LAW2103 กฎหมายลักษณะละเมิด

*ความรับผิดเพื่อละเมิด 420, 421, 423, 425, 427, 428 429, 430,

432, 433, 434, 436, 437

มาตรา ๔๒๐ ผู้ใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิด

กฎหมายให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี อนามัยก็ดี เสรีภาพก็
ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ท่านว่าผู้นน
ั ้ ทำละเมิดจำต้องใช้
ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการนัน
้

มาตรา ๔๒๑ การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดเสียหายแก่บุคคลอื่นนัน

้ ท่าน
ว่าเป็ นการอันมิชอบด้วยกฎหมาย

มาตรา ๔๒๓ ผู้ใดกล่าวหรือไขข่าวแพร่หลายซึ่งข้อความอันฝ่ าฝื นต่อ

ความจริง เป็ นที่เสียหายแก่ช่ อ
ื เสียงหรือเกียรติคุณของบุคคลอื่นก็ดี หรือ
เป็ นที่เสียหายแก่ทางทำมาหาได้หรือทางเจริญของเขาโดยประการอื่นก็ดี
ท่านว่าผู้นน
ั ้ จะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เขาเพื่อความเสียหายอย่าง
ใด ๆ อันเกิดแต่การนัน
้ แม้ทงั ้ เมื่อตนมิได้ร้ว
ู ่าข้อความนัน
้ ไม่จริง แต่หาก
ควรจะรู้ได้

ผู้ใดส่งข่าวสารอันตนมิได้ร้ว
ู ่าเป็ นความไม่จริง หากว่าตนเองหรือผู้รับ
ข่าวสารนัน
้ มีทางได้เสียโดยชอบในการนัน
้ ด้วยแล้ว ท่านว่าเพียงที่ส่ง
ข่าวสารเช่นนัน
้ หาทำให้ผู้นน
ั ้ ต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนไม่

มาตรา ๔๒๕ นายจ้างต้องร่วมกันรับผิดกับลูกจ้างในผลแห่งละเมิด ซึง่

ลูกจ้างได้กระทำไปในทางการที่จ้างนัน
้
มาตรา ๔๒๗ บทบัญญัติในมาตราทัง้ สองก่อนนัน
้ ท่านให้ใช้บังคับแก่
ตัวการและตัวแทนด้วยโดยอนุโลม

มาตรา ๔๒๘ ผู้ว่าจ้างทำของไม่ต้องรับผิดเพื่อความเสียหายอันผู้รับจ้าง

ได้ก่อให้เกิดขึน
้ แก่บุคคลภายนอกในระหว่างทำการงานที่ว่าจ้าง เว้นแต่ผู้
ว่าจ้างจะเป็ นผู้ผิดในส่วนการงานที่สั่งให้ทำ หรือในคำสั่งที่ตนให้ไว้ หรือ
ในการเลือกหาผู้รับจ้าง

มาตรา ๔๒๙ บุคคลใดแม้ไร้ความสามารถเพราะเหตุเป็ นผูเ้ ยาว์หรือ

วิกลจริตก็ยังต้องรับผิดในผลที่ตนทำละเมิด บิดามารดาหรือผู้อนุบาลของ
บุคคลเช่นว่านีย
้ ่อมต้องรับผิดร่วมกับเขาด้วย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าตนได้
ใช้ความระมัดระวังตามสมควรแก่หน้าที่ดูแลซึ่งทำอยู่นน
ั้

มาตรา ๔๓๐ ครูบาอาจารย์ นายจ้าง หรือบุคคลอื่นซึ่งรับดูแลบุคคลผู้ไร้

ความสามารถอยู่เป็ นนิตย์ก็ดี ชั่วครัง้ คราวก็ดี จำต้องรับผิดร่วมกับผู้ไร้
ความสามารถในการละเมิด ซึ่งเขาได้กระทำลงในระหว่างที่อยู่ในความ
ดูแลของตน ถ้าหากพิสูจน์ได้ว่าบุคคลนัน
้ ๆ มิได้ใช้ความระมัดระวังตาม
สมควร

มาตรา ๔๓๒ ถ้าบุคคลหลายคนก่อให้เกิดเสียหายแก่บุคคลอื่นโดยร่วม

กันทำละเมิด ท่านว่าบุคคลเหล่านัน
้ จะต้องร่วมกันรับผิดใช้ค่าสินไหม
ทดแทนเพื่อความเสียหายนัน
้ ความข้อนีท
้ ่านให้ใช้ตลอดถึงกรณีที่ไม่
สามารถสืบรู้ตัวได้แน่ว่าในจำพวกที่ทำละเมิดร่วมกันนัน
้ คนไหนเป็ นผู้ก่อ
ให้เกิดเสียหายนัน
้ ด้วย

อนึ่ง บุคคลผู้ยุยงส่งเสริมหรือช่วยเหลือในการทำละเมิด ท่าน

ก็ให้ถือว่าเป็ นผู้กระทำละเมิดร่วมกันด้วย
 ในระหว่างบุคคลทัง้ หลายซึ่งต้องรับผิดร่วมกันใช้ค่าสินไหม
ทดแทนนัน
้ ท่านว่าต่างต้องรับผิดเป็ นส่วนเท่า ๆ กัน เว้นแต่โดย
พฤติการณ์ ศาลจะวินิจฉัยเป็ นประการอื่น

มาตรา ๔๓๓ ถ้าความเสียหายเกิดขึน

้ เพราะสัตว์ ท่านว่าเจ้าของสัตว์หรือ
บุคคลผู้รับเลีย
้ งรับรักษาไว้แทนเจ้าของจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่
ฝ่ ายที่ต้องเสียหายเพื่อความเสียหายอย่างใด ๆ อันเกิดแต่สัตว์นน
ั ้ เว้นแต่
จะพิสูจน์ได้ว่าตนได้ใช้ความระมัดระวังอันสมควรแก่การเลีย
้ งการรักษา
ตามชนิดและวิสัยของสัตว์ หรือตามพฤติการณ์อย่างอื่น หรือพิสูจน์ได้ว่า
ความเสียหายนัน
้ ย่อมจะต้องเกิดมีขน
ึ ้ ทัง้ ที่ได้ใช้ความระมัดระวังถึงเพียง
นัน
้

อนึ่ง บุคคลผู้ต้องรับผิดชอบดังกล่าวมาในวรรคต้นนัน
้ จะใช้
สิทธิไล่เบีย
้ เอาแก่บค
ุ คลผู้ที่เร้าหรือยั่วสัตว์นน
ั ้ โดยละเมิด หรือเอาแก่
เจ้าของสัตว์อ่ น
ื อันมาเร้าหรือยั่วสัตว์นน
ั ้ ๆ ก็ได้

มาตรา ๔๓๔ ถ้าความเสียหายเกิดขึน

้ เพราะเหตุที่โรงเรือนหรือสิ่งปลูก
สร้างอย่างอื่นก่อสร้างไว้ชำรุดบกพร่องก็ดี หรือบำรุงรักษาไม่เพียงพอก็ดี
ท่านว่าผู้ครองโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างนัน
้ ๆ จำต้องใช้ค่าสินไหม
ทดแทน แต่ถ้าผู้ครองได้ใช้ความระมัดระวังตามสมควรเพื่อปั ดป้ องมิให้
เกิดเสียหายฉะนัน
้ แล้ว ท่านว่าผู้เป็ นเจ้าของจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนัน
้ ให้ใช้บังคับได้ตลอดถึง
ความบกพร่องในการปลูกหรือค้ำจุนต้นไม้หรือกอไผ่ด้วย
 ในกรณีที่กล่าวมาในสองวรรคข้างต้นนัน
้ ถ้ายังมีผู้อ่ น
ื อีกที่
ต้องรับผิดชอบในการก่อให้เกิดเสียหายนัน
้ ด้วยไซร้ ท่านว่าผู้ครองหรือ
เจ้าของจะใช้สิทธิไล่เบีย
้ เอาแก่ผู้นน
ั ้ ก็ได้

