•• ••

..... ...
.... .. .
:

.......
:

...
: :... ¡·: ••:: = :• :••·.:• : • :
. . . . . .• · · . ·:-- : • •: : · · · · 11

.... . ...... .
: : •••••·::•••: : : : ::
. : .:. ! 5:■■•:
•
■

PARKATU, SAINA EZ DOT

GURETA EGIN. TRIPAK NAHIKO
NAHASTUTA DAUKADAZ.

OITSUARE
GOGORA EZ! HARRAPAKETAN,
KO EZ! BEGIAK ESTALITA DAUKAZANAK
AURREKOA IKUTU BEHAR DAU ETA
NOR DAN ASMATU!
 4
2 Aztertu hurrengo irudiak. Gero, erantzun itaunei.

a Zuen gelakoak alkarregaz olgetan dozue? Ezezkoa bada erantzuna, adierazo zergaitia.
b 1. mailan zengozela zelan olgetan zenduen? Zertan aldatu dira jolasak eta lag un ta Idea?

3 A Entzun neska-mutilen eritxiak. Gero, asmatu esaldi bakotxa nork esan dauan.
Garazi Unai Arrate Beñat
II
a Batzuetan neure onetik ateraten nabe
□ □ □ □
11
•

II
b Niri bardin deust nogaz olgau
□ □ □ □
11
•

□ □
II
e Beste mutilakaz nagoanean, lelokeriak egiten doguz
□ □
11
•

□ □
II
d Mutilakaz ia ez dogu berbarik ere egiten" .
□ □
4 Egin mahaingurua honango pauso honeei jarraituta.

Pausoak:
1 Banandu talde bitan (batean, neskak, eta, bestean, mutilak), eta pentsatu: neskak eta mutilak alkarregaz zertan olgau
daikegu? Zertan ez? Zergaitik?
2 Alkartu talde biak, eta berba egin itaun honen inguruan: badago neskentzat bakarrik edo mutilentzat bakarrik dan jolasik?

5 A lrakurri ozen. Entzun, eta, gero, irakurri testua hurrengo arauak gogoan izanda.
z+d = zt z + b = zp z+z=tz

Ugerlekuak eta burusoilak

Jakina danez, ugerleku gehienetan txanoa jantzi behar da
bainua hartzeko, ura ulez bete ez daiten. Baina, zer gertatzen
da buruan ulerik ez badozu? Bartzelonako herri baten, Udalak
burusoil bati txano barik bainatzea debekatu deutso. Burusoila
hasarre dago, oso- oso ule gitxi daukalako, eta hortik aparte,
ulea astean hirutan ebag iten daualako. Burusoilak itaundu
dau ea gorputza ulez beteta daukien gizonezkoek neoprenozko
jantzia eroan behar da ben. Ez jako arrazoirik falta!
Gaztezulo aldizkaria, 10. zk. (egokitua)
4
Deskribapena 11
1 lrakurri honango eskaera eskutitz hau, eta erantzun itaunei.

Lekuben, 201oeko maiatzaren 19an

Alkate andrea:
. . . oera kaskarraren barri emon
Eskut1tz honen b1dez, gure ikastetxearen ondoan dagoan futbol zelaiko ate~n ~g zeinen hondatuta dagozan.
O
gura deutsugu. Beharbada ez zinan aspaldian bertatik igaroko, eta ez dozu Jaking
. . a benetan penagarria da:
Guk, egunero, Jolas orduan futbolean jarduten dogu. Baina bertako ateen egoere . d 'k t
I
guztiz herdoilduta eta apurtuta dagoz, eta hasieran euken kolore zuria goiko ertzetan no
bai_ ez a us en.
. d t t eta hort1k aparte, ertz bat..
Gamera, alde bateko atea asko mogitzen da, ez dagoalako lurrean on o sar u a, • .
. . k 'd lde egiten deusku bet1. Horrega1t1k,
apurtuta dau ka. Sareak ere guztIz zulotuta dagoz eta balo1a errepI era a .
· ·
· arnskutsua b t · ta ikustea Izango dozu onena ' zu
1 usI· da1kezunez,
'k egoerea nah1ko da. Egunen baten ertara e om e
zeu ohartzeko egoerea zeinen txarra dan.

