAYASA .............................................................9 Mehmet Salih ÖKTEN
Hakan ÖZDEMİR
BÜTÜNLEŞME...................................................74
ANGLİKANİZM .................................................11 Kenan ŞAHİN
Yusuf GOCUK
BÜYÜK BUHRAN .............................................77
ANTONIO GRAMSCI ........................................13 Yunus SAVAŞ
Burak BAŞKAN
BÜYÜK DOĞU İDEALİ ....................................79
ARAP BAHARI ...................................................20 Erdal ŞAHİN
Umut YUKARUÇ
CİNSİYET KOTASI ............................................84
ARİSTOKRASİ ...................................................22 Elif GÖZLER ÇAMUR
Hatice DÖNMEZ
CUMHURBAŞKANLIĞI (HÜKÛMET) SİSTEMİ ... 86
ARİSTOTELES (ARİSTO) .................................25 Ahmet Hikmet ZABUN
H. Şirin AK
CUMHURİYET ...................................................90
ARTI DEĞER ......................................................29 Ahmet Ali UGAN
Yunus SAVAŞ
ÇATIŞMA KURAMI ...........................................92
AYDIN .................................................................31 Cengiz GÜRBÜZ
Evşen ALTUN ASLAN
ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK .......................................97
AYDINLANMA FELSEFESİ..............................34 Mustafa DEMİRKOL
Emre AYDİLEK
ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER ..............................99
AZINLIKLAR .....................................................40 Yunus SAVAŞ
Yusuf GOCUK
DEMOKRASİ ....................................................102
BAĞIMLILIK KURAMI.....................................43 Ali Rıza SAVAŞ
Abdullah TORUN
DEMOKRATİK ELİT TEORİSİ .......................104
Rabia Sare ASLIYÜKSEK Emre SAVUT

BAĞLANTISIZLAR HAREKETİ ......................46 DEMOKRATİK SEÇİM İLKELERİ .................107

Umut YUKARUÇ Rana SAFARLI

BASKI GRUPLARI.............................................49 DESPOTİZM ..................................................... 111

Mehmet ARI Tuğba SALMAN

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER .................................52 DETANT ............................................................113

Fuat BOZYEL Umut YUKARUÇ

BİYOİKTİDAR ...................................................56 DEVLET ............................................................115

Yavuz YILDIRIM Gamze TURGAYLI ZENGİN

v
DEVLET MUHASEBESİ..................................120 GÜVENLİK .......................................................190
Taner EKEN Mehmet Murat PAYAM

DEVLETÇİLİK .................................................124 HANNAH ARENDT .........................................197

Hatice DÖNMEZ Gülmelek DOĞANAY

DİKTATÖRLÜK................................................126 HEGEL...............................................................200
Mustafa KARAHÖYÜK Onur TÜRKÖLMEZ

DİPLOMASİ ......................................................131 HEGEMONYA ..................................................203

Abdullah TORUN Burak BAŞKAN
İpek COŞGUN
HRİSTİYAN DEMOKRASİ..............................210
DİRENME HAKKI ..........................................134 Görkem BİRİNCİ
Behlül ALTINIŞIK
HÜKÛMET SİSTEMLERİ................................213
DİYALEKTİK MATERYALİZM ......................136 Tuba NERGİZ
Veysel BAŞUSTA
İBN HALDÛN ...................................................216
DÜZENLEYİCİ DEVLET ................................143 Fethi ÇİFTÇİ
Mustafa DEMİRKOL
İBN-İ RÜŞT .......................................................219
EDEBİYATTA SİYASET...................................146 Fuat BOZYEL
Mehmet ARI
İDEOLOJİ ..........................................................222
E-DEMOKRASİ ................................................147 Ali Rıza SAVAŞ
Fatih GÜLER
İKTİDAR ..........................................................224
EGEMENLİK ....................................................149 Cihan PALANCI
H. Şirin AK
İNSAN HAKLARI ............................................227
ELİT KURAMLARI ..........................................153 Önder CANVEREN
Hakan ÖZDEMİR
İSLAMİ FEMİNİZM .........................................234
EMPERYALİZM ...............................................157 İsmail YAZICI
İsmail YAZICI
İSTİSNA HALİ ..................................................238
FARABİ ............................................................161 Mustafa KARAHÖYÜK
Özkan AYIK
JAKOBENİZM ..................................................240
FAŞİZM .............................................................167 Aydoğan KUTLU
Ali Rıza SAVAŞ
JOHN RAWLS...................................................245
FEDERAL DEVLET .........................................168 Sefa MERTEK
Mustafa KARAHÖYÜK
KALVENİZM ....................................................249
FEMİNİZM .......................................................171 Yusuf GOCUK
Funda KEMAHLI GARİPOĞLU
KAMU DİPLOMASİSİ .....................................251
FEODALİZM ....................................................177 Mehmet Murat PAYAM
Selin TOKGÖZ
KAMU MALİYESİ ...........................................258
FRANKFURT OKULU .....................................179 Taner EKEN
Gülmelek DOĞANAY
KAMUOYU.......................................................260
FUNDAMENTALİZM ......................................184 Rana SAFARLI
Berna Deniz DEMİR SARGUT
KAMUSAL ALAN ............................................263
GÜÇ ...................................................................187 Erdal ŞAHİN
Kenan ŞAHİN

