 OSMANLI DEVLETİNİN GELİŞMESİNDE ETKEN OLAN FAKTÖRLER

1. OSMANLILARIN TÜRK – BİZANS HUDUDU ÜZERİNDE BULUNMALARI, YANI COĞRAFİ

KONUMLARI,
2. OSMANLI HUDUTLARINDAKİ TÜRK BEYLİKLERİNİN BU YENİ TEŞEKKÜLE KARŞI
DÜŞMANCA BİR HAREKETTE BULUNMAMALARI,
3. OSMANLILARIN ANADOLU’DA KENDİLERİYLE HEMHUDUT OLAN BİZANS
TOPRAKLARINI ALDIKTAN SONRA AVRUPA’YA GEÇMELERİNİ VE BALKANLARDA
YERLEŞMELERİNİ KOLAYLAŞTIRAN ŞARTLAR,
4. İLK ÖNDERLERİN İYİ BİRER ASKER OLDUKLARI KADAR KUVVETLİ YÖNETİCİLİK
KABİLİYETLERİNE SAHİP BULUNMALARI,
5. DEVLETİN KURULUŞUNU İZLEYEN İLK YÜZ YIL İÇİNDE İKTİDAR MÜCADELESİNE SAHNE
OLMAMASI, SİYASAL BİRLİĞİN SAĞLAMLIĞI VE DOLAYISIYLA HAKİMİYETİN TAKSİM
EDİLMEMESİ,
6. OSMANLILARIN DAHA ÖNCEKİ MÜSLÜMAN – ARAP FETİHLERİNİN YARATMIŞ OLDUĞU
İMAJIN AKSİNE, DÜŞMANLARINA DİNSEL BAĞNAZLIKTAN UZAK BİR BİÇİMDE
BAKMALARI; KÜLTÜR DEĞİŞİMİ UYGULAMASI YAPMAMALARI,
7. KUVVETLİ VE PROFESYONEL BİR ORDUYA SAHİP OLMALARI,
8. BABADAN OĞULA KALAN BİR SİPAHİLİK SİSTEMİ VE TOPRAK ARİSTOKRASİSİ
VÜCUDA GETİRMELERİ

 OSMANLILARIN ALDIKLARI AZ VERGİYE CİZYE DENİR.

 YENİÇERİLİK MÜESSESESİNİ KURAN PADİŞAH I. MURAT’TIR.
 13. YÜZYILDA BAŞLAYAN VE KANUNİ DÖNEMİNDE EN ÜST SEVİYEYE ULAŞAN
TÜRKLERİN ÜSTÜNLÜĞÜ DÖNEMİ, 1571 İNEBAHTI YENİLGİSİNE KADAR DEVAM
ETMİŞTİR.
 YAKIN ÇAĞIN VASIFLARINI VEREN DEĞİŞİKLİKLER :

1. BARUTUN İCADI VE TOPLA KULLANILMASI,

2. PUSULANIN KEŞFİ,
3. MATBAACILIĞIN AVRUPA’DA YAYILMASI

 XVIII. YÜZYILDA TOPLUMLAR ÜZERİNE ETKİ YAPAN İKİ FRANSIZ FİKİR ADAMI :

 JEAN JACK RUSSO :

FERDİN HAYATINI, HÜRRİYETİNİ VE TOPLUMUN MUTLULUGUNU ESAS TELAKKİ ETTİ.
DEMOKRAT, FAKAT LİBERAL DEĞİLDİ.
 MONTESQUE :
İNGİLTERE’DE ORTAYA ÇIKAN LİBERAL DEVLET TARZINI BENİMSEDİ VE BUNUN
NAZARIYELERİNİ HAZIRLAMAKLA MEŞGUL OLDU.
 TÜRKLER, KARLOFÇA ANLAŞMASI İLE İLK DEFA İKİ AVRUPA DEVLETİNİN
1
 ARABULUCULUK TEKLİFİNİ KABUL ETTİLER. BUNLAR : İNGİLTERE VE HOLLANDA

 KARLOFÇA ANLAŞMASI İLE TÜRKLERİN AVRUPA’DAN GERİ ÇEKİLME, AVRUPA

DEVLETLERİNİN İSE MUKABİL TAARRUZLARI DÖNEMİ BAŞLADI.

 1774 KÜÇÜK KAYNARCA ANLAŞMASI’NIN 11 NCİ MADDESİ İLE RUSLAR, ÇARLIK REJİMİ
YIKILINCAYA KADAR KAPİTÜLASYON HAKKI ELDE ETTİLER.

