Βήτα αδρενεργικοί αναστολείς.

Γενική επισκόπηση (Oxford Handbook of

Cardilology)

( μετοπρολόλη (lopresor), νεβιμπολόνη (lobivon), ατενολόλη (tenormin), μπισοπρολόλη ( concor),

καρβεδιλόλη (dilatrend, carvepen). Φυσικά σας γράφω μόνο τα πρωτότυπα, υπάρχουν άπειρα
γενόσημα…).

Μηχανισμός λειτουργίας

Αναστέλλουν την δράση της νοραδρεναλίνης στους β-υποδοχείς που βρίσκονται στο
μυοκάρδιο, σε όλο το κυκλοφοριακό σύστημα αλλά και αλλού 1. Σαν συνέπεια αναστέλλεται η
συμπαθητική διέγερση του καρδιακού ρυθμού και η μυοκαρδιακή συσταλτικότητα ( μετάφραση :
χτυπάει πιο αργά η καρδιά και εξωθεί μικρότερη ποσότητα αίματος, αυτό το τελευταίο ονομάζεται
μειωμένο κλάσμα εξώθησης. Είναι κλάσμα επειδή πάντα η καρδιά ένα κλάσμα, ένα ποσοστό, του
συνολικού αίματος που βρίσκεται κάθε φορά στο εσωτερικό της εξωθεί, δεν αδειάζει ποτέ εξ
ολοκλήρου). Οι β-αποκλειστές επιβραδύνουν την πυροδότηση του βηματοδότη ( pacemaker cell )
στον φλεβόκομβο ( sino-atrial node ) και συνεπώς έχουν αρνητική χρονότροπο δράση ( άλλος
τρόπος να πούμε ότι επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό ) ΑΛΛΑ επηρεάζουν επίσης και την αγωγή
του σήματος διαμέσου του κολποκοιλιακού κόμβου (atrioventricular node κάτι που είναι ΤΕΛΕΙΩΣ
διαφορετικό από την χρονότροπο δράση. Είναι άλλο ένα σήμα να παράγεται πιο αραιά => αρνητική
χρονότροπος δράση και άλλο άπαξ και παραχθεί να κινείται πιο αργά λόγω επηρεασμού της αγωγής
του σήματος => κολποκοιλιακός αποκλεισμός). Για αυτόν τον λόγο έχουν αντιισχαιμική και
αντιαρρυθμική δράση2.

Οι β-αποκλειστές μειώνουν και την αρτηριακή πίεση ( δεν είπε κανείς ότι το κάνουν στην
αντιαρρυθμική ή στην αντιισχαιμική δόση οπότε μην βιάζεστε να βγάλετε αυτό το συμπέρασμα,
μπορεί κάλλιστα οι δόσεις να είναι διαφορετικές για να επιτευχθεί κάθε αποτέλεσμα ) αν και ο

1
Ταυτοποιήθηκαν δύο υποτύποι β αδρενεργικών υποδοχέων. Οι β1 αδρενεργικοί υποδοχείς, η κυρίαρχη ομάδα
υποδοχέων σε καρδιακό και λιπώδη ιστό, είναι εξίσου ευαίσθητοι στην νοραδρεναλίνη και την αδρεναλίνη, ενώ
οι β2 αδρενεργικοί υποδοχείς, που είναι υπεύθυνοι για την χάλαση των λείων μυών της μήτρας, των
αεραγωγών, και των αγγείων είναι πολύ λιγότερο ευαίσθητοι στην νοραδρεναλίνη από ό,τι είναι στην
αδρεναλίνη. Ερευνητικά δεδομένα έδειξαν την ύπαρξη τουλάχιστον ενός επιπλέον υποτύπου. Αυτοί οι β3
αδρενεργικοί υποδοχείς, αφθονούν στον λιπώδη ιστό, και είναι 15 μη-ευαίσθητοι στους κοινώς
χρησιμοποιούμενους β ανταγωνιστές. Φαρμακολογικές αποδείξεις συσσωρεύονται για μια τέταρτη ομάδα,
εντοπισμένη στον καρδιακό ιστό διαφόρων ειδών. Αυτή η ομάδα των β4 αδρενεργικων υποδοχέων
ενεργοποιείται με χαμηλή ισχύ από τη νοραδρεναλινη και την αδρεναλίνη και εξουδετερώνεται από
ανταγωνιστές τους, όπως η βουπρανολόλη. Ωστόσο, σαφή αποδεικτικά στοιχεία γι’ αυτό το υποθετικό σενάριο
των β4 υποδοχέων εξακολουθούν να απουσιάζουν.
Ακολουθεί πίνακας με τις δράσεις των β υποδοχέων

