2023

Sprawozdanie z laboratorium fizycznego

ĆWICZENIE 57C. BADANIE EFEKTU HALLA

M.S, O.S, GRUPA ŚRODA 18:55

 1. WSTĘP TEORETYCZNY

Efektem Halla nazywamy zjawisko polegające na powstawianiu różnicy potencjałów w płytce

przewodzącej umieszczonej w zewnętrznym polu magnetycznym o indukcji B, przez którą
przepływa prąd elektryczny. Napięcie to wytwarzane jest pomiędzy przeciwległymi ściankami
płytki w kierunku prostopadłym do przepływu prądu oraz kierunku wektora zewnętrznego
pola magnetycznego. Przyczyną występowania tego zjawiska jest oddziaływanie pola
magnetycznego pod postacią siły Lorentza, działającej na naładowane elektrycznie cząstki,
poruszające się w polu magnetycznym. Efektem działania tej siły jest zakrzywianie toru
cząstek elektrycznych.

Efektem Halla nazywamy

zjawisko
polegające na powstawianiu
różnicy potencjałów w płytce
przewodzącej umieszczonej w
zewnętrznym polu
magnetycznym o indukcji B,
przez którą przepływa prąd
elektryczny.
Napięcie to wytwarzane jest
pomiędzy przeciwległymi
ściankami płytki w kierunku
prostopadłym do przepływu
prądu oraz kierunku wektora
zewnętrznego pola
magnetycznego. Przyczyną
występowania tego zjawiska jest
oddziaływanie pola
magnetycznego pod postacią siły
Lorentza, działającej na
naładowane elektrycznie cząstki,
poruszające się w polu
magnetycznym. Efektem
działania tej siły jest
zakrzywianie toru
cząstek elektrycznych.
Efektem Halla nazywamy
zjawisko
polegające na powstawianiu
różnicy potencjałów w płytce
przewodzącej umieszczonej w
zewnętrznym polu
magnetycznym o indukcji B,
przez którą przepływa prąd
elektryczny.
Napięcie to wytwarzane jest
pomiędzy przeciwległymi
ściankami płytki w kierunku
prostopadłym do przepływu
prądu oraz kierunku wektora
zewnętrznego pola
magnetycznego. Przyczyną
występowania tego zjawiska jest
oddziaływanie pola
magnetycznego pod postacią siły
Lorentza, działającej na
naładowane elektrycznie cząstki,
poruszające się w polu
magnetycznym. Efektem
działania tej siły jest
zakrzywianie toru
cząstek elektrycznych.
polegające na powstawianiu
różnicy potencjałów w płytce
przewodzącej umieszczonej w
zewnętrznym polu
magnetycznym o indukcji B,
przez którą przepływa prąd
elektryczny.
Napięcie to wytwarzane jest
pomiędzy przeciwległymi
ściankami płytki w kierunku
prostopadłym do przepływu
prądu oraz kierunku wektora
zewnętrznego pola
magnetycznego. Przyczyną
występowania tego zjawiska jest
oddziaływanie pola
magnetycznego pod postacią siły
Lorentza, działającej na
naładowane elektrycznie cząstki,
poruszające się w polu
magnetycznym. Efektem
działania tej siły jest
zakrzywianie toru
cząstek elektrycznych.
2. CEL ĆWICZENIA

Celem ćwiczenia jest:

 zmierzenie charakterystyk statycznych hallotronu U H =f ( α ) i U H =f ( Bn ) ,
 wyznaczanie czułości polowej γ B =∆ U H /∆ B i czułości prądowej γ I =∆ U H /∆ I
hallotronu,
 wyznaczenie koncentracji n swobodnych nośników ładunku,
 wyznaczanie maksymalnej czułości kątowej Sα =∆ U H / ∆ α hallotronu.
3. WYKAZ PRZYRZĄDÓW

 Hallotron umieszczony w polu magnetycznym wytworzonym przez magnesy trwałe.

