FUTURE PROOF WERKEN

IN EEN VERANDERENDE
KANTOOROMGEVING

Daniël Dullers
Daniel.dullers@Co-Branding.eu
WAAR WILLEN WE HET IN DEZE LESSENREEKS
OVER HEBBEN?
*
DE TOEKOMST VOORSPELLEN IS NIET EVIDENT

• IN 2000 (dat is in deze eeuw) schreef een student in een paper

bij het afsluiten van zijn master in marketing en communicatie:
"het is nuttig om binnen de sector waarin men actief is, zich af
te vragen of er wel degelijk een trend van direct shopping
bestaat of dat het eerder gaat om een verschuiving van
traditionele postorderomzet naar direct shopping via nieuwe
kanalen”
(om begrijpelijke redenen wil deze student vandaag liever
anoniem blijven)
 TOCH IS HET
AANGEWEZEN OM IN Eind 2019 (voor de uitbraak van Corona)
schreef technologie trendwatcher Jo
EEN SNEL Caudron in “De wereld is rond”:
VERANDERENDE "Ik verwacht dat binnen een periode van 10
jaar drie perfecte stormen op ons af komen
SAMENLEVING NA TE op het vlak van werk, wonen en mobiliteit".
DENKEN OVER FUTURE "Deze stormen zullen samen resulteren in
een metastorm die veel zal veranderen."
PROOF HANDELEN Hij beschrijft dat we de metastorm moeten
gebruiken als een positieve kracht om tot
een betere wereld te komen.
Ondertussen verscheen er een nieuwe druk
van zijn boek waarin hij terugblikt op het feit
dat alles veel sneller is gegaan dan hij dacht.
 EEN OOSTERSE
PARABEL UIT HET
BOEK VAN
CAUDRON WIL IK
JULLIE NIET “Een bergwandeling eindigt altijd met de
tocht naar beneden tenzij je op de top zoekt
ONTHOUDEN naar een nieuw perspectief”’
WIJ LUISTEREN NAAR EEN RECENTE VISIE VAN JO
CAUDRON OVER DIGITALE TRANSFORMATIE
*
 - Digitale transformatie ging samen met digitale
disruptie

- Toonaangevende bedrijven verloren hun leidende

DE VISIE VAN JO positie doordat er nieuwe spelers op de markt
kwamen die de bestaande business modellen totaal
CAUDRON veranderden (Uber werd het grootste taxibedrijf
zonder dat ze eigenaar zijn van een wagen - Facebook
SAMENGEVAT werd het grootste mediabedrijf zonder dat ze één
journalist in dienst hebben - Airbnb werd marktleider
inzake verhuur van toeristische accomodatie zonder
dat ze een pand in eigendom hebben)
 - Corona
werd gevolgd door andere systeemschokken als
klimaatrampen, oorlog, energiecrisis zodat ie-
dereen nu overtuigd is van
de noodzaak tot transformatie
DE VISIE VAN JO
CAUDRON
SAMENGEVAT - De nieuwe business modellen die we nodig
hebben kunnen zich niet meer alleen beperken
tot digitale transformatie maar zullen veel
verder moeten gaan en ingrijpen op heel wat
domeinen zoals wonen, werken, klimaat
 - De transformatie zal ingrijpender en urgenter zijn

DE VISIE VAN JO - De noodzaak van

CAUDRON het ontwikkelen van nieuwe business modellen wordt
een langdurige opdracht
SAMENGEVAT
 Artificiële inteligentie
GDPR-regelgeving

WELKE DIGITALE Blokchain

TRANSFORMATIES Cloudcomputing

VOLTREKKEN ZICH CMS

VANDAAG OF CRM & CXM
KOMEN OP ONS Datagedreven management en KPI’s
AF? Virtuele realiteit
Metaverse
DE FUTURE PROOF MANAGEMENT-ASSISTENT
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
EEN TERREINVERKENNING
TOEPASSINGEN GEBASEERD OP
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
• We denken natuurlijk meteen aan het meest gekende
voorbeeld de zelfrijdende auto
• Maar er is nog veel meer aan de orde:
- een robotassistent die in het ziekenhuis het ziekenhuis
schoon linnen rondbrengt of vuil linnen ophaalt
- zorgrobots die een sociale functie verzorgen bij mensen
met dementie of Zora de zorgrobot die mensen helpt bij
revalidatieoefeningen
- banken zetten slimme algoritmen in om klanten te
informeren
- Klantendiensten zetten chatbots i om klanten verder te
helpen op basis van standaard antwoorden of AI
TOEPASSINGEN GEBASEERD OP
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
- Kassaloze winkel: in Amerika bestaan reeds winkels
van Amazon waar je met een contactloze pas de
deur opent en je aankopen verzamelt. Via allerlei
sensoren worden die toegevoegd aan je
winkelmandje. Bij het einde van je boodschappen
ga je op een betaalpunt staan, reken je
automatisch af en opent de deur voor je.
- Datagebruik om sportprestaties te analyseren
WAT IS ARTIFICIËLE
INTELLIGENTIE?
- Intelligentie leren aan machines zodat deze zelfstandig
kunnen werken zonder begeleiding door de gebruiker
- Ontwikkelen van artificiële intelligentie is een proces
dat continu in ontwikkeling is
- Top down AI: routines beschrijven voor machines en
regels aanleren zodat machines leren zelfstandige
beslissingen te nemen
- Bottum up AI: machines leren patronen te herkennen
en te voorspellen zodat de machines slimmer worden
naarmate ze meer leren (machine learning en
deeplearing)
WAT IS ARTIFICIËLE
INTELLIGENTIE?

Veel systemen functioneren al behoorlijk als het om een

eng gespreksonderwerp gaat, als het gaat om het
automatiseren van één taak (Narrow AI)maar niet als het
over bredere onderwerpen gaat die een heel spectrum
van taken aankan (General AI).

