Amatör Telsizcilik Sınavı

Teknik Kısım ve Haberleşme

Çalışma Notları

Hazırlayan: Özgür Serdar Altunoğlu

Telsiz kodu: TA2RS
Tarih: 15 Aralık 2004

AKA Arama Kurtarma Araştırma Derneği

1
 Teknik Kısım v1.6
A) Temel Devre Kavramları:
1. Direnç: a) Pot, b) VDR, c) LDR, d) PTC-NTC
2. Renk kodlaması
3. Dirençlerin Bağlanması
a) Seri bağlama
b) Paralel Bağlama
4. Akım ve Potansiyel
5. Kirşof Kanunları
Örnek Sorular...

B) DC ile AC Farkı:
-DC nedir AC nedir
1. Kondansatör / Kapasitör (C: farad) kapasitans
2. Seri paralel bağalama
3. Bobin / İndüktