‫اهداف آمىزش پرورش تطبیقی‬

‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر استفبدُ اس تجزثِ ّبی آهَسضی‬

‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر تؼییي جبیگبُ ًظبم ّبی آهَسضی‬

‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر ضٌبخت ٍ تَصیف ٍیژگی ّبی ًظبم ّبی آهَسضی‬

‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر اطالع اس ػولکزد ًظبم ّبی آهَسضی‬

‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر اطالع اس رًٍذ تحَالت آهَسضی‬

 ‫الف‪-‬هطبلؼِ ثِ هٌظَر استفبدُ اس تجزثِ ّبی آهَسضی‬
‫الف؛الگَگیزی اس ًظبم آهَسضی آهزیکب؛‬

‫هثل استفبدُ اس آسهًَْبی سٌجص َّش ٍ استؼذاد تحصیلی‬

‫ثِ کبرگیزی الگَّبی ارسضیبثی اس آهَختِ ّبی داًص آهَساى هبًٌذ ارسضیبثی ّبی هجتٌی ثز ًظزیِ‬
‫رٍاًطٌبسی رفتبر گزایی یب ّوبى چٌذ گشیٌِ ای‬

‫تبکیذ ثز ّذف ّبی رفتبری ثزای کتبة ّبی درسی هتذاٍل تزیي الگَّبی تذریس هطزح ضذُ اس سَی‬
‫هَلفبى آهزیکبیی‬

‫استفبدُ اس سجک ّبی هذیزیت کالس ٍ دُّب دیذگبُ آهَسضی دیگز اس جولِ تجبرة آهَسضی ّستٌذ کِ‬
‫اهزٍسُ ثسیبری اس ًظبهْبی آهَسضی دًیب را در تبثیز خَد لزار دادُ اًذ‬
‫در کطَر هب ضَاّذ ایي الگَگیزی اس آهَسش آهزیکب ایٌکِ پس‬
‫اس کَدتبی سبل ‪ ۳۲‬ثزًبهِ اصل چْبر تزٍهي کِ ثیي ثخص‬
‫فزٌّگی ثزًبهِ اصل چْبر ٍ ادارُ وزارت فزٌّگ ٍلت ایزاى‬
‫ّوکبریّبی اتفبق افتبد هستطبراى آهزیکبیی تبلیف کتبة‬
‫ّبی درسی‪ ،‬ضیَُ ّبی ارسضیبثی ٍ اهتحبًبت ثِ کبرضٌبسبى‬
‫ایزاًی آهَسش دادًذ ثِ ایي تزتیت ایزاًیبى اس تجبرة‬
‫آهزیکبیی ّب استفبدُ کزدًذ‬
 ‫هطبلؼِ ثِ هٌظَر استفبدُ اس تجزثِ ّبی آهَسضی‬

‫الگَگیزی اس ًظبم آهَسضی ثزیتبًیب‬

‫تزثیت دٍلتوزداى ایزاًی در کطَر اًگلیس کِ سهیٌِ رٍاج اًذیطِ‬
‫ّبی فزٌّگی اًگلیسی را در ایزاى فزاّن ًوَدًذ هثل اسذاهلل‬
‫هیزسایی ضْبة الذٍلِ کِ در دارالفٌَى درس خَاًذ ٍ سپس ثِ‬
‫اًگلیس رفت ٍ در آًجب ثب آهَختي رٍش سًذگی ٍ آداة ٍ رسَم‬
‫اصَل تزثیتی ٍ اجتوبػی ارٍپبییبى پس اس هزاجؼت ثِ ایزاى رسن‬
‫لجبس پَضیذى کت ٍ ضلَاری را در ایزاى هذ کزد‬
 ‫ب‪ :‬تعیین جایگاه نظام های آموزشی‬
‫ثِ ایي هؼٌب کِ پژٍّطگزاى حَسُ آهَسش ٍ پزٍرش تطجیمی ثب‬
‫استفبدُ اس هذل ّبی ارسضیبثی ٍ تؼییي ضبخصِ ّبی الذام ثِ‬
‫تؼییي جبیگبُ ًظبم آهَسضی هی کٌٌذ‬
‫ضبخص ّبی هثل ّشیٌِ ّبی آهَسضی‪ ،‬سهبى آهَسش‪ ،‬ظزفیت‬
‫کالس‪ ،‬اطالػبت هزثَط ثِ هؼلوبى‪ ،‬اطالػبت هزثَط ثِ داًص‬
‫آهَساى‪ ،‬ثزًبهِ درسی‪ ،‬ارسضیبثی ثِ استفبدُ اس آسهَىّبی‬
‫استبًذارد ‪ً ،‬ظبرت ثز هذارس‪ ،‬جبهؼِ ٍ گفتٌی است کِ ّز یک‬
‫اس ایي ضبخص ّب خَد دارای سیز هجوَػِ ّبیی است‬
 ‫ج‪ -‬ضٌبخت ٍ تَصیف ٍیژگی ّبی ًظبم ّبی آهَسضی؛‬