Alan Turing ontwikkelde de gelijknamige test en ging er

van uit dat als een systeem jou drie minuten lang kan
doen twijfelen of je met een computer of een mens
praat de test geslaagd is. Tot op vandaag heeft nog geen
enkel systeem deze test volwaardig doorstaan.
WAT IS ARTIFICIËLE
INTELLIGENTIE?
- Narrow AI ontwikkelt zich tegen een zeer snel
tempo en zal naar verwachting evolueren naar
General AI.
- Of dit ook wil zeggen dat we zullen evolueren tot
de volgende stap naar Super Intelligentie die de
menselijke capaciteit zal voorbijsteken en waarbij
ook gevoelens om de hoek komen kijken is nog de
vraag.
MACHINE- Het
LEARNING
gaat om machines die zelf kunnen leren en daardoor
steeds slimmer worden. Door een algoritme meer en meer
voorbeelden te laten zien wordt het steeds beter.
- Google en een aantal NGO’s beheren de Global Fisching
Watch een dynamische wereldkaart die in beeld brengt waar
er gevist wordt
- Een traditioneel recept aanpassen met buitenlandse
invloeden met lekkere smaakcombinaties
- AI-systeem dat sniffers beheert op de laadkranen van
containers in de haven en zo de containers selecteren die
gecontroleerd moeten worden op drugs
- Machine learning is zeer geschikt voor alles met heel veel data
waarin je patronen kan herkennen bijvoorbeeld immo
websites die de waarde van een huis schatten
- Het schrijven van instructies voor machine learning kan
deontologische problemen opleveren bijvoorbeeld
verkeersinstructies voor zelfrijdende auto’s
MACHINE LEARNING
•*
DEEP LEARNING
DEEP LEARNING is verwant met MACHINE LEARNING maar kan
veel meer data analyseren waardoor het met een hoge mate van
waarschijnlijkheid patronen kan ontdekken met een hogere
mate van juistheid dan een menselijke professional.
Deze vorm levert minder werk op voor programmeurs omdat ze
minder informatie moeten voorkauwen omdat het systeem
ongestructureerde databases kan doorzoeken.
• Medische diagnostiek die oogziekten of huidkankers opspoort
• Watch-Bot observeert menselijk gedrag en stuurt signalen bij
afwijkend gedrag
• Een zelfrijdende auto maakt ook gebruik van deep learning
door veel te oefenen in verschillende verkeerssituaties
• Gezichtsherkenning
Deep learning ook neurale netwerken genoemd is geïnspireerd
op de werking van onze eigen hersenen en op het menselijk
leerproces door oefenen.
DEEP LEARNING IN MEDISCHE DIAGNOSTIEK
*
DEEP LEARNING HEEFT OOK
ZIJN SCHADUWZIJDEN
• China observatie van het gedrag op de openbare
weg gekoppeld aan een boetesysteem.
• Wat doet google met de informatie die Alexa
verzamelt?
 VANAF 2022 DEDEN • 2022 was het jaar waarin generatieve AI
doorbrak
ER ZICH BELANGRIJKE
ONTWIKKELINGEN
VOOR DIE IN 2023 • Generatieve AI slaagt er in om nieuwe dingen
WERELDNIEUWS te genereren na uitvoerige training en beperkt
zich niet langer tot het ontdekken van
WERDEN patronen in enorme hoeveelheden data
 • De Amerikaanse digitale kunstenaar Jason
Allen won begin september 2022 een
kunstwedstrijd met een kunstwerk dat hij niet
zelf had gemaakt maar dat een computer voor
hem had gemaakt.
ACTUELE • Hij had een AI model gevoed met de
ONTWIKKELINGEN omschrijving van een beeld dat hij graag wou
zien.
• De AI-tool Midjourney genereerde een unieke
verzameling van pixels op basis van een
opdracht (prompt)(DallE)
 • Open AI is de vaandeldrager van de
generatieve AI en verbaasde nadien met
ChatGPT een chatbox die zelfstandig nog niet
bestaande teksten kan produceren
• ChatGPT is een tot nog toe gratis internetdienst
die een door artificiële
ACTUELE intelligentie gegenereerd antwoord geeft op
ONTWIKKELINGEN vragen en verzoeken.
• Chat GPT kan ook antwoorden dat hij het nog
niet weet want hij is maar opgeleid tot 2021
over de periode daarna kan hij nog niets
produceren.
 • De gebruiker voert een opdracht in waarna de
chatbot een tekst produceert.
• De chatbot zal op basis van zijn bronnen op het
internet een coherente vlot leesbare tekst
ACTUELE genereren – zonder dat je pagina's met
ONTWIKKELINGEN zoekresultaten van Google moet doorspitten.
• ChatGPT is een taalmodel dat is opgeleid om
het volgende woord in een grote reeks
woorden zo juist mogelijk te voorspellen .
 • Het systeem is gevoed met tekst die tot 2021
door mensen op het internet werd geplaatst
Wikipedia-pagina's, nieuwsartikelen, blogs,
internetfora....
ACTUELE • Het systeem heeft zichzelf aangeleerd hoe
ONTWIKKELINGEN nieuwe teksten te genereren.
• Een half uurtje spelen leert me dat het
systeem over Vlaamse toestanden zeker niet
over alle informatie van Google beschikt.
 • Microsoft investeerde 10 miljard willen
investeren in ChatGPT en ziet zo ondermeer
een kans om google voorbij te steken met zijn
tot nog toe weinig gebruikte zoekrobot Bing.
• Omdat ChatGPT zijn informatie online
verzamelt en het internet volstaat met
onnauwkeurige of gekleurde
ACTUELE informatie kunnen die elementen ook
ONTWIKKELINGEN doorsijpelen in de teksten die de chatbox
schrijft.
• Professionele tekstschrijvers zoals journalisten,
auteurs en copywriters zien hun broodwinning
bedreigd. AI-expert Michiel Vandendriessche
vertelt in het VRT-journaal dat het niet zo een
vaart zal lopen. ChatGPT is eerder een tool om
hen te assisteren zodat ze efficiënter kunnen
werken.
 • Scholen vrezen ChatGPT omdat de tool de taken van
leerlingen en studenten zou kunnen maken. Het
departement onderwijs van NY City zou ChatGPT reeds
verboden hebben. Vlaams AI-specilist Mieke De
ACTUELE Ketelaere vindt dit geen goed idee maar wijst er op dat
we jongeren moeten opleiden tot kritische
ONTWIKKELINGEN gebruikers van de nieuwe technologie en moeten zorgen
voor begeleiding.
 • AI kenner Laurant Sorber vindt het in De
Standaard terecht om ChatGPT te omschrijven
als een nieuw iPhone-moment omdat het
narrow AI en general AI weer korter bij elkaar
brengt.
• Hij wil ChatGPT nog geen op de menselijke
ACTUELE intelligentie lijkende activiteit
ONTWIKKELINGEN noemen omdatChatGPT nog heel directief is .
Je moet nog veel van wat je verwacht
uitleggen aan de machine alsof je aan een
butler waarbij je ontbijt- met ei besteld moet
uitleggen wat hij allemaal moet doen om
eieren te bakken.
 • Op de gebreken die ChatGPT nog vertoont
reageert Sorber door het verhaal van wat je
ervaart de eerste keer dat je kennis maakt met
een innovatie.
ACTUELE 1. Je ziet alle beperkingen
ONTWIKKELINGEN
2. Je ziet het enorme potentiëel en hoe
ongeloofelijk waardevol het kan worden als
die problemen zijn opgelost.
 • De weg naar machines die creatief worden en
iets gaan produceren in plaats van het
menselijk brein werd ingeslagen op basis van
GPT 3,5
• In de week van 20 maart 2023 werd Chat GPT 4
voorgesteld waarin weerom een flinke evolutie
werd gerealiseerd. De evolutie valt volgens
sommigen toch wat tegen.
ACTUELE • Chat GPT 4 is naast zijn training op tekst nu ook
ONTWIKKELINGEN getraind op beelden en kan bijvoorbeeld
beschrijven wat op foto's te zien is. Ofschoon
de nieuwe versie nog steeds antwoorden blijft
verzinnen die niet juist zijn (hallucineren)zou
dit zijn afgenomen (-80%) en zou de graad van
juiste antwoorden verhoogd zijn met 40%.
• Jammer genoeg blijven de mogelijkheden van
chat GPT 4 ook beperkt tot september 2021.
 • Ook eind maart 2023 communiceerde Microsoft
over zijn nieuwe toepassing copiloot voor Microsoft
365 waardoor ook AI wordt geintegreerd in
de toepassingen van Microsoft 365
ACTUELE zo kan de toepassing ook mails en virtuele vergaderingen s
amenvatten en kunnen Powerpoint slides worden aangema
ONTWIKKELINGEN akt op basis van een word document.
 • Na de lancering van Chat GPT 4 bleek AI soms wel
heel op menselijk gedrag lijkende reacties te
vertonen zoals het produceren van romantsiche
uitingen tegenover een journaliste en een uit de
hand gelopen landurige chatreletie met een Belg
die zich door een schatsessie liet inspireren tot
zelfdoding.
ACTUELE • Eind maart resulteerde één en ander in een open
ONTWIKKELINGEN brief van enkele vooraanstaanden zoals filosoof
Harari, Apple medeoprichter Wozniak en Elos
Musk die alle AI-labs oproepen om gedurende
zes maanden te stoppen met nieuwe AI-
ontwikkelingen om in die periode werk te maken
van veiligheidsmaatregelen, regulering en
controle.
 • Sam Altman ceo van OpenAI de innovator
achter ChatGPT wijst er op dat het gevaar
niet ligt bij OpenAI maar bij concurrenten
met minder verantwoordelijkheidszin die
ACTUELE AI-modellen uitbrengen zonder de nodige
ONTWIKKELINGEN beveiliging (misschien speelt het feit dat
Musk die medeoprichter was van
OpenAI maar vertrok toen hij niet de kans
kreeg om nummer 1 te worden ook wel
een rol?).
 • Blijf jezelf ontwikkelen: blijf leren en jezelf ontwikkelen in
Wat ik volgens vaardigheden die relevant zijn voor de toekomst, zoals
technologische vaardigheden en
Chat GPT aan communicatievaardigheden.
• Wees flexibel: wees open staan voor veranderingen en
een 22 jarige mogelijkheden in je carrière. De wereld verandert snel, dus
je moet flexibel zijn om me te gaan met de veranderingen.
student moet • Zoek naar kansen in groeiende industrieën: zoek naar
industrieën die aan het groeien zijn, zoals de technologie-
vertellen over of duurzame energie-industrie, en overweeg om daarin te
werken.
future proef • Wees bewust van de impact van technologie op je werk:
werken technologie zal een steeds grotere rol spelen in ons werk,
dus wees bewust van hoe technologie je werk zal
( inclusief taalfoutjes) beïnvloeden en leer hoe je ermee kunt werken.
Wees een teamspeler: streef naar samenwerking en
communicatie in je werk. In een wereld waar technologie
steeds belangrijker wordt, zullen mensen die samenwerken
en communiceren vaak succesvoller zijn dan degenen die
alleen werken
WAT IS EEN ALGORITME?

• Een algoritme is de sleutel om tot AI te komen

• Dankzij algoritmen helpen slimme AI systemen ons
met de meest complexe vraagstukken
• Een algoritme is een reeks regels en instructies die
je van een beginsituatie naar een einddoel
brengen.
EEN ALGORITME OM DE WAS TE DOEN

1. Verzamel de vuile was

2. Vul de wasmachine met de was
3. Voeg de juiste hoeveelheid wasmiddel toe
4. Kies het juiste wasprogramma
5. Neem na afloop van het wasprogramma de was uit
de wasmachine
6. Hang de was op om te drogen
We kunnen dit algoritme uitbreiden met bijkomende
instructies zoals ga nieuw wasmiddel kopen als het
wasmiddel op is of zorg dat de gekleurde was en de witte
was gescheiden worden
DANKZIJ AI EN ALGORITMEN BESCHIKKEN WE
OVER TOEPASSINGEN DIE VERBAZENDE
RESULTATEN OPLEVEREN

• Google die als zoekmachine wereldwijd 3,5 miljard

keer per dag wordt gebruikt
• Het uitstippelen van een route met je
navigatiesysteem
• Het opsporen van verdacht betalingsverkeer
• Het aanbieden van klantenservice via chatbots

