14.04.

2023

Gram pozitif koklar

1. Stafilokoklar
2. Streptokoklar
Klinik Bakteriyoloji

Öğr.Gör.Dr.Dicle ÇAYAN

1 D.ÇAYAN 2

Sert Kalın Duvarlı Bakteriler

Koklar • S.aureus apse, çeşitli piyojenik
enfeksiyonlar (endokardit, septik artrit ve
osteomyelit gibi), gıda zehirlenmesi ve
toksik şok sendromu yaparlar.
• S.epidermidis endokardit ve eklem protezi
enfeksiyonları yapabilir.
• S.saprophyticus idrar yolu enfeksiyonları
yapar.
Staphilococcus
Üzüm salkımı şeklinde
D.ÇAYAN D.ÇAYAN
dizilir
3 4

Önemli Özellikleri Bulaşma

• Bütün stafilokoklar katalaz üretirken streptokoklar
üretemez.
• S.aureus diğerlerinden esas olarak koagülaz üretmesi
ile ayırt edilir.
• S. aureus koagülaz özelliği yanında beta hemoliz
yapması ile diğer türlerinden ayrılır.
• Stafilokoklar esas olarak normal insan florasında
bulunur.
• Hastalık yapması ileri derecede kirli bir çevre ve
bağışıklık sisteminin baskılanması ile kolaylaşabilir.

D.ÇAYAN 5 D.ÇAYAN 6

1
 14.04.2023

• Enterotoksin: Besin zehirlenmesine yol

S.aureus’un Patogenezi
• Hem toksin üretimi (TŞST-Enterotoksin-Eksfolyatin) ile
hem de inflamasyonu dürtülemesi hastalık yapabilir.
• Tipik lezyonu apsedir. Apseleri merkezi nekroza uğrar ve
genel olarak dışa açılsa bile organizma kan yolu ile
yayılım da yapabilir.
D.ÇAYAN
açar.
• Toksik şok sendromu toksini: Süperantijen
özelliğindedir ve toksik şok sendromuna
neden olur.
• Eksfoliyatin: Haşlanmış deri sendromu’na
yol açar.
• Alfa toksin: irinleşmeden sorumludur.
Hemolizin etkileri vardır.
• Koagülaz:S.aureus’da bulunur,protrombin
ile bağlanarak plazmayı koagüle eder.
7 D.ÇAYAN 8

S.aureus
• Deri ve mukozada rastlanan abse, büllöz impetigo,
folikülit, dolama (panaris), arpacık (hordoleum)’un en
sık nedeni S. aureus’tur.

D.ÇAYAN 9 D.ÇAYAN 10

D.ÇAYAN 11 D.ÇAYAN 12

2
 14.04.2023

Sert Kalın Duvarlı Bakteriler

Koklar
• Streptokoklar, gram (+) , zincirler
oluşturarak üreyen fakültatif anaerob
koklardır.
• Streptokok ailesinin en belirleyici
özelliği katalaz (-) olmalarıdır.

Streptococcus
D.ÇAYAN 13 D.ÇAYAN 14

• Streptokoklar öncelikle hemoliz

özellikleriyle üç büyük gruba ayrılırlar.
Kanlı besiyerinde eritrositleri tamamen
eritenler (beta hemoliz), kısmi bir erime
yaratanlar (alfa hemoliz) ve hemoliz
yapmayanlar (non-hemolitik, gama
hemoliz).
• Ayrıca streptokoklar hücre duvarındaki
karbonhidrat antijenlerine göre de
sınıflanabilirler (Lancefield sınıflaması).

D.ÇAYAN 15 D.ÇAYAN 16

Zincir şeklinde dizilirler

D.ÇAYAN 17 D.ÇAYAN 18

3
 14.04.2023

A-grubu beta hemolitik

streptokoklar (S. pyogenes)
• Beta hemolitiktir, anaerop ortamda hemoliz artar.
• Kapsül : Antifagositik etkinlik kazandırır.