‫ثِ کوک سبسهبى ّبی ثیي الوللی هثل دفتز ثیي الوللی تؼلین ٍ تزثیت کِ‬
‫اس طزیك‬

‫تطکیل کٌفزاًس جْبًی آهَسش ٍ پزٍرش‬

‫چبح ٍ ًطز هطبلؼبت تطجیمی آهَسش ٍ پزٍرش‬

‫گزدآٍری اطالػبت ٍ اسٌبد در سهیٌِ آهَسش ٍ پزٍرش اس کلیِ کطَرّب‬

‫ثِ ایي تزتیت کِ ایي دفتز ثب ارسبل پزسطٌبهِ ّبیی اس کطَرّبی ػضَ‬
‫هی خَاّذ کِ ٍضؼیت آهَسضی کطَر خَد را دفتز گشارش ًوبیٌذ تب‬
‫ثذیي تزتیت ًظبم ّبی آهَسضی اس جْبت هختلف هثل اّذاف تؼلین ٍ‬
‫تزثیت‪ ،‬سیبست ّبی آهَسضی‪ ،‬سبختبر تحصیالت ثزًبهِ ّبی درسی‪،‬‬
‫طَل سبل تحصیلی ٍ غیزُ ٍ ثب ّن همبیسِ ضًَذ‬
 ‫د‪-‬اطالع اس ػولکزد ًظبم ّبی آهَسضی‬

‫هثل اطالع یبثی اس پیطزفت تحصیلی تحصیلی داًص آهَساى در‬

‫ًظبم ّبی آهَسضی اس طزیك آسهَى ّبیی هثل تیوش کِ سَاد‬
‫ریبضی ٍ ػلَم هیپزداسد ٍ پزلش کِ سَاد خَاًذى را در ًظبهْبی‬
‫آهَسضی هختلف دًیب هَرد ثزرسی لزار هی دّذ‬
‫درٍر آسهَى ثیي الوللی تیوش؛ در پی آگبُ کزدى هسئَالى‬
‫آهَسضی کطَر ّب اس ػولکزد تحصیلی داًص آهَساًطبى در‬
‫حَسُ سَاد ریبضیبت ٍ ػلَم است‬
 ‫رّجزاى ایي سٌبریَ اػتمبد دارًذ کِ جْبى ثِ هٌشلِ‬
‫آسهبیطگبّی ثشرگ است که نظامهای هَجَد آهَسضی‬
‫هیتَاًٌذ ثب همبیسِ تطجیمی ثِ افكّبی آهَسضی ًَیٌی‬
‫دست یبثٌذ لذا ثز اسبس چٌیي اًذیطِ ّبی اًجوي ثیي‬
‫الوللی ارسضیبثی پیطزفت تحصیلی در سبل ‪ ۱۹۵۸‬تبسیس‬
‫ضذ تبکٌَى ثسیبری اس طزح ّبی تحمیمبتی را ثِ اجزا‬
‫رسبًذُ است‬

‫در پی است تب هؼلَم کٌذ کِ در پبیبى دٍرُ آهَسش اججبری‬

‫هْبرت ّبیی کِ داًص آهَساى در هذرسِ کست کزدًذ تب‬
‫چِ اًذاسُ آًْب را ثزای هطبرکت در اهَر جبهؼِ آهبدُ هی‬
‫کٌذ‬
 ‫ر‪ -‬اطالع آًبى اس رًٍذ تحَالت آهَسضی‪:‬‬
‫در ّویي راستب ثِ طَر هثبل یًَسکَ ّز ‪ ۱۰‬سبل یک ثبر‬
‫گشارش تفصیلی اس ٍضغ آهَسش ٍ پزٍرش در جْبى را‬
‫هٌتطز هی کٌذ کِ ایي گشارش ّب چبلص ّبی آهَسضی‬
‫پیطزفت ّب ٍ تٌگٌب ّب در لبرُ ّبی هختلف جْبى را ًطبى‬
‫هی دّذ‪ ،‬چٌیي هطبلؼبت آیٌذًُگزاًِ ٍ آیٌذُ پژٍّی‬
‫یًَسکَ افك ّبی جذیذی را پیص رٍی آیٌذُ ًظبم ّبی‬
‫آهَسضی جْبى هی گطبیذ ٍ کطَرّب را ثِ تالش ثزای‬
‫ثْجَد آهَسش ٍ پزٍرش خَد فزا هی خَاًذ‬
 ‫هفِْم آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫آموزش و پرورش تطبیقی یعنی مطالعه نظام های آموزشی به قصد پیدا کردن شباهت ها‬
‫و تفاوت ها و انتقال این تحارب آموزشی کشورها به هدف پیشرفت و در نگاهی‬
‫جدید بنا به هدف کارایی بیشتر در پی شناسایی مسائل مشکالت تعلیم و تربیت در‬
‫سطح بین المللی برآمده اند و صرفا جای پی بردن به تفاوت ها و شباهت ها شناسایی‬
‫نارساییها و تنگناهای آموزشی جهان را غایت مطالعات خود قرار دادهاند تا اصولی‬
‫را برای مبارزه با این بحران ها پیشنهاد کنند‬
 ‫هفِْم آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫خالصه اینکه دست اندرکاران تعلیم و تربیت‬

‫تطبیقی اطالعات الزم را درباره نظام های‬
‫آموزشی کشورها گردآوری طبقه بندی تجزیه و‬
‫تحلیل کرده و حاصل تحقیقات را در اختیار‬
‫برنامهریزان آموزشی دنیا قرار میدهند تا‬
‫وزارتخانه های آموزش و پرورش آموزش و‬
‫آموزش عالی سایر نظامهای آموزشی‬
‫بینالمللی از نتایج این پژوهش ها در امر‬
‫سیاستگذاری تصمیم گیری سود جویند‬
‫هزاحل ‪5‬گاًَ تحْل تاریخ آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫مرحله اول‪:‬گزارش سیاحان‬

‫مرحله دوم‪ :‬الگوگیری و اقتباس‬
‫مرحله سوم‪ :‬آ‪.‬پ به عنوان یک نهاد اجتماعی‬
‫مرحله چهارم‪ :‬همکاریهای بین المللی‬
‫مرحله پنجم‪ :‬دوران معاصر‬
‫مرحله اول‪:‬گزارش مشاهدات سیاحان و گردشگران غیر‬
‫ایرانی(مطالعات توصیفی)‬
‫گزارش گزنفون در زمان حکومت کورش بر ایران که‬
‫در دو اثر اوتحت عنوان سیرت کورش‪-‬تعلیم و تربیت‬
‫حقوق در ایران باستان‬
‫گزارش سلیمان تاجر عرب که شیوه تعلیم و تربیت رایج‬
‫زمان خود را بازگو کرده است‬
‫سفرنامه مارکوپولو‪:‬جهانگرد ایتالیایی‬
‫خاطرات ابن بطوطه در قرن ه ق‬
‫ناصرخسرو‬
‫سعدی شیرازدر باب هتم گلستان به روش ت‪ .‬اطفال‬
‫پرداخته است‬
‫مرحله دوم‪ :‬دوره مطالعه نظمهای آموزشی به قصد الگوگیری و‬
‫اقتباس‬
‫با کار آندره ژولین به عنوان پدر آ‪.‬پ از قرن‪19‬م که مطالعات خود را با‬
‫الف‪:‬پرسشنامه میزان شده جهت جمع آوری داده ها از نهادهای آموزشی‬
‫وکاربرد اصطالح آموزش پرورش تطبیقی در سال‪1817‬‬
‫(تهیه و انتشارنشریه جهت استفاده کشورها از تجارب و نوآوریهای آوزشی‬
‫همدیگر جهت بهبود نظام آوزشی خویش)‬
‫ب‪:‬جمع آوری اطالعات‬
‫ج‪:‬مقایسه اطالعات‬
‫د‪:‬تجزیه و تحلیل نتایج و ارائه پیشنهادهای جهت اصالح نظامهای آموزشی‬
 ‫جوع بٌذی ًتایج هطالعات‬

‫‪-1‬کشورهای اروپایی از راه بهره گیری ازتجارب آموزشی کشورهای دیگر‬

‫جهت اصالح و بازسازی نظام آموزشی خود گام بردارند‬
‫‪-2‬کشورهای غیر اروپایی باشکست نظامی در برابر آنها به ضعف آموزشی‬
‫خود پی برده و به انگیزه دست یابی به فنون نظامی به سوی الگوگیری‬
‫از آن کشورها شتافتند مثل شکست ایرانیها بامدیریت قجریها در جنگ با‬
‫روسیه به علت نداشتن علم و سازوبرگ نظامی شکست خوردند ومجبور‬
‫به پذیرش عهدنامه گلتسان و ترکمانچای شدند و (غم نامه مدیریت‬
‫قاجاری) ومصر در برابر فرانسه که ه تصرف ناپلئون درآمد و ژاپن‪...‬‬
 ‫چگًْگی الگْگیزی هصز‬

‫با شکست در برابر فرانسه و مستعمره شدن مشکل اصلی خود را‬
‫در شکست ضعف نظامی و نظامی آموزشی خود دید و با‬
‫فرستادن گروهای از دانشجویان مصری توسط محمدعلی پاشا به‬
‫کشورهای اروپایی جهت آشنایی آنها با علوم و فنون وسپس‬
‫تاسیس اولین موسسه آموزشی به سبک اروپایی در سال‪1818‬‬
‫به اصطالح کار بهبود نظام آموزشی خود را آغاز نمود که البته‬
‫در این مسیر که مشکالتی هم داشت مثل‪:‬‬
‫فقدان کتاب‪ :‬که محمدعلی پاشا مدرسه ترجمه تاسیس نمود‬
‫کمبود استاد‪:‬دعوت از استاتید اروپایی جهت تربیت مربی در مصر‬
 ‫چگًْگی الگْگیزی ژاپي با اصالحات هیجی‬

‫فرستادن هیئتهای جهت بررسی نظامهای آموزش غربی‪ ،‬الگو گیری از‬
‫نظامهای آموزش غربی البته با تاکید برحفظ ارزشهای فرهنگ ژاپنی‬
‫ولذا ژاپنی ها فقط جنبه های از نظام ت‪.‬ت اروپا وامریکا را به عاریت‬
‫گرفتند‬
‫در کل در این دوره الگوگیری در آموزش تطبیقی‪:‬مطالعات سنجیده ای‬
‫همراه با آنالیز دیدگاه های تربیتی کشورهای اروپایی انجام شد‪ -‬برخی‬
‫کشورها از عناصرآموزشی آن کشورها را اقتباس کردند‪-‬برخی از دیگر‬
‫کشورها هم بصورت سطحی و شتابزده در این زمینه عمل کردند که‬
‫زمینه سالها وابستگی فرهنگی و سرسپردگی آنها را فراهم کرد‬
 ‫مرحله سوم‪ :‬آ‪.‬پ به عنوان یک نهاد اجتماعی‬

‫چون آموزش پرورش در بافت فرهنگی جامعه روی‬

‫می دهد وعوامل فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اتفاقات جامعه‬
‫بر نظام آموزشی موثرند پس باید آپ به عنوان یک‬
‫نهاد اجتماعی مطالعه شود که این دیدگاه این نوع‬
‫مطالعات را دگرگون کرد و بجای توصیف و تقلید از‬
‫عناصر تربیتی دیگر کشورها بنا به پژوهش سعی‬
‫شد عللی که نظام آموزشی را ایجاد کرده و رابطه‬
‫آنهابا سطح تحصیالت و شیوه مدیریت جامعه و‬
‫پیشرفت کشور شناخته شود‬
 ‫دّرٍ ُوکاریِای بیي الوللی‬

‫به قصد تقویت صلح و دوستی در اوایل قرن ‪ 20‬نوعی تفکر جهان گرایی‬
‫و همکاری بین المللی در اروپا رواج یافت‬
‫به تبع این مساله نهادی بنام کمیته همکاری فکری بین المللی شکل گرفت‬
‫که راه های ایجاد صلح را بین اندیشمندان بررسی می کرد و به موازات‬
‫این امر دفتربین المللی تعلیم و تربیت هم در ژنو تاسیس شد‬
‫که این مسائل زمینه ایجاد نهاد علمی آموزشی یونسکو را در سازمان ملل‬
‫پس از جنگ دوم جهانی فراهم ساخت که زمینه تحقیقات و خدمات‬
‫زیادی در جهان شد بطور مثال‪ :‬درسال‪ 1947‬بنا بر نظر‪ 2164‬محقق‬
‫در ‪29‬کشور مطالعاتی درباره عوامل تنش زای موثربر تفاهم بین الملل‬
‫انجام شد وطرحی بنام مدارس وابسته تدوین گردید که در ازهر کشور‬
‫چند مدرسه به یونسکو معرفی شد تا در قالب پروژه ای مفاهیم صلح را‬
‫به دانش آموزان بیاموزند‬
‫روشهای تحقیق در‬
‫آموزش پرورش تطبیقی‬
‫چِار رّع تحقیق در آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫الف‪ :‬روش توصیفی‬

‫ب‪ :‬روش توسعه ای‬
‫ج‪ :‬روش رابطه یابی‬
‫د‪ :‬روش تعمیم‬
 ‫الف‪ :‬رّع تحقیق تْصیفی‬

‫مرحله اول‪ :‬جمع آوری داده های کمی و کیفی‬

‫مثل(نرخ ثبت نام دانش آموزان در ممالک‬
‫مختلف جهان‪ ،‬نسبت شاگرد به علم‪ ،‬سهم‬
‫بودجه آموزش پرورش از تولید ناخالص ملی‬
‫و‪ ،)...‬طبقه بندی آنها به وسیله ابزاری مثل‬
‫پرسشنامه و تجزیه و تحلیل آنها و ارائه‬
‫بازخورد به کشورها تا سران آموزشی‬
‫کشورها با مقایسه وضعیت خود با کشورهای‬
‫دیگر نقاط ضعف و قوت خود را بهتر پی ببرند‬
 ‫ب‪ :‬رّع تحقیق تْطعَ ای‬

‫در این مدل پژوهشگر در پی طراحی الگو‬

‫جهت حل یک مساله آموزشی است مثال‬
‫طرح نظام جدید آموزش ایران که‬
‫درسال‪1370‬اجرایی شد‬
‫هدف در این نوع تحقیق تقلید نیست بلکه‬
‫تدوین و تدارک الگوهایی برمبنای تجارب‬
‫آموزشی سایر کشورهاست‬
 ‫ج‪ :‬رّع تحقیق رابطَ یابی‬

‫این روش در پی‬

‫‪-‬کشف رابطه بین متغیرهای درون نظام آموزشی‬
‫کشورهاست‬
‫‪ -‬رابطه بین متغیرهای درون نظام آموزشی با عوامل‬
‫خارج از نظام آموزشی را نیز بررسی می کند مثل‬
‫بررسی رابطه بین نظام سیاسی جوامع با سازمان‪،‬‬
‫محتوای برنامه درسی و اهداف آموزش پرورش که‬
‫توسط کندل انجام شده است‬
‫یا فردریک هاریسین که رابطه رشد و توسعه را با‬
‫توسعه اقتصادی در ‪75‬کشور بررسی نمود و‪...‬‬
 ‫د‪ :‬رّع تحقیق تعوین‬

‫در این روش یک نظام آموزشی مطالعه و یافته‬

‫های تحقیقاتی به یک یا نظام آموزشی دیگر‬
‫تعمیم داده و نتایج آن مورد بررسی قرار داده‬
‫می شود‬
 ‫رّػِای تحقیق اس دیذگاٍ ّری تْهاص‬