Ακολουθεί πίνακας με τις μη καρδιαγγειακές δράσεις των β υποδοχέων

ακριβής μηχανισμός δράσης είναι αδιευκρίνιστος εισέτι. Εικάζεται ότι η μείωση των
κυκλοφορούντων επιπέδων της ρενίνης ( Ουπς που κολλάει αυτό; Κολλάει στο ότι πρέπει να
διαβάσετε την υποσημείωση ένα (1) που συναντήσατε και προσπεράσατε παραπάνω και να μάθετε
που είναι κατανεμημένοι οι β-υποδοχείς και επομένως ποια συστήματα επηρεάζονται από αυτά τα
φάρμακα…) ή ο μειωμένος συμπαθητικός τόνος ( ό,τι ακριβώς ισχύει και στην προηγούμενη
παρένθεση) μπορεί να είναι υπεύθυνοι.

Ενδείξεις βάσει κλινικών δεδομένων

1. Στηθάγχη3

2
Ποια δράση προσφέρει την αντιισχαιμική και ποια την αντιαρρυθμική δράση;

3
Η στηθάγχη είναι παροξυσμός θωρακικού πόνου που εντοπίζεται στην προκάρδια περιοχή και αποτελεί την
κυριότερη κλινική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου. Η στηθάγχη είναι σύμπτωμα, όχι νόσος, και
συγκεκριμένα το αποτέλεσμα της μη επαρκούς τροφοδότησης της καρδιάς με αίμα (ισχαιμία του μυοκαρδίου).
Είδη στηθάγχης

1. Σταθερή στηθάγχη : Ο στηθαγχικός πόνος εμφανίζεται όταν υπάρχει ένας ή περισσότεροι

παράγοντες που αυξάνουν το καρδιακό έργο και τις απαιτήσεις του μυοκαρδίου σε οξυγόνο. Τέτοιοι
παράγοντες είναι η σωματική άσκηση, η συγκινησιακή φόρτιση, το έντονο ψύχος, ένα πλούσιο
γεύμα, η σεξουαλική πράξη κ.ά. Ο πόνος διαρκεί μερικά λεπτά και υποχωρεί με τη λήψη ενός
νιτρώδους φαρμάκου ή με διακοπή της σωματικής άσκησης.

2. Ασταθής στηθάγχη : Ο στηθαγχικός πόνος εμφανίζεται ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη κάποιου
εκλυτικού παράγοντα όπως η σωματική άσκηση, δηλαδή ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας ή κατά τη
διάρκεια του ύπνου. Ο πόνος μπορεί να είναι εντονότερος από εκείνον της σταθερής στηθάγχης και
να διαρκεί περισσότερο, υποχωρεί δε με τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων. Η ασταθής στηθάγχη
υποδηλώνει σοβαρότερη νόσο των στεφανιαίων αγγείων και έχει χειρότερη πρόγνωση. [ Ὀσο
μεγαλὐτερη εἰνα η διἀρκειἀ της, τόσο σοβαρότερη είναι και η πρόγνωσή της. Οι παρατεταμἐνες
κρίσεις συχνά οδηγοὐν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου.