Magnesy zamocowane są tak, by możliwy był pomiar zmian orientacji pola
magnetycznego względem płaszczyzny hallotronu
 Zasilacz hallotronu
 Woltomierz do pomiaru napięcia Halla U H
 Miliamperomierz do pomiaru natężenia prądu sterującego I S
 Przewody elektryczne

4. SCHEMAT UKŁADU POMIAROWEGO

 Rys. 1 Schemat układu pomiarowego do badania efektu Halla

5. OPIS PRZEPROWADZONEGO POMIARU

Układ podłączono według zamieszczonego powyżej schematu, po czym podłączono go do

zasilania. Włączono woltomierz oraz zasilacz hallotronu. Kolejnym etapem było ustawienie
zasilania na stałe natężenie, które dla nas wynosiło Is =12 mA, oraz zapisywanie wartości
wskazywanej przez woltomierz w zależności od kąta α na hallotronie, który był zwiększany o
5◦ w zakresie od 0◦-360◦.Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli.

6. WYNIKI POMIARÓW, OBLICZENIA I ANALIZA NIEPEWNOŚCI

POMIAROWYCH

U H =f ( α ) przy I S=const .
 Bn uc(Bn) IS u(IS) UH u(UH) α u(α) Sα uc(Sα)

[ ] [ ]
lp. V V
[T] [T] [mA] [mA] [V] [V] [°] [°]
° °
1 0,026 0,049 0,0043 0,00018 0
2 -0,061 0,073 -0,0407 0,00017 10
3 -0,146 0,15 -0,0807 0,00015 20
4 -0,227 0,23 -0,1252 0,00014 30
5 -0,301 0,30 -0,1608 0,00013 40
6 -0,366 0,37 -0,1867 0,00012 50
7 -0,419 0,42 -0,2093 0,00012 60
8 -0,460 0,46 -0,2269 0,00011 70
9 -0,487 0,49 -0,2452 0,00011 80
10 -0,499 0,50 -0,2502 0,00011 90
11 -0,496 0,50 -0,2482 0,00011 100
12 -0,478 0,48 -0,2391 0,00011 110
13 -0,446 0,45 -0,2218 0,00011 120
14 -0,399 0,40 -0,1967 0,00012 130
15 -0,341 0,34 -0,1695 0,00013 140
16 -0,272 0,27 -0,1357 0,00014 150
17 -0,195 0,20 -0,0957 0,00015 160
18 -0,112 0,12 -0,0510 0,00016 170
0,03
19 -0,026 0,05 12 -0,0075 0,00018 180 2,9 0,0041 0,00015
5
20 0,061 0,07 0,0346 0,00019 190
21 0,146 0,15 0,0837 0,0002 200
22 0,227 0,23 0,1250 0,00021 210
23 0,301 0,30 0,1574 0,00022 220
24 0,366 0,37 0,1908 0,00023 230
25 0,419 0,42 0,2178 0,00024 240
26 0,460 0,46 0,2373 0,00025 250
27 0,487 0,49 0,2504 0,00025 260
28 0,499 0,50 0,2550 0,00025 270
29 0,496 0,50 0,2528 0,00025 280
30 0,478 0,48 0,2422 0,00025 290
31 0,446 0,45 0,2236 0,00024 300
32 0,399 0,40 0,1959 0,00023 310
33 0,341 0,34 0,1650 0,00023 320
34 0,272 0,27 0,1290 0,00021 330
35 0,195 0,20 0,0877 0,0002 340
36 0,112 0,12 0,0438 0,00019 350
37 0,026 0,049 0,0177 0,00018 360
U H =f ( Bn ) przy I S=const .