Door vooruit te denken worden alle scenario’s op

voorhand uitgedachten omgezet in een beslisboom
waardoor de computer snel beslissingen kan nemen.
AI IN HET DAGELIJKS LEVEN
- Heel wat toepassingen die vandaag al verspreiding
kennen worden door mensen positief onthaald
- Diagnostiek bij ziektes
- Informatieverzameling tijdens het sporten
- Robot assistenten voor vervelend werk als
robotstofzuigers en robotmaaiers
- Andere mogelijke ontwikkelingen roepen meer vragen
op
- Apps die voorspellen hoe lang je lichaam gezond
blijft
- Robots die uitspraken beïnvloeden in de rechtbank
- Robots die slecht nieuws gesprekken voeren
- Screening van CV bij aanwerving
AI IN HET DAGELIJKS LEVEN
- Sommige AI toepassingen in bedrijven zijn vandaag al
zichtbaar voor de consument
- Als je online een product bekijkt en een voorspelling
krijgt in welke andere producten je ook interesse zou
kunnen hebben
- Slimme systemen kunnen patronen ontdekken in grote
hoeveelheid data zo onder meer in data over uw
aankoopgedrag in de supermarkt waardoor
supermarkten mogelijk een flexibele prijspolitiek kunnen
toepassen, promoties personaliseren, hun inkooppolitiek
aanpassen….
- Wij produceren dagdagelijks data. Dat doe je met je
bankkaart, klantenkaart, GSM, GPS die voor veel
commerciële bedrijven handelswaarde hebben en
mogelijk worden doorverkocht.
- In Europa zijn we sedert enkele jaren beschermd door de
GDPR regelgeving die er van uit gaat dat wij toestemming
moeten verlenen voor het gebruik van onze data.
AI IN HET DAGELIJKS LEVEN

- Bewust omspringen met het verlenen van onze

toestemming onder meer door cookies goed te
keuren of kleine lettertjes weinig kritisch aan te
kruisen.
- De instanties en personen die protocols
schrijven voor algoritmen kunnen hun eigen
standpunten en ervaringen hanteren bij hun
ontwikkelingen.
Heel wat partijen hebben
interesse voor onze data
Interesse uitgesproken aanwezig bij bijvoorbeeld:
- grote tech bedrijven in de USA
- overheid in China
In Europa loopt het een minder snelle vaart (GDPR) en in
Belgie maken we ons in het algemeen niet teveel zorgen over
het gebruik van onze gegevens

Maar toch beschikt ook onze overheid over heel wat

informatie en maakt ze er ook gebruik van, bijvoorbeeld het
automatisch toekennen van voordelen, het beheren van
informatie over onze overtredingen...
Zoals bij iedere medaille zijn
er hier ook twee zijden
• Door verdere evolutie binnen dit domein kan
dienstverlening worden verbeterd
• Hoe meer gegevens we stockeren en hoe meer we
er gebruik van maken hoe groter het eventuele
misbruik kan worden
• En we hebben natuurlijk nooit garanties dat alle
overheden altijd met goede bedoelingen met onze
gegevens zullen omspringen
• Met deze evoluties en bekommernissen zullen we
ook rekening moeten houden als we future proof
willen ondernemen.
WAT BRENGT AI EN DEEPFAKE ONS NOG
IN 2023?

UITZENDING HET
UUR VAN DE
VRT MAX (luister)
WAARHEID
7/1/2023
Met dank aan de Vlaamse AI-cursus
van Samsung
doemee.ai-cursus.be
GDPR: GENERAL DATA PROTECTION REGULATION
WAT IS GDPR?

• Europese regelgeving voor het beheer en de beveiliging van de persoonlijke

gegevens van Europese burgers
• General Data Protection Regulation of Algemene Verordering
Gegevensbescherming
• Europese regelgeving van 2016 van toepassing vanaf 25 mei 2018 in alle
landen van de Europese Gemeenschap
• Toezicht wordt uitgeoefend door de gegevensbeschermingsautoriteit, de
opvolger van de vroegere Privacycommissie
WAAROM GDPR

• De evolutie op vlak van automatisering en digitalisering maakt het voor het

bedrijfsleven een stuk makkelijker en creëert nieuwe mogelijkheden
• Zoals reeds aangegeven in het item over artificiële intelligentie brengt dit ook
nieuwe bekommernissen mee op het vlak van deontologie en privacy
• De GDPR beschermt de persoonlijke gegevens van individuen binnen de EU
• Deze regelgeving heeft implicaties voor alle bedrijven en instellingen
• De regelgeving is niet vrijblijvend en wordt gecontroleerd door de autoriteit
persoonsgegens met boetes tot 20 mio eur of 4% van de jaaromzet
WAAR MOETEN BEDRIJVEN IN DE
PRAKTIJK REKENING MEE HOUDEN?

• Medewerkers moeten op de hoogte zijn van de regelgeving en hun werkwijzen en

processen aan de regels aanpassen
• Bedrijven zijn verplicht om mee te delen welke gegevens zij verwerken en
betrokkenen kunnen zich hier tegen verzetten, inzage verkrijgen in de verzamelde
gegevens, gegevens laten wijzigen en verwijderen (het recht om vergeten te
worden)
• Bedrijven dienen te informeren over welke persoonsgegevens ze verwerken, met
welk doel ze dit doen, hoe lang ze de gegevens bewaren, waar ze vandaan komen
en met wie ze de gegevens delen
WAAR MOETEN BEDRIJVEN IN DE
PRAKTIJK REKENING MEE HOUDEN?

• Bedrijven moeten een Data Protection Impact Assessment opstellen (DPIA)

waarmee ze vooraf de privacyrisico's in kaart brengen en aangeven hoe ze
deze beheren
• Organisaties met meer dan 250 werknemers moeten een Data Protection
Officer aanstellen
• Bedrijven dienen het principe van privacy by design en privacy by default toe
te passen en mogen bij bestaande en nieuwe diensten en producten alleen
de hoognodige gegevens verzamelen en niet langer dan nodig
WAAR MOETEN BEDRIJVEN IN DE
PRAKTIJK REKENING MEE HOUDEN?
• Bedrijven moeten maatregelen nemen om hun gegevens te beveiligen en datalekken te
voorkomen. Ze moeten eventuele lekken documenteren en binnen de 72 uur melden aan de
autoriteiten
• Indien bedrijven data voor verwerking ter beschikking stellen van externe partijen zoals
een leverancier van CRM-systemen of een marketingbureau voor het verwerken van
nieuwsbrieven dienen ze hiermee een verwerkersovereenkomst af te sluiten
• Bedrijven moeten toelating vragen om gegevens te verwerken en op te slaan ondermeer voor
het versturen van e-mailings
• Personen kunnen vragen om hun gegevens over te dragen aan een andere partij bijvoorbeeld
een andere gsm-operator.
 • Klanten moeten in principe vragen om mailings te
ontvangen (opt-in principe) bedrijven moeten het type
en frequentie van de mailings aangeven (bedrijven
mogen hiervoor geen vooraf aangevinkte keuzes
gebruiken en moeten een explicite toestemming kunnen
WAT MOETEN aantonen)
BEDRIJVEN DOEN ALS • Mogelijkheid bieden aan contacten om zich uit te
schrijven voor mailings (opt-out principe)
ZE EEN • Bestaande klanten mogen in principe zonder
MAILINGBESTAND toestemming worden opgenomen voor zover de mailing
een soortgelijke dienst of product betreft en tijdens de
AANLEGGEN VOOR economische levensduur van de aankoop. Eventueel kan
MARKETINGDOELEN? marketing ook als een gerechtvaardigd belang worden
ingeroepen. Er kunnen vragen worden gesteld over het
toepassingsgebied van beide uitzonderingen zodat er
wel eens wordt van uitgegaan dat het veiliger is om ook
aan klanten toestemming te vragen.
BLOCKCHAIN NIEUWE VEILIGE EN BREED
TOEPASBARE TECHNOLOGIE
VOOR DATAOPSLAG
BLOCKCHAIN
• Nieuwe technologie om data en transacties veilig en efficient op te
slaan
• Blockchain ligt wellicht aan de basis van de derde generatie internet
die na de fase van informatie-uitwisseling en deze van communicatie
en interactie de transactiefase zal inluiden.
• Een soort database waarin transacties opgeslagen kunnen worden
• Kan bijvoorbeeld gaan om betalingen in digitale munt of om
uitwisseling van belangrijke gegevens tussen twee partijen zoals
contracten, diploma's of eigendomsbewijzen
• Het gaat om blokjes informatie die digitaal ondertekend zijn door
beide partijen zonder tussenkomst van een derde partij en die direct
versleuteld worden opgeslagen in een database binnen een groot
netwerk van computers
BLOCKCHAIN
• Een nieuw blokje bevat altijd informatie over het vorige blokje wat
weer informatie over het vorige bevat en zo ontstaat een lange
onveranderbare en onkraakbare informatieketting
• In tegenstelling tot de traditionele databases die centraal
georganiseerd zijn en waar alleen centraal gegevens kunnen
worden gewijzigd en gedeeld met de computers is er bij
blockchain geen centraal punt.
• Er zijn meerdere knooppunten (computers) die allemaal een
exacte kopie van de database bevatten en die ook wel nodes
worden genoemd.
verschil= geen centrale database