Eskutitz honen bidez, futbol zelaiko ateen egoerea lehenbailehen konpontzeko eskatu gura deutsugu, ezbehar
larriagoren bat gertatu aurretik.

Beste barik, gure eskaerea kontuan hartuko dozulakoan, agur.

Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak

a Zeren deskribapena agertzen da eskutitzean?

b Erabili dabe izenondorik? Zein?Argi azaltzen dabe deskribatutako objektua zelan dagoan?
e Zelango deskribapena iruditzen jatzu: eskasa, ona, azalekoa, zehatza ... ? Zergaitik?

2 Orain, emon daigun futbol zelaia konpondu dabela eta ikasleek eskerrak emoteko idazten deutsiela alkateari. Futbol
zelaiaren egoera barría zein dan azaldu behar deutsie. Osotu eskutitza.

Lekuben, _ _ __

Alkate andrea:

Eskutitz honen bidez, eskerrak emon gura deutsuguz gure eskaereari jaramon egin zeuntsalako. Mila esker,
bihotz-bihotzez, futbol zelaia konpontzeagaitik. Zoragarri dago!

..............-............-............. -.................................... : Zelangoa da]

---···············-·········-·· .... : futbol zelai :
____
..-........................ .._.........._.....- · • · - - - - - - - - - - - ····---··-·············..···........................_
~
: barría? :
.
dago?:
Zelan _____
:.. ____
1

Eskutitz honen bitartez, eskerrak emon gura deutsuguz barriro ere.

Beste barik, jaso eizu agur bero bat Goikolea eskolatik.

6. mailako ikasleak
 ldatziz 4
3 Kiroldegitik ere heldu jake eskutitza Goikoleakoei. lrakurri, eta erantzun itaunei.

Lekuben, 2010eko maiatzaren 21 ean

Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak:

Eskutit_z honen bitartez jakinazo gura deutsuegu jaso dogula zuen eskutitza eta ados gagozala zuen kexakaz.
Arrazo,a daukazue: ugerlekuko aldagelak nahiko txarto dagoz, konpondu egin behar dira.

Apunt~tu doguz zuek aurkitutako akatsak, eta ahalik eta arinen ahaleginduko gara konpontzen. Dana dala, uste
dogu, Jendeak kontu handiagoa izango baleu, ez litzatekezala hain bizkor hondatuko.

Beste barik, aurrerantzean ere alkarren barrí izango dogulakoan, ondo izan.
Ugerlekuko arduradunak

a Alkateari idatzitako eskutitzak balio daike eredu modura ugerlekuko arduradunari idazteko?
b Zeintzuk izan daitekez Goikolea eskolako ikasleek aurkitutako akatsak? Asmatu.
e Ausartzen zarie Goikoleakoen eskutitza berregiten? Aukeratu akats batzuk, eta, da non artean, irakaslearen laguntzaz,
idatzi eskutitza arbelean.

4 lrakurri e-mail bi honeek, eta asmatu Pauleren erantzuna.

D ):( t.'\- » mr E!lB

o:@:§ 1 paule @teltel.org
E!JB
~:mm'.L:J
□ C
tik-tak@erloju.com ~
o:@:: 1 tik-tak@ erloju.com
□ ~II 1 eaule @teltel.or9 ~
Kaixo! lgaro dan astean erloju guai bat erosi Kaixo, Paule:
neban zuen dendan, baina txungo dago, eta lrakurri dogu e-maila, baina ez dakigu zer
aldatu egin gura dot. Erantzunari itxaroten, erlojuri buruz diharduzun. Zelangoa da: zer
Paule kolore, zer forma ... ? Zer esan gura dozu
erlojua txungo dagoala dinozunean?
Mesedez, deskribatu erlojua eta erlojuaren
egoerea ahalik eta zehatzen, ahalik eta
zehaztasun gehien emonda. Eskerrik asko
aldez aurretik.
Tik-tak erloju dendea

