You are on page 1of 8

g]kfn sDo'lg:6 kf6L{åf/f ;Ltf

bfxfnsf] lgwgk|lt zf]s JoQm


sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 zf]s AoQm u/]sf] 5 . zlgaf/ laxfg
kf6L{n] g]skf dfcf]jfbL s]Gb|sf g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf dxf;lrj

cWoIf tyf k|wfgdGqL k|r08sL ljKnj ;L, k|jQmf k|sf08 ;L / :yfoL


jif{ !^, c+s #(, @)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/ (July 16, 2023) d"No ?= !).– hLjg;fyL ;Ltf bfxfnsf] lgwgk|lt -af“ s L clGtd k] h df_

;dfhjfbL df]rf{ g]kfnsf] bf]>f] a}7s ;DkGg


sfo{bnåf/f k|:t't k|ltj]bg kfl/t
sf7df8f}F . ;dfhjfbL df]rf{
g]kfnsf] bf]>f] a}7sn] df]rf{sf]
dlxgfdf cfnf]kfnf] x'g] Joj:yf ul/Psf]
5 . h'g kf6L{n] a}7ssf] cWoIftf u5{
o;}u/L, a}7sn] df]rf{df kf6L{sf] k|ltlglw
k7fpFbf ;dfj]lztfnfO{ Wofg lbg' kg]{
df]rf{sf] ;xdlt kqdf g]kfn sDo'lg:6
kf6L{sf dxf;lrj ljKnj ;L, g]skf
@= g]kfndf ;lbof}b+ l] v sfod
/lxcfPsf] juL{o, hftLo, eflifs,
$= hgtfsf] gful/s / /fhgLlts
clwsf/sf ;fy} cfly{s, ;fdflhs /
sfo{ b nåf/f k| : t' t sfo{ l jlw, ;f]xL kf6L{sf] ;lrjfno ;b:o df]rf{sf] lg0f{o;d]t u/]sf] atfOPsf] 5 . dfcf]jfbL s]Gb|sf cWoIf k|r08, If]qLo, n}lËs / hft Joj:yfhGo ;f+:s[lts clwsf/sf] k|Tofe"lt u/fpFb}
;+u7gfTds ;+/rgf, cfufdL sfo{qmd ;b:o ;lra /xg] Joj:yf ;d]t u/]sf] o;}u/L, pQm a}7sn] k|To]s dlxgf PsLs[t ;dfhjfbLsf cWoIf dfwj zf]if0f, pTkL8g, c;dfgtf / lje]bx¿ zflGtk"0f{, Gofo;+ut / ;dfj]zL ;dfhsf]
/ cfrf/;+lxtf kfl/t u/]sf] 5 . g]skf atfOPsf] 5 . df]rf{sf] s]lGb|o ;ldltsf] a}7s a:g] g]kfn, h;kfsf cWoIf pk]Gb| ofbjn] cGTo ug]{ . To;sf nflu lg/Gt/ lgdf{0f ug],{
PsLs[t ;dfhjfbLsf cWoIf dfwjn o;}u/L, pQm a}7sn] ;+u7gfTds lg0f{o;d]t u/]sf] 5 . a}7sn] cfufdL x:tfIf/sf lyP . hgkxn / hgbjfj ;[hgf ug]{ . dfgj %= ljQLo Psflwsf/ tyf bnfn
: g]kfnsf] cWoIftfdf zlgaf/ ck/fGx ;+/rgfcGtu{t s]Gb|, k|bz ] / :yfgLo ;fpg dlxgfdf ;ft} k|bz ] df sfo{qmd ;dfhjfbL df]rf{, g]kfnsf] p2]Zo ljsf; ;"rfÍdf k5fl8 k/]sf dw];, k'h
F Ljfbsf] zf]if0f / x:tIf]kaf6 d'Qm
$ ah] k|wfgdGqL lgjf; afn'jf6f/df tx /xg] lg0f{o u/]sf] 5 . h;cGtu{t ug];
{ d]t lg0f{o lnPsf] atfOPsf] 5 . tyf gLltut k|lta4tfx¿ o; k|sf/ s0ff{nL / ;]tL–dxfsfnL nufot tyf ;fj{hlgs, ;xsf/L / lghL If]qsf]
a;]sf] df]rf{sf] bf]>f] a}7sn] df]rf{sf] s]Gb|df k|To]s kf6L{jf6 rf/–rf/hgf o;}u/L, a}7sn] ;dfhjfbL df]rf{df /x]sf] 5– …;‹Lotf, nf]stGq, ;'zf;g, lk5l8Psf] If]q / hgtfsf] ljsf; / ;dGjofTds, ;xsfof{Tds / lqmofzLn
sfo{ljlw, ;+u7gfTds ;+/rgf, cfufdL /xg] 5g eg] k|bz ] df k|To]s kf6L{jf6 ;+nUg bnx?n] df]rf{sf] gLlt, sfo{qmd ;d[l4 / ;fdflhs cfly{s Gofo;lxtsf] cj;/nfO{ ljz]if k|fyldstfdf /fVg] . e"ldsfsf cfwf/df ;dfhjfbL cy{–

sfo{qmd / cfrf/;+lxtf kfl/t u/]sf] tLgj:–tLghgf / :yfgLo txdf k|To]s / p2]Zo lakl/t sfo{ gug]{ t/ cfˆgf] g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfbsf] :yfkgf #= /fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs /fhgLlts Joj:yf cjnDag ug]{ .
g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf k|aQmf tyf kf6L{jf6 b'O–{ b'Oh
{ gf /xg]5g . kf6L{ut sfo{ eg] ug{ kfpg] lg0f{o u/]sf] ug{' df]rf{sf] k|dv
' p2]Zo x'g] 5 . To; / ;fF:s[lts ¿kn] alxis/0fdf k/]sf k|ultzLn s/ k|0ffnL nfu" ug]{ . b]zsf]
;dfhjfbL df]rf{ g]kfnsf] sfo{bnsf o;}u/L, a}7sn] s]lGb|o ;lrjfno atfOPsf] 5 . pQm a}7sn] ;dfhjfbL p2]Zo k|flKtsf nflu xfd|f j}rfl/s Pjd\ jf kfl/Psf dw];L, cflbjf;L hghflt, cy{Joj:yfdf gLltut tyf ;+/rgfut
;b:o k|sf08 ;Ln] hfgsf/L lbP . ;d]t u7g u/]sf] 5 . h;df g]kfn dfGotf af]ss] f cGo /fhgLlts bn;Fu /fhgLlts k|lta4tfx¿ lgDgadf]lhd v;, blnt, d'l:nd, yf?, lk58fju{, ;'wf/ u/L pTkfbgd'vL cy{tGq, cfk"lt{
o;}u/L a}7sn] df]rf{sf] s]lGb|o sDo'lg:6 kf6L{sf k|aQmf k|sf08 ;L, jftf{ / 5nkmn ub}{ df]rf{df ;xefuL /x]sf 5g\ . cNk;+ V os ;d' b fo, ljkGg Joj:yfdf ;'wf/ tyf ;dGoflos
;ldltdf kfFr–kfFrhgf /xg] Joj:yf g]skf ;dfhjfbL kf6L{sf pkfWoIf k|gz
] u/fpg k|oTg ug]{ lg0f{o ;d]t u/]sf] != ;‹Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] ju{nufotsf ;LdfGts[t ;d'bfox¿sf] ljt/0fsf] Joj:yf ug]{ .
u/]sf] 5 eg] xfn k|To]s kf6L{jf6 rf/– xdfn, g]skf dfcf]jfbL s]Gb|sf atfOPsf] 5 . /Iff / ;' b [ 9 Ls/0f ub} { } g] k fnL klxrfgsf] dfGotf, ;dfj]zLs/0f / ^= cfGtl/s / afXo nufgLd}qL
rf/hgf ;b:o k7fpg] lg0f{o ul/Psf] dxf;lrj b]j u'?ª, hgtf ;dfhjfbL :d/0fLo 5, ut c;f/ $ ut], ;dfhjfbsf] ljz]iftfx¿ klxrfg u/L ;fdflhs Gofosf] k|Tofe"lt u/fpg] sfo{ jftfj/0f lgdf{ 0 f u/L b] z nfO{
5 . df]rf{sf] cWoIfdf k|To]s rf/–rf/ kf6L{sf g]tf /fh]Gb| >]i7 /xg] 5g\ . ;f]daf/ u7g ePsf] pQm ;dfhjfbL ;dfhjfbsf] g]kfnL af6f] to ug]{ . cufl8 a9fpg], -af“ s L clGtd k] h df_

g]skfåf/f ld6/AofhL d'lg/


dfgljo hLjg, >d / cy{tGq vfgsf] hUuf sAhf u/L wfg /f]kfO“
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ wgu9Lsf] /f]kfOF ljlzi6 ?kdf km/s
>d dfgjåf/f ul/g] sfd xf] . of] k[YjLdf dfgj ;Eotfsf] cl:yTj cgtfsf] cfkm\g} cy{tGqljgfsf] :j:y x'g' eg]sf] dfgl;s ?kdf klg s}nfnLn] ld6/Aofhsf gfOs] z]v ePsf] atfP . cGo If]qdf ef8fdf
hLjg >dåf/f ;+ / lIft k[ Y jLsf] ;Dej lyPg . s' g } Pp6fsf] /fhgLlt ;Dej 5} g . cfkm\ g } :j:y x'g' xf] . s[lif sfd u¥of] eg] d'lg/ vfg cxd]bsf] hUuf sAhf hdLg lnP/ /f]kfOF ul/Psf] atfpFb}
ljsl;t ?k xf] . s[ l if ;Dk" 0 f{ cl:tTjlagf csf{sf] ljsf; / ;+/If0f cy{tGqljgf :jfwLg b]z ;Dej 5}g . dfgl;s / zf/Ll/s >dx?df cJjn u/L /f]kfOF u/]sf] 5 . cfTdlge{/ pgn] wgu9Ldf ld6/ Aofhsf gfOs]
cy{tGqsf] hggL xf] . o;nfO{ xfdLn] ;Dej 5}g . jfRgsf] nflu hlt :jtGq / cfTdlge{/ b]z jgfpg jGg ;lsG5 / Tof] b]z, ;dfh / kf6L{ / cfTdlge{/ sfo{stf{ agfpg z]v d'gL/ vfg cxd]bn] 7uL u/]sf]
;lhn} u/L j'em\g h:tf] Pp6f jRrf clS;hg cfjZos 5 Tolt g} dfgj kf6L{ sfo{stf{ clg hgtf cfkm\g} /fi6«n] ;DkGgtf k|fKt ug{ ;Sb5 . b]zJofkL ?kdf >d;Fu hf]l8Psf] hdLg sAhf u/L wfg /f]ks ] f] hfgsf/L
hlGdg cfdfsf] sf]v rlxG5 cfdfsf] / ;Eotf ljsf;sf] nflu >dsf] pTkfbgdf plePsf] x'gk' b{5 . csf{sf] g]kfndf s[lif k]zfnfO{ ;a}n] Pp6f
sf]vdf dfgj e|'0fsf] ljsf; x'G5 . cfjZostf 5 . jfRgsf] nflu vfgf >ddf jfRg] gful/s, /fhgLlt / g/fd|f] gh/n] x]g]{ k|rng 5 . s[lif
cfdf >d xf] / k]6df x's]{sf] e|'0f l;+uf] b]z u'nfd x'g' l;jfo c? s]xL sfdaf6 dflg;n] yf]/} / lj:tf/} k|ult
hLjg xf] . >d dfgjåf/f ;[hgf x'G5 x'bF g} . c?sf] >ddf jfRg' eg]sf] Ps ub{5 . dflg;nfO{ yf]/} ldlxg]tdf w]/}
/ cy{tGqsf] lgdf{0f x'G5 . Tof] k|sf/sf] bf;tf / k/lge{tf xf], h;n] nfe rflxg] ePsf]n] clxn] g]kfnLx?n]
cy{tGqn] dfgjsf] ;]jf ug]{ x'gk' b{5 . u'nfd gful/s hGdfpg] sfd ub{5 . bnfnL u/]/, t:s/L u/]/, e|i6frf/
k'h
F LjfbL cy{tGqn] wgL / s]xL d'¶Le/ cy{ t Gqsf] hggL s[ l if u/]/ of ljb]z uP/ l56f] wgL jGg]
;fdGtx?sf] dfq ;]jf ub{5 . ;Dk"0f{ g]kfndf em08} !* vj{ ** c/j xf]8jfhL g} rn]sf] 5 . of] xf]8jfhLn]
dfgjhfltsf] ;]jf ug{sf] nflu $) s/f]8 jh]6 5 . j}b]lzs C0f ubf{ g]kfnsf] s[lif If]q rf}k6 ePsf]
;dfhjfbL cy{tGqsf] cfjZostf @@ vj{ 5 . ljleGg g]kfnLx?sf] 5 . g]kfnsf hldgx? afFem} 5g\ .
kb{5 . ;dfhjfbL cy{tGq j}1flgs gfddf ljb]zL j}ªs \ df hDdf $* o'jfx? ljb]z knfog ePsf 5g\ . g]skfn] ld6/ Aofhsf gfOs] z]v u/fP . pgn] kf6L{sf] Gofo ljefudf
;dfhjfbn] k}bf ub{5 . dfgj hLjg, vj{ k};f 5 . of] ;a} k};f g]kfnL s]xL jr]s'r]sf o'jfx? t:s/L / d'lg/ vfg dxf]Ddbn] 7uL u/L k/]sf] ph'/Lsf] cfwf/df k6s–k6s
>d / cy{tGq Pscsf{sf kl/k'/s hgtfsf] dfgljo>daf6 k|fKt ePsf] cg}lts sfdsf l;sf/ eP/ g]kfnL lnPsf] !) s§f hdLgdf /f]kfOF u/]sf] ;lRrg] df}sf lbFbf klg hgtfnfO{ b'Mv
x'g . hj of] wtL{df dfgj hfltsf] xf] . g]kfnL hgtfsf] >d rf]/]/ h]ndf s}b x'g afWo ePsf 5g\ . xf] . s} n fnLsf] wgu9L lbg] sfd u/]sfn] hdLg sAhf ul/Psf]
hGd eof] Toltj]nfb]lv g} >dsf] hGd dflkmofx? ljb]zL j}ª\sdf k};f ufpFu/df s]xL j'9fkfsf / s]6fs]6Lx? pkdxfgu/kflnsf j8f gDa/ & atfP .
ePsf] kfOG5 . dfgj hLjg >dsf] y'kf/]sf 5g\ . ;dfhdf hgtfx?n] dfq 5g\ . g]kfnsf] ljs; s:n] u5{ b]jxl/ofsf ef]haxfb'/ ljssf] !) To;}u/L g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf
sfvdf x'ss {] f] x'G5 >dsf] d'Vo >f]t
dfgj xf] eg] cy{tGq dfgljo >dn]
ljqmd ;L d'Vo u/L dfgl;s / zf/Ll/s >d
ub{5g\ / ;jn cy{tGqsf] ljsf;
of s;/L x'G5 . of] cfdlrGtfsf] ljifo
jg]sf] 5 . xfdLn] s[lifnfO{ ;Dk"0f{
s§f hdLg 7uL u/L lnPsf z]v s]lGb|o ;b:o tyf s}nfnLsf lhNnf
d'lg/ vfg dxf]Ddbsf] pQm hdLg OGrfh{ k|sfz ;Ln] nfdf] ;dob]lv
km'nfPsf] ;'Gb/ k"mn xf] . dflg;n] rflxG5 vfgf dfgljo >daf6 ;[hgf ub{5g\ . ;jn cy{tGqsf] hggL cy{tGqsf] hggLsf] ?kdf lng' g]skfn] sAhf u/L a'waf/ wfg s}nfnLsf ;j{;fwf/0fnfO{ ld6/Aofhdf
>d ub{5 / dfgjLo >dn] ;jn x'G5 / ;jn cy{tGqsf] lgdf{0f x'G5 . eg]sf] s[lif sfd xf] h'g b]z s[lifdf kb{5 . s[lifn] dfq g]kfnsf] cy{tGq /f]k]sf] xf] . km;fpFb} 3/ g 3f6sf] cj:yfdf
cy{tGqsf] lgdf{0f ug{ d2t ub{5 . hldgdf kmNg] cGgafnL s[lifsfo{n] cfTdlge{/ x'G5 Tof] b]zsf hgtf ljsf;df ;xof]u ub{5 . s[lifn] g} g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf s]lGb|o k'¥ofpg] ld6/ Aofhsf gfOs] d'lg/
olb dfgj / >daLrsf] ;dGjo x'bF g} k}bf ub{5 . s[lif g} cy{gGqsf] cfdf wgL / cfTdlge{/ jGb5g\ . s[lif cfTdlge{/ hgtf lgdf{0f ub{5 . ;b:o tyf ;]tL Ao'/f] O{Grfh{ 8an vfgn] ;j{;fwf/0fnfO{ b'Mv lbg] sfo{
lyof] eg] cy{ tGqsf] hGd ;Dej jf hGdbftf xf] . hgtfsf] s[lif ljgf sfdn] dfgjsf] zf/Ll/s ?kdf :j:y cfTdlge{/ hgtfaf6 cfTd lge{/ zfx eut ;Ln] s}nfnLdf ^ lj3fdf ub}{ cfPsf] ph'/Lsf cfwf/df sf/afxL
lyPg . ;jn hgkIfLo cy{tGq ljgf hgtfsf] cy{ t Gq ;Dej 5} g . /fVg d2t ub{5 . zf/Ll/s ?kdf -af“ s L clGtd k] h df_ kf6L{n] wfg v]tL u/]sf] atfpFb} -af“ s L clGtd k] h df_
2 @)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/
ltdL ltd|f] tl/sfn] n8, xfdL xfd|f] tl/sfn] n8\5f}

✍ ;DkfbsLo
– s= dfcf]T;] t'ª cEof;df dfS;{jfbsf cfwf/e"t k|:tfjgfx?
g]kfndf gfddfqsf sDo'lgi6 ju{;+3if{sf] l;4fGtnfO{ ckgfpFb}g, kf6L{sf] a}7saf6 cf}krfl/s?kd} ;d]t ;Dks{ ug{ 5f8]sf 5g\ . a?
kf6L{x?sf] ;+Vof a9\bf] 5 . o:tf] Tof] sDo'lgi6 kf6L{g} xf]Og . lg0f{o u/]/ dfcf] ljrf/wf/f kl/Tofu g]kfnsf s]xL sDo'lgi6 gfdwf/L
hg;/f]sf/sf ljifonfO{ gh/cGbfh gu/ x'gs' f s]xL cfwf/e"t sf/0fx? /x]sf
5g\ . h;nfO{ xfnsf] cj:yfdf
zf]lift kLl8t hgtfsf] kIfdf
jsfntug]{ g]tT[ jbfoL ;+u7g eg]s}
ub} { hgtfsf] ax' b nLo hgjfb
ckgfPsf] lyof] eg] p;n] ;Qf
kf6L{x? ef/tsf] u}/sDo'lgi6 kf6L{
efhkf;Fusf] ;xsfo{df /x]sf 5g\ .
b]zsf] /fhgLlt lbgk|ltlbg ;+s6u|:t aGb} uO/x]sf] 5 . ;+;b\jfbL bn ax;sf] ljifo agfOg' ;fGble{s x'G5 . sDo'lgi6 kf6L{ xf] . sDo'lgi6 kf6L{ /fhgLltnfO{ /f]h]sf] lyof] . To;kl5 o;cl3 g]kfnsf sltko sDo'lgi6
/ g]tfx?, /fi6« / hgtfsf] ;]jfeGbf klg cfk\mgf] bnut :jfy{df s]lGb|t\ o;/L gfd dfqsf sDo'lgi6 kf6L{x?sf] lgdf{0fsf] ;}4flGts cfwf/ eg]sf] p;n] ax'bnLo ;+;bLo Joj:yfnfO{ kf6L{sf g]tfx?sf] ;DaGw ef/tLo
;+Vof a9\gs ' f] d'Vo b'O{ sf/0fx? /x]sf dfS;{jfb–n]lggjfb xf] . To;}n] g} cfkm\gf] ;a{Zj 7fGof] . ljrf/sf sf+u|]; cfO{;Fu /x]sf] b]lvGYof] .
ePsf 5g\ . log} ;+;b\jfbL bn / g]tfx?sf] ;Qf n8fOn] ubf{ hg;/f]sf/sf 5g\ . klxnf] hgtfdf cGo kf6L{sf]
ljifo cf]em]ndf k/]sf 5g\, ;+;b\jfbL bnx?sf] sfo{z}nLaf6 b]z / hgtf
cflht ePsf 5g\ . ;+;b\jfbL bn / g]tfx? ;w}F k|ToIf xf];\ of k/f]If 9+un]
t' n gfdf sDo' l gi6 kf6L{ k | l tsf]
cfsif{0f a9L x'g', bf]>f] ljZjd}
8f= s]zj b]jsf]6f
;/sf/ 9fNg] / ;/sf/ arfpg] v]ndf tlNng x'G5g\, h;sf sf/0f ;'zf;g sDo'lgi6 kf6L{sf] cfa/0fdf sDo'lgi6
/fhgLltnfO{ l5GgleGg agfpg] k|of;
sDo'lgi6x?n] hgtfsf] ;]jfnfO{ k|dv ' tf
Psfb]zsf] syf ePsf] 5 .
olta]nf ;xsf/L kLl8tx?n] ul//x]sf] cgzg;lxtsf] cfGbf]ng 8]9 x'g' xf] . g]kfndf pk/f]Qm b'a} s'/fnfO{ lbg], hgtfnfO{ ;+ul7t ug]{ / hgtfs}
Wofgdf /fv]/ s]xL g]tfx?n] sDo'lgi6
dlxgf k'Ug yfNof] t/ pgLx?n] Gofo kfPsf 5}gg\ . ;xfsf/L ;~rfnsx? kf6L{sf] k|of]u ul//x]sf] b]lvPsf] 5 . andf cfkm\gf] /fhgLlt cufl8 a9fpg]
s/f]8f}+ k};f lnP/ efu]sf ;dfrf/x? ;fj{hlgs e}/x]sf 5g\ t/ ;/sf/, To;}n] g]kfndf sDo'lgi6 kf6L{x?sf
;+;b\jfbL bn / g]tfx? df}g 5g\ . nDsL l:sg /f]usf sf/0f ls;fgsf] uf]7 af/]df ax; ug'{sf] s'g} cy{ 5}g . k|oTg ug'k{ b{5 . cGoyf g]kfnsf]
l/lQPsf] 5 . sl/a * nfv kz' rf}kfofx? ;+qmldt, @& xhf/ d/]/ sl/a #& lsgls gfd sDo'lgi6 eP klg
ca{ a/fa/sf] Iflt ePsf] 5 . cj:yf o:tf] ljs/fn x'bF f klg To;sf] sltko kf6L{ sDo'lgi6 bz{gdf sDo'lgi6 cfGbf]ng ;xL 9+un] cufl8
cfwfl/t kf6L{ xf]Ogg\ . sDo'lgi6
;dfwfgsf] nflu ;/sf/, ;+;b\jfbL bn / g]tfx?sf] Wofg s]lGb|t x'g\ ;s]sf] /fhgLltsf af/]df eg] a[xt\ 5nkmn a9\g ;Sb}g . sDo'lgi6sf] vf]n cf]9/]
b]lvFbg} . ld6/ AofhLsf sf/0f hgtfsf] pl7af; ePsf] 5 . ;/sf/, ;+;b\jfbL
bn / g]tfx?sf] sf/0f ;/sf/n] ut j}zfv @) ut] NofPsf] ld6/Aofh;DaGwL
/ ljrf/–ljdz{sf] cfjZostf 5 .
h;nfO{ sDo'lgi6 kf6L{sf ljZjAofkL
sf+u;]| sf] /fhgLlt ug]x{ ?n] s]xL ;do
cWofb]znfO{ k|lt:yfkg ug]{ ljw]os ;+;baf6 kfl/t x'g\ ;s]sf] 5}g . d"No, dfGotf / cfbz{sf cfwf/df
x]l/g' kb{5 . of] cfn]vdf dfS;{jfbsf
JolQmut nfe xfl;n unf{g\ t/ zf]lift kLl8t hgtfsf nflu s]xL
o;}aLr, cd]l/sL ;xfos ljb]zdGqL 8f]gfN8 n' z'qmaf/ Ps lbg]
g]kfn e|d0fdf cfP/ cd]l/sL ;xfotf lgof]u ldn]lgod Rofn]Gh skf]{/];g cfwf/e"t k|:tfjgfx?sf] cfnf]sdf klg x'gj] fnf 5}g .
g]kfnsf] sDo'lgi6 /fhgLltsf af/]df
-Pd;L;L_ ;Fusf] ;Demf}tfnfO{ sfof{Gjog ug{ ;/sf/, ;+;b\jfbL bn / ;fdfGo ;+Zn]if0f ug]{ k|of; k|of; dfn] d fjfbnfO{ gckgfpg] x ?n] lx;fjn] Pdfn] / sf+u; ]| lgs6 b]lvP . g]kfnsf sltko sDo'lgi6 kf6L{x?n]
g]tfx?nfO{ bjfa lbPsf 5g\ . n' Pd;L;L ;+;b\af6 cg'df]bgcl3 @)&* ul/Psf] 5 . h;n] g]kfnsf] sDo'lgi6 sDo'lgi6 kf6L{ ePsf] bfjL ug'{ cfkm}dF f To;}n] g]sf+ / Pdfn] s}og k6s lrlgofF sDo'lgi6 kf6L{nfO{ rLg
d+l;/df g]kfn cfPsf lyP . ;f]xL jif{sf] kmfu'g !% df Pd;L;L ;Demf}tf /fhgLlt stf hfFb}5 / g]kfnsf /fhgLlts a] O dfgL xf] . h:tf] ;Qfdf kIf / k|ltkIf tyf s}og e|d0fsf nflu dfq pkof]u ug]{ u/]sf]
;+;b\af6 cg'df]bg ePsf] lyof] . sDo'lgi6 kf6L{x? s] x'g\ eGg] s'/fsf] g]kfndf Psy/L sDo'lgi6 kf6L{n] k6s ;Qf ;fem] b f/ klg eP . b] l vPsf] 5 . pgLx?n] lrlgofF
o;}u/L, ut h]7df ef/tLo k|wfgdGqL g/]Gb| df]bLn] pb\3f6g u/]sf] gjlgld{t 7DofO{df d2t ug]{ b]lvPsf] 5 . ;fdGtjfbsf] gfOs] kf6L{ g]kfnL Pdfn]x? /fk|kfsf g]tfsf] g]t[Tjdf sDo'lgi6 kf6L{;Fu cGt/+u efOrf/f
dfS;{jfbsf cfwf/e"t k|:tfjgfx?df sf+ u | ] ; ;F u bL3{ s fnLg ;xsfo{ ;/sf/df hfg klg lxrlsrfPgg\ . ;DaGw sfod u/]sf] jf ug{ rfx]sf]
;+;b ejgsf] cufl8 /flvPsf] …cv08 ef/tÚ elgPsf] gS;fdf g]kfnsf] dfn]dfjfb, cGt/f{li6«o efOrf/f, ul//x]sf 5g\ . pgLx?sf] Tof] sd{ s] x Ln] )$^ ;fnsf] /fhgLlts b]lvPsf] 5}g . g]kfnsf sDo'lgi6
slknj:t' / n'lDjgLnfO{ ;d]6/] x:tIf]ksf/L / cltqmd0fsf/L gLltsf] phfu/ ;fF:s[lts qmflGt, an k|of]u / ju{;+3if{sf] l;4fGtsf] 7Ls lakl/t kl/jt{gkl5 ePsf] )$* ;fnsf] kf6L{x?n] ;f+:s[lts qmflGttkm{ vf;}
u/]sf] 5 . oL / o:tf bh{gf} /fi6« / hg;/f]sf/sf ljifodf ;/sf/, ;+;b\jfbL ;j{xf/fju{sf] clwgfosTjnfO{ lng] s'/f xf] . pgLx?n] To;/L g]kfnL lgjf{rgnfO{ pkof]u u/] . t/, To;af6 cfkm\ g f] Wofg s] l Gb| t ul//x] s f
bn / g]tfx?sf] Wofg hfg ;s]sf] 5}g / pgLx? c;kmn ;fljt ePsf 5g\ . ul/G5 . g]kfnsf k|foM sDo'lgi6 sf+u; ]| ;Fu ;xsfo{ ug'k{ gf{sf ljleGg cfkm\gf] /fhgLlts clei6 k"/f gx'g] 5}gg\ . a? sltkon] k/Dk/fut wd{
of] ;/sf/, ;+;b\jfbL bn / g]tfx?sf] dfq c;kmntf geP/ ;du| ;+;bLo kf6L{x?n] pk/f]St k|:tfjgfnfO{ ;xL ts{x? cufl8 ;fg]{ u/]sf 5g\ . olb 7x/ u/]kl5 hgo'4sf] af6f] klg ;+:s[ltnfO{ ckgfpFb} uPsf] b]lvPsf]
9+un] ckgfPsf 5}gg\ dfq xf]Og, zf]lift, kLl8t g]kfnL hgtfsf] kIfdf ckgfP . sltko sDo'lgi6 kf6L{x?n] 5 . g]kfndf xfn;Dd klg %))
Joj:yf s} c;kmntf xf] . o:tf] cj:yfdf b]z / hgtfsf] vflt/ ca ckgfpg] k|of;;d]t klg ul//x]sf /fhgLlts kl/jt{gsf nflu sDo'lgi6 ax'bnLo ;+;bLo Joj:yfcGtu{tsf] jif{cl3 b]lvsf ;f+:s[lts kj{x?
cfdqmflGtsf/L / k|ultzLn bn / g]tf Psh'6 eP/ cufl8 a9\gk' 5{ . o; 5}gg\ . dfS;{jfbL /fhgLltsf] d"n ;d"xx?n] sf+u|];;Fu s]xL ;dosf ;Qfdf hfg ?rfPgg\ . )$^ ;fndf oyfjt\ /x]sf 5g\ .
c;kmn ;+;bLo Joj:yfsf] lasNk vf]Hg' clgafo{ ePsf] 5 . oxL /fhgLlts cfwf/ ju{ ;+3if{sf] /fhgLlt xf] . nflu ;xsfo{ ub{5g\ eg] Tof] ;xL /fhgLlts kl/jt{g ePsf] elgP klg kl5Nnf] ;dodf k| u ltzLn
;+s6 lgjf/0fsf nflu g]kfn sDo'lg:6 kf6L{, g]skf dfcf]jfbL s]Gb|, g]skf - h;leq cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts x'G5 . h:tf] )$^ ;fnsf] cfGbf]ngdf Tof] gfd dfqsf] x'g k'Uof] . sf+u;]| x?n] ;flxTodf ;d]t sdL cfPsf] 5 .
PsLs[t ;dfhjfbL_ / hgtf ;dfhjfbL kf6L{ -h;kf_ n] ;dfhjfbL df]rf{ / hftLonufotsf ;+3if{x? ;dfa]z ax'bnLo Joj:yfsf] k'g:yf{kgfsf k"jk{ ~rsf] l;sf] u/] eg] Pdfn]x?n] k/Dk/fut ;+:s[lt / ;flxTosf unt
u7g u/]sf 5g\ . h;sf] nIo b]zdf ;dfhjfb :yfkgf ug{' /x]sf] atfOPsf] ePsf x'G5g\ . dfgj ;dfh eg]s} nflu sDo'lgi6 kf6L{x?n] s]xL ;dosf klg g]kfnL sf+u|];sf] l;sf] u/] . kIfsfaf/]df ax;;d]t x'g 5f8]sf]
juL{o ;dfh xf] . hxfF hfg]/ jf nflu g]kfnL sf+u; ]| ;Fu ;xsfo{ u/]sf h;n] u bf{ )$^ df k' g :yf{ l kt 5 . ;j{xf/f ju{sf] clwgfosTjsf]
5 . o:tf] cj:yfdf g]kfnsf] ;+ljwfg g} ;dfhjfbf]Gd'v ePsf]n] cfˆgf] ghfg]/ klg lg/Gt/ ju{;3+ if{ e}/x]sf] lyP . )$^ ;fnsf] cfGbf]ng ;kmn ax'bnLo Joj:yf )%* x'Fbf gx'Fb} s'/f t sfuhdf dfq ;Lldt 5 .
bnsf] nIo b]zdf ;dfhjfb :yfkgf ug]{ /x]sf tdfd /fhgLlts bn ;dfhjfbL x'G5 . h;nfO{ sDo'lgi6 /fhgLlt ug{ ePkl5 sDo'lgi6 / sf+u|];sf] af6f] ;+s6u|:t eP/ b]zdf km]l/ lg/+sz ' /fHosf ljleGg c+ u df juL{ o
df]rf{df ;fd]n x'gk5{ / ToxL df]rf{sf] andf b]zdf j}1flgs ;dfhjfb :yfkgf rfxg]x?n] ;'lgof]lht 9+un] zf]lift cnu ePsf] lyof] . sf+u; ]| n] To;kl5 /fhgLltdf k| a ] z u/] s f] lyof] . ;dfa]zL x'gk' g]d{ f hftLo ;dfa]zLsf
ug{s' f] ljsNk 5}g . kLl8t / ;j{xf/f ju{sf] kIfdf xn ax'bnLo ;+;bLo Joj:yfnfO{ ckgfP/ sltko sDo'lgi6 kf6L{n] ju{;+3if{ s'/fx? NofOPsf sf/0f sltko zf]ifs
t;y{, cfdqmflGtsf/L, k|ultzLn, ;Rrf nf]stGqjfbL bn, g]tf / ug'{kb{5 eGg] xf] . o;}sf nflu ;Qf /fhgLltdf k|az ] u/]sf] lyof]eg] leqsf] Pp6f c+z hftLo ;+3if{nfO{ ;fdGtx? g} hftLo cf/If0fsf]
dfS;{ j fbLx?n] hgtfsf sDo'lgi6x?n] ax'bnLo Joj:yfnfO{ dfq k|dv ' tf lbP . h;n] /fhgLltdf ca/0fdf /fHosf] dflyNnf] txdf k'Ug
;r]t gful/sx? ;dfhjfbL df]rf{df ;fd]n x'g}k5{ / oxL df]rf{sf] anaf6 cGtla{/f]wx?sf] ;xL ;~rfng s;/L …v;Lsf] 6fpsf] /fv]/ s's'/sf] df;' ;fDk|bflotfsf] k|a]z x'gk'Uof] . s]xL ;kmn ePsf 5g\ . sDo'lgi6 kf6L{sf
;+;bLo Joj:yfsf] h/f] pv]n]/ b]zdf j}1flgs ;dfhjfb :yfkgf ug{' k5{ . ug]{ eGg] s'/fsf] klg AofVof / a]Rg] Joj:yfÚ eg]sf lyP . sDo'lgi6 sDo'lgi6 kf6L{x?n] To;nfO{ klxrfgsf] g]tfx?n] zf;g u/]sf] cj:yfdf klg
cfhsf] cfjZostf, ;dosf] dfu / hgrfxgf klg oxL 5 . laZn]if0f u/]sf 5g\ . h'g kf6L{ gfdsf] k|of]u ug]d { Wo] klg Pdfn]n] cfa/0f lbP . hftLo klxrfgsf] kl5 e|6frf/ df}nfpFbf] 5 . gftfjfb,
nfu]sf x'gfn] pgLx?n] cfly{s, s[kfjfb / zf]if0f a9\bf] 5 . u/Lj

vfBfGg ;+s6 dxfdf/Lcl3sf] :t/eGbf dfly Û ;fdflhs / ;f+:s[lts ;+3if{nfO{ e'n] .


a? klxrfgsf] /fhgLltn] k/Dk/fut
;+:s[ltsf] ;+/If0fug]{ sfd u¥of] .
hgo'4 ePsf] elgPsf] b]zdf
hgtfsf 5f]/f5f]/L vf8L d'n'sdf /
;Qf / zlQmdf /x]sfx?sf 5f]/f5f]/L
/ cfkmGtx? ;xh} ;Qf / zlQmdf
k'Ug]qmd hf/L 5 . hxflgofF elgPsf
sf7df8f}F . ;+o'Qm /fi6«;‹Lo uPsfn] cfTd;Gt'li6sf] s'g} 7fpF ;a} k|sf/sf vfn ;Í6nfO{ pGd"ng dlxgfdf ;f] d flnof, s] G of /
cfh klg k/Dk/fut e" t k| ] t df /f0ff / /fhfsf zf;gx? 9n] klg
lgsfon] ljut ;ft jif{;Dd ljZjdf gePsf] clwsf/Lx¿n] r]tfjgL lbPsf ug]{ nIosf] kx'Fraflx/ /xg]5 . Olyof]lkofsf b'O{ s/f]8 #) nfveGbf
cfwfl/t hfqf / rf8ka{x? sfod} /fhgLltdf g]kfndf hxflgofFtGqsf]
ef]sd/L a9\b} uPsf]df ;g\ @)@@ 5g\ . of] k|ltj]bg …ljZj cem} klg ;+ o ' Q m /fi6« ; ‹sf dxf;lrj a9L dflg;nfO{ clgsfn kg]{ r]tfjgL
/xg' pk/f]St s'/fsf] tfhf pbfx/0f xfn;Dd cGTo x'g ;s]sf] 5}g . cfh
df ef]sd/L j[l4sf] cj:yf l:y/ t/ ljZjJofkL dxfdf/Laf6 u'lh|/x]sf]] / PG6f]lgof] u'6/] ; {] n] Ps lj1lKt hf/L lbPsf] lyof] . ;g\ @)@@ df ljZjsf
xf] . b]zsf s]xL sDo'lgi6 kf6L{x? klg Pp6} kl/jf/sf s}og AolQmx?sf]
dxfdf/Lcl3sf] :t/eGbf dfly /x]sf] clxn] o'qm]gdf o'4sf] kl/0ffd;Fu ub}{ ;g\ @)#) sf] kf]if0f nIo xfl;n !) dWo] tLghgf u/L sl/a @ ca{
hftLo klxrfglt/ nfu]sf sf/0fn] kf6L{ / zf;g ;Qfdf x}sd sfod}
atfPsf] 5 . ;+o'Qm /fi6«;‹Lo vfB h'lw/x]sf] cj:yfdf cfPsf] xf] . o;n] ug]{ lbzfdf s]xL If]q cl3 a9]sf] $) s/f]8 dflg; dWod jf uDeL/
b]zsf] klxrfg x/fpFb} uPsf] 5 . 5 . g]kfnsf sltko sDo'lgi6x?n]
tyf s[lif ;Ë7g, cGt/f{li6«o s[lif vfB / pmhf{ ahf/nfO{ yk atfpg' e Psf] 5 . t/, ;du| d f vfB c;'/Iffaf6 kLl8t ePsf lyP .
vf;df cfhsf] @! cf}+ ztfAbLdf an k| o f] u sf] l;4fGtnfO{ eg]
ljsf; sf]if, o'lg;]km, ljZj vfB emsemsfPsf] 5 . eGg'kbf{ lbuf] ljsf; nIonfO{ psf:g dxfdf/Ln] w]/} dflg;sf] cfodf
klg hftLo /fhgLlt ug] { x ? k|d'vtfsf ;fy pkof]u ug{] u/]sf]
sfo{qmd / ljZj :jf:Yo ;Ë7gn] ;+o'Qm /fi6«;‹sf cg';f/ ;g\ xfdLnfO{ tLj| / tTsfn ljZjJofkL c;/ kf/]sf] / o'qm]g o'4sf sf/0f
sDo'lgi6 xf]Ogg\ . pgLx?n] 3'dfp/f] b]lvPsf] 5 . Tof] an k|of]u klg
tof/ kf/]sf] k|ltj]bgdf ;g\ @)#) @)!( otf oL ;Í6n] yk !@ s/f]8 k|of;sf] vfFrf] 5 . d"No j[l4 ePsf] / caf}{+ dflg;
kf/fn] k'/fg} ;fdGtjfbL Joj:yfsf] dfn]dfjfbdf cfwfl/t eg] b]lvPsf]
;Dddf pGd"ng x'g] ;Defjgf g/x]sf] @) nfv dflg;nfO{ ef]sd/Ldf ;+oQ' m /fi6«;‹sf] dxf;efn] ;g\ lskmfotL :j:y cfxf/sf] kx'Fraf6
;+/If0f ul//x]sf x'G5g\ . xfn ljZj 5}g . h;nfO{ AolQmut / ;d"xut
pNn]v ul/Psf] 5 . ut jif{ ^( 8'afPsf] 5 . ædxfdf/Lkl5sf] cfly{s @)!% df tof/ kf/]sf] lbuf] ljsf; al~rt ePsf] ;+o'Qm /fi6«;‹Lo
;fd|fHojfbn] cfkm\gf] km'6fp / zf;g :jfy{ ;fwgfdf k|of]u ug]{ ul/Psf]
s/f]8 !) nfvb]lv &* s/f]8 #) k'gM ?Tyfgn] l:yltdf ;'wf/ Nofpg nIodf ef] s d/L / ul/aLsf] lgsfox¿n] atfPsf 5g\ . ;+o'Qm
u/ eGg] gLltsf] ;kmn sfof{Gjog kfOG5 . g]kfndf sDo'lgi6 kf6L{ u7g
nfvsf] xf/fxf/Ldf dflg; ef]sd/Lsf] d2t u¥of] t/ o'qm]gsf] o'4sf sf/0f cGTonufot !& j6f cGt/;DalGwt /fi6«;‹sf] tYofÍcg';f/ ut jif{
/ sDo'lgi6 la/f]wL xs{tnfO{ cufl8 ugf{;fy ls t ;Qfsf] e¥ofª r9\g
;fdgf u/]sf lyP cyf{t\ cf};tdf vfBfGg / pmhf{sf] d"Noj[l4n] ;fdfGo p2]Zo ;dfj]z 5g\ . olb k|ultsf] tLg ca{ !) s/f] 8 eGbf a9L
a9fpgsf nflu lrxfgdf k'lu;s]sf] k|oTg ug]{ ls eg] ad / aGb"ssf]
&# s/f]8 %) nfv dflg; ef]sd/Lsf] k|ultnfO{ sdhf]/ agfPsf]df s'g} ult cl3 a9\g ;s]g eg] ;g\ @)#) dflg;;F u :j:y / ;Gt' l nt
hftLo s' / fnfO{ plbg] / cufl8 hf]xf]lt/ nfUg] u/]sf] b]lvG5 . vf;df
rk]6fdf k/]sf k|ltj]bgdf pNn]v 5 . zÍf 5}gÆ k|ltj]bgdf elgPsf] 5 . ;Dddf klg sl/a ^) s/f]8 dflg; cfxf/sf nflu kof{Kt k};f lyPg .
Nofpg] k|of; ul//x]sf] 5 . o;/L pk/f] S t b' a } s' / f unt
;g\ @)!( df ljZj hg;+Vofsf] &=( k|ltj]bgdf elgPsf] 5, æof] ef]sd/Lsf] rk]6fdf kg{ ;S5g\ . vfB 8An'PkmkLsf sfo{sf/L lgb]{zs
sltko sDo' l gi6 ;d" x x? x'g\ . sDo'lgi6x?n] hgtfsf] ;]jfnfO{
k|ltzt ef]sd/Ldf /x]sfdf ;g\ cg'dfgn] ef]sd/L …ca ljZjJofkL c;'/Iff / s'kf]if0fsf k|dv ' sf/sx? l;G8L DofSs]gn] a'waf/ r]tfjgL
ju{;+3if{sf] /fhgLltaf6 lad'v x'Fb} k|d'vtf lbg], hgtfnfO{ ;+ul7t ug]{
@)@@ df of] ;+Vof a9]/ ( . @ :t/df al9/x]sf] 5}gÚ t/ of] …sf]le8– åGå, cfly{s ;Í6, k|fs[lts ljklQsf lbFb} eGg'eof], æef]sd/L al9/x]sf]
k/f] I f?kdf ;fd| f HojfbLx?sf] / hgtfs} andf cfkm\gf] /fhgLlt
k|ltzt k'us ] f] 5 . …:6]6 ckm km'8 !( dxfdf/Lcl3sf] :t/eGbf lgs} ;fy} c;dfgtf gj;fdfGo aGg 5 eg] clt hf]lvddf /x]sfx¿sf]
xltof/÷dltof/ aGg k'u]sf 5g\ . cufl8 a9fpg] k|oTg ug'{kb{5 .
;]So'l/6L P08 Go'l6«;g Og b jN8{Úsf] dfly 5 / ef]sd/Ld'Qm ljZjsf] lbuf] k'us] f] ;+oQ ' m /fi6«;‹sf lgsfox¿n] ;'/Iffsf nflu xfdLnfO{ tTsfn
hf] ;+ o ' S t /fi6« ; + 3 sf] gLltnfO{ cGoyf g]kfnsf] sDo'lgi6 cfGbf]ng
k|ltj]bgcg';f/ ;g\ @)@! b]lv ljsf; nIoto:–@ xfl;n ug] { r]tfjgL lbPsf 5g\ . cGt/f{li6«o cfjZos kg]{ ;|f]tx¿ vt/gfs
sfof{Gjog ug{÷u/fpg cu|;/ 5g\ . ;xL 9+un] cufl8 a9\g ;Sb}g .
@)@@ sf] aLrdf vfB ;Í6 sl/a dfu{ a f6 lgs} 6f9f 5 . ;+ o ' Q m s[lif ljsf; sf]ifsf k|d'v cNef/f] ¿kdf sd eO/x]sf 5g\ .Æ
g]kfnsf sltko sDo'lgi6 kf6L{x?n] sDo'lgi6sf] vf]n cf]9]/ sf+u|];sf]
#* nfv dflg;sf] ;+Vofdf sdL /fi6«;‹sf lgsfox¿sf cg';f/ nfl/of]n] eGg'eof], æxfdLn] h'g s'/fsf] DofSs] g sf cg' ; f/ xfdLn]
cGt/f{li6«o efOrf/f ;DaGwnfO{ /fhgLlt ug] { x ?n] s] x L ;do
cfPsfn] jflif{s j[l4 …/f]lsPsf]Ú xf] . ljZjn] cfˆgf] k|of;nfO{ bf]Aa/ sdL dx;'; ul//x]sf 5f},+ Tof] eg]sf] clxn];Dd b]v]sf] ;a}eGbf 7"nf]
la;]{sf 5g\ . olt;Dd ls g]kfnsf JolQmut nfe xfl;n unf{g\ t/
clk| m sf, klZrd Pl;of / agfpg ;s]g eg] ;g\ @)#) ;Dddf nufgL / /fhgLlts OR5fzlQm xf] .Æ dfgjLo r'gf}tLsf]¿kdf ef]sd/Lsf]
k|foM sDo'lgi6 kf6L{x?n] l5d]sL rLg zf]lift kLl8t hgtfsf nflu s]xL
Sof/]laog If]qdf ef]sd/L cem} a9\b} ef]sd/L, vfB c;'/Iff / s'kf]if0fh:tf ljZj vfB sfo{qmdn] ut d] ;d:ofsf] ;fdgf ul//x]sf 5f}+ .
/ ef/tsf sDo'lgi6 kf6L{x?;Fu klg x'gj] fnf 5}g .
@)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/ 3

g]kfndf /fhgLlts ;+s6 M sf/0f / k|efj


g]kfnsf] /fhg}lts ;+:sf/nfO{ x]g{]
xf] eg] ;+;f/sf] ;a}eGbf kmf]xf]/L
oL dflysf ;Ddk"0f{ s'/fx¿nfO{
cWoog ug]{ xf] eg] cfh g]kfnL
;~rfng ug]{ g]tf / g]tfxx?sf]
hgtfx?nfO{ x]g{] b[l:6sf]0f v/fa x'g'
hgqmflGtsf] sfo{lbzf / g]kfn
sDo'lg:6 kf6L{sf] g]tT[ jn] dfq k"/f
ljsNk xf] eGg] s'/f g]kfnL /fhgLltdf
b]lvFb} cfPsf] 5 . of] cfh dfq xf]Og
an k|of]uaf6 xf]Og ls zflGtk"0f{
tl/sfn] Nofpg ;lsG5 eGb}
/fhgLlts v]n ePsf] b]z g]kfn xf] /fhgLltdf w] / } h ;f] s' / fx¿ xf] eGg] s'/f g]kfnL hgtfn] a'‰g] ug{ ;S5 . ls dfS;{, Pª\uN] ;sf] ;dob]lv cfh;Dd ;fd|fHojfbL / bnfn k'h F LjfbL;Fu
eg]/ lrlgPsf] 5 eGbf cGoyf ldNbf]h'Nbf]5 / o;sf] d'Vo sf/0f u/L aflx/ cfPsf] 5 . 3 _ cfTdlge{ / pTkfbg k| 0 ffnL j}1flgs ;dfhjfb –;fDojfbL /fHo ;xsfo{ u/]/ ;Qf lgdf{0f ug{ ;lsG5
gxf]nf . lsgeg] /fhgLlt eg]sf] eg]sf] g} k/lge{/ /fhgLlts ;+:sf/ of] Joj:yf / Joj:yf ;~rfnsx? / cy{ t Gqsf] ljsf; Joj:yfsf] hgtfsf] /fHoJoj:yf xf] eg] eGg] e|d NofPsf] s'/f cfh g]kfnsf
b]zsf] eljio s:tf] agfpg] / Tof] c;xdfg ;lGw ;Demf}tfx¿ s} sf/0fn] gkm]l/Fbf;Dd g t g]kfnLsf] Gofosf] h'g g]tfn] ;do / ultnfO{ a'em]sf] s'/fdf s'g} e|d 5}g t/ klg cfpFbg} sDo'lg:6 kf6L{x¿ klg d'Qm x'g ;s]gg\
b] z sf hgtfx?nfO{ Tof] ePsf] xf] . ;a}eGbf klxnf k/lge{/ ;+efjgf x'g]5 g t hgtfsf] /fHo x'G5, Tof] g]tfn] cfˆgf] b]zsf] pTkfbg lsg < o;sf] af/]df cfh g]kfnL / hgtfsf] an k|of]uaf6 k'/fgf] ;Qf
/fhgLltsdfkm{ t \ cfˆgf] b] z sf] /fhgLlts ;+:sf/sf] cGTosf] nflu cfpg]5 . lsgeg] of] t bnfn k| 0 ffnL / cy{ t Gq ljsf;sf] /fhgLltdf ax; ug{ cfjZos 5 . Wj+z / gofF ;Qf÷ hgtfsf] j}1flgs
;'/IffgLlt s:tf] agfpg] / Tof] b]zsf cj:yf dfq xf]Og ls bnfn Joj:yf ultsf]af/]df a'em]sf] x'G5 . h'g j}1flgs ;dfhjfb– ;fDojfbL /fHo ;dfhjfbL ;Qf lgdf{0f ;lsFbg} eg]
hgtfx?sf] zf;g;Qf g} d'Vo ;d:of eP/ cfPsf] b]lvG5 . b]zsf] g]tfn] ;do, ult, >d;Fu Joj:yfsf] If]qdf ;a}eGbf dxTjk"0f{ / gsf/fTds ;f]r ePsf sDo'lg:6 w]/}
;Grfnsx?sf] gLlt s:tf] agfpg] o;sf] ;xL tl/sfn] xn gu/Lsg cfˆgf] hLjgnfO{ a'em]sf x'G5g\ tL k|dv ' cg';Gwfg g} j}1flgs ;fDojfb ePsf] sf/0fn] klg g]kfnsf] /fhgLltdf
eGg] s'/fnfO{ g} /fhgLlt elgG5 . vfnL sf]/f efif0f, r'gfj / ;/sf/ g]tfx¿n] dfq cfTdlge{/ pTkfbg xf] . j}1flgs ;fDojfb cfh;Ddsf ;+s6 cfPsf] xf] .
t/, xfd|f] b]zsf d'Vo /fhgLlt gLlt kl/jt{gn] dfq xn ug{ vf]h] eg] k| 0 ffnL / cy{ t Gqsf] ljsf;sf] dfgj ;dfh / ;Eotfx¿sf] pRrtd r_ ;xL /fhgLlts g]t[Tj
lgdf{tfx¿ c¿ b]zsf] O;/fdf rNg] cfheGbf ef]ln emg\ w]/} 7"n7"nf lgodnfO{ a'‰g] ub{5g\ . cfTdlge{/ Pad\ pTsif{sf] ;+Zn]if0f xf] . of] o:tf] g]tT' j eGa] lalts} ;a}eGbf /fd|f]
/ ljb]zL bnfnx¿ ePsf sf/0fn] laklQx¿ g] k fn b] z / g] k fnL pTkfbg k|0ffnL / cy{tGqsf] ljsf;sf] kl/sNkgf xf] h;nfO{ em§ x]bf{ Ps / /fi6« tyf hgtfsf] nflu sfd ug]{
ubf{ g]kfnsf ;Dk"0f{ leqLo of]hgf hgtfn] ef] U g' kg] { 5 . g] k fndf lgodnfO{ a'‰g] g]tfx¿n] cfˆgf] b]z cfbz{jfbL :jKg, sNkgf h:tf] dx;'; /fhgLlts g]tT[ j ug{ ;Sg] ;a}sf]
h'g b]zsf] bnfn xf] Tof] b]zdf /fhgLlts ;+s6 cGTosf] nflu cfTdlge{/ agfpg] of]hgfsf] sfdnfO{ x'G5 t/ of] To:tf] sfNklgs of g]tfnfO{ ;xL /fhgLlts g]tT[ j eGb5g\ .
l/kf]l6{ª ug]{ ePsf] sf/0fn] ubf{ ;a}eGbf klxnf /fHo / hgtfaLrsf] cfˆgf] b}lgsLdf xfn]/ b]znfO{ cufl8 cfbz{jfbsf] sNkgf xf]Og hf] l;km{ g]tT[ jsf] kl/efiff w]/} 5g\ / xf]nfg\ klg
oxfFsf] /fhgLltdf ;+j}wflgs / ljZjf;sf] aftfa/0f, bnfn /fHo a9fpg] klg u/]sf x'G5g\ . h'g g]tfn] sfNklgs dgf]sfª\Iffsf] dGqåf/f lgb]l{ zt d'Vo u/]/ ljZjdf b'O{ k|sf/sf
k| z fl;gs ¿kdf ;+ s 6 cfPsf] Joj:yfsf] cGTo bnut /fhgLlteGbf ;do / ultnfO{ a' e m] s f] x' F b } g x'G5 . a¿ of] o:tf] j}1flgs / j:t'jfbL g]tT[ jx¿ xfdLn] ;'gs ] f / b]vs ] f 5f}+ .
b]lvG5 . oL dflysf ;Dk"0f{ 7fpFx¿df
;+s6 cfPsf sf/0fn] cfh g]kfnL
/fi6« / hgtfsf] nflu /fhgLlt eGg]
/fhgLlt ;+:sf/sf] ljsf; cfhsf]
ch{'g ;L ltgLx¿n] cfTdlge{/ pTkfbg k|0ffnL
/ cy{tGq ljsf;sf] s'/} 5f]8f} :jod
kl/sNkgf xf], hf] xhf/f}+ tYox¿åf/f
kl/:s[t ePsf]5 / Ps j}1flgs
!_ k'“hLjfbL g]t[Tj M k'h
g]tT[ j eg]sf] k'h F Lklt ju{ / k'h
F LjfbL
F LjfbL
hgtfx¿n] w]/} 7"n–7"nf cfly{s, /fhgLlt ;+s6sf] ;xL ;dfwfg / /fHoJoj:yf xf] . hgtfaf6 lgaf{lrt cfˆgf] hLjgnfO{ klg a'em]sf x'bF g} g\ . k|ltlaDasf] ¿kdf cleAoQm ePsf] 5 . r]tgfaf6 kl/rflnt ePsf] ;f/f
/fhgLlts, ;fF:s[lts ;+s6sf] ;fdgf k/lge{/ /fhgLlt ;+s6sf] cGTo eP/ hgtfnfO{ g} n'6g\ ] Joj:yfnfO{ cfTdlge{/ xf]Og ls k/lge{/ eP/ of] Joj:yf g} hgtfsf] Joj:yf–j}1flgs ;+;f/sf ;Dk"0f{ j:t' cfˆgf] clwgfoTjdf
ug{' k/]sf] 5 . j} 1 flgs ;dfhjfbn] dfq ug{ bnfn /fHo Joj:yf eGb5g\ . of] a;]sf x'G5g\ . csf]{ zAb kof]u ug]{ /fHo Joj:yf x'G5 . /fVg] / zf]if0f, bdg, cGofo, cTofrf/
pBf]u Aoj;fo, Jofkf/L, sd{rf/L, ;lsG5 . c¿ cfhsf] Joj:yf / Joj:yf g} cfh g]kfndf rnL /x]sf]] xf] eg] ljb]zLsf bf; of lev dfu'jf j}1flgs ;dfhjfb eg]sf] sDo'lg:6 ug]{ / ljZjsf hgtfsf]af/]df xf]Og ls
ls;fg, dhb' / , lzIfs, g] t fx¿af6 xf] O g ls PsLs[ t sf/0fn] ubf{ g]kfnsf ;Dk"0f{ hgtfn] eP/ a;]sf x'G5g\ . ;dfh xf] . sDo'lg:6sf] cy{ ;d'lxs cfˆgf] af/]df h] klg ug{ tof/ x'g] /
ljBfyL{nufot ;Dk"0f{ g]kfnL hgtfn] hgqmflGt / Tof] ax;sf kj{t sd/]8 b'Mv kfPsf 5f}+ . h'gb]z cfTdlge{/ x'G5 Tof] eg] x'G5 . sDo'lg:6 ;dfh eg]sf] o:tf] lghL :jfldTjdf /dfpg] k'h F LjfbL
b'Mv kfPsf 5g\ Tof] eg]sf] g]kfnsf laKnj ;Lnufosf g]tfx¿af6 dfq bnfn /fHo Joj:yfsf] gLlt b]znfO{ :jfljj]sL tof/Lsf ;fy ;dfh xf] h;df ;a} dflg;x¿ Joj:yfnfO{ cfˆgf] Joj:yfdf ;Lldt
bnfn g]tf / ;+;bLo Joj:yfn] ;Defj 5 . eg]sf] cfTdlge{/ xf]Og ls k/lge{/ cfˆgf] b}lgsL / of]hgfdf s'g} afwf ldlnh'nL ;fd'lxs >d ub{5g\ of] s]xL dfG5]x¿sf] clwgfosTjdf /fv]/
lgDTofPsf] /fhgLlts ;+s6 g} xf] . of] k/lge{/ /fhgLltssf] af/]df eP/ a:g] x'G5 . Tolt dfq xf]Og ca/f]wx¿ k|fo sd} cfpg] ub{5g\ . Joj:yfnfO{ j}1flgs ;dfhjfbL /fHo l;Ë} ljZj lgoGq0f u/]/ AolQm laz]if
of] ;+s6af6 d'Qm x'g / g]kfnnfO{ g] k fnsf /fi6« « j fbL, b] z eQm, cfˆgf] b]zsf] pTkfbgeGbf c? b]zsf] h'g b]z / b]zsf g]tfx¿ k/lge{/ Joj:yf eGb5g\ . j}1flgs ;dfhjfbL gLlt agfP/ rnfpg vf]Rg] g]tT[ jnfO{
:jtGq agfpgsf nflu ;a}eGbf qmflGtsf/L bnx¿ / g]kfnL hgtfsf] pTkbg NofP/ vfg], cfˆgf b]zsf eP/ a;]sf x'G5g\ ltgLx¿nfO{ b}lgsL /fHo Joj:yfdf k|To]s AolQmn] cfˆgf] k'h F LjfbL g]tT[ j elgG5 . of] g]tT[ jn]
klxnf ;Dk"0f{ g]kfnsf c;dfg ;lGw aLrdf cGt/lqmof jf hgdt ;+ux| n] ;Dk" 0 f{ gbLgfnf, pBf] u , ¿kdf x/]s vfnsf ;d:ox? s'g} g of]Uotfcg';f/sf] sfd / sfd cg';f/sf] zflGt xf]Og åGå ¿rfpg], hgtfnfO{
;Demf} t fx¿ vf/] h L / j} 1 flgs dfq k/lge{/ /fhgLlts ;+s6sf] ;xL snsf/vfgfx? ljb]zL bnfnx?nfO{ s'g} ¿kdf cfPs} x'G5g\ . b]zsf] sfd bfd kfpg] hgtfsf] /fHo Joj:yfnfO{ clwsf/ xf]Og bdgdf /fVg], gLlt lgdf{0f
;dfhjfbL Joj:yf cfhsf] Ps dfq ;dfwg lbg ;lsG5 . of] ljifodf ;'Dkg] / Tof] b]zsf] bnfnx?nfO{ / of]hgfdf :jtGq x'g] aftfa/0f g} j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yf eGb5g\ . ubf{ hgtfsf] kIfdf xf]Og ls s]xL
lglj{sNk ljifo xf] eGg] s'/f ;+;b\jfbL tof/ x'g] /fi6«jfbL bnx¿sf] Ps ;Dk"0f{ lrh lbP/ v';L agfpg] / x'Fb}g a¿ c¿b]zsf sdf/ -bf;_ cfh g]kfndf bnfn /fHo Joj:yfdf k'hF Lklt ju{sf] lxt / ljb]zL bnfnx¿
bn / bnsf ultljlwaf6 lSno/ ;+oQ ' m df]rf{ agfP/ cufl8 hfg] ;f]r hgtfx?sf] af/]df, b]zsf] af/]df s]xL eP/ a:g'sf] ljsNkeGbf c¿ x'g /x] s f n] v gbf;x¿ j} 1 flgs v';L kfg]{ gLlt lgdf{0f sfo{df ¿rfpg]
eP/cfPsf]5 . Tof] eg]sf] k'/fgf ;lGw ePsf bnx¿ /fi6«jfbL x'g ;S5g\, klg g;f]r]/ ljb]zL bnfnx?nfO{ ;Sb}g . of] s'/f b]zdf dfq xf]Og ls ;dfhjfbsf] lj?4df n]Vb}5g\ lsgeg] g]tT[ jnfO{ k'hF LjfbL g]tT' j elgG5 .
vf/]h xf]Og gofF ;lGw u/]/ b]z of] s'/fsf] la/f]w ug]{ bnx¿ ljb]zLsf b]zsf hgtfeGbf 7"nf] ;+:sf/ ug]{ Tof] b]zsf hgtfdf klg nfu" x'G5 . ltgLx¿ k'h F Ljfbsf gfOs] / bnfn h:t} l;lSsdsf] n]08'k bf]h]{,
c¿nfO{ lbg] bn / bnsf s]xL g]tf bnfnx¿ x'g\ eGg]af/] ;a}eGbf klxnf / 7"n7"nf /fi6««3ftL ;lGw;Demf}tf clg b]z / hgtfdf nfu" ePkl5 /fHoJoj:yfsf n]vs / k'h F Ljfbsf o'qm]gsf h]ng] :] sL, g]kfnsf gofF elgg]
ePsf] sf/0fn] g} xf] . g]kfnL hgtfn] a'‰g'k5{ . u/]/ b]znfO{ k/lge{/ agfpg] bnfn /fHo ;Qfdf klg nfu" x'G5 / b]z nDk6x¿ ePsf] sf/0fn] la/f]w ub{5g\ . bnx¿ h:t}, /la, 1fg]Gb|, u+ug h:tf
;g\ !*!^ sf] ;'uf}ln ;lGw kl/jt{ g sf/L / qmflGtsf/L ;+;bLo Joj:yfsf] gLlt ePsf] ljsf; xf]Og ls ljgfzsf] k|lqmofdf ltgLx¿nfO{ of] s'/fsf] 1fg 5 ls bnfn lsgeg] s'/f /fli6«otf w]/} ug]{ t/ sfd
b]lvotf ePsf ;Dk"0f{ c;dfg / /fhgLlts bnx¿n] of] ljifodf Ps sf/0fn] cfh g]kfndf /fHo;Qf / cufl8 a9]sf] x'G5 . vfg] ufF;b]lv k'hF Ljfb / k'hF LjfbL /fHo Joj:yfsf] rflxF ljb]zL bnfnx¿sf] ug]{ / b]z
/fli6«o lxtljk/Ltsf ;lGw;Demf}tf df] r f{ agfP hfg' k g] { x' G 5 . of] g]kfnL hgtfx?sf] aLrdf ;DaGw a:g] af;;Dd ;Dk"0f{ s'/fx¿df af/]df n]v gn]Vbf cfk"m / cfˆgf] a] r ] / cfˆgf] b] z nfO{ bnfn
vf/]h gu/];Dd g t g]kfnL hgtfn] k|lqmofsf] ;'?jft g]kfn sDo'lg:6 lalu|Psf] xf] . o;nfO{ ;'wfg]{ xf] eg] k/lge{/ eP/ a:g'kg]{ afWotf x'G5 n]vgzf}nLsf] cGTo x'G5 eGg] 8/ xf] of k'h
F LjfbLx¿nfO{ lbg] / b]z / hgtfnfO{
zflGt kfpg] 5 g\ , g t ljb] z L kf6L{ s f] ( cf} + dxflwj] z g / bnfn ;+;bLo Joj:yfsf] cGTo / / Tof] b]z ;Dk"0f{ ¿kn] c¿ b]zsf] k'h
F Ljfbsf nDk6 g} ePsfn] xf] eGg] c¿sf] dhb'/ bf; agfP/ /fVg]
bnfnx¿nfO{ of] b]z ] af6 x6fpg ;lsg] dxflwj]zgaf6 lgjf{lrt g]t[Tjn] j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yfsf] af/]df clwgfosTjdf a:g'sf] j'sNk x'bF g} . s'/f ef]ln k|dfl0ft xf]nf . csf]{ s'/f g]tT' jx¿nfO{ k'h F Lklt g]tT[ j eGb5g\ .
5 . o;sf] nflu lgDg ljifox¿df ;fxl;s sbd rfn] s f] 5 . of] g]kfnL hgtfn] ;xL ;dfwfg lbgsf oL dfly pNn]lvt s'/fx? x]bf{ j}1flgs ;dfhjfb ;fDojfbL /fHo @_ ;jf{ x f/f ju{ s f] g] t [ T j M
;Dk" 0 f{ g] k fnL hgtfn] /fli6« o g]tT[ jnfO{ xfdL ;Dk"0f{ g]kfnL hgtfn] lglDt Joj:yf xf]Og ls cj:yf km]/] ;fdfGo t/ gkTofpg] vfnsf klg 5g\ . Joj:yfsf] af/]df dfS;{bl] v cfh;Ddsf ;j{xf/f ju{sf] g]tT[ j eGgfn] ul/vfg]
:jfwLgtf / hghLljsfsf] af/]df ;fy lbg' cfhsf] cfjZostf ePsf] k'U5 eGg]x¿nfO{ xf]Og Joj:yf g} ;fFRr} cfˆgf] hLjgsf] b}lgsL / cfhsf] sDo'lg:6 kf6L{ / kf6L{sf g]tfx¿n] w]/} >lds, ls;fg, dhb'/, dWod ju{sf]
a'‰g cfjZos b]lvG5 . 5 . of] s'/f ha;dDd g]kfnL hgtfn] v/fj eGg] bn / kf6L{nfO{ ;fy g]kfnL /fhgLltnfO{ x]b{} hfg'eof] eg] nfdf–nfdf AoVof u/]sf 5g\ t/ o;nfO{ cfˆg} /fHo ;Qf lgdf{0f u/]/ j}1flgs
s _ k/lge{ / /fhgLlts a'e\mb}g ta;Dd k/lge{/ /fhgLlts lbg'k5{ . cfTdlge{/ pTkfbg k|0ffnL / cy{tGqsf] j}1flgs ;dfhjfbL ;Qf / /fHo ;dfhjfbL Joj:yfdf n}hfg] g]oT[ jnfO{
;+ : sf/sf] cGTo ;+s6sf] cGTo ug{ ufx|f] x'G5 . lsgeg] To;sf] nflu bnfn /fHo Joj:yf ljsf; ug]{ cj;/, ;do / g]kfndf Joj:yfdf ¿kfGt/0f ug{ ;s]sf 5}Ggg . ;j{xf/fsf] g]tT[ j eGb5g\ . vf; u/]/
/fhgLlt eg]sf] /fHo ;Grfn ug]{ g]kfndf bnfn ;+;bLo Joj:yf 5, xf]Og ls g]kfnL hgtfsf] cfˆg} /fHo cfPsf] /fhgLlts, cfly{s, ;f+:s[lt o;n] ubf{ klg k'h F LjfbLx¿sf tL cfh ljZjsf] /fhgLltdf b'O{j6f
gLlt x'G5, Tof] gLlt lgdf{0f ug]{ 7fpF of] Joj:yf eg]sf] hgtfaf6 r'lgg] Joj:yf– j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yf ;+s6nfO{ ldnfP/ hf]8g\ ' eof] eg] of] nDk6 n]vsx¿n] j}1flgs ;dfhjfbsf] wf/df cufl8 cfO/x]sf] kl/a]zdf
;a}eGbf /fd|f] / :jtGq /fi6« / / hgtfnfO{ g} 9f6]/ cfˆgf b]zsf Nofpg] Tof] dxfg cleofgdf nfUg' ;d:ofsf] ;dfwfg s] clxn]sf] bnfn lj?4 n]v n]vg] df}sf kfPsf 5g\ . ljZjn] ;j{xf/fju{sf] ;xL g]t[Tj
hgtfsf] lxtnfO{ ;jf]k{ l/ /fv]/ ;Dk"0f{ hgtfeGbf ljb]zLsf] u'nfd x'g' uj{ k5{ / bnfn ;+;bLo /fHo Joj:yfsf] ;+;bLo x'G5 / < of] s'/f h'gb]zn] o;sf] af/]df g]kfnsf k|ultzLn, vf]lh/x]sf] / e"d08nLs[t k'h F Ljfbn]
of]hgf lgdf{0f / sfof{Gjog ug{ / ug]{ Joj:yf ePsf] sf/0f k/lge{/ e|ddf nfUg' x'Fb}g eg] s'/f cfh a'em]sf] x'G5, Tof] b]zn] k|ult u/]/ /fi6«jfbL o'jfx¿n] w]/} n]v n]v/] ;j{xf/f–>lds ju{nfO{ gofF tl/sfn]
b]zsf] pGglt, k|ult, :jfwLgtf, /fhgLltaf6 dfly p7fpg ufx|f] x'G5 . g] k fnsf] /fhgLlts ;+ s 6n] cufl8 hfG5 h'g b]zsf g]tfx¿n] j}1flgs /fHo Joj:yf / PsLs[t bf; agfpg vf]lh/x]sf] /fv]sf] a]nf
:jtGqtf, zflGt / ;d[l4nufotsf o;sf] nflu g]kfnL hgtfsf] cfˆg} b]vfOlbPsf]5 . lsgls bnfn /fHo a'em]sf x'Fb}g tL b]zx¿ nf]k eP/ hgqmflGtn] dfq cfh g]kfnsf] ;xL ;j{xf/fju{sf] @! cf}+ ztfAbL / >lds
;Dk"0f{ s'/fx¿ hgtfx¿sf] eljio;Fu /fHo Joj:yf j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yf / bnfn ;Qf eg]sf] g]kfnL x/fPsf x'G5g\ eGg] pbfx/0fx¿ w]/} /fHo Joj:yf Nofpg ;S5 eGg] s'/fsf] ju{sf] j}1flgs ;dfhjfbL /fHo
;DalGwt /x]/ b]z ljsf;df n}hfg] Joj:yfn] dfq k/lge{/ /fhgLlts hgtfsf] xf]Og /x]5 eGg] s'/f r'gfjL 5g\ of] s'/f ljZjdf klg kfOG5g\ . lgisif{ lgsfNg' kb{5 . Tof] eg]sf] ;g\ Joj:yf :yfkgf u/]/ k'h F Ljfbsf x/]s
d'Vo ynf] eg] s} /fhgLlts x'G5 . ;+s6sf] cGTo ug{ ;lsG5 . u7aGwgb]lv /fi6««klt r'gfj;Dd xfd|f] b]z g]kfn glhs} l;lSsdsf] !*@$ sf] la|6g] , k|mfG;, hd{gL, cflbsf r'gf}tL;Fu n8g] ;fx; ug]{ g]tT[ jnfO{
o;nfO{ h'g b]zn] ;xL tl/sfaf6 v_ /fHo / hgtfaLrsf] ;DaGw g] k fnsf ;+ ; bjfbL bnx?sf] Oltxf;nfO{ x]bf{ x'G5 . g]kfndf klg sfNklgs ;dfhjfbLx¿ cf]jg] , km'l/o, ;j{xf/f ju{sf] ;xL g]tT[ j ug{ ;Sg]
k|of]u ug{ ;S5, Tof] b]zn] k|ult /fHo eGg] lalQs} hgtfsf] /fhgLlts v] n x?n] k| d fl0ft ljb] z Lsf] v] n d} b fg x' F b } 5 eGg] ;fOdgx¿n] zf;snfO{ v'zL kfg{ g]t[TjnfO{ ;af{xf/fju{sf] g]t[Tj
u/]sf] x'G5 . h'gb]z /fhgLlts cleefjsTj eg]/ a'‰g' kb{5 / xf] ul/;s]sf] sf/0fn] ubf{ /fHo / s'/fdf ;Dk"0f{ g]kfnL hgtfn] a'‰g ckgfPsf] sfNklgs ;dfhjfb zflGtk"0f{ eGb5g\ .
¿kdf cfTdlge{/ x'G5, :jtGq x'G5, klg . b]zsf] cleefjs eg]sf] ;Dk"0f{ hgtfx¿sf] ;DaGwdf ;+s6 cfPsf] cfjZos b]lvG5 . tl/sfn] Nofpg ;lsG5 eGg] g]kfnsf g]tT[ j eg]sf] /fi6« / hgtfsf] lxt
Tof] b]z ljsf; lgdf{0fdf cu|efudf hgtfx?sf] ;'v–b'Mvdf Gofo lbg] / xf] . of] ;d:of / ;+s6nfO{ xn ug{ ª _ j} 1 flgs ;dfhjfbL /fHo gSsnL sDo'lg:6 ljrf/sf] n]vx¿ xf]Og x'g,] /fli6«otfsf x/]s r'gf}ltsf] ;fdgf
g} x'G5g\ t/ h'gb]z k/lge{/ eP/ b]z cK7\of/f]df kbf{ ;fy lbg] /fHo ca xfdLx¿ bnfn ;+;bLo k'h F LjfbL Joj:yf cfhsf] cfjZostf ls dfS;{ Pª\uN] ;n] ;g !*$* sf] ug{ ;Sg] ;xL / ;xfl;s ljifo xf] .
a;]sf] x'G5 tL b]zx¿ ul/j, ljb]zLsf] / /fHo dfly ljb]zLsf] x:tIf]k x'Fbf /fHo ;Qf xf] O g ls j} 1 flgs j}1flgs ;dfhjfb dfgj hfltnfO{ 3f]if0ff kqdf n]vs] f] j}1flgs ;dfhjfbL of] g]tT[ j cfh g]kfndf 5 Tof] eg]sf]
x:tfIf]kdf r'nD'{ d} 8'as
] f x'G5g\ . /fHo /fHonfO{ ;ft lbg] hgtf rflxG5 . ;dfhjfbL /fHo ;Qf lgdf0f{sf] ju{ljxLg, hfltljxLg, /fi6««ljxLg, /fHo Joj:yf cfh g]kfndf clgjfo{ PsLs[ t hgqmflGt / j} 1 flgs
/ hgtfaLrsf] cljZj;lgotf olt ha;Dd hgtf / /fHo sf] ;DaGw cleofgdf nfUg cfhsf] Ps dfq wd{ljxLg, :jtGq, ;dfg, zfGt, ePsf]5 eg] n]vx¿ n]Vg cfjZos ;dfhjfbL /fHo Joj:yf Ps dfq
w]/} x'G5 ls s;}n] sG6«fn ] ug{ g} /fd|f] x'Fb}g ta;Dd hgtf / /fHosf] ljsNk b]lvG5 . b]z / hgtfsf] j}1flgs / ;d[4 b'lgofFdf k'¥ofpg] dfgj b]lvG5 . Tof] eg]sf] bnfn ;+;bLo hgtfsf] Joj:yf xf], bnfn ;+;bLo
g;lsg] ePsf] x'G5 . e|i6frf/n] b]zs} ;DaGw klg /fd|f] x'Fb}g lsgeg] af/]df sfd gug]{ bnfn k'FhLjfbL ;Eotf xf] . j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yfsf] cGTo / j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yf xf]Og / x'g ;Sb}g eGg] g]tT[ j
a]OHht ePsf] x'G5 / bnfnx¿sf] hgtflagfsf] /fHo / /fHolagfsf] Joj:yfsf] eGbf ;of}+ u'0ff j}1flgs ljrf/wf/f csf6\ o la1fgsf /fHoJoj:yf g} hgtfsf] Joj:yf xf] . xf] . Tof] eg] s f] PsLs[ t
laulauL, e|i6frf/, sld;gsf] v]nn] hgtf x'gx' bF' g} . oL b'a} Ps l;Ssfsf ;dfhjfbL Joj:yf /fd|f] x'G5g\ eg] tYox¿;lxt pGgf;f}F ztfAbLdf ;+;f/ cfh g]kfndf dfq xf]Og ls ljZjdf hgqmflGtdfkm{t\ j}1flgs ;dfhjfbL
b]z g} cfqmfGt ePsf] x'G5 . ;Dk"0f{ b'Oe{ fu h:t} x'G5g\ . of] s'/f g]kfndf s'/f ljZjdf sf]le8 dxfdf/Ldf :k:6 xNnfpFb} pbo ePsf] Joj:yf xf] . cfh g} cfjZos b]lvG5 . lsgeg] h'g /fHoJoj:yf Nofpg] p2]Zo / nIodf
zf;g ;Qfdf Tof] b] z sf nfu" x'g g;s]sf] sf/0fn] ubf{ cfh x'g k'Uof] . j}1flgs ;dfhjfbsf lj?4 ss;{ 7fpFdf bnfn ;+;bLo Joj:yf 5 tL b[9 /x]sf] g]tT[ j xf] . o;sf] g]tT[ j
bnfnx¿dfkm{t\ ljb]zLx¿n] x:tfIf]k g]kfndf /fhgLlts ;+s6 cfPsf] xf] oL dflysf /fhgLlt, cfly{s, xNnfx? km}lnFb} 5g\ eg] Tof] xNnf k5fl8 b]z x/]s lx;fan] c;kmn ePsf 5g\ . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{ / o;sf
u/] s f x' G 5g\ . Joj:yflksf, eg] s'/f Aojxf/tM ;txdf cfPsf] ;f+:s[lts ;+s6x¿ clxn]sf] bnfn cfh klg k'h F LjfbL dfq xf]Og ls s}of}+ of] lsg c;kmn eGg] s'/f ;+;bLo dxf;lrj laKnj ;Lsf] g]tT[ j g} xf] .
sfo{kflnsf, Gofokflnsfnufot 5 . Tof] eg]sf] /fHo ;~rfns / k'h
F LjfbL ;+;bLo Joj:yfaf6 ufx|f] gSNnL sDo'lg:6 bnfn ;+;bLo ef;df Joj:yfnfO{ ;g\ !(%^ df u2f/ v|Z' rf]en] lsgeg] ca g]kfndf k6s–k6s
;Dk"0f{ ;+/rgf ;+s6} ;+s6af6 rn]sf] g]kfnL hgtfsf aLrdf w]/} 7'N7"nf 5 . / ljb]zLx¿sf] x:tIf]ksf] cGTo r'nd' { } 8'as
] fx¿n] klg of] xNnf lkmhfpFb} bnfn ;+;bLo Joj:yfdfkm{t\ j}1flgs c;kmn ePsf] bnfn ;+;bLo k'h F LjfbL
x'G5 / cfˆgf b]zsf hgtfnfO{ c¿ cGt/la/f] w b] l vG5g\ . of] ;Dej 5}g . a}b]lzs x:tfIf]k cGTo >lds ju{nfO{ e|d kfb}{ cfPsf 5g\ . ;dfhjfb Nofpg ;lsG5 eGb} ljZjsf] /fHo Joj:yfaf6 xf]Og ls g]kfnL
b]zsf z/0ffyL{ agfP/ a:g] bnfnx¿ cGt/la/f]w cfpg'sf d'Vo sf/0f ug{ / hgtfsf] cfˆg} Joj:yf pkxf;, e|d, cft+ssf] 5fofd'lg sDo'lg:6 ;dfhjfbL cfGbf]ngnfO{ hgtfsf] cfˆg} /fHoJoj:yfn] dfq ;xL
x'G5g\ . of] Joj:yf hlxn];Dd /xG5, eg]s} clxn]sf] bnfn ;+;bLo Joj:yf j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yfn] dfq ;d|f6 kf]k / dflnsx¿nfO{ :tAw kfb}{ e|li6s/0f u/]/ >lds ju{ / qmflGtsf/L ;dfwfg lbg ;lsG5 eGg] s'/f k|dfl0ft
Tof] a]nf;Dd b]z k/lge{/ x'G5 . / Tof] Joj:yf leqsf d'Vo ;Qf ug{ ;S5 . Tof] eg]sf] PsLs[t j}1flgs ;dfhjfbL ;Qf Ps dfq hgtfnfO{ /fHo ;Qfaf6 cnu /fv]/ ePsf] 5 .
4 @)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/

/fi6« / hgtfnfO{ 7Ug]], sfg"gsf] bfo/df cfpnfg\ <


Rffx] /fhgLlts bn xf];\ of ?k}ofF a}s
+ dfkm{t\ tna lbg'kg]{ sfg"g atfpg]dWo] clw+sfzn] ;/sf/L hUuf, h'6fpF5g\ < cfkm}F+ eGg';\ . ;/sf/ hgtf / /fi6«sf] lglDt clw+sfz cfzfjfbL 5g\ . hgtf
Jofkf/L . pgLx?sf] 7uLwGbf ca w]/} agfPsf] 5 . zlgaf/sf] lbg klg u'7Lsf hUuf, d7dlGb/sf hUuf btf{ hgtfsf] cfjfh af]Ng] eg]/ xf] gfls bnfn, larf}lnof / dflkmofsf clxn] k|r08sf] ;fydf 5g\ . To;}n,]
lbg l6Sg ;Sb}gF eg]/ kl5Nnf] ;do 5'§L lbg'k5{ . t/ oxFf t laxfg ( u/]/ g} ;DklQ sdfPsf 5g\ . To;}n,] pkef]Stf ;+3;+:yf vf]Ng], ldl8ofdf lglDt . zf]ifs, ;fdfGtL, bnfnL, ca hgtf / /fi6«sf] lxtdf sfd
;j{;fwf/0f hgtfn] a'lem;s]sf 5g\ . ah]b]lv a]n'sf & ah];Dd sfd ca ;/sf/n] Joj;foLx? ;a}sf] s/fpg] clg Jofkf/L;Fu k};f vfg] . larf}lnof / e\i6frf/Lsf] lj/f]wdf ubf{ cfkm\gf] kb hfG5 ls eg]/ pgL
clxn] ef6e6] g L ;' k /dfs] { 6 sf nufPafkt dlxgfe/sf] tna & ;DklQ 5fglag u/L sfg" g sf] oLgLx?n] gf6s / gf}6s + L klg slt lxhf] hgtfn] k6s k6s cfGbf]ng 8/fpg'kb}g{ .
;~rfns ldgaxfb'/ u'?ªnfO{ ks|fp xhf/ lbOG5 . g t zlgaf/ 5'6\6L bfo/df Nofpg'k5{ . hfg]sf] x} . Jofkf/Lx? xKt}lkR5] u/] . xhf/f}+ zlxb x'g k'u] . To;sf] lsgls kbdf x'g'~h]n /fi6« /
kbf{ hgtf ;/sf/sf] jfxjfx g} lbOG5 . To:t}, bz}+ k]ZsL / pkrf/ ;j{;fwf/0f hgtf klg o:tf 7u, ;fdfgsf] d"No a9fpF5g\ . /fHonfO{ kl/kmndf ;/sf/n] aNn Pp6f hgtfsf] lxtdf sfd ug]{ JolStnfO{
ul//x]sf 5g\ . pgLx? cem} pBf]u vr{ t emg k/ s} s'/f k¥of] . otf, bnfnx?lj?4 ;8sdf cfpg'k5{ . /fh:j 5N5g\ t pkef]Stf 7U5g\ . ;/sf/L, u'7Lsf hUuf btf{ ug]{ tyf kbdf k'Kofpg hgtfn] x/]s ug]5 { g\ .
jfl0fHo dxf;+3sf k"j{cWoIf z]v/ /fHo, >lds / hgtfnfO{ 7u]/ /fHo /fh:jljxLg x'g'kg]{, >lds t/, ;/sf/ To;sf] cg'udg ub}g{ . /fHo / hgtfnfO{ 7Ug] bnfnL, clxn] efif0f ug{ g]kfnL sf+u|];sf
uf] N 5f / jt{ d fg cWoIf rGb| sdfPsfx? eg] ;'lsnf–d'lsnf eP/ zf]lift x'g'kg]{ clg hgtfn] dx+uf] ;j{;fwf/0f hgtf klg cfk"mx?n] b'Mvn] larf}lnofnfO{ ;dft]sf] 5 . dxfdGqL uug yfkf / /fli6«o :jtGq
9sfnnfO{ klg ;dfTg'kg]{ atfpF5g\ . lrKnf] uf8L lxF8\5g\ . d" N o lt/] / u' 0 f:t/xLg ;fdfg sdfPsf] k};f Jofkf/Lx?n] dx+uf] d"Nodf ca cGonfO{ klg ;/sf/n] kf6L{sf ;efklt/lj nfld5fg]nfO{
lsgls d'n'se/sf] ;/sf/L hUuf, pgLx? cfk"mx?nfO{ pBf]uLsf] lsGg'kg]{ . ca z'4Ls/0f ljefu / u'0f:t/xLg ;fdfg a]Rbf d'sbz{s eP/ l56f]eGbf l56f] ;dfTg'k5{ . e'6fgL s;}n] EofpFb}g . t/, sfd ug{
u'7Lsf hUuf sfg"g Joj;foL;Fusf] bhf{ lbG5g\ . t/, /fHo, hgtf / clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]un] a:g] ls pgLx?sf] lj/f]wdf plq|g] < z/0ffyL k|s/0f / afn'jf6f/l:yt nlntf sf7df8f}F dxfgu/kflnsfsf d]o/
ldnf]dQf]df cfkm\gf] / cfkmGthgsf] >ldsnfO{ 7Ug]x? s;/L pBf]uL z]v/ uf]N5f, rGb| 9sfnnufot g]kfn cfon lgudn] k6s k6s k]6f« n ] lgjf;sf] ;/sf/L hUuf lxgfldgf u/]sf] afn]Gb| zfxnfO{ s;}n] ;Sb}gF .
gfddf btf{ ug]{ oLg} tLg hgf x'g\ x'G5g\ < To;}n,] ca >ldsx?n] sfd pBf] u Lsf] ;DklQ 5fglag u/L / l8h]nsf] ef8f 36fof] . ;f]xL cfwf/df cf/f]kdf cf/f]lktx? ;dfltg yfn]kl5 sf7df8f}F dxfgu/sf dxfgu/Lo
eg]/ hgtfn] yfxf kfO;s]sf 5g\ . ug]{ 7fpFaf6} cfkm\gf] xs, clwsf/sf] sfg"gsf] bfo/df Nofpg'k5{ . ;/sf/n] klg ;fj{hlgs oftfoftdf clxn] hgtf ;/sf/nfO{ wGojfb k|x/L ansf k|dv ' /fh' kf08]sf] clxn]
olt dfq geO{ ;o ?k}oFfsf] nflu cfjfh p7fpg'k5{ . pkef]Stfn] clxn] klg Jofkf/Lx?n] Dofb ef8f 36fof] . lbG5g\ . To;}n,] ca k|r08 ;/sf/n] htftt} jfxjfx x'G5 . t/, eStk'/sf]
;fdfg kfFr ;odf a]r/] pkef]Stf o:tf bnfn, dflkmofsf] ;fdfg vl/b ;lsPsf] ;fdfgdf goFf ldlt 6fF;/] t/, oftfoft Joj;foLx?n] c6]/L cGo e|i6frf/sf] kmfOn klg vf]Ng'k5{ . ;"o{ljgfos gu/kflnsfsf gu/
7Ug] / caf]{ /fh:j 5Ng] klg oLgLx? ug'{x'Gg . clg /fHon] klg sf/afxL a]lr/x]sf 5g\ . Tof] klg cfk"mv'zL u/]sf 5g\ . clxn];Dd 36]sf] ef8fb/ ;a} e|i6frf/nfO{ sfg"gsf] bfo/df k|x/Lsf] oxFfsf :yfgLo lj/f]w u5{g\ .
g} x'g\ . ;fy}, lbg/ft sfd nufP/ k|ls|of cl3 a9fpg'k5{ . clxn] d"No /fv]/ . hgtf ca o:tf 7u nfu" u/]sf 5}gg\ . ;/sf/ P]gsfg"g Nofpg'k5{ . gu/ k|x/Lx? sfd gu/L tnaeQf
dlxgfsf] ^–& xhf/ tna lbP/ >d ;/sf/L sd{ r f/L / Jofkf/Lx? Jofkf/Lx?sf] lj/f]wdf af]Ng}k5{ . agfpF5g\ . t/, sfof{Gjog ug{ g;Sbf nfdf];dofjlwb]lv sfnf]Kn]6, dfq a'em|g] pgLx?sf] cf/f]k 5 . ;Fu}
zf]if0f ug]{ klg oLg} x'g\ . ca /fhgLlts bnsf g]tfx?n] b]z pkef]StfjfbL Hof]lt aflgoFf, k|]d hlxNo} hgtf df/df k5{g\ . pBf]u xl/of]Kn]6sf] 6\ofS;L / 9'jfgL uf8Lsf] gu/kflnsfsf sd{rf/L klg sfd
;/sf/n] Joj;foL eg] / o:tf lau|f/]sf] cf/f]k nufpF5g\ . t/ dxh{g / dfwj ltdlN;gf cfk"mx? dGqL, oftfoft dGqL / cy{dGqL btf{ aGb 5 . 6\ofS;Ldf cem} klg gug]{ cf/f]k nufpF5g\ .
7ux?nfO{ 5f]8\g' x'Fb}Fg . d'n'ssf] ;/sf/L hUuf btf{ ug]{ pkef]Stfsf] lxslxt / ;+/If0fsf nflu Joj;foLsf] cufl8 nDk;f/ k5{g\ . l;l08s]6 sfod} 5 . $% jif{b]lv s;n] slt sfd u/]sf] 5 < eg]/
pgLx?sf] ;DklQ 5fglag u/L ;/sf/L sd{rf/L / Jofkf/L . hgtfsf] cfjfh p7fpg] atfpF5g\ . pgLx?n] h] eG5g\ ToFxL u5{g\ . goFf 6\ofS;L, 9'jfgL uf8Lsf] btf{ hgtfn] d"Nof+sg ul//x]sf x'G5g\ .
u}/sfg"gL ?kdf cfh{g u/]sf] ;DklQ sfd l56f]5l/tf] gug]{ klg sd{rf/L . t/, pgLx? klg lbpF;f] ldl8ofdf s] Joj;fo ug]{ gfddf hgtf 7Ug v'n]sf] 5}g . To;}n], o;tkm{ klg To:tf] JolStn] ldl8ofafhL gu/]klg
;a} /fli6«os/0f ug'k{ 5{ . sf/afxLsf] hgtfnfO{ dx+uf]df ;fdfg a]r/] 7Ug] cfk"mx?nfO{ k|rf/k|;f/ u5{g\ clg kfOG5 < ;o ?k}ofF sf] ;fdfg % ;odf k|wfgdGqLsf] Wofg hfg cfjZos 5 . hgtf p;nfO{ g} lrG5g\ . hgtfeGbf
bfo/df Nofpg'k5{ . ;j{;fwf/0f Jofkf/L . clg ca eGg';\ b]z lau|fg] a]ns ' f Jofkf/L sxFf k'U5g\ . Jokf/Lx? a]Rg kfOG5 < u'0f:t/xLg ;fdfg k|wfgdGqL k|r08 ca 1fkgkq 7"nf] g /fhgLlts bn x'g\ g t
hgtf klg o:tf 7ux?nfO{ ;dfTg'k5{ g]tf ls ;/sf/L sd{rf/L / Jofkf/L < v'n]/ eG5g\, …sfof{no rnfpgb]lv a]r/] dfgj :jf:Yodfly v]naf8 ug{ a'em|g] / pb\3f6g ug]{ sfo{df ;xefuL ;/sf/L sd{rf/L . hgtf g} ;fj{ef}d
eg]/ ;8sdf plqg'k5{ . k|r08 pBf]u Joj;foL tyf jfl0fHo 3/ vr{ rnfpg ;d]t pgLx? xfdL kfOG5 < >d zf]if0f ug{ kfOG5 < geO{ x/]s ;]s]08 /fi6« / hgtfsf] x'g\ / zlStzfnL klg .
;/sf/n] ca o:tf bnfn, dxf;+3sf cWoIf rGb| 9sfn cfk"m sxFf cfpF5g\ .Ú cfk"mx?s} k};fdf /fh:j 5Ng kfOG5 < lxtdf sfd ug{ nfUg'k5{ . @)%@ hgtf / /fi6«sf] lxtdf sfd ug]{
dflkmofnfO{ ;Ddfg ug'{sf] ;f6f] P;O{O{sf] k/LIff lbg]lalQs} vfnL pgLx?sf] hLjgofkg eO/x] s f] To;}n], ca ;/sf/n] pBf]uL, ;fn kmfu'Ng ! ut] hgo'4sf] ;'?jft JolStsf] ;fy hgtfn] lbG5g\ . sfd
h]ndf sf]Rg'k5{ . v'6\6f sf7df8f}F l5/]sf] atfpF5g\ . Jofkf/Lx? bfaL u5{g\ . Joj;foLsf gfddf df}nfPsf o:tf u/]sf dfcf]jfbLsf cWoIf k|r08n] gug]{ / ukm dfq 7f]Sg] JolStnfO{
;/sf/n] of] sfd ug]{lalQs} t/, olt 5f]6f] ;dofjlwdf pgn] oqf] pkef]StfjfbL elgg] aflgoFf, 7ux?nfO{ sfg"gsf] bfo/df Nofpg ca aNn hgtf / /fi6«sf] lxtdf klg sfg"gsf] bfo/df hgtf g}
ahf/df dxFuL 36\5, /fh:j ;+sng ;DklQ sxFfaf6 hf]8] < ;To eGg'kbf{ dxh{g / ltdlN;gf lbgd} b'O{ hf]/ cfjZos kl/;s]sf] 5 . b]z / sfd ug{ nfu]sf] hgtf atfpF5g\ . NofpF5g\ . To;}n], ca /fhgLlts
x'G5 / >d zf]if0f klg cGTo x'G5 . ;/sf/L, u'7Lsf hUuf btf{ u/]/ g} sk8f km]5{g\ . lghL Kn]6sf] lrKnf] hgtfsf] nflu k|wfgdGqL k|r08 / k| r 08sf] b' O { j6f sfdn] bnsf g]tfx?n] hgtf / /fi6«sf]
;/sf/n] laxfg !) ah]b]lv a]n'sf pgn] ;DklQ cfh{g u/]sf x'g\ . t/, uf8Ldf lx8\5g\ . cfkm\gf afnaRrf u[xdGqL gf/fo0fsfhL >]i7 ca s7f]/ ;j{ ; fwf/0f hgtf / zlxbsf lxtdf sfd ug]{ ls ukm dfq 7f]Sg] .
% ah];Dd sfd ug]{ >ldsnfO{ of] t Pp6f pbfx/0f dfq} xf] . dx+uf ljBfnodf k9fpF5g\ . clg aGg'k5{ . o:tf 7ux?;Fu ;Demf}tf kl/jf/hg v'zL ePsf 5g\ . ca Ps k6s cjZo ljrf/ ug'x{ f]nf .
clgjfo{ dfl;s !% xhf/ $ ;o cfk" m nfO{ pBf] u L, Joj;foL sfd g} gu/L pgLx?n] oqf] vr{ s;/L gu/L sfg"gL k|ls|ofdf hfg'k5{ . rflxF zlxbsf] ;kgf klg k"/f x'gd ] f – ?iff yfkf, eStk'/

afn'jf6f/sf] ;/sf/L hUuf lxgfldgf k|s/0fsf 7"nf df5fx?nfO{ slxn] ;dfTg] <
k| w fgdGqL k' i ksdn bfxfn ;lrjn] p7fPsf] l6Kk0fL /f]lsGYof] . logLx? efUb}gg\ eg]/ s] k|df0f 5 < ;b' k of] u ug{ ;Sg' k 5{ . t/, Pdfn] nlntf lgjf; z'? u¥of}+ . …;fgfnfO{ P]g, 7"nfnfO{
…k| r 08Ú nfO{ hgtfn] ;f] W 5g\ , oxFf ;a}sf] ldnLeut 5 eGg] t :ki6 uNtL u/]sf dfG5]x? plDsg] ;xL e|i6frf/Lx?nfO{ sfg'gsf] bfo/fdf k|s/0fdf lsg af]ln/x]sf] 5}g\ t < r}gÚ gxf];\ . sfg'g ;a}sf nflu
…jfn' j f6f/sf] s] ; df afa' / fd b]lvPsf] 5 . Pdfn]n] lji0f' kf}8n
] nfO{ ;do x]/]/ a;]sf 5g\ . pgLx? Nofpg ;Sof] eg] @)*$ ;fnsf] cfkm\gf] bflxg] xft h]n hfg] ePkl5 a/fa/ x' g ' k 5{ . ;/sf/nfO{
e6\6/fO{, dfwjs'df/ g]kfn, lji0f' arfpg vf]Hof] eg] @)*$ ;fnsf] hlta]nf klg efUg ;S5g\ . clg r'gfjdf hgtfn] dfcf]jfbLnfO{ klxnf] cf]nL r'k nfu]sf 5g\ . grfFlxbf] s'/f xflggf] S ;fgL k' ¥ ofpg] , ;/sf/L
kf}8]n / ljho uR5bf/nfO{ slxn] r'gfjdf To;sf] kl/0ffd ef]Ug'k5{ . ;/sf/nfO{ vf] H gs} ;f:tL . kf6L agfpF5g\ . ug{ Pdfn]nfO{ s;}n] EofpFbg} \ eg] ;DklQdf lu2]gh/ nufpg]x? sf]xL
;dfTg] <Ú sd{rf/LnfO{ ;dft]/ /ldtf unt ug]{nfO{ ;+/If0f ug{ vf]Hg]nfO{ cg';Gwfg l56f]l56f] ;sfP/ bf]ifLnfO{ u[xdGqL >]i7sf] jfxLjfxL clxn] rflxg] sfddf d'v g} vf]Nb}g\ . ;+;b\ klg g5' 6 ' g \ . sfg' g n] dGqL
dfq x] l //xg] ls d' V o t hgtfn] 5f]8\b}gg\ . sf+u|];n] klg sf/afxL ug{'k¥of] lg . ;a}lt/ rn]sf] 5 . o;nfO{ pgn] cj/f]w ug{ Pdfn] klxnf] gDa/df eGbf]/x]g5 eGg] s'/f t e'6fgL
of] h gfsf/x?nfO{ klg sfg' g sf] ljho uR5bf/nfO{ hf]ufpg gvf]Hbf ;/sf/n] cg';Gwfg ;sfpFbf;Dd sfd u/]/ sfod /fVg ;Sg'k5{ . cGo 5 . P]gsfg'g agfpg lbFbg} \ . clg z/0ffyL{ k|s/0fdf b]lvof] . e"k"
bfo/fdf Nofpg] < nlntf lgjf;sf] klg x'G5 . t clwsf+z eflu;s]sf x'G5g\ . dGqL ljjfbdf tflg/xFbf pgn] u/]sf] cfkm\gf] kf6L{sf g]tfn] unt u/]sf] u[xdGqL afns[i0f vfF0f u}/sfg'gL sfd
;/sf/L hUuf lxgfldgf ug{ dfwjs'df/ g]kfnnfO{ sfg'gsf] ;bgdf k|d ] ;'jfn / lrqaxfb'/ s];L sfd ;fF R g} g} k| z + ; fof] U o 5 . b]Vbf klg r'OSs d'v vf]Nb}g\ . /fd|f] ubf{ h]n uP . ca cGosf] klg kfnf]
bnfnLx?nfO{ af6f] vf]lnlbg] t bfo/fdf Nofpg PsLs[ t klg 5g\ . pgLx? untsf] lj/f]wdf l;+xb/af/leq Toqf dGqfno 5g\, sfd ug]{nfO{ xfxLxfxL / g/fd|f]nfO{ cfpFb} 5 .
logLx? g} xf] . dlGqkl/ifb\af6} lg0f{o ;dfhjfbLsf g]tfx?n] ;/sf/nfO{ af]Nnfg\ eg]/ hgtfn] w]/} cfz u/]sf dGqL 5g\ . t/, s;n] s] sfd u/] < sf/afxL eGg] s'/f Pdfn]n] a'em]sf] ;/sf/ 9N5 ls eg]/ k|wfgdGqL
u/]/ logLx?n] ;/sf/sf] ;DklQ ;xof]u u5{g\ < afa'/fd e6\6/fO{ t lyP . lj8Dagf, clxn] cfP/ cfz a?, dflkmofs} kIfdf lg0f{o u/]/ lbg 5}g\ . lji0f' kf}8]n t z'?sf lbgb]lv k|r08n] v'66\ f sdfpg'ePg\ . …ck/fwÚ
wdfwd JolStnfO{ efua08f nufPsf ;a} l t/af6 gª\ l u;s] s f 5g\ . ug{' unt ePsf] dxz'; ePsf] 5 . latfO/x]sf 5g\ . e"ld ;'wf/dGqL g} Pdfn]df 5g\ . ug]n{ fO{ hlt;Sbf] l56f] sf/afxL u/f}+ .
x' g \ . lxDdt 5 eg] d' V o u} / sfg' g L sfd ug] { x ?nfO{ ca of] sf08 aflxl/Psf] oqf] ;do /l~htf >] i 7 rf} w /L / zx/L 6f] k axfb' / /fodfemLh:tf] s';L{df a:g' / em08fjfn uf8L r9]/
of]hgfsf/nfO{ klxn] klqmg'k¥of] lg . kf6L{x?n] sf/afxLsf nflu sbd eO;s]sf] 5 t/ logLx? r'OSs ljsf;dGqL ;Ltf u'?ª\un] v]tLof]Uo dfcf]jfbLaf6 ;?Jff eP/ cfPsf lxF8g\ ' 7"nf] xf]Og\ . Ps ldg]6 eP klg
7"nf ;dfTbf ;fgf cfkm}+ sfg'gsf] rfNg'k5{ . ;bgdf oqf ;f+;b\ 5g\ . cfjfh p7fpFb}gg\ . /lj nfld5fg] / hldg dfF:g] u/L lsQfsf6 vf]lnlbP . x}gg\ . tfklg /fodfemLnfO{ arfpg ;dosf] ;b'kof]u ug{k' 5{ . s]Gb|Lo
bfo/fdf cfOxfN5g\ . cfkm\gf] s';L{ t/, s'g} ;f+;b\n] o;af/] af]n]sf /fh]Gb| lnª\b]gn] cfkm\gf] ljrf/, oftfoftdGqL k| s fz Hjfnf pgn] x/sf]l;z u/] . kf}8]nnfO{ cg';Gwfg Ao"/f]n] clxn];Dd logLx?nfO{
hfG5 ls eg]/ 8/fO/xg] xf] eg] d'Vo 5}gg\ . z]/axfb'/ b]pjf, s]kL cf]nLsf] l;4fGt cf]nLnfO{ a'emfO;s]sf 5g\ . ;/sf/ / hgtfnfO{ kmfObf x'g] Pp6f arfpg t cf]nL Hofg kmfn]/} nfU5g\ . g;dfTg'sf] sf/0f ;j{;fwf/0fnfO{
cleo'St sfg'gaf6 plDsg ;S5g\ . cufl8 ;+f;b\x? g} lg/Lx ag]sf 5g\ . logLx?nfO{ cf]nLsf] s7k'tnL eGbf sfd ub}{gg\ . gofF 6\ofS;Lsf] btf{ kf}8]n Pdfn]af6 k6sk6s dGqL eGg'k5{ . dflyaf6 bafa cfPsf] eP
k|wfgdGqL kb ;w}F /lx/xg] xf]Og\, nlntf lgjf;sf] hUuf k|s/0fdf klg s]xL km/s gknf{ . aGb ePsf] tLg bzs a9L eO;s]sf] eO;s]sf 5g\ . pgL cf]nLsf] emf]nf hgtf;dIf eGg'k¥of] . xf]Og\ eg] e6fe6
sltv]/ 5f]8]/ lxF8\g'k5{ yfxf 5}g\ . s;sf] xft slt 5 < eg]/ lg/Gt/ cf]nLn] h] eGof] ToxL dfG5g\ . 5 t/ o;tkm{ pgsf] Wofg hfFb}g\ . af]s]/ otfptf bf}l8/x]sf x'G5g\ . ;dfTg'k¥of] . ls jfn'jf6f/ s];df
To;}n] …ck/fwLÚ x?nfO{ sfg'gsf] ;dfrf/x? aflx/ cfO/x]sf 5g\ . o:tfaf6 cfz ug{' a]sf/ 5 . b]zdf cy{ d GqL 8f k| s fzz/0f dxt cf]nLn] kf}8]nnfO{ ;dfTg lbG5g\ < logLx?sf] ;+nUgtf 5}g\ eGg ;Sg'k¥of] .
s73/fdf Nofpg l9nfO ug{'k¥of] . oBlk, ;+ f ;b\ x ?n] ck/fw nf]stGq Nofpg] k|r08 x'g\ . !) jif{ a9fPsf] s/ Joj;foLsf] bafadf h;/L x'G5 hf]ufpg vf]H5g\ eGg] t – cg';f yfkf, eStk'/
hgtf slta]nf 7"nf df5fx?nfO{ ug]{nfO{ l56f]eGbf l56f] sfg'gL hgo'4 u/]/ pgn] /fhtGq km\oF fs]sf cfP/ lkmtf{ lnG5g\ . cGo dGqL klg k|i6} 5 . oxFfaf6 s] :ki6 x'G5 eg]
;/sf/n] ;dfTnf eg]/ s'//] al;/x]sf bfo/fdf Nofpg'k5{ eg]/ cfjfh x'g\ . tLg k6s k|wfgdGqL alg;s]sf To:t} 5g\, sfd gnfUg] . k|r08 g]tfx?n] g} unt ug]{x?nfO{ ;+/If0f af6f] sf6\ b f h] a | f
5g\ . t/, of] cfF6 ;/sf/df b]lvPg\ . p7fpg ;s]sf 5}gg\ . ;bgdf klg pgL km]l/ k|wfgdGqL aGnfg\, gaGnfg\ g]tT[ jsf] ;/sf/df u[xdGqL >]i7 dfq ul//x]sf 5g\ .
g k|wfgdGqL k|r08df b]lvof] g 7"nf g]tfx?s} rNbf] /x]5 eGg] yfxf ePg\ . t/, clxn] pgL Tof] sfd ug]{ vfnsf b]lvPsf 5g\ . k|dv ' o:t} kf/f xf] eg] s;/L e|i6frf/
qml;ªaf6 dfq af6f]
u[xdGqL gf/fo0f >]i7df . s]Gb|Lo :ki6 ePsf] 5 . kf6L{ g]t[Tjs} af]nL 7fpFdf 5g\, hxfF a;]/ pgn] w]/} sfd k|ltkIfdf Pdfn] a;]sf] 5 . /f:jkf /f]lsG5 < b]zdf e|i6frf/ cGTo g} sf6f} + .
cg';Gwfg Ao"/f] klg tNnf txsf cGo g]tf tyf ;+f;b\x?n] af]Ng] ug{ ;S5g\ . oxL df}sfnfO{ pgn] / /fk|kf klg ljkIfLdf 5 . ug]{ xf] eg] 7"na} f6 ;/;kmfO cleofg
sd{rf/LnfO{ dfq} ;dft]/ gf}6+sL /x]5g\ eGg] klg 5n{ª\u b]lvPsf]