vi
KAPİTALİZM ...................................................266 MUHAFAZAKÂRLIK ......................................336
Berna Deniz DEMİR SARGUT Ahmet Ali UGAN

KİMLİK .............................................................269 MÜZAKERECİ DEMOKRASİ ........................339

Canan KATILMIŞ Cihan PALANCI

KIRSAL KALKINMA.......................................271 OKSİDENTALİZM ...........................................342

Dilek ALMA SAVAŞ Abdullah METİN

KİTLE (KÜTLE) ...............................................273 OLİGARŞİ .........................................................344

Kürşad ÖZKAYNAR Sefa MERTEK

KOMÜNİZM .....................................................276 ORTA SINIF ......................................................348

Cengiz GÜRBÜZ Veysel ERAT

KONFEDERASYON ........................................280 ORYANTALİZM ...............................................350

Kenan ŞAHİN Abdullah METİN

KORPORATİZM ...............................................282 OTONOMİ (ÖZERKLİK) .................................352

Emre SAVUT Cengiz GÜRBÜZ

KÜRESELLEŞME ............................................287 OTORİTE .......................................................356

Mehmet Salih ÖKTEN Cihan PALANCI

LAİKLİK/SEKÜLERLEŞME ...........................290 OTORİTER REJİM ...........................................359

Canan KATILMIŞ Önder CANVEREN

LENİNİZM ........................................................294 PATRONAJ ........................................................367

Onur TÜRKÖLMEZ Özkan AYIK

LİBERALİZM ...................................................298 PATRİMONYALİZM ........................................372

Ahmet Ali UGAN Rabia Sare ASLIYÜKSEK

MAKYAVELİZM ..............................................302 PEKİŞMİŞ DEMOKRASİ.................................373

Niran CANSEVER Fatih GÜLER

MARKSİZM ......................................................305 PLATON ............................................................375

Tuğba SALMAN Görkem BİRİNCİ

MEŞRUİYET.....................................................310 PLEBİSİTER DEMOKRASİ.............................379

Rana SAFARLI Fatih GÜLER

MEŞRUTİYET ..................................................313 PLURALİZM.....................................................381

Erdal ŞAHİN Rabia Sare ASLIYÜKSEK

MICHEL FOUCAULT ......................................315 POLİARŞİ..........................................................383

Yavuz YILDIRIM Evşen ALTUN ASLAN

MİLİTARİZM ...................................................320 POLİS DEVLETİ...............................................385

Niran CANSEVER Mehmet Murat PAYAM

MİLLİYETÇİLİK ..............................................322 POPÜLİZM........................................................392

Aydoğan KUTLU Hasan Faruk USLU

MODERNLEŞME .............................................326 POSTMODERN SİYASET ...............................401

Emre AYDİLEK Kürşad ÖZKAYNAR

MONARŞİ .........................................................334 PREKARYA.......................................................403

Selin TOKGÖZ Merve KAYADUVAR

vii
PROPAGANDA.................................................404 SİYASAL PAZARLAMA ..................................472
Ahmet Hikmet ZABUN Kürşad ÖZKAYNAR