1. Egin erlojua deskribatzeko balio deiketsuen izenondoen eta izenlagunen zerrendea.

2. IDATZI e-maila. Gogoan izan e-mailaren zatiak: hasierako agurra, gorputza, amaierako agurra eta sinadurea.
3. IRAKURRI eta ZUZENDU. Erlojua egoki deskribatu dozu? Arazoa argi azaldu dozu? Errespetatu dozuz e-mailaren
zatiak?
4. PASATU GARBIRA.
 -
4 lrakurri

e Seguru behin baino gehiagotan entzun dozuena ilargian zagozala. Askotan

gertatzen jatzu? Noiz? Eskolan ala lagunakaz gehiago?

llargia
Bart arratsean leihotik
sartu jat ilargia,
eta bertatik bertara
ikusi deutsat aurpeg ia :

Alde bat iluna

bestea argia,
eta begiratua
gardena eta garbia.

Orain, gauero igon gura dot ilargira

handik jarteko lurrari begira.
Lurrera handik, handik lurrera,
egunsentiko eguzki-irripakaz batera.

llargitik zintzilik zarranbi loan

zirrin-zarran, z1rnn-zarran
gura dot ibili,
zahartzaroari begiratu eta haurtzaroa ikusi.

llargian zankoloka
gura dot mundua zeharkatu,
ametsetan nabilela
gura dot amestu.
 • • 4
Neure buruari begira
Neure buruari begira
bizitza pasa arren,
oraindik ez dakit
nor nazen.

Haizeari itaundu deutsa t:

-Nor naz ni?
Eta erantzu nik ez deust eskeini .

-Ni nor naz?

llargiari.
Eta izarrak lo hartuaz oten
jarraitu dau kantari .

lspiluari, azkenik, itaundu deutsa t

ni nor nazen.
Eta bihotza ri begira jarri nau .
Orain laguna k ikusten ere hasia naz,
bat. bi, hiru, lau ...

I'. BON
Antton KA.ZA
Ki/ikt,/o~
Elkar (egokitu a)

•
4 Ulertu

1 o · b"k k . dala narrazinoa, poesía bain 0

rain, 1 ote a batu eta bakotxak olerki bat irakurri ahots goran. Kontuan rzan ez
·

Jagon entonazinoa, erritmoa, ahoskerea. Hoba, lehenengo isilean osorik irakurten badozue.

2 Emon daigun olerki bietako protagonistea pertsona berbera dala.

a Zein egoeratan egongo da gure pertsonaia olerki bakotxean?
llargia
D Pertsonaia ameslari dabil.
D Pertsonaia galduta dabil.
Neure buruari begira
D Pertsonaia ametsetan dabil.
O Pertsonaia bere burua aztertzen dabil.
b Zeri begira dago batean eta bestean?
llargia
O Zerura begira dago.
D llargiari begira dago, ametsen eremura begira.
Neure buruari begira
D Naturako elementuei, ispiluari eta bihotzari begira dago, nor dan jakin gurean.
D Ezerezari begira dago, nor dan jakin gurean.
3 Olerki bietako baten zalantzaz beteta agiri da. Zeinetan? Zelan igarri da hori?

4 Olerki bietan pertsonaiek itaunak egin eta desioak azaltzen dabez. Nogaz dabilz berbetan? Binaka, osotu eizu
zerrendea.

5 "Neure buruari begira" olerkian, badago errepikatzen dan esapiderik? Zein? Zertarako uste dozu egiten dirala errepi-
kapenak olerkigintzan?
6 Olerki bietan dago ILARGI berbea, baina zentzu desbardinetan. Zertarako, erabilten da lehenengoan, eta zertarako
bigarrenean?