t]nsf] yf]kfyf]kf hf]ufcf}+


b]vfO/x]sf] 5 . ;/sf/n] kmfOn t 5 . e' 6 fgL z/0ffyL{ k| s /0fdf
vf] N of] t/ cg' ; Gwfg h/} ; Dd kqmfp k/]sf Pdfn]sf lgnlDat
hfnfh:tf] 5}g\ . k|wfgdGqL k|r08 ;lrj 6f]kaxfb'/ /fodfemL cfkm\gf]
/ u[xdGqL >]i7 lalRsg] xf] ls eg]/ gfd hf]l8g]lalQs} a]kQf ePsf
klg cfz+sf ug{ yflnPsf] 5 . lyP . pgL /ftf/ft efu] . cWoIf
hgtfsf] gh/df pNn]lvt ;a} hgf
…ck/fwLÚ x'g\ . ;/sf/df ePsf] a]nf
pgLx?n] ;/sf/s} ;DklQ lxgfldgf
ug{ af6f] vf]lnlbP .
s]kL cf]nLn] g} pgnfO{ n'sfPsf]
eg]/ hgtfn] k|Zg klg p7fP .
t/, clGtddf sfg'gsf] bfo/fdf
cfpg}k¥of] . lxhf] jfn'jf6f/sf] hUuf
OGwg vr{ 36fcf}+
pgL logLx?nfO{ lsg 5f]8\g] <
l6Kk0fL p7fpg] ;lrj ;dfltP eg]
lg0f{o ug]{ dGqL / k|wfgdGqL lsg
sf08df d'l5Pkl5 ljho uR5bf/
klg efu]sf lyP . cf]nL g]t[Tjsf]
;/sf/ x'Fbf pgL dlxgf}+ ufoj eP .
g]kfn cfon lgud lnld6]8
;dfltPgg\ < s:tf] sfg'g xf] of] . kl5 b]pjf g]tT[ jsf] ;/sf/ cfPkl5 kmf]g g+=+ $@^@(&), km\ofS; M $@^#$&!
k|wfgdGqL / dGqLn] grfx]sf] eP dfq} pgL kmls{Psf x'g\ . ca klg
@)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/ 5

dfS;{jfb hGdsf k"jf{wf/


@_ dfS;{jfbsf hGdsf k"jf{wf/
dfS;{jfb ljZj ;j{xf/fju{sf]
e|0' f lj1fg, h}ljs k|lqmofx¿sf] cWoog
ug{] z/L/lqmof lj1fg, e'ue{ lj1fgh:tf
eGg] :ki6 kfl/lbPsf] 5 . oL dflysf
tLg j}1flgs vf]h / cfljisf/sf af/]df
/x]sf 5g\, tLg x'g\ M hd{g bz{gzf:q,
c+uh ]| L /fhgLlts cy{zf:q / k|mfG;]nL
t];f| ] ln+uL / ;d:ofsf] lgjf/0f
8f=;' d gljqmd clwsf/L If] q L
;+;f/el/g} kfOg] …t];f| ] ln+uL xfd|f] d'ns' df klg 5g\ hf] ;fwf/0f dflg;x?
eGbf cln km/s x'G5g\ . ;dfhdf pgLx?sf] klxrfg 5'§} 5 t/ xfd|f] ;dfhdf
clxn] klg w]/} h;f]n] pgLx?nfO{ g/fd|f] ?kn] x]g,{] b]vk] l5 t/lsg], ckx]lnt
ug]{ rng cem} 5 . !))) b]lv @))) hlGdg] aRrfx?dWo] Pshgfdf b]lvg]
d'lQmsf] kyk|bz{s l;4fGt qmflGtsf] lj1fgsf gofF–gofF zfvfx¿sf] ljsf; k| ] m 8l/s P+ u ] N ;n] eGg' e Psf] 5 ;dfhjfb . pGgfO;f}+ ztfAbLdf of] ;d:of g]kfndf nfvf}+ ;+Vofdf 5g\ eg]/ ljleGg ldl8of af6 yfxf kfOPsf]
lj1fg xf] . dfS;{jfbsf] bz{g åGåfTds ePsf] lyof] . To;a]nf ePsf uxg ;aeGbfdfly tLg dxfg\ vf]hx¿n] bz{gzf:qsf If]qdf hd{gL Ps dxTjk"0f{ 5 . w]/} h;f] dflg;x?df hlxn] klg dgdf lh1f;f cfO/fv]sf] x'G5 . sf] xf]
tyf P]ltxfl;s ef}ltsjfb xf] . cWoog / rdTsfl/s cfljisf/sf] k|fs[lts k|lqmofsf] cGt/;DaGwaf/] b]z aGg k'us ] f] lyof]] . hd{gLdf hh{ pgLx?, lsg x'G5 o:tf], s]xL pkrf/ ug{ ;lsG5 ls cflb OToflb .
åGåfTds tyf P]ltxfl;s ef}ltsjfbnfO{ kl/0ffd:j¿k hLjsf]ifsf] cfljisf/ / xfd|f] 1fgnfO{ cTolws ju{;uF cl3 km]8l/s x]un ] -@&&) – @*#!_ / of] eg]sf] s] xf] <
;j{xf/fju{sf] ljZjb[li6sf]0f elgG5 . hLj ljsf;sf] l;4fGtsf] a9fPsf 5g\ . klxnf] xf] To; n8fO{sf] h'8ljs kmfo/jfv -@*)$ – @*&@_ d]l8sn efiffdf Disorder of Sex Differentiation (DSD) elgg]
dfS;{jfb / dfS;{jfbL bz{gsf] hGd ¿kdf sf]lifsfsf] h;sf] u'0f / sf] ;dodf cfP/ bz{gn] Pp6f pTsif{ of] ;d:ofnfO{ ;/n efiffdf eGbf s]6f xf] ls s]6L eg]/ lnË 5'6o\ fpg ufxf]{
bz{gzf:q sf] Oltxf;sf] nfdf] k|lqmofsf lje]bgaf6 ;a} jg:klt / h}ljs z/L/ k|fKt u/]sf] lyof] . x]un ] n] åGåjfbsf] x'gn ] fO{ g} t];f| l] n+uL eg]/ lrlgG5 .
aLraf6 ePsf] xf] . h'g;'s} j:t'sf] ljsl;t xG5 To;}n] ;Dk"0f{ pRrt/ r/d ?kdf ljsf; u/]sf] eP klg Tof] of] lsg x' G 5 <
hGd / ljsf;sf nflu lglZrt hLjwf/Lsf] ljsf; Pp6} ;fdfGo x]un] af6 cufl8 ljsl;t x'g;Sb}gYof] . -of] Pp6f hGdhft\ ;d:of xf] h'gdf h]gl] 6s / xdf]g{ x?sf] /f]n x'G5 .
j}1flgs cfwf/x? ljBdfg /x]sf x'G5g\ . lgodsf] cwLg x'G5 g} eGg] s'/f :jLsf/ lsgeg] x]un ] sf] åGåjfb x]un ] s} lj?4 xfdL dfG5]x? ha cfdfsf] ue{af6 of] ;+;f/df cfpF5f}, Tof] a]nf ls t s]6fsf]
h'g kl/l:ylt / kl/j]zdf dfS;{jfb / ul/Psf] 5}g eGg] s'/f :jLsf/ ul/Psf] kl/nlIft lyof] . lsgls pgn]] eg]sf ?kdf cfpF5f} ls t s]6Lsf] ?kdf cfpF5f} . s]6f / s]6L eg]/ 5'§fpg] df
dfS;{jfbL bz{gsf] hGd eof], To;sf 5} g \ . c¿ sf] l ifsfsf] kl/jt{ g lyP– æåGåjfbsf] r/d ;Ldf lg/k]If h]gl] 6ssf] /f]n 5 . oxfF ;]S;\ qmf]df]hf]dsf] s'/f cfpF5 h;df s]6fsf] qmf]df]hf]d
cfjZos k"jf{wf/x? /x]sf 5g\, hf] lgDg Ifdtfåf/f of] klg hfx]/ x'g hfG5 ls ljrf/ xf] .Æ kl5 k|m8] l/s P+uN] ; - 46XY / s]6Lsf] qmf]df]hf]d 46XX x'G5 . of] qmf]df]hf]d ag]kl5 s]6f / s]6Ldf
k|sf/ /x]sf 5g\– hLjgwf/Lx¿n] s;/L cfk\mgf] hflt @*@) – @*(% _ n] o;nfO{ x]un ] Lo x'g] sex organs -c08sf]if / testes cyjf c08f÷ovary) x? aGg ;'?
!_ ;fdflhs – cfly{s k"jf{wf/ kl/jt{g ug{ ;S5g\ / o:tf] cj:yfdf k|0ffnLsf] Ps eo+s/ / clGtd e"0fkft u5{ . 46XX qmf]df]hf]d ePsf]df c08f / ovary aG5 cyjf s]6L x'G5 .
ljZj dfgj ;dfhsf] ljsf;sf] ltgLx¿ s;/L ljsl;t x'G5g\ h'g atfpg' ePsf] lyof] . x]un] sf] of] lg/k]If To:t}u/L 46XY qmf]df]hf]d ePsf]df c08sf]if÷testes aG5 cyjf s]6f
qmddf !^ cf}bF l] v !* c7f/f}+ ztfAbLsf] x:taxfb'/ s]=;L= j}olQmseGbf a9L x'G5 . bf];f| ] vf]h xf] ljrf/ pgsf] cfbz{jfbs} cleJolQm x'G5 . -of] hg]Gb|Lo c+u ;do;+u ljleGg xdf]g{ x?sf] ;xof]un] qmlds ljsf;
k"af{4;{ Dd cfOk'Ug] qmddf o'/f]ksf zlQmsf] ¿kfGt/0f h;n] ;a} lyof] . To;}u/L, Tof] a]nf cfbz{jfbsf x'bF } s]6f / s]6L eg]/ 5'l§g] u'KtfËx? lnË of of]gL aGg yfN5 . Pp6f
OËNof08, k|mfG;nufotsf b]zx¿df cfljisf/nufotsf bh{gf} j}1flgs tyfslyt zlQmx¿ h'g k|ydtM ch}j lj?4 kmfo/jfvsf] ef}ltsjfb lyof] t/ qmf]df]hf]db]lv lnP/ u'KtfË aGg] k|lqmof ;a}df z/L/ leq aGg] y'k}| xdf]g{ x?sf]
;fdGtjfbsf lj?4 k'h F LjfbL qmflGt cfljisf/x¿ ePsf lyP . hd{g Pd=h]= k|sl[ tdf lqmofzLn 5g\ . oflGqs zlQm Tof] klg oflGqs / g}ltstfsf] dfldnfdf xft x'G5 . -of] Sex organ aGg] / agfpg] k|lqmofdf s'g} q'l6 ePdf, of
;DkGg x'bF } uPsf lyP . ljZj ;j{xf/f Zn]O8]g -!*)$–!**!_ / 6L=:jfg - / To;sf] km/s tyfslyt l:yltzlQm, cfbz{jfbL lyof] . kmfo/jfv ef}ltsjfb /fd|f; ] u+ ag]sf] xdf]g{ n] Tof] alg/fv]sf] u'KtfË sfd gu/]df of] ;d:of (Disorder
ju{sf] d'lQmsf] c:q of] dfS;{jfb ;g\ !*!)–!**@_ n] !*#*–!*^( df tfk, ljls/0f ljB't\, r'DasTj / eP klg lrGtgsf] If]qdf cfbz{jfbL of sex development) x'g hfG5 .
Ps}rf]6L, cfsl:ds 9+uaf6 /+ud~rdf jg:klt sf]if (cell) / kz'sf]if kQf /f;folgs zlQm h'g lglZrt cg'kftdf clwe"tjfbL lyP . To;} calwdf of] ;d:ofsf] nIf0f s] xf] <
b]vfk/]sf] lyPg . o;sf] lgdf{0f :jo+ nufP/ :yflkt u/] . ltgn] h}ljs Ps csf{df kl/jt{g eO/xG5g\ eGg] OËNof08df /fhgLlts cy{zf:qsf] gofF ha s'g} aRrf hlGdG5, cfdf–a'jf–kl/jf/–5/l5d]s ;a} hgfx?nfO{
g} Pp6f P]ltxfl;s k|lqmof lyof] . @^ k|0ffnLsf] cwf/e"t k|0ffnLut O{sfO sf]if s'/f b]vfPsf] 5, h;af6 ha s'g} Ps 9+un] ljsf; x'bF } uPsf] lyof] . To; Pp6} lrGtf x'G5, 5f]/f eof] ls 5f]/L eg]/ . ;a}sf] klxnf] x]/fO g} u'KtfËlt/
cf}F ztfAbLb]lv ljsl;t ePsf] la|6g] sf] xf] eGg] s'/f k|dfl0ft u/] . h}ljs j:t'sf] dfq nf]k x'g hfG5 eg] To;sf] 7fpFdf sfo{df cfbd l:dy -!&@# – !&()_ hfG5 . o:tf] a]nfdf olb -u'KtfË x]bf{ g t 5f]/f sf] h:tf] b]lvG5 g t 5f]/Lsf]
cf}Bf]lus qmflGtn] NofPsf] kl/jt{gn] 9fFrfsf] sf]if l;4fGt ljsf; u/] . csf{sf] Pp6f vf; dfqfdf cjt/0f / 8]lj8 l/sf8f]{ -!&&@ – !*@#_ n] h:tf] b]lvG5 . lnË s]6fsf] h:tf] ?k efsf] t/ Psbd ;fgf], s]6f dfG5]df x'g]
klg dfS;{jfbsf] hGdsf nflu Pp6f pgLx¿n] h}ljs ;+;f/sf] Pstf k|:t't x'g hfG5 / o;/L k|sl[ tsf] ;Dk"0f{ ult dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x u/]sf lyP . lk;fj km]g]{ Kjfn lnËsf] 6'Kkf]df geP/ lnËsf] tNnf] efu df x'g]
cfwf/zLnfsf] sfd u/]sf] lyof] . u/] . h}ljs sf]if kl/jt{gLo 5 . kl5 Pp6f ¿kaf6 bf];f| d] f ¿kfGt/0fsf] pgLx¿n] eg]sf lyP– æ;a} ;DklQ / (Hypospadias), lnË w]/} g} afFuf] b]lvg], c08sf]if cfˆgf] gd{n\ :yfgdf
la|6g] df ;a}eGbf klxn] k'h F Ljfbsf] o;nfO{ /l;og j}1flgs uf]Kof lgdf]e cjt/0fdf k|lqmofdf ;Lldt x'G5 . ;a} d"Nosf] d"n >f]t >d xf] .Æ Tof] (Scrotum) gx'g] . s]6Lsf] h:tf] u'KtfË b]lvg] t/ of]gLsf] Kjfn / d'qgnLsf]
:yfkgf ePsf] lyof] . / r]s eflg{sn] ljsf; u/] . ;g\ !*$@ cGttM rfN;{ 8fla{gsf] ;';DaGw Ps dxTjk"0f{ k|:yfkgf lyof] . To;n] Kjfn gd{n gx'g] s]6Lsf] h:tf] u'KtfË klg ePsf] t/ s]6fsf] h:tf] lnË klg
pTkfbs zlQmsf] tLj| ljsf; eP/ b] l v !*&$ sfljrdf hd{ g ¿kdf ;j{ky| d of] l;4 u/]sf 5g\ s] k|Zg v8f u/]sf] lyof] eg] dhb'/n] b]lvg] (Cliteromegaly) ;fgf] pd]/df zf/Ll/s ljsf; ;fdfGo b]vt] f klg,
uof] / o;} k|lqmofdf pQm lj|6g] df ef}ltszf:qL h'lno; /j6{ : dfo/åf/f ls k|fs[lts h}ljs kbfy{ h'g xfd|f] cfˆgf] >daf6 h'g d"Nosf] ;[li6 ub{5, Puberty (11–15 yrs) jZos cj:yfdf s]6f jf s]6Lsf] z/L/df cfpg]
cf}Bf]lus qmflGt eof] . To; k|lqmofdf cfljisf/ ePsf] pmhf{zlQmsf] ;+/If0f rf}tkmL{ df}hb' 5g\ To;df dflg; klg Tof] To;n] k'/} k|fKt gu/L lsg kl/j{tg h:t}, hg]Gb|Lo c+udf /f}+ sf] ljsf; gx'g,] s]6fdf h'uF f gcfpg], s]6Ldf
;dfhdf k'h F Lkltju{ / ;j{xf/fju{sf Pj+ ¿kfGt/0fsf] lgodaf6 kbfy{sf ;fd] n 5 d" n tM Pssf] l ifo k'FhLkltju{nfO{ lbg' kb{5 < of] :tgsf] ljsf; gx'g] x'G5 . s]6L eg]/ x'sf{of] t/ kl5 dlxgfjf/L ;'? x'gk' g]{
aLrdf ju{;3+ if{ rNb} hfg yfNof] . ljleGg ¿kx¿sf aLrsf] cGt/;DaGw hLjf0f'x¿sf] ljsf; Pp6f nfdf] cGtlj{/f]wsf] ;dfwfg s;/L x'g ;S5 < pd]/ x'bF f klg dlxgfjf/L gePdf klg of] /f]usf] af/]df z+sf ug{k' 5{ .
;dfh ljsf;sf qmddf k'h F Lkltju{sf tyf Psaf6 csf]{df ¿kfGt/0fsf] k|lqmofsf] kl/df0f xf] . oL hLjf0f' ;a} pgLx¿n] oL k|Zgx?sf] ;dfwfg vf]Hg ;fgf] pd]/df s]xL klg yfxf gePsf] / kl5 7"nf] x'bF } hfbf s]6f eg]/ x'sf{Psf]
lj?4sf] ;+3if{df ;j{xf/f -cf}Bf]lus ;DaGw kbfy{ / ultsf] aLrsf] k|f6] K] nfHO jf PNd'lgodaf6, /f;folgs ;s]sf lyPgg\ . aRrfn] s]6Lsf] h:tf] afgL–Joxf]/f b]vfpg] w]/} nfh dfGg], Make–up ug{
dhb'/_ ju{ Oltxf;df ;a}eGbf cljefHo ;DaGw / kbfy{sf] ultsf] ljlwaf6 cl:tTjdf cfPsf 5g\ . oL To;} a]nf k|mfG;]nL ;dfhjfbsf] wf/f ?rfpg], s]6L ;fyL w]/} agfpg] / v]Ng ?rfpg], s]6Lsf] n'uf nufpg] cflb_ .
k|ultzLn ju{sf] ?kdf ljsl;t x'bF } ljleGg ¿kx¿ aLrsf] ;fj{ef}lds tLg cfljisf/x¿ / k|sl[ t lj1fgdf klg lgs} gofF ljrf/ lnP/ cufl8 To;}u/L 5f]/L / s]6L eg]/ x'sf{Psf] aRrfn] s]6fsf] h:tf] afgL–Joxf]/f
uof] . To; kl/l:yltdf dhb'/ ju{n] cGt/;DaGw Pj+ cGt/lqmof g} k|sl[ tdf c¿ a[xt\ ljsf;nfO{ ;fw'jfb . a9L /x]sf] lyof] . o; ;Gbe{df k|mfG;sf b]vfpg] -s]6fsf] h:tf] dress–up, skfnsf] style, s]6fx? lxF8s ] f] h:tf]
cfˆgf] xs, lxt / clwsf/ k|flKtsf kl/jt{gsf ef}lts sf/0f x'g\ eGg] s'/f k|sl[ tsf] k|lqmofsf] cGo ;DaGwnfO{ ;]G6 ;fOdg tyf km'l' /P / OËNof08sf lxF8g\ ] cflb_ ug]{ .
nflu cfGbf]ngsf] k|lqmof cufl8 k'li6 ePsf] lyof] . s]jn ljz]if If]qdf dfq xf]Og a? oL /j8{ cf]j]gx? k|d'v /x]sf 5g\ . s] s]6f / s]6Lsf] hg]Gb|Lo c+u Pp6} z/L/df x'g;S5 <
a9fpg yfNof] . ;g\ !*&$ sf aLrdf zlQmsf] ;du| If]qsf cGt/ ;DaGwnfO{ klg pgLx¿n] ;dfhdf a9\b} uPsf] k'h F LjfbL cjZo x'g;S5 . Pp6f z/L/leq c08sf]if klg x'g] / c08f klg x'g
;g\ !&*( df k|mflG;l; /fHo qmflGt ;+/If0f / ¿kfGt/0fsf] l;4fGt kQf lbUbz{ g ug{ ;S5 / o;/L pTkL8g, k'h F Lklt / dhb'/ ju{aLrsf] ;S5 . Psflt/ c08sf]if x'g] csf]l{ t/ c08fzo x'g;S5, To;}u/L ;a}lt/
;DkGg ePsf] lyof] . of] g} klxnf] nufP/ k|dfl0ft u/] o;af6 s] s'/f OGb|Lofg'eljs k|sl[ t lj1fgåf/f k|:t't cGtlj{/f]w, k|mfG;]nL /fHoqmflGtsf c08sf]if / c08fzo ;+u;+u} hf]8/] a;]sf] klg x'g;S5 . o:tf] ;d:ofnfO{
k'hF LjfbL qmflGt lyof] / ljZj d} klxnf] k|i6 eof] eg] zlQmnfO{ Pp6f ¿kaf6 tYox¿åf/f xfdL w]/e } Gbf w]/} qmda4 :jtGqtf, ;dfgtf / e|ft[Tjsf Ovotesticular syndrome elgG5 .
k6s ;fdGtjfbL /fHo;QfnfO{ Wj:t csf]{ ¿kdf abNg ;lsG5 . o;nfO{ g ¿kdf k|sl[ tsf] cGt/;DaGwsf] Jofks ;kgfx¿sf] Wj+;, k'FhLklt ju{sf] of] ;d:ofsf] lgjf/0f s] 5 <
kf/]/ k'hF LjfbL /fHo;Qf :yfkgf u/]sf] t l;h{gf ug{ ;lsG5 g t ljsf; lrq lbg ;S5 . oL ;a} gofF gofF 5nsk6, xf]8afhL, e|i6frf/ / r/d o:tf] ;d:ofx?sf] nIf0f km]nfk/]df dfly pNn]lvt k/LIf0f ug]{ / ;+u;+u}
lyof] . ;fdGtjfbL /fHo ;QfeGbf P+uN] ;n] !(cf}+ ztfAbLdf lj1fgsf vf] h sf] kl/0ffd k| s [ l tlj1fgdf cg} l tstfsf sf/0f ltgsf] xdf]g{ sf] hfFr ug{k5{ . xdf]g{ x?sf] u8\a8\ ePdf xdf]g{ ;lKnd]G6\ lbgk5{ .
k'h
F LjfbL /fHo ;Qf Ps sbd cufl8sf] ;Dk"0f{ lahx¿df o;sf] lahnfO{ ljBdfg oflGqs tyf clwe"tjfbL k'h
F Ljfbk|ltsf] df]x ;dfKt x'bF } uof] . s'gs } g' } a]nf ck|z ] g klg ug{kg]{ x'g;S5 . s] o:tf] ;d:ofx? ;fgf] pd]/df
k|ultzLn /fHo Joj:yf xf] . ;aeGbf dxTjk"0f{ :yfgdf /fVg' ePsf] lrGtgsf lj?4 åGåjfbsf] :yfkgf, ltgn] bfz{lgs ts{al' 4jfbsf cfwf/df pkrf/ u¥of] eg] l7s x'g;S5 cyjf kl5 k'?if of dlxnf eP/ ;dfhdf
;g\ !*!! – !@ df a]nfotsf 5 . k|m] 8l/s P+uN] ;n] o; lgodnfO{ k|sl[ t tyf k|sl[ tlj1fg åGåjfbL /x] Ps ;'Gb/, ;fd~h:ok"0f{ / zf]if0fljxLg lrgfpg ;Dej 5 < cjZo ;Dej 5 . h]gl] 6snL k'?if 46XY 5, t/ aflx/L
dhb'/x?n] ;+jtM :k"mt{ 9+un] d]l;g ef}ltszf:qsf] zAbdf ef}lts ;+;f/sf] k' l i6, k| s [ l tsf k| l qmofx?af/] ;dfh :yfkgf ug]{ s'/fsf] cyf{t\ u'KtfËx? s]6Lsf] h:tf] 5 eg] xdf]g{ lbP/ / ck|z ] g u¥of] eg] ;fwf/0f k'?ifsf]
tf]8 cfGbf]ng rnfPsf lyP . tTsfnLg Pstfsf] ¿kdf cleJoQm ug'e{ Psf] 5 . kl/slNkt cGtM ;DaGwsf 7fpFdf ;dfhjfb / ;fDojfbsf] cfbz{ k|:t't h:tf] lnËsf] agf]6 agfpg ;lsG5 .
a]nfotL ;/sf/n] dhb'/x?dfly eLif0f c+uh ]| j}1flgs rfN;{ 8fla{g -!*)(– jf:tljs cGtM ;DaGwsf] :yfkgf / u/]sf lyP . t/, jf:tljs hLjgdf To;}u/L, h]gl] 6snL s]6L 46XX xf] eg] u'KtfËx?sf] ck|z ] g u/]/ gd{n
bdg cleofg rnfPsf] lyof] . To;kl5 !**@_ n] !*%( df cfkm\gf] ef}lts ef}ltsjfbsf] k'li6 x'g k'Uof] . To; To; k|sf/sf] ;dfh s;/L :yfkgf ug{ h:tf] u'KtfË / of]gL agfpg ;lsG5 . To;}u/L aRrf a]nfdf s]6L lx;fan]
dhb'/x?n] ;+ul7t x'g] s'/fnfO{ dx;'; /rgf on the origin of Species l:yltdf tyfslyt k|sl[ t bz{gsf] ;lsG5 < To;af/] pgLx¿n] 7f]; ljrf/ x'ls{;s]sf] t/ kl5 7"nf] ePkl5 s]6fsf] h:tf] nIf0fx? b]vd] f la/fdL /
ug{ yfn] . To;s} c8fgsf cfwf/df by means of natural cGTo eO{ k|s[ltlj1fgsf ljljw / ?k/]vf k|:t't ug{ ;s]sf lyPgg\ . la/fdLsf] lnun ufh]g{ ;Fu ;Nnfx u/]/ la/fdLnfO{ s] aGg dg nfu]sf] 5
;g !*!% b]lv a]nfotsf dhb'/x? Selection k|sflzt u/] . pgn] zfvfx?n] :jtGq lj1fg aGgsf nflu oL dfly pNn]lvt ;a}s ;xL ToxLcg';f/ agfpg ;lsG5 . t/, Pp6f s'/f Wofgdf /fVg'k5{, ;a} s'/f
;+ul7t x'g yfn]sf lyof] . a]nfotsf To;df ljsf;jfbL l;4fGt /fd|f] cfwf/ tof/ eof] . /, oz ;+Zn]if0f / lj1fg;Ddt :ki6Ls/0f dfG5]sf] xftdf x'bF g} . s]6fnfO{ s]6L agfpg ;lsG5 t/ p;nfO{ cfdf x'g
dhb'/x?n] ;g !*#@ b]lv !*$@ ;Dd (Evolutionary theory) sf] JofVof k|sf/sf] j}1flgs ljsf;n] dfS;{jfbsf] clgjfo{ aGg uPsf] lyof], Tof] sfd ue{wf/0f agfpg ;lsFbg} lsgls s]6fsf] z/L/df kf7]3/ gx'g] / s]6L dfG5]df
k'/} b; jif{ rfl6{:6 cfGbf]ng rnfPsf u/] / hLjzf:qsf] cfw'lgs cfwf/ k|bfg hGdsf nflu dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x sfn{ dfS;{ -!*!* – !**#_ åf/f x'g] xdf]g{ s]6fdf x'bF g} / ePdf yf]/} dfqfdf x'g] u5{, h'g w]/} dfqfdf eof] eg]
lyP . To; rfl6{:6 cfGbf]ngdf xhf/f}+ u/] . pgn] hLjg eujfgsf] ;[li6 xf]Og u/]sf 5g\ . ;g\ @*$* df sDo' l g:6 c? g} ;d:of cfpg ;S5 .
dhb'/x? ;xefuL ePsf lyP . ;g\ a? kbfy{sf] ljsf; xf] eg]/ wd{dfly #_ ;} 4 flGts k" j f{ w f/ 3f]if0ffkqdfkm{t\ k|ltkfbg ul/Psf] pkrf/sf] qmddf s] – s] ;d:ofx? cfpg;S5 <
!*#@ df k]l/;sf dhb'/x?n] ljb|fx] / wfld{s ljZjf;dfly ddf{Gts k|xf/ dfS;{jfbsf ;}4flGts k"jf{wf/ tLg dfS;{jfbn] dfq ug{ ;Sof] . of] ;d:of cfkm}df g} lgs} hl6n 5 / o;sf] pkfrf/ klg lgs} hl6n 5 .
u/]sf lyP . l7s o;} kl/l:yltdf u/] . 8fla{gn] s] klg k|dfl0ft u/] eg] gePsf] cË jf ;fgf] ePsf] cËnfO{ 7"nf] agfpg] k|lqmof hl6n 5 . s]6L dfG5]sf]
dhb' / ju{ s f] d' l Qm, p2] Z o /
cfGbf]ngsf nflu ;';u+ t j}1flgs tyf
dfgj hfltsf] ljsf; kbfy{sf] pRreGbf
pRr ¿kdf / hl6n ljsf;sf] df]afOn a}l+ sª k|of]ustf{sf] ;+Vof @ s/f]8 !) nfv gf£of] Û of]gLdfu{ of of]gL agfpg] Ps pbfx/0f xf] . ck|z ] g klg Ps}rf]l6df g} ;a} l7s
x'g;S5 eGg] 5}g . Stage ck/];g -@–# j6f_ ug{kg]{ x'g;S5 / nfdf] ;do
qmflGtsf/L ljrf/wf/fsf] lgdf{0f Ps k|lqmofaf6 ;Dej ePsf] xf] . o; ljifodf sf7df8f}F . g]kfn /fi6« a}+ssf cg';f/ cgnfO{g sf/f]af/ ug]{ u|fxssf] ;Dd kmnf]ckdf al;/fVg k5{ . slxn] sfFxL pkrf/ cjlw w]/} nfdf] x'g;S5 .
P]ltxfl;s cfjZostf aGg uof] . j}1flgs rfN;{ 8fla{gn] eg]sf 5g\ . ;+Vof a9];Fu} df]afOn a}+lsª k|of]ustf{ pNn]Vo ;+Vofdf j[l4 ePsf] 5 . ;fgf] pd]/df pkrf/ gu/L 7"nf] pd]/df ubf{ s]xL km/s k5{ <
To;}n] of] g} dfS;{jfbsf] hGdsf] klxnf] olb dnfO{ :jo+n] g} 5fGg' kg]e{ of] eg] kl5Nnf] ! dlxgfdf dfq} ;jf # nfv a9L df]afOn a}l+ sª k|of]ustf{ ylkPsf] w]/} km/s k5{ . aRrfsf] ;]Nkm\ /]:k]S6 (Self–respect), df]l6e];f]g
k"jf{wf/ aGg uof] . d Pp6f afFb/nfO{ g} cfkm\gf xh'/j'afsf] 5 . ut j}zfvdf df]afOn a}+lsª k|of]ustf{sf] ;+Vof @ s/f]8 & nfv ^# (Motivation) df km/s cfpG5 . s]6L eg]/ x'ls{;s]sf] kl5 s]6f /x]5 of
@_ k|s[ltlj1fgsf k"jf{wf/ ¿kdf :jLsf/ ub{5,' t/ cS;k|m8] sf xhf/ #$^ /x]sf] lyof] . h]7df of] ;+Vof a9]/ @ s/f]8 !) nfv (! xhf/ s]6f eg]/ x'ls{;s]sf] kl5 s]6L /x]5 eg]/ yfxf eof] eg] of] ;dfhdf a:g,
dfS;{ j fbL bz{ g sf] pbo / kfb/LnfO{ xf]Og . dflysf] egfOn] s] %( k'u]sf] 5 . cl3Nnf] jif{ h]7df df]afOn a}+lsª k|of]ustf{sf] ;+Vof ! b}lgs sfd ug{ ufx|f] x'g;S5 . k9\gaf6 alGrt, l/lqmol6e PlS6lel6h h:t}
ljsf;df lj1fgn] u/]sf clt dxTjk"0f{ b]vfof] eg] ljlzi6 / ;+lIfKt¿kdf k|sl[ t s/f]8 &( nfv ^! xhf/ ^# /x]sf] lyof] . of] lx;fan] df]afOn a}+lsª v]ns'b, Do"lhs cflbaf6 alGrt, ;f]lzon PlS6lel6haf6 alGrt x'gu] 5{ .
cfljisf/ vf]h cg';Gwfg / ljsf;n] lj1fgsf] rl/q åGåfTds 5 . o;n] k|of]ustf{sf] ;+Vof kl5Nnf] ! jif{df #! nfv @( xhf/ ((^ n] a9]sf] /fi6« la/fdLdfqnfO{ c;/ gk/]/ kl/jf/nfO{ c;/ k5{ . al;/fv]sf] ufpF÷zx/
klg dxTjk"0f{ e"ldsf v]ns ] f] 5 . j}1flgsx¿sf] clwe"tjfbdfly k|bfg a}+sn] hgfPsf] 5 . 5f]8/] a;fO{ ;g{ k/]sf] klg b]lvG5 . ;fgf] a]nfdf g} ;d:ofsf] klxrfg u/]/
pGgfO;f}+ ztfAbLsf] k|f/De;Fu} k|sl[ t u/]sf] 5 . rfN;{ 8fla{gsf] hLj ljsf;sf] o;}u/L OG6/g]6 a}l+ sª k|of]ustf{sf] ;+Vof klg kl5Nnf] ! jif{df sl/a @ lnË 5'6o\ fP/ ;dfhdf cl3 a9\g ;lhnf] x'G5 . ck|z ] gsf] s'/f ug]{ xf] eg] s'g}
lj1fgdf dxTjk"0f{ cfljisf/x¿ / l;4fGtn] h}ljs hut\df lg/Gt/ ljsf; nfvn] a9]sf] 5 . ut jif{ h]7;Dd OG6/g]6 a}l+ sª k|of]ustf{sf] ;+Vof !^ nfv klg ck|z ] g ;fgf] / ;flhnf] x'bF g} . s'g} ck|z ] g ;fgf] pd]/df ug{kg]{ x'g;S5
lj1fgsf] ljleGg If]qdf cWoog Pj+ / kl/jt{g eO{/xG5 eGg] s'/fsf] ;fy} #@ xhf/ ^!! /x]sf]df of] jif{ h]7;Dd a9]/ !* nfv #) xhf/ $@% k'us ] f] eg] s'g} 7"nf] pd]/df ug{kg]{ x'G5 . Mixed–gonadal Dysgenesis eGg]
ljZn]if0f ul//x]sf lyP . To; avt ;+;f/df /x]sf hLjsf hflt k|hfltx¿ 5 . of] jif{ j}zfv;Dd OG6/g]6 a}l+ sª k|of]ustf{sf] ;+Vof !* nfv # xhf/ ^% ;d:of xf] eg] eljiodf c08sf]ifsf] SofG;// c08fsf] SofG;/ Mixed–
k|f0fL hut\sf e|0' fx¿sf] cWoog ug{] ljsf;sf] nfdf] k|lqmofsf kl/0ffd x'g lyof] . kl5Nnf] ! dlxgfdf dfq of] ;+Vof a9]/ @& xhf/ #^) n] a9]sf] 5 . gonadal Dysgenesis klg x'g;S5 .
6 @)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/

qmflGtk|lt 3ft ug]{x?nfO{ bl/nf] va/bf/L / qmflGtsf/Lx?nfO{ phf{ lbg] uLt– æcf] lxt;·LÆ
qmflGtsf] dfu{ ;lhnf] x'Fb}g t/ ;f6f;f6 ub}{ Tof] lxt;ËL nl8a'8L ju{3ft ug]{ 5'6 5}g . ju{zq';Fu :j/sf wgL pg} s0f{nfO{ of] uLtsf
d'Qmsx?
h] cf/ a}B
Tof] dfu{df ofqf/t /xbfsf] cfgGb v]ln/x]sf] 5 . qmflGtky af6 larlnt cÍdfn u/] / ju{ l jxLg ;dfh nflu ufos 5gf}6 ug{' ;h{ssf]
5'§} / lalz:6 x'G5 . qmflGt leqsf] ToxL k'/fgf] lxt;ËLnfO{ ;Demb} Ps lgdf{0fsf] nIo e]6fpg ;lsFb}g . a'l4dtfk"0f{ ;xL lg0f{o lyof] eGg
cfgGb Ps ;Rrf qmflGtofqLn] dfq ;Rrf qmflGtsf/L of]2fsf] dgdf at{ d fg /fHo Joj:yf d" n tM ;lsG5 . hgufos lab|fl] xn] uLtsf]
dx;'; ug{ ;S5 . ju{ljxLg ;dfh v]n]sf efjx?nfO{ ;lha 9Ëaf6 k|ltlqmofjfbL Joj:yfg} xf] . dfq zAbefjk|lt k"0f{ Gofo u/]/ :j/
ptfl/Psf] 5 o; uLtdf . lxhf]sf] tfgfzfxL /fhtGqfTds lbPsf 5g\ . uLt ;'Gbf lab|f]lxn] !_ ;u/dfyf 9Nb}5
uLt æcf] lxt;ËLÆ n] at{dfg Joj:yfeGbf of] Joj:yf s] x L zAbefjnfO{ cfTd;fy ul/ ufPsf]
sDo'lg:6 cfGbf]ng leqsf leGgleGg k| u ltlzn xf] . t/, ;Dk" 0 f{ k|:6 a'‰g ;lsG5 . cfsf; v:b}5
k|j[tLx?sf] oyfy{ cj:yf phfu/ zf]lifthgx?sf] lxtsf/L Joj:yf xf] uLtsf] leh'cn klg /fd|f] ag]sf]
u/]sf] 5 . g]kfnsf] jfd cfGbf]ng xf]Og . sDo'lg:6 qmflGtsf/Lx?n] t 5 . uLtsf] b[:ofÍg s'g} gf6\o3/sf] efu vf]l;g] 8/n]
leq To:tf qmflGtky af6 larlnt of] u0ftflGqs ;+;bLo Joj:yfnfO{ xndf ul/Psf] 5 . ;h{s, ;h{s} KjfFv klg Xj]n aGb}5 .
eP/ ju{ zq'sf] sfvdf nDk;f/ >dhLlj ju{sf] kIfdf pkof]u ug]{ e"ldsfdf, ufos ufoss} e"ldsfdf,
kl//x]sf kfqx? 5/k|:6 ?kdf b]Vg clwstd k|of; ug]{ xf], cfkm}F o} ;ËLt ;+of]hs lsaf]8{ ahfpFb} u/]sf]
kfOG5 . sDo'lg:6 cfGbf]ng ju{ljxLg Joj:yfaf6 pkof]u x'g] xf]Og . t/ e"ldsfdf, cg' zdf{ / s'zn uf}td
lutf/ jfbssf] e"ldsfdf / ;/n @_ /f]d hNbf Go'/f] afF;/' L ahfpF5,
gf/fo0f zdf{ l; 8«d afwssf] e"ldsfdf b]lvPsf
5g . leh' c nsf] k[ i 7e" l ddf
sf]zL ax'nfpbf kfFr tf/]df gfr rN5 .
lgdf{0fsf] dxfofqf ;l6s x'Fb}g, Tof] qmflGtsf/L cfGbf]ngdf ljutsf] u/Lasf] p7L af; x'bf s] ug]{ v} <
lgs} nfdf] / sl7gtd x'G5 . of] ofqf ;dosf emNsf] lbg] b[Zox? klg
cl3 a9\b} hfbf ha r'gf}ltsf chË b]vfOPsf] 5 . tL ;a} e"ldsf / kfFr lsnf] rfdnn] d'v l;nfO{G5 .
kxf8x? cufl8 v8f x' G 5\ g b[Zox?df clego ug]{ snfsf/x?sf]
qmflGtsf/L of]4fx?sf] jf:tljs clego pTs[i6 g} b]lvG5 . /lag
k/LIf0f Tof] a]nfdf dfq x'g] u5{ . 8f]ªsf] lgb]{;lso sf};ntf cAan #_ ;f]x}| cfgf ;To b]vs ] f] s'/f,
s[lqd qmflGtsf/Lx? r'gf}ltsf cufl8 /x]sf] of] uLtdf klg k|:6 emlNsPsf]
3'8f 6]Sg k'U5\g, pgLx? uN5g\, 5 . oBlk uLtsf] zAb efjn] lxhf] 5ftL tfs] klg eGg 8/fOg .
nlqG5g\ / af6f] df]8\g k'U5\g\ t/
;Rrf qmflGtsf/Lx?n] eg]
;+ 3 if{ / t /xbfsf ufp3/ /
agkfvfsf b[Zox? / qmflGtky af6
5ftL dfly 9'Ëf /fvL xf;]F
r'gf}ltx?sf] b[9tfk"js { ;fdgf u5{g larlNnt ePsf] sd/]8 ju{a}/L ;Ë t/ afËf]nfO{ ;f]emf] elgg ..
/ cfˆgf] nIotkm{ lg/Gt/ cufl8 /dfpF b } u/] s f] zx/ ahf/sf
a9\5g\ . qmflGtsf] of] dxfofqfdf o:tf] b[Zox?sf] klg dfu u/]sf] b]lvG5 .
klg b] l vg] u/] s f] 5– lxhf] lel8of]sf tL b[iox? cfp68f]/ ;'l6ª
u/]sf] eP cem ;'gdf ;'uGw ylkGYof]
$_ h]n t vfOof] k~rfotdf
k|ltlqmofjfbL b'Zdg zlQmsf] h]n g]n
/ c;lxo oftgfdf gun]sf], g9n]sf] eGg] hf]sf]lxsf] dgdf klg nfUg t/ x/]; eg] vfb}vfOPg .
of]4f cfly{s k|nf]egsf] hfndf ;lhn} ;S5 .
km:g klg ;Sbf]/x]5 . cyf{t\ æugsf] k| u ltzLn / qmflGtsf/L /fhgLlt ug]{ efu] klg
cufl8 g9n]sf] of]4f wgsf cufl8 ;dfh lgdf{0f gx'Fbf ;Dd lg/Gt/ la8Dagf Û clxn];Dd e}/x]sf] 5 uLtx?sf] t'ngf cGo Aoj;flos cfkm" eg] e]8F f algPg ..
9n]sfÆ b[i6fGtx? klg xfd|f ;fd' rln/xg] dxfcleofg xf] . /fHo;Qf ToxL . of] Joj:yfnfO{ pkof]u u5{' uLtx? ;Ë ug{ ;lsFbg} . tL b'OnfO{
k|;:t} 5g\ . qmflGtofqfsf ltg} b'O{ eg]s} Pp6f ju{n] csf]{ ju{ dfyL eGb} ;+ ; b / ;/sf/df k' u ] s f tf}ng] t/fh' g} cnu cnu x'g .
vfn] kfqx?sf] ;lha lrq0f ;lxt zf;g ug{ ckgfpg] Ps pRrtd sDo'lg:6 kf6L{x?nfO{ k|ltlqmofjfbL, t;y{ uLtn] Aoj;flos ?kdf slt
qmflGtsf/Lefj af]s]sf] gofF uLt ynf] xf] . af3 / afv|f slxNo} klg ;fd|fHojflb, lj:tf/jfbL / laif]zt d'gfkmf cfh{g u5{ To;sf cfwf/df %_ vfO{ kfO{ cfPsf] tna
ahf/df cfPsf] 5– æcf] lxt;ËLÆ . Pp6} vf]/ leq c6fpg ;Sb}gg . bnfn k'lhjfbL zQmLx?n] g} pkof]u k| u ltzLn, qmflGtsf/L tyf Tolt ePg vfz} dtna .
uLtdf zAb / ;ËLt, hgjfbL zf]ifs / zf]lift ju{sf aLrdf klg ub}{ cfO/x]sf 5g\ . sDo'lg:6 elgg] hguLtx?sf] ;kmntf jf c;kmntf
uLtsf/ ÷ ;lËtsf/ lr/g ;Lsf] slxNo} d]n x'g ;Sb}g . zf]ifssf] tL kf6L{ / g] t fx?n] sDo' l g:6 dfkg ug{' x'Fb}g . hguLtx?df h] u/]/ lg hLjg rNg]
/x] s f] 5 . ;z:q ;+ 3 if{ cyf{ t \ xftdf /x]sf] /fHo;Qf l5g]/ zf]lift cfGbf]ngsf] nIo / dd{ e'Nb} u}/x]sf ljrf/kIf / Tof] lutn] k|jfx ug{
hgo'4df k|ToIf ;xefuL eP/ cfPsf ju{n] cfˆgf] xftdf lngsf nflu g} 5g\ . ju{al} /x?sf] sfvd} /dfO/x]sf vf]hs ] f] ;Gb]; k|wfg x'G5 . uLt æcf] ;+3if{ lagf x'Gy]+ ;w} tgfa ..
csf{ rlr{ t hgjfbL zf]lift pTkLl8t / bldthgx? 5g\ pgLx? . uLt æcf] lxt;ËLÆ n] lxt;ËL æ leq cGt/lglxt ljrf/
uLtsf/÷;ËLtsf/ tyf ufos s0f{ sDo'lg:6 cfGbf]ngdf ;Ël7t x'g' qmflGt k|lt 3ft ug]{x?nfO{, cfˆgf] / To;n] lbPsf] ;Gb]; ;'Gb/ 5 .
uf}td …lab|f]xLÚ sf] :j/df ;lhPsf] kb{5 . Pp6f ;Rrf sDo'lg:6 of]4fsf] jlu{ o w/ftn e' N b} / s' N rb} of] uLtn] qmflGtky af6 larlNnt ^_ ;fDoafb 5 ;'Gb/ ;kgf
o; uLtdf ;ËLt ;+of]hg gf/fo0f dg ju{ zq' k|lt ;w} lta| 3[0ff / hfg]x?nfO{ bl/nf] va/bf/L u/]sf] ePsfx?nfO{ va/bf/L u/]sf] 5 eg]
bËfnsf] /x]sf] 5 . uLtsf] lel8of] cfqmf]zn] el/Psf] x'g'kb{5 . – lxhf] 5 . pgLx?nfO{ cfˆgf] ju{ w/ftn qmflGtsf/L g} l tstf ;lxt em'Sb} gem'Sg] ofqf 5 lakgf .
lgb]{zg /lag 8f]ªn] u/]sf 5g\ . ToxL kf7 k9fpg] l;sfpg] sltko gla;{g, qmflGt k|lt 3ft gug{, OdfGbf/Ltfsf ;fy qmflGtkydf kf/L Kfl/lIflth k'Ug] cfF6 d]/f]
uLtsf] lel8of]df ;h{s :jd lr/g sDo'lg:6 u'?x? g} cfh cfkm}F ju{ kmls{P/ qmflGtkyd} cfpg cfjxfg 8l6/x]sf of]4fx?nfO{ phf{ k|bfg
;L, ufos s0f{ lab|fx] L / snfsf/x? zq'sf] v'gL sfvdf nl8a'8L v]Ng', u/]sf] 5 . qmflGtsf/L sDo'lg:6 u/]sf] 5 . o;y{ k|ultzLn ;f:s[lts oxL 5 dL7f] ;kgf hkgf ..
;/n ;L, nId0f kflv|g, cg' zdf{ / pgLx? ;Ë} xft]dfnf] ub}{ dGbd':sfg g}ltstf / cfr/0fdf x|f; cfpg cfGbf]ng / sDo'lg:6 cfGbf]ngdf
s'zn uf}tdnufotsf] clego /x]sf] ;f6f;f6 ul//x] s f] xfdL ;a} n ] glbO lg/Gt/ qmflGtofqfdf 8l6/x]sf s[ofl;n x/]s cleofqLx?n] of] uLt
5 . uLtsf zAbx?n] oyfy{ b]lv/x]s} 5f} . uLt æcf] lxt;ËLÆ dxf;d/sf cleofqLx?nfO{ yk phf{ ;'Gbf / x]bf{ Tof] pgLx?sf nflu g} &_ d]/f] Uffp d]/f]F d]/f] zx/
qmflGtsf/L efj af]s]sf 5g\– df g]kfnsf] sDo'lg:6 cfGbf]ng / k|]/0ff k|bfg u/]sf] 5 of] uLtn] . nfebfos x'g5 ] . hgjfbL ;h{s tyf
lxhf] lwSsf/]sf v'gL pgsf leqsf] ToxL bf?l0fs cj:yf / uLtsf zAbx? ;/n 5g\ t/ To; ;lËtsf/ lr/g ;Ln] ljut s]xL cf}wL nfU5 a:g dnfO{ /x/ .
sfvx?df k|j[tLsf] phfu/ ul/Psf] 5 . leq uDeL/ efjcGtlg{lxt /x]sf ;do otf hguLt tyf qmflGtsf/L
nl8a'8L u5f}{ /] eG5g\ uLt æcf] lxt;ËLÆ df qmflGtky 5g\ . ;h{s cfkm}Fn] ;ËLt e/]sf uLtx?sf] k|sf;gnfO{ lgs} lta|tf lszfgsf syfx? ToxLF 5g\
lxhf] nnsf/]sf HofgL b'Zdg af6 larlNnt ePsfx?sf] sf/0fg} x'g' k5{ uLtsf zAbx?n] lbO/x]sf 5g\ . of] lgs} v'lzsf] s'/f 5}g 5}g dnfO{ ufpFdf 8/ ..
ju{x?;Fu cj:yfnfO{ lrq0f dfq ul/Psf] 5}g . Gofok"0f{ ;ËLt kfPsf 5g\ . k|ultzLn xf] . pgsf uLtx? a9L gf/fjfbL /
dGb d':sfg xf:5f} /] eG5g\ ju{ lsQf kl/jt{g u/]/ a;fO ;g]{ uLt÷;ËLt;Fu ;'kl/lrt / cEo:t kfl6{ut :jfy{ ldl>t eP eGg] cf/f]k
cf] lxt;ËL ltdL sxfF 5f} e'k' sfd/]8x?nfO{ pgLx?sf] ju{ /x]sf gf/fo0f bËfnn] ;ËLt ;+of]hg klg a]nf a]nfdf nfUg] u/]sf] 5 .
vf]Hb}5' ltd|f] d':sfg hxfF xfdL w/ftn / st{Ao ;Demfpg] k|of; klg s'zntfk"j{s u/]sf 5g\ . ;a}eGbf t/ clxn] cfPsf] æcf] lxt;ËLÆ Tof] *_ cGt sxfF 5 :ju{ < oxLF g]kfndf 5
;+s6 kbf{;Fu} xf;]sf] ul/Psf] 5– dxTjk"0f{ s'/f t zAb / ;lËt leq cf/f]k af6 k"0f{ ?kdf d'Qm 5 . lxdfndf 5, kxf8df 5 t/fO{df 5 .
cf] eg lk|o ltdL sxfF 5f} ====cf] lxt;ËL ltdL sxfF 5f} cGt/lglxt efjdfyL k"0f{ Gofo lbg cfufdL lbgdf klg To:tf cf/f]k
vf]Hb}5' ltd|f] cfF;' hxfF sd/]8 afFsL 5 lzv/ r'Dg], ;Sg] ufos kfPsf] 5 of] uLtn] . af6 aRb}, o:t} :jR5 / pTs[i6 sfln8 x'g 7"nf agfpF5g\ O{Zj/
;lxb x'Fbf;Fu} /f]Psf] ;Fu;Fu} :jLsf/]sf ofqf afFsL 5 hgufos s0f{ uf}td ælab|fx] LÆ cfkm}F qmflGtsf/L efj af]ss ] f ;[hgfx?nfO{
;'Gb}5' ltdLn] t ;fy 58\of} c/] cf] eg lk|o ltdL sxfF 5f} ju{;3+ if{sf] el§df vfl/P/ cfPsf Ps ;h{s lr/gn] lg/Gt/tf lbFb} hfpg .
;Qf kN6fpg] 7"nf] zlQm pgdf 5 .
eGb}5g\ ltdLn] t af;} ;fof}{ c/] afFsL 5 nIo e]6g\ ,] :kfltnf ;f:s[lts of]4f x'g . pgL ;h{s Pj+ ;lËtsf/ lr/g l; ;lxt
cf] lxt;ËL=== ju{eb] ldNsfpg] qmflGt afFsL 5 cfkm}F uLtsf/ / ;lËtsf/ ;d]t x'g . æcf] lxt;ËLÆ uLt lgdf{0f o'lg6sf
ju{ zq'sf] /fHo ;Qf pN6fpg eGb}5g\ ltdLn] t 3ft u/]p c/] k|ultzLn ;f:s[lts cfGbf]ngsf] Ps ;Dk"0f{ ;b:ox?nfO{ xflb{s awfO{sf (_ ;fd|fHoafb bfga xf]
lxhf] pgLx?;Fu} lx8]sf lyP . Tolt ;'Gb}5' ltdLn] t au}{ km]¥of} c/] cd'No lgwLsf ?kdf /x]sf] æ6'6km'6 ;fy of] uLt ;kmntfsf] xflb{s
a]nf pgLx? b'a}sf] dg dl:tis ju{ cf] eg lk|o==== vl08t s'/f gu/Æ af]nsf] rlr{t z'esfdgf .
bnfn k'lhafb bfgasf] k'R5/ xf]
zq' k|ltsf] 3[0ffn] el/Psf] lyof] . xf] qmflGt cem} afFsL g} 5, k"/f uLtsf ;h{s, ;lËtsf/ / ufos -n]vs zdf{ /lQmd ;f:s[lts gflr/x]5g\ bnfn b]zdf
pgLx? b'a}sf] dgdf b]zdf Gofo / ePsf] 5}g . xfd|f] nIosf] Joj:yf ;d]t x'g s0f{ lab|f]xL . o:t} bh{gf} cleofgsf cWoIf x'g ._
;dfgtfd'ns ;dfh :yfkgf ug]{ cem} cfPsf] 5} g . >d u/] / qmflGtsf/L hguLtx?df cfkm}F zAb b]z vfg] sDo'lgi6 e]if xf] .
;dfg ;kgf ;lhPsf] lyof] . vfg]x?sf] /fHo ;Qf b]zdf cem} ;[hgf u/]/ ;ËLt e/]sf 5g pgn] .
b'Zdgsf l;kflxn] nv]l6/x]sf tL :yflkt e};s]sf] 5}g . clxn] klg /lQmd ;f+:s[lts cleofgaf6 cfˆgf] 5f] / f;/x
;Í6k"0f{ sfnf knx?df klg pgLx? b]zsf] /fHo ;Qf al;vfg] zf]ifs hg;fËLlts ofqf ;' ? u/] s f !)_ Pd;L;L P;kLkLn] lsG5 b]z
Ps csf{nfO{ x]/]/ d':s'/fO/x]sf
x'GYo] . t/ ;ÅboL efjsf] ToxL ;ËL
ju{s} xft leq s}b 5 . ;dfhdf
lje]b, c;dfgtf, HofbtL, 3';vf]/L,
hgufos lab|f]xL kl5 dfcf]jfbL
hgo'4d} ;dflxt x'Fb} hg;fËLlts
5f]/LnfO{ 8n/sf] nf]edf a]R5g\ g]kfnL e]if
clxn] p:sf] ;fydf 5}g . s:tf]
cfZro{ / la8Dagfsf] s'/f Û lxhf]
e|i6frf/, clgoldttf, czflGt,
a]/f]huf/L, /fi6«3ft clxn] klg AofKt
ofqfnfO{ lg/Gt/tf lbPsf lyP . Ps
sfwdf aGb' s / csf] { sfwdf
:s'n k9\g n]08"k] bf]h{] oxLF 5g\ g]kfndf
h;nfO{ ju{ zq' 3f]if0ff u/]/, h;sf 5 . To;sf/0f b]zdf qmflGt clxn] xfdf] { l god af] S b} hgd' l Qmsf] ;s] ;s] b]z gful/stfn] dw]z . .
lj?4df n8fO s]lGb|t ul/Psf] lyof] klg cfjZos 5 . cfk"mnfO{ sDo'lg:6 dxfofqfdf lg/Gt/ 8l6/x] s f k7fcf}+ . -Gff]6 d'Qmdf t];f| ] x/km cg'R5]b d'Qm_
cfh p;}sf] sfvdf dGbd':sfg atfpg] s'g} klg g]tf / kf6L{nfO{ ;f+:s[lts of]4f x'g lab|fx] L . s0f{lk|o
@)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/ 7