BETA HEMOLİTİK STREPTOKOKLAR

D.ÇAYAN 19 D.ÇAYAN 20

A-grubu beta hemolitik A-grubu beta hemolitik

streptokoklar (S. pyogenes)
• M proteini: Fimbrialar üzerinde de bulunan virulansla
en önemli ilgisi bulunan yapıdır. Antifagositik etkilidir,
tipe özgü bağışıklıktan sorumludur ve 100 kadar farklı
serotipi vardır. Bazı M tipleri romatojenik , bazıları
nefritojenik, bazıları da invazif infeksiyonla ilgili
bulunmuştur.
streptokoklar (S. pyogenes)
• Toksinler ve hemolizinler: Streptolizin – O; Lökosit,
eritrosit ve trombositleri etkiler. A,C ve G grubu
streptokoklardan salgılanabilir.
• Oksijene duyarlıdır. Antijeniktir. İnfeksiyonlardan sonra
antikor yanıtı ölçülerek (ASO) geçirilmiş infeksiyon tanısı
konabilir.

D.ÇAYAN 21 D.ÇAYAN 22

• Streptolizin – S; oksijene duyarlı değildir
ve antijenik değildir. Aerobik ortamda
üreyen bakterilerin görülen hemolizinden
sorumludur.
• Eritrojenik toksin, kızıl kliniğinden
sorumludur.
Yaptığı Hastalıklar
• Eksüdatif tonsillitin en sık bakteriyel nedenidir.
• C ve G grubu streptokoklar da faranjit etkeni olabilirler.
Sinüzit, otit ,.. gibi üst solunum yolu infeksiyonlarına yol
açabilirler.

D.ÇAYAN 23 D.ÇAYAN 24

4
 14.04.2023

B-grubu beta hemolitik streptokoklar( S.

agalactiae)
• Ürogenital bölge, sindirim sistemi ve üst solunum
yolları florasında bulunur.
• Ürogenital bölgede izole edilen beta hemolitik
streptokoklar arasında ilk sırada akla gelmelidir.

D.ÇAYAN 25 D.ÇAYAN 26

B-grubu beta hemolitik streptokoklar( S. Alfa Hemolitik Streptokoklar

agalactiae) Streptococcus pneumoniae
• Yapısal olarak sialik asit içeren kapsül bulunması (pnömokok)
önemli bir virulans özelliğidir.
• Yenidoğanda menenjit, sepsis ve pnömoninin en • Alfa hemolitik, kapsüllü, örneklerde
önemli nedenlerindendir. tipik mum alevi şeklinde diplokoklar ve
• Ayrıca bu bakteri annede doğum sonrası sepsis ve idrar kısa zincirler oluşturur.
yolu infeksiyonları da oluşturabilir. • Ayrıca kapsül şişme reaksiyonu
(Quellung) ile serotipleri de
belirlenebilir.

D.ÇAYAN 27 D.ÇAYAN 28

• Pnömokoklar toplumdan edinilen pnömoni (TEP)

etkenleri arasında en çok karşımıza çıkanıdır.
• Sinüzit, otitis media, gibi solunum sistemi
infeksiyonlarında da en sık karşımıza gelen etken
konumundadır.
• Erişkin yaş grubu menenjitlerinde en sık etkendir.

S.Pneumoniae
D.ÇAYAN 29
kültürde mukoid koloniler
D.ÇAYAN 30

5
 14.04.2023

S.Pneumoniae’ ya ait göbekli

ya da düğme koloni
D.ÇAYAN 31 D.ÇAYAN 32

S.pneumoniae Gram Boyama

https://www.microbiologyinpictures.com/streptococcus-pneumoniae.php

D.ÇAYAN 33 D.ÇAYAN 34

VİRİDANS GRUBU
STREPTOKOKLAR (S. Mutans)
• Çoğunluğu alfa hemolitik ya da
hemolizsiz, Lancefield antijeni ile
tiplendirilmeyen, orofarinks, sindirim
sistemi, ürogenital sistemde bol bulunan
bakterilerdir.
• En önemli klinik tablo subakut bakteriyel
endokardit oluşturabilmeleridir.
• Diş plakları yaparak çürüklere yol
D.ÇAYAN 35 açmaktadır. D.ÇAYAN 36

6
 14.04.2023

D – GRUBU STREPTOKOKLAR
• Sıklıkla üriner sistem infeksiyonları oluştururlar,
endokardite neden olabilirler.