7 Olerki bien artean, zein gustatu jatzue gehien? Zergaitik?

irudi
8 Orain zuek biok izango zarie gure olerkariak . llargiari, izarrei edo gauari idatzi eiozue poema bat. Amaitzeko, jarri
egokiak tokatu jatzun olerkiaren ondoan.
Lirikea: sentimenduen adierazpena
Literaturea 4
Bakarrik gauez
Zatozkit
Bakarrik nago zelaian ;
Zatoz maitetxo; zu baino beste
animalia ttikiak nonahi.
maiterik inon ez dot nik;
Bakarrik nago zelaian ; nere gogoak ez dauka, izartxo,
landare ttikiak nonahi. zu beste itxaropenik.
Bakarrik nago zelaian ; Nik zu bezela, zuk ere asko
soinu ttikiak nonahi. maite nozula badakit;
goazen, ba, usotxo bihotzekoa,
mendi-kabira zatozkit.
Joxe ELTZO-AzPIAZU
Haur korapiloak Mi/a euskal o/erki eder, Aita Onaindia
Pamiela ltxaropena

A testua

1 Erantzun itaunei.

a Aditzaren zein pertsona erabilten da?

b Nork berba egiten deusku?
e Poeteak bere benetako pentsamenduak edo sentipenak adierazoten dauz, zure ustez?
2 Zer sentsazino azpimarratu gura dau poeteak?
a Bakardadean dagoala.
b Bakardadean dagoala pentsatu arren, animalia, landara eta soinu txikiak daukazala lagun.
e Animaliak, landarak eta soinuak gogaikarriak dirala bakarrik gagozanean.
Btestua

3 Zenbatu bertso lerroen silabak, eta erantzun.

a Zenbat silaba daukiez 1., 3., 5. eta 7. lerroek?
b Zenbat silaba daukiez 2., 4., 6. eta 8. lerroek?
e Zeintzuk dira 2., 4., 6. eta 8. lerroen amaierako berba hoskideak?

4 Zein da testuaren gaia?

O heriotzea O mendizaletasuna D maitasuna

5 Poeteak irudi bi erabilten dauz bere maitea aitatzeko. Zeintzuk dira?

a izarra b había e mendia d usoa

Testu lirikoetan egileak bere barruko mu ndua erakusten deusku: poza, maitasuna, nostalgia, ilusinoa,
mina ... bere barruan zelan bizi dauzan.
Formaz laburrak eta sendoak dira, eta, norma lean, berba neurtuz, hau da, poesía eran, eginak izaten dira.
4 Lexikoa

Atzizkiak 1
1 Zelan osotu dira honango berba honeek? Adierazo.
Adibidez: liburutegi = fiburu + -teg,
b lehorte e saltoka d irudigile e umearo f udaldi
a berbaldi

2 Zer adierazoten dabe berba honeek? Ez badakizu, begiratu hiztegian.

a gosete b oporraldi e eurite d umearo
1
Gogoan izan: -a/di, -te eta -aro eratorpe n atzizkiek denpore a adierazo ten dabe. 1
bina berba.
3 Ezagutzen dozu -a/di, -te eta -aro atzizkiakaz osotutako beste berbarik? Pentsatu, eta idatzi

4 Orain idatzi beste bina berba, honango atzizki honeek erabilita: -keria, -tegi, -kor.

5 Sortu berba eratorriak, honango atzizkiak erabilita. Gero, osotu beheko testua.
-le • -ar • -ari • -garrí • -kízun • -ki

a ikas e zirrara
b Durango f interes
e irakas g konta
d posta h gozo

Afrikako lagun barriak

Durangoko Landako Eskolako 10-12 urte bitarteko 200
ikaslek Ghanako hiru eskoletako 360 _ _ -gaz (1)
jardun dabe eskutitz bitartez hartuemonean. Ghana
Afrikan dago, eta herrialde horrek tribu, etnia eta
hizkuntza ugari daukaz. Halan ere, hareen hizkuntza
ofiziala eta eskolan erabilten dabena ingelesa da .
.................................. - rentzat (2) eskutitzak ingelesez ídaztea ez
zan erreza izan, baina ekíntza hori ingeleseko klaseetan
-··-·--..·-·....·-·-·-en (3) laguntzaz egin ebenez, ez zan hain
gatxa suertatu. Eskutitzez aparte, euskal musikea,
eskulanak, __.._____......-.-ak... (4) bialdu eutseezan . Guztira,
12 kutxa. A zer zama _ _ _ _-rentzat (5)!