มาตรา ๔๓๖ บุคคลผู้อยู่ในโรงเรือนต้องรับผิดชอบในความเสียหายอัน

เกิดเพราะของตกหล่นจากโรงเรือนนัน
้ หรือเพราะทิง้ ขว้างของไปตกในที่
อันมิควร

มาตรา ๔๓๗ บุคคลใดครอบครองหรือควบคุมดูแลยานพาหนะอย่างใด

ๆ อันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกล บุคคลนัน
้ จะต้องรับผิดชอบเพื่อการเสีย
หายอันเกิดแต่ยานพาหนะนัน
้ เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าการเสียหายนัน
้ เกิด
แต่เหตุสุดวิสัย หรือเกิดเพราะความผิดของผู้ต้องเสียหายนัน
้ เอง

ความข้อนีใ้ ห้ใช้บังคับได้ตลอดถึงผู้มีไว้ในครอบครองของตน
ซึ่งทรัพย์อันเป็ นของเกิดอันตรายได้โดยสภาพ หรือโดยความมุ่งหมายที่จะ
ใช้ หรือโดยอาการกลไกของทรัพย์นน
ั ้ ด้วย

*ค่าสินไหมทดแทน 443, 444, 445, 446

มาตรา ๔๔๓ ในกรณีทำให้เขาถึงตายนัน

้ ค่าสินไหมทดแทนได้แก่ค่า
ปลงศพรวมทัง้ ค่าใช้จ่ายอันจำเป็ นอย่างอื่น ๆ อีกด้วย

ถ้ามิได้ตายในทันที ค่าสินไหมทดแทนได้แก่ค่ารักษาพยาบาล
รวมทัง้ ค่าเสียหายที่ต้องขาดประโยชน์ทำมาหาได้เพราะไม่สามารถ
ประกอบการงานนัน
้ ด้วย
 ถ้าว่าเหตุที่ตายลงนัน
้ ทำให้บุคคลหนึ่งคนใดต้องขาดไร้
อุปการะตามกฎหมายไปด้วยไซร้ ท่านว่าบุคคลคนนัน
้ ชอบที่จะได้รับค่า
สินไหมทดแทนเพื่อการนัน
้

มาตรา ๔๔๔ ในกรณีทำให้เสียหายแก่ร่างกายหรืออนามัยนัน

้ ผู้ต้องเสีย
หายชอบที่จะได้ชดใช้ค่าใช้จ่ายอันตนต้องเสียไป และค่าเสียหายเพื่อการ
ที่เสียความสามารถประกอบการงานสิน
้ เชิงหรือแต่บางส่วน ทัง้ ในเวลา
ปั จจุบันนัน
้ และในเวลาอนาคตด้วย

ถ้าในเวลาที่พพ
ิ ากษาคดี เป็ นพ้นวิสัยจะหยั่งรู้ได้แน่ว่าความ
เสียหายนัน
้ ได้มีแท้จริงเพียงใด ศาลจะกล่าวในคำพิพากษาว่ายังสงวนไว้
ซึ่งสิทธิที่จะแก้ไขคำพิพากษานัน
้ อีกภายในระยะเวลาไม่เกินสองปี ก็ได้

มาตรา ๔๔๕ ในกรณีทำให้เขาถึงตาย หรือให้เสียหายแก่ร่างกายหรือ

อนามัยก็ดี ในกรณีทำให้เขาเสียเสรีภาพก็ดี ถ้าผู้ต้องเสียหายมีความ
ผูกพันตามกฎหมายจะต้องทำการงานให้เป็ นคุณแก่บค
ุ คลภายนอกในครัว
เรือน หรืออุตสาหกรรมของบุคคลภายนอกนัน
้ ไซร้ ท่านว่าบุคคลผู้จำต้อง
ใช้ค่าสินไหมทดแทนนัน
้ จะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่บุคคลภายนอก
เพื่อที่เขาต้องขาดแรงงานอันนัน
้ ไปด้วย