D.ÇAYAN 37 D.ÇAYAN 38

ENTEROKOKLAR
• Üriner infeksiyon, endokardit olgularında; perianal abse,
batıniçi absede polimikrobiyal etkenlerle birarada etken
olarak belirlenebilir. Hastane infeksiyonlarında önemli
bir etken durumundadır ve sıklığı artmaktadır.
Bulaşma
• Streptokokları çoğu insanda boğaz, deri ve barsak normal
florasına dahil ise de kan veya dokulara ulaştıklarında
hastalık yaparlar.
• Viridans streptokoklar ve s.pneumoniae farenkste
• S.pyogenes deride
• S.agalactiae vagina ve kalın barsakta görülür.

D.ÇAYAN 39 D.ÇAYAN 43

Patogenez Gr (-) Koklar

1. Piyojenik inflamasyon • Neisseria meningitidis ve N.gonorrhoeae olmak üzere iki
2. Ekzotoksin üretimi önemli insan patojenidirler.
3. Immunolojik reaksiyon • Her ikiside oksidaz pozitiftir.

D.ÇAYAN 44 D.ÇAYAN 45

7
 14.04.2023

Sert Kalın Duvarlı Bakteriler

Koklar

Neisseria meningitidis, Gram negatif ve

kapsüllü bir bakteridir.
D.ÇAYAN 46 D.ÇAYAN 47

N. meningitidis (Meningokok) • Menenjit ve sepsisin önemli bir

etkenidir. Pilusları ve Opa dış membran
• Menenjit ve meningokoksemiye neden olur. proteini özellikle nazofarinkse
• İnsana damlacık yolu ile bulaşır. tutunmayı sağlar. Ig A proteaz lokal
savunma sisteminden kaçışı sağlar. LPS
• Polisakkarit kapsüle sahiptir.
hücre duvarı çok toksiktir. Sonuçta geniş
• Maltoz fermentasyonu yapar. doku nekrozu, kanama, dolaşım
• Kapsülünden aşılamada yararlanılır. yetmezliği, intravasküler koagülasyon,
septik şok sık rastlanır. Polisakkarid bir
kapsül ile fagositozdan korunur.

D.ÇAYAN 48 D.ÇAYAN 49

Sert Kalın Duvarlı Bakteriler

Koklar
• Meningokok toplu yaşanılan yerlerde (kışla, okul,...)
salgınlar oluşturabilir (Epidemik menenjit).
• İnsanda önce nazofarenkse yerleşerek oradan sistemik
dolaşıma katılır. Meningokoksemi, pürülan menenjit ya
da ikisi birarada olabilir.
• Selektif besiyerlerinde (Thayer –Martin BY) üretilebilir.

Neisseria gonorrhoeae, Gram negatif ve kapsülsüz

bir bakteridir. Gonore (Bel soğukluğu) etkenidir
D.ÇAYAN 50 D.ÇAYAN 51

8
 14.04.2023

N. gonorrhoeae (Gonokok)
• Cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır.
• Doğum kanalında bulunan gonokoklar doğum sırasında
• Vücut yüzeylerine yapışmayı bebeğe bulaşarak göz infeksiyonuna (ophtalmia
kolaylaştıran pili’ye sahiptir. Bu pililer neonatarum) yol açabilirler. Bunu önlemek için rutin
tutunma, penetrasyon, sitotoksisite, olarak tüm yenidoğanlara antibiyotikli ya da gümüş
fagositoz inhibisyonu yaparak virulansta nitratlı göz damlaları (Crede) damlatılmaktadır.
önemli rol oynarlar.
• Gonore (bel soğukluğu) etkenidir. Erkekte
epididimit, kadında servisit yapar.

D.ÇAYAN 52 D.ÇAYAN 53

D.ÇAYAN 54 D.ÇAYAN 55