2023

Sprawozdanie z laboratorium fizycznego

ĆWICZENIE 48. WYZNACZENIE STAŁEJ PLANCKA NA PODSTAWIE
CHARAKTERYSTYKI DIODY ELEKTROLUMINESCENCYJNEJ

M.S, O.S, GRUPA ŚRODA 18:55

1. WSTĘP TEORETYCZNY

Stała Plancka to stała przyrody uznawana za podstawową w świecie kwantowym. Łączy ona
energię fotonu z częstotliwością promieniowania w taki sposób, że energia przenoszona
przez foton jest iloczynem częstotliwości promieniowania oraz stałej Plancka. Jej przybliżona
wartość wynosi h ≈ 6,626 ∙ 10−34 [J∙s]
Dioda elektroluminescencyjna, nazywana w skrócie diodą LED, podobnie jak dioda
prostownicza, wykorzystuje zjawiska zachodzące na złączu p ‐n.
Odpowiedni dobór materiału pozwala jednak nie tyle na dobre przewodzenie prądu
w jednym kierunku, ale na zamianę energii prądu w energię światła. Zjawisko zamiany
energii prądu w energię światła nazywa się elektroluminescencją.

2. CEL ĆWICZENIA

Celem ćwiczenia jest pomiar charakterystyki prądowo-napięciowej diody

elektroluminescencyjnej w kierunku przewodzenia, wyznaczenie długości fali
promieniowania emitowanego przez diodę elektroluminescencyjną oraz obliczenie stałej
Planck’a.

3. WYKAZ PRZYRZĄDÓW

 Układ zasilający z płynną regulacją napięcia w kierunku przewodzenia i zaporowym

 Amperomierz
 Woltomierz
 Dioda elektroluminescencyjna
 Monochromator

4. SCHEMAT UKŁADU POMIAROWEGO

Rys. 1 Schemat elektryczny układu do pomiaru charakterystyki prądowo-napięciowej diody

elektroluminescencyjnej w kierunku przewodzenia.
 Rys. 2 Schemat blokowy układu do pomiaru charakterystyki prądowo-napięciowej diody
elektroluminescencyjnej

5. OPIS PRZEPROWADZONEGO POMIARU

Podłączyłyśmy układ do pomiaru charakterystyki prądowo-napięciowej diody

elektroluminescencyjnej, potencjometr ustawiłyśmy na układzie zasilającym w skrajnym
lewym położeniu, a przełącznik kierunku zasilania na kierunek przewodzenia. Zmierzyłyśmy
maksymalne i minimalne napięcie. Następnie od maksymalnego napięcia dokonałyśmy
dziesięć pomiarów, zmniejszając napięcie o 0,01 V. Potem dokonałyśmy kolejnych dziesięciu
pomiarów, zmniejszając napięcie o 0,01 V, tak aby po ostatnim wyniku wrócić do napięcia
minimalnego. W ten sposób otrzymałyśmy wyniki dwudziestu trzech pomiarów napięcia oraz
prądu.
W kolejnym etapie ćwiczenia przeszłyśmy do wyznaczenia długości fali promieniowania
emitowanego przez diodę elektroluminescencyjną. Ustawiłyśmy maksymalne napięcie na
układzie zasilającym i umieściłyśmy diodę przy wejściu monochromatora. Następnie
regulując długość fali przepuszczaną przez monochromator, szukałyśmy położenia pokrętła,
dla którego intensywność emitowanego promieniowania na wyjściu monochromatora jest
największa. W ten sposób otrzymałyśmy sześć danych długości fali.
 6. WYNIKI POMIARÓW, OBLICZENIA I ANALIZA NIEPEWNOŚCI
POMIAROWYCH

Ub uc(Ub)
l.p. U [V] u(U) [V] I [mA] u(I) [mA] λ [nm] u(λ) [nm]
[V] [V]
h [J·s] uc(h) [J·s]