มาตรา ๔๔๖ ในกรณีทำให้เขาเสียหายแก่ร่างกายหรืออนามัยก็ดี ในกรณี

ทำให้เขาเสียเสรีภาพก็ดี ผู้ต้องเสียหายจะเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทน
เพื่อความที่เสียหายอย่างอื่นอันมิใช่ตัวเงินด้วยอีกก็ได้ สิทธิเรียกร้องอันนี ้
ไม่โอนกันได้ และไม่ตกสืบไปถึงทายาท เว้นแต่สิทธินน
ั ้ จะได้รับสภาพกัน
ไว้โดยสัญญาหรือได้เริ่มฟ้ องคดีตามสิทธินน
ั ้ แล้ว
 อนึ่ง หญิงที่ต้องเสียหายเพราะผู้ใดทำผิดอาญาเป็ นทุรศีล
ธรรมแก่ตนก็ย่อมมีสิทธิเรียกร้องทำนองเดียวกันนี ้

*นิรโทษกรรม 449, 450, 452

มาตรา ๔๔๙ บุคคลใดเมื่อกระทำการป้ องกันโดยชอบด้วยกฎหมายก็ดี

กระทำตามคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมายก็ดี หากก่อให้เกิดเสียหายแก่ผู้อ่ น
ื
ไซร้ ท่านว่าบุคคลนัน
้ หาต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนไม่

ผู้ต้องเสียหายอาจเรียกค่าสินไหมทดแทนจากผู้เป็ นต้นเหตุให้
ต้องป้ องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือจากบุคคลผู้ให้คำสั่งโดยละเมิดนัน
้
ก็ได้

มาตรา ๔๕๐ ถ้าบุคคลทำบุบสลาย หรือทำลายทรัพย์สิ่งหนึ่งสิ่งใด เพื่อ

จะบำบัดปั ดป้ องภยันตรายซึ่งมีมาเป็ นสาธารณะโดยฉุกเฉิน ท่านว่าไม่จำ
ต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน หากความเสียหายนัน
้ ไม่เกินสมควรแก่เหตุ
ภยันตราย
 ถ้าบุคคลทำบุบสลาย หรือทำลายทรัพย์สิ่งหนึ่งสิง่ ใด เพื่อจะ
บำบัดปั ดป้ องภยันตรายอันมีแก่เอกชนโดยฉุกเฉิน ผู้นน
ั ้ จะต้องใช้คืน
ทรัพย์นน
ั้

ถ้าบุคคลทำบุบสลาย หรือทำลายทรัพย์สิ่งหนึ่งสิง่ ใด เพื่อจะ

ป้ องกันสิทธิของตนหรือของบุคคลภายนอกจากภยันตรายอันมีมาโดย
ฉุกเฉิน เพราะตัวทรัพย์นน
ั ้ เองเป็ นเหตุ บุคคลเช่นว่านีห
้ าต้องรับผิดใช้ค่า
สินไหมทดแทนไม่ หากว่าความเสียหายนัน
้ ไม่เกินสมควรแก่เหตุ แต่ถ้า
ภยันตรายนัน
้ เกิดขึน
้ เพราะความผิดของบุคคลนัน
้ เองแล้ว ท่านว่าจำต้อง
รับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้

มาตรา ๔๕๒ ผู้ครองอสังหาริมทรัพย์ชอบที่จะจับสัตว์ของผู้อ่ น

ื อันเข้ามา
ทำความเสียหายในอสังหาริมทรัพย์นน
ั ้ และยึดไว้เป็ นประกันค่าสินไหม
ทดแทนอันจะพึงต้องใช้แก่ตนได้ และถ้าเป็ นการจำเป็ นโดยพฤติการณ์แม้
จะฆ่าสัตว์นน
ั ้ เสียก็ชอบที่จะทำได้

แต่ว่าผู้นน
ั ้ ต้องบอกกล่าวแก่เจ้าของสัตว์โดยไม่ชักช้า ถ้าและ
หาตัวเจ้าของสัตว์ไม่พบ ผู้ที่จับสัตว์ไว้ต้องจัดการตามสมควรเพื่อสืบหาตัว
เจ้าของ