KOMRAT DEVLET UNIVERSITEDI.

MILLI KULTURA FAKULTETI.

GAGAUZ FILILOGIYA KAFEDRASI.

REFERAT:
BETVA GAGAUZ FOLKLORUNDA.

HAZIRLADI: CHIOSEA OLGA

I-nci KURS

PROFESOR: SIRF V.I.

KOMRAT-2023
1
 ICINDEKILAR.
1.ONSOZ_________________________________________3 s.

2.1 BOLUM______________________________________ 4 s.

3.SON SOZ_______________________________________6 s.

4.KULLANILAN LITERATURA HEM KAYNAKLAR_7 s.

2
 ONSOZ.

Hepsi milletlerin var kendi dilleri te nica bizim gagauzların var gagauz
dili,bulgarların bulgar dili,rusların –rus dili…Hepsinin insannarın var kendi
dillerinda masalları,türküleri,söyleişleri,bilmeyeceleri,legendaları-folkloru.

Folklor (ingliz dilinda –folklor-halk yaratmalari)-halk poeziyasi,prozası,halk

türküleri,soyleyişleri,cumbüşleri,bilmeyeceleri,muzikasi,oyunnari hem başka.

Taa derin eski zamannardan halk arasinda becerikli,talantli insannar yaratmislar

gözal türküleri,masallari,aarif porezenneri,bilmeyeceleri.Bu yaratmalari kimsey
yazmamış,gelmişlar eveldan bu günnera aazdan aaza,bir insandan
oburuna,evladboylarindan evladboylarına,ama o yaradıcı kişilerin adları
unudulmuşlar.

Bu yaratmaları biz kullanerız hazırdan,zera düzülmüşlar eski o zamannardan,diil

şindi.Yaratmalarda insana annadarmiş türlü olmuş işleri,kendi
zaametleri,dusunmeklerini,sevinmeklerini,kahirlarini hem umutlarini,cümbüşlarlan
da kahır daadarmışlar.

Beş –altı üz yıl geeri kimi milletlerin folklor yaratmalarini baslamislar kiyatlara da
gecmaa.Ama bizim Gagauz halkimizin folklore basleer yaziya gecmaa cok taa
sora,necinki gagauzca ofitial yazimiz 1957-nci yila kadar yokmus.Buna
bakmadan,gecmis asirin baslantisinda,beki biraz taa ileri gagauz folklorunu
baslamislar aarastirmaa.Ne yazik ki diil kendi gagauzlar,ama yabanci milletlerin
bilimcileri,necinki solediimiz gibi,yazimiz yokkan,bilimcimiz da yokmus.Bu
aarastirmacilar gostermislar,ki gagauzlarin folklore hic diil taa asaa baska eski
kulturali milletlerin folklorundan.

3
 BOLUM 1.Betvalar gagauz folklorunda.

Klisa dualarından kaara,gagauzların duaları pek kısa-bir cümla.

Ne duser soylemaa betvalar için,onnar taa da kısa bir yada iki-üç laf.Bilim
adamı Valentin Moskov kendi” Gagauzi Benderskogo Uezda “yazılarında
betvaları da, azarlamakları da bila toplayip,hepsini azarlamak olarak gosterer.Bu
diil öla zera gagauzlar azarlamakları betvalardan ayirerlar.

Betvaları onnar günah sayer.Azarlamaklari sa-gunah saymerlar.

Acan ,bir insana ufkelendiynan,onnar deer “Allah belani versin!,” “Kara era
giraydin!”, “Gozlerin akaydi! “ ,osaat Allaha daniserlar “Allahim gunaha girdim!”
“Prost et beni!”

Betvalar.

Ah seni ,adin batacaa!

Allaa belanı versin!

Allaa seni dertlerdan kutrarmasin.

Allaa senin kökünü kurutsun.

Allaa versin da dilin tutulsun.

Allaa versin da kolun kırılsın.

Allahtan bulsun!

Ateşa yansın!

Cuma sıkaydı!

Dertlar içinda geberasin!

Era girsin!

Erimeyasin,çürümeyasin!

Gargalar gözünü cıkarsın!

Gözleri akaydı!

Gözleri patlasın!

Kör olasın!

4
Kör olaydın!

Kurtlar isin seni!

Şeytan alaydı seni!

Yuda sıkaydı seni!

Gagauzlarda var hayvannar için da betvalar,özelliklan beygirlar için.

Köpeklar isin senin başını!

Canavarlar isin başını!

Talaf tutsun!

Talaf sıkacaa!

Bu betvalardan kaara betva türküleri da var.

Boba betvası.

Ana-boba betvası.

Yavklu türküsü.

5
 Son söz.

Çıkış :

Ne düşer söylemaa betva için,folklorda rasleriz betvalara.Sindiki vakıtlarda

da ,nica eskidan gagauzlar betva ederlar ufkelendiynan.Bunu küülerimizda var nasi
isidelim,isideeriz da.Betva lafları hiç diişilmemis,nesoy dedelerimizdan
kalmış,bizim zamanımızda da osoy kullanerlar.

6
 Kullanilan literatura hem kaynaklar.

1.Gagauz dili hem literature okumaklari.

2.Gagauzluk kultura,ruh,adetlar. T.Zanet.

3.Gagauzi Benderskogo uezda. V.A.Moskov.