 YENİÇAĞ ÜÇ ÖNEMLİ OLAYA SAHNE OLMUŞTUR:

1. RÖNESANS,
2. REFORM,
3. 1789 FRANSIZ İHTİLALİ

 METTERNICH İLE KURULAN AVRUPA SİYASİ SİSTEMİ VE HARİTASI GENEL HATLARIYLA

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONUNA KADAR DEVAM ETTİ.

 FRANSIZ İHTİLALİNİN DEVİRLERİ:

1. MEŞRUTİYET DEVRİ,
2. CUMHURİYET DEVRİ,
3. DİREKTUVAR İDARESİ DEVRİ,
4. KONSÜLLÜK DEVRİ,
5. İMPARATORLUK DEVRİ,

 FRANSIZ İHTİLALİNİN DÖNÜŞTÜĞÜ FİKİR AKIMLAR:

1. HÜRRİYETÇİLİK HAREKETİ VEYA LİBERALİZM,

2. MİLLİYETÇİLİK HAREKETİ VEYA NASYONALİZM,
3. SOSYALİZM HAREKETİ,

 VİYANA KONGRESİ SONUCUNDA, ULUSLAR ARASI İLİŞKİLERDE UYGULANAN İKİ TARAFLI

DİPLOMASI YERİNİ ÇOK TARAFLI DİPLOMASIYE BIRAKMIŞ, XIX NCU YÜZYILIN SİYASİ
PLATFORMLARINDA KONFERANSLAR SİSTEMİ VEYA KONGRE SİSTEMİ ORTAYA ÇIKTI.

 SEDAN SAVAŞININ EN ÖNEMLİ SONUCU ALMAN MİLLİ BİRLİĞİNİN KURULMASIDIR.

 1699 YILINDAN İTİBAREN BİLHASSA RUSYA’NIN TEHDİDİ ALTINA GİRMEYE BAŞLAYAN

OSMANLI DEVLETİ, ZAMAN ZAMAN DİĞER AVRUPA DEVLETLERİNİN DE MÜNFERİT VEYA
ÇOK YÖNLÜ TEHDİTLERİNE MARUZ KALMIŞTIR. BUNLAR :

1. BOĞAZLAR ÜZERİNDE İNGİLİZ – RUS MÜCADELESİ,

2
 2. BALKANLAR ÜZERİNDE AVUSTURYA – RUSYA MÜCADELESİ,
3. MISIR ÜZERİNDE İNGİLİZ – FRANSIZ MÜCADELESİ,
4. DEVLETİN ORTADOĞU TOPRAKLARI ÜZERİNDE ALMAN – İNGİLİZ MÜCADELESİ

 OSMANLI DEVLETİ BU MÜCADELELER VE TEHDİTLER KARŞISINDA TAKİP ETTİĞİ

POLİTİKA DENGE POLİTİKASI OLUP ŞU DEVRELERE AYRILMIŞTIR :

1. 1791 – 1878 DÖNEMİNDE RUS TEHLİKESİNE KARŞI İNGİLTERE’YE DAYANMA

2. 1888 –1918 DÖNEMİNDE RUS VE İNGİLİZ TEHLİKESİNE KARŞI ALMANYA’YA DAYANMA

 BALKAN SORUNU, ŞARK MESELESİNİN İLK HEDEFİ VE BU POLİTİK DÜŞÜNCENİN

SONUCUDUR.
ŞARK MESELESİ’NİN SEBEPLERİ; MADDİDİR, STRATEJİKTİR VE PSİKOLOJİKTİR.

 SIRPLARI OSMANLI ALEYHİNE RUSYA VE AVUSTURYA TAHRİK EDİYORDU.

 RUSLAR, 1812 BÜKREŞ ANLAŞMASI’NA SIRBİSTA’IN MUHTARİYETİ HAKKINDA YORUMA

AÇIK BİR MADDE KOYDURMUŞLARDIR.

 OSMANLI DEVLETİ’NİN REDDEREK NAVARİN’DE DONANMASININ YAKILMASINA SEBEP

OLDUĞU ANLAŞMA 1827 LONDRA ANLAŞMASI ( İNGİLTERE, RUSYA VE FRANSA )

 HÜNKAR İSKELESİ ANLAŞMASI (1833) OSMANLI TARİHİNİN DÖNÜM NOKTALARINDAN

BİRİ OLMUŞTUR. BİR VALİSİNİN İSYANINA KARŞI ADETA RUSYA’YA SIĞINMIŞTIR.