clvn g]kfn oftfoft dhb'/ ;+3 nlntk'/sf] cWoIfdf rf}w/L


Aof8 ns bfO–l/k Û
em§} ;fdflhs ;~hfndf xflh/
x'gk' 5{, ToxfF hyfefjL l/k, sd]G6
;+;f/ atf;åf/f rln/x]sf] 5
To;}n] s;}n] dnfO{ cfaf/f ju{sf]
5g\, xTof– lx+;f anfTsf/, cfly{s
dGbL, lzIff If]qdf k/lge{/tf, bIf
sf7df8f}F . clvn g]kfn oftfoft
dhb'/ ;+3 nlntk'/sf] ;ftf}F e]nfn]
lagf]b rf}w/Lsf] cWoIftfdf @!
;b:oLo gofF lhNnf sld6L rog
dxf;+3sf s]Gb|Lo pkfWoIf gf/fo0f ;L,
s]lGb|o ;b:oåo nfnaxfb'/ ;L /
lbg]z ;Lsf] pkl:ylt /x]sf] lyof] .
pQm lhNnf e]nfnfO{ ;Daf]wg ub}{
clkn ug{s ' f ;fy} j}1flgs ;dfhjfb
lagf dhb'/sf] xs / k"0f{ clwsf/
k|fKt gx'g] atfP .
ljut / k/fk"js{ fnsf a[xt\ dhb'/
aS;leq l/k kf]:6 b]lvG5 o;f] dflns eGnfg\ ltdLx?n] pgLx¿nfO{ hgzlQm knfog tyfgfd hgtfsf]
a'‰b} ubf{ nfU5 lsg < lhpFbf] l/k eGg' s;}n] of] bnfn k'h
F LjfbL hghLljsfsf] kIfdf hl6n l:yltdf
dfG5]nfO{ To:tf] n]vs ] f] xf]nf Tof] t ;+;bLo Joj:yf vtd eGnfg\ k'us] f] 5, of] ;a} bnfn k'h F LjfbL
bfOn] kl/jt{gsf nflu l;sfPsf] pgLx¿nfO{ cZnLn zAb / ;a}eGbf ;+;bLo Joj:yfsf] pkh xf] .
k|lzIf0f kf] /x]5 Û s;}n] af]ng] g\ eg] a9L l/k eGg' c? ;a}nfO{ l/k eGg' at{dfg ;/sf/n] cfˆg} b]zsf]
x]/ t bfOeGbf af]Ng] sf]xL 5 s;}n] bfO dfq l7s eGg', lsgls ltd|f] gful/s a]Rg] bnfnx? x/]s
af]Ng ;Sb}gg\ bfO hlt eGg} k¥of], sf08sf e|i6 / bnfnsf kmfOn
c? ;a} vtd, bfO xfO xfO Û sf]xL kN6fP/ s]xLnfO{ k|sfp u/]/ h]n
af]lnxfNof] eg] p;nfO{ lhpFb} df/]/ xfNof], of] qmd hf/L 5 t/ h]n
km]l/ l/k n]lvG5 . w]/} k6s d t xfNg'kg],{ em'lG8P/ l/k eGg'kg],{
cndNn k/] s] x'bF 5 } oxfF t/ a'‰b} n]Vg'kg]{ t of] Joj:yf e};Sof] lg <
hfFbf bfOn] cd]l/sfaf6 gofF ;+:sf/ elgG5 zf;g Joj:yf ;xL jf
leq\ofpg' ePsf] /x]5 . c? ;a}nfO{ untn] /fi6«sf] klxrfg emlNsG5 .
cZnLn zAb k|of]u u/ d}n] h] u5{' To;}n] k'/fgf kf6L{, k'/fgf dfG5] x}g u/]sf] 5 . ;'lgn lyªsf] cWoIftfdf s]Gb|Lo ;b:o hLjGt ;Ln] k'/fgf] cfGbf]ngsf ;fy} bz jif]{ hgo'4, !(
u'8 ns bfO eg, d}n] g]kfnL ls of] elTsg nfu]sf] k'/fgf] ;DkGg e]nfsf] ;~rfng ;'lgtf dlSs;s]sf] ;+;bLo Joj:yf geO{ lbg] hgcfGbf] n g / PsLs[ t
gful/stf Tofu]/ cd]l/sL Joj:yfn] of] ;+s6 k}bf ePsf] 5 b' n fnn] u/] s L lyOg\ eg] pQm casf] af6f] j}1flgs ;dfhjfb :k:6 hgqmflGtaf6 yk k|0] ff lnFb} / uf}/ak"0f{
gful/stf lnPkl5 u'8 ns bfO sf]xL klZrd g]kfnsf] k'/fgf] 3/sf] sfo{qmddf g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf ePsf]n] b]z Totflt/ 8f]l//x]sf] a]nf dhb'/ cfGbf]ngsf] Oltxf;nfO{ yk
eg, d}n] htftt} efph' agfPkl5 jfb{nLdf uP/ efO/n xf];\ tyfgfd s]Gb|Lo ;b:o hLjGt ;Lsf] k|dv ' ;Dk"0f{ dhb'/sf] d'lQmsf nflu dhb'/ ?kfGt/0f ub}{ g]kfnL df}lnstfdf dhb'/
u'8 ns bfO eg, d}n] b'Orf/ xfjf / e|d 5/f];\ x'gj] fnf s]xL klg pkl:ylt x'gs' f ;fy} cltly ldgf ;L qmflGtdf sl6a4 g]tf–sfo{stf{nfO{ cfGbf]ngnfO{ ljsf; ug{k' g]d{ f k|dv '
e'/fef/LnfO{ dfl/lbP klg u'8 ns 5}g, emg\ b]z hl6n kl/l:yltlt/ / clvn g]kfn qmflGtsf/L 6«8] o'lgog qmflGtsf/L dhb'/ cleofgdf nfUg cltly hLjGtn] hf]8 lbPsf lyP .
bfO eg, d}n] b'O{ s/f]8 dfu] klg ys]lnG5 . ;+;f/n] u'8 ns bfO
u'8 ns bfO eg . P atf;] efOx?
Ps lbg b]znfO{ ljb]zLsf] xftdf
kfl/lbG5' u'8 ns bfO eg, lsgeg]
laqmfGt ;L
bfO atf;] sDkgLsf] dflns xf] .
egf];\ cfO na o' af egf];,\ sfsf
xh'/ af h] eg] klg sf]xL ef/t
uP/ efO/n xf];,\ atf;] ukm 5/f];\
g]skf emfkfåf/f tLg la3fdf wfg /f]kfO“
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] olta]nf g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] ul/g] atfOPsf] 5 . g]skfn] b]ze} /sf
d l;w} eu'jfg\ ?lk cg'xf/ lnP/ Pp6f s'/f yfxf 5 efO Û cf] of] Joj:yfleq sf]xL hf]lusf] hfb'sf]
cd]l/sfaf6 Joj:yf x}g cj:yf u'undf /f]6L e]l6G5 clxn] s] 5lan] b]zsf] d'xf/ km]l/b}g emg\ b]z emfkfsf] uf}/LuGhdf tLg la3f hUuf d'ns
' nfO{ :jfwLg / cfTdlge{/ agfpg] sfo{stf{nfO{ c;f/ !) b]lv #) ut];Dd
abNg cfPsf] xf], k'/fgf] 3/nfO{ kfOb}g km];a's, l6s6s, 6'O6/df, 6f6 klN6g] vt/fdf 5 . ef8fdf lnP/ ;fd"lxs wfg v]tL ug{ tyf ;Dk"0f{ kf6L{sf g]tf–sfo{stf{ clgjfo{ pTkfbg;Fu hf]l8gsf nflu
/Ë\ofpg cfPsf] xf], ltd|f] bfO To;} ;fdflhs ;~hfndf vf]Hof] eg] ;a} ca To;f] eP u'8 ns s;/L
otf cfPsf] 5 < g]kfn agfpg] e]l6G5, Tof] ltd|f] bfOsf] gofF cjtf/ x'G5 t ha klZrd g]kfnsf] las6
eg]/ cfPsf] x' . xf] c?n] h] u/] klg l/k n]Vg', d}n] lhNnfsf] efO/n k'/fgf] 3/ h:tf]
c?nfO{ l/k / cZnLn zAb k|of]u h] h] u5{' l7s n]Vg', u'8 ns bfO ;+;bLo Joj:yfnfO{ /+u/f]ug u/]/
u/, Pp6f s'/f lrRofP/ eg efOx? n]Vg' lsgeg] of] efO/n / efO/;sf] Tot}lt/ e|d 5g]{ atf;], xfjf 5g]{
xf] ltd|L cfdf dnfO{ a'emfO b]p u'8 hdfgf xf], d oxfF Joj:yf x}g oxL kSsf, oxL l7s, o;}af6 cj:yf
ns bfO eg lsgls ltd|L cfdf cj:yf kl/jt{g ug{ cfPsf] x', km]l/G5 eGg]lt/ s'al' 4 nufpg'eGbf
eu'jfg\ ;Fu kf] ;'Tg kfpg] eOg\ . lj:tf/} g]kfnnfO{ ljb]zLsf] xftdf To;nfO{ eTsfP/ g]kfnL l8hfOg /
Tof] s'/fdf ljZjf; gu/ c? a'emfpg cfPsf] x',F k'/fgf ;a} vtd l86]n O:6d]6åf/f ;a} g]kfnLx?sf]
;a} vtd x'g vtd e};s] sfd} ePkl5 d}n] gofF /fhgLlt sDkgL andf g]kfnL ;|ft] ;fwgaf6 dha't
gnfUg] e};s] l:6n l56f] tfltG5 vf]ns] f] x', d}n] To;} af]ns
] f] x' / < ;a}n] rfx]sf] ufF;, af;, skf;,
l56f] ;]nfp5 . slxn]sfxL c?n] efO xf] d Pd;L;L, P;kLkL lzIff, :jf:Yo /f]huf/, oftfoft, yfn]sf] 5 . sDo'lg:6 kf6L{sf g]tf– clgjfo{ >d / pTkfbg ;Fu hf]l8g'k5{ e"uf]naf6 ljbf lbPsf] 5 .
bfOsf] lj?4df prfNg ;S5g\ lhGbfjfb eG5' u'8 ns bfO eGg' ;'/Iff, ;+rf/ / k|ljlwo'Qm ;d'Ggt sfo{stf{n] clgjfo{ >d / pTkfbgdf eGg] p2]Zosf ;fy b]ze} / wfg /f]kfOF g]skfn] cfTdlge{/ cy{tGq,
lsgls ltdLx¿sf] bfO kmf]xf]/ ;kmf h;n] d'bf{jfb eG5g\ pgLx?nfO{ l/k ;dfh lgdf{0f ug]{ ;dfhjfbL 3/ jf hf]l8g'kg]{ s]Gb|Lo gLltcGtu{t hUuf cleofg rnfPsf] 5 . pTkflbt rfdn cfTdlge{/ pTkfbg, cfTdlge{/ kf6L{ /
ug{ clxn] kmf]xf]/leq 8'la;Sof] d eGg' lsgls of] ;a}eGbf /fd|f] 5 . g]kfnL df}lnstfsf] ;dfhjfbL ef8fdf lnP/ wfg v]tL ul/Psf] kf6L{ n fO{ rnfodfg agfpg / cfTdlge{/ g]tf Pj+ sfo{stf{ gf/f lbP/
kmf]xf]/sf] 8'Ë/' df km;] eg] klg u'8 Aof8 ns bfO l/k–;flRrs} ;To Joj:yf :yfkgf u/]kl5 clg dfq kf6L{sf lhNnf ;]qm]6/L ;~ho ;Ln] g]tf÷sfo{stf{sf] e/0fkf]if0fsf nflu k|of]u d'ns
' e} l/ of] cleofg rnfO{Psf] 5 .
atfP˜ . o;cl3 e"uf]ndf hgtfsf
ns bfO eg lsgls ltd|f] bfO
eu'jfg\ xf] . sf] eu'jfg\n] xTof ub}g{
s'/f eGg'kbf{ g]kfnsf] Oltxf;df
ljleGg lsl;dsf cfGbf]ng eP
u'8 ns x'G5 .
Aof8 ns bfO l/k–olb xfdL ljleGg ;d:of lnP/ slxn] ;+3if{ t
slxn] 5nkmndf bf}l8g] g]skfsf
cg]d ;+3 qmflGtsf/L eQmk/' sf] cWoIfdf ;ldIff ;L
/ < sf] eu'jfgsf] b'O–{ rf/j6f To;n] cfd'n kl/jt{g ug{ ;s]g . atf;] k|jl[ Qaf6 /fhtGq rflxG5, sf7df8f}F . clvn g]kfn dlxnf s]Gb|Lo ;b:o e[s'6L ;L, ;+u7gsf
>LdtL x'bF g} / < eu'jfg\sf] t b]z} jt{dfg g]kfndf Aof8 ns eg]sf] oxL l7s, c? ;a} a]7Ls ;a}n] xfdL sfo{stf{ olta]nf uf}/LuGhdf /x]sf] ;+3 qmflGtsf/L eQmk'/sf] rf}yf] dxf;lrj /fhs'df/L ;L, g]kfn
x'bF g} lsgls ;fx|f hut eu'jfg\sf] c;kmn bnfn k'h F LjfbL ;+;bLo dfq l7s eGg yfNg] xf] eg] oxLF v]tLdf lxnfDd] eP/ wfg /f]lk/x]sf ;Dd]ngn]
O;f/fdf rN5 gkTofP/ x]/ t d]/f Joj:yf g} Aof8 ns xf], o;nfO{ Joj:yfdf c8\lsg' kg]{ xf] eg] b]z e] l 6G5g\ . emfkf lhNnf ;ldIff ;Lsf]
eQmx?, bf;x? dnfO{ ;fdflhs kl/jt{g u/]/ hgtfsf] Joj:yf vt/f aNofs xf]ndf km:g] 5 . kf6L{cGtu{tsf ;Dk"0f{ g]tf–sfo{stf{ g] t [ T jdf !%
;~hfne/L xfO xfO u'8 ns bfO j}1flgs ;dfhjfbL Joj:yfaf6 e"d08nLs[t ;fd|fHojfbn] lgNg c;f/ !) ut] kZrft\ lg/Gt/ >d ;b:oLo lhNnf
elg/x]sf 5g\ . /fHo ;+rfng ug{' g} u'8 ns xf] vf]lhg] 5, Pd;L;L / P;kLkL ul//x]sf] kf6L{sf lhNnf OGrfh{ sld6L lgjf{lrt
;fRr} eGg'kbf{ ;'g efO xf], ltd|f] xfdL ;r]t gf}hjfg g]kfnL o'jf nfb\gsf] nflu cd]l/sL ;]gfn] xfd|f] k|zfGt ;Ln] atfP . u/] s f] 5 .
bfO g]kfndf hGd]/ ;a} Tofu]/ k':tfx? ljb]zL bnfnn] rnfPsf] b]zdf k/]6 v]g{] vt/f ;+st] olta]nf g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] ;Dd]ngaf6
eujfg\ gdfGg] qmflGtsf/Lsf] xfjfdf ;fdflhs ;~hfnsf efO/n b]lvG5 . k'/fgf bnfn kf6L{nfO{ b]z}e/ ;of}+ la3feGbf a9L If]qdf cWoIfdf
cft+sn] cd]l/sf uPsf] lyP Totf / b]zdf k}bf ePsf gofF efO/; c;kmn / a]sfd] ;flat u/]/ gofF wfg nufO/x]sf] / kf6L{sf ;Dk"0f{ g]tf ;ldIff,
rdTsf/ g} eof] lg efO xf] cd]l/sL pN6f;'N6f ufgf ufpg] xfjf rnfpg], cfˆgf bfO egfpFbf h:t} s]xL Ph]G6 tyf sfo{stf{ >d;Fu hf]l8Psf] pkfWoIf b'uf{,
;/sf/n] dnfO{ dlxgfsf] b'O{ s/f]8 e|d 5g]{ b]znfO{ c;kmntf xfaL u/]/ g]kfnL rfaL cfk"m;Fu /fVg] kf6L{sf d]rL Ao'/f] OGrfh{ ;'dgl;+x ;lrj zf/bf,
kmNg] ?v lbPsf] lyof], To;kl5 d l:y/tfdf c8\sfpg], /f]Sg], kl/jt{g l8hfOg b]lvG5 . To;kl5 cfˆgf] ;Ln] atfP . sfo{ s tf{ ; F u } wfg ;x;lrj
sfd ug{ otf cfP cd]l/sL xfjf grfxg] e"d08nLs[t ;fd|fHojfbsf cl:tTj /Iff /fli6«o :jfwLgtfsf] /f]lk/x]sf pgn] Onfd / kfFry/df ; ' l g t f ,
rnfpg, ;a}nfO{ atf;] agfpg t/ 6§" bnfn k'h F Ljfbsf dltof/, eLif0f n8fOdf ;a}sf a]nd} f gv'ns ] f lrof, cb'jf, cn}+rLnufotsf] v]tL sf] i ffWoIf sdnfnufot cGo sDo'lg:6 kf6L{sf eQmk'/ lhNnf
h] ePklg efO xf] c?n] /fd|f] u/] ;+;bLo cfaf/f, alu{o atf;]x? cGweQm ;f]r / cfFvf v'n/] of] e}/x]sf] / emfkfdf wfg /f]kfOF ePsf] ;b:o;lxt !% ;b:oLo /x]sf 5g\ . OGrfh{ clvn, s]Gb|Lo ;b:o 1fg'
klg l/k eg bfOn] h] u/] klg u'8 xfd|f] b]zsf Aof8 ns x'g . ;+;bLo Joj:yf ;fy} Ps};fy o'qm]gL atfpFb} casf] s]xL jif{leq} cfˆg} clvn g] k fn dlxnf ;+ 3 ;L, kf6L{sf lhNnf ;]qm]6/L b]j,
ns bfO eg lsgls ltd|f] bfO Pp6f s'/f em'6f] x}g ;frf] 5 z}nLdf d'sG' 8f]wf/L h]n:] sLsf] pTkfbgdf kf6L{sf g]tf–sfo{stf{ qmflGtsf/Lsf cWoIf tyf g]kfn k|sfzg ljefusf l8cf
atf;] eu'jfg\ xf] . ;'g efO xf] o:tf] g]kfndf ljsf; / kl/jt{gsf] vfrf] cGTo]li6df af]lng] 5, n]lvg] 5, cfTdlge{/ aGg] gLltsf ;fy kf6L{ sDo'lg:6 kf6L{sf s]Gb|Lo ;b:o ;Lnufotsf] cfltYotf /x] s f]
s;/L x'G5 eg] of] ;a} atf;] sdfn 5 htftt} lg/fzfn] 5fPsf] 5, htftt} Aof8 ns bfO l/k ÛÛ cufl8 al9/x]sf] / wfg v]tL dfq} aGw' ;Lsf] k|dv ' cfltYotfdf ePsf] lyof] . ;ldIff ;Lsf] cWoIftfdf
xf] lsgls 5f]/f ePkl5 a]ng' df cy{tGq w/f;foL ePsf] 5, b]z -n]vs M clvn -qmflGtsf/L_ sf geP/ s[lif tyf kz'kfng nufotsf sfo{qmddf clvn g]kfn dlxnf ;+3 ePsf] sfo{qmdsf] ;~rfng zf/bf
xfjf eg{ ;Sg'k5{ . k/lge{/ 5, lbgf}lbg o'jf ljb]zLPsf s]Gb|Lo ;b:o x'g\ ._ If]qdf klg sfd z'? e};s]sf] atfP . qmflGtsf/Lsf pkfWoIf tyf kf6L{sf ;Ln] u/]sL lyOg\ .
8 sf= lh= k|= sf= b= g+= !^#÷@)^#÷^$ @)*) ;fn c;f/ #! ut] cfOtaf/
g]kfn sDo'lgi6=====
kqsf/ dxf;+3n] ;b:otf 5gf}6sf] lg0f{o g;RofP ;+3if{ Û
vfgsf] 3/ hUuf sAhf ul/Pkl5 ug{ ;kmn ePsf 5f}+ t/ oxL pTkfbg
;ldlt ;b:o ljifd ;L / e/t kLl8t kIf v' ; L ePsf 5g\ . k4ltdf xfdLn] eg] s f] h:tf]
;L;lxtsf g]tf k|wfgdGqL lgjf; ld6/Aofh kLl8t wgu9L cfTdlge{/ jGg ;Sb}gf}F . xfdLn] of]
afn' j f6f/ k' u L k| w fgdGqL tyf pkdxfgu/kflnsf j8f gDa/ & k4ltnfO{ k'/} cfw'lgsLs/0f ug{ h?/L
dfcf]jfbL s]Gb|sf cWoIf k|r08sL b]axl/ofsf ef]h/fh ljZjsdf{n] vfg 5 . of] s[lifnfO{ xfdLn] d]l;gsf] k|of]u sf7df8f}F . hgkqsf/ ;+u7g cf]nLn] lalxaf/ k|]; lj1lKt hf/L egL hf/L ul/Psf] k|; ] lj1lKtk|lt
hLjg;fyL ;Ltf bfxfnsf] lgwgk|lt s} sf/0f cfk"mn] cfTdxTof ug{] ;f]rdf ug{ h?/L 5 . g]kfndf slt vfBfGg g]kfn bfªn] g]kfn kqsf/ dxf;+3, ub}{ pQm lg0f{osf] Wofgfsif{0f ePsf] xfd|f] ;+u7gsf] uDeL/ Wofgfsif{0f
>4f~hnL / kl/jf/k| l t xflb{ s ;d]t k'u]sf] atfP . pgn] g]kfn cfoft x'G5 To;sf] 8f6f lgsfNg] / bfª zfvfsf] gofF ;b:otf 5gf}6sf] atfPsf x'g\ . cWoIf x]dGtk|sfz ePsf] 5 . zfvfn] ($ hgf
;dj] b gf JoQm ub} { zf] s kq sDo'lgi6 kf6L{n] ;fy lbPsf] atfpFb} g]kfnsf] v]ltof]Uo hldgdf d]l;gsf] cfj]bsdWo] !@ hgfsf] gfd k|bz ]
x:tfGt/0f u/]sf x'g\ . clxn];Dd afFRg ;kmn ePsf] atfP . k|of]u u/]/ 7"n–7"nf Joj;flos ;ldltdf l;kmfl/; ug] { lg0f{ o
o;cl3 ut a' w af/ g] k fn aQL; nfv sh{ lyof], ToxL sh{ Kn6x? tof/ kf/L vfBfGg pTkfbg Gofof]lrt gePsfn] tTsfn lg0f{o
sDo'lg:6 kf6L{sf dxf;lrj ljKnj ltg{ / Aofkf/ ug{ eg]/ !! s§f u/]/ /fHosf] c/jf}+ c/j ?kofF ;Rofpg hf]8bf/ dfu ub{5f}+ .Ú
;L / k|jQmf k|sf08 ;Ln] g]skf hdLg lwtf] /fVg vf]h] t/ sf/f]af/ g]kfndf g} /xg] jftfj/0f jgfpg' cf] n Låf/f hf/L lj1lKtdf
dfcf] j fbL s] G b| s f] kf6L{ s] G b| L o gx'bF f lwtf] kfOg pgn] eg] . z]v kb{5 . Tolt dfq xf]Og wgf9\ox?n] clwsf+ z cfj] b sx? ;b:otf
sfof{no k]l/;8fF8f k'u]/ cWoIf d'lg/ vfgn] ^ nfvdf lwtf] /fv]sf] vfg] dx+uf] af;dtL wfg, df;L{ wfg, k| f lKtsf nflu of] U o /x] s f] ,
k|r08sL hLjg;fyL ;Ltf bfxfnsf] k'hf{ ^ nfv ;fFjf / !* xhf/ Aofh c/jkltx?n] vfg] jNosj]/L rfdn dfkb08cg' ; f/ kqsfl/tfdf
lgwgk|lt >4f~hnL / kl/jf/k|lt r'Qmf u/]/ k|nf]egdf kf/]sf] atfpFb} klg g]kfnd} pTdfbg u/L ef? / lqmoflzn /x]sf] eP klg ;b:otf
xflb{s ;dj]bgf JoQm u/]sf lyP . pgn] *) nfvsf] sfuhdf x:tfIf/ 8n/ g] k fndf leq\ o fpg] u/L 5gf}6sf nflu u7g ePsf] 5fgljg
o;}u/L, ;dfhjfbL df]rf{ g]kfnn] u/fP/ !) s§f s/f]8f}Fsf] hdLg pTkfbgnfO{ cfw'lgsL/0f ug'{ kb{5 . ;ldltn] uDeL/ q'l6 u/]sf] :ki6
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -dfcf]jfbL s]Gb|_ sAhf u/]sf] atfP . pgn] Ps ;'sf] kxf8x?df ;gkf6 / sf];]jfnL, ul/Psf] 5 .
sf ;Nnfxsf/ kl/ifb\sf ;b:o tyf klg gkfPsf] atfpFb} wgu9Lsf] t/fO{df wfg, ds}, ux'F, bfn, t]nxg lj1lKtdf yk elgPsf] 5 –
k|r08 kTgL ;Ltf bfxfnsf] lgwgdf rf}/fxdf /x]sf] afu]Zj/Ldf % nfvdf / lxdfndf hl8j'6L tyf kmnkm'n …dxf;+3n] xfn gofF ;b:otf 5gf}6
>4f~hnL JoQm u/]sf] 5 . df]rf{df b[li6aGws /flvPsf] nfnk"hf{ ^ nfv pTkfbg ug'{ kb{5 ef}uf]lnstfc;';f/ u/L k|b]z ;ldltdf l;kmfl/; ug]{
;xefuL bnsf k|d'v g]tfx¿åf/f !* xhf/ lt/]/ cfkm}Fn] s'DNofPsf] cGgjfnL / k|zf]wg pBf]ux? lgdf{0f lg0f{o g;RofP dxf;+3sf lj?4 ;+3if{