BLOKCHAIN STUKKEN VEILIGER IEDERE NODE BEVAT EEN KOPIE

BLOCKCHAIN
• Er is niet één eigenaar of toezichthouder zoals bij normale
databases maar het toezicht ligt bij de gebruikers zelf .
• Nieuwe transacties worden door de nodes in de vorm van een
code opgeslagen en moeten het met elkaar eens zijn over het feit
dat de code juist is.
DE BLOKCHAIN TECHNOLOGIE
BIEDT DUS MEER VEILIGHEID EN
EEN GROTER GEBRUIKSGEMAK
• Niemand kan op eigen houtje informatie opslaan of wijzigen.
Manipulatie en fraude kennen zo minder succes.
• Als één van de knooppunten wordt gehackt of plat valt door een
stroompanne beschikken de andere nodes over een kopie van de
database.
BLOKCHAIN EENVOUDIG UITGELEGD
*
Door zijn veilig en eenvoudig gebruik
kan blockchain voor heel wat
toepassingen worden gebruikt
• Het gaat om een open technologie, iedereen die de techniek
beheerst kan zelf zijn eigen blockchain bouwen en zelf het
protocol bepalen
• Onhandige papieren contracten en documentatie kunnen
vervangen worden door veilige en slimme elektronische
documenten.
BLOCKCHAIN: EEN
AANTAL TOEPASSINGEN
• Bitcoin en andere cryptovaluta als Ethereum en Litecoin beschikken
ieder over een eigen blockchain database waarbij tussenkomst van
een financiële instelling overbodig is. Internationale transacties die
anders verschillende dagen zouden duren kunnen nu op 10 minuten
worden afgehandel.
• Zorgverzekeraars kunnen via smart contracts de afspraken met hun
klanten vastleggen zodat deze bij noodzakelijke zorg direct kunnen
nagaan of ze dekking genieten en automatisch vergoeding ontvangen
• Componisten, auteurs, fotografen kunnen hun auteursrechten laten
vastleggen in een databank zodat ze hun vergoeding automatisch
ontvangen zonder tussenkomst van een derde.
NADELEN VAN
BLOCKCHAIN
• Het vraagt een enorme rekenkracht dus elektriciteit van een
computer om elk blokje na te zien en toe te voegen aan de ketting
binnen een netwerk met heel veel nodes
• Er komen geen derde partijen bij te pas dus de gebruikers krijgen
geen advies en moeten zelf hun toegang via paswoorden
beheren.
• De voorbeelden van ondoordachte Bitcoin aankopen en verloren
gegane aankooprechten door verloren codes zijn regelmatig
aan de orde.
CLOUDCOMPUTING
 • It-diensten zoals software, databases, servers en
netwerken worden via het internet ter beschikking
gesteld aan eindgebruikers die altijd en overal
toegang hebben tot hun webgebaseerde
applicaties, gegevensopslag, dataverwerking…
WAT IS CLOUD • Iedereen die via het internet iets doet maakt
gebruik van de cloud maar is zich daar niet altijd
COMPUTING? van bewust. Gedeelde documenten bewerken,
mails versturen, bestanden opslaan …we gebruiken
er de cloud voor.
• In het bedrijfsleven heeft de cloud heel wat
verandering teweeg gebracht. Bedrijven hebben
vrijwel al hun IT-zaken in de cloud ondergebracht.
 • Gemak op vlak van onderhoud en beheer
• Efficienty doordat meerdere klanten gebruik

WAAROM maken van dezelfde infrastructuur

• Toegang altijd en overal via een apparaat
GEBRUIKEN met internetverbinding
• Capaciteit oneindig groot en makkelijk
BEDRIJVEN DE uitbreidbaar

CLOUD? 50% van de werknemers werkt minimaal de

helft van de tijd vanop een andere werkplaats
dan het eigen kantoor
 • IaaS / Infrastructuur als service je betaalt
enkel netwerken, service en opslag die je
WELKE echt gebruikt
DIENSTVERLENING • SaaS/Software als service je beschikt
KRIJGEN over alle software die je nodig hebt
• PaaS/ Platform als service je beschikt
BEDRIJVEN VIA DE over extra cloudgerichte services
CLOUD waarmee zakelijke gebruikers en
ontwikkelaars klantvriendelijke
AANGEBODEN? applicaties kunnen bouwen en
implementeren
WAT IS DE CLOUD
*
WELKE ZIJN DE
MEEST • Werving
GEBRUIKTE • HR administratie
CLOUD • Beheer van onkostenvergoedingen

TOEPASSINGEN • Projectmanagement
• CRM
VOOR
BEDRIJVEN?
CONTENT MANAGEMENT
SYSTEMEN
 • Cms Software helpt je bij het maken van een
functionele website zonder dat elke pagina met
een code moet worden gebouwd
• Cms helpt je bij de organisatie van de front end
van je website (het gedeelte dat de consument
te zien krijgt)

WAT IS CMS SOFTWARE • Je moet niet met een code aan de slag als je iets
wil toevoegen aan de website maar je kan
werken met een eenvoudige editor
• Je kan CMS gebruiken voor:
blogposts
statische pagina’s
berichten op fora….
 • Sms software voor het beheer van de back-end
van je website dus van het beheerdersgedeelte
waar de bezoekers niet bij kunnen
WAT IS EEN HEADLESS • Van uit de back end kan je een eigen front end
bouwen door data via een API op te vragen
CMS • Voor het gebruik van deze headless CMS heb je
meer technische kennis nodig maar je kan je
content wel flexibeler gebruiken niet alleen voor
websites maar ook voor mobiele apps
 • Prijs: sommige moet je kopen anderen zijn gratis
maar je moet betalen voor te hosten
• Support van nihil tot 24/7
WAAR OP LETTEN BIJ • SEO mogelijkheid tot goede ranking
AANKOOP VAN EEN • Gebruiksgemak
CMS? • Beveiliging van nihil tot volledige beveiliging van
je site
Enkele namen WordPress, Drupal, Joemla,
Magento…
CUSTUMOR RELATIONSHIP MANAGEMENT
(CRM) EN CUSTUMOR EXPERIENCE
MANAGEMENT (CXM)
 • Crm is een methode om alle relaties en
interacties te beheren die het bedrijf
met (potentiële ) klanten heeft (soms
WAT IS CRM? ook met andere steakholders als
collega’s, leveranciers en resellers) op
basis CRM-software
 • Hoe vind ik de contactgegevens over mijn
klanten efficiënt terug en kan ik voorkomen dat
CRM HELPT EEN ik op verschillende plaatsen moet gaan zoeken?
• Kan ik voorkomen dat ik gegevens handmatig
ANTWOORD TE moet toevoegen wat veel tijd kost en fouten met
zich mee brengt?
VINDEN OP • Hoe kan ik weten wat mijn verkoopinspanningen
precies opbrengen? Hoeveel procent van mijn
VOLGENDE offertes resulteren in omzet? Welke
verkoopinspanningen resulteren in omzet?
VRAGEN • Hoe vind ik de communicatiegeschiedenis met
een klant terug?
• Hoe krijgt iedereen op het juiste moment
toegang tot de juiste gegevens met de klant?
 CRM SOFTWARE SLAAT GEGEVENS DIE JE
VERZAMELT OVER DE KLANT OP EN MAAKT ZE
TOEGANKELIJK
KLANTGEGEVENS RELATIEGEGEVENS
• Naam • Aankoophistoriek
• Adres • Ontvangen promocodes
• Geboortedatum • Klachten
• Geslacht • Contacten klantendienst
• Telefoonnummer • Detailgegevens kunnen
• E-mailadres opgeslagen worden onder
casemanagement zoals
• Toelating versturen nieuwsbrief afhandeling klachten, deelname
demosessies….
 • DM maakt het mogelijk om bestaande klanten
individueel te benaderen en hen de persoonlijke
aandacht te bieden waarop ze recht hebben
• DM geeft ons inzicht in de liftime-value van een
CRM ligt aan de bestaande klant
• DM verschaft ons inzichten op basis van FRAT-
basis van direct scores die het mogelijk maken om klanten te
beoordelen op basis van de frequentie, de
marketing recentheid, het bedrag en het type van de
aankopen die ze doen
• DM biedt ons de mogelijkheid om ons te richten
op specifieke klantengroepen door binnen ons
klantenbestand te zoeken naar subgroepen met
hetzelfde profiel
 - DM biedt de mogelijkheid om de tevredenheid
bij bestaande klanten te verhogen door hun
trouw te belonen, hun gericht te informeren, in

Direct
te spelen op sleutelmomenten uit hun leven, in
te spelen op belangrijke periodes van het jaar,
member gets member acties op te zetten…
marketing is - Met DM verwerft de retailer een voordeel

een belangrijke tegenover zijn leveranciers omdat hij over

informatie beschikt over de klanten die het
product van de leverancier gebruiken
marketingtool - DM is een goed hulpmiddel bij het opzetten van
marktonderzoek
- DM leidt tot omzetverhoging door klanten aan te
zetten om sneller terug te komen, crosselling te
bevorderen en slapende klanten opnieuw op te
vissen
 • KOSTEN BESPAREN: kortere
verkoopcyclus, sneller factureren,
ZET JE CRM minder tijd verspillen aan
DOELSTELLINGEN contactgegevens…
• INKOMSTEN VERHOGEN: Meer
OM IN verkopen, meer cross-selling, hoger
MEETBARE aantal verkochte stuks per klant
• KLANTENWAARDE VERHOGEN: hogere
DOELSTELLINGEN klantenloyaliteit, meer vervolgaankopen,
….
 WAT IS • Is een marketingmanagementmethode
ondersteund door software om alle
CUSTUMOR klantenervaringen doorheen de hele
klantenreis en bij alle contacten met alle
EXPERIENCE afdelingen van de onderneming te
optimaliseren om zo de klant een
MANAGEMENT? optimale klantenbeleving te bieden.
DATAGEDREVEN
MANAGEMENT
X
 Paco Underhill beschrijft in zijn boek "Waarom we kopen
HET BEDRIJFS- wat we kopen. De wetenschap van het winkelen"
MANAGEMENT volgende ervaring:
NEEMT VEEL Hij vroeg aan een directielid van een winkelketen met
BESLISSINGEN OP een miljardenomzet: Welk percentage van de mensen
BASIS VAN die één van uw zaken binnenloopt koopt er?
GEVOEL, Het directielid twijfelde niet en meede 100% of daar in
EMOTIE,VOOR- ieder geval dicht bij.
OORDELEN OF DE
OVERTUIGING De hele directieraad was het met hem eens omdat het
DAT MEN IETS nu eenmaal om bestemmingswinkels ging en klanten er
GOED WEET naar toe gingen omdat ze iets nodig hadden
 • Na onderzoek bleek het om slechts 48% te gaan
• Het bedrijfsmanagement was vol ongeloof en
voerde zelf het onderzoek opnieuw uit en het cijfer
bleek te kloppen
• Het management geeft nu toe dat deze ervaring
BESLISSINGEN DOOR HET veel heeft verandert in het bedrijf. Het interieur en
BEDRIJFSMANAGEMENT de inrichting van de winkels werd aangepast, er
werd anders omgegaan met reclamemateriaal en
er volgden veel gesprekken met mensen op de
winkelvloer.
• Het percentage kopers is in deze zaak gestegen net
als de winst.
 • DATAGEDREVEN MANAGEMENT IS HET
DATAGEDREVEN OPTIMAAL GEBRUIK MAKEN VAN DATA BIJ HET
WERKEN BINNEN EEN NEMEN VAN MANAGEMENTBESLISSINGEN
• Binnen een datagedreven organisatie nemen we
DATAGEDREVEN managementbeslissingen op basis van feiten.
ORGANISATIE We dienen data op de juiste manier te
verwerken.
 • Biedt de mogelijkheid om snel en adequaat te
reageren op veranderingen binnen en buiten de
organisatie omdat via analyse op de toekomst
kan worden vooruit gedacht
DE VOORDELEN VAN • De benodigde informatie is snel beschikbaar om
DATAGEDREVEN beslissingen snel en onderbouwd te kunnen
nemen
WERKEN • Emoties en vooroordelen zullen beslissingen
minder beïnvloeden
• Ze bieden een goede basis om processen te
automatiseren
7 STAPPEN NAAR • 1: bepaal de scope. Wat moet datagedreven werken
opleveren voor uw organisatie? Bepaal welke data uw
EEN organisatie daar voor nodig heeft.
• 2: neem de business als uitgangspunt. Vertrek niet van de
DATAGEDREVEN data waarover je nu al beschikt en van uit de
ORGANISATIE technologische mogelijkheden om business toepassingen
te verzinnen maar ga omgekeerd te werk. Definieer wat je
wil bereiken en wat de meeste business waarde oplevert.
Vertrek van uit wat jij voor je klant wil. Zoek daar de juiste
data bij of investeer in technologie die die data kan
opleveren.
7 STAPPEN NAAR • 3: begin klein. Doe kennis en ervaring op van uit een klein
pilootproject en schaal vervolgens op naar de hele
EEN organisatie of delen er van
• 4: bewaak de datakwaliteit. Je kan enkel oogsten als je
DATAGEDREVEN zaait met goed zaad. Maak meerdere personen
ORGANISATIE verantwoordelijk voor invoeren , opschonen en
onderhouden van data.
• 5: zorg voor goede beveiliging. Leg vast wie toegang heeft
tot welke informatie. De mens is vaak de zwakste schakel.
• 6: haal mensen in huis met de juiste expertise. Goede
data-analisten zijn geen overbodige luxe.
• 7: bouw aan een datagerichte bedrijfscultuur.
DATAGEDREVEN • Moeten relevant zijn en bijdragen tot uw
doelstellingen
WERKEN VERTALEN • Beïnvloedbaar zijn
NAAR KPI’S • Actueel zijn
(Kritische Prestatie • Zich ook richten op indicatoren die voor klanten
Indicators op basis belangrijk zijn
van data) • Zich ook richten op indicatoren die voor
medewerkers belangrijk zijn
 Omzetevolutie Omzet/medewerker

Gekende en niet
VOORBEELDEN VAN Klantentevredenheid gekende
voorraadverliezen
ONDERWERPEN OM
KPI’S ROND UIT TE
WERKEN Uitval van productie Vaste kost per eenheid

Variabele kost per

Personeelstevredenheid
eenheid
VIRTUELE
REALITEIT
 WELKE
ERVARING
HEBBEN JULLIE
MET VIRTUELE
REALITEIT?
 • Virtuele realiteit is een ICT-
toepassing die je laat kennis
maken met een andere
werkelijkheid. Met behulp van een
VR-bril wordt de werkelijkheid
vervangen door een door de
computer gegenereerd beeld via
het scherm van de bril.
DEFINITIE VAN VIRTUELE • Ieder oog ziet een afzonderlijk
REALITEIT? beeld en deze
beelden verschillen licht van
elkaar zodat je diepte ziet in de
virtuele omgeving (3D)
• De virtuele werkelijkheid kan lijken
op de wereld die wij kennen
(operatiekamer in een ziekenhuis)
of volledig fictief zijn
(computerspelletjes)
 • Het beeld kan worden versterkt door geluid via
een koptelefoon.
• Jammer genoeg kan men voorlopig nog geen
andere zintuigen aanspreken dan ogen en
oren we kunnen nog niet ruiken en voelen.
• Doordat sensoren de beweging van je hoofd
volgen beweegt de virtuele omgeving op
HOE ERVAAR JE EEN dezelfde manier mee. Je kan dus rondkijken in
VIRTUELE REALITEIT? de virtuele werkelijkheid.
• Geavanceerde systemen herkennen zelfs als je
rondloopt of je bukt. Ze nemen je bewegingen
over in de virtuele werkelijkheid.
• Met sommige systemen kan je ook je handen
zien en bijvoorbeeld virtuele dingen
oppakken (via de vastgehouden controller of een
speciale handschoen).
 • AR toont computergegenereerde beelden over
de werkelijke wereld heen zodat je beide
beelden tegelijk waarneemt. (in VR zie je alleen
de computergegenereerde omgeving)
• Virtuele realiteit (VR) plaatst gebruikers in een
virtuele omgeving die volledig afgesloten is van
de werkelijkheid. Dit kan worden bereikt door
WAT MET AUGMENTED middel van een VR-bril of een ander soort
headset. Augmented reality (AR) daarentegen,
REALITY EN MIXED voegt digitale objecten toe aan de werkelijke
REALITY? wereld in plaats van de gebruiker in een virtuele
wereld te plaatsen. Dit kan worden gedaan met
behulp van een smartphone of een speciale AR-
bril. Kort gezegd, VR creëert een nieuwe wereld,
terwijl AR digitale objecten toevoegt aan de
bestaande wereld.
• MR is een term die Microsoft gebruikt voor
producten die tussen VR en AR inzitten
 • Amusement: computerspellen, concerten, films,
sportevenementen…
• Attracties: pretparken, spelhallen, VR-bioscopen,
VR-musea…
• 360 graden foto en video
VR TOEPASSINGEN • Gezondheidszorg: revalidatie, behandeling van
fobieën (vliegangst, hoogtevrees, spinnen)…
• Training (sport, spreken, brandoefening)
• Verkoop (bezoek woningen, producten
uitproberen,…)
• Virtueel bezoek aan een bedrijf
WAT MET
VIRTUAL REALITY
(zes jaar geleden)
VR-Training voor
interventie
verpleegkundigen
anno 2022
 HET
METAVERSE
 • Het is een verzamelnaam voor virtuele werelden
die men creëert op basis van virtuele realiteit.
• De basis van het Metaverse werd gelegd in de
wereld van de games
• SECOND LIFE (2003) en WORLD OF WARCRAFT
(2004) waren reeds virtuele werelden waarin
mensen met elkaar konden interageren net als
WAT IS HET METAVERSE het recentere Minecraft, Population one, Rec
Room, …
• De nieuwe ontwikkelingen die op stapel staan
zullen ongetwijfeld een rits nieuwe
mogelijkheden bieden waarbij 3D ook een
belangrijke rol zal spelen.
 • Voorlopig blijft het aftasten en zijn spelen de
meest vertrouwde toepassingen maar het
virtueel bijwonen van concerten, de
ontwikkeling van virtuele leeromgevingen en
virtuele bedrijfsrondleidingen….. hebben al
succesvolle toepassingen opgeleverd.