PSİKOBİYOGRAFİ ..........................................406 SİYASAL ŞİDDET ............................................473

Behlül ALTINIŞIK Canan KATILMIŞ

RADİKAL DEMOKRASİ .................................408 SİYASET PSİKOLOJİSİ ...................................477

Hasan Faruk USLU Yücel ÖZDEN

REFERANDUM ................................................412 SİYASET SOSYOLOJİSİ ..................................479

Feza SOLAK TUYGUN Gülmelek DOĞANAY

REJİM SALINIMLARI ....................................417 SİYASET VE RIZA ...........................................482

Feza SOLAK TUYGUN Gamze TURGAYLI ZENGİN

ROUSSEAU ......................................................423 SİYASET............................................................486

Onur TÜRKÖLMEZ Mehmet ARI

SANAYİ DEVRİMİ ...........................................427 SİYASİ SÖYLEM..............................................488

Rabia Sare ASLIYÜKSEK Veysel ERAT

SEÇİM SİSTEMLERİ .......................................428 SKOLASTİK FELSEFE ....................................490

Hakan ÖZDEMİR Veysel BAŞUSTA

SINIF BİLİNCİ ..................................................432 SOFİST DÜŞÜNCE ..........................................499

Merve KAYADUVAR Emre SAVUT

SİVİL İTAATSİZLİK.........................................434 SOĞUK SAVAŞ .................................................503

Sefa MERTEK Önder CANVEREN

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ...............................438 SOKRATES .......................................................509

Selin TOKGÖZ H. Şirin AK

SİVİL TOPLUM ................................................440 SOSYAL DEMOKRASİ ....................................512

Rana SAFARLI Yücel ÖZDEN

SİYASAL DAVRANIŞ ......................................443 SOSYAL MUHASEBE......................................514

Mehmet Cihan TOKER Taner EKEN

SİYASAL DEVRİMLER ...................................447 SOSYAL SERMAYE .........................................517

Mehmet Cihan TOKER Evşen ALTUN ASLAN

SİYASAL ETİK .................................................450 SOSYALİZM .....................................................521

Feza SOLAK TUYGUN Berna Deniz DEMİR SARGUT

SİYASAL İLETİŞİM .........................................455 STOACILIK.......................................................523

Ahmet Hikmet ZABUN Fuat BOZYEL

SİYASAL KATILMA ........................................457 STRATEJİK KÜLTÜR ......................................527

Yücel ÖZDEN Özkan AYIK

SİYASAL KÜLTÜR ..........................................459 SUFRAJ HAREKETİ ........................................531

Hasan Faruk USLU Elif GÖZLER ÇAMUR

SİYASAL PARTİ SİSTEMLERİ ......................465 TEMSİLİ DEMOKRASİ ...................................535

Abdullah METİN Emre SAVUT

SİYASAL PARTİ TİPOLOJİLERİ ....................469 TEOKRASİ ........................................................538

Fethi ÇİFTÇİ İsmail YAZICI

viii
THOMAS PAINE ..............................................540 ÜÇÜNCÜ YOL..................................................570
Aydoğan KUTLU Burak BAŞKAN

TİRANLIK.........................................................545 ÜTOPYA ............................................................576

Veysel BAŞUSTA Emre METE

TOPLUM SÖZLEŞMESİ ..................................549 YALIN ÜRETİM ...............................................580

Görkem BİRİNCİ Merve KAYADUVAR

TOPLUMSAL CİNSİYET.................................554 YARIŞMACI OTORİTER SİSTEMLER ..........582

Funda KEMAHLI GARİPOĞLU Mehmet Cihan TOKER

TOPLUMSAL (SOSYAL) HAREKETLER ......558 YENİ SAĞ .........................................................587

Emre AYDİLEK Hatice DÖNMEZ

TOPLUMSAL YENİDEN ÜRETİM .................561 YENİ SOL..........................................................589

Funda KEMAHLI GARİPOĞLU Yavuz YILDIRIM

TOTALİTER REJİM .........................................565 BİLİM VE HAKEM KURULU.........................594

Rabia Sare ASLIYÜKSEK YAZAR LİSTESİ ...............................................596
DİZİN.................................................................599
ULUS DEVLET.................................................567
Mustafa DEMİRKOL

ix