Schmalkaldische Oorlog

De Schmalkaldische Oorlog (Duits: Schmalkaldischer Schmalkaldische Oorlog

Krieg) was een oorlog die in 1546 en 1547 werd gevoerd
tussen keizer Karel V en de Schmalkaldische Bond, een
alliantie van protestantse vorsten en steden in het Heilige
Roomse Rijk. De belangrijkste leden van de Bond waren
landgraaf Filips van Hessen en keurvorst Johan Frederik
van Saksen. Karel V werd gesteund door zijn broer
Ferdinand en hertog Maurits van Saksen.

De keizer begon de oorlog om de eenheid van het geloof in

het Heilige Roomse Rijk te herstellen en om zijn invloed in
het Rijk te versterken.[1] De eerste gevechten vonden
plaats in het zuiden van Duitsland, langs de Donau.
Vervolgens verplaatste de oorlog zich naar Saksen waar de
legers van de keizer de Bond verpletterend versloegen.
Johan Frederik en Filips van Hessen werden
gevangengenomen en de Schmalkadische Bond werd
opgeheven.
Keizer Karel V na de Slag bij Mülberg door
Titiaan.
Door zijn overwinning bereikte de keizer het toppunt van
Datum 20 juli 1546 - 19 mei 1547
zijn macht. Met het Interim van Augsburg, dat de keizer op
Locatie Heilige Roomse Rijk
de Rijksdag van 1548 uitvaardigde, probeerde de keizer het
Resultaat Keizerlijke overwinning
katholieke geloof in het hele rijk opnieuw in te voeren, Verdrag Capitulatie van Wittenberg
hoewel hij wel een aantal concessies aan de protestanten Rijksdag van Augsburg
deed. Het interim werd echter bijna nergens geaccepteerd. Strijdende partijen
Na een opstand in 1552 van een aantal Duitse vorsten, Schmalkaldische Heilige Roomse Rijk
moest Karel V toegeven en werd het interim uitgesteld. Bond: Oostenrijk
Hessen Kerkelijke Staat
Uiteindelijk werd in 1555 de Godsdienstvrede van Keurvorstendom Spanje
Augsburg gesloten, waarin het lutheranisme in het Rijk Saksen Hertogdom Saksen
officieel werd toegestaan. Leiders en commandanten
Johan Frederik I van Karel V
Saksen Ferdinand
Voorgeschiedenis Filips I van Hessen Alva
Burtenbach Maurits van Saksen
Erik II van Calenberg
In 1531 werd het Schmalkaldisch Verbond opgericht, een
alliantie van protestantse vorsten binnen het Heilige
Roomse Rijk. De bond zorgde ervoor de keizer nooit direct te provoceren, maar de aanwezigheid
van een protestants verbond binnen het rooms-katholieke Keizerrijk, tastte de eenheid van het rijk
aan. Keizer Karel V probeerde de godsdienstkwestie tevergeefs diplomatiek op te lossen. In 1546
verklaarde het Schmalkaldisch Verbond het Concilie van Trente met geweld te willen bestrijden.
De keizer stond machteloos, omdat hij zowel met Frans I van Frankrijk als met de Turken in oorlog
was. Nadat Karel V in 1544 een vredesverdrag met de Fransen had getekend, de Vrede van Crépy,
kon hij zich op de prinselijke oppositie concentreren.

Begin van de oorlog en de Slag bij Mühlberg

In 1546 bezette hertog Maurits van Saksen de gebieden van keurvorst Johan Frederik I van Saksen
om politieke redenen. Maurits was zelf een lutheraan en werd daarom door het Schmalkaldisch
Verbond als verrader gezien. Johan Frederik, die zich in Württemberg bevond, trok met zijn leger
terug naar Saksen waar hij de Albertijnse gebieden bevrijdde en de Ernestijnse gebieden van
Maurits bezette. Hierna trok hij naar Bohemen waar hij tevergeefs steun hoopte te krijgen van de
boerenbevolking.

Tegelijkertijd veroverde keizer Karel V tijdens de zogenaamde Donauveldtocht de Schmalkaldische

steden Ulm, Konstanz en Biberach. Daarna trok hij naar Bohemen waar de keizerlijke legers de
Schmalkaldische strijdkrachten dwongen zich terug te trekken. Aan de Elbe in de buurt van het
plaatsje Mühlberg troffen de twee legers elkaar in de Slag bij Mühlberg.

Omdat de Schmalkaldische officieren niet tot overeenstemming konden komen over de te nemen
strategische beslissingen, konden de keizerlijke troepen zonder veel moeite de Bond verslaan.
Johan Frederik werd tijdens de slag verwond en gevangengenomen.

Nasleep
De slag betekende het einde voor het Schmalkadisch
Verbond. Alleen de steden Bremen en Maagdenburg
bleven zich nog tegen de keizer verzetten. De steden
wisten belegeringen door de keizerlijke troepen te
weerstaan en weigerden de aan hen opgelegde boetes te
betalen.

De door het verbond gevangengenomen katholieke

Hendrik II van Brunswijk-Wolfenbüttel werd vrijgelaten
en hersteld als hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel.
Maurits van Saksen kreeg de gebieden van Johan Frederik
in bezit en werd daarmee gepromoveerd tot keurvorst.
Karel V
Hoewel het Karel V gelukt was om de protestantse legers
te verslaan, lukte het hem niet om de eenheid in zijn rijk
te herstellen en om het katholicisme als staatsgodsdienst geaccepteerd te krijgen. In 1555 werd
daarom de Godsdienstvrede van Augsburg getekend waarin werd gesteld dat de religie van de vorst
ook de religie van het gebied zou worden.

Bronnen, noten en/of referenties

History of Hungary book-series (10 tome): History of Hungary 1526-1686, First book, Editor in
chief: Pál Zsigmond Pach; Editor: Ágnes Várkonyi R. Akadémia Kiadó, Boedapest 1985. ISBN 963 05
0929 6

1. Blockmans, Karel V

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schmalkaldische_Oorlog&oldid=62103099"

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 24 mei 2022 om 10:49.

De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende
voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.
Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder
winstoogmerk.