‫روش تحقیق تاریخی‪ :‬پژوهشگر در این روش نوشته‬

‫ها‪ ،‬کتابها‪ ،‬روزنامه ها‪ ،‬اسناد مربوط به قوانین‪،‬‬
‫عکسها و به طور کلی وسایل دیداری و شنیداری‬
‫مقایسه می کند تا با آموزش پرورش جامعه مورد‬
‫نظر آشنا شود‬
‫روش پیمایشی‪ :‬در این روش محقق از کسانیکه در‬
‫متن فعایتهای آموزش پرورش قرار داشته اند مثل‬
‫معلمان‪،‬مدیران‪ ،‬دانش آموزان‪ ،‬والدین‪ ،‬نویسندگان‬
‫کتابهای درسی اطالعات را گردآوری‪ ،‬تجزیه و تحلیل‬
‫کرده پاسخ سوالهای مورد نظرش را به دست می‬
‫آورد‬
 ‫روش تحقیق تجربی‬
‫روش تحقیق قوم شناسی‬
‫روش تحقیق تجربی‬
‫روش تحقیق تحلیل محتوا‬
‫روش تحقیق هرمنوتیک‬
‫بزخی اس دػْاریِای تحقیق در آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫‪-1‬مشکل مفهومی‪ :‬اینکه بسیاری واژه های کلیدی در‬

‫این علم در کشورهای مختلف معانی یسکانی ندارند‬
‫‪-2‬انتخاب شاخص مناسب برای سنجش میزان موفقیت‬
‫و پیشرفت نظامهای آموزشی‬
‫‪ -3‬اعتبار داده های تحقیقاتی که ممکن است واقعی‬
‫نباشند چون مسوالن آموزشی کشورهای مختلف بتا‬
‫به رعایت مصالح سیاسی و اجتماعی حقایق را‬
‫آنطور که هست وانمود نمی کنند و لذا با احتیاط باید‬
‫تعبیر و تفسیر شوند‬
 ‫قلوزّ هطالعات در آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫منظور از قلمرو مطالعه جنبه هایی از آموزش پرورش است که‬

‫مورد مطالعه و مداقه قرار می گیرد‬
‫دو صورت قلمرو مطالعات تطبیقی‪:‬‬
‫الف‪ :‬مطالعات کشوری‪ :‬یک یا چند جنبه از نظامهای کشورها به‬
‫طور جداگانه توصیف و در راستای تالیف کتاب‪ ،‬دانشنامه‬
‫نظامهای آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد‬
‫ب‪ :‬مطالعات درون کشوری‪ :‬بررسی یک یا چند موضوع مختلف‬
‫در ارتباط باهم درون یک کشور مثل مطالعه ساختار آموزش‬
‫پرروش پیش دبستانی‪ ،‬ابتدایی‪ ،‬متوسطه و فنی حرفه ای با هم‬
‫و‪...‬‬
 ‫رّیکزدُای آهْسع پزّرع‬

‫اول آموزش پرورش تطبیقی تا قرن‪ :20‬توصیف‪ ،‬الگوگیری از تجارب آموزشی‬

‫درکشورها مورد توجه بود‬
‫حرکت دوم آموزش پرورش تطبیقی به عنوان نهاد اجتماعی که تاثیر پذیری این حوزه‬
‫آموزشی از عوامل فرهنگی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اجتماعی مورد توجه قرار گرفت در‬
‫قالب جهت گیریهای های مثل خصلت ملی‪ ،‬نظریه تطابق یا ساخت ‪-‬کارکردی‪ ،‬تکاملی‬
‫پی گیری شد که شناخت نظامهای آموزشی را مدیون درک و فهم عوامل مهم‬
‫تاریخی می دانستند این رویه تا نیمه اول قرن ‪ 20‬رواج داشته است‬
‫حرکت سوم‪ :‬شناخت رابطه بین آموزش پرورش و جامعه و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی‬
‫و شنخت تاثیر عوامل بیرونی و درونی بر مدرسه و بر بازده تحصیلی در مقیاس بین‬
‫المللی در جهت گیریهای مثل رویکرد اقتصادی‪ ،‬در نیمه دوم قرن‪20‬‬
‫حرکت چهارم‪ :‬تفکر این حوزه بسوی مطالعه تجدید حیات فرهنگی‪ ،‬فرانوگرایی(پست‬
‫مدرن) هدایت شد‬
‫رّیکزدُا یا جِت گیزیِای آهْسع پزّرع تطبیقی درادّار‬
‫تکاهلی خْیغ‬

‫‪ -1‬رویکر خصلت ملی‬

‫‪-2‬رویکرد تاریخی فلسفی‬
‫‪-3‬رویکرد علوم اجتماعی که شامل سه نظریه‪ :‬الف‪ :‬ساختار‬
‫کارکردی ب‪:‬نظریه تکاملی ج‪ :‬نظریه تجدد‬
‫‪ -4‬رویکرد اقتصادی‬
‫‪-5‬رویکرد وابستگی‬
‫‪ -6‬رویکرد حل مساله‬
‫‪-7‬رویکر تجدید حیات فرهنگی‬
‫‪-8‬رویکرد درونداد و برونداد‬
‫‪ -9‬رویکرد نوگرایی و فرانو گرایی‬
 ‫‪ -1‬رّیکزد خصلت هلی‬

‫این جهت گیری می گوید پژوهشگران‬

‫تطبیقی بجای مطالعه سطحی و تقلید‬
‫کورکورانه بدنبال کشف نکات و مسائل‬
‫جدید درباره نظامهای آموزشی سایر ملل‬
‫باشند‬
‫آموزش پرورش هر کشور محصول تاریخ‬
‫آن ملت است که با مطالعه آن می توان به‬
‫خصلت ملی آن را تشخیص داد‬
‫رّیکزد تاریخی‪-‬فلظفی‪ -‬رّیکزد علْم اجتواعی‬

‫باور حامیان این جهت گیری اینکه پژوهشگر تطبیقی‬

‫باید در پی آن قسم از عوامل تاریخی فرهنگی باشد‬
‫که زیر بنای آموزشی یک جامعه را تشکیل می دهند‬
‫تاثیرپذیری آموزش پرورش تطبیقی از نظریه های‬
‫اجتماعی مثل نظریه ساخت کارکری یا نظریه تطابق‬
‫که می گوید هرجامعه ای آن نوع آموزش پرورشی‬
‫را می پذیرد که موجب بقای آن جامعه شود و لذا این‬
‫نهاد در حفظ تعادل نقش ایفا می کند‬
 ‫ًظزیَ تجذد‬

‫می گوید جوامع به دو دسته متجدد و سنتی هستند که از جهاتی باهم متفاوتند‬
‫در جوامع متجدد پویا و تحرکات اجتماعی چشمگیر است و اصل تساوی افراد‬
‫رعایت می شود ولی جوامع سنتی ایستا و توانایی به جوابگویی به تحول‬
‫منظم و مستمر را ندارند‬
‫از دیگر ویژگی جوامع متجدد‬
‫از راه و روشها به شیوه نو بدون تعصب استقبال می کنند‬
‫به کارایی علوم باو دارند‬
‫نسبت به آینده شغلی رزندان خود انتظارات بلندپروازانه دارند‬
‫وقت شاسی را دوست داشته و پیشاپیش برای کارهای خود برنامه ریزی می‬
‫کنند‬
‫ویژگی شخصیتی آنها نیاز به پیشرفت است و جامعه با چنین مردمی بسوی‬
 ‫رّیکزد اقتصادی‬

‫تعلیم و تربیت را نوعی سرمایه گذاری سودمند که‬

‫منجر به پیشرفت فرد و اجتماع می گردد و زمینه‬
‫تحرک گروه های محروم اجتماعی در دستیابی به‬
‫فرصتهای شغلی فراهم می شود‬
 ‫رّیکزد حیات فزٌُگی‬

‫این نگاه با انتقاد از نابرابریهای اجتماعی و اینکه‬

‫امکانات آموزشی از انحصار گروه های ممتاز بیرون‬
‫آید یا مدرسه مسئولیتش را درست انجام نداده و‬
‫باعث رقابت ناسالم جای وفاق ملی شده‪ ،‬جداکردن‬
‫جوانان از جامعه و از واقعیات زندگی خواستار تغییر‬
‫آموزش پرورش رسمی به آموزش پورش رهایی‬
‫بخش شدند‬
 ‫تعلین ّ تزبیت اس هٌظزًْگزایی‬

‫از قرن ‪ 15‬نهضت نوگرایی بنام رنسانس در اروپا استارت‬

‫خورد که زمینه دگرگونی در عرصه های مختلف معرفت‬
‫شناسی‪ ،‬اعتقادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی به وجود‬
‫آورد‬
‫در پی این تغییرات نظامهای مدرسه ای هم ارتباط خود را با‬
‫دین قطع کردند و صبغه سکوالریستی به خود گرفتند‬
‫اثبات گرایی یعنی استفاده صرف از تجربه و حواس جهت اثبات‬
‫امور بردانش بشری سایه افکند‬
‫براین اساس تعلیم و تربیت نوگرایی کمی گرا به یاری شاخص‬
‫های مانند نسبت شاگرد به معلم‪ ،‬نسبت دانش آموز به‬
‫کالس‪،‬سرانه دانش آموز‪ ،‬سرانه فضای آموزشی و‪...‬‬
‫ارزیابی می شود‬
 ‫تعلین ّ تزبیت اس هٌظزفزاًْگزایی‬

‫پست مدرنها مدرسه را یک اجتماع می بینند تا درآن شخصیت‬

‫اجتماعی آدمی انسانی شکل گیرد که البته برای این منظور‬
‫نیرو انسانی دست اندرکار در مورد تررشد و شکوفایی باید‬
‫به دیدگاه مشترکی برسد و مدرسه جایگاه فعالیتهای اشتراکی‬
‫و تبادل افکار گردد‪ ،‬فراگیران در مقابل نظرات مخالف شکیبا‬
‫شوند و افراد به اندیشه همدیگر ارزش قائل شوند‬
‫گفتگو و تعامل باهم وسیله تولید و بستری جهت ارتباطات تازه‬
‫به شمار می آید‪ ،‬چند صدایی و چند فرهنگی ارج دارد‬
‫معلم نه انتقال دهنده صرف دانش بلکه به عنوان فرصت‬
‫یادگیری تسهیل کننده یادگیری است‬
 ‫رّیکزد فزاًْگزایی در آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫گفته اند آموزش پرورش تطبیقی باید در این حوزه‬

‫چهار مساله را بپردازد‬
‫‪-1‬ماهیت اقتدارگرایانه فراروایتها‪:‬‬
‫منظور از فرا روایتها‪ :‬داستانی جامعه بر اساس تاریخ‪،‬‬
‫علم یا تجربه که یک ایده را پیشگویی کرده و به کل‬
‫جوامع تعمیم می دهد به طور مثال داستان علم و‬
‫اقتصاد و سیاس و هنر و‪ ...‬بنا به نظر مدرن‬
 ‫‪ -2‬هظالَ دیگزی‬