1 1,63 0,021 0 0,018 559

2 2,02 0,023 29,53 0,26 562
3 2,01 0,022 28,13 0,25 562
1
4 2,00 0,022 25,26 0,23 565
5 1,99 0,022 20,12 0,18 570
6 1,98 0,022 17,54 0,16 568
7 1,97 0,022 15,17 0,14 - -
8 1,96 0,022 13,28 0,13 - -
9 1,95 0,022 11,45 0,11 - -
10 1,94 0,022 9,51 0,095 - -
11 1,93 0,022 8,03 0,083 - -
−34 −34
12 1,92 0,022 6,33 0,069 - - 1,9 0,16 5,72 ∙10 0,47 ∙ 10
13 1,73 0,021 0,13 0,019 - -
14 1,72 0,021 0,10 0,019 - -
15 1,71 0,021 0,07 0,018 - -
16 1,70 0,021 0,05 0,018 - -
17 1,69 0,021 0,04 0,018 - -
18 1,68 0,021 0,03 0,018 - -
19 1,67 0,021 0,03 0,018 - -
20 1,66 0,021 0,02 0,018 - -
21 1,65 0,021 0,01 0,018 - -
22 1,64 0,021 0,01 0,018 - -
23 1,63 0,021 0 0,018 - -

Niepewności u(U) wyliczamy według wzoru podanego w materiałach dodatkowych do

Multimeru Sanwa CD771:

0,9
∙1,63+2 ∙ 0,01
0,9 % ∙ U 1 +2 ∙ dgt 100
u (U 1)= = =0,020017 ≈ 0,021V
√3 √3
Niepewności u(I) wyliczamy według wzoru podanego w materiałach dodatkowych do
Multimeru Sanwa CD771:

1,4
∙ 0+3 ∙0,01
1,4 % ∙ I 1 +3 ∙ dgt 100
u ( I 1) = = =0,017321 ≈ 0,018 mA
√3 √3
 Charakterystyka prądowo-napięciowa zielonej
diody elektroluminescencyjnej
35

30 f(x) = 241.136363636364 x − 458.279545454545

R² = 0.973696637818082

25

20
I [mA]

15

10

0
1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2 2.1

U [V]

Korzystając z regresji liniowej, dopasowałyśmy linię trendu do prostoliniowej części

charakterystyki w kierunku przewodzenia. Otrzymujemy wartości współczynników oraz ich
niepewności:

a [ ]
mA
V
b [V]

241,14 -458,28

u(a) [ ]
mA
V
u(b) [V]

14 27

Szukamy punktu przecięcia otrzymanej prostej z osią napięcia, będący wartością napięcia
odpowiadającego barierze potencjału:

−b 458,28
Ub= = ≈ 1,9 V
a 241,14
 Obliczamy niepewność:

√[ ][ ] √[ ][ ]
2 2 2 2
b 1 −458,28 1
u (U b)= ∙ u(a) + ∙u(b) = ∙14 + ∙ 27 ≈ 0,16 V
a2
a 241,14 2
241,14

Wynik wartości napięcia odpowiadającego barierze potencjału:

U b =( 1,9± 0,16 ) V

Obliczamy stałą Plancka oraz jej niepewność, korzystając ze wzoru:

e 1,6 ∙10−19
h= λ U b= ∙564,33 ∙ 1,9=5,72 ∙10−34 Js
c 3 ∙10 8

e – elementarny ładunek elektryczny ≈ 1,6·10-19

c – prędkość światła w próżni ≈ 3·108

√[ ][ ] √[ ][ ] √
2 2 2 2 2 2
∂h ∂h e e e e
uc ( h ) = ∙u ( λ ) + ∙u ( U b ) = ∙ U b ∙u ( λ ) + ∙ λ ∙ u ( U b ) = [ ∙U b ∙ u( λ)] +[ ∙ λ ∙u (U b )] ≈
∂λ ∂U b c c c c

Ostateczny wynik:

h=( 5,72± 0,47 ) ∙ 10−34 [Js ]

7. WNIOSKI

Błędy pomiarowe mogą wynikać z niedokładności ludzkiego oka. Doświadczalnie

wyznaczona przez nas stała Plancka na podstawie wzorów oraz zebranych przez nas danych
jest dosyć zbliżona do wartości tablicowej- wynik można uznać za zadowalający.

8. BIBLIOGRAFIA

https://lpf.wppt.pwr.edu.pl/instrukcje/cwn048.pdf

https://lpf.wppt.pwr.edu.pl/opisy/cw048.pdf