Ghanako lagunen fardela heldu za n eguna ere

.............................................. (6) izan zan hemengo ikasleentzat.
Ederrak eta ........................................... (7) iruditu jakezan
hareen ............................................. (8), ipuinak, marrazkiak eta
argazkiak. Horregai tik, aurten ere esperientzia
errepikatzeko irrikaz dagoz.
Karramarro aldizkaria, 13. zk.
 4
Deklinabidea 1
1 Begiratu irudiari, eta erantzun itaunei.

a Nora doa mutikoa? e Norengan jarri dabe arretea guztiek?

b Non dago soros lea? f Norengana joan da neskatoa?
e Nondik dator neskatoa? g Norengandik jaso dauz aholkuak ugerlariak?
d Noraino igon dau katuak? h Norenganaino joan behar dau ugerlariak?

2 Osatu taula.

mugagabea singularra plurala

NON jesarleku-TAN

NONDIK tranpolin-eTATIK

NORA aldaleku-TARA

NORAINO f/otagailu-TARAINO

NORENGAN sorosle-rENGAN

NORENGANDIK gizon-ENGANDIK

NORENGANA ume-rENGANA

NORENGANAINO emakume-rENGANAINO

a
••• Izen bizibakoak (etxe, horma, aulki... ) NON, NONDIK, NORA eta NORAJNO kasuetan deklinatzen dira .
1•
1• •
Bizidunak (irakas/e, neska .. .), barriz, NORENGAN, NORENGANDIK, NORENGANA eta NORENGANAINO kasuetan .
■
4 Ortografia

Al, ala eta ahal

i al
Baiezko edo ezezko erantzuna eskatzen daben itaunak egiteko erabilten da.
Etorri al da Mikel? 1
ala
Gehienetan, itaunetan era bilten da, elemen biren aukerea adierazoteko.
Zein behar dozu, gorria ala zuria? 1
ahal

1• Zer edo zer egiteko ahalmena edo egokierea adierazoten dau.

Azkenean leiho txikitik sartu ahal izan zan.
Desioa adierazoteko ere erabilten da. 1•
1 Ikasiko aha/ dau!
i
1 Aztertu lau adibideak. Zuzenak dira? Azaldu zergaitia.

a Ahal dodanean zure etxera joango naz.

b Aha/, ala eta al bereizten ikasi al dozu?
e Zure amak zein auto erosi eban, barría ala bigarren eskukoa?
d Bihar eguzkia egingo ahal dau, bestelan, jai daukagu !

2 Osotu esaldiak al, ala eta ahal erabiliz.

a Goserik ba .......................... daukazu?
b Azkenean katakumeak uretatik atera ......................... izan zenduezan, ezta?
e Kanastarik sartu .......................... eban Xubanek zapatuko partiduan?
d Hor .......................... daga gure ama, Janire?
e Nora joan gura dozu gaur arratsaldean, zinemara .......................... antzerki lana ikustera?
f Gaur ba .......................... daukagu entrenamendurik?
h Berogailua laster konponduko .......................... dabe, bestelan, izoztuko gara !

3 Zuzendu oker dagozanak.

a Hankea oraindik igeltsotan euki arren, kalera urten dala esan deust.
b Gura ahal dozu gugaz ugerlekura etorri?
e Azkenean zelan joango zarie lehengusuen herrira, trenez ahala autobusez?
d Ahal izan ezkero, gustura joango nintzateke ni udalekuren batera.
e Zuk ez ahal daukazu udalekura joateko gogorik?
f Jonek goizero egiten ahal dau ohea?
g Gabonetan eguraldi ona egingo al dau, bestelan, etxean sartuta egon beharko dogu ...
 lkasten ikasi 4
lrakurteaz
1 Zertarako irakurten dozu? ldatzi zenbakia sarritasuna adierazoteko.