• METAVERSE is een verzamelnaam van virtuele

WAT IS HET METAVERSE? werelden die ons leven in de toekomst zullen
beïnvloeden . In deze werelden zullen wij een rol
spelen als avatar.
• Het project van facebook (META) waarmee
Mark Zuckerberg zijn toekomstvisie wil uidragen
staat op dit moment centraal.
STRAND VAN ZAKEN ROND HET METAVERSE
VAN META?
• Volwassenen in de VS en Canada kunnen sinds december 2021 gebruik maken van
Horizon Worlds een publieksversie van het Metaverse van Meta.
• Facebook moederbedrijf Meta verlaagde ondertussen zijn doelstellingen rond het aantal
gebruikers
• De eigen werknemers trekken de kwaliteit van Horizon Worlds in twijfel. Gebruikers klagen
vooral over de teleurstellende graphics en stabiliteitsbugs.
- In het derde kwartaal van 2022 boekte - Reality Labs- de Meta-afdeling die zich bezig houdt met
het Metaverse een verlies van 3,7 miljard dollar. In de eerste negen maanden van 2022 koste
de Metaverse droom van Zuckerberg al 9 miljard dollar.
- De forse doorbraag van AI in het eerste kwartaal van 2023 deed het geloof in het Metaverse sterk
teruglopen en zelfs Meta focust zich ondertussen intensiever op AI.
STAND VAN ZAKEN ROND HET METAVERSE
VAN META?
Ondanks voorgaande berichten schreef Roland Legrand redacteur technologie De
Tijd eind 2022 in zijn nieuwsbrief Tech Tijd :
De tijd is voorbij dat we de fysieke werkelijkheid "de realiteit noemden" en die
tegenover een niet echte virtuele of digitale wereld zetten.
Grote en kleine technologiebedrijven werken aan de versnelling van fysiek en
digitaal.
Apple maakt zich op voor een wereld van gemengde realiteit en zou zijn versie van
een 3 D-wereld lanceren ondermeer via een eigen headset. Nike begint een
webshop voor virtuele sportkleren.
Experten verklaren dat het Metaverse momenteel een flinke storm doorstaat maar
dat het engagement van Meta dermate ver gevorderd is dat men niet ander kan
dan er te blijven in investeren.
Meta voert momenteel een forse campagne voor het Metaverse via de sociale
media.
WAT IS HET • https://www.tijd.be/dossiers
/metaverse.html
METAVERSE ?
WAT KAN IK ER • Linkedin Tim Verheyden
opgeslagen
MEE DOEN? • Meta.com
 Op deze zelftoetsvraag na de eerste versie van de
cursus geeft ChatGPT ondertussen de aanzet tot een
antwoord.
Het is moeilijk om precies te voorspellen hoe het metaverse
het werk van een medisch management assistant zal
beïnvloeden, omdat het metaverse nog in ontwikkeling is en
er nog veel onbekend is over hoe het zich zal ontwikkelen.
HOE ZAL HET METAVERSE Echter, het metaverse zou wel een aantal mogelijke
HET WERK VAN DE veranderingen kunnen brengen in de manier waarop medisch
management assistenten hun werk uitvoeren. Bijvoorbeeld,
MEDISCHE MANAGEMENT- het metaverse zou hen in staat kunnen stellen om virtueel
ASSISTENT IN DE TOEKOMST met patiënten te communiceren, wat de efficiëntie van de
VERANDEREN? zorg zou kunnen verhogen. Het zou ook de mogelijkheid
bieden om virtuele trainingen en opleidingen te geven, wat
het leerproces van medisch management assistenten zou
kunnen vergemakkelijken.

VERTEL JIJ HET NOG BETER?

 Een aantal situaties waarin het metaverse het werk van de
managementassistent in de toekomst zou kunnen veranderen, zijn:
• Vergaderingen en presentaties: In plaats van fysieke vergaderingen,
zouden managers en assistenten in de toekomst kunnen samenkomen
in een virtuele ruimte waarin ze presentaties kunnen geven en
bespreken.
• Netwerken: Het metaverse zou een platform kunnen bieden waar
managers en assistenten zich kunnen ontmoeten en netwerken met
professionals uit verschillende industrieën.
OF NOG DEZE UITGEBREID • Training en ontwikkeling: Managementassistenten zouden in de
TOT toekomst virtuele trainingen kunnen volgen en workshops bijwonen in
MANAGEMENTASSISTENT IN een metaverse-omgeving.
HET ALGEMEEN • Virtual assistance: Managementassistenten kunnen virtueel assisteren
bij vergaderingen, presentaties en andere taken, in plaats van fysiek
aanwezig te zijn.
• Data Visualization: in de metaverse kunnen gegevens en analyse
visueel worden weergegeven, waardoor managers en assistenten
sneller en efficiënter beslissingen kunnen nemen.
VERTEL JIJ HET NOG BETER?
 EEN FUTUREPROOF
MANAGEMENTASSISTENT
STEPHEN COVEY
DE ZEVEN
EIGENSCHAPPEN
VAN EFFECTIEF
LEIDERSCHAP
Wie is Stephen Covey?
• Auteur USA * 1932 + 2012
• MBA Harvard University
• Professor organisatiegedrag &
Business management Brigham
Young University
• Grondlegger Leiderschapscentra
Franklin Covey in 120 landen (België
in Mechelen)
 Om effectief leiderschap te realiseren in je werk
en je privé leven moet je je focus en je kracht
richten op wat jij belangrijk vindt

7 eigenschappen (1989) zullen je hierbij leiden

Uitgangspunten
van Stephen Stephen Covey zegt dat hij deze eigenschappen
niet zelf heeft bedacht maar dat deze van
Covey toepassing zijn in alle wereldgodsdiensten
(zelf is hij overtuigd Mormoon een overtuiging
die hij soms laat doorklinken in zijn werk, de
Mormonen richten zich op het herstel van het
vroege christendom in zijn originele vorm)
 • Het paradigma van waaruit je zaken bekijkt is
van doorslaggevend belang. Je gaat de zaken
anders bekijken als je ze bekijkt vanuit een
ander paradigma. Paradigma's zijn modellen
en theorieën van waaruit er in de
wetenschap naar de werkelijkheid wordt
gekeken
De • We worden geboren in afhankelijkheid en
streven naar onafhankelijkheid. Voor effectief
uitgangspunten leiderschap moeten we doorgroeien naar
wederzijdse afhankelijkheid
van Stephen • Om effectief leiderschap te realiseren moeten
Covey we de balans tussen productie en
productiemiddelen in evenwicht houden
• Leiderschap groeit van binnen uit naar buiten
en niet van buiten naar binnen. Leiderschap
berust op wie je in essentie bent en vanuit
jouw waarden en wat je belangrijk vindt.
Paradigma:wat zie je?
Ben je zeker?
Balans tussen productie en
productiemiddelen
Covey hanteert ook het principe van de
emotionele bankrekening

Iedere interactie kan een

In de relatie tussen twee debit of credit opleveren.
mensen hebben beiden Het is belangrijk dat de
een bankrekening wederzijdse saldi positief
blijven
Franklin Covey • ER ZIJN DRIE ZEKERHEDEN

Benelux - Verandering: globaal, omgeving, andere

individuele rol
formuleert de - Universele principes van effectiviteit
21 eeuwse - Vrijheid in keuze: we bepalen zelf hoe we
omgaan met verandering.
visie van "effectieve mensen laten hun effect niet
Stephen afhangen van veranderingen maar wel van
de keuzes over hoe ze omgaan met die
Covey veranderingen"
 ER ZIJN TWEE OVERWINNINGEN TE REALISEREN

Succesvolle Een overwinning op jezelf: kiezen en discipline om door te

leiders groeien van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid en
ultiem naar wederzijdse afhankelijkheid
richten zich Een overwinning op de omgeving door keuze voor
volgens duurzame relaties en effectieve communicatie

Covey OVERWINNINGEN REALISEER JE DOOR HET AANLEREN

op continue VAN 7 EIGENSCHAPPEN

groei Deze eigenschappen halen hun kracht uit hun evenredige

belangrijkheid en hun onderlinge synergie
 1. Wees pro-actief
2. Begin met het einde voor ogen
3. Belangrijke zaken eerst
4. Denk win-win
De zeven
eigenschappen volgens 5. Eerst begrijpen dan begrepen
Covey worden
6. Synergie
7. Houd de zaag scherp
 • Pro-actief zijn = initiatief nemen om
gebeurtenissen te beinvloeden waarop je invloed
kan hebben.
• De verantwoordelijkheid voor dingen die fout
lopen ligt niet in hoofdzaak bij externe
gebeurtenissen of anderen maar bij je eigen
1.WEES PRO- gedrag en gedachten.
• Richt je hierbij niet wild weg op alle dingen
ACTIEF waartoe je je betrokken voelt maar op die dingen
waarop je invloed kan hebben (de cirkel van
betrokkenheid versus de cirkel van invloed)
“tussen stimulus en respons zit altijd een ruimte
waarin je zelf je respons kan bepalen”
Door je bewust te richten op je cirkel van invloed ga
je deze vergroten.
Cirkel van betrokkenheid versus Cirkel van
invloed
 wat wil je dat andere mensen zich herinneren • Begin zowel in je eigen leven als binnen je job
over je na je dood. met je blik op wat je wil bereiken. Vertrek hierbij
in je eigen leven vanuit je eigen waarden en
overtuigingen, vanuit wat jij belangrijk vindt.
2.BEGIN • Laat je professioneel leiden door de missie van
het bedrijf.
MET HET • Laat je leiden vanuit het centrum van je bestaan.