3. Στηθάγχη Prinzmetal : Οφείλεται κυρίως σε σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών, παρά σε

αθηροσκλήρωση, αν και αθηροσκλήρωση μπορεί να συνυπάρχει. Συνήθως εμφανίζεται κατά την
ηρεμία ή κατά τη διάρκεια του ύπνου και μπορεί να θεωρηθεί ασταθής στηθάγχη.
 2. Δευτερογενής πρόληψη σε έμφραγμα μυοκαρδίου
3. Καρδιακή ανεπάρκεια, συγκοπή4
4. Κολπική μαρμαρυγη (atrial fibrillation)
5. Υπέρταση : μεταναλύσεις έχουν δείξει ότι οι β-αποκλειστές δεν προσφέρουν την ίδια
προφύλαξη για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο συγκρινόμενοι με άλλα αντιυπερτασικά
και για την ίδια ελάττωση της αρτηριακής πίεσης. Συνεπώς οι β αποκλειστές δεν
συνιστώνται πρώιμα στην διαχείριση της υπέρτασης εκτός και αν υπάρχουν άλλες
αδιάσειστες ενδείξεις για την χρήση τους π.χ. συννοσηρότητα με στηθάγχη ή
δευτερογενής πρόληψη καρδιακού εμφράγματος.

Επιλογή φαρμάκου

Η επιλογή του φαρμάκου πρέπει να λάβει υπόψη της τις ενδείξεις του φαρμάκου, τα υπάρχοντα
δεδομένα των κλινικών μελετών και τις ιδιότητες των υποψήφιων β αποκλειστών.

Οι σημαντικότερες ιδιότητες των φαρμάκων που πρέπει να ληφθούν υπόψιν είναι

1. Διάρκεια δράσης, γενικά οι μακράς διάρκειας παράγοντες είναι προτιμητέοι

2. Υδατοδιαλυτότητα και λιπιδιαλυτότητα, επηρεάζουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες
3. Καρδιοεκλεκτικότητα

Στον πίνακα που ακολουθεί θα βρείτε τα χαρακτηριστικά αυτά ανά φαρμακευτικό παράγοντα

Παράγοντας Χρόνος ημίσειας ζωής Λιποφιλία Καρδιοεκλεκτικότητα

σε ωρες
Ατενολόλη 7 - +
Μπισοπρολόλη 11 + ++
Καρβεδιλόλη 6 + -
Μετοπρολόλη 5 + +
Μεβιμπολόλη 10+ +++ +++

Γενικές αρχές δοσολογίας

Στόχος της έναρξης ενός β-αποκλειστή είναι η επίτευξη καρδιακού ρυθμού μεταξύ 50 και
60 παλμών ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΗΡΕΜΙΑΣ. Οι ασθενείς με οριακή βραδυκαρδία, καρδιακή
ανεπάρκεια, υπόταση ή πολλαπλή αντιυπερτασική αγωγή καθώς και οι ασθενείς μεγάλης ηλικίας
πρέπει να γίνει εκτίμηση έναρξης χαμηλότερης δόσης και σταδιακή τιτλοποίηση. Ακολουθεί
πίνακας όπου παρουσιάζονται οι εναρκτήριες δόσεις και οι δόσεις στόχοι στους ευρέως
συνταγογραφούμενους β-αποκλειστές

4
Ο όρος heart failure μεταφράζεται και ως καρδιακή ανεπάρκεια και ως συγκοπή. Εντούτοις συγκοπή είναι
ένας πολύ ευρύτερος όρος που είναι η ξαφνική, παροδική, μικρής διάρκειας, μέχρι 20-30
δευτερόλεπτα, ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ, λόγω παροδικής μείωσης της αιμάτωσης προς ολόκληρο
τον εγκέφαλο. Οι αιτίες είναι πολλές π.χ. συγκοπή υπερευαίσθητου καρωτιδικού κόλπου,
αγγειοπαρασυμπαθητική ή βαγοτονική συγκοπή, ορθοστατική συγκοπή κτλ.
Παράγοντας Εναρκτήρια δόση σε mg Δόση στόχος σε mg
ημερήσιας δόσης
Ατενολόλη 25-50 50-100
Μπισοπρολόλη 10 10-20
Μπιροπρολόλη σε καρδιακή 1,25 Αυξάνουμε σταδιακά εντός 10-
ανεπάρκεια 12 εβδομάδες στα 10 mg
Καρβεδιλόλη 12,5 50
Καρβεδιλόλη σε καρδιακή 3,125 δύο φορές την ημέρα Αυξάνουμε σταδιακά εντός 10-
ανεπάρκεια 12 εβδομάδες στα 25mg δυο
φορές την ημερα
Μετοπρολόλη 25 δυο φορές την ημερα 50-100 2-3 φορές την ημέρα