 KIRIM SAVAŞI ÖNCESİNDE OSMANLI DEVLETİNDEN İSTENENLER :

1. VATANDAŞLARINA EŞİT HAKLAR TANIMASI VE TATBİK ETMESİ,

2. HIRİSTİYANLARA OLUMSUZ MUAMELEDE BULUNULMAMASI,
3. KARMA MAHKEMELER KURULMASI,
4. HIRİSTİYAN TEBAADAN VERGİ ALINMAMASI

 İTTİHAT VE TERAKKİ PARTİSİNE KARŞI KURULAN PARTİ : AHRAR PARTİSİ

 II NCİ MEŞRUTİYETİN İLANI VE İTTİHAT VE TERAKKİ PARTİSİNİN YÖNETİME EL

KOYMASINI TAKİP EDEN DÖNEMDE ORTAYA ÇIKAN ÜÇ ÖNEMLİ OLAY:

1. ARNAVUT İSYANI,
2. KİLİSELER KANUNU,
3. BALKAN İTTİFAKI

 BALKAN HARBİ, SON KALE İŞKODRA’NIN DÜŞMESİ İLE SON BULMUŞTUR.

3
 BALKAN HARBİNDE TOPRAK İŞGALLERİ KONUSUNDA EN KARLI ÇIKAN DEVLET
YUNANİSTAN OLMUŞTUR.

 BALKAN SAVAŞI SONUNDA OSMANLI DEVLETİNİN PAYLAŞILAN 5 VİLAYETİ : SELANİK,

MANASTIR, KOSOVA, YANYA VE İŞKODRA’DIR.

 AVRUPA’NIN GÜÇ MERKEZLERİ :

1. XV. VE XVI. YÜZYILLARDA ÖNCE PORTEKİZ SONRA İSPANYA,

2. XVII. YÜZYILDA HOLLANDA,
3. XVIII. YÜZYILDA FRANSA,
4. XIX. YÜZYILDA İNGİLTERE VE BELİRLİ ÖLÇÜDE ALMANYA,
5. XX. YÜZYILDA ÜSTÜNLÜK AVRUPA’DAN AMERİKA’YA GEÇMİŞTİR.

 1925 – 1930 YILLARI ARASI DÖNEMDE GERÇEK ANLAMDA BİR BARIŞ DÖNEMİ
YAŞANABİLMESİNİN SEBEBİ LOCARNO ANLAŞMASIDIR. ( 1925 )

 MİLLETLER CEMİYETİNİN BAŞARISIZLIK SEBEPLERİ :

1. CEMİYETİN BÜNYESİNDE SAVAŞI ÖNLEYİCİ TEDBİRLERDE BOŞLUKLAR MEVCUTTU VE

MÜEYYİDELER YETERSİZDİ.
2. SÖZLEŞMENİN 10 NCU MADDESİ MÜTECAVİZİ TAYİN ETMEDİĞİNDEN BU MADDE
BARIŞI KORUMADA YETERSİZ KALIYORDU.
3. ÖNEMLİ KONULARDA OY BİRLİĞİ PRENSİBİNİN UYGULANMASI, POLİTİK VE HUKUKİ
SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNÜ ENGELLİYORDU.
4. BARIŞI KORUYACAK VE DEVAMLI KILACAK ULUSLAR ARASI ZİHNİYET YETERSİZ VE
NOKSANDI.

 AVUSTURYA – MACARİSTAN’IN I NCİ DÜNYA SAVAŞI SONUNDA YIKILMASIYLA ORTAYA

ÇIKAN 5 DEVLET :

1. AVUSTURYA
2. MACARİSTAN
3. ÇEKOSLOVAKYA
4. YUGOSLAVYA
5. ROMANYA

4
 YALTA KONFERANSINDA BOĞAZLAR STATÜSÜNÜN SOVYET RUSYA LEHİNE
DEĞİŞTİRİLMESİNE, KONUNUN DIŞİŞLERİ BAKANLARI TARAFINDAN ELE ALINMASINA VE
DURUMDAN TÜRKİYE’NİN DE HABERDAR EDİLMESİ KARARLAŞTIRILMIŞTIR..

POTSDAM KONFERANSINDA SOVYETLER BOĞAZLARDAN ÜS TALEP ETMİŞTİR. ABD VE

İNGİLTERE İSE RUSLARIN BOĞAZLARDAN TAM GEÇİŞ SERBESTİSİNE TARAFTAR İDİLER.
KONU HAKKINDA HERHANGİ BİR KARAR ALINAMAMIŞ OLUP HER DEVLETİN GÖRÜŞÜNÜN
TÜRKİYE’YE BİLDİRİLMESİ KARARLAŞTIRILMIŞTIR.

 WASHINGTON KONFERANSININ ŞİFRE ADI TRİDENT KONFERANSIDIR.

 OSLO BİLDİRİSİ : ( HAZİRAN 1992 )

AVRUPA’DA GÜVENLİĞİN TESİS EDİLEBİLMESİ İÇİN BÖLGENİN BİR BÜTÜN OLARAK ELE
ALINMASI GEREKTİĞİ VE BUNUN İÇİN DE DOĞU AVRUPA ÜLKELERİYLE KAPSAMLI BİR
DİYALOG, ORTAKLIK VE İŞBİRLİĞİNE DAYANAN YENİ VE UZUN VADELİ BİR BARIŞIN
TESİSİNİN ŞART OLDUĞU BELİRTİLMİŞTİR.

 BRÜKSEL ZİRVESİ ( 11 OCAK 1994 )

NATO ÜYESİ ÜLKELERİN DEVLET BAŞKANLARININ KATILDIĞI BU ZİRVEDE, BARIŞ İÇİN
ORTAKLIK BİO BİLDİRİSİ YAYINLANMIŞTIR. DAHA SONRA KONUYA İLİŞKİN HAZIRLANAN
TASLAK DOKÜMAN BİO ÜLKELERİNİN ONAYINA SUNULMUŞ, TACİKİSTAN HARİÇ NATO
ÜYESİ OLMAYAN 27 ÜLKE TARAFINDAN ONAYLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİRMİŞTİR.

 RUSYA - NATO GÜVENLİK ANTLAŞMASI ( 27 MAYIS 1997 )

1. NATO YENİ ÜYE OLACAK ÜLKELERİN TOPRAKLARI ÜZERİNDE ASKERİ ALTYAPI
OLUŞTURAMAYACAK VE NÜKLEER SİLAH KONUŞLANDIRMAYACAK
2. NATO NÜKLEER SİLAH BULUNDURMAMANIN DIŞINDA YENİ ÜYE ÜLKELERDE
NÜKLEER SİLAH DEPOLARI KURAMAYACAK VE SOVYET ARTIĞI SİLAH DEPOLARINI
DA KULLANAMAYACAK
3. ANTLAŞMA İLE BİRLİKTE NATO VE RUSYA ARASINDA ORTAK DAİMİ KONSEY
KURULACAK KONSEY VASITASIYLA BARIŞI KORUMA, SİLAHSIZLANMA, TERÖRİZM VE
UYUŞTURUCU KAÇAKÇILIĞI GİBİ KONULARDA İŞBİRLİĞİ SAĞLANACAKTIR.

 YAHUDİLERİN FİLİSTİN’E YERLEŞMESİNE İZİN VEREN 1917 BALFUR DEKLERASYONU

 İKİNCİ DÜNYA SAVAŞINDAN HEMEN SONRA TÜRKİYE’NİN DIŞ POLİTİKASINA HAKİM OLAN
TEMEL DÜŞÜNCE, SOVYET TEHDİDİNE KARŞI GÜVENLİĞİNİ VE BEKASINI DEVAM
ETTİRME ENDİŞESİ OLMUŞTUR.

5
 TÜRKLER KIBRIS’TA ENOSİS’E ENGEL OLMAK İÇİN ÖNCE VOLKAN TEŞKİLATINI DAHA
SONRA DA TMT ( TÜRK MUKAVEMET TEŞKİLATI ) NI KURDULAR.

 11 ŞUBAT 1959 TARİHLİ ZÜRİCH VE 19 ŞUBAT 1959 TARİHLİ LONDRA ANTLAŞMASI ESAS
ALINARAK 15 / 16 AĞUSTOS 1960 TARİHİNDE KIBRIS CUMHURİYETİ KURULMUŞTUR.

 1960 –1963 DÖNEMİNDE ENOSİSİ GERÇEKLEŞTİREMEYECEKLERİNİ ANLAYAN RUMLAR,

21 ARALIK 1963 TARİHİNDE AKRİTAS PLANINI YÜRÜRLÜĞE KOYDULAR.

 KKTC 15 KASIM 1983 TARİHİNDE KURULMUŞTUR.