EINDE VOOR Dit centrum kan vertrekken vanuit je partner, je

gezin, geld, werk, bezit, genot, vriendschap,
vijandschap, religie, je ego. Welke keuze je ook
OGEN maakt het door jouw gekozen centrum zal altijd
van invloed zijn op de andere centra.
• Ook voor je gezin, je bedrijf of je organisatie kan
je vertrekken vanuit hetzelfde uitgangspunt
 • Na pro-activiteit en de zaken doen met het einde
voor ogen ga je in uitvoering van de twee eerste
eigenschappen prioriteit geven aan de zaken die er
voor jouw of je professionele situatie toe doen.
• De essentie van tijdmanagement kan in één zin
worden samengevat : organiseren en uitvoeren op
basis van prioriteiten.
3.BELANGRIJKE • Op het vlak van tijdmanagement bouwt een

ZAKEN EERST generatie voort op de verworvenheden van een

vorige generatie.
- De eerste generatie legt zich toe op rapporten en
inventarislijsten.
- De tweede generatie past alles in in kalenders en
agenda’s
 - De derde generatie brengt prioriteiten aan en
gaat op basis van waarden het relatieve belang
van activiteiten daaraan afwegen maar botst op
het gegeven dat efficiëntie de mogelijkheid om
meer inhoud te geven aan onderlinge relaties
vaak in de weg staat een keert daarom terug
naar generatie I of II.
3.BELANGRIJKE - De vierde generatie legt zich toe op de
organisatie van zichzelf. De vierde generatie richt
ZAKEN EERST zich niet zozeer op tijd en planning van concrete
zaken maar op het verbeteren van relaties en
het bereiken van resultaten. De vierde generatie
wordt een kwadrant II manager.
- De vierde generatie baseert zich op de
tijdmanagementmatrix gebaseerd op twee
factoren dringendheid en belangrijkheid met als
doel zich optimaal te focussen op kwadrant II
Belangrijkste zaken eerst

70% van onze energie

overige 30%
 • Zaken uit kwadrant 1 zijn dringend en belangrijk
en nemen veel mensen volledig in beslag.
Daardoor wordt kwadrant 1 steeds maar
belangrijker. Om onder druk van kwadrant 1 uit te
komen vluchten ze naar kwadrant 4 waardoor ze
vaak 90 procent van hun tijd besteden aan

3.BELANGRIJKE kwadrant 1 en 4 en nog nauwelijks toekomen aan

kwadrant 2 en 3. Ze hollen van crisis tot crisis.

ZAKEN EERST • Sommigen besteden ook veel tijd aan kwadrant

drie in de overtuiging dat het om zaken in
kwadrant 1 gaat.
• EFFECTIEVE MENSEN KOMEN NOOIT IN
KWADRANT 3 EN 4 WANT TAKEN UIT DIT
KWADRANT ZIJN NIET BELANGRIJK. ZE BEPERKEN
HUN TIJD IN KWADRANT 1 EN LEGGEN ZICH
VOORAL TOE OP KWADRANT TWEE
 • Om je kunnen toe te leggen op
belangrijke zaken moet je kunnen
delegeren.
• Delegeren betekend groeien omdat
3.BELANGRIJKE mensen die delegeren bezig zijn met
de zaken die voor hen belangrijk zijn
ZAKEN EERST en de mensen aan wie je zaken
delegeert hierdoor de kans krijgen om
te groeien.
• Je kan delegeren gericht op uitvoering
aan de knecht of delegeren gericht op
resultaat aan de rentmeester.
 • Het kwadrant II paradigma stelt je
in staat om je vooral toe te leggen
Het op belangrijke zaken.
• De zeven eigenschappen van
kwadrant II effectief leiderschap situeren zich
op het niveau van kwadrant II ze
paradigma hebben betrekking op activiteiten
die zo belangrijk zijn dat ze je leven
en loopbaan essentieel kunnen
veranderen.
nu niet meer correct • In de 20 ste eeuw kwam een managementstijl
tot stand gebaseerd op een schaarste principe
dat resulteert in een winnaars-verliezers
benadering. Ik moet de winnaar zijn want als
verliezer zal mijn aandeel binnen de schaarse
middelen te klein zijn.

4. DENK • In effectief leiderschap vertrekken we van uit het

idee dat effectief leiderschap kan leiden tot een

WIN-WIN overvloedsituatie waar er voor beide partijen

voldoende voordeel te realiseren valt.Binnen
deze benadering kan de winnaars - verliezers
benadering worden hervertaald naar een win-
win benadering waarin het geheel groter is dan
de som van de delen.
• Binnen dit uitgangspunt is het verdedigbaar om
af te zien van een samenwerking waarin een win-
win benadering niet haalbaar lijkt.
 • Communicatie verloopt traditioneel volgens een
respons model, we luisteren om te kunnen
oude indianen rond vuur,stok doorgeven, eerst parafraseren
reageren (of we luisteren niet).
• Binnen effectief leiderschap moeten we leren
luisteren om te begrijpen.
5.EERST • We leerden eerder dat het paradigma van waar
uit wij de zaken bekijken van doorslaggevend
BEGRIJPEN EN belang is bij het bepalen van onze standpunten.
DAN BEGREPEN Het is dan ook aangewezen dat wij het verschil in
standpunt leren begrijpen door goed te luisteren
WORDEN naar het paradigma van waaruit anderen tot hun
standpunt komen.
• Begrip voor elkaars paradigma kan standpunten
korter bij elkaar brengen.
• We moeten opletten om niet autobiografisch te
reageren.
ik heb dat ook meegemaakt en op mijn manier gereageerd, je kan dat ook zo doen
 • Synergie is vanuit creatieve samenwerking
kiezen voor de derde weg: niet mijn of jouw
manier, maar een derde en betere manier. Het
gaat om het respecteren en waarderen van
verschillen. Om de intentie om onderlinge
verschillen te overwinnen door het zoeken
naar oplossingen die recht doen aan ieders

6. SYNERGIE
wensen. Een synergetisch team is een team
waarin mensen elkaar aanvullen en waarin het
geheel meer is dan de som der delen. We zijn
vaak geneigd om verschillen uit te vlakken
door het sluiten van compromissen
(conflictstijl van de kwal). Volgens Covey is dit
niet de juiste weg: we moeten juist trachten
om creatieve en betere oplossingen te
bedenken (conflictstijl van de uil).
Synergetische communicatie
 • Deze eigenschap gaat over het op
peil houden en vernieuwen van het
productiemiddel dat je zelf bent op
vlak van de vier dimensies van ons
7.HOU DE leven
ZAAG • Het gaat over de contradictie van
de botte zaag omdat er geen tijd is
SCHERP om de zaag te scherpen
• Het gaat ook over het evenwicht
behouden tussen productie en
productiemiddel
onderhou jezelf, pauzeknop
Houd de zaag scherp
met botte zaag zagen omdat er geen tijd wordt gemaakt om de zaag te scherpen
 COVEY:7
EIGENSCHAPPEN
VAN EFFERCTIEF
LEIDERSCHAP
• +
niet kennen

EIGENAARSCHAP
ALS CULTUUR
TUSSEN
WERKGEVER EN
WERKNEMER
WERKNEMERS MET EIGENAARSCHAP
NEMEN VERANTWOORDELIJKHEID EN WERKEN
ALSOF ZE VOOR ZICHZELF AAN DE SLAG ZIJN

Bij een literatuurstudie van Nederlandstalige boeken over

EIGENAARSCHAP valt op dat de meeste auteurs werknemers
met eigenaarschap als bovenstaand omschrijven.
• Frans Wijngaarden "Eigenaarschap" en "Eigenaarschap
ontwikkelen bij anderen"
• Pieter van der Haak "Wie zorgt dat het goed komt"
• Jochen Hekker "Vergroot eigenaarschap"
• Martine Veeger "Superkrachten"
WERNEMERS MET
EIGENAARSCHAP HERKENNEN

• Frans Wijngaarden vat in zijn boek

“Eigenaarschap” de kenmerken van
werknemers met eigenaarschap
samen op basis van onderzoek
samen met onderzoeksbureau
Motivication.
• Deze eigenschappen komen
onder andere woorden ook aan bod
in de boeken van andere auteurs.
 - ROLDUIDELIJKHEID: werknemers hebben een duidelijk
beeld van de rol die ze moeten vervullen.
Hun beeld komt overeen met het beeld dat de anderen in
de organisatie daarover hebben. Ze aanvaarden de rol
helemaal en niet alleen de delen die hen goed uitkomen.
- ZELFVERTROUWEN: werknemers hebben er vertrouwen
in dat de opdracht hen zal lukken en als het hen niet
ATTITUDES VAN lukt geloven ze dat ze het kunnen leren.
Ze kunnen het onderscheid maken tussen iets wat
EIGENAARSCHAP hen niet gelukt is en hun eigenwaarde als persoon. Ze
waken erover dat perfectionisme en angst hen niet in de
weg staan.
- PRO-
ACTIVITEIT: Werknemers handelen uit eigen initiatief en
wachten niet tot anderen of omstandigheden hun tot
actie aanzetten. Ze laten zich niet verleiden tot
uitstelgedrag.
 - RESULTAATGERICHTHEID: Werknemers denken en spreken in
termen van toekomstige resultaten en formuleren die smart
(specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden).
Ze ondernemen wat nodig is om tot het gewenste resultaat te komen
en zetten regelmatig het gerealiseerde resultaat af tegen het
gewenste resultaat.
De mooiste omschrijving van deze attitude is "opperen niet
ATTITUDES VAN mopperen".
- LEREND
EIGENAARSCHAP VERMOGEN: Als werknemers iets nog niet kunnen gaan ze ervan
uit dat ze het kunnen leren. Ze vragen regelmatig feedback en weten
dat discipline een belangrijk aspect is van lerend vermogen.
Ze staan zichzelf en anderen toe om fouten te maken.
- (TEAM)VERTROUWEN: Werknemers vinden het belangrijk dat er
vertrouwen bestaat tussen teamleden en tussen leidinggevenden en
medewerkers.
 - VERBINDING: Werknemers voelen zich verbonden met het werk Ze horen er graag
ATTITUDES VAN bij.

