Örnek: Şekilde görülen avare dişliyi taşıyan aks çapını belirleyiniz.

σ𝐴𝑘 = 250N/mm²

𝐹𝑠𝐴 𝑧
𝐹𝑡𝑎
𝐹𝑡𝑐

𝐵 𝑑𝑖ş𝑙𝑖𝑠𝑖 𝐹𝑠𝐶
𝐹𝑠𝐶 𝐹𝑡𝑎
100
𝐹𝑡𝑐

50 𝐹𝑠𝐴

𝐹𝑏𝑖𝑙𝑒ş𝑘𝑒 = 1052,6N 𝑥
𝐴

𝐵 𝐶

𝐴𝑣𝑎𝑟𝑒 𝑑𝑖ş𝑙𝑖

𝐷𝑧

𝐵 𝑑𝑖ş𝑙𝑖𝑠𝑖

100 50
𝐶𝑧 Σ𝑀𝑐 =0 - 𝐷𝑧 .100 + 1052.150 = 0
𝐹𝑏 = 1052,6N

𝐷𝑧 = 1579N
526𝑁
Σ𝐹𝑧 =0 𝐶𝑧 – 1579 + 1052 = 0
1052𝑁
𝐶𝑧 = 526N
52,6𝑁𝑚
𝑀𝑒𝑚𝑎𝑥 =52,6Nm s = 4—5 Dönel aks (dinamik yük)

σ𝐴𝑘 = 250N/mm²
σ𝐴𝑘 250
𝜎𝑒𝑚 = = = 50N/mm²
𝑠 5

Sadece Eğilme:

M𝑒 π.𝑑³ 3 32.M𝑒 3 32.52,6

σ𝑒 = ≤ σ𝑒𝑚 W =  d= √π.σ = √π.50𝑥106 = 0,022m
𝑊 32 𝑒𝑚
Örnek: Şekilde görülen B düz dişlisini taşıyan ve bir uçtan esnek kaplinle aldığı momenti
karşı mile aktaran alan milin çapını aşağıdaki verilere göre belirleyiniz.

σ𝑘 =420 MPa Kararlı yük Kamalı bağlantı

𝐴



P = N = 3 kW
𝐹𝑡 = 546 𝑁
𝑛1 = 600d/d
𝐵 𝐹𝑠 = 199 𝑁
I
𝛼𝑛 = 20° tdi
II III
 

Burulma momenti
𝑑01
Mb = 9550 N/n = 9550. 3/600 = 47,75≈ 48 Nm 𝑀𝑏 = 𝐹𝑡 . 
2

Ft = 47,75. 2/0,175 = 546 N  Fr = Ft tg 𝛼𝑛 = 546.tg 20o = 199 N

Bileşke diş yükü 𝐹𝑏 = (5462 + 199²)1/2 = 581N

𝐿𝑠

𝐴 Σ𝑀𝑘 =0 - 𝐿𝑠 .100 + 581.150 = 0

𝐿𝑠 = 871N
𝐾𝑠 581𝑁

290𝑁 Σ𝐹𝑠 =0 𝐾𝑠 = 290N

Kararlı Yük Mil kamalı dişli bağlı

−581𝑁

29𝑁𝑚 𝐾𝑒 =1,5 𝐾𝑏 =1 σ𝑘 = 420 MPa

σ𝑒𝑚 =420.0,18.0,75= 57 MPa

16
d³ = π.σ [(𝐾𝑒 . 𝑀𝑒 )² + (𝐾𝑏 . 𝑀𝑏 )²]1/2
𝑒𝑚

16
d³ = π.57 [(1,5.52,6)² + (1.29)²]1/2 = 17,95 mm

Üniform kesitli mil için d ≥ 0,018 m ≥ 18 mm

Kademeli mil durumunda I - II – III kesitleri eğilme ve burulma büyüklüğüne göre ayrı ayrı
incelenmelidir.
Soru:

Şekilde görülen mil 𝑀𝑏 = 48Nm değerinde moment iletilmektedir. Standart düz

dişlinin çapı 200 mm, zincir dişli çapı ise 100 mm dir. Ağırlıkları ihmal ederek küçük darbeli
yük ve kamalı bağlantı durumu için üniform kesitli mil çapını belirleyiniz

𝐹𝑒 42

𝐴 𝑔ö𝑟üşü

50 50 100

𝑇𝑧𝑖𝑛𝑐𝑖𝑟

Örnek:

Şekilde görülen milde 10 kW lık güç, A kayış kasnak düzeninden alınarak B düz dişli çiftine
iletilmektedir. Aşağıdaki verilere göre mil çapını belirleyiniz.