Bn uc(Bn) IS u(IS) UH u(UH) α u(α) γB

[ ]
lp. [T] [m V
[T] [mA] [V] [V] [°] [°]
A] A∙T
1 0,026 0,049 0,0043 0,00018 0 13,7
2 -0,061 0,073 -0,0407 0,00017 10 55,7
3 -0,146 0,15 -0,0807 0,00015 20 46,0
4 -0,227 0,23 -0,1252 0,00014 30 46,0
5 -0,301 0,30 -0,1608 0,00013 40 44,5
6 -0,366 0,37 -0,1867 0,00012 50 42,5
7 -0,419 0,42 -0,2093 0,00012 60 41,6
8 -0,460 0,46 -0,2269 0,00011 70 41,1
9 -0,487 0,49 -0,2452 0,00011 80 41,9
10 -0,499 0,50 -0,2502 0,00011 90 41,8
11 -0,496 0,50 -0,2482 0,00011 100 41,7
12 -0,478 0,48 -0,2391 0,00011 110 41,7
13 -0,446 0,45 -0,2218 0,00011 120 41,5
14 -0,399 0,40 -0,1967 0,00012 130 41,0
15 -0,341 0,34 -0,1695 0,00013 140 41,4
16 -0,272 0,27 -0,1357 0,00014 150 41,5
17 -0,195 0,20 -0,0957 0,00015 160 40,8
18 -0,112 0,12 -0,0510 0,00016 170 37,8
12 0,035 2,9
19 -0,026 0,05 -0,0075 0,00018 180 23,9
20 0,061 0,07 0,0346 0,00019 190 47,3
21 0,146 0,15 0,0837 0,0002 200 47,7
22 0,227 0,23 0,1250 0,00021 210 45,9
23 0,301 0,30 0,1574 0,00022 220 43,6
24 0,366 0,37 0,1908 0,00023 230 43,5
25 0,419 0,42 0,2178 0,00024 240 43,3
26 0,460 0,46 0,2373 0,00025 250 43,0
27 0,487 0,49 0,2504 0,00025 260 42,8
28 0,499 0,50 0,2550 0,00025 270 42,6
29 0,496 0,50 0,2528 0,00025 280 42,4
30 0,478 0,48 0,2422 0,00025 290 42,2
31 0,446 0,45 0,2236 0,00024 300 41,8
32 0,399 0,40 0,1959 0,00023 310 40,9
33 0,341 0,34 0,1650 0,00023 320 40,3
34 0,272 0,27 0,1290 0,00021 330 39,5
35 0,195 0,20 0,0877 0,0002 340 37,4
36 0,112 0,12 0,0438 0,00019 350 32,5
37 0,026 0,049 0,0177 0,00018 360 56,4

Niepewność u ( U H ) wyliczmy według wzoru podanego materiałach dodatkowych oraz ze

wzoru na niepewność standardową typu B:

∆ U H =0,05 % ∙U H +3 ∙dgt

∆UH
u ( U H )=
√3
przykład:

0,05
∆ U H 1= ∙ 0,0043+3 ∙0,0001=0,000302[V ]
100

0,000302
u ( U H 1) = =0,000174 ≈ 0,00018[V ]
√3
Niepewność u(α) liczymy ze wzoru:

∆αp 5
u ( α )= = =2,886751 °≈ 2,9 °
√3 √3
Niepewność u ( I S ) również wyliczamy z tego wzoru. Is podczas naszego doświadczenia
było stałe i wynosiło Is=12 [mA]

∆ I S =0,5 %

∆Is 0,5 % ∙ 12
u ( I S)= = =0,034641 ≈ 0,035[mA ]
√3 1,73
Odczytujemy z wykresu równania dwóch linii trendu i obliczamy dwie wartości α 0 dla
których napięcie Halla U H =0 V :

0,0037
0=−0,0043 x 1+0,0037 x 1= =0,86 ° ≈1 °
0,0043

0,8071
0=0,0044 x 2−0,8071 x 2= =183,42 ° ≈ 183 °
0,0044

α 0=1 °i α 0=183 °

Korzystając z regresji liniowej liczymy niepewność dla α 0=183 ° :

√[ ] [ ] √[ ][ ]
2 2 2 2
b 1 −0,8071 1
u ( α 0 )= ∙∆a + ∙∆b = ∙ 0,000063 + ∙ 0,0113 ≈ 3,7 °
a 2
a 0,0044 2
0,0044

a [V/°] u(a) [V/°] b [V] u(b) [V]

0,0044 0,000063 -0,8071 0,0113

Obszar najszybszych zmian napięcia na wykresie znajduje się między punktami

 U H 1=−0,1695 V i U H 2=0,1574 V . Na podstawie tych danych wyznaczamy maksymalną
czułość kątową Sα ze wzoru:

Sα =
∆ U H 0,1574−(−0,1695) 0,3269
∆α
=
220−140
=
80
≈ 0,0041
V
° [ ]
Niepewność u ( Sα ) liczymy ze wzoru:

√[ ][ ] √[ ][ ] √[ ][
2 2 2 2 2
∂ Sα ∂ Sα ∆U H 1 0,3269 1
u ( Sα ) = ∙ u( α) + ∙ u(U H ) = ∙ u(α ) + ∙u(U H ) = ∙ 2,9 + ∙ 0,000
∂α ∂U H ∆α 2
∆α 6400 80

Sα =( 0,00410± 0,00015 )
[ ]
V
°

Wyznaczamy wartości składowej normalnej indukcji magnetycznej Bn dla

B0=( 0,500 ± 0,5 ) T i α 0=183 ° ze wzoru:

Bn=B0 ∙sin ⁡(α −α 0 )

Przykład dla α =200 ° :

Bn=0,500 ∙ sin ( 200° −183 ° )=0,14619[T ]

Niepewność u(Bn ) obliczam ze wzoru:

√[ ][ ][ ]
2 2 2
∂ Bn ∂ Bn ∂ Bn
u ( Bn )=
∂ B0
∙ u( B0 ) +
∂α
∙ u(α ) +
∂α0
√ 2 2
∙ u( α 0 ) = [ sin ⁡( α −α 0)∙u( B 0) ] + [ B 0 ∙ cos ⁡(α −α 0)∙ u(α ) ] +
 Korzystając z regresji liniowej wyznaczyłyśmy współczynniki a i b oraz współczynnik
korelacji R.

a [V/T] u(a) [V/T] b [V] u(b) [V] R u(R)

0,5050 0,0031 0,0003 0,0011 0,9988 0,0065

Wybieramy punkt o współrzędnych U Hi =0,0877 [ V ] i B¿ =0,1954[T ] i obliczamy wartość

przekształcając wzór U H =γ I S Bn do postaci

UH
γ=
IS Bn
Dla wartości γ 1:
0,0877 V
γ 1= =37,40[ ]
0,1954 ∙ 0,012 A∙T

Niepewność:

u( γ ) = √ ¿ ¿
1

V
¿ 0,001451682 ≈ 0,0015[ ]
A ∙T
Na podstawie wartości współczynników kierunkowych (a=γ 2 ∙ I S) linii trendu oraz ich
niepewności liczę ostateczną wartość czułości polowej γ 2
 a 0,51 V
γ 2= = =42,5[ ]
I S 0,012 A∙T

Niepewność:

u( γ ) = √ ¿ ¿
2

V
¿ 0,251778298=0,25[ ]
A∙T

Obliczam koncentrację n swobodnych nośników ładunku wykorzystując dane podane

w instrukcji:

1 22 22 −3
n= =7,34376 ∙10 ≈ 7,3∙ 10 [m ]
ⅇγd

−19
ⅇ=1,602× 10 -ładunek elektronu,
d=2 μm -grubość płytki hallotronu,
ur ( d ) =5 %
5
∙2
5 % ∙ d 100
u ( d )= = =0,057735=0,058 μm
√3 √3
Niepewność:

u( n ) = √ ¿ ¿

7. OSTATECZNE WYNIKI:

α 0=( 183 ± 3,7 [ ° ] )

Sα =( 0,00410± 0,00015 )
[ ]
V
°

Bn=(0,1461 ±0,15 [ T ] )

γ 1=(37,4 ± 0,0015
V
A∙T [ ]
)

γ 2=(42,5 ± 0,25
V
A∙T
22
[ ]
)
27 −3
n=(7,3 ∙ 10 ± 2,2∙ 10 [m ])
8. WNIOSKI

Dosyć duża niepewność u( n) może wynikać z błędnie przeprowadzonych pomiarów lub

najprawdopodobniej z błędu obliczeniowego, ale niestety mimo wielu prób nie udało nam się
go zlokalizować.
 Przy ustalonym natężeniu IS (12mA) wartość indukcji magnetycznej Bn zmienia się liniowo w
stosunku do wyznaczonego napięcia UH (wykres UH(Bn)) co oznacza, że pomiary
przeprowadzono prawidłowo.
Z pomiarów uzyskano punkty, które leżą na jednej prostej na wykresie zależności indukcji od
napięcia Halla, co może sugerować, że pomiary wykonano poprawnie

9. BIBLIOGRAFIA

https://lpf.wppt.pwr.edu.pl/instrukcje/cwn029.pdf

https://lpf.wppt.pwr.edu.pl/opisy/cw029.pdf