‫لوړو زده کــــــړو وزارت‬

‫ننـــــــــګرهار پوهنتون‬
‫اقتـــــــــــصاد پوهنځي‬
‫اداره او تجـــارت څانګه‬

‫په افغانستان کې د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور‬

‫کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول‬
‫(لیسانس دورې پایلیک)‬

‫څیړونکې‪ :‬ریاض” خان”‬

‫الرښود استاد‪ :‬پوهنمل عبادالله ”نارصي”‬

‫کال ‪ ۱۴۰۱ :‬هـ‪.‬ش‪ ۲۰۲۲ /‬میالدي‬

 ‫نــــــــــنګرهار پوهنتون‬

‫اقتـــــــــــــــاد پوهنځې‬

‫اداره او تجــــارت څانګه‬

‫( په افغانستان کې د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول ) موضوع د تعین غوښتنلیک‪:‬‬

‫د اقتصاد پوهنځې محرتم ریاست ته !‬

‫زه ( ریاض خان ) د ( مفاد خان صايف ) ځوي د (‪ )۱۴۰۱‬کال د ‪ BBA‬د څلورم ټولګې محصل‪ ،‬چې غواړم د خپلې تحصييل دوري د پوره کولو لپاره‬
‫د پایلیک د موضوع او الرښود استاد تعین لپاره د مربوط څانګې آمریت ته د الزم هدایت په ورکولو رارسه همکاري وکړي‪.‬‬

‫په درنښت‬

‫د محصل امضاء‬

‫د )‪ (BBA‬څانګې محرتم آمریت ته !‬

‫په مهربانۍ رسه نوموړي محصل رسه د موضوع او الرښود استاد تعین لپاره قانوين اقدام تررسه کړي‪.‬‬

‫پوهنمل محمد صادق رهنام‬

‫د اقتصاد پوهنځې رئيس‬

‫محرتم! د نوموړي محصل رسه د پایلیک موضوع( په افغانستان کې د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ‬
‫رشکتونو رول) تر عنوان الندي د محرتم استاد (پوهنمل عبادالله (نارصي)) تر الرښونې الندي تعین او د ( ‪ )BBA‬څانګې د مونوګرافونو د ثبت په‬
‫کتاب کې په‬

‫) ګنه ثبت شو‪.‬‬ ‫(‬

‫پوهنیار عبدالرحمن درد‬

‫د ‪ BBA‬څانګې آمر‬

‫زه (عبادالله نارصي) د نوموړي محصل رسه د پایلیک په ترتیب او پوره کولو کې د مرستې کولو د هوډ په لرلو رسه د الرښود استاد په حیث‬
‫موافقه کوم‪.‬‬

‫الرښود استاد‬

‫پوهنمل عبادالله (نارصي)‬

‫أ‌‬
 ‫تقریظ ( ‪) Endorsement‬‬

‫دا چې ښاغلی ریاض خان د مفاد خان صايف زوي ‪ ( ،‬په افغانستان کې د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور‬

‫کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول) تر عنوان الندې څیړنه زما تر الرښوونې الندې تررسه کړې او د مونوګراف په بڼه يي‬

‫ترتیب کړې ده‪.‬‬

‫زه يي په اړه خپل نظر په الندې ډول څرګندوم‪:‬‬

‫په نوموړې تررسه شوې څیړنه کې د علمې څیړنې ټول اصول په پام کې نیول شوي‪ ،‬د نوموړې څیړنې په پیل مې د موضوع‬

‫په پس منظر رڼا اچول شوې او په ډیره توګه د څیړنې ستونزه ذکر شوې ده او ورپسې د څیړنې اهداف ذکر شوۍ دي‪ ،‬د‬

‫نوموړې څیړنې د اهدافو د ترالسه کولو لپاره له لومړين او دوهمي الس معلوماتو څخه استفاده شوې ده‪ .‬چې لومړی الس‬

‫معلومات يي په ننګرهار والیت کې د مشرتیانو څخه په انالین او آفالین ډول راټول شوي او دوهم الس معلومات يي د‬

‫ساحوي دفرتونو‪ ،‬د معتربو او مؤثقو مقالو‪ ،‬کتابونو او ویب پاڼو څخه ترالسه شوي د نوموړو معلوماتو د تحلیل په نتیجه‬

‫کې د ننګرهار والیت کې د برقي کریډیټ کارتونو څخه ويل زیايت استفادي علتونه معلوم شوې دي‪.‬‬

‫زه د الرښود استاد په صفت د ریاض خان له لوري نوموړې تررسه شوې څیړنه او ترتیب شوی مونوګراف د لیسانس دورې‬

‫د فراغت د یو رشط په توګه کايف بومل او په راتلونکې کې ورته د الله (ج) له دربار څخه د ال ډیرو بریالیتوبونو غوښتونکی‬

‫یم‪.‬‬

‫په درنښت‬

‫پوهنمل عبادالله (نارصي)‬

‫د ننګرهار پوهنتون د اقتصاد پوهنځي استاد‬

‫ب‬
‫‌‬
 ‫ډايل کوم يې‬
‫دغه کوچني علمي اثر‬
‫خپل ګران پالر ته چې د ژوند پوهنتون مې دي ‪.‬‬

‫خپلې ګرانې مور ته چې د ادب زانــــــــګو مې ده ‪.‬‬

‫خپلو ګرانــــــــو ورونو ته چې د مالتــــــــــیر مې دي ‪.‬‬

‫خپل خوږو خپلوانو او ملګرو ته‪.‬‬

‫ج‌‬
 ‫مننلیک ( ‪) Acknowledgment‬‬

‫د الیزال رب ډیر شکر ادا کوم چې ماته يي دا توان را په برخه کړ چې خپله د لیسانس دوره په خورا عايل توګه پاي ته‬

‫ورسوم‪ ،‬پوهه د لوی الله ج هغه سرت نعمت دي چې د انسانانو د لید لوري او راتلونکې مسیر معلوموي‪ ،‬او انسان ته د خپل‬

‫ژوندانه هغه نړۍ روښانه کوي په کوم کې چې نوموړی د آسوده ګې او آرامتیا ساه بايس‪ ،‬انسانان د خپل ژوندانه راتلونکی‬

‫مسیر د پوهې د تلسکوپ په واسطه ښه تشخیصولی يش‪ .‬زما د لیسانس دغه زرین پړاوو یو له هغو خوږو مالګینو خاطرو‬

‫ډک دي چې هیڅکله د هیریدلو وړه نه دي‪ ،‬په دغه مسیر کې زما مالتړی هغه چا چې ماته د تشویق او انرژۍ د بښلوو‬

‫لپاره هلې ځلې کړي د هیریدلو وړ نه دي‪ ،‬زما پالر جان‪ ،‬مور جانه او خواږه ورونه چې همیشه به يي زما د تعلیم په اړه خپل‬

‫ذهن مرصوف کړی وو غواړم د دوي څخه د مننې یو ډک پیغام پریږدم‪.‬‬

‫په دوهم قدم کې مې د خپل ګران الرښود استاد ( پوهنمل عباد الله نارصي ) صاحب څخه مننه وکړم چې د دغه څېړنې‬

‫په تررسه کولو کې يي خپلې ارزښتناکې مشورې‪ ،‬هڅونې‪ ،‬معلومات او وړاندیزونه راکړي دي او تل يی هڅولی يم‪.‬‬

‫په پای کې غواړم د اقتصاد پوهنځۍ د ټولو معززو استادانو څخه مننه وکړم چې زما رسه د لیسانس د دورې په تررسه کولو‬
‫کې مرسته کړې او ماته يي اغیزناکې مشورې راکړې په خاصه توګه د اداره او تجارت د څانګې د استادانو هریو؛ پوهنیار‬
‫عبدالرحمن «درد»‪ ،‬پوهنمل عنایت الله «حبیبي» او ميل اقتصاد استاد پوهنیار اخرت محمد «غني» څخه چې تل يي راته‬
‫غوره او نیکې الرښوونې کړي دي‪ .‬او همدارنګه د خپلو خوږو ملګرو هر یو دانیال خان «برشدوست» محمد داوود «خان»‪،‬‬
‫زبیح الله«ځالند»‪ ،‬قد رت الله «هزارمیر»‪ ،‬فیض داد « خروټي» او په تیره بیا له خوږ ورورمې عصمت الله «نثار» څخه چې هر‬
‫نوع مرسته او ډاډ ګیرنه يي راکړي ده نړۍ مننه کوم‪.‬‬

‫په درناوي‬

‫ریاض “خان”‬

‫د‌‬
 ‫لنډیز (‪)Abstract‬‬
‫دوروستې رسوي ګانو له مخې دسیمي په هیوادونو کی افغانستان هغه هیواد دی چی‬

‫ټکنالوژی په ډیرکم وختکی ډیر زیات پرمختک وکړ که چیرته دمخابراتو کمپنیو یاد خدمات‬

‫همدغيس روان وی نو لری نده چی هیوادبه موپه مخابراتی تکنالوژی کی دنړۍ په کچه یاد‬

‫اوپررسالروکی وشمیرل شی‪ ،‬نو په دې اساس نوموړې څېړنه (په افغانستان کې د مخابرايت‬

‫شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول) ترعنوان الندې‬

‫تررسه شوې ده‪ ،‬دغه څېړنه يوه کيفي څېړنه ده چې د اعدادو او ارقامو تحليل يې د ‪SPSS‬‬

‫او ‪ Excel‬په واسطه تررسه شوی دي او نتيجه يې په ګرافونو او جدولونو کې خالصه شوې‪ ،‬په‬

‫دې څېړنه کې په ننګرهار والیت کې دبرقی کریډیت کارټونو په پلور کی د پنځه شبکی‬

‫رشکتونو رول عبارت دي له ‪۱‬ـ زیاته استفاده ‪۲‬ـ ګټه ‪۳‬ـ درغلی کمبود ‪۴‬ـ ملکرو او کورنی ته‬

‫انتقال کریډيټ ‪۵‬ـ اضافه کولو اسان والی ‪۶‬ـ الرسسی وړ ‪۷‬ـ مقدار اضافه کول ‪ ،‬د دې ترڅنګ‬

‫په ننګرهار والیت کې په ننګرهار والیت کې دبرقی کریډیت کارټونو په پلور کی د پنځه‬

‫شبکی رشکتونو رول په خاطر مشخص پشنهادونه او سپارښتنې هم وړاندې شوي دي‪.‬‬

‫ه‌‬
 ‫فهرست‬
‫لومړی فصل‬

‫پیژندنه (‪4 ............................................................................... )Introduction‬‬

‫دڅيړين ستونزه)‪4 .............................................................. (Research problem‬‬

‫د څيړين اهميت)‪4 ..................................................... (Importance of Research‬‬

‫د څیړنې موخې ‪5 ..........................................................................................‬‬

‫د څیړنې پوښتنې ‪5 .......................................................................................‬‬

‫د څيړين جوړښت (‪5 ......................................................... )Research Structure‬‬

‫دوهم فصل‬

‫تیرو لیکنو ته کتنه (‪6 ......................................................... :)Literature Review‬‬

‫مخابرات (‪12 ................................................................)Telecommunications‬‬

‫په افغانستان کې د مخابراتو تاریخچي ته لنډه کتنه‪13 .......................................... :‬‬

‫اترا (‪16 ........................................................................................... )ATRA‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکي ‪18 .......................................................................‬‬

‫په افغانستان کي پنځه مخابريت شبکی شتون لري چې عبارت دي له ‪18 .....................‬‬

‫د ام ټي ان او اریبا (‪ )MTN‬پیژندنه‪18 .......................................................... :‬‬

‫و‌‬
 ‫دریم فصل‬

‫د څيړين روش(‪43 ....................................................... )Research Methodology‬‬

‫د څیړنی منونه (‪43 .............................................................. )Research Sample‬‬

‫د ارقامو د تحلیل میتود (‪43 ............................................ )Data Analyze Method‬‬

‫څلورم فصل‬

‫ترشیحي تحلیل (‪44 ....................................................... )Descriptive Analysis‬‬

‫پنځم فصل‬

‫مناقشه او نتیجه ګیري (‪58 ......................................)Discussion and Conclusion‬‬

‫مناقشه ‪58 ..................................................................................................‬‬

‫نتیجه ګیري ( ‪60 ........................................................................ )Conclusion‬‬

‫وړاندیزونه ‪62 ..............................................................................................‬‬

‫مآخذونه ‪63 ................................................................................................‬‬

‫ضمیمه شوي توکي (‪64 .................................................................. )Appendix‬‬

‫ز‌‬
 ‫رسیزه‬

‫له دوو لسیزو راپدیخوا په افغانستان کی دمخابراتی رشکتونودخدماتو عرضه پیل شوی ده په پیل کی‬

‫دغه بهیر ډیری ستونزیدرلودی خکه چی په افغانستان کی دغه تجربه دلومړی خل لپاره تکراریده عام‬

‫وګړی هم ددى بهي رسه نا اشنا او يب باوره وو خوله نیکه مرغه چی دوخت په تیریدورسه مخابراتی‬

‫کمپنی په بازار کی ډیری اویو له بل رسه په سیالۍ بوختې وی ددی سیالۍ په پایله کی په ټول مخابراتې‬

‫خدماتوکې اسانتیا راويل او دمخابراتو دپوښښ ساحه پراخه شوی داړیکو له الری په خربو کی روڼوايل‬

‫پیداشوي نسبت پخواته داړیکو په نرخونو کی خورا ډیر تنزيل ليدل کیږی اوبال اخره داسې وخت هم‬

‫راغي چی هامغه مخابراتی کمپنیو پرنوښت هڅو اوپرله پسی کړنورسه افغانستان دانټرنيټ په وسیله له‬

‫نوری نړۍ رسه ونښلول شوپه پیل کې دانتزنیتی خدماتو نرخونه يوڅه لوړوو چی دهریو پیریدونکی په‬

‫توان پوره نه وو خودمخابراتی کمپنیو ترمنخ سیالیو په دی برخه کی هم دپام وړبدلونونه رامنځ ته کړل‬

‫دمخابراتی کمپنیو وسیله بانکې خدمات دپيسو لیږد اودبيلونوتحويل اونوروخدمات عرضه شول‪.‬‬

‫دوروستې رسوي ګانو له مخې دسیمي په هیوادونو کی افغانستان هغه هیواد دی چی ټکنالوژی په‬

‫ډیرکم وختکی ډیر زیات پرمختک وکړ که چیرته دمخابراتو کمپنیو یاد خدمات همدغس روان وی نو‬

‫لری نده چی هیوادبه موپه مخابراتی تکنالوژی کی دنړۍ په کچه یاد اوپررسالروکی وشمیرل شی‬

‫دافغانستان اتصاالت دعريب متحده اماراتو داتصاالت ‪ 100‬فيصده فرعي دوهم منرب کمپنی وه اتصاالت‬

‫په نړی کی یوله مخکښو مخابراتی شبکو څخه او په منځني ختيځ ‪ ،‬اوافریقا کی ترټولو لویه کمپنی ده‬

‫چی مرکزی دفرت یی په عربی متحده امارات کی دافغانستان اتصاالت حپل فغالیت په ‪ 2007‬م کال په‬

‫اګست میاشت کی پیل کړ‪ .‬افغان بیسم دبیسم له الری دافغانستان دنښلوين لپاره په هيواد کي‬

‫‪1‬‬
‫دګرخنده ټیلیفونونو دخدماتو لومړنی مخابراتی رشکت دی دا رشکت په ‪ 2002‬میالدی کال دښاغلې‬

‫احسان الله بيات په نوښت جوړه شوه دی غوښتل چی باید دافغانستان خلک هم یورشکت ولری‪.‬‬

‫روشن په افغانستان کې یو له مخابراتې شبکو څخه ده چی په ‪ 2003‬م کال کې یی په افغانستان کې‬

‫فعالیت پیل کړ‪ .‬نوموړی رشکت د )‪ (450‬ډالرو پانګونې رسه پیل وکړ‪ ،‬او دخپلو پیریدونکو ‪ 100,000‬ته‬

‫رسیدو لپاره یی ډیر وخت نه وو نیولی‪.‬‬

‫د ‪ MTN‬مخابرايت رشکت د لومړي ځل لپاره په افغانستان کې په کال ‪ ۲۰۰۶‬کې په فعاليت رشوع کړي‬

‫ده‪.‬او د افغانستان دولت ته يي په دغه کال د فعاليت د اجازي د ترالسه کولو په منظور ‪ ۴۰،۱‬ميليون‬

‫ډالره تاديه کړي دي‪.‬دغه رشکت د ‪ ۲۰۰۶‬کال په پاي کې په افغانستان کې ‪ ۲۰۰۰۰۰‬مشرتيان درلودل‪،‬‬

‫سالم ‪ 3G GSM‬شبکه د کیفیت خدمتونه‪ ،‬مناسب او ‪ ٪۱۰۰‬افغاين سټایل حلونه وړاندي کوي‪ ،‬دا په‬

‫‪ 2013‬م کال کې د معلوماتې او مخابراتې تکنالوجې وزارت لخوا تاسیس‪ ،‬او له همدي وزارت لخوا کنټرول‬

‫او څارنه یی کیږي‪ .‬سالم ‪ 3G GSM‬شبکه په ټول هیواد کې د ‪ 3G‬ټلیفون او انټرنیټ خدماتو رسه د الین‬

‫شبکې په بشپړلو رسه دا د مخابراتو په سکتور کې د پام وړ بدلونونه او انقالب معريف کولو ته ژمن دي‪.‬‬

‫په اوسنې وخت کې د افغانستان مخابراتې شبکې خپل کریډیټي خدمات په برقې ډول رسه وړاندي کوي‬

‫چې دا د کریډیټ د جمع کولو یا د (لوډ) کولو کې د پام وړ اسانتیا رامنځته کړي چې خپله برقي کریډیټ‬

‫کارت هغه کریډیټ کارت ته ویل کیږي چې فزیکي شتون ونلري او نه هم د ملس وړ وي او په الکرتونیکي‬

‫یا برقي ډول رسه انتقالیږی‪ ،‬چې خپله برقي کریډیټ کارت بیا ډیرو مختلفو ډولونو دي چې مهم یی‬

‫عبارت دی له‪ )Credit cards, virtual cards, ACH( ،‬چې له دی الري هم مونږ کويل شو خپل مبایل‬

‫کریډیټ په الکرتونکي ډول اضافه کړو‪ .‬خو په اوس وخت کې مخابرايت شبکي خپل برقي کریډیټي‬

‫‪2‬‬
‫خدمات د هیواد ځیني شخصې رشکتونو باندي په عمده ډول خرڅوي او بیا دا شخيص رشکتونه په‬

‫پرچون بروشانو باندي یا دکاندارانو باندي خرڅوي‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫لومړی فصل‬