EIGENAARSCHAP Werk voelt niet als een verplichting.

- VERANTWOORDELIJKHEID: Werknemers vragen zich af welke bijdrage zij kunnen
leveren. Als iets niet lukt kijken ze in eerste instantie naar wat zij anders of meer
hadden kunnen doen. Ze leggen als iets fout loopt de verantwoordelijkheid niet
bij anderen of bij omstandigheden.
 Werknemers die er in slagen om deze attitudes te
verwerven en toe te passen beschikken over een
unieke gereedschapskist.
SYNERGIE Het beheersen van één of meerdere attitudes is niet in
TUSSEN DE eerste instantie de reden tot een succes maar wel de
wisselwerking tussen de verschillende attitudes
ATTITUDES
Eigenaarschap ontwikkelen is een werkwoord voor
zowel werkgevers en leidinggevenden als werknemers
 • Er wordt een steeds hogere mate van flexibiliteit,
zelfsturing en zelfontwikkeling van de werknemer
verwacht. Levenslang leren, reflecteren, werken in
zelfsturende teams, hybride werken zijn dagelijkse
uitdagingen voor de werknemers.
ENGAGEMENT TOT • Daartegenover staan signalen die wijzen op een
EIGENAARSCHAP IS afname van de verbinding tussen werknemers en
hun organisatie. In de overlegcultuur wordt er
NIET ALTIJD EVIDENT onderhandeld over zo kort mogelijke loopbanen,
OMDAT WERKNEMERS recht op thuiswerk, een vierdaagse werkweek met
fulltime bezoldiging, contactverbod na de
TE MAKEN HEBBEN werkuren...
MET EEN DUALITEIT IN • Werkverbanden worden losser, de werkzekerheid
HUN WERKOMGEVING wordt kleiner, freelance werkverbanden worden
belangrijker
 • Onze activiteitsgraad blijft te laag en het aantal langdurig
arbeidsongeschikten is hoger dan het aantal onvrijwillig
werklozen.
• Het aantal knelpuntberoepen neemt toe en het gaat niet meer
alleen om de zogenaamde fysieke onaantrekkelijke functies
WE HEBBEN maar ook om functies als leerkracht, verpleegkundige,
zorgkundige, huisartsen, electriciens....

BEHOEFTE AAN • De media overspoelen ons met burn-out cijfers die volgens
emeritus professor Wilmar Schaufeli (KU Leuven en
MEER Universiteit Utrecht) )variëren van 2 to 15% naargelang de
onderzoeksmethodiek. Hij pleit voor een tweesporenbeleid
EIGENAARSCHAP gericht op de werksituatie maar ook op de veerkracht van de
werknemer en wijst op het belang van bevlogenheid voor het
werk.
• In een interview met De Tijd stelt professor Arnold
Bakker: "Sommige elementen van de job putten ons uit, van
anderen krijgen we meer energie. Als de balans tussen beide
aspecten uit evenwicht raakt stijgt de kans op burn-out.
EIGENAARSCHAP • Het is voor werknemers niet zo evident om de
attitudes van eigenaarschap te ontwikkelen. Ze
IS EEN moeten hiervoor gewoonten doorbreken en uit hun
comfortzone komen.
WERKWOORD • Toch is een actief engagement tot eigenaarschap
belangrijk om flow te kunnen ontwikkelen die
VOOR noodzakelijk is voor een fijne relatie met collega’s en
WERKNEMERS een optimale synergie met leidinggevenden en
werkgevers.
 • Werkgevers moeten resultaatsbeelden,
gemeenschappelijke doelstellingen en waarden binnen de
organisatie duidelijk communiceren.
• Werkgevers moeten werknemers de keuze voor
eigenaarschap zelf laten maken, vrije wil en motivatie
spelen een belangrijke rol
EIGENAARSCHAP • Werknemers moeten werknemers de kans geven om zaken
te realiseren die er voor hen toe doen, die voor hen
IS EEN belangrijk zijn
WERKWOORD • Werkgevers moeten leiderschap ontwikkelen (zelfs in
zelfsturende teams). Ze moeten niet bepalen hoe ze de
VOOR zaken moeten gebeuren maar wel teamvorming
WERKGEVERS EN begeleiden, resultaatsbeelden afspreken, werknemers
begeleiden en laten schitteren
LEIDING- • Werkgevers moeten werknemers autonomie en
regelruimte bieden ook als er iets mis loopt
GEVENDEN • De werkgever moet zijn werknemers toelichten hoe
beslissingen in de organisatie tot stand komen. Als hij dit
niet doet ontstaat er onverschilligheid bij werknemers en
dat is het tegenovergestelde van eigenaarschap.
 • Naast werknemers en werkgevers dienen ook het
EIGENAARSCHAP middenveld en de organisaties die werkevers en
IS OOK EEN werknemers vertegenwoordigen een lans te breken
voor eigenaarschap.
WERKWOORD • Laat ons hopen dat ook de politiek de weg naar
eigenaarschap zal ontdekken en politieke partijen
VOOR DE hun kiezers opnieuw zullen aanspreken door
SAMENLEVING omstandigheden te scheppen waarin ook kiezers
eigenaarschap kunnen ontwikkelen.
 • Welke rol we ook spelen we hebben allemaal de
gemeenschappelijke behoefte om zin te geven aan
ons leven en zijn op zoek naar verhalen die we hoe
langer hoe minder vinden in religie. We hebben
DE VOORDELEN behoefte om er bij te horen en verbinding te
zoeken om iets te realiseren wat er voor ons zelf, ons
VAN bedrijf en de gemeenschap toe doet.
EIGENAARSCHAP • Ondernemen wordt steeds complexer. Werkgevers
slagen er niet meer in om zoveel mogelijk zelf aan te
ZIJN ER VOOR sturen tegen een zo laag mogelijke arbeidskost.
IEDEREEN • De synergie tussen werkemers en werkgevers zal
resulteren in optimale bedrijfsresultaten en hiervoor
hebben we werknemers nodig die eigenaarschap
ontwikkelen en werkgevers die omstandigheden
creëren die deze ontwikkeling mogelijk maken.
ZELFTOETS

• Geef een definitie van artificiële intelligentie (AI)? (14)

• Wat is het essentiële verschil tussen top down AI en bottom up AI? (14)
• Wat is het essentiële verschil tussen narrow AI en general AI? (15)
• Wat is het verschil tussen machine learning en deep learning? (20)
• Wat is generatieve AI en geef een voorbeeld? (23)
• Geef de definitie van een algoritme? (37)
• Beschrijf het opt-in en opt-out principe met betrekking tot de GDPR-wetgeving? (53)
• Wat is het essentiële verschil tussen blockchain en een gewone database en geef drie
voorbeelden van blockchain? (56-57-62)
• Welke drie belangrijke voordelen biedt blockchain aan bedrijven? (59-61)
 • Wat is het belangrijkste voordeel van CMS-software voor
bedrijven? (71)
• Wat is het verschil tussen het front end en het back end
deel van een website? (71-72)
• Wat is in CRM het verschil tussen klantengegevens en
relatiegegevens en geef twee voorbeelden van ieder? (77)
ZELFTOETS • Geef een definitie van customer experience
management? (81)
• Geef een definitie van datagedreven management? (85)
• Wat is een KPI ? (89)
• Geef 3 basisvoorwaarden waaraan een goed
geformuleerde KPI moet voldoen? (89)
 • Geef drie voorbeelden van KPI’s? (90)
• Geef een definitie van virtuele realiteit?
(93)
• Wat is het verschil tussen virtuele
realiteit en augmented reality? (93-95)
ZELFTOETS • Geef drie toepassingen van virtuele
en/of augmented reality? (96)
• Bedenk een situatie waarin Metaverse
jouw werk als management-assistent in
de toekomst zou kunnen beïnvloeden en
beschrijf waarom? (105-106)
 • Bespreek wat we verstaan onder het
ZELFTOETS disruptieve effect van digitale innovatie
en geef hiervan 3 voorbeelden.(7)
ZELFTOETS
• STEPHEN COVEY EN DE 7 EIGENSCHAPPEN VAN EFFECTIEF LEIDERSCHAP
• Omschrijf de 5 uitgangspunten van Stephen Covey bij het formuleren van de
7 eigenschappen (110-116)
• Beschrijf 3 van de 7 eigenschappen van Covey die jouw het meest aanspreken, wat
betekenen ze en leg uit waarom ze je aanspreken?(118)
 niet kennen

ZELFTOETS
• Beschrijf 3 attitudes van eigenaarschap die jij belangrijk vindt, leg uit wat ze betekenen en
leg uit waarom ze voor jou belangrijk zijn? 139-140-141)
• Van welke drie partijen verwachten wij een engagement als het om eigenaarschap
gaat? (145-146-147)