 GEÇMİŞTE OLDUĞU GİBİ 2000’Lİ YILLARDA DA DEVAM ETMEKTE OLAN TÜRKİYE’NİN

GÜVENLİK SORUNLARI ÜÇ GRUPTA TOPLANMAKTADIR :
1. İMPARATORLUĞUN TASFİYESİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR
2. ULUSLARARASI İTTİFAKLARDAN VE GÜÇ DENGELERİNDEN DOĞAN SORUNLAR
3. ÜLKENİN COĞRAFYASINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR

 İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONUNDAN 1991’DE DOĞU BLOKUNUN ÇÖKÜŞÜNE KADAR DÜNYA
ÜÇ ÖNEMLİ DÖNEM GEÇİRMİŞTİR :
1. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ ( 1945 – 1960 )
2. ARA DÖNEM ( 1960 – 1970 )
3. YUMUŞAMA DÖNEMİ ( 1970 –1990 )

 ARA DÖNEMİN ÖNEMLİ OLAYLARI :

1. KÜBA BUHRANI
2. SİLAHSIZLANMA ÇABALARI
3. BANDUNG’TAN BAĞLANTISIZLIĞA
4. DOĞU BLOKU İÇİNDEKİ GELİŞMELER
5. ARAP – İSRAİL SAVAŞI

 ARA DÖNEMDEKİ SİLAHSIZLANMA FAALİYETLERİ ÇERÇEVESİNDE ABD, İNGİLTERE VE

SSCB 1963 TEMMUZUNDA UZAYDA NÜKLEER DENEMELER YAPMAMAK ÜZERE BİR
ANLAŞMAYA VARMIŞLARDIR.

 SİLAHSIZLANMA KONUSUNDA YAPILMIŞ ANLAŞMALARDAN EN ÖNEMLİLERİ :

1. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASINI ÖNLEME
2. DENİZ YATAĞI ANLAŞMASI
3. BAKTERİYOLOJİK VE TOKSİT SİLAHLARIN GELİŞTİRİLMESİNİ, ÜRETİMİNİ VE
DEPOLANMASINI YASAKLAYAN ANLAŞMA

6
 4. EŞİK ANLAŞMASI
 BAĞLANTISIZLIĞIN İLK TEŞKİLATLANMASI, YUGOSLAV LİDERİ TİTO İLE MISIR BAŞBAKANI
NASIR’IN TEŞEBBÜSÜ İLE 1961 YILINDA OLMUŞTUR.

 BAĞLANTISIZLARIN MÜCADELELERİ SONUCUNDA ORTAYA ÇIKAN GELİŞMELERDEN EN

ÖNEMLİLERİ : AFRİKA BİRLİĞİ TEŞKİLATI VE İSLAM KONFERANSIDIR.

 AGİK’İN AGİT ADINİ ALMASI 1994 BUDAPEŞTE ZİRVESİNDE KARARLAŞTIRILMIŞTIR.

 1960 – 1990 YILLARI ARASINDA ASYA’DA MEYDANA GELEN GELİŞMELER ARASINDA ÜÇ

OLAY DİKKAT ÇEKİCİDİR :
1. VİETNAM SAVAŞI
2. AFGANİSTAN’IN İŞGALİ
3. ÇİN HALK CUMHURİYETİ’NDEKİ GELİŞMELER

 DOĞU ALMANYA 3 EKİM 1990’DA BATI ALMANYA İLE BİRLEŞTİ.

 ESKİ SOVYETLERİN DAĞILMASI TÜRKİYE’YE EK OLARAK BEŞ TÜRK CUMHURİYETİNİN

DAHA TARİH SAHNESİNE ÇIKMASINI SAĞLADI. BUNLAR :
1. AZERBAYCAN
2. TÜRKMENİSTAN
3. ÖZBEKİSTAN
4. KIRGIZİSTAN
5. KAZAKİSTAN

 ROMANYA, SIRBİSTAN VE KARADAĞ BAĞIMSIZ, BULGARİSTAN İSE PRENSLİK OLARAK

BERLİN ANLAŞMASI İLE OSMANLI DEVLETİNDEN AYRILMIŞTIR.

 SLOVENYA VE HIRVATİSTAN’IN BAĞIMSIZLIKLARINI İLK TANIYAN VE AT ÜLKELERİNCE

TANINMALARINI SAĞLAYAN AVRUPALI DEVLET ALMANYA OLMUŞTUR.