‫پیژندنه (‪)Introduction‬‬

‫دڅيړين ستونزه)‪(Research problem‬‬

‫لکه څرنګه چي مخابرات په یو هیواد کی کلیدی رول لري او دا مخابرات‪ ،‬د یو هیواد مخابراتی شبکی‬

‫کنټرولوي او په نوموړی موضوع کې کافې اندازه معلومات د مخابرات او د مخابراتې شبکو په باره کې‬

‫خلک نلری‪ ،‬د برقې کریډیټ کارتونه چې په اوسمهال کې ډیر زیات د استفادي وړ دي او ولې لدي څخه‬

‫زیاته استفاده کیږي‪ ،‬په نوموړي موضوع کې تر دي دمه کومه څیړنه نده تررسه شوي‪ ،‬زه غواړم د نوموړی‬

‫خالیګاه په اساس په دغه موضوع کې څیړنه تررسه کړم‪.‬‬

‫د څيړين اهميت )‪(Importance of Research‬‬

‫لکه څرنګه چی افغانستان یو پرمختیایی هیواد دی چی مخابرات او مخابراتی شبکې پکې ډیر پرمختګ‬

‫ندي کړي چې المل یی افغانستان تیر حکمتونه او یا هم سیاسی حاالت کیداي شې‪.‬‬

‫مخابرات له نړۍ رسه نښلونکې خورا مهمه وسیله ده چې بدون له مخابراتو څخه له نړۍ رسه وصلیدل‬

‫له امکان څخه لري ده‪.‬‬

‫د دي څیړنې اهمیت هم پدی کې ده چی تر څو مخابرات و پیژنو او همدارنګه د هیواد مخابراتې شبکو‬

‫له تاریخچې او همدارنګه د همدي مخابراتې شبکو د نورو ځانګړتیاوو څخه خربو شو ‪ ،‬او په اوسنې وخت‬

‫کې د همدي مخابراتې شبکو د برقې کریډیټ کارتونو څخه ولې زیاته استفاده کیږي‪ ،‬چې د دي څیړنې‬

‫اهمیت په ګوته کوي‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫د څیړنې موخې‬
‫‪ .1‬د برقي کریډیټ کارتونو پیژندل‪.‬‬

‫‪ .2‬د پنځه شبکه يئ رشکتونو پیژندل‪.‬‬

‫‪ .3‬د برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول‪.‬‬

‫د څیړنې پوښتنې‬
‫‪ .1‬برقي کریډیټ کارتونه څه ته وایې؟‬

‫‪ .2‬په افغانستان کې کومې پنځه شبکه يئ رشکتونه شتون لري؟‬

‫‪ .3‬د برقي کریدیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو سهم سومره دي؟‬

‫د څيړين جوړښت (‪)Research Structure‬‬

‫لکه څرنګه چې دا څیړنه د ټول افغانستان د خلکو په منایندګۍ تررسه کیږي چې دا څیړنه شپږ برخې‬

‫لري‪ ،‬چې په لومړي برخه چې د مخابرات او د افغانستان د مخابراتې شبکې او همدارنګه د برقې کریډیټ‬

‫څخه ولې ډیره استفاده کیږي پیژندل کیږي‪ .‬او همدارنګه د څیړنې هدف او اهمیت هم در په ګوته شوي‬

‫او هغه سوالونه چې پدي څیړنه کې به ځواب يش هم بیان شوي دي‪ .‬او دوهمه برخه چې تیورې برخه ده‬

‫تیرو څیړنو ته لنده کتنه شوي ده‪ .‬او په دریمه برخه کې د څیړنې میتودولوژي‪ ،‬دڅیړنې منونه‪ ،‬د څیړنې‬

‫ساحه‪ ،‬د څیړنې ارقامو تحلیل میتود او د یو شمیر نورو موضوع ګانو یادونه شوي ده‪ .‬په څلورمه برخه‬

‫کې د ارقامو تحلیل کیږي چې د پوښتنلیکونو په مرسته راټول شوي دي چې د )‪( SPSS‬او د ‪EXCEL‬په‬

‫مرسته به تحلیل او تجزیه شې او په منظم ډول به د ګرافونو په مرسته ښودل کیږي‪ .‬چې په پنځمه برخه‬

‫کې نتیحه ګیري کیږي او پیشنهادات وړاندي کیږي او د څیړنی هغو پوښتنو ته به ځواب ورکول کیږي‬

‫چې په دي څیړنه کې یادونه شوي‪ .‬او په شبږمه برخه کې ماخذونه کې کتابونه‪ ،‬کلنې راپورونه‪ ،‬مجلو‪ ،‬او‬

‫د انټرنیټي ویبسایټونو څخه چې استفاده کیږي‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫دوهم فصل‬

‫تیرو لیکنو ته کتنه (‪:)Literature Review‬‬

‫‪ .1‬په ‪۲۰۱۷‬م کال کې په افغانستان کې دمخابراتو د صنعت څخه د مشرتيانو رضايت ترعنوان‬
‫الندي د اجمل حيدري له خوا څيړنه تررسه شوي ده‪ ،‬دغه څيړنه د بدخشان‪ ،‬تخار‪ ،‬کندز او بغالن‬
‫په پوهنتونو کې تررسه شوي ده‪ .‬ددغه څيړنې ‪ Target Population‬هم ددغه پوهنتونو محصلني‬
‫دي‪.‬‬

‫په دغه تحقيق ک ې د مشرتيانو رضايت يوازنۍ تابع متحول او د خدمات کيفيت‪ ،‬د مخابرايت شبکو ت‬
‫رپوښښ الندي ساحې‪ ،‬د قيمتونو مختلف والۍ‪ ،‬د مشرتيانو د خوښ ې وړ وړانديزونه‪ ،‬د خرڅالو پراختيا‪،‬‬
‫د پرچون پلورونکو دوکانونه‪ ،‬دوستانه اوسيدل او د انټرنټ خدمات آزاد متحولني وو‪.‬‬

‫پدغه تحقيق کې ‪ ۳۳،۲٪‬د انټرويو ګډون کوونکې ښځينه او ‪ ۶۶،۲٪‬د انټرويو ګډون کوونکي نارينه وو‪.‬د‬
‫تحقیق په پایله کې معلومه شوه ده چې د مخابرايت شبکو ت رپوښښ الندي ساحې او دخدماتو د کيفيت‬
‫څخه مشرتيان رضايت نلري‪.‬‬

‫او همدارنګه دا چې ټول په دغه تحقيق کې ‪ ۹‬متحولني څيړل شوي دي‪ .‬او ددغه تحقيق په پايله کې‬
‫معلومه شوه چې ددغه متحولينو له جميل څخه يوازي ‪ ۶‬متح ولني کوالی شو چې د مشرتيانو په رضایت‬
‫باندي يې د تاثري کوونکو عواملو په توګه يې قبول کړو‪ ،‬چې دغه عوامل عبارت دي له‪:‬‬

‫لومړۍ‪،‬د مشرتيانو د خوښ ي وړ وړانديزونه خصوصا د نړيوالو اړيکو په برخه کې د مشرتيانو د رضايت‬
‫رسه قوي اړيکه لري‪ .‬دوهم‪ ،‬دوستانه اوسيدل‪ ،‬يو بل هغه فکټور دي چې د مشرتيانو په رضايت باندي‬
‫باندي تاثري کوي‪ ،‬مخابرايت کمپنۍ د پر مختګ او ابادۍ په کارونو کې د مهمو ونډو په درلودلو رسه د‬
‫مکتبونو‪ ،‬رسکونو‪ ،‬پلونو ‪ ،‬صحت ب رخې او نورو برخو کې پانګونه کوي‪ .‬دريم‪ ،‬تحقيق د خرڅالو په‬
‫زياتوايل او د مشرتيانو په رضايت کې مهم رول لري‪ ،‬هرڅومره چې دکمپنيو خرڅالوزياتيږي دا ددی‬
‫ښکارندويې کوي چې مشرتيان ددغه کمپنۍ څخه زياترضايت لري‪.‬‬

‫څلورم‪ ،‬دقيمتونو مختلف والۍ هم د مشرتيانو په رضايت کې مهم رول لري‪ ،‬د افغانستان په شان په يوه‬
‫هيواد کې چې د خلکو دعايد سطحه ټيټه ده‪ ،‬په ارزانه توګه دخدماتو وړاندي کول د مشرتيان د رضايت‬

‫‪6‬‬
‫او د کمپنۍ رسه د وفاداره پاتې کيدلو سبب کيږي‪ .‬بالخره مشرتيان د انټرنټ د خدماتو څخه رضايت‬
‫لري دا ځکه چې انټ رنټ د افغان مشرتيانو لپاره يوه نوي پديده ده‪( .‬حيدري‪ ,‬په افغانستان کې د‬
‫مخابراتو د سکټور څخه د مشرتيانو رضايت)‪۲۰۱۷ ,‬‬

‫‪ .2‬په ‪۱۴۰۰‬هجري ملریز کال کې د سبحان الله په ننګرهار والیت کې د ام ټې ان مخابراتې شبکې‬
‫خدماتو څخه د مشرتیانو تر رضایت الندي څیړنه تررسه شوی وه چې د نوموړي څیړنې نتیجه‬
‫داسې وه‪:‬‬

‫د هر کاروباري سازمان کاميايب د هغه سازمان د مشرتيانو په رضايت پوري اړه لري‪.‬که چريي يو کاروباري‬
‫سازمان ونه توانيږي چې د مشرتيانو رضايت ترالسه کړي‪ ،‬نو دغه سازمان نش ې کوالي چې د اوږد مهال‬
‫لپاره په مارکيټ کې پاتې ش ې‪.‬‬

‫ددغه تحقيق اصلې هدف دا وو چ ې ترڅو معلومه کړل ش ې‪ ،‬چې په ننګرهار واليت کې د ايم ټې اين‬
‫مخابرايت رشکت مشرتيان ددغه رشکت د خدماتو څخه رضايت لري او کنه؟‬

‫د راټولو شوو معلوماتو د تحليل په پايله کې معلومه شوه چې په ننګرهار واليت کې د ايم ټې اين‬
‫مخابرايت رشکت مشرتيان ددغه رشکت د اړيکو د يف دقيقو دبيو‪ ،‬انټرنټ د بيو‪.‬د مسيجونو د ليږلو د‬
‫بيو او د سيمکارتونو د بيو څخه رضايت نلري‪ .‬او همدارنګه دڅانګو د کارمندانو د برخورد او د خرڅالو د‬
‫څانګو ‪،‬د اړيکو پر مهال د ايم ټې اين مخابرايت رشکت د استازو د برخورد ‪،‬په ننګرهار واليت کې دايم‬
‫ټې اين مخابرايت رشکت د انټرنټ د رسعت او په ننګرهار واليت کې د ايم ټې اين مخابرايت رشکت په‬
‫څانګو کې د موجوده سهولتون و څخه مشرتيان رضايت لري‪.‬‬

‫کله چې مشتزيان د ايم ټې اين مخابرايت رشکت د استازو رسه اړيکه ټينګوي‪ ،‬ځينې وخت داس ې هم‬

‫پيښ شوي دي چې مشرتيانو ته يا هيڅ ځواب نه ورکول کيږي او يا هم وروسته ځواب ورکول کيږي‪ ،‬نو‬

‫مشرتيان ددغه ډول اړيکو څخه هم رضايت نلري‪ .‬ځينې وخت کله چې مشرتيان د ايم ټې اين مخابرايت‬

‫رشکت څخه د قرض په ډول کريډيت واخلې د بريته تاديې پر مهال يوه اندازه اضايف کريډيټ هم د‬

‫مشرتيانو څخه اخيستل کيږي‪ ،‬چې مشرتيان ددغه ډول قرضو څخه رضايت نلري‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪ .3‬په ‪ ۱۴۰۰‬هجرې ملریز کال کې د اکرام الله الکوزي لخوا د (سالم مخابرايت رشکت له خدماتو‬

‫څخه د مشرتیانو د رضایت کچه) تر عنوان الندي څیړنه تررسه شوي چې د نوموړي څیړنې پایله‬

‫دايس وه‪:‬‬

‫سالم مخابرايت رشکت د افغانستان او سیمي په کچه یو لویاو پیژندل شوي مخابرايت رشکت دي چې په‬

‫اتصاالتو‪ ،‬انټرنیټ او نورو ټولنیزو برخو کې هیوادوالو ته خدمات عرضه کوي‪ .‬سالم مخابرايت رشکت ځوان‬

‫کاري ټیم لري‪ ،‬چې په هغو کې د افغانستان ځینې تر ټولو هغه نوښتګر کاري ټیم له با کیفایته او مسلکي‬

‫اشخاصو څخه جوړ شوي دي‪ .‬چې په بیال بیلو برخو کې د تخصص په درلودلو‪ ،‬په بشپړه حوصله او ځواک‬

‫رسه خپلې دندې تررسه کوي‪ .‬نوموړي کاري ټیم د خپلو دندو په تررسه کولو کې کافی او الزمې تجربې‬

‫هم لري‪ .‬د موبایل جوړونکو کمپنیو رسه د مرستې لپاره تر څو خپلو پیریدونکو ته بیال بیل خدمتونه او‬

‫ډول ډول ټلیفونونه وړاندي کړي‪ .‬د ‪ 3‬جی د دریم نسل د موبایلونو د هغو معیارونو په مانا دي‪ ،‬چې د‬

‫مخابراتو د نړیوالې اتحادیي (‪ )ITU‬لخوا وضع شوي‪ .‬د چټکو او پرمختللو ټلیفونونو په وړاندي کولو رسه‬

‫‪ 3G‬موبایل ټلیفون کارولو ته نوي تعریف ورکړ‪ .‬چې په دی رسه په انټرنیټ کې پلټنه‪ ،‬د بریښنالیک کتل‬

‫د سندرو او فمونو ترالسه کول‪ .‬چې دا د سفر پر مهال راحت او اسانتیا ورکوي‪ .‬دغه څیړنه د سالم‬

‫مخابرايت رشکت د پیریدنوکو د رضایت د کچې لوړولو په موخه تررسه شوی ده چې په نتیجه کې مو‬

‫ترالسه کړل چې د سالم مخابرايت شبکي کاروونکې زیاتره یې چې (‪ )85%‬سلنه کیږي ځوانان دي او‬

‫ددغې شبکې ټول کاروونکې نارینه دې‪ .‬د سالم مخابرايت رشکت د خدماتو څخه (‪ )60%‬سلنه مشرتیان‬

‫د پوښښ له ساحې څخه یې (‪ )50%‬سلنه د ‪ 3G‬فعالیتونو څخه (‪ )70%‬سلنه نرخونو څخه (‪ )60%‬سلنه‬

‫د کارکوونکو له چال چلند څخه (‪ )55%‬پیکجونو څخه يې او (‪ )55%‬سلنه د اعالناتو څخه یې (‪ )60%‬سلنه‬

‫مشرتیان رضایت او خوښې څرګندونه کوي‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫‪ .4‬په ‪ ۱۳۹۶‬هجري ملریز کال کې د نقیب الله مراد لخوا د ( په افغانستان کې د روشن او اتصاالت‬

‫مخابرايت رشکتونو د فعالیتونو مقایسه) تر عنوان الندي څیړنه تررسه شوي چې نوموړي څیړنې‬

‫پایله دايس وه‪:‬‬

‫د اتصاالت مخابرايت رشکت د روشن په پرتله ډیر پیاوړي او د هیوادوالو د رضایت سبب ګرځیديل دي نو‬

‫ځکه د هیواد (‪ )24%‬سلنه خاوره تر پوښښ الندي لر‪ ،‬رسه له دی چې د روشن مخابرايت رشکت له‬

‫اتصاالت څخه ‪ 4‬کاله دمه په فعالیت پیل کړي تر اوسه يې د هیواد (‪ )22%‬سلنه خاوره ترپوښښ الندی‬

‫لري‪ .‬په ټولنیزو خدماتو کې روشن له اتصاالت څخه مخکښ دی او غوره ټولنیز خدمات یې هیوادوالو ته‬

‫وړاندي کړي دي‪ .‬په داخيل غږیزو وړاندیزونو کې دواړه شبکي تقریباً رسه برابر دي‪ ،‬خو په خارجي اړیکو‬

‫کې اتصاالت مخابرايت رشکت له روشن مخابرايت رشکت څخه مخکښ دي‪.‬‬

‫څرنګه چې دغه سکتور په تیرو جګړو کې بیخې له مینځه تليل وه او هیوادوال د ډیرو مشکالتو رسه‬

‫مخامخ و‪ ،‬خو د انتقايل دوري په راتګ رسه به تدریجي ډول رسه دغه مشکالت څه نا څه له منځه والړل‬

‫او د افغانستان دولت د یو مخابرايت سیستم جوګه شو‪ ،‬د مخابراتو سکتور یو له هغو سکتورونو څخه دي‬

‫چې تقریباً تر (‪ )200000‬کسان پکې په مستقیم او تر (‪ )45‬زرو کسانو پکې په غیر مستقیم ډول استخدام‬

‫شوي‪ ،‬تر اوسه پکې تر (‪ )2,3B‬میلیاردو په اندازه پانګه اچونه شوي‪ ،‬او هر کال له دغه سکتور څخه (‪)200‬‬

‫میلیونه ډالر عواید دولت ته په الس ورځي‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ .5‬په ‪ ۱۳۹۷‬هجریزي ملریز کال کې د عبدالرحمن خلیل زاده لخوا د ( مخابرايت رشکتونو فعالیتونو‬

‫ارزونه په ‪ ۱۳۹۶‬کال کې) څیړنه تررسه شوي چې د نوموړي څیړنې پایله په داسی وه‪:‬‬

‫لکه څرنګه چې د نړي هیوادونو وکړ نو له همدي کبله رضورتونه زیات شول نو یو هیواد خپل رضورتونه‬

‫خپله نشو پوره کوالي نو د نورو هیوادونو رسه یې راکړه ورکړه پیل کړه بآلخره مخابراتو ته رضورت پیدا‬

‫شو او په (‪ )۱۹۷۰‬م کال کې مخابرات منځ ته راغي نو ماهم په ‪ ۱۳۹۶‬ه ش کال کې په الندي پنځّ مخابرايت‬

‫شبکو کې څیړنه وکړه چې عبار له اتصاال‪ ،‬روشن‪ ،‬اریبا‪ ،‬افغان بیسیم‪ ،‬او سالم‪.‬‬

‫‪ .1‬اتصالت شبکه‪ :‬تقریباً (‪ )7M‬میلیون مشرتیان لري‪ )1500( ،‬فعال کار کوونکي لري (‪ )36‬کاله‬

‫تجربه لري (‪ )185‬ولسوالیو کې پرچون پلورونکي لري‪.‬‬

‫‪ .2‬سالم شبکه‪ )3M( :‬مشرتیان لري (‪ )1300‬فعال کارکوونکي لري‪ )8( ،‬کاله تجربه لري (‪ )16‬ولسوالیو‬

‫کې پرچون پلرونکي لري‪.‬‬

‫‪ .3‬اریبا شبکه‪ )90M( :‬میلیون مشرتیان لري‪ )7000( ،‬فعال کارکوونکي لري (‪ )24‬کاله تجربه لري‬

‫(‪ )200‬ولسوالیو کې پرچون پلرونکي لري‪.‬‬

‫‪ .4‬روشن شبکه‪ )5M( :‬مشرتیان لري‪ )1994( ،‬فعال کارکوونکي لري (‪ )17‬کاله تجربه لري (‪)287‬‬

‫ولسوالیو کې پرچون پلورنکي لري‪.‬‬

‫‪ .5‬افغان بیسیم‪ )400,000( :‬مشرتیان لري‪ )5500( ،‬فعال کارکوونکي لري (‪ )38‬کاله تجربه لري (‪)185‬‬

‫ولسوالیو کې پرچون پلورونکي لري‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫په (‪ ) 1396‬هجري ملریز کال کې دسالم په نسبت روشن ښه فعالیت کړي د روشن په نسبت اریبا ښه‬

‫فعالیت کړي او د دوي په نسبت افغان بیسیم ښه فعالیت کړي او د دوي ټولو په نسبت اتصاالت ښه‬

‫فعالیت کړي دي‪.‬‬

‫‪ .6‬په ‪ ۱۳۹۶‬هجري ملریز کال کې د حکمت الله ایويب لخوا (د اتصاالت او افغان بیسیم مخابرايت‬

‫رشکتونو مقایسه) په برخه کې څیړنه شوي چې د نوموړي څیړنې پایله دايس وه‪:‬‬

‫د دي څیړنې په نتیجه کې مونږه وتوانیدو چې مخابرايت سکتور د افغانستان د عاید یوه ښه رسچینه ده‬

‫او افغان کارګرو ته د کار زمینه مساعده کړي او د دي ترڅنګ یې افغان سوداګرو ته د تجارت په برخه‬

‫کې اسانتیاوي رامنځته کړي‪ .‬اتصاالت د افغان بیسیم پر نسبت یو څه ښه مخابرايت شبکه ده چې د‬

‫افغانستان تويل سیم ې د خيل تر پوښښ الندی راوړی او د دي ترڅنګ يې نورو مرستو ته ادامه ورکړي‬

‫افغان بیسیم تر ټولو لومړنۍ مخابرايت کمپنۍ ده چې خپل فعالیتونه یې رشوع کړي هو د یو څه کوښښ‬

‫د نه وجهي خپل مشرتیان دالسه ورکړي او د خپلو سیاالنو څخه وروسته په کتار کې پايت شوي‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫مخابرات (‪)Telecommunications‬‬
‫دمخابراتو تاریخچه‪ :‬دمخابراتو په هکله داسی ویل کیږي چی تلیفون (مخابره) ) دانگلیسې عامل(‬

‫(هوک) له اخوا اخرتاع شو همدارنګه په کال ‪ ۱۷۸۲‬میالدی کی یوتن (کشش ) عامل غږيز لوله جوړه کړه‬

‫چی تر ‪ ۸۰۰‬مرت پوری دویاند غږ لیږدوو په کال (‪ )۱۷۸۳‬میالدی کی د (چالزمیچ )آمریکایی عامل‬

‫دخالصی اوسپنی مييل مقناطيس کړۍ حوړه‪ ،‬اويوه يي دبلی ترڅنگ کیښوده چی دکارغږ تولید کړ‪،‬‬

‫وروسته دغه دستگا نوره هم اصالح شوه ترهغه چی ګراهام بل امریکایي پرخپلو زياتو هڅو په پایله کې‬

‫(‪ )1885‬م کال کې تلیفون اخرتاغ کړ‪ ،‬خو بيا هم دګراهام بل ټليفون نیګړی وو وروسته (اديسون)‬

‫اونوروپوهانو له خوا بشپړ شو او ترلري واټن یی غږوليږداوه‪.‬‬

‫چی اوسنی مخابراتی سیستم کټ مټ دپخوانې سیستم نوی اوعرصي بڼه ده داچی تکنالوژي ورځ تر‬

‫بلی پرمختګ کوي چی مونږه په لندول ورځینې یادونه کوو داچی دمخابراتو نسلونه دخلکو ترمنح‬

‫محبوبیت پیداکوی اوخلک یی زیات خوښوي )‪ (4G,3G ,2G,1G‬په نومونو یادیږي د مخابراتو په برخه‬

‫کې ډیرې تکنالوژي شتون لری ترڅو دوه لوری وکوالی شی دګرځنده اوياليني تليفونوپه واسطه یوله بل‬

‫رسه اړیکه ټینګه کړی چی یوله دوي څخه ټکنالوژي ده ‪.‬دټکنالوژې څخه په مخابراتی شبکو کی هم‬

‫کاراخستل کیږی اوددی تکنالوژی پرمټ دوه لوري دګرځنده ټلیفونونوپه لرلورسه کوالي شويوله بل‬

‫رسه اړیکه ټینګه کړو دیادی تکنالوژی شبکی لومړی پالنیږی وسایل ورته اخستل کیږی هغه نصب‬

‫کیږی اوبیاوروسته پاملرنه کيږي ترڅوپیریدونکی ته دپام وړوګرخي داټول کارونه دټلیفوين‬

‫اړیکودتینکښت اولنډ لیکلی پیغامونودلیږلی په موخه تر رسه کیږي‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫په افغانستان کې د مخابراتو تاریخچي ته لنډه کتنه‪:‬‬
‫دمخابراتوتوسعه په ټولو هيوادونوکي چي دهغي له جميل څخه افغانستان هغه هيواد دي چي په (‪٣‬‬
‫لسزيزه ) جنګ کي تخريب شويدي او ددغه باز سازي او بيا جوړونه يو مهم او الزم امر‪،‬اورسمايه ګذاري‬
‫ده اوداڅيزونه کوالي يش چي ديوهيواداقتصاد په پښوودروي همدارنګه مخابرايت خدمتونه د هر هيواد‬
‫داقتصادى ودى اساىس عنرص دى‪ ،‬او په اقتصادي او ټولنيزو چارو يك مهم رول لري او په پرمختګ يك‬
‫هم اسايس رول لوبوي ‪ .‬داقغانستان دولت داجتامعي رضورتونورسه رسه بياهم ددغه بخش فعاليتونوته‬
‫داوليت ځاي ورکړي دي‪.‬‬

‫تليفون افغانستان ته (‪)١١٠‬کاله مخکي واردشويدي په ‪١٢٧٧‬ه ش کال چي د‪١٩٠٨‬م کال رسه سمون‬
‫لري اولني تليفون افغانستان ته واردشوه چي په دغه وخت کي افغانستان دريم هيوادوه وروسته دترکي‬
‫اوهند هيوادونوڅخه چي دتليفون کوربه ؤ‪ .‬په اولو وختونوکي چي مخابراىت خدمتونو ته ډير زيات‬
‫رضورت ليدل كيده نو له همدي كبله د وخت د پست رياست او د تيلګراف رياست په كال ‪ ۱۳۳۴‬هه ش‬
‫يك په وزارت باندي بدل شو‪ .‬تيلفوىن خدمتونه په كال ‪ ۱۲۷۷‬هه ش يك چي په انفرادي ډول رسه په‬
‫يواځي او يواځي دوو نفرو په خپل مينځ يك ديوى جوړي لني پواسطه رسه خربى كوالى شواى‪.‬‬

‫ددي نه وروسته بيادامان الله خان ترحکومت پوري افغانستان ته کوم تليفون وارد نه شو تلګراف‬
‫دوهمه پديده دمدرنوارتباطي شبکوڅخه وه چي (‪)٦‬کاله وروسته په (‪)١٩١٤‬م افغانستان ته واردشو‪.‬‬

‫دامان الله خان دسلطنت په رشوع کي يوه بله دستګاه د دبټري دارسويچ بورډ په نامه په ‪٢٥‬خطه‬
‫ظرفيت رسه دکابل ښارپه شامل برخه ارګ کي نصف اوپه کارواچو ل شواوپه نږدي فاصله کي به تري‬
‫استفاده کيدله چي ددي نه وروسته ‪ ٥٠‬نورخطونه هم دکابل ښار دشاه دوشمشيه ترڅنګ په الره واچول‬
‫شول‪ .‬دامان الله خان دسلطنت ترپايه پوري د‪٢٠٠‬خطه نه زيات تليفونون په کابل کي فعال شول‪.‬‬

‫دنادرشاه دحکومت په رشوع کيدورسه مخابرتوڅه ناڅه پراختيا پيداکړه چي پايتخت يي‬
‫دوالياتواوواليت يي دولسواليورسه وصل کاوه‪.‬‬

‫دظاهرشاه دحکومت په دوران کي هم مخا براتو زياته توسعيه پيداکړه په ‪١٣٢٨‬هش کال دپُستا تليفون‬
‫اوتلګراف رياستونوجدي اقدام وکړ چي په افغانستان کي مخابراتوته زياته نه زياته پراختيا بايد‬
‫ورکړواوپدي رابطه يي د نړيوالو رشکتونورسه خربي اتري رشوع کړي همدغه کال وه چي يودستګاه‬
‫د‪١٣٠٠‬اتومات خطي ظرفيت رسه د(‪)Bell‬رشکت څخه خريداري اوپه کا بل کې ځاي په ځاي شوه دي‬

‫‪13‬‬
‫تر (‪ )۱۳۳۲‬ه ش پورې ټيلفني امکانات دافغانستان څخه خارج ته په تجاريت ډول موجود نه ؤ او امکان‬
‫يي نه درلودپه همدې کال دتلګراف‪،‬تلفن اوپست رياست تصميم و نيوه چه داسې بېسيم دستګاوې‬
‫خريداري کړي چه دتلګراف په سيستم باندې مجهزوي او هم تلفني راديوپه سيستم مجهزوي ‪،‬دهمدې‬
‫منظور لپاره دملړي ځل لپاره يوه ليږونکې دستګاه د‪٢٠‬کيلوواټ په ظرفيت دټولووسايلورسه واخستل‬
‫شوه چي ددي دستګاه په واسطه دملړي ځل لپاره دکابل اوپاريس ترمنځ دتلفن امکانات مهيا شول په‬
‫همدي وخت کي پاريس دافغانستان مخابري په ترانزيستي شکل رسه په اکرثه آسيايئ ‪،‬افريقايئ او‬
‫اروپايئ هيوادونوکي نصب کړي‪.‬‬

‫ديو څه وخت دتييدو څخه وروسته دافغانستان دمخابراتو وزارت دفليپس اوزميينس درشکتونو څخه‬
‫څونوي او مجهزي دستګاوي خريداري کړي ‪.‬چې ددې دستگاووپه واسطه په اسانۍ رسه کوالى شوچې‬
‫په مستقيم ډول دافغانستان تلفوين روابط دانگلستان‪،‬هند‪،‬شوروي‪،‬ايران اوپاکستان رسه برقرارکړي‬
‫دليې الرودارتباطاتودپراختياپه لړۍ کې يوبل گام دعکس ليږل ووچي ددغه تکنالوجي داخرتاع څخه‬
‫څه موده وروسته افغانستان تهالره پيداکړه دهمدې منظورلپاره دافغانستان دمخابراتووزارت څلور(تيل‬
‫فتو)دستگاوې دشوروي څخه خريداري کړې اوددې په وسيله دکابل څخه دنړۍ ټولو نقاطوته عکسونه‬
‫ليږل‪،‬ديوڅه مودې څخه وروسته دافغانستان دولت دتجارت اوزراعت په برخه کې يوپروگرام ترکارالندې‬
‫ونيوه چې ددې پروگرام دپرمختيا لپاره دتلفوين ارتباطاتودشبکې پراختيا ته زيات رضورت ؤددې‬
‫منظورلپاره دتلفون‪،‬تلگراف اوپست رياست په ‪١٣٣٣‬هجري شمس کال کې يوه‪٥٠٠٠‬خطي اتوماتيکه‬
‫تلفوين دستگاه داملان دزمينس درشکت څخه واخستله چې ددرې کالودتييدوڅخه وروسته په کابل‬
‫کې فعاله شوه تر‪١٣٣٤‬هش کال پورې دافغانستان مخابرايت سيم دتلفون‪،‬تلگراف اوپست له رياست‬
‫څخه دافغانستان ديومخابرايت ارگان په حيث اداره کيدله چې په‪١٣٣٤‬هش کال کې وزارت ته لوړشول‬
‫دتجارت دپراختيا رسه او همدارنګه دښاري پراختيا رسه سم دنورواليتونو رضورت تلفوين خدماتو ته زيات‬
‫شو په(‪١٣٣٦‬هـ ش )کال کي يو ‪١٥٠٠‬خطي اتومات دستګاه په چکسلواکيا کي خريداري شوه چه‬
‫څلورکاله وروسته په کندهار کي په کارپيل وکړ چه ددي نه مخکي په دي ښارکي فقط ‪٤٥٠‬دتليفون‬
‫خطونه موجود وه څه موده وروسته دوه نوري خطي دستګاه وي د ‪١٥٠٠‬خطي ظرفيت رسه واخيستل‬
‫شوي اودهرات اومزاررشيف په ښارونوکي نصف اوپه کاريي پيل وکړ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫په ‪ ١٣٤٣‬کال کي دتليفون پروژي په افغانستان کي دنظروړتغيوکړه په دايس ډول چي فقط دکابل‬
‫په شيشاه دستګاه کي ‪٣٠٠‬خطه دشهاب الدين ميدان په اسيتګاه کي ‪٣٠٠‬خطه او د‪١٣٤٥‬کال ترپايه‬
‫پوري ‪١٠٠٠‬اتوماتيک خطي تلفونونه په کابل کي فعال ؤ‪.‬‬

‫په افغانستان کي دمخابراتود پراختيا رسه سم اقتصادي او تجاريت پراختيا هم رامنځ ته شو ه اوزياتو‬
‫افغانانو ته دکارزمينه برابره شو دمثال په ډول د داؤدخان په دوره کي چه تلفون پرمختګ نه ؤ کړي نو‬
‫دهيواد وضعه هم دډاډ وړنه ؤ‪ .‬دثور دکوداتارسه سم او دشوروي اتحاد راتګ افغانستان ته ددوه لسيزو‬
‫په موده نه يوازي داچه مخابراتو انکشاف ونه کړبلکي دمجاهدينو او شوروي يرغلګرو دجنګ درشوع‬
‫کيدو رسه سم دافغانستان ارتباطي شبکو سختي زيامنني شوي او دالرو ترمنځ سيمونه ټول له منځه‬
‫والړل ‪ .‬دجنګ په لومړيو وختونوکي يواځيني ځاي کابل وه چه تلفون او مخابرات پکي يوڅه اندازه فعال‬
‫وه‪ .‬اما کله چه مجاهدين کابل ته دجنګ په نيت داخل شول او جنګ په کابل کي رشوع شو نوددي‬
‫ښارمخابرات اومخابرايت شبکي ترحميل الندي راغيل اودمخابراتو زيربنايي جوړښت له پښو څخه‬
‫وغورځوه‪.‬دطالبانوددورې په اواخيوکې دديجيټال تلفون اضافه وال په بعضو ښارونوکې لکه‬
‫کابل‪،‬قندهاراوهرات کې په فعاليت باندې رشوع وکړه همدارنگه په همدغه دوره کې دثرياتلفون‬
‫افغانستان ته واردشوچې اکرثه به دطالبانورهربانواوتجارانوترې استفاده کوله دطالبانودحکومت دسقوط‬
‫څخه وروسته په مخابراتوکې توسعه اوارتباطات يوه دتوجه وړخربه گرځيدلې وه اوزيات خارجي رشکتونه‬
‫تشويق شول ترڅودمخابراتو په برخه کې رسمايه گذاري وکړي اودطالبانودحکومت دسقوط څخه وروسته‬
‫افغان بيسيم لومړى نقل کيدونکى يا(‪)mobile‬تلفون چې په فعاليت يي رشوع وکړه اودبازارتوجه يي‬
‫ځانته واړوله اودخلکوپه منځ کې يي په زياته اندازه تقاضا پيداکړه يوکال وروسته يوبل څومليتي رشکت‬
‫دروشن په نامه هم دفعاليت کولواجازه واخيستله اوپه فعاليت يي رشوع وکړه تراوسه پورې په افغانستان‬
‫کې څلورمخابرايت رشکتونه لکه افغان بسيم‪،‬روشن‪،‬اتصاالت‪،‬اريبا چې وروسته په(‪)MTN‬باندې‬
‫خريداري کړى شوه فعاليت لري اوڅونورومخابرايت رشکتونوته هم اجازه ورکړل شويده دافغان بسيم‬
‫ديجيټال تلفون هم يوه نوې پديده ده په نژدې وړاندې کال کې په افغانستان کې په فعاليت رشوع وکړه‬
‫او په نژدې راتلونکې وخت کې به په رسعت رسه په والياتواو ولسواليوکې فعاليت رشوع کړي‬

‫‪15‬‬
 ‫برقي کریډیټ کارت څه ته وایي؟‬

‫برقي کریډیټ کارت هغه کریډیټ کارت ته وايي فزیکې شتون ونلري‪ ،‬یعني چې نه د لیدلو وړي او نه‬
‫د ملس کولو وړ وي او و کويل شو چي په الکرتونیکي توګه خپل سیم کارت ته کریډیټ اضافه کړو‪.‬‬

‫اترا (‪)ATRA‬‬
‫د افغانستان دمخابرايت خدمتونو د تنظیم اداره (اټرا) په ‪ ۲۰۰۶‬میالدي کال په هېواد کې د مخابرايت‬
‫سکتور د تنظیم او پرمختیا لپاره رامنځ ته شوه ‪.‬دا اداره هڅه کوي چې د مخابراتو او انټرنټي خدمتونو‬
‫زیربناوو د ودې او پرمختیا په برخه کې د خصويص سکتور لپاره د پانګونې پیاوړی او مناسب چاپیریال‬
‫رامنځته کړي ‪.‬په هېواد کې د ښه مقررايت او تنظیاميت چاپیریال رامنځته کولو او تنفیذ له الرې له‬
‫تبعیض پرته په شفاف ډول د ځواکمن خصويص سکتور لخوا حامیه شوي مخابرايت سکتور او اړوندو‬
‫خدمتونو رامینځته کول‪ ،‬د مقرراتو پيل کول‪ ،‬خدمتونو ته رسارسی الرسسی‪ ،‬د مارکیټ تنظیمول‪ ،‬په‬
‫مخابرايت مارکيټ کې د سیالۍ چټکوالی او نظارت د اټرا ادارې موخې دي ‪.‬اټرا اداره له اړوندو اړخونو‬
‫خصويص سکتور‪ ،‬دولتي ادارو او د مخابرايت خدمتونو مشرتکینو رسه یو ځای کار کوي‪ ،‬څو د هېواد په‬
‫مخابرايت او انټرنیټي مارکیټ کې سامله سیايل پرمختګ وکړي‪..‬‬

‫د مخابراتو سکتور او صنعت له ‪ 2002‬میالدي کال را پدېخوا د هېواد ‪ 34‬والیتونو او یو شمېر زیاتو ولسوالیو‬
‫ته د انټرنیټي پوښښ په پراختیا رسه ګړندۍ وده کړېده ‪ .‬اټرا ادارې د هېواد مخابرايت بازار د ښه‬
‫پرمختګ او تنظیم لپاره تل هڅه کړې‪ ،‬چې د نړیوالو کلیدي مخابرايت رشیکانو رسه ملګرتیا او اړیکې ال‬
‫پیاوړې کړي ترڅو له نړیوالو تجربو څخه په استفادې ګټورې الرې چارې په ګوته او د هېواد مارکیټ ته‬
‫وده ورکړي ‪.‬ظرفیت جوړونه د مخابرايت صنعت لپاره یو بل مهم ټکی دی ‪.‬دې ته په کتول اټرا ادارې د‬
‫اړونده سکتور او مخابرايت او انټرنټي رشکتونو په ګډون د ظرفیت لوړولو ته بودجه ځانګړې او د کار‬
‫ایکوسېستم رامنځته کړی دی‪ ،‬چې دا به په مخابرايت سکتور کې د پانګونې جلب او پېرېدونکو ته د‬
‫پرمختللو مخابرايت خدمتونو وړاندې کولو المل يش ‪.‬همدارنګه اټرا اداره له نورو اړوندو خواو په ځانګړې‬
‫توګه څیړنیزو او اکاډمیکو مرکزونو رسه په ګډه کار کوي‪ ،‬ترڅو په هېواد کې د مخابراتو کاري ځواک ته‬
‫پیاوړتیا او وده ورکړي او په مارکیټ کې د ظرفیت جوړونې برنامو ته د (ټرننګ) او نورو خدمتونو لپاره‬
‫الره برابره کړي‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫د اترا اداری لید لوری‬

‫په ټول افغانستان کې د یو بشپړ رقالتي مخابرايت بازار السته راوړنه چې په مناسبه بیه د )‪ (ICT‬خدماتو‬
‫پراخه شتون تضمینوي‪ ،‬او عامه خدماتو او رسچینو ته الرسسی اسانه کوي‪ ،‬تعلیمي او ټولنیز پرمختګ‬
‫ته وده ورکوي او د لسیزو انزوا وروسته د افغانستان ټول وګړي او نورې نړۍ رسه نښلوي‬

‫د اترا اداري اسايس وظایف‬

‫ټول هغه رشکتونه‪ ،‬چې په هېواد کې د مخابرايت خدمتونو وړاندې کولو هوډ لري لومړی باید له اټرا ادارې‬
‫جواز واخيل او په هغې کې راغيل رشایط‪ ،‬تدابیر او نور مقررات رعایت کړي ‪.‬اټرا اداره هغه رشکتونو ته‬
‫جواز ورکوي‪ ،‬چې په مخابرايت‪ ،‬معلومايت تکنالوجۍ‪ ،‬د معلومايت تکنالوجۍ له لوري حامیه شوي‬
‫خدمات‪ ،‬او دیجیتيل رسنیو خدمتونو‪ ،‬صنایعو او له دې سکتور رسه د اړوندو ټولو خدمتونو په برخه کې‬
‫پر فعالیت بوخت وي ‪.‬دغه اداره ‪ ۸‬ډوله جوازونه صادروي‪ ،‬چې په الندې ډول دي ‪:‬فایربجواز‪ ،‬د انټرنټي‬
‫خدمتونو وړاندې کولو جواز‪ ،‬د مخابرايت تخنیکي حل الرو وړاندې کولو جواز‪ ،‬د اضايف ارزښت پر بنسټ‬
‫د خدمتونو )‪ (VAS‬وړاندې کولو جواز ‪….‬د جواز ورکونې رژیم په اړه‪ :‬د ډیرو مالوماتو لپاره د جوازونو پاڼې‬
‫ته ورشۍ‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫د افغانستان مخابرايت شبکي‬
‫په افغانستان کي پنځه مخابريت شبکی شتون لري چې عبارت دي له‪:‬‬

‫‪ 1‬د ام ټي ان او اریبا (‪ )MTN‬پیژندنه‪:‬‬

‫‪ -: Invest come areeba‬يودهغې کمپنيوله جملوڅخه يوه کمپنۍ ده چې مخابرايت خدمات وړاندې‬
‫کوي چې په ‪١٩٩٦‬م کال کې په (‪ )٩‬ماملکو ددنيا کې يي فعاليت درلود هغه هيوادونه چه په هغه کې‬
‫داريباکمپنۍفعاليت لری عبارت دي له ‪:‬‬
‫‪,Guinea,Benin,Cypras,Ciberia,Syria,Sudan,Yemen,Ghana ,Afghanistan‬‬

‫اريبا په افغانستان کې يوشخيص رشکت دى چې دميکايي کورنۍ لخوا اداره اورهربي کيږي چې په‬
‫لبنان کې موقعيت لري‬

‫ـ‪ Invest Come‬يا اريبا د (‪ )5‬مليونونه زياتومشرتيانوته مخابرايت خدمتونه وړاندې کوي اريبا په‬
‫افغانستان کې د (‪ )2005‬م کال دسپټمرب په میاشت کې دفعاليت کولواجازه الس ته راوړه اوپه (‪ )2006‬م‬
‫دجوالى په مياشت کې په افغانستان کې په فعاليت رشوع وکړه اريبا په افغانستان کې دفعاليت‬
‫کولواجازه يااليسنس د (‪)25‬کالو لپاره دافغانستان ددولت څخه واخيست چې (‪ )4.5‬مليونه ډالره يي‬
‫داليسنس اخستلوپه وخت کې دافغانستان دولت ته پرداخت کړى‪.‬‬

‫داريباکمپني په اول کي دافغانستان په څلورو لويوښارونو لکه کابل ‪،‬مزاررشيف ‪،‬کندوذ‪،‬اوجالل اباد‬
‫کي په فعاليت رشوع وکړه چه وروسته بيا په تدريجي ډول رسه په نورووالياتوکي هم په فعاليت رشوع‬
‫وکړه‪..‬‬

‫داريبامخابرايت کمپني او ددغه امتيازد (‪ )2008‬م کال په اوايلو د‪MTN‬په کمپني باندي وپلورل شوه‬
‫اوددي نوم وروسته په ‪MTN‬بدل شواو خپل فعاليتو نه يي دام ټي ان ترنامه الندي رشوع کړل‪.‬‬

‫ام ټي ان يوه څو ملتي يا ‪Multinational‬کمپني ده چه په ‪١٩٩٤‬م کال يي په جونويب افريکا‬

‫کي فعاليتونه رشوع کړل او په منځني اسيا کي مخابرايت فعاليتون وړاندي کوي چه اوس وخت‬
‫دافغانستان په شمول په ‪ ٢١‬ماملکوکي هم مخابرايت خدمات وړاندي کي چه په افغانستان کي په د‬
‫(‪ )2008‬م کال په اوايلو کي په خپل فعاليت رشوع وکړه‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫دام ټي ان مخابرايت رشکت مرکزي دفرتپه افغانستان کي دکابل ښار په نوي ښار(شهرنو)کي‬
‫موقعت لري اوپه نورو لويو والياتو کي هم دمشرتيانو دخدماتو لپاره څانګي لري ‪.‬‬

‫د ام ټي ان مخابرايت رشکت مجموعي کارمندان‪:‬‬

‫ددغه مخابرايت رشکت مجموعي کارمندان په کابل کي ‪ ٤٥٠‬نفروته رسـيژي چه ددغه جميل څخه‬
‫يي (‪ )20‬نفره خـارجي انجياان دي چـه پـه تخنکي برخو ددغـه رشکـت کـارکوي اوپـه دغـه رشکـت کـارکونکي‬
‫په مختلفو کټګوريو باندي کارکوي لکه په الندي ډول رسه ‪:‬‬

‫❖ اقتصاددانان داداري يامنجمنت او محاسبي په بخشونوکي کارکوي‬

‫❖ انجياان ددغه مخابرايت رشکت په تخنکي برخه کي کارکوي‬
‫❖ حقوق دانان ددغه مخابرايت رشکت په حقوقي بخشونواودرشکت روابط له دولت‬
‫رسه او يا نورو رشکتونو رسه ټينګوي ‪.‬‬
‫د ام ټي ان مخابرايت رشکت په اوس وخت کې (‪ )272.4‬ميلیونه مشـــرتيانوته ټوله دنياکي کي مخابرايت‬
‫خـدمـات وړانـدي کوي د ام ټي ان مخـابرايت رشکـت پـه افغـانســـتـان کي تقريبـا د (‪ )6.2‬میلیونـه حـدودوپـه‬
‫شـاوخواکي مشـرتيان لري چه ددغه مشـرتيانو څخه تقريبا (‪ )1.4‬ميليونه مشـرتيانو سـيم کارټونه هميشـه‬
‫فعـال وي ددغـه مخـابرايت رشکـت لومړين رسمـايـه (‪ )20‬ميليونـه امريکـايئ ډالره وه چـه اوس وخـت يي‬
‫محموعي رسمايه ګذاري په افغانستان کي د (‪ )250‬ميليونه امريکايئ ډالرو ته رسيږي‪.‬‬

‫‪ .1‬دام ټي ان مخابرايت رشکت مجموعي فروشات‪:‬‬

‫‌ د نوموړي کمپني اوسط فروشات دورځي (‪ )550000‬امريکايئ دالروته رسيږي چې پدې حساب رسه‬
‫دنوموړي رشکت کلنى نا خالص عايد (‪ )143‬مليونه ډالره پيشبيني شويدى‪.‬‬

‫د‪MTN‬رشکت مجموعي مصارف‪ :‬دنوموړي رشکت مجموعي مصارف په(‪١٣٨٧‬هش)کې (‪)64,116,920‬‬

‫امريکايي ډالره پيشبيني شويدي چې په الندي ډول رسه په مرصف رسيږي‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ارقام په ميلون دالررسه‬ ‫د‪ MTN‬مخابرايت رشکت مصارف‬

‫‪ 17.87500‬دالر‬ ‫د دولت ماليه‬

‫‪ 1.635000‬دالر‬ ‫د ‪600‬سایتونو کرايه‬

‫‪ 4.320000‬دالر‬ ‫د ‪360‬کارګرانو معاش‬

‫‪ 3.240000‬دالر‬ ‫‪ 1800‬گارد معاش‬

‫‪ 14.00000‬دالر‬ ‫دتیل جااتورا وموتردتيلو مصارف‬

‫‪ 10.00000‬دالر‬ ‫د اعالناتوا وشتهاراتو مصارف‬

‫‪ 2.000000‬دالر‬ ‫اداری مصارف‬

‫‪ 2.000000‬دالر‬ ‫د ترانسپورت مصارف‬

‫‪ 0.720000‬دالر‬ ‫ه ‪ 15‬تعمیرونوکرايه‬

‫‪ 2.000000‬دالر‬ ‫تخنیکي مصارف‬

‫‪ 2.000000‬دالر‬ ‫کومکونه اونورمصارف‬

‫‪ 4.326920‬دالر‬ ‫دمخابراتودوزارت دتوسعوي صندوق مصارف‬

‫‪ 64.11692‬دالر‬ ‫مجموعی مصارف‬

‫دپورتنيو محاسباتو په نظرکي نيولو رسه ددغه مخابرايت رشکت ساالنه خالص عايد (‪ )78,883,080‬ميلون‬
‫امريکايئ دالره ته رسيژي‬

‫دافغانستان په مارکيت کي دام ټي ان مخابرايت رشکت ‪ 6,2‬میلیونه د اتصاالت مخابرايت رشکت ‪5,4‬‬
‫میلیونه او د افغان بیسیم مخابرايت رشکت ‪ 3,7‬میلیونه او روشن مخابرايت رشکت ‪ 5,4‬میلیونه او سالم‬
‫مخابرايت رشکت ‪2‬میلیونه مشرتیان لري‪.‬‬

‫د ام ټي ان ونډه په بازار کي‬

‫‪20‬‬
‫د افغانستان په مارکیټ کي د ‪ MTN‬مخابرايت رشکت مشرتیان ‪ 27%‬فیصدي‪ ،‬اتصاالت ‪ %۲۴‬فیصده‬
‫‪ ،‬د روشن ‪ ٪۲۴‬فیصده‪ ،‬افغان بیسیم ‪ 16%‬فیصده‪ ،‬او د سالم ‪ 9%‬فیصده مشرتیان لري چي دغه معلومات‬
‫مونږ کويل شو چي د الندي چارټ په مرسته واضح کړو‪.‬‬

‫‪Market share, active subscribers, and‬‬

‫‪coverage by mobile operators‬‬

‫‪9%‬‬
‫‪27%‬‬
‫‪16%‬‬
‫‪MTN‬‬
‫‪Etisalat‬‬
‫‪Roshan‬‬
‫‪24%‬‬
‫‪24%‬‬ ‫‪AWCC‬‬
‫‪Salam‬‬

‫\‬

‫‪Source: atra.gov.af‬‬

‫د ام ټي ان مخابراي رشکت د فروشاتو سهم د افغانستان په مارکیټ کي ‪27%‬فیصده ته رسیږي چي‬

‫روزانه (‪ )1000‬دانې سیم کارتونه په بازار کي خرڅوي‪.‬‬

‫د ام ټي ان مخابرايت رشکت څخه د دولت عواید‬

‫څرنګه چي ام ټي ان مخابرايت رشکت یو خصويص رشکت دي او هر خصويص رشکت پدی مکلف دي‬
‫چي مالې مکلفیت تررسه کړي نو نوموړي رشکت د هر مالې کال په اخر کي د افغانستان اسالمي دولت‬
‫ته په دري ډوله مالیه یا ټکس ورکوي‪:‬‬

‫‪ .1‬په خدماتو باندي مالیه (‪)4.5%‬‬

‫‪21‬‬
‫‪ .2‬د کارکوونکیو د معاشاتو مالیه چي (‪ )12500‬نه زیاته (‪ )10%‬فیصده او د (‪ )100000‬نه زیاته (‪)20%‬‬
‫فیصده دولت ته مالیه ورکوي‪.‬‬
‫‪ .3‬په عوایدو باندي مالیه (‪ )10%‬فیصده‬
‫د ام ټي ان مخابرايت رشکت تر اوسه پوري (‪ )150‬میلیونه امریکايي ډالره تادیه کړي دي‪.‬‬
‫د ام ټي ان مخابراي رشکت د ګرځنده مبایل په ډول خدمات تررسه کوي او یا په ‪ GSM‬ډوله سیم‬
‫کارتونه وړاندي کوي چي په الندي ډول دي‪:‬‬
‫‪ .1‬طاليي‬
‫‪ .2‬نقره يې‬
‫‪ .3‬پالتینې‬

‫د ام ټي ان تر پوښښ الندي ساحې‬

‫‪ MTN‬مخابرايت رشکت د افغانستان په ‪ ۳۳‬والیاتو کي کار کوي بی غیر د نورستان والیت نه‪ ،‬او په الندي‬
‫ډودل یي ښودالي شو‪:‬‬

‫)‪Source: Google, Search (MTN Afghanistan Coverage Map)/(Images‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ .2‬اتصاالت رشکت پیژندنه‬

‫‪ .1‬تاریخچه‪:‬‬

‫اتصاالت يوڅوملتي دارزښت وراداره ده چی په منځني ختيځ داسيا اوافريقا په ‪ ۱۵‬هیوادونو کی‬

‫فعالیت تررسه کوي په منځنی حتیځ اوشپږ عريب هيوادونو کی اتصاالت یوه مخکښه مخابرايت‬

‫کمپنی ده ‪.‬داتصاالت دپرمختک اوالسته راوړنو پروګرام په(‪ ) 2004‬م کال کی وه کله چی ددوهمی‬

‫مخابراتی کمپني په توګه اعالن شوه اودمبایل خدمتونوجوازیی ترالسه کړ اودهغي وروسته یی په‬

‫سعودي عربستان کی د(‪)۳‬جی جواز هم ترالسه کړ ‪.‬دهعي وروسته دغه کمپنی دچټک پرمختک‬

‫شاهده وه چی په نړی کی یوله چټک پرمختک کوونکو کمپنی څخه وه ‪ .‬چی په (‪)2004‬م کال کی‬

‫څلورميليونه څخه تر (‪ )2013‬م کال پوری (‪ )141‬ميليونه پييدونکي لرل داد نړیوال مخابراتی صنعت‬

‫دنوښت له بيلګو څخه ګڼل کیږي چی کوربه هیواد عربی متحده امارات دنوي تکنالوژي‬

‫کارونکوله غوره اومخکښ هیـوادونو په کتارکی راولې‪.‬‬

‫‪.‬دمثال په ډول په (‪2010‬م) کال کي داتصاالت څخه په منځنی عربی متحده امارات په نړی کی‬

‫د پنځه هیوادونو له ډلې لومړين هیواد چې د ‪ elif‬په نوم ‪ 3D‬تلویزیونی خدمات د نوري فایرب په شبکه‬
‫کي وړاندي کړی‪.‬‬

‫دډیرودولتی اوغیری دولتی ادارورسه په ملګرتیا دټکنالوژی له الری تعلیم اوصحت ته دالرسسی په‬

‫زیاتولوکی مشرتکوټولنيزو اصلونو ته ژمن دې په خاصوارتیاوو کی دخلکو دمالټراوالسنیوی په‬

‫برخه کي دا کمپنۍ ډیره مشهوره ده‪ .‬په ‪2011‬م کال کي (( ‪ ))Global Mobile Awards‬له لوري د لیدلو‬
‫اړیکې د مرکز له امله چې ناشنوایانو ته د مرستي په برابرولو کي د ‪ 3G‬تکنالوژی او د اشارو ژبه‬

‫كاروي داتصاالت وروستی پړاو ته شارټ ليست شوی وه ‪.‬اتصاالت په ‪ 2012‬کی په دغه مشهوره‬

‫رقابتی سیالی کی دری نوری جایزي وګټلی اوله دی وروسته يئ په همدي کال کی بله کامیايب چې د‬
‫مالې معامالتو تررسه کولو لپاره سوداګریز کاریل جوړ کړ‪ .‬اتصاالت ته ‪ Moody‬له لوري ‪Standard Aa3‬‬

‫‪23‬‬
‫له لوري ‪ A+‬درجه ورکړل شوه چې د نړۍ په نورو ځایونو کي مخابرايت کمپنیو ته د درجو ورکولو په برخه‬
‫کي تر ټولو لوړي درجې دي دا هر څه د دي کمپنۍ د پیاوړي مالې ریکارډ‪ ،‬کم پور‪ ،‬او د اوږدې مودي‬
‫ثابت کارکردګی څرګندونه کوي‪.‬‬

‫‪ .2‬د افغانستان اتصاالت (‪ )Etisalat‬پیژندنه‪:‬‬

‫دافغانستان اتصاالت دغريب متحده اماراتو داتصاالت ‪ 100‬فيصده فرعي دوهم منرب کمپني وه‬

‫اتصاالت په نړی کی پوله مخکښو مخابراتی شبکو څخه او په منځني ختيځ ‪ ،‬اوافریقا کی ترتولو‬

‫لویه کمپنی ده چی مرکزی دفرت یی په عربی متحده امارات کی دی ‪ .‬دافغانستان اتصاالت حپل فعالیت‬

‫په افعانستان کي( ‪ 2007‬م)کال په اګست میاشت کی پیل کړ ‪ .‬نوموری کمپنی دموبایل خدمتونو‬

‫ترتولوچټکه پرمختک کوونکی کمپنی ده چی دافعانستان په ‪ 34‬واليتونوکی عریز اومغلومايت‬

‫خدمات وراندی کوی اود ‪ 200‬نه زياتو والسواليواو د ‪ 12000‬نه زياتو خرڅالو ځانکو مناینده کیو‬

‫له لوري اداره کيږ ي پردي رسبیره اتصاالت دافعانستان په ‪ 34‬والیتونو کی دن‪ 3‬پوښښ لری ‪.‬‬

‫مونږدمتحده عريب اماراتورشکت یو اودخپلورهربانو اومرشانوله لوری هڅول شوي يو ترڅو د‬

‫افعانستان په بیا رغونه کی مرسته وکړو ‪ .‬دازمونږ لپاره دالرښوين يو اصل دی چی مو نږ باید څه‬

‫ډول دلته کار وکړو ‪ .‬مونږ دفرصتونو په برابرلو کی مرسته کوو اوهغه څه له تاسو رسه رشیکوو‬

‫چی الله مونږ ته راکړی دي اوپه پرمحتک کونکی مارکیټ لکه افعانستان کي داقتصادی فرصتونو په‬

‫برابرولواو په ټوله نړی کی هوساینه اوپرمختګ له نورورسه رشیکوو ‪.‬‬

‫داتصاالت دلته راتک دعريب متحده اماراتو داوږدې مودي دهمکاری ژمنه ده ترڅودافغانانو رسه په‬

‫کده کاروکړو ترڅو دهیوادپه هوساینه پرمحتللی ‪،‬سوکالی اومتمدن افغانستان باندی بدل کړو اوددی‬

‫په تړاو باید ذکر شی چی داتصاالت ‪ 90%‬فیصده پرسونل خایی افغانان دي افغانستان اتصاالت‬

‫دخایی افعان کارکونکو رسه دبرشی رسمایی اومهارت دکچو په زياتوايل اوپرمختک کی په نه‬

‫ماتیدونکی ملګرتیا رسه دغي کمپنی په دي وروستې کارکوونکو دبریا پالن په الره اچولی دی ترڅو‬

‫‪24‬‬
 ‫افغان وكړي دمديريت ترلوړوکچو وروزی مونږ ددی پروګرام له الری د ‪ 400‬نه دزياتو خلکو‬

‫دروزلوهدف ټاکيل وه اوپه دی هیله وه چی دوی به ښي پاييل ورکړي ‪.‬‬

‫داپروکرام عريب متحده اماراتوداتصاالت داكاډمي له لو رى دافغان کارکوونکو دروزنی لپاره دنری‬

‫دمشهورو روزونکوپه الس پیل شوی دي اتصاالت دټولني په مالتړ کولو کی فعال رول باندی باور‬

‫لري اودهیواد په تولنیزه آبادی کی خپل مسولیت اداکوی ‪ .‬زمونږوروستي نوښتونه دافغانستان د‬

‫کرکیټ دملی تیم مالتړ اودهیواد په کچه دنو رو ورزشونو پرمختګ او وده ورکول دی همداشان‬

‫اتصاالت افغانستان خپلو مشرتیانو ته د وصل کیدو او یو بل رسه د نژدي پاتې کیدو بی ساری خدماتو نه‬
‫د رومینګ تړون له الری په ‪ 116‬هیوادونو کی د ‪ 231‬چلوونکو له لوري وړاندی کوي اتصاالت د افغانستان‬
‫لپاره راتلونکي یو روښانه څراغ دي چې د یو ښه سبا او غوره راتلونکې ضامنت کوی د عامو خلکو ژوند‬
‫ته وده ورکوی د دندو فرصتونو برابروي د سوداګري په پرمختګ کي مرسته کوي او په ملې اقتصاد کي‬
‫مرسته کوي‪.‬‬

‫اهداف‬

‫د خلکو لپاره یو دايس نړۍ رامنځته کول چې د واټن او اندازي په اساس محدوده وي‪ ،‬د ځایی افغانانو‬
‫رسه د وظایفو په استخدامولو کي مرسته کول‪ ،‬د افغانستان په بیارغونه‪ ،‬سوکايل‪ ،‬هوساینه او په متمدن‬
‫افغانستان بدلول‪.‬‬

‫لید لوري‬

‫د خلکو او نړۍ ترمنځ اړیکه ټینګول چي خلک په اساين رسه دنړۍ په هرځاي کي وي دخپيل کورنۍ‬
‫رسه په اړیکه کي پاتې يش څومره چي دوي په اړیکه کي وي د نوي ملګری چوړولو او لیوالتیا‪ ،‬او ذوقونه‬
‫به يي زیاتیږي‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫په هر کچه تجارت د واټن له مخي محدود نه وي او خلک به وکړاي يش چې سوداګریز بازارونو به‬
‫الرسيس ولري د نوي ټکنالوژي نوښتونه به په رستارسي نړۍ کي نوي او تازه فرصتونه رامنځته کړي هغه‬
‫څوک چي اړتیا لری ورته خدماتو او اجناسو په عرضه کولو کې مرسته وکړي‪.‬‬

‫دنده‬

‫د اسانه او متوازن او ښه کیفیت ټلیفوين خدماتو وړاندي کول زمونږ دنده ده‬

‫د ټولو افغانانو او کورين ملګرو یو دبل رسه نژدي پاتې کیدل‪ ،‬د افغانستان په اتصاالت کي په فعال ډول‬
‫پرمختللې کاري شبکي رامنځته کول تر څو خلک پرمختګ وکړي‪ ،‬زدکړه وکړي او پرمخ والړيش‪.‬‬

‫هغه هیوادونه چي اتصاالت پکي فعالیت کوي‬

‫‪ .8‬ګابون‬ ‫‪UAE .1‬‬

‫‪ .9‬لیوري کاسټ‬ ‫‪ .2‬سعودي عربستان‬
‫‪ .10‬نایجریا‬ ‫‪ .3‬افغانستان‬
‫‪ .11‬نیجړ‬ ‫‪ .4‬رسیالنکا‬
‫‪ .12‬سوډان‬ ‫‪ .5‬پاکستان‬
‫‪ .13‬تانزانیا‬ ‫‪ .6‬بینلین‬
‫‪ .14‬تاګوا‬ ‫‪ .7‬افریقا‬

‫‪ .15‬مايل‬

‫اداري ارزښتونه‬

‫نوښت‪ ،‬د مشرتیانو مترکز‪ ،‬نړیواله کورنۍ‪ ،‬د خلکو مترکز‬

‫د کارکوونکو شمیر‬

‫د کابل مرکزي دفرت په شمول اتصاالت په سیمه کي (‪ )1010‬کارکوونکو لري اتصاالت ځایی افغانانو ته د‬
‫دندي فرصتونو په برابروکو کي ترټولو لومړين درجه مخابرايت کمپنۍ ده د (‪ )1010‬کارکونکو له ډلې (‪)530‬‬
‫تنه یی دایمې او (‪ )172‬تنه یی غیر رسمي او (‪ )326‬تنه کمپنۍ څخه دباندي فعالیت کوونکي او قراردادیان‬
‫دي‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫اتصاالت په (‪ 2008‬م) کال کي د اکتوبر څخه مخکي (‪ )510‬توافق نامه لپاره د ساحي د پوښښ د رومینګ‬
‫په (‪ ) 186‬نړیوالو هیوادونو کي اجرا کړي و همدارنګه دی رشکت د جی‪ ،‬پي‪ ،‬ار‪ ،‬اس‪ ،‬او دریم تولید د ‪3G‬‬
‫د تاسیي لپاره فعال کړ‪.‬‬

‫خدمات یی په نیویارک‪ ،‬لندن‪ ،‬امسرتدام‪ ،‬پاریس‪ ،‬فرانکفورت‪ ،‬اوسنګاپور‪ ،‬کي وو په (‪ )2011‬م کال کي په‬
‫دسمرب میاشت کي اتصاالت دا اعالن وکړ چي څلورم تولید د مبایل لپاره د ‪ 4G‬انټرنیټ وړاندي کول دي‬
‫او دا د متحده اماراتو رشکت په ‪ 18‬هیوادونه د اسیا او افریقا کي ارتباطي مخابرايت خدمات وړاندي کوي‬
‫اتصاالت د ‪ 500‬لوي کمپنیو څخه ‪ 140‬کمپنۍ ده‪.‬‬

‫اتصاالت په افغانستان کي د ‪ 15‬کلونو راهیس د مخابرايت رشکت په توګه کار کوي چي تر دي وخته د‬
‫‪ 500‬پوري انتنونه لري‪.‬‬

‫په مینځني ختیځ کي شپږمه لویه کمپنۍ ده‪ ،‬چي په الندی مملکتونو کي فعالیت کوي لکه مرص‪،‬‬
‫پاکستان‪ ،‬نایجیریا‪ ،‬ګابون‪ ،‬تانزانیا‪ ،‬سوډان‪ ،‬ټاکو‪ ،‬او مرکزي دفرت یی په افریقا کي دي‪.‬‬

‫د اتصاالت مخابرايت رشکت کلنۍ پانګونه او عواید‬

‫په اماراتو کي میشته څو ملتي مخابرايت خدمتونه وړاندي کوي‪ ،‬چي اوس مهال په اسیا‪ ،‬منځني ختیځ‬
‫او افریقا کی په ‪ ۱۶‬هیوادونو کي فعالیت کوي‪ .‬دا دپیردونکو شمیر له مخې په نړۍ کې ‪ ۱۸‬مه لوي‬
‫ګرځنده چلونکی شبکه ده‪ .‬د ‪ 2020‬په دسمرب کې‪ ،‬اتصاالت ادعا وکړه چې د نړۍ تر ټولو ګړندۍ ‪5G‬‬
‫ډانلوډ رسعت په ‪ 9.1‬ګیګابایټ فی ثانیه کې چمتو کوي‪ ،‬یوه شبکه چې دا د ‪ 2017‬راهیسی په دوبۍ کې‬
‫پیل شوې ده‪ .‬اتصاالت په منځنی ختیځ او افریقا کې تر ټولو پیاوړی برانډ دی او په نړۍ کې څلورم‬
‫پیاوړی مخابرايت برانډ دی‪.‬‬

‫د ‪ 2021‬کال د دسمرب په ‪ ،31‬اتصاالت د ‪ 53.3‬میلیارد درهم مجموعي عوایدو او د ‪ 11.1‬میلیارد درهم خالص‬
‫ګټې راپور ورکړ‪ .‬د رشکت ټول بازار پانګه اوس مهال ‪ 329‬میلیارده درهم ده‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫اتصاالت تر پوښښ الندي ساحې‬

Source: Google, Search (Etisalat Afghanistan Coverage Map)/(Images)

28
 ‫مشرتیان‬

‫اتصاالت یوه سرته مخابرايت کمپني ده چی یوزیات شميپييدونکي لري چې په افغانستان کی‬

‫دزياتو افغانانو ته دکار زمینه مساغده کړي په افغانستان کي همدغه مخکښه کمپني ده چی‬

‫افغان‬

‫سوداګروته يې په انالین سوداګرى يك زياته برخه احیستي چی دافغانستان لپاره په ‪100‬يك‪30‬‬

‫فصدو څخه زیات غوايد دهمدي مخابراتی شبکو څخه په الس راخي‪.‬‬

‫• د اتصاالتوتول مشرتیان ‪ 1.5‬ميلونه دي‬

‫• اتصاالت پالن لري چې په افغانستان کې (‪ )300‬میلونه ډالر پانګه اچونه وکړي‬
‫• اتصاالت په مستقیمه توګه ) ‪ 500‬پورې کارکونکي لري‬
‫• اتصاالت خپل الئیسنس په ‪ 40,1‬میلیونه باندې واخيسته‬
‫• چي ‪ 500‬دپوري آنتنونه لري‬
‫• اتصاالت په افغانستان کې د ‪ 15‬کلونولپاره فعالیت کوي‬

‫په کرخنده ټلیفون کي دچټک لوړرسعت انرتنیټ‬

‫د ‪ 3G‬پرمختللی ټکنالوجي په مسته کويل يش چي په کي (‪ )2.048‬میګابی ّټه انټرنیټ د ( سکون او یا‬

‫حرکت په حال کي) الس ريس ولري د بیلګي په توګه د پیاده تګ په وخت کي تر (‪ )248‬کیلوبیټه په ثانیه‬
‫کي او په موټر کي شاوخوا (‪ )128‬کیلوبیټه په ثانیه کي ولري چي دا د نورو ټیلفونو په پرتله یو لوي بدلون‬
‫شمیرل کیږي د بیال بیلو پیغامونو لیږد د ‪ 3G‬د بله ځانګړتیا ده اوس نو د ګرځنده ټیلفونو د ‪ 4G‬مشرتیانو‬
‫ته د نوي خدماتو اخرتاع د نورو رشکتونو په نسبت یو نوي رشکت شمیرل کیږي د ‪ 4G‬لپاره باید نوي ‪4G‬‬
‫اعیار شوي موبایل ولرو چي تر څو د خدماتو يي استفاده وکړو چي دا ټول مونږ د اتصاالت مخابرايت‬
‫رشکت له الري کويل شو‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫د اتصاالت رسه رقابت کوونکي مخابرايت رشکتونه‬

‫‪MTN‬‬

‫‪ MTN‬مخابرايت رشکت په (‪ )1996‬م کال کي پیل شو چي ‪ MTN‬په (‪ )2008‬م کال کي دسمرب په ‪ 31‬تاریخ‬
‫باندی د منځني ختیځ په جنويب افریقا کي په یو رشکت بدل شو‪.‬‬

‫چي دلومړي خل لپاره (‪)90‬ميلونه پييدوونکي ثبت کړه چی په افغانستان کي اويو شميونورو‬

‫هيوادنوکي لکه نایجریا‪ ،‬کانګو ‪،‬برازیل ‪ ،‬سوریه ‪ ،‬سویزرلینډ ‪ ،‬یوگندا ‪ ،‬ایمن اوداسی نور‪..........‬‬

‫روشن‬

‫روشن په (‪2003‬م) کال کي په يوساحه کی عملیات پيل کړل چي په حقيقت کي هيڅ ډوله مخابرايت‬

‫زیربنا نه وه لومړين مخابرات يي ډيرګران بیه اوپه عميل توګه دالس ريس وړنوو چی نړیوالو‬

‫اړیکو ته اړتیا لری تاسوبايد بل هیواد الړنه يش دکورين دننه اوبهرته ډيرافغانان باید دکورنې‬

‫عوایدو مخه ونيس برسیره پردی روشن په مستقیم ډول (‪ )1200‬خلک کارکوي چی ‪20%‬یی‬

‫ښځي دی اوپه رتلونکي کي مونږه ‪ % 0.30‬خلکوته ژمن یو چي ترڅو روزنیز پروګرامونه ورته‬

‫چمتوکړواوکاریکرو ته دکارفرصتونه برابرکړو‪.‬‬

‫افغان بیسم‬

‫افغان بیسم دافغانستان د نښلولو لومړين گرځنده خدمايت رشکت وو دارشکت په (‪2002‬م) کال کي‬

‫داحسان الله په نوښت جوړشو چي دافغان بیسم مرکزی دفرت ددارملان په رسک موقیعت لری افغان‬

‫بیسم دیوژمن رشکت په توګه دبيات بنياد دخييه ټولني له الري چي له دی رشکت لخواتویل کیږي‬

‫تل داهڅه کړي چي خلکوته برشپاله ټولنیزی مرستي ورسوی افغان بیسم رشکت په ختيځ زون کي‬

‫شپږ ځانګي لری چي په کنړ ‪ ،‬مارکو ‪ ،‬نورستان ‪ ،‬اوجالل ابادښارکی موقيعت لري ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫‪ .3‬افغان بیسیم (‪)AWCC‬‬
‫پیژندنه‪ :‬افغان بېسیم د افغانستان لومړنی بېسیم مخابرايت رشکت دی ‪.‬کله چې موږ په ‪ 2002‬کې‬
‫فعالیت پیل کړ‪ ،‬موږ د لومړي رشکت په توګه د افغانستان د ګرځنده مخابراتو صنعت تاسیس کړ چې‬
‫افغان پیرودونکو او سوداګرو ته د ګرځنده تلیفون خدمت وړاندې کوي ‪.‬د یوې لسیزې راهیسې‪ ،‬افغان‬
‫بېسیم زموږ د هیواد د مخابرايت بازار چټکه وده کړې ده‪ ،‬د خپل نوښتګر پرمختګ او د نړیوالې کچې‬
‫لوړ تعریف (‪ ) HD‬غږیز مخابراتو‪ ،‬انټرنیټ‪ ،‬ډیټا او ګرځنده تادیاتو خدماتو پيل کولو له الرې‪ .‬د افغان‬
‫بیسیم لپاره له ‪ ۶۰۰۰‬څخه زیات کسان کار کوي‪ ،‬او زموږ رشکت په مستقیم ډول په ټول افغانستان کې‬
‫د ‪ ۱۰۰۰۰۰‬دندو د رامنځته کولو مسوولیت لري‪.‬‬

‫زموږ رشکت په ‪ ۲۰۰۲‬کال کې د افغانستان د نامتو سوداګر او د بیات ګروپ )‪(www.bayatgroup.com‬‬

‫د مرش ډاکټر احسان الله بیات له خوا‪ ،‬چې د افغانستان تر ټولو مشهوره متنوع خدمايت رشکت دی‪،‬‬
‫چې د رسنیو او مخابراتو (افغان بیسیم‪ ،‬افغان بیسیم‪ )،‬له خوا تاسیس شو‪ .‬آریانا تلویزیون او راډیو‪،‬‬
‫انرژي (بیات انرژي)‪ ،‬ساختامين‪ ،‬امنیتي او لوژستیکي تصدۍ‪.‬‬

‫افغان بیسیم د بیات ګروپ ‪ 80%‬سلنه او دافغانستان د مخابراتو وزارت (‪ )20%‬سلنه ګډ رشکت دي‪ .‬بیات‬
‫ګروپ او د افغانستان حکومت په ګډه د افغانستان د مخابرايت صنعت د ودې او بریالیتوب اتالن دي‪.‬‬

‫نن ورځ افغان بیسیم د افغانستان په ټولو ‪ ۳۴‬والیتونو کې د ‪ 5,000,000‬میلیونه سوداګرو او مرصفوونکو‬
‫مشرتیانو ته چټکه‪ ،‬اعتامد وړ او پیاوړي ‪ HD‬غږ‪ ،2G ،‬د تیز رفتار ‪ 3G‬او ‪ 4G/LTE‬ډیټا‪ ،‬انټرنیټ او ( ‪My‬‬
‫‪ )Money‬ګرځنده تادیاتو خدمات وړاندې کوي‪.‬‬

‫افغان بیسیم یوازینی بیسیم رشکت دی چې د افغانستان هر والیت ته خدمات وړاندې کوي‪ .‬موږ د‬
‫افغانستان تر ټولو انعطاف منونکي او ناکامه خوندي بی سیم مخابرايت شبکې جوړولو لپاره له‬
‫‪ 400,000,000‬ډالرو څخه زیاته پانګونه کړې ده‪ .‬زموږ د ‪ 1027‬بیس سټیشنونو سیستم او د لیږد اضايف‬
‫ظرفیت‪ ،‬ډاډ ورکوي چې زموږ شبکه تل شتون لري حتی دافغانستان په لیرې پرتو سیمو کې له نړۍ رسه‬
‫د افغانستان نښلول‪.‬‬

‫افغان بیسیم او بیات ګروپ ژمن دي چې له خپلو افغانانو رسه د هغو مهارتونو په وده کې مرسته وکړي‬
‫چې د عرصي اقتصاد او سوکاله افغانستان د جوړولو لپاره اړین دي‪ .‬زموږ ‪ 99%‬سلنه کارکوونکي افغانان‬

‫‪31‬‬
‫دي‪ .‬موږ خپلو کارمندانو ته فرصت ورکوو چې د دوی د کالج درجې ترالسه کړي او دمسلکي پراختیا‬
‫روزنې کې برخه اخيل‪ .‬افغان بیسیم د افغانستان له مخکښو پوهنتونونو او تخنیکي انستیتیوتونو رسه‬
‫ملګرتیاوې جوړي کړې دي‪ .‬افغان بیسیم زموږ ټولو هغو کارکوونکو ته بورسونه هم برابروي جې په معتربو‬
‫تعلیمي او مسلکي پرمختیایي پروګرامونو کې نوم لیکنه کوي‪.‬‬

‫د افغان بیسیم مخابرايت شبکي تر پوښښ الندي ساحې‬

‫افغان بیسیم مخابرايت رشکت چې د افغانستان ټول والیتونه تر پوښښ الندي نیس چې کولو شو په‬
‫الندي ډول یې په نقشه کو وښایو‬

‫)‪Source: Google, Search (AWCC Afghanistan Coverage Map)/(Images‬‬

‫‪32‬‬
 ‫د افغان بیسیم مخابرايت رشکت مشرتیان‬

‫په ټوله کې افغان بیسیم مخابرايت رشکت ( ‪ )3,7M‬مشرتیان لری چې پدی کې ‪ 90%‬افغان مشرتیان‬
‫دی د افغان بیسیم مشرتیان کوالي يش چې خپل بانکي حساب د همدي الري په خپل موبایل کې‬
‫وګوري افغان بیسیم تل دا هڅه کوي چې په ټول افغانستان کې خپل پوښښ ولری و دهیواد هغه نقطو‬
‫ته ځان ورسوي چې نور کمپنۍ نه يش کوالي چې هلته والړی يش او خپل فعالیتونه رشوع کړی لکه د‬
‫نورستان نا امنه او غرنی سیمه او دايس نور‪...‬‬

‫د افغان بیسیم سیم کارتونه‬

‫افغان بیسیم مخابرايت رشکت دوله ډوله سیم کارتونه بازرا ته عرضه کوي‬

‫‪Past fate .1‬‬

‫‪Pere fate .2‬‬

‫‪Past fate .1‬‬

‫دا هغه سیم کارتونه ته ویل کیږي چې ټوله میاشت مرصف وکړي بیا د همغه مرصف په اندازه بیل پري‬
‫راځي‪.‬‬

‫‪Pere fate .2‬‬

‫د دي سیم کارتونو څخه خلک په هامغه طریقه استفاده کوي لکه څرنګه چې پورته ذکر شو چې لومړي‬
‫پیس اچول کیږي او بیا وروسته تري استفاده کیږي‪.‬‬

‫د افغان بیسیم رشکت عواید او مصارف‬

‫د افغان بیسیم مخابرايت رشکت ته د موبایل له درکه د کال (‪ )55‬میلیونه ډالره‪.‬‬ ‫‪.I‬‬
‫د موبایل سیټونو له درکه (‪ )800‬زره ډالره‬ ‫‪.II‬‬
‫افغان بیسیم تر دي وخته (‪ )50‬میلیونه ډالره مرصف کړي دي‪.‬‬ ‫‪.III‬‬

‫‪33‬‬
 ‫د رشکت کلنی معاشات مرصف (‪ )300‬زره ډالره دي‬ ‫‪.IV‬‬
‫د رشکت میاشتني معاشات مرصف (‪ )30‬زره ډالره دي‬ ‫‪.V‬‬

‫افغان بیسیم مخابرايت رشکت اداری کارګر‬

‫افغان بیسیم یو سرت مخابريت رشکت په افغانستان کې په همدي میشن جوړ شوي دي چې افغانستان‬
‫د نوری نړۍ رسه وصل کړي او د خلکو لپاره د کار یوه ذریعه وګرځي چې تر اوسه پوري افغان بیسیم‬
‫مخابرايت رشکت رسه (‪ )8000‬کسان په مستقیم ډول کارکوي او د (‪ )100,000‬څخه زیات کاریګر په غیر‬
‫مستقیم ډول دوی رسه کارکوي د یادو کاریګرو څخه (‪ )400‬کاریګر د ننګرهار په ساحوي دفرت کې چې‬
‫څلور والیتونه‪ ،‬لکه‪ ،‬لغامن‪ ،‬کنړ‪ ،‬نورستان‪ ،‬ننګرهار‪ ،‬په بر کې نیس‪.‬‬

‫د شبکي ډولونه‬

‫پراخي‌شبکه‬ ‫ښاري‌شبکه‬ ‫محلی‌شبکه‬

‫خدماتي‌‬ ‫ملګری‌‬ ‫شخصي‌‬

‫شبکه‬ ‫شبکه‬ ‫شبکه‬

‫‪34‬‬
 ‫د افغان بیسیم رسه رقابت کوونکي رشکتونه‬

‫‪MTN‬‬

‫‪ MTN‬مخابرايت رشکت په (‪ )1996‬م کال کي پیل شو چي ‪ MTN‬په (‪ )2008‬م کال کي دسمرب په ‪ 31‬تاریخ‬
‫باندی د منځني ختیځ په جنويب افریقا کي په یو رشکت بدل شو‪.‬‬

‫چي دلومړي خل لپاره (‪)90‬ميلونه پييدوونکي ثبت کړه چی په افغانستان کي اويو شميونورو‬

‫هيوادنوکي لکه نایجریا‪ ،‬کانګو ‪،‬برازیل ‪ ،‬سوریه ‪ ،‬سویزرلینډ ‪ ،‬یوگندا ‪ ،‬ایمن اوداسی نور‪..........‬‬

‫روشن‬

‫روشن په (‪2003‬م) کال کي په يوساحه کی عملیات پيل کړل چي په حقيقت کي هيڅ ډوله مخابرايت‬

‫زیربنا نه وه لومړين مخابرات يي ډيرګران بیه اوپه عميل توګه دالس ريس وړنوو چی نړیوالو‬

‫اړیکو ته اړتیا لری تاسوبايد بل هیواد الړنه يش دکورين دننه اوبهرته ډيرافغانان باید دکورنې‬

‫عوایدو مخه ونيس برسیره پردی روشن په مستقیم ډول (‪ )1200‬خلک کارکوي چی ‪20%‬یی‬

‫ښځي دی اوپه رتلونکي کي مونږه ‪ % 0.30‬خلکوته ژمن یو چي ترڅو روزنیز پروګرامونه ورته‬

‫چمتوکړواوکاریکرو ته دکارفرصتونه برابرکړو‪.‬‬

‫اتصاالت‬

‫دافغانستان اتصاالت دغريب متحده اماراتو داتصاالت ‪ 100‬فيصده فرعي دوهم منرب کمپني وه‬

‫اتصاالت په نړی کی پوله مخکښو مخابراتی شبکو څخه او په منځني ختيځ ‪ ،‬اوافریقا کی ترتولو‬

‫لویه کمپنی ده چی مرکزی دفرت یی په عربی متحده امارات کی دی ‪ .‬دافغانستان اتصاالت حپل فعالیت‬

‫په افعانستان کي( ‪ 2007‬م)کال په اګست میاشت کی پیل کړ ‪ .‬نوموری کمپنی دموبایل خدمتونو‬

‫ترتولوچټکه پرمختک کوونکی کمپنی ده چی دافعانستان په ‪ 34‬واليتونوکی عریز اومغلومايت‬

‫خدمات وراندی کوی اود ‪ 200‬نه زياتو والسواليواو د ‪ 12000‬نه زياتو خرڅالو ځانکو مناینده کیو‬

‫‪35‬‬
 ‫له لوري اداره کيږ ي پردي رسبیره اتصاالت دافعانستان په ‪ 34‬والیتونو کی پوښښ لري‪.‬‬

‫سالم‬

‫د سالم ‪ GSM ،3G‬شبکه د افغانستان د مخابراتو په مارکیټ کې د لوړ کیفیت خدمتونه په مناسبو بیو‬
‫او هر ډول حل الري سل په سلو کې په افغاين طریقو چمتو کوي‪ ،‬چې په ‪ 2013‬م کال کې تاسیس شوی‬
‫دي‪ ،‬د نوړي څارنه د افغانستان د مخابراتو او معلومايت تکنالوجي وزارت لخوا تررسه کیږي‪ .‬سالم ‪3G,‬‬
‫‪ GSM‬شبکه په ټول هیواد کې د لیني شبکي‪ ،‬ټلیفوين او ‪ 3G‬خدمتونه په بشپړولو رسه د مخابراتو په‬
‫برخه کې رغنده بدلون او انقالب ته ژمن دي‪.‬‬

‫‪ .4‬روشن (‪)Roshan‬‬

‫تاریخچه‪:‬‬

‫روشن ( د مخابرايت پراختیا رشکت د افغانستان محدود مسولیت رشکت) په افغانستان کې د مخابراتو‬
‫مخکښ چمتو کونکي دي چې ټول ‪ 34‬والیتونه نږدې ‪ 6‬میلیونه فعال پیرودونکو رسه پوښی او د هیواد‬
‫بیارغونې او پراختیا ته ژوره ژمنتیا لري‪.‬‬

‫روشن د افغانستان د بریا یوه ریښتینې کیسه ده‪ ،‬چې تر دي دمه یې په افغانستان کې له( ‪ )750‬میلیونه‬
‫ډالرو څخه زیاتې پانګونې رسه د هیواد په اوږدمهاله پرمختګ کې په فعاله توګه مرسته کړې ده‪.‬‬

‫موږ په مستقیمه توګه شاوخوا (‪ )900‬کسانو ته کار ورکوو‪ 99% -‬افغان اتباع او (‪ )15%‬میرمنې‪ -‬او شاوخوا‬
‫(‪ )45000‬خلکو ته غیر مستقیم کار چمتو کوو‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت برخه لرونکې‬

‫د روشن مخابرايت رشکت دری تنه سهم داران لري چې عبارت دی له‪:‬‬

‫‪ .1‬آغا خان انکشايف اقتصادي فنډ‬

‫‪ .2‬موناکو نړیوال ټیلی کام‬
‫‪ .3‬ټیلیا سونیرا‬

‫چې هر یو سهم په الندي ډول دي‬

‫‪36‬‬
 ‫‪ .1‬آغا خان (‪)51%( )AKFED‬‬
‫‪ .2‬موناکو نړیوال ټیيل کام (‪)36,75%‬‬
‫‪ .3‬د ټیلیا سونیرا (‪)12,25%‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت جایزی (‪) Roshan Awards‬‬

‫تر ټولو غوره تبلیغي کمپاین‪ ،‬د ‪ GSM‬انجمن جایزه (‪ )2005‬د فربوری میاشت‪.‬‬ ‫‪.I‬‬
‫د کال تر ټولو غوره مخابرايت برانډ جایزه (‪ )COMMSMEA‬د (‪ )2006‬د سپټمرب میاشت‪.‬‬ ‫‪.II‬‬
‫د پرمختګ په حال کې هیوادونو په بازار کې‪ ،‬تر ټولو غوره مخابرايت رشکت د اړیکې نړیواله جایزه‬ ‫‪.III‬‬
‫(‪ )2006‬نومرب میاشت‪.‬‬
‫د پیریدونکو لپاره د غوره خدمتونو وړاندي کولو جایزه (‪ )COMMSMEA‬د (‪ )2007‬د سپټمرب‬ ‫‪.IV‬‬
‫میاشت‪.‬‬
‫د فراست او سولیوان رشکت له خوا د تر ټولو غوره رهرب جایزه ترالسه کول (‪ )2008‬د اکتوبر‬ ‫‪.V‬‬
‫میاشت‪.‬‬
‫د تر ټولو غوره ټولنیز مسولیت مقام ترالسه کول د ټلیکام نړیوال رشکت جایزه د منځنی ختیځ‬ ‫‪.VI‬‬
‫جازه (‪ )2008‬د نومرب میاشت‪.‬‬
‫د غیر غږیزو خدمتونو تر ټولو نووښتیز خدمتونه جایزه (‪ )COMMSMEA‬د (‪ )2008‬م دسمرب‬ ‫‪.VII‬‬
‫میاشت‬
‫د سیایرب میډیا له خوا د ټلیفونې اړیکو لپاره د پرمختیا د ماشین مقام ترالسه کول (‪ )2009‬نومرب‬ ‫‪.VIII‬‬
‫میاشت‬
‫د افغانستان مخابرايت خدمتونو د تنظیم اداره (‪ )ATRA‬له خوا د غوره کیفیت لرونکو خدمتونو‬ ‫‪.IX‬‬
‫وړاندي‪ .‬کولو ستاینلیک ترالسه کول (‪ )2010‬م د مارچ میاشت‪.‬‬
‫د افغانستان ملی اتحاد د مرکزي شورا له خوا د ستاینلیک ترالسه کول (‪ )2010‬م د سپټمرب‬ ‫‪.X‬‬
‫میاشت‬
‫د کال د ټیم مقام ترالسه کول د اړیکې نړیواله جایزه (‪ )2010‬م د نومرب میاشت‪.‬‬ ‫‪.XI‬‬
‫په افغانستان کې د انټرنیټي خدمتونو د پراختیا ماشین انټرنیټ او صدا مجله (‪ )2011‬م د نومرب‬ ‫‪.XII‬‬
‫میاشت‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫د روشن مخابرايت رشکت د مخابراتو په برخه کې (‪ )61%‬ونډه لري چې دا یو د پام وړ ونډه ده چې د‬
‫مشرتیانو شمیر یی د ‪ 6‬میلیونو په شاوخوا ته رسیږي‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت دلوړ ظرفیت په درلودلو رسه په ټول افغانستان کې یعني په ‪ 34‬والیتونو کې او‬
‫‪ 226‬ولسوالیو کې فعالیت لري‪ .‬او د هیواد (‪ )70%‬سلنه خاوره یی تر خپل پوښښ الندي نیويل ده‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت د خپلو تولیداتو او خدمتونو په وړاندي کولو کې د چټکې او وخت په وخت‬
‫ابتکاراتو راوستلو رسه د مارکیټ لیډر هم دي‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت په ټول افغانستان کې د (‪ )1000‬شاوخوا کې آنتنونه لګويل دي چې د هیواد په‬
‫مختلفو برخو کې موقعیت لري‪ ،‬او په راتلونکې کال کې د (‪ )50‬نورو آنتنونو نصبولو پالن لري‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشک په هیواد کې د مشرتیانو د مشکالتو او مسایلو د حل کولو په خاطر (‪ )9‬غټي‬
‫منایندګۍ لري چې هره ورځ د سهار د شپږو بجو څخه د شپي لسو بجو پوري د خپلو مشرتیانو په خدمت‬
‫کې وي او همدارنګه د (‪ ) 1000‬په شاوخوا کې د مشرتیانو د هوسایني په خاطر د خرڅالو دوکانونه او‬
‫پرچون فرويش هم لري‪ .‬او همدارنګه د روشن مخابرايت رشکت خلکو ته د خدماتو د وړاندي کولو په‬
‫خاطر د (‪ )2000‬په شاوخوا کې د ټلیفون خوين (‪ )PCO‬لري چې د هیواد په مختلفو برخو کې موقعیت‬
‫لري‪.‬‬

‫د روشن مخابرايت رشکت څخه د دولت عواید‬

‫د روشن مخابرايت رشکت د ماليې مکلفیت د پوره کولو په خاطر د افغانستان اسالمي دولت ته هر مالې‬
‫کال په آخر کې د افغانستان د دولت او د مالیې وزارت د قوانینو او مقرراتو په اساس مالیه یا (‪ )Tax‬ورکوی‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫د روشن مخابرايت رشکت تر پوښښ الندي ساحې‬

‫د روشن مخابرايت رشکت د هیواد ټول والیتونه تر خپل پوښښ الندي لري چې کويل شو د الندي نقشی‬
‫مرسته یی واضخ کړو‪.‬‬

‫)‪Source: Google, Search (Roshan Afghanistan Coverage Map)/(Images‬‬

‫‪39‬‬
 ‫‪ .5‬سالم (‪)Salam‬‬

‫د سالم مخابرايت رشکت پیژندنه‪:‬‬

‫سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه د افغانستان د مخابراتو په مارکیټ کې د لوړ کیفیت خدمتونه په مناسبو بیو‬
‫او هر ډول حل الرې سل په سلو کې په افغاين طریقو چمتو کوي‪ ،‬په (‪ )2013‬م کال کې تاسیس شوي ده‪،‬‬
‫د نوموړي څارنه د افغانستان د مخابراتو او معلومايت تکنالوجي وزارت لخوا تررسه کیږي‪ .‬سالم (‪،)GSM‬‬
‫‪ 3G‬شبکه په ټول افغانستان کې د لین شبکي‪ ،‬ټلیفوين او (‪ )3G‬خدمتونو په بشپړولو رسه د مخابراتو په‬
‫برخه کې رغنده بدلون او انقالب ته ژمن دي‪.‬‬

‫موږ خپل پیریدونکو ته پرته له مومو مخدودیتونو او پټو لګښتونو څخه اسانه او په زړه پوري بنډلونه‬
‫وړاندي کوو چې رسه له خپل سیاالنو څخه ځان مخکښ ګڼو‪ ،‬سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه خپلو پیریدونکو‬
‫ته بشپړ آزادي وربښی ترسو وکوالي يش د باکیفیته هوسا کورنیو او نړیوالو اړیکو‪ ،‬لنډو لیکلو پیغامونو‬
‫او تیز انټرنیټ څخه په ټیټو بیو خوند واخيل‪.‬‬

‫سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه په افغانستان کې د سولې او نیکمرغۍ راتګ ته ژمنتیا لري‪ ،‬او هوډ یي دادی‬
‫تر څو آول افغان ولس یواځي د یوي شبکي څخه رسه ونښلوي‪ ...‬سالم د افغانانو انتخاب‪.‬‬

‫د اداري ریس پیغام‬

‫معلومايت ټکنالوجي وزارت تر مرشۍ الندي‪ ،‬سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه په دي موخخه رامنځ ته شویو‬
‫چې په ټول افغانستان کې د (جي اس ام)‪ 3G ،‬له الري د لیني او د (‪ )CDMA‬شبکي ټلیفوين او انټرنیټي‬
‫خدمتونه وړاندي کړي‪ .‬یاده شبکه هوډ لري تر څو د بیال بیلو پیرودنکو هر ډول ټلیفوين او انټرنیټي‬
‫اړتیاوي دباکیفیته‪ ،‬رڼه او ریښتیني خدمتونه په چمتو کولو رسه پوره کړي‪.‬‬

‫سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه ژمنتیا لري‪ ،‬چې د مناسبو بیو په بدل کې د ‪ 3G‬خدمتونه نوي تجربې وړاندي‬
‫کړي او د ‪ 4G‬مخابرايت خدمتونو په ژر پیلولو رسه به د تکنالوجي په ډګر کې تر ټولو مخکښ پاتې شی‪.‬‬

‫سالم د (‪ 3G ،)GSM‬شبکه د خپل مسلکي‪ ،‬ماهر کاری ټیم او پانګوين په مالتړ ژمنه کوي‪ ،‬چې په‬
‫افغانستان کې د مخابراتو په ډګر کې د باوري او با ارزښته تکنالوجۍ نوي عرص ته ننوځي‪ ،‬موږ به هرو‬
‫مرو د خپيل شبکي پوښښ له ښاري مرکزونو څخه تر کوچنیو کلیو او هغو سیمو پوري غځوي‪ ،‬چې‬

‫‪40‬‬
‫مخابرايت خدمتونو ته الس ريس ستونزمن کار دي ترڅو وګړي هر وخت د افغانستان په هر ګوټ کې د‬
‫یوي شبکي څخه رسه ونښلوو‪ ...‬سالم دافغانانو انتخاب!‬

‫د اداري ریس لړلید‬

‫په افغانستان کې د مخابرايت خدمتونو په ټاکلو رسه د سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه هر وګړي‪ ،‬هر وخت د‬
‫یوي شبکي له الري رسه نښلو‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫ماموریت‬

‫سالم (‪ 3G ،)GSM‬شبکه د افغانستان په مارکیټ کې د مخکښ کیدو په موخه‪ ،‬په لوړ کیفیت‪ ،‬مناسبي‬
‫بیو او مخابرايت خدمتونو په ورکولو رسه په ټول افغان ولس کې د سولې او نیکمرغي د روحی رسه یوځای‬
‫چمتو کوي‪ .‬موږ خپل لړلید او ماموریت په یو عمل کې رانغاړو او الندي یاد شوو بنسټونو ته ژمن یو‪:‬‬

‫د خدمتونو په وړاندي کولو کې ریښتینويل‪.‬‬ ‫‪.I‬‬

‫زموږ په تعرفو او بیو کې روڼوايل‪.‬‬ ‫‪.II‬‬
‫په چارو کې د پیریدونکو غوښتنو ته لومړیتوب ورکول‬ ‫‪.III‬‬
‫د خدمتونو او محصوالتو لوړ کیفیت‬ ‫‪.IV‬‬
‫د محصوالتو مناسبي بیي ټاکل‬ ‫‪.V‬‬

‫(( او د سالم مخابرايت رشکت پالن لري چې پدي روان کال کې د سیګنال انتقال (‪ )400‬پايې نصب کړی‬
‫د هیواد په مختفلو برخو کې‪ ،‬چې پدي رسه به د سالم مخابرايت شبکي د سیګنال انتقال قوي يش او د‬
‫سالم مخابرايت شبکي استعامل به هم زیات يش ځکه چې او مهال د سالم مخابرايت شبکه د هیواد ټولو‬
‫برخو کې بشپړ پوښښن نلري‪( ،‬پژواک) ))‬

‫‪42‬‬
 ‫دریم فصل‬

‫د څيړين روش(‪)Research Methodology‬‬

‫لکه څرنګه چې دا یو کېفي څيړنه ده او د دې څيړين د معلوماتو د راټولولو لپاره له دوو طريقو څخه‬

‫استفاده شويده‪.‬‬

‫لومړي ابتدايې معلومات(‪ : ) Primary Data‬پدې روش کې د څيړنې لپاره پوښتنليکونه ترتيب شوي دي‬

‫او په مشرتیانو ویشل شوي چې تر څو معلومه شې چې خلک څومره مخابرات پیژنې او او څومره‬

‫مخابراتې شبکې پ یژنې‪ ،‬او د مخابراتې شبکو د الکرتونیکې کریډیټ کارتونو څخه ولی زیاته استفاده‬

‫کیږي‪ .‬او وروسته دغه معلومات د ‪ SPSS‬او ‪ Excel‬پروګرام په واسطه تر تحليل او تجزيې الندې نيول‬

‫شويدي‬

‫دوهمي معلومات(‪ :)Secondary Data‬پدي څيړنه کې د تيوريکې برخي لپاره د ځينو معتربو ساحوي‬

‫منایندګیانو‪ ،‬کتابونو او کلني راپورونو‪ ،‬او انټرنيټي ويب سايټونو څخه معلومات راټول شوي اوپه څيړنه‬

‫کې ځاي په ځاي شويدي‪.‬‬

‫د څیړنی منونه (‪)Research Sample‬‬

‫د څیړين لپاره د منونې په توګه ننګرهار والیت انتخاب شوي چې پدي کې د (‪ )100‬تنو څخه پوښتنلیکونه‬

‫ځواب شوي دي‪ ،‬چې (‪ )80‬نفره یي نارینه او (‪ )20‬یي ښځینه دي‪.‬‬

‫د ارقامو د تحلیل میتود (‪)Data Analyze Method‬‬

‫کوم معلومات چې د پوښتنلیکونو په مرسته راټول شوي دا معلومات به د (‪ )SPSS‬پروګرام په مرسته‬
‫تحلیل او تجزیه شوي او د ګرافونو په مرسته وړاندي شوي‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫څلورم فصل‬

‫ترشیحي تحلیل (‪)Descriptive Analysis‬‬

‫جنسیت‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫نارینه‌‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80.0‬‬ ‫‪80.0‬‬ ‫‪80.0‬‬
‫ښځینه‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20.0‬‬ ‫‪20.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.1.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫پدغه تحقیق کې چې کوم پوښتنلیکونو په مرسته معلومات ټول شوي‪ )80%( ،‬یي نارینه او (‪ )20%‬یي‬
‫ښځینه دي چې د پورته ګراف په واسطه ښودل شوي دي‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫عمر‬

‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫‪۱۵ - ۲۰‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23.0‬‬ ‫‪23.0‬‬ ‫‪23.0‬‬
‫‪۲۰ - ۲۵‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪54.0‬‬ ‫‪54.0‬‬ ‫‪77.0‬‬
‫‪۲۵ - ۳۰‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪93.0‬‬
‫‪Above 30 year‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.2.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫د عمر له پلوه پدي تحقیق کې (‪ )54%‬ځواب ویونکي (‪ )20-25‬تر منځ عمر درلود او (‪ )23%‬ځواب‬
‫ویونکي د (‪ )15-20‬پوري عمر درلود او همدارنګه (‪ )16%‬د (‪ )25-30‬پور عمر درلود او تنها (‪ )7%‬د (‪)30‬‬
‫څخه پورته عمر درلود‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫موقعیت‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ښار‬ ‫‪52‬‬ ‫‪52.0‬‬ ‫‪52.0‬‬ ‫‪52.0‬‬
‫ی‬
‫کل ‌‬ ‫‪48‬‬ ‫‪48.0‬‬ ‫‪48.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.3 .‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫پدي څیړنه کې د موقعیت (د اوسیدلو ځای ) له پلوه (‪ )52%‬ځواب ویونکي په ښار کې او (‪ )48%‬ځواب‬
‫ویونکي په کيل کي اوسیږي‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫دنده‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫دولت‌کارمن ‌د‬ ‫‪30‬‬ ‫‪30.0‬‬ ‫‪30.0‬‬ ‫‪30.0‬‬
‫آراد‌شغ ‌ل‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪46.0‬‬
‫محصل‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45.0‬‬ ‫‪45.0‬‬ ‫‪91.0‬‬
‫نور‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9.0‬‬ ‫‪9.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.4.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫ددندي له پلوه هغه کسان چې په دغه تحقيق کې معلومات ترينه راټول شوي دي‪)45%( ،‬‬
‫محصلین‪)16%( ،‬کسان د آزاد شغل خاوندان‪)30%( ،‬کسان ددولت کارمندان‪ )9%( ،‬کسان د‬
‫نورو دندو درلودونکي دی‪ .‬ګرافيکي ښودنه يې په پورته ډول ده‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫مدني حالت‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫متاهل‬ ‫‪47‬‬ ‫‪47.0‬‬ ‫‪47.0‬‬ ‫‪47.0‬‬
‫مجر ‌د‬ ‫‪53‬‬ ‫‪53.0‬‬ ‫‪53.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.5.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫د مدنې حالت له پلوه د هغه کسانوڅخه چې معلومات ترينه راټول شوي دي (‪ )53%‬کسان‬
‫مجرد او (‪ )47%‬کسان متآهل وو‪ .‬ګرافيکي ښودنه يې په پورته ډول ده‬

‫‪48‬‬
 ‫مخابرايت شبکی څخه استفاده‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫‪MTN‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪43.0‬‬ ‫‪43.0‬‬ ‫‪43.0‬‬
‫‪Etisalat‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪31.0‬‬ ‫‪31.0‬‬ ‫‪74.0‬‬
‫‪AWCC‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14.0‬‬ ‫‪14.0‬‬ ‫‪88.0‬‬
‫‪Roshan‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪92.0‬‬
‫‪Salam‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.6.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫لکه څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي چې د ام ټي ان مخابرايت شبکې څخه (‪)43%‬‬
‫استفاده کیږي او د اتصاالت مخابرايت شبکي څخه (‪ )31%‬استفاده کیږي‪ ،‬د افغان بیسیم مخابرايت‬
‫شبکي څخه (‪ )14%‬استفاده کیږي‪ )4%( ،‬د روشن مخابرايت شبکي څخه استفاده کیږي‪ ،‬او باقي (‪)8%‬‬
‫د سالم مخابرايت شبکي څخه استفاده کوي ‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه چې د مخابرايت شبکو‬
‫استعاملونکي په نوموړو شبکو کې له ام ټی ان مخابرايت شبکي څخه زیاته استفاده کوي نسبت نورو‬
‫مخابرايت شبکو ته‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫برقي کریډیت څخه زیاته استفاده‬

‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪31‬‬ ‫‪31.0‬‬ ‫‪31.0‬‬ ‫‪31.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪35‬‬ ‫‪35.0‬‬ ‫‪35.0‬‬ ‫‪66.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪27‬‬ ‫‪27.0‬‬ ‫‪27.0‬‬ ‫‪93.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.7.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫لکه څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ‬
‫څخه ډیره استفاد کیږي ځکه چې ورته په هرځاي کې الرسيس شته د یاد موضوع د روښانتیا لپاره له‬
‫پورتني ګراف څخه استفاده کوو چې په نوموړي ګراف کې (‪ )31%‬ډیر موافق دی‪ )35%( ،‬موافق دي‪،‬‬
‫(‪ )27%‬مناسب نظر ورکړي او باقي نور (‪ )7%‬د یادي موضوع په اړه نظر نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه‬
‫شوه چې د یادي موضوع رسه ډیر زیات موافق دي‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫برقي شبکو کریډیټ‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪42‬‬ ‫‪42.0‬‬ ‫‪42.0‬‬ ‫‪42.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪42‬‬ ‫‪42.0‬‬ ‫‪42.0‬‬ ‫‪84.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12.0‬‬ ‫‪12.0‬‬ ‫‪96.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.8.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې کويل شو هري مخابرايت شبکي ته کریډیټ اضافه (هر سیم کارت ته)‬
‫چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )42%( ،‬ډیر موافق دي‪ )42%( ،‬موافق دي‪ )12%( ،‬مناسب‬
‫موافق دي‪ ،‬او باقي پايت یي (‪ )4%‬نظر نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه چې د یادي موضوع رسه ډیر‬
‫موافقیت لري‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫برقي کریډیټ مقدار‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40.0‬‬ ‫‪40.0‬‬ ‫‪40.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32.0‬‬ ‫‪32.0‬‬ ‫‪72.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪21‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪93.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.9.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې هر څومره مقدار وغواړو اضافه کويل شو‪ ،‬چې نوموړي پوښتني ته ځواب‬
‫ویونکي‪ )40%( ،‬ډیر موافق دي‪ )32%( ،‬موافق دي‪ )21%( ،‬مناسب موافق دي‪ ،‬او باقی پايت یي (‪ )7%‬نظر‬
‫نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه چې د یادي موضوع رسه ډیر موافق دي‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫درغلۍ امکان‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪52‬‬ ‫‪52.0‬‬ ‫‪52.0‬‬ ‫‪52.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪25‬‬ ‫‪25.0‬‬ ‫‪25.0‬‬ ‫‪77.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪13‬‬ ‫‪13.0‬‬ ‫‪13.0‬‬ ‫‪90.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10.0‬‬ ‫‪10.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.10.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې د درغلۍ امکان پکې نشته‪ ،‬چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪)52%( ،‬‬
‫ډیرا موافق دي‪ )25%( ،‬موافق دي‪ )13%( ،‬مناسب موافق دي‪ ،‬او باقي پايت یي (‪ )10%‬نظر نلري‪ ،‬نو په‬
‫نتیجه کې معلومه شوه چې د یادي موضوع رسه ډیر موافق دي‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫کریډیټ انتقال اسان والۍ‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪66‬‬ ‫‪66.0‬‬ ‫‪66.0‬‬ ‫‪66.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20.0‬‬ ‫‪20.0‬‬ ‫‪86.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪93.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.11.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې په اسانۍ رسه کولې شو ملګرو او کورنۍ ته کریډیټ انتقال کړو‪ ،‬چې‬
‫نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )66%( ،‬ډیر موافق دي‪ )20%( ،‬موافق دي‪ )7%( ،‬مناسب موافق دي‪،‬‬
‫او باقي پايت یي (‪ )7%‬نظر نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه د یادي موضوع رسه ډیر موافق دي‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫د کریډيټ کارت د اضافه کولو اسان وايل‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪58‬‬ ‫‪58.0‬‬ ‫‪58.0‬‬ ‫‪58.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪21‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪79.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪16.0‬‬ ‫‪95.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5.0‬‬ ‫‪5.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.12.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې اضافه کول يي نسب کارت ته اسانه دي چې د نوموړي پوښتني ته ځواب‬
‫ویونکي‪ )58%( ،‬ډیر موافق دي‪ )21%( ،‬موافق دي‪ )16%( ،‬مناسب موافق دي‪ ،‬او باقي پايت یي (‪ )5%‬نظر‬
‫نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه چې د یادي موضوع رسه ډیرموافق دي‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫ګټه‬

‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫ډیر‌موافق‌یم‬ ‫‪46‬‬ ‫‪46.0‬‬ ‫‪46.0‬‬ ‫‪46.0‬‬
‫موافق‌یم‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23.0‬‬ ‫‪23.0‬‬ ‫‪69.0‬‬
‫ب‬
‫مناس ‌‬ ‫‪17‬‬ ‫‪17.0‬‬ ‫‪17.0‬‬ ‫‪86.0‬‬
‫نظر‌نلر ‌م‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14.0‬‬ ‫‪14.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.13.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ ،‬چې د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه‬
‫ځکه ډیره استفاده کیږي چې ګټه يي نسبت کارت ته‪ ،‬خرڅونکي ته زیاته ده چې د نوموړي پوښتني ته‬
‫ځواب ویونکي‪ )46%( ،‬ډیر موافق دي‪ )23%( ،‬موافق دي‪ )17%( ،‬مناسب موافق دي‪ ،‬او باقي پايت یي‬
‫(‪ )14%‬نظر نلري‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه د یادي موضوع رسه ډیر موافق دي‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫زیات استفاده کوونکې‬
‫‪Cumulative‬‬
‫‪Frequency‬‬ ‫‪Percent‬‬ ‫‪Valid Percent‬‬ ‫‪Percent‬‬
‫‌‌‌‌‪Valid‬‬ ‫ۍ‬
‫السرسی‌ورته‌اساته‌د ‌‬ ‫‪51‬‬ ‫‪51.0‬‬ ‫‪51.0‬‬ ‫‪51.0‬‬
‫ې د‌مقدار‬
‫په‌انتقال‌کې‌اسان‌وال ‌‬ ‫‪33‬‬ ‫‪33.0‬‬ ‫‪33.0‬‬ ‫‪84.0‬‬
‫د‌پیسو‌الکتروني‌انتقال‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12.0‬‬ ‫‪12.0‬‬ ‫‪96.0‬‬
‫ې‬
‫د‌درغلې‌د‌کچې‌کموال ‌‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪100.0‬‬
‫‪Total‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫شکل ‪4.14.‬‬ ‫منبع‪ :‬د څیړنې پایله (‪ 1401‬ه ش)‬

‫څرنګه چې له پورتني ګراف څخه معلومیږي د افغانستان د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ ځکه ډیره‬
‫استفاده کیږي چې رشکتونو مشرتیان یي الندی الملونه یادوي چې د هغوی څخه زیات علت يي‬
‫(الرسيس ورته اسانه دی) ځکه چې د پورتني ګراف څخه معلومیږي‪ )51%( ،‬کیږي‪ ،‬او همدارنګه‪)33%( ،‬‬
‫د مقدار په انتقال کې اسانوايل ذکر کړي‪ )12%( ،‬مشرتیان وایی د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده‬
‫کیږي چې د پیسو الکرتونکي انتقال دی‪ ،‬او باقي پايت مشرتیان چې (‪ )4%‬کیږي ذکر کوی چې د درغلۍ‬
‫د کموايل له امله د برقي کریډیت څخه ډیره استفاده کیږي‪ ،‬نو په نتیجه کې معلومه شوه چې د برقي‬
‫کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې الرسسی ورته اسانه دي‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫پنځم فصل‬
‫مناقشه او نتیجه ګیري (‪)Discussion and Conclusion‬‬

‫مناقشه‬
‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې د پنځه شبکه يئ رشکتونو رول تر عنوان‬

‫الندي دا څیړنه تررسه شوي چې د منوين په توګه د ننګرهار والیت د (‪ )100‬تنه څخه د پوښتنلیک په‬

‫مرسته معلومات راټول شوي چې په دي کې (‪ )80%‬نارینه او (‪ )20%‬ښځینه شامل دي‪.‬‬

‫برقي کریډیت کارت څه ته وايي؟‪ ،‬برقي کریډیټ کارت هغه کریډیټ کارت ته وایي چې فزیکي شتون‬

‫ونلری او نه هم د ملس وړ وي‪.‬‬

‫په افغانستان کې کومې مخابرايت شبکي شتون لري؟‪ ،‬په افغانستان کې پنځه مخابرايت شبکي شتون‬

‫لري چې عبارت دي له ام ټي ان‪ ،‬اتصاالت‪ ،‬روشن‪ ،‬افغان بیسیم‪ ،‬سالم‪ ،‬دغه مخابرايت شبکه په‬

‫افغانستان کې شتون لري‪ .‬چې له دي څخه ام ټي ان افریقايئ کمپنۍ ده او اتصاالت عريب کمپنۍ ده‬

‫او باقي یي د افغانستان خپلی کورنۍ کمپنۍ دي‪.‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ويل زیاته استفاده کیږی چې د نوموړي موغوع د‬

‫روښانتیا لپاره چې معلومات د پوښتنلیک په مرسته راټول شوي چې پدي کې ويل د برقي کریډیټ څخه‬

‫زیاته استفاده کیږي چې ورته په هر ځاي کې الرسيس شته چې نوموړي پوښتني خواب ویونکي (‪)31%‬‬

‫ډیر موافق دي‪ )35%( ،‬موافق یم‪ )27%( ،‬مناسب‪ )7%( ،‬نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارت څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې کويل شو هري‬

‫مخابرايت شبکي ته کریډیټ اضافه (هر سیم کارت ته) چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪)42%( ،‬‬

‫ډیر موافق دي‪ )42%( ،‬موافق یم‪ )12%( ،‬مناسب‪ )4%( ،‬نظر نلري‪.‬‬

‫‪58‬‬
‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي کیږي چې هر څومره مقدار‬

‫وغواړو اضافه کويل شو‪ ،‬چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )40%( ،‬ډیر موافق دي‪ )32%( ،‬موافق‬

‫یم‪ )21%( ،‬مناسب‪ )7%( ،‬نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې د درغلۍ امکان پکي‬

‫نشته چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )52%( ،‬ډیر موافق دي‪ )25%( ،‬موافق یم‪ )13%( ،‬مناسب‪،‬‬

‫(‪ )10%‬یي نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې په اسانۍ رسه کويل‬

‫شوم ملګرو یا کورنۍ ته کریډیټ واستوو چې نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )66%( ،‬ډیر موافق دي‪،‬‬

‫(‪ )20%‬موافق یم‪ )7%( ،‬مناسب‪ )7%( ،‬نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې اضافه کول یي نسبت‬

‫کارت ته اسانه دي چې د نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )58%( ،‬ډیر موافق‪ )21%( ،‬موافق یم‪)16%( ،‬‬

‫مناسب‪ )5%( ،‬یي نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې ګټه يي نسبت کارت‬

‫ته زیاته ده د خرڅنکي چې د نوموړي پوښتني ته ځواب ویونکي‪ )46%( ،‬ډیر موافق دي‪ )23%( ،‬موافق‬

‫یم‪ )17%( ،‬مناسب‪ )14%( ،‬نظر نلري‪.‬‬

‫د افغانستان د مخابرايت شبکو د برقي کریډیت څخه ويل زیاته استفاده کیږي چې نوموړي پوښتني ته‬

‫ځواب ویونکي (‪ )51%‬چې الرسيس ورته اسانه دي‪ )33%( ،‬د مقدار په انتقال کې اسانوايل‪ )12%( ،‬د‬

‫پیسو الکرتوين انتقال‪ )4%( ،‬د درغلۍ د کچې کموايل‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫نتیجه ګیري ( ‪)Conclusion‬‬

‫مخابرات د یو هیواد له هغو سکتورونو څخه یو سکتور دي چې د ټولني لپاره خدمات او سهولتونه وړاندي‬

‫کوي‪ .‬او د یو هیواد په پرمختګ کې فعاله ونډه لري د هیواد وګړو ته په مستقیم او غیر مستقیه توګه د‬

‫کار زمینه برابروي د تخصص سطحه لوړوي او د دولت د عوایدو د زیاتوايل سبب ګرځي‪.‬‬

‫خو ويل بدبختانه افغانستان د دري لسیزو راهیس په داخيل او خارجي جنګونو کې ښکیل وو‪ ،‬او د‬

‫افغانستان هر څه د خاورو رسه خاوري شول او وررسه وررسه مخابرايت سکتور هم ړنګ شو او د مخابراتو‬

‫په سکتور کې وروسته پايت شو او افغان وګړو یو شمیر زیات مشکالت رسه مخ او ګریوان وو نو د نوي‬

‫دولت د رامنځته کیدو رسه افغانستان یو ځل بیا په خپلو پخو و دریدو مخابرايت سکتور هم لږ څه ډیر‬

‫پرمختګ وکړ او په افغانستان کې یو مخابرايت سستم جوړ شو او نن سبا افغانستان د ګاونډیو هیوادونو‬

‫په پرتله څه لږ ډیر پرمختګ کړي دي‪ ،‬چې په دي رسه اوس په افغانستان کې په اوسنې وخت کې پنځه‬

‫مخابرايت رشکتونه فعالیت کوي‪ ،‬د دي رشکتونو په افغانستان کې یو زیات شمیر پانګه اچونه کړي ده د‬

‫دي نه عالوه پدي رشکتونو کې یو زیات شمیر افغان وګړي په کار بوخت دي او دوي ته يي د کار زمینه‬

‫مساعد کړي ده‪ .‬د دي مخابرايت رشکتونو په وسیيل رسه تقریباً د افغانستان زیاتره سیمي تر پوښښ‬

‫الندي دي‪ ،‬او اکرثه افغانان د مبایل خدمتونو ته الرسيس لری او د دي څخه په استفادي خپل مشکالت‬

‫حل کوي‪.‬‬

‫او په اوس حالت کې نوموړي مشکالت له جميل څخه د کریډیټ کارت ترالسه کول په هر ځاي کې‬

‫مشکالتو رسه مواجع دي‪ .‬د نوموړي مشکل د حل لپاره مخابر ايت رشکتونو د برقي کریډیټ کارت د‬

‫انتقال پروسه بازار ته وړاندي کړي ده‪ ،‬چې اوسمهال کې افغانان د نوموړي خدمت څخه ډیر رايض دي‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫په نتیجه کې ویيل شو چې په اوسمهال کې برقي کریډیټ د پنځه شبکه يئ رشکتونو لخوا وړاندي کیږي‬

‫چې د نوموړو رشکتونو له جميل څخه د (‪ )MTN‬مخابرايت شبکي د برقي کریډیت څخه زیاته استفاده‬

‫کیږي نسبت نورو مخابرايت شبکو برقي کریډیټ کاتونو ته‪.‬‬

‫او په مجموعي ډول د نوموړي څیړين په ترڅ کې معلومه شوه چې د برقي کریډیټ کارتونه څخه ځکه‬

‫زیاته استفاده کیږي چې په نوموړي څیړنه کې چې کوم متحولونه ذکر شوي و نوموړو متحولونو مثبت‬

‫رایه ترالسه کړي وه چې کويل شو یادونه تري وکړو؛ الرسيس‪ ،‬برقي کریډیټ څخه استفاده‪ ،‬د مقدار‬

‫اضافه کول‪ ،‬د درغلۍ د امکان نشتون‪ ،‬دوستان او کورنۍ ته د کریډیټ په انتقال‪ ،‬د اضافه کولو اسانوايل‪،‬‬

‫ګټه‪ ،‬او دايس نور‪.‬‬

‫پورته ذکر شوي متحولونه د پنځه شبکه ایز برقي کریډیټ کارتونو په پلور کې رول ښکاره کوي‪ ،‬چې په‬

‫اوسمهال کې د برقي کریډیټ کارت څخه نسبت کریډیټ کارت ته زیاته استفاده او تر څنګ یي‬

‫مشرتیان د برقي کریډیټ کارتونو څخه رضایت لري‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫وړاندیزونه‬

‫‪ .1‬برقي کریډیټ کارتونو یو مشکل وخت نا وخت د سیستم خرابوايل دي چې د مشرتیانو د نا‬

‫رضایت سبب ګرځي‪.‬‬

‫‪ .2‬برقي کریډیټ کارتونو په زیات استعامل رسه باید رشکت مشرتي ته بونس (امتیاز) ورکړي چې‬

‫دا د مشرتي د رضایت سبب ګرځي‪.‬‬

‫‪ .3‬برقي کریډیټ کارتونه رشکتونه باید د مقدار په انتقال کې محدودیت له منځه یويس چې پدي‬

‫رسه به د نوموړو رشکتونو مشرتیان هم زیات يش او د رضایت سبب به هم وګرخي‪.‬‬

‫‪ .4‬د برقي کریډیت کاتونو رشکتونه باید د کریډیت د انتقال کمیشن اندازه باید کمه کړي چې تر‬

‫څو وکويل يش د مشرتیانو رضایت السته راوړي‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫مآخذونه‬
‫‪ .1‬اتل‪ ،‬سبحان الله‪ ،‬کال‪ 1400( ،‬ه ش)‪( ،‬په ننګرهار والیت کې د ام ټي ان مخابرايت شبکي‬
‫‪ .2‬الکوزي‪ ،‬اکرام الله‪ ،‬کال‪ 1400( ،‬ه ش)‪( ،‬سالم مخابرايت شبکي رشکت له خدماتو څخه د‬
‫مشرتیانو رضایت کچه)‬
‫‪ .3‬ایويب‪ ،‬حکمت الله‪ ،‬کال‪ 1396( ،‬ه ش)‪( ،‬د اتصاالتو او افغان بیسیم مخابرايت رشکتونو‬
‫مقایسه)‬
‫‪ .4‬اتصاالت ساحوي دفرت‪ 1401( ،‬ه ش)‬
‫‪ .5‬افغان بیسم ساحوي دفرت (‪ 1401‬ه ش)‬
‫‪ .6‬حیدري‪ ،‬اجمل‪ ،‬کال‪ 2017( ،‬م)‪( ،‬په افغانستان کې د مخابراتو صنعت څخه د مشرتیان‬
‫رضایت)‬
‫‪ .7‬خلیل زاده‪ ،‬عبدالرحمن‪ ،‬کال‪ 1397( ،‬ه ش)‪( ،‬مخابرايت رشکتونو فعالیتونو ارزونه په ‪۱۳۹۶‬‬
‫کال کې)‬
‫‪ .8‬دري کلن احصایوي راپور‪ ،‬کال‪ 1395( ،‬ه ش) احصایي ملی اداري لخوا خپور شوي‪.‬‬
‫‪ .9‬د مخابراتو رسمي ویب پاڼه (‪)ww.mcit.gov.af‬‬
‫‪ .10‬د اترا اداري رسمي ویب پاڼه (‪)www.atra.gov.af‬‬
‫‪ .11‬د ام ټي ان ساحوي دفرت‪ 1401( ،‬ه ش)‬
‫‪ .12‬روشن ساحوي دفرت‪ 1401( ،‬ه ش)‬
‫‪ .13‬سالم ساحوي دفرت‪ 1401( ،‬ه ش)‬
‫‪ .14‬قاري زاده‪ ،‬حمیدالله‪ ،‬کال‪ 1394 ( ،‬ه ش)‪ ،‬د مخابراتو بنسټونه‬
‫‪ .15‬مراد‪ ،‬نقیب الله‪ ،‬کال‪ 1396( ،‬ه ش)‪( ،‬په افغانستان کې د روشن او اتصاالت مخابرايت‬
‫رشکتونو د فعالیتونو مقایسه)‬
‫‪16. www.wikipedia.org‬‬
‫‪17. www.mtn.com.af‬‬
‫‪18. www.etisalat.af‬‬
‫‪19. www.roshan.af‬‬
‫‪20. www.afghan-wireless.com‬‬
‫‪21. www.salaam.af‬‬

‫‪63‬‬
 ‫ضمیمه شوي توکي (‪)Appendix‬‬

‫پوښتنلیک‬

‫قدرمن‪ /‬قدرمني‪:‬‬

‫زه ریاض خان د ننګرهار پوهنتون د اقتصاد پوهنځي د څلورم صنف (‪ )BBA‬څانګې محصل غواړم‬

‫چې د خپل مونوګراف (څیړنه) د ترتیب په منظور په ( په افغانستان کي د مخابرايت شبکو د برقي‬
‫کریډیټ کارتونو په پلورکې د پنځه شبکه یې رشکتونو رول) په برخه کې څیړنه تررسه کړم نو له تاسې‬
‫څخه هیله کوم چې په اړوند برخه کې حقیقې معلومات رارسه رشیک کړۍ‪.‬‬

‫زه تايس ته ډاډ درکوم چي ددغه څيړين څخه يواځي په علمي برخه کي ګټه اخلم او ستاسو هويت به‬
‫په ټوله مانا رسه خوندي وي‪ .‬ستاسو دغه مرسته زما رسه په وړيا ډول ده او ددي ځوابول ستاسو د‬
‫رضايت پوري اړه لري خو ستاسو معلومات زما لپاره خورا د ارزښت وړ دي‪ .‬هيله مند يم دغه‬
‫پوښتنليک ځواب کړي او مننه کوم چي ما ته مو وخت راکړ‪.‬‬

‫په درنښت‬

‫ریاض (خان)‬

‫اړیکې شمیره؛ ‪۰۷۸۶۹۹۷۰۷۳‬‬

‫ایمیل ادرس؛ ‪Riazkhan3670@gmail.com‬‬

‫‪64‬‬
 ‫لومړۍ برخه؛ د دیموګرافې په هلکه معلومات‬

‫)‬ ‫مهرباين وکړئ د خپلې دميوګرايف په پام کې نيولو رسه په درکړل شويو خانو کې مناسبه خانه په (‬

‫عالمې رسه نښه کړۍ‪.‬‬

‫جنسیت‬

‫ښځینه‬ ‫نارینه‬

‫عمر‬

‫‪ ۲۰-۲۵‬کلن‬ ‫‪ ۱۵-۲۰‬کلن‬

‫د ‪ ۳۰‬څخه پورته‬ ‫‪ ۲۵-۳۰‬کلن‬

‫د اوسیدلو ځاي‬

‫کيل‬ ‫ښار‬

‫دنده‬

‫آزاد شغل‬ ‫دولت کارمند‬

‫نور‬ ‫محصل‬

‫‪65‬‬
 ‫مدين حالت‬

‫مجرد‬ ‫متاهل‬

‫دوهمه برخه د څیړين اړوند پوښتنې‬

‫لومړي پوښتنه‪ :‬تايس له کومي مخابرايت شبکي څخه زیاته استفاده کوئ؟‬

‫‪ )5‬سالم‬ ‫‪ )4‬روشن‬ ‫‪ )3‬افغان بسیم‬ ‫‪ )2‬اتصاالت‬ ‫‪ )1‬ام ټي ان‬

‫دوهمه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ډیره استفاده کیږي چې ورته په‬
‫هرځاي کې الرسيس شته؟‬

‫‪)4‬‬ ‫‪ )3‬مناسب‬ ‫‪ )2‬موافق یم‬ ‫‪ )1‬ډیر موافق یم‬

‫نظر نه لرم‬
‫دریمه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو برقي کریډیت څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې کويل‬
‫شو هري مخابرايت شبکي ته کریډیټ اضافه کړو (هر سیم کارت ته)؟‬

‫‪)4‬‬ ‫‪ )3‬مناسب‬ ‫‪ )2‬موافق یم‬ ‫‪ )1‬ډیر موافق یم‬

‫نظر نه لرم‬
‫څلورمه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې هر‬

‫څومره مقدار وغواړو اضافه کويل شو؟‬

‫‪)4‬‬ ‫‪ )3‬مناسب‬ ‫‪ )2‬موافق یم‬ ‫‪ )1‬ډیر موافق یم‬

‫نظر نه لرم‬

‫پنځمه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې د‬

‫درغلۍ امکان پکې نشته؟‬

‫‪66‬‬
 ‫‪)4‬‬ ‫‪ )3‬مناسب‬ ‫‪ )2‬موافق یم‬ ‫‪ )2‬ډیر موافق یم‬

‫نظر نه لرم‬

‫شپږمه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیت څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې په‬

‫اسانۍ رسه کولې شو ملګرو او کورنۍ ته کریډیټ واستوو؟‬

‫‪ )2‬نه‬ ‫‪ )1‬هو‬

‫اوومه پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې اضافه‬

‫کول یې نسبت کارت ته اسانه دي؟‬

‫‪ )2‬نه‬ ‫‪ )1‬هو‬

‫امته پوښتنه‪ :‬د افغانستان مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ څخه ځکه ډیره استفاده کیږي چې ګټه یی‬

‫نسبت کارت ته‪ ،‬خرڅونکې ته ډیره ده؟‬

‫‪ )2‬نه‬ ‫‪ )1‬هو‬

‫نهمه پوښتنه‪ :‬ويل د افغانستان د مخابرايت شبکو د برقي کریډیټ کارت څخه زیاته استفاده کیږي؟‬

‫‪ )3‬د پیسو‬ ‫‪ )2‬د مقدار په انتقال کې اسانوايل‬ ‫‪ )1‬الرسيس ورته اسانه دي‬

‫‪ ) 4‬د درغلۍ د کچې کموايل‬ ‫الکرتوين انتقال‬

‫‪67‬‬