‫مدارس نباید فقط حرف‪ ،‬حرف کتابها باشد بلکه باید‬

‫معلم خود را برای شنیدن ایده ها و نظرات و‬
‫برداشتهای تک تک بچه ها آماده کند‬
‫‪-3‬توسعه جامعه بنا براطالعات‪ :‬مطالعید که تکنولوژی‬
‫تربت را تا اندازه زیادی تحت سلطه خود درآورده که‬
‫منافع تجارت جهانی و جهانی سازی دنیاست و‬
‫آموزپرورش تطبیقی این باید تبیین ماید‬
 ‫‪ٌُ -4‬ز ّ سیبایی‬

‫هنر فرانو برخالف هنر نوگرایی که راه خود را تحت نام‬

‫علم از اخالقیات جدا کرد‪ ،‬در پی الحاق اخالق و هنر‬
‫است و با ارزش قائل شد برای هنر بومی و محلی‬
‫نگاه علمی را که مثال سبب می شود تا جوان‬
‫اندونزیایی با پذیرفتن قانون تربیت مدرن‪ ،‬مجال طرح‬
‫تجارب هنری سنتی خویش را نمی یابد و لذا پست‬
‫مدرنها بار دارند که مدرسه باید در خدمت رسومات‬
‫محلی و فرهنگ عامه توده ها و اقلیت ها هم باشند‬
 ‫اصْل آهْسع پزّرع تطبقی‬

‫تشابهات نظامهای آموزش بنا بر آموزش پرورش‬

‫تطبیقی و ارتباطات‬
‫الف‪ :‬ساختار نظامهای آموشی شامل مراحل و‬
‫مقاطع آموزشی( پیش دبستانی‪ ،‬ابتدایی‪،‬‬
‫متوسطه ) زمان آموزش که بین‪34‬تا‪ 36‬هفته‬
‫ارتقای پایه به پایه منوط به پذیرفته در امتحانات‬
‫مستمر و نهایی‬
‫دولتها مسئول تامین بخش عمده ای از هزینه‬
‫های آموزشی هستند‬
 ‫اصْل حاکن بز آهْسع پزّرع تطبیقی‬

‫پژوهشگر تطبیقی برای اینکه بتواد‬

‫رهاوردی مثبت جهت بهبود نظام آموزشی‬
‫داشته باشد باید اصولی را رعایت کند‬
‫مثل‪:‬‬
‫اصل تاثیرپذی دیدگاه های آموزشی‬
‫ازتحوالت جامعه‬
‫اصل لزوم سنخیت عناصر آموزشی‬
‫اصل توجه به غایات تعلیم و تربیت‬
 ‫‪-1‬تاثیزگذاری دیذگاٍ ُای آهْسػی اس تحْالت جاهعَ‬