𝑇2 𝑇𝑦 𝑇1 + 𝑇2

𝐹ç 𝐹𝑟

𝐶 𝑇𝑥
𝐷

 𝑇1

𝐵 °
250 𝐴
500 250

𝑇1 3
n=500d/d 𝑊𝑘𝑎𝑠𝑛𝑎𝑘 = 600N =1 𝛼𝑑𝑖ş =20° σ𝑘 =500 MPa
𝑇2

kamalı bağlantı, kararlı yük

𝑁 10
İletilen moment : 𝑀𝑏 =9550 𝑛 = 9550500 = 191Nm

Kayış kol kuvvetleri: Mb = (T1 – T2)D/2 =(T1 – T2)0,2 = 191  T1 / T2= 3/1

 T1=3 T2  T1 = 477,5 N T2 = 1432,5 N

T =𝑇1 + 𝑇2 = 1910 N  𝑇𝑥 = T.cos60° = 955N 𝑇𝑦 = T.sin60° = 1654N

Dişli Yükleri
2.𝑀𝑑 2.191
𝐹ç = = = 1910N 𝐹𝑟 = 𝐹𝑡 .tan 𝛼= 1910.tan20° = 695N
𝐷 0,2

Düşey Yükleme: Yatay Yükleme:

∑𝑀𝑐 = 0….𝑅𝐷𝑦 = 1174N ∑𝑀𝑐 = 0….𝑅𝐷𝑥 = 1910N

∑𝐹𝑦 = 0….𝑅𝐶𝑦 = 815N ∑𝐹𝑥 = 0….𝑅𝐶𝑥 = 955N

𝐹𝑡 =1910N
𝐹𝑠 =695N 𝑅𝐷𝑦 𝑇𝑦 =1654N 𝑇𝑥 =955N

𝑅𝐶𝑦 𝑊=600 N 𝑅𝐷𝑥

𝑅𝐶𝑥

815
120
955 955

−1054
−955
263𝑁𝑚
239𝑁𝑚
203𝑁𝑚

−239𝑁𝑚

𝑀𝑒1 = √203² + 239² = 313,6Nm 𝑀𝑒2 = √263² + 239² = 355Nm  𝑀𝑒𝑚𝑎𝑥 = 355𝑁𝑚
16
d³ = π.σ [(𝐾𝑒 . 𝑀𝑒 )² + (𝐾𝑏 . 𝑀𝑏 )²]1/2  σ𝑒𝑚 =σ𝑘 .0,18.0,75= 67,5N/m²
𝑒𝑚

Kararlı ortam 𝐾𝑒 =1,5 , 𝐾𝑏 = 1

16
d³ = π.67,5 [(1,5.355)² + (1.191)²]1/2 => d ≥ 3,49x10−2 m ≥ 34,9 mm

Ödev: Aşağıdaki verilere göre milde oluşacak maksimum gerilmeyi belirleyiniz.

𝐾𝑎𝑚𝑎𝑙𝚤 𝑀𝑖𝑙 𝑝𝑟𝑜𝑓𝑖𝑙𝑖



200 100 150

m = 6mm z= 36diş Dişler : 20° N = 15 kW n = 540d/d

Dişli + Mil ağırlığı ihmal

 Örnek:
İçi boş bir milde esnek kaplinden alınan kuvvet diğer ucundaki bir gemi pervanesine
iletilmektedir. Mil 6m aralıkta yerleştirilmiş iki yatak tarafından taşınmaktadır. Mil hızı 100
d/d pervanedeki maksimum eksenel yük 𝐹𝑚𝑎𝑥 =500 kN, mil gücü N= 6000 kW mil ağırlığı
𝑊𝑚𝑖𝑙 = 60 kNdur. Milin ağırlığını ve kolon etkisini göz önüne alarak milde oluşan maksimum
gerilmeyi hesaplayınız ? (mil dış çapı: 𝑑𝑑 = 500𝑚𝑚 , 𝑖ç ç𝑎𝑝𝚤 𝑑𝑖 = 300𝑚𝑚)

𝐸𝑠𝑛𝑒𝑘 𝑘𝑎𝑝𝑙𝑖𝑛
60𝑘𝑁

𝐹 = 500𝑘𝑁

6𝑚

60kN
𝐴 𝐵
𝑀𝑒𝑚𝑎𝑥 =90000Nm
R A = 30kN
R B = 30kN
30kN 6000
𝑀𝑏 = 9550. 100 = 573 000Nm
−30kN
90000Nm

2 1/2
16 α.𝐹𝑎 .𝑑(1+𝐾 2 )
σ𝑝 = [(𝐾𝑒 . 𝑀𝑒 + 8
) + (𝐾𝑏 . 𝑀𝑏 )²]
4
π.d³ (1 K )

α = ?  L/i  i = ? i = (𝐼/A)1/2  𝐼 = ?
π π
𝐼 = 64 (𝑑𝑑4 − 𝑑𝑖4 ) = 64 (0,54 − 0,34 )=2,67x10−3 m4
π π
A = 4 (𝑑𝑑2 − 𝑑𝑖2 ) = 4 (0,52 − 0,32 )=0,126m²

2,67x10−3
i=( ) = 0,146m  L / i = 6/0,146 = 41,1<115 
0,126

1
α : Kolon etki katsayısı α = 1/1-0,0044(L/i) = 1−0,0044.41,1 = 1,22
𝑑 0,3
K = 𝑑 𝑖 = 0,5 = 0,6 Kararlı ortam yük 𝐾𝑒 =1,5 𝐾𝑏 =1
0

2 1/2
16 α.𝐹𝑎 .𝑑(1+𝐾 2 )
σ𝑝 = [(𝐾𝑒 . 𝑀𝑒 + 8
) + (𝐾𝑏 . 𝑀𝑏 )²]
4
π.d³ (1 K )

2 1/2
16 1,22.500000.0,5(1+0,6 2 )
σ𝑝 = [(1,5.90000 + ) + (1.573000)²] = 28,23 MPa
π.0,5³(1−0,64 ) 8