NOTA SAINS TAHUN 6 – PENGAWETAN MAKANAN

(A) Kerosakan Makanan

1. Makanan yang rosak boleh diperhatikan dengan menggunakan deria
penglihatan, bau, rasa dan sentuhan.
2. Daging ayam: Bertukar warna menjadi kehitaman, berbau busuk dan
berlendir.
3. Ikan: Rosak, berubah tekstur dan berbau busuk.
4. Susu: Berubah tekstur, berbau busuk, berbasa masam, berbuih dan
berketul-ketul.
5. Sayuran: bertukar warna kekuningan dan layu.
6. Buah-Buahan: Berubah tekstur, berkulat dan berubah warna.
7. Nasi: Lembik, berlendir, bertompok hitam dan berbau masam.
8. Roti dan Kek: Berkulat dan mempunyai tompok kehitaman.
9. Makanan dalam tin: Berbuih dan keruh, berbau busuk, tin menjadi
kemek, mengembang dan berkarat.

(B) Punca Kerosakan Makanan

1. Makanan menjadi rosak disebabkan oleh tindakan
mikroorganisma yang bertumbuh dalam makanan.
2. Mikroorganisma seperti bakteria dan fungi membiak dengan cepat
dalam keadaan yang sesuai.
3. Keadaan yang lembap dan panas membantu bakteria dan fungi
membiak dengan lebih cepat.
4. Bakteria dan kulat memerlukan yang berikut untuk
membiak: Udara, air, nutrien, suhu yang sesuai dan keasidan yang
sesuai.

1
(C) Pengawetan Makanan
1. Pengawetan makanan ialah kaedah pemprosesan makanan yang boleh
menghalang atau melambatkan proses hidup mikroorganisma.
2. Tujuan pengawetan makanan: supaya lebih tahan lama dan tidak
mudah rosak.
3. Kaedah Pengawetan Makanan:
1. Pendidihan
1. Proses memanaskan makanan pada suhu yang tinggi.
2. Suhu yang tinggi membunuh kebanyakan mikroorganisma
seperti bakteria dan fungi.
3. Makanan boleh tahan lebih lama apabila bakteria dan fungi
dibunuh.
2. Penjerukan
1. Proses merendam makanan di dalam cuka, larutan gula dan
garam.
2. Penjerukan mengurangkan kandungan air dalam makanan,
menjadikan keadaan tidak sesuai untuk mikroorganisma
bertumbuh atau membiak.
3. Contoh makanan: buah-buahan dan sayur-sayuran.
3. Pembungkusan vakum
1. Proses mengeluarkan semua udara daripada bekas atau
pembungkus makanan.
2. Ketiadaan udara menyebabkan bakteria dan kulat tidak
boleh bertumbuh dan membiak.
3. Contoh: kacang, kerepak, buah-buahan, sosej, cendawan.
4. Pengeringan
1. Kaedah mengeluarkan atau menyingkirkan kebanyakan air
daripada makanan.
2. Makanan boleh dikeringkan di bawah cahaya matahari atau
ketuhar.
3. Ketiadaan air menyebabkan mikroorganisma akan mati
atau menjadi tidak aktif.
4. Contoh: Ikan kering, asam gelugur, mihun kering, sotong.
5. Penyejukbekuan
1. Kaedah menyimpan makanan pada suhu takat beku (00C)
dan ke bawah.
2. Contoh makanan: ikan, sotong, ayam dan daging.
2
6. Pendinginan
1. Kaedah menyimpan makanan di dalam persekitaran
bersuhu kurang dari 180C.
2. Suhu rendah menyebabkan mikroorganisma kurang aktif
dan lambat bertumbuh serta membiak.
3. Contoh makanan: Sayur-sayuran, buah-buahan, telur dan
susu.
7. Pemasinan
1. Menggunakan garam bagi menyingkirkan kelembapan pada
makanan.
2. Contoh makanan: ikan, telur, sayur-sayuran, buah-buahan
dan daging.
8. Pelilinan
1. Proses menyalut buah dan sayuran dengan lilin cair untuk
mencegah pertumbuhan mikroorganisma di permukaannya.
2. Dapat mengekalkan kesegaran buah.
9. Pengetinan dan pembotolan
1. Proses mendidihkan makanan untuk membunuh
mikroorganisma. Makanan kemudiannya disejukkan dan
dimasukkan ke dalam bekas kedap udara.
2. Pemanasan pada suhu didih dapat membunuh kebanyakan
bakteria aktif tanpa merosakkan rasa dan nilai nutrisi
makanan itu.
3. Contoh makanan: ikan, daging, ayam, buah, dan sayur-
sayuran.
10. Pempasteuran
1. Proses pemanasan makanan sehingga suhu tertentu untuk
beberapa ketika dan diikuti dengan pendinginan segera.
2. Contoh makanan: susu dan jus buah-buahan.
11. Penyalaian
1. Kaedah mengeringkan makanan dengan cara mengasapnya
untuk satu tempoh yang agak lama.
2. Boleh membantutkan pertumbuhan mikroorganisma.
3. Contoh makanan: ikan dan daging.

3
(D) Kepentingan Teknologi Pengawetan Makanan
1. Makanan yang telah ditinkan boleh mengatasi masalah bekalan
makanan semasa kecemasan. Contohnnya, semasa banjir melanda
sesebuah kawasan.
2. Sesetengah makanan yang dihasilkan oleh sesebuah negara boleh
dinikmati di negara lain.
3. Teknologi pengawetan makanan memudahkan makanan disimpan dan
mudah diangkut untuk dipasarkan ke tempat lain.
4. Buah-buahan bermusim dapat dinikmati sepanjang tahun.
5. Makanan yang diawet dapat disimpan lebih lama dan boleh memenuhi
keperluan bekalan makanan sepanjang tahun.

4
5