1 asko 5 gitxi
a lkasteko.
b lnformazinoa lortzeko.
e Denporea pasatzeko.
d Datuak aurkitzeko.
e Gozatzeko.

2 Noiz egiten dozu irakurketa osoa (O) eta noiz azalekoa (A)?
a Gustatzen jatan istorio bat irakurtean. D
b Egunkarian informazino edo daturen bat bilatzen nabilenean . D
e Aldizkari batek zer eratako erreportajeak eta gaiak
dakarzan begiratzean. D
d Eskolako arlo bati lotutako azalpena irakurtean. D
e lnterneten informazino baten bila nabilenean. D
3 Zer egiten dozu berba edo esamolderen bat ulertzen ez dozunean?
Aukeratu.

a Beti hiztegian begiratzen dot esanahia.

b lnguruko berbei eta esaldiei erreparatuta, esanahia ondorioztatzen
ahalegintzen naz.
e lrakurketan atzera egiten dot, gaiaren haria berreskuratzeko.
d lrakasleari, gurasoei ... edo inguruan dodan baten bati itauntzen deutsat. r

•1 Testuak irakurtea , horreek 1

• •
1
ulertzea da. Sarritan, ostera,
berba edo esa pide batzuk ez •••
•
1
doguz ulertzen, eta horreek
1
••
ulertu barik gatxa izan daiteke
testua ulertzea. Holangoetan,
1
hiztegian begiratu aurretik,
1
~
ahalegindu testutik esanahia
ondorioztatzen.
n

1
1
 • •
4 Jolastu

1
A Entzun zortziko txikian egindako bertso honeek, osotu eta abestu.

Perna ndo amez ketarr ak :

Erreto reak:
Nola sinisten dedan
Ezan/ Esan (1) behar didazu
arrazoiarekin/arrasoiarekin (3),
instante batean
orain esa ngo diot
liburuti k txartela
sagart xo batekin :
ni k otero artean ,
nola zinizten/sinisten (2) dezun
uzain/usain (4) ta zaporea
zuk zeure artean kolorearekin,
daudela hiru pertsona horra hiru genero
Jaungo iko batean . gauza bat batekin .

gero, zuk zure lagunen batí buruzkoa.

2 lrakurri Lazkao Txikiri zein puntu jarri eutsien, eta zelan amaitu eban bertsoa . Osotu,

Bertso bat bota eiozu Bertso bat bota iozu

zeure buruar i. zure lagunari.

Ezagutzen det eta ] ~ - -- - -~ ) puntua + - - - - (- [

erreza det hori:

mutil txiki-txikia
koloreak txuri,
arkum e j aiober ri
txiki bat dirudi.

1
1
.J.::ikizu... 1
1
1
•• Akerb altza
Euska l mitologiako pertsonaia da.
1
1
i1 Dirudi enez, lur barrua n bizi da, eta bere mende
1
•
1
1
1
morro i asko da ukaz. Ekaitz ak sortze ko indarr a
dauka , eta bere zainpe an dauka zan an imalia k
•
1

••
1
1
oker eta gatx guztie tatik gordet en dauz.
1•
1
1
Horregaitik, baserr i askota n, aker bat hazten dabe, 1
etxeko aberee n artean , horree kjagon daizan . •
1
1
1
1
1
• 1
 • •

•• •
4
3 Aurkitu sei desbardintasunak.

4 Jolasa.

Sei berbak norabide bietan idatzi behar dira.

1. lzoztutako gozokia.
2. Gipuzkoako herria.
3. Une honetan.
4. ltxaroten.
5. NoREKIN atzizkia.
6. Ni alderantziz.
7. Alfabetoko lehenengo letrea.

5 Zer ikusten da irudietan?