TOPIK 8 : PENGAWETAN SAINS TAHUN 6

(A) Kerosakan Makanan

1. Makanan yang rosak boleh diperhatikan dengan menggunakan deria

penglihatan, bau, rasa dan sentuhan.
2. Daging ayam: Bertukar warna menjadi kehitaman, berbau busuk dan
berlendir.
3. Ikan: Rosak, berubah tekstur dan berbau busuk.
4. Susu: Berubah tekstur, berbau busuk, berbasa masam, berbuih dan
berketul-ketul.
5. Sayuran: bertukar warna kekuningan dan layu.
6. Buah-Buahan: Berubah tekstur, berkulat dan berubah warna.
7. Nasi: Lembik, berlendir, bertompok hitam dan berbau masam.
8. Roti dan Kek: Berkulat dan mempunyai tompok kehitaman.
9. Makanan dalam tin: Berbuih dan keruh, berbau busuk, tin menjadi
kemek, mengembang dan berkarat.

(B) Punca Kerosakan Makanan

1. Makanan menjadi rosak disebabkan oleh tindakan

mikroorganisma yang bertumbuh dalam makanan.
2. Mikroorganisma seperti bakteria dan fungi membiak dengan cepat
dalam keadaan yang sesuai.
3. Keadaan yang lembap dan panas membantu bakteria dan fungi
membiak dengan lebih cepat.
4. Bakteria dan kulat memerlukan yang berikut untuk
membiak: Udara, air, nutrien, suhu yang sesuai dan keasidan yang
sesuai.
TOPIK 8 : PENGAWETAN SAINS TAHUN 6

C) Pengawetan Makanan

1. Pengawetan makanan ialah kaedah pemprosesan makanan yang

boleh menghalang atau melambatkan proses hidup mikroorganisma.
2. Tujuan pengawetan makanan: supaya lebih tahan lama dan tidak
mudah rosak.
3. Kaedah Pengawetan Makanan:

1. Pendidihan
1. Proses memanaskan makanan pada suhu yang tinggi.
2. Suhu yang tinggi membunuh kebanyakan
mikroorganisma seperti bakteria dan fungi.
3. Makanan boleh tahan lebih lama apabila bakteria dan
fungi dibunuh.

2. Penjerukan
1. Proses merendam makanan di dalam cuka, larutan gula
dan garam.
2. Penjerukan mengurangkan kandungan air dalam
makanan, menjadikan keadaan tidak sesuai untuk
mikroorganisma bertumbuh atau membiak.
3. Contoh makanan: buah-buahan dan sayur-sayuran.

3. Pembungkusan vakum
1. Proses mengeluarkan semua udara daripada bekas atau
pembungkus makanan.
2. Ketiadaan udara menyebabkan bakteria dan kulat tidak
boleh bertumbuh dan membiak.
3. Contoh: kacang, kerepak, buah-buahan, sosej,
cendawan.
TOPIK 8 : PENGAWETAN SAINS TAHUN 6

4. Pengeringan
1. Kaedah mengeluarkan atau menyingkirkan kebanyakan
air daripada makanan.
2. Makanan boleh dikeringkan di bawah cahaya matahari
atau ketuhar.
3. Ketiadaan air menyebabkan mikroorganisma akan mati
atau menjadi tidak aktif.
4. Contoh: Ikan kering, asam gelugur, mihun kering,
sotong.

5. Penyejukbekuan
1. Kaedah menyimpan makanan pada suhu takat beku
(00C) dan ke bawah.
2. Contoh makanan: ikan, sotong, ayam dan daging.

6. Pendinginan
1. Kaedah menyimpan makanan di dalam persekitaran
bersuhu kurang dari 180C.
2. Suhu rendah menyebabkan mikroorganisma kurang aktif
dan lambat bertumbuh serta membiak.
3. Contoh makanan: Sayur-sayuran, buah-buahan, telur
dan susu.

7. Pemasinan
1. Menggunakan garam bagi menyingkirkan kelembapan
pada makanan.
2. Contoh makanan: ikan, telur, sayur-sayuran, buah-
buahan dan daging.

8. Pelilinan
1. Proses menyalut buah dan sayuran dengan lilin cair untuk
mencegah pertumbuhan mikroorganisma di
permukaannya.
2. Dapat mengekalkan kesegaran buah.
TOPIK 8 : PENGAWETAN SAINS TAHUN 6

9. Pengetinan dan pembotolan

1. Proses mendidihkan makanan untuk membunuh
mikroorganisma. Makanan kemudiannya disejukkan dan
dimasukkan ke dalam bekas kedap udara.
2. Pemanasan pada suhu didih dapat membunuh
kebanyakan bakteria aktif tanpa merosakkan rasa dan
nilai nutrisi makanan itu.
3. Contoh makanan: ikan, daging, ayam, buah, dan sayur-
sayuran.

10. Pempasteuran
1. Proses pemanasan makanan sehingga suhu tertentu
untuk beberapa ketika dan diikuti dengan pendinginan
segera.
2. Contoh makanan: susu dan jus buah-buahan.

11. Penyalaian
1. Kaedah mengeringkan makanan dengan cara
mengasapnya untuk satu tempoh yang agak lama.
2. Boleh membantutkan pertumbuhan mikroorganisma.
3. Contoh makanan: ikan dan daging.

Kepentingan Teknologi Pengawetan Makanan

1. Makanan yang telah ditinkan boleh mengatasi masalah bekalan

makanan semasa kecemasan. Contohnnya, semasa banjir melanda
sesebuah kawasan.
2. Sesetengah makanan yang dihasilkan oleh sesebuah negara boleh
dinikmati di negara lain.
3. Teknologi pengawetan makanan memudahkan makanan disimpan
dan mudah diangkut untuk dipasarkan ke tempat lain.
4. Buah-buahan bermusim dapat dinikmati sepanjang tahun.
5. Makanan yang diawet dapat disimpan lebih lama dan boleh
memenuhi keperluan bekalan makanan sepanjang tahun.