‫دگرگونی های علمی‪ -‬فکری و فلسفی‪ ،‬تغییرات سیمای اجتماعی‪ -‬اقتصادی و‬

‫به همین قیاس تالش سیاست گذاران نظامهای‬ ‫فرهنگی زندگی مردم‬
‫آموزشی در پاسخگویی انتظارات ناشی از این تغییر و تحوالت‬
‫بطور مثال‪:‬‬
‫در اوائل قرن ‪ 20‬دیدگاه کودک محوری برتربیت امریکا سایه افکند‪ ،‬انتظار‬
‫از معلم کمک به رشد کودک بود‪ ،‬محور فعالیتهای تربیتی مواجه شدن‬
‫کودک با موقعیتهای مختلف زندگی بود و در متوسطه سازگاری نوجوان و‬
‫جوانان با مسائل حرفه ای‪،‬توفق آموزش دینی در مدارس‪ ،‬تاکید بر روش‬
‫تجربی در شناخت انسان و طبیعت که این رویکرد به تعلیم و تربیت ترقی‬
‫خواه معروف شد‪ ،‬این دیدگاه از نحله فکری داروینیسم اجتماعی و مکتب‬
‫اصالت عمل نشات گرفت‪ ،‬این نقطه ای است سیاست مداران آموزشی هر‬
‫کشور بدانند به رویکرد آموزشی هر کشور برآمده از شرایط و دیدگاه فکری‬
‫همانجاست و بکارگیری عین آن در کشور دیگر انتاج چندانی ندارد و نمی‬
‫تواند پاسخگویی انتظارات آموزشی جای دیگر باشد‬
 ‫‪ -2‬لشّم طٌخیت عٌاصز آهْسػی‬
‫هر نظام آموزشی دارای اجزا و عناصر متعدد است که با یکدیگر سنخیت‬
‫دارند و عملکرد موفق آن نظام در گرو هماهنگی و حضور تمامی عناصر‬
‫آن است‪ ،‬از این رو اگر عناصر ناهمگن و غیر مرتبط یک نظام آموزشی به‬
‫نظام دیگر راه یابند مجب به هم خوردن وحدت عناصر آموزشی نظام گیرنده‬
‫هواهد شد و نتایج نامطلوبی در پی دارد‬
‫مثال در یک نظام تربیتی فرایند محور که یادگیری از راه عمل دانش آموز و‬
‫دستکاری و پرسشگری او مورد تشویق است و معلم هدایت گر جریان‬
‫آموزشی است‬
‫از سویی دیگر در فرآورده محور که هدف معلم انتقال محتوا از پیش تعیین‬
‫شده وتحقق اهداف از قبل مرقوم گشته در دانش آموزان است اگر سیاست‬
‫گذاران آموزشی محتوا محوربه امید شکوفایی و روحیه پرسشگری بخواهند‬
‫فقط روش تدریس فعال رویکرد فرایند محور را در نظام آموزش خود بدون‬
‫توجه به انتخاب محتوا در ارتباط با نیاز فراگیر و جامعه او‪ ،‬روش‬
‫ارزشیابی متناسب با آن روش تدریس‪ ،‬زهی خیال باطل که هر گز راه بجایی‬
‫نخواهند برد‪ ،‬بطور مثال نظام ترمی واحدی‪ ،‬سالی واحدی در ایران که‬
‫اػارٍ بَ چٌذ هْرد اًتقال ًاقص تجارب آهْسػی دیگزاى بَ‬
‫کؼْر‬
‫‪-1‬دعوت برنامه و بودجه ایران از موسسه آموزشی امریکایی ((مشاوان ماورای‬
‫بحار)) جهت تهیه طرح توسعه کشور که گروه مذکور پس از بازدید از ‪190‬مدرسه‬
‫در ‪ 140‬شهرستانی که آن زمان مدرسه استقرار داشت با تهیه طرحی به نکوهش‬
‫تربیت فرانسوی حاکم در ایران پرداخته و دنباله روی از تعلیم و تربیت ترقی خواه‬
‫امریکایی را جهت توسعه ایران توصیه کردند در حالی که منشا فکری فلسفی تربیت‬
‫امریکایی سکوالر بود‬
‫در همین راستا پای امریکایی ها مثل کارشناسان اصل چهار تورمن به عنوان مشاور‬
‫در تهیه کتابهای درسی به ایران باز شد و همین کار زمینه ترویج تربیت ترقی خواه‬
‫در ایران در زمان حکومت محمدرضا پهلوی فراهم نمود که زمینه مخدوش کردن‬
‫چهره مذهب‪،‬تالش برای سکوالر و شخصی و سلیقه ای کردن مذهب شکل گرفت که‬
‫چهره این نگاه در محتوای کتابهای درسی آن زمان بوفور است بطور مثال‪ :‬ص‪100‬‬
‫از همین کتاب آموزش پرورش تطبیقی آورده شده است‬
 ‫طرح ارتقای دانش آموزان ابتدایی بدون مرودی و‬
‫کارنامه دکتر محمود مهران وزیر معارف سال‪1336‬‬
‫که سبب ناهنجاریهایی شد و منسوخ گردید و دالیل‬
‫نسخ آن می توان ‪ -1‬مطالعه دقیق و همه جانبه ای در‬
‫ابعاد آن انجام نشده بود‬
‫‪-2‬سنخیت آن با دیگر عناصر آموزشی نظام آموزشی‬
‫کشور بررسی نشده بود‬
‫بی توجهی مسوالن در اجرای دقیق آن مثال فعالیت‬
‫ارزشیابی مستمر دانش آموز حین تحصیل غفلت شده‬
‫بود‬
 ‫فصل ػؼن‪ :‬هعزفی هختصزجایگاٍ آهْسع‬
‫پزّرع تطبیقی‬
‫سابقه آموزش پرورش تطبیقی‪:‬‬
‫دو شیوه پژوهشگری و تدریس این درس تا دهه‬
‫‪1930‬میالدی‪:‬‬
‫موریت گرفت از طرف دولت وقت خود جهت مطالعه سیستم یا‬
‫عناصرآموزشی دیگر کشور و ارائه گزارش به دولت متنوع‬
‫یا بنا به انگیزه شخصی سرگرم مطالعه نظامهای آموشی ممالک‬
‫دیگر می شدند و نتایج آن را درقالب سفرنامه یا کتاب منتشر‬
‫می نمودند‬
‫اما از دهه ‪ 30‬به بعد به عنوان یک رشته دانشگاهی تدریس‬
‫آن در دانشگاهای امریکا آز و به کشورهای دیگر هم نشر‬
‫یافت‬
‫در ایران تدریس این درس از سال‪ 1350‬در دانشکده علوم‬
‫تربیتی دانشگاه تهران آغاز گردید‬
‫تاطیض رػتَ آهْسع پزّرع تطبیقی در ططح تحصیالت‬
‫تکویلی‬
‫در دهه های اخیر شماری از دانشگاه های اروپا و امریکا در سطح ارشد‬
‫و دکترا این رشته مطالعاتی تحت عنوان آموزش پرورش تطبیقی و‬
‫توسعه بین الملل را تاسیس کردند و در ایران این رشته از سال‪1380‬‬
‫در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه عالمه زیر مجموعه گرایشهای علوم‬
‫تربیتی اقدام به جذب دانشجو نموده است‬
‫ایجاد مراکز مطالعات تطبیقی بین المللی در دانشگاه های مطرح جهان‬
‫جهت مطالعه و پژوهش اساتید در ابعاد این حوزه علمی‬
‫تشکیل انجمن آموزش پرورش تطبیقی‪ :‬در دانشگاه های امریکا و سپس‬
‫انجمن بریتانیایی آن‬
‫شورای جهانی انجمن های آموزش و پرورش تطبیقی به قصد ارتقای‬
‫موقعیت علمی این رشته تحصیلی‬
‫نشریات تخصصی آموزش پرورش تطبیقی‬