a'waf/ Ps zf]s aQmJo hf/L ub}{ atfP . g t hUuf kfP g tf k};f u/L kof{Kt /f]huf/Lsf] ;[hgf ug'{ ug]{ o;} k|; ] lj1lKtdfkm{t\ hfgsf/L
bfxfnsf] lgwgk|lt >4f~hnL / pgn] efjljXjn x'bF } eg] . kb{5 . ef}uf]lnstfcg';f/sf] s[lif u/fpFb5f}F .Ú
k|r08nufot zf]s ;GtKt kl/jf/df To;}u/L pgsL >LdtL cf/tLb]jL pTkfbgdf hf]8 lbg' kb{5 . o;f] eof] ;fy} lj1lKtdf g]kfn kqsf/
;dj]bgf k|s6 u/]sf] xf] . ljZjsdf{n] /flt /flt u'08f lnP/ eg] dfq xfd|f] lgjf{xd'vL s[lif k|0ffnL dxf;+3n] kqsfl/tf If]qnfO{ dof{lbt
df]rf{åf/f hf/L zf]s aQmJodf – cfpg] u/]sf] atfOg\ . d]/f] kl/jf/sf] cfw' l gsLs/0f x' g ] 5 / xfdLn] agfpg b]ze } l/ rnfPsf] z'4Ls/0f
æsd/]8 ;Ltf bfxfn g]kfnL sDo'lg:6 ;'/Iff klg 5}g, hdLg klg n'6o\ f], ;+;f/nfO{ vfBfGg, kmnkm'n, t/sf/L, cleofgk|lt ;+u7g ;sf/fTds /x]sf]
cfGbf]ngsf] Pp6f cg'kd qmflGtsf/L cem} wDsL lbg] u/]sf] 5 pgn] bfn, t]n / cf}iflw lgof{t ug]{ b]z / pQm ljifox? hgkqsf/ ;+u7gn]
of]4f x'gx' G' Yof] . pxfF ;a} st{Jolgi7 elgg\ . vfgn] s} n fnLsf s} o f} + jgfpg ;S5f} . hgtfnfO{ cfTdlge{/ klg k6s–k6s Wofgfsif{0f u/fPsf
/ ju{kIfw/ /xg'eof] . /fhgLltsf] ;j{;fwf/0fnfO{ 3/ g 3f6sf] agfPsf jgfpg ;Sb5f} . h'g kf6L{ / ;/sf/n] ljifo ePsf] pNn]v ul/Psf] 5 .
clt ljifd kl/l:yltdf klg pxfF 5g\ . vfglj?4 g] s kfsf] Gofo of] ug{ ;Sb5 To;}n] of] b]zsf] g]tT[ j lj1lKtdf dxf;+3nfO{ ;a}sf]
cljrlnt¿kdf g]kfnL qmflGtsf] ljefudf ph' / L lbg cfpg] ug{ ;Sb5 . of] cfF6 xfd|f g]tfx?n] ;femf Pjd\ dof{ l bt agfpg
kIfdf b[9 eP/ pleg'eof] . pxfFn] kLl8tx?n] sf/afxLsf] dfu ub}{ afRg] ug}{ kb{5 / of] sfdsf] yfngL ug'{ lhNnfdf lqmofzLn kqsf/
g]kfnL sDo'lg:6 cfGbf]ng dfq xf]Og, cfwf/ agfOlbg cfu|x ug]{ u/]sf] klg Pp6f ;sf/fTds sfdsf] lg0f{ok|lt uDeL/ Wofgfsif{0f ePsf] cf]nLåf/f hf/L lj1lKtdf elgPsf] ;+3÷;+u7gx?nfO{ dxf;+3sf] unt
cfˆgf] kl/jf/sf] /fhgLlts g]skfsf s}nfnL O{Grfh{ k|sfzn] yfngLsf] ?kdf xfdL;a}n] lng'kb{5, hgfPsf] 5 . ;f] ;+u7gsf s]Gb|Lo 5 – …g]kfn kqsf/ dxf;+3 bfª lg0f{osf lj?4 va/bf/L ug{ clkn
of]ubfgnfO{ ;'b9[ / ;Ël7t ug{ klg atfPsf 5g\ . sfddf nfUg' kb{5 . ;b:o tyf lhNnf cWoIf x]dGtk|sfz zfvfn] lhNnfdf gofF ;b:otf 5gf}6 ;d]t ul/Psf] 5 .
d2t k'¥ofpg'eof] . pxfFsf] of]ubfgnfO{ dfgjLo===== s[ l if k] z fk| l t 3[ 0 ffsf] sf/0f
g]kfnL /fhgLlts Oltxf;n] pRr kf6L{ jGb5 . cfTdlge{/ kf6L{n] dfq ls;fgn] s[lif pTkfbg ub{5 / vf]Hbf ;d]t bnfnnfO{ %))) ;Dd
k};flbg' k¥of] . of] bnfnL clxn] olt
sfo{bnåf/f===== k|Tofe"lt u/fpg],
d"NofÍg ug]{5Æ elgPsf] 5 . cfTdlge{/ b]z jgfpg ;Sb5 . jhf/df nUb5 . jhf/df c:j:y cf}Bf]lus/0f ug],{ j}bl] zs /f]huf/Laf6 !!= ;‹Lotfsf] k| e fjsf/L
g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf dxf;lrj :jfwLg cfTdlge{/ / ;d[4 b]z lgdf{0f k|lt:kwf{ 5 . :j:y k|lt:kwf{ ug{ / gfË} eP/ pq]sf] 5 ls Joj;fo, k'h
F L / k|ljlw;lxt kms]s { f g]kfnLx¿nfO{ sfof{Gjogsf nflu ;‹, k|bz ] / :yfgLo
ljKnj ;L, PsLs[t ;dfhjfbLsf ug{ klxnf cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f c:j:y k|lt:kwf{ /f]Sgsf] nflu xfd|f] ;/sf/L sfof{no, t/sf/L k;n, :s'n b]zleq /f]huf/d"ns Joj;fo ug{ txsf ;/sf/x¿aLrsf] If]qflwsf/nfO{
dfwjs'df/ g]kfn, dfcf]jfbL s]Gb|sf ug'{ kb{5 . To;sf] d'Vo husf]?kdf lgodg lgsfo 5}g of hgkIfLo sn] h , ;+ 3 ;+ : yfx?, g] k fnsf k|fT] ;flxt ug]{ / pTkfbgsf lqmofsnfk :ki6 kfg],{ b]zsf] /fh:j tyf ;|ft]
pkfWoIf gf/fo0fsfhL >]i7 / hgtf sfd ug]{ eg] s} s[lifn] ub{5 . h'g ;/sf/ 5}g . k'FhLsf] rl/q eg]sf] /fhgLlts bnx? / ;/sf/df ;d]t j[l4 u/L /f]huf/L k|bfg ug]{ . ul/jL ;fwgx¿ ;Gt'lnt / Gofof]lrt ¿kdf
;dfhjfbL kf6L{sf pk]Gb| ofbjåf/f b]z s[lifdf cJjn x'G5 Tof] b]zg} ;fgf] kF'hLnfO{ 7"nf] k'FhLn] lgNg] bnfnLs} k| e fj 5 . jxfnjfnf pGd"ng / /f]huf/ k|j4{gsf] If]qx¿df afF8kmfF6 ug]{ / /fHosf tkm{af6 k|bfg
;+o'Qm ¿kdf x:tfIfl/t aQmJodf jf:tjdf :jfwLg jGb5 . xfdLn] of] vfnsf] x' G 5 . ;fgf ls;fg / u[xdGqL ;d]tnfO{ bnfnL vfPsf] nufgL a9fpg tLgj6} txsf] ul/g] ;]jf ;'ljwfx¿ hgtfdf k'¥ofpg
;dfhjfbL df]rf{ g]kfnsf] tkm{af6 b]zsf] s[lif If]qnfO{ ljsf; ug{ ;'? k'FhLkltx?n] ;dfhdf ;Fu} s[lif 36gfn] o;nfO{ yk :k:6 kfb{5 . ;/sf/x¿nfO{ lqmofzLn agfpg] . k|b]z tyf :yfgLo txnfO{ ;Ifd
xfdL pxfFk|lt pRr ;Ddfg ub}{ u/]sf 5f}+ . Tof] klg xfdLn] xfd|f] pTkfbg ub{5g\ / wgL Joj;foLn] ^ c:j:y k|lt:kwf{, ljb]zL ;fdfgsf] &= j}1flgs e"–pkof]u gLlt nfu" agfpFb} ;‹Lo ;dfhjfbL k|0ffnLnfO{
efjk"0f{ >4f~hnL JoQm ub{5f}+ eGb} kf6L{s} kxndf ;'?u/]sf 5f}+ . o;sf] dlxgf 3f6f vfP/ ;:tf]df ;fdfh a]/f]s6f]s / j9L k|of]u, ljrf}lnofsf] ub}{ s[lif qmflGtsf] dfWodaf6 s[lifsf] ;d[4 ug]{ .
df]rf{ :tAw ePsf] atfOPsf] 5| . p2]Zo s[lifaf6} g]kfnL hgtfsf] k|ult jhf/df lng] ub{5 . hj ul/j ljsljsLn] g]kfnL s[lif Joj;fok|ltg} cf} B f] u Ls/0f, Joj;flos/0f / !@= b]zsf] :jflwgtf, ;fj{ef}d;Qf
3[0ff / ljt[i0ff k}bf ePsf] 5 . / /fli6«o lxtsf] /Iff ug{ Pjd
g] s kfåf/f ld6/AofhL===== ;Dej 5 egL k'li6 ug{' xf] . ;a}sf] Joj;foLn] ^ dlxgf 3f6f vfP/
upF3/df ls;fgn] s[lif k]zf 5f]8\g]
cfw'lgsLs/0f u/L s[lifdf lge{/
>dhLjL hgtfsf] hLjg:t/ ;'wf/, ;d[4 hgtfsf] ;d[l4sf nflu ;+oQ' m /fi6«;‹sf]
:j?k hUuf sAhf ul/Psf] atfP . s[lifk|lt ljZjf;sf] jftfj/0f tof/ jhf/df ;fdfg k|jfx ug{ ;Sb}g /
jgfO{ hgtfnfO{ s[lif ug{ kxn ug{ p;n] s[lif k]zfaf6 xft w'g ljj; qmd jl9/x]sf] 5 / s[lif k]zf ug]x{ ?n] / ;d'Ggt agfpg], phf{, hn>f]t, ag, j8fkq / k~rzLnsf] l;4fGtnfO{
pgn] s] x L lbg cufl8 klg b'O{ ;o k|ltzteGbf 3f6f vfP/
kLl8tx?sf] ph'/Lsf] cfwf/df vfgsf] of s[lif u/f}+ / csf{;Fu xft 9f];]/ x'G5 / ;fgf] Jokf/L s[lifaf6 knfog pBf]u, jfl0fHo, ko{6g, ;"rgf k|ljlw, cfwf/dfgL :jtGq, c;+nUg / ;Gt'lnt
vfg] duGt] hLjgaf6 cfTdlge{/ x'G5 To; kl5 wgL Joj;fon] ^ sfd ug{ ljj; ePsf 5g\ . s[lif ef}lts k"jf{wf/, oftfoftnufotsf] k//fi6« gLlt canDjg ug],{
wgu9L pkdxfgu/kflnsf j8f ug]x{ ?sf] hLjg g ;Gtf]ifhgs 5 g
gDa/ ! kz' k lt 6f] n df /x] s f] :jfjnDjL hLjg lgdf{0fdf ;a} dlxgf nu]sf] 3f6f ! dlxgfdf c;'n If]qnfO{ cfly{s ;d[l4sf] ;Dafxssf] !#= ljutsf ljleGg sfnv08df
hgtfnfO{ ;xefuL u/fpg xfdLn] g]tf– ub{ 5 . jhf/ Psnf} 6 L wgL– s'g} ;Ddfg 5 . s[lifIf]qsf] tfhf ¿kdf ljsf; ug]{ . ePsf cfGbf]ngx¿sf sf/0f ljleGg
3/;d]t sAhf u/]sf] atfpFb} cem} cj:yf of] 5 .
g;lRrP yk hdLg klg sAhf ub}{ sfo{stf{ / hgtfnfO{ s[lifdf ;xefuL Joj;foLsf] ks8df hfG5, p;n] *= lzIff, :jf:Yo h:tf ;fdflhs bnsf g] t f– sfo{ s tf{ x ¿dfly
u/fpg] gLlt lnPsf 5f} . clxn] jhf/df Ps5q /fh ub{5 . ;fgf ;dfwfg If]qx¿sf] ¿kfGt/0fsf nflu /fHon] nufOPsf d' 2 fx¿sf] vf/] h L /
hfg] atfP . O{Grfh{ k|sfzn] nfdf] of] tdfd ;d:ofsf] ;dfwfg ug{
;dob]lv vfgnfO{ ;'lw|g] df}sf lbFbf s]Gb|n$ ] ) lj3f / Jo'/f], lhNnf u/L ls;fg knfog / wgL Joj;foL k|fyldstf lbg] . ;a}sf nflu u'0f:t/Lo /fhaGbL l/xfO{sf nflu cfjZos
Ps ;o lj3fdf df};dLjfnL nufpg] emfª\ l ug] x' G 5 . o;n] cfdo' j f klxnf] hgkIfLo ;/sf/ rflxPsf] 5 . lzIff, :jf:Yo;]jf, /f]huf/, ;fdflhs sfg"gL / /fhgLlts kxn ug]{ . ljleGg
klg g;'lw|Psfn] 3/ hUuf sAhf h'g ;/sf/n] jhf/sf] s[lif pkhsf]
ul/Psf] atfpF b } cem} g;' l w| P / / cfufdL lbgdf o;nfO{ ljsf; u/]/ Joj;foLx?df s[lif sd{k|lt g} 3[0ff ;'/Iff / cfjf;df kx'r F sf] k|Tofe"lt /fhgLlts bnx¿;Fu ePsf ;xdlt
n}hfg] :k:6 kf6L{sf] gLlt 5 . k}bf x'G5 . csf]{ g]kfndf :jb]zL Pp6} d"No lgwf{/0f ul/b]cf];,\ c:j:y u/fpg] . lzIffnfO{ hgtfsf] kx'r F leq / ;Demf}tfx¿ sfof{Gjog ug]{ .
hgtfnfO{ b'Mv lbg] sfd u/] yk k|lt:kwf{nfO{ lgodg u/]/ To:tf
sf/afxL ug{ afWo x'g] hfgsf/L pTkfbg / cfjZostfaLr ;fdfg lsGg] k|rng 5}g . ljifflb /fVg ;fd'bflos lzIff k|efjsf/L !$= ;dfhsf] ljljwtfo' Q m
cGt/lj/f] w xfn]s} eP klg ljb]zaf6 cfofltt c:j:y jhf/ jgfpg] hf] s;}nfO{ agfpg] . k|To]s gful/snfO{ cfwf/e"t rl/qcg'¿k /fli6«o, nf]stflGqs /
u/fP . ;of}+ hgtfnfO{ 3/jf/ljxLg s8feGbf s8f sf/jfxL u/f];\, bf;|f]
agfP/ sof}n + fO{ cfTdxTof ug{ afWo xfd|f] s[lif lgjf{xd'vL 5 . o;nfO{ t/sf/L / kmnkm'n ;:tf] kfPkl5 :jf:Yo ;]jf lgMz'Ns pknAw u/fpg] . a}1flgs ;+:s[lt k|j4{g ug]{ . hflt,
cfw' l gsLs/0f ug{ h?/L 5 . ToxL ;fdfg hgtfsf] /f]hfO{df kb{5 . M ljrf}lnof k|yfnfO{ ck/fw 3f]if0ff (= hnjfo' kl/jt{g, jftfj/0fLo efiff, wd{ tyf ;+:s[ltsf] If]qdf /x]sf
kfg]{ tyf sof}n+ fO{ a]kQf x'g afWo u/L lgoGq0f ul/of];\ / ls;fgaf6}
agfpg] s'Voft ld6/JofhL z]v d'lg/ g]kfndf xfd|f jfh]sf] kfnfdf :yfkgf :jb]zL pTkfbg k|of]u x'bF g} h;sf] k|bi' f0f / k|fs[lts ljkt\sf sf/0f ;Dk"0f{ e]befjx¿sf] cGTo u/L /fli6«o
ePsf pTkfbg k|0ffnL 5 . lxhf] !^ sf/0f :jb]zL Joj;foLx?df lg/f;f k|ToIf s[lif ;fdfgx? pkef]Qmf sxfF pTkGg gsf/fTds c;/nfO{ lgoGq0f Pstf k|j4{g ug]{ . k|ultzLn snf,
cxdbsf] 3/ / hUuf hgtfsf] cfu|x k'Ug] jftfj/0f tof/ kfl/of]];\ . o;f]
/ ;xeflutfdf hglgoGq0fdf cf}+ ztfAbLsf] pTkfbg k|0ffnL / k}bf x'G5 . ug],{ h}ljs ljljwtf / kof{j/0fsf] ;flxTo / ;+:s[ltsf] ljsf;nfO{
clxn] @! cf} + ztfAbLsf] xfd|f] b]z s[lif k|wfg eP klg ePdf ls;fg / pkef]Qm b'j}nfO{ ;+/If0f ug],{ k|fT] ;flxt ug]{ .
lnOPsf] hfgsf/L u/fpFb} O{Grfh{ kmfObf k'Ug] lglZrt 5 . t];f| ] ljb]zL
k|sfzn] s'Voft ck/fwL vfgsf] cGo cfjZostfaLrsf] cGt/lj/f]w 5 . s[lifdf kof{Kt nufgL 5}g, ljdfn] !)= u'0f:t/Lo ;]jf k|jfxsf nflu !%= ;dfhdf ljBdfg juL{o,
xfd|f] cfjZostf clxn] df]jfO{ndf /fd|f] sfd u/]sf] 5}g . /fHoaf6 kfpg] ;fdfgsf] pkof] u df ef/L s/ ;fj{hlgs k|zf;g r':t b'?:t agfpg], hftLo, If]qLo, lnËLo ;a} k|sf/sf
rn–crn ;DklQsf] ;"rgf kfpg] nufO{of]; / :jb]zL pTkfbgeGbf
lalQs} hkmt ul/g] atfP . pgn] l/rfh{ / OG6/g]6sf] lan ltg'{ kg]5 { , cg'bfg klg jf:tljs ls;fg;Fu cg'udg / d"NofÍgsf kl/kf6L :yflkt zf]if0f, pTkL8g / lje]bx¿sf] cGTo
:s'n kmL dx+uf] OGwg, uf8L ;le{; hfFb}g . sfuh ldnfP/ vfg] k|rng dx+uf] x'g hfcf]; . :jb]zL ;fdfgsf] ug]{, ;dlu|s of]hgf th{'df ug]{, u/L ;dtf, :jtGqtf Pad\ Gofodf
sAhf ul/Psf] pQm ;DklQsf] pkof] u df hgtf cfslif{ t x' g ]
:jfldTj klg kLl8t hgtf d} /xg] ug'{ kg]5 { , dx+uf] wfgsf] ljp dn w]/} xfjL 5 . o;sf] sf/0f klg of] zf;sLo ;'wf/ ug]{ tyf b]zdf b]vf cfwfl/t ;fdflhs Joj:yf lgdf{0f
lsGg'kg]5 { , dx+uf] dn, 6\ofS6/n] v]t k]zfk|lt 3[0ff hfufPsf] 5 . bnfn jftfj/0f jgfpg' kb{5 . dn, l;+rfO{, k/] s f] clgoldttf, k| z f;lgs ug]{ . >d– ;+:s[ltnfO{ k|fT] ;flxt ug]{ .
hfgsf/L u/fP . ljpljhgnfO{ kof{Kt dfqfdf pknJw
pgn] sAhf ul/Psf] 3/df vfg hf]Tg' kg]5 { , gofF k|ljlwsf] k|of]u ug'{ k'FhLjfbn] r/d n'6\g] sfd u/]sf] l9nf;'l:t, e|i6frf/, sldzgtGq >dhLjL hgtfsf] kxnsßLdf cfly{s
kg]5{ t/ pTkfbg k|0ffnL v]t hf]Tg], 5 . @) lsnf] ?kofF kg]{ 6df6/ ul/lbg' k5{ s[lif jh]6 5'6\ofO{ h:tf ck/fw / ljs[ltnfO{ lgoGq0f ;d[l4sf] dfWodaf6 cfly{s, ;fdflhs
a:b} cfPsf] ;"rgf kfPsf] atfpFb} ls;fgsf] 3/df k' U g] jftfj/0f
kq sf6]/ ;r]t u/fpg] atfP . c6]/ ;fhf] jgfpg] of dft] v]t vf]h]/ ls;fgb]lv pkef]Qmf;Dd k'Ubf !@) u/L hgtfnfO{ ;bfrf/ / ;'zf;gsf] / ;fF:s[lts ¿kfGt/0f ug]{ .Ú
jgfpg' kb{5, s[lif k]zf k|lt cfsif{0f
u/] yk sf/afxL ug{ afWo x'g] ;d]t
pgn] hfgsf/L u/fP . To;}u/L
g]skfsf klZrd blIf0f s}nfnL lhNnf
df};dL jfnL nufpg], wfg, ds}, ux',F
sf] b f] pTkfbg u/] / clxn] s f]
cfjZostf kl/k" l t{ ug{ vf] H g]
?kfofF kg{ hfG5 . kmfObf g ls;fgn]
kfpF5 g pkef]Qmfn] kfpF5 . aLrsf]
!)) ?kofF d'gfkmf ljrf}lnof bnfnn]
k}bf ug{ %) jif{ s[lif k]zf ug]x{ ?nfO{
lelecfO{kLsf] ;Ddfg / s[lif k]G;g
n]v, /rgf;DaGwL ;"rgf
;d]t lbg] gLlt jgfpg' k5{ . of]
;lrj ;/f]h rf}w/Ln] sAhf hdLgdf ls;fgsf] ;d:of 5 . hf] xfQLsf] vfG5u: . bnfnn] g >d u5{ g
Jojxf/n] s[ifsx? s[lif k]zf k|lt …If]Kof:qÚ ;fKtflxs / …hgva/Ú cgnfOgdf
clxn] wfg /f]kfOF u/]sf] atfpFb} kf6L{ d' v df lh/f h:t} eO{ / x] s f] 5 . /fHonfO{ s/ lt5{ aLrdf j;]/} kfFr
sfof{no;d]t lgdf{0f ul/g] atfP . cfjZostfsf] !) k|ltzt dfq xn u'0ff;Dd d'gfkmf n'l6/x]sf] 5 . of] pT;flxt eP/ nfUg] 5g\ . s[lif k]zf k|sfzgfy{ /fli6«o÷cGt/f{li6«o dxTjsf n]v, /rgf /
ug]{ vfnsf] of nuflgsf] s}of}+ k|ltzt Joj:yf g} bnfn k'FhLjfbLx?sf] cy{tGqsf] hggL ePsf]n] xfd|f] b]zsf]
pgn] hgtfn] kf6L{nfO{ ;xof]u u/]sf]
ePsf]n] o;nfO{ lgodg ug]{ s'/} cy{ t GqnfO{ yk jlnof] jgpg tl:j/x¿ pknAw u/fO{ ;xof]u k'¥ofpg' x'g OR5's
atfpFb} pTkfbg sfo{nfO{ dxTjsf 3f6f pTkfbg k4lt /x]sf]5 . clxn]
hlt;'s} s'/f u/] klg k'/fgf] pTkfbg ePg . bnfnx?sf] olt w]/} ljsljsL ;Sb5f}+ . g]kfnsf hgtf Ps Kn]6 ;a}df cg'/f]w ul/G5 .
;fy lnP/ pT;fxsf ;fy /f]kfOF df;' / Psjf]tn ljo/df cfkm\gf]
;DkGg ul/Psf] atfP . pgn] k4ltn] clxn]sf] cfjZostf k"lt{ ug{ 5 ls xfdL ;fdfGo j;kfs{df uof}+
cfufdL jif{df yk hdLgdf s[lif ul/g]
hfgsf/L u/fP .
c;Dej 5 . xfd|f] kf6L{n] b]z}el/
u/] s f] ;fd' l xs pTkfbg sfo{ n ]
eg] j;sf] l6s6 sf6\bf ;d]t emf]nf
lvRg]x?sf] rlt{snf b]Vg ;lsG5 .
cd"No ef]6sf] b'?kof]u klg /f]lsG5 .
olt sfd u/]kl5 xfdL xfd|f] b]znfO{ If]Kof:q k|sfzg s]Gb|
dflg;x?nfO{ >dk|ltsf] ljt[i0ff af6 cfh hUufwgLn] ;d]t cfkm\gf] hUuf ;+ ; f/s} pRr lz/ u/] / jfRg] yfkfufp“, sf7df8f},+ kmf]gM (*$!$)#*%!
nfdf] ;dob] l v s} n fnLsf gful/sx? ePsf] b] z sf] ?kdf
;j{;fwf/0f gful/sx?sf] hdLg kf; hf]ufpg] / >daf6 g} xfdL cfTdlge{/ bnfn ljgf j] R g kfpF b } g . of] E-mail : chhepyastra@gmail.com
jGg ;S5f}+ eGg] ;sf/fTds ;f]r k}bf k+lQmsf/n] sf7df8f}Fdf ?d ef8f ;+;f/el/ lrgfpg ;Sg]5f}F . janakhabar@gmail.com
aGbsLsf] gfddf sAhf ub}{ cfPsf
If]Kof:q k|sfzg s]Gb|åf/f k|sflzt, ;Dkfbs M /fh]Gb|k|;fb lrdf}l/of, sfof{no M yfkfufpF, sf7df8f}F, df]afOn M (*$!$)#*%!,
E-mail : chhepyastra@gmail.com,website: www.janakhabar.com d'bs
| M lwDn] ckm;]6 k|;
] , b]jLgu/, kmf]gM %!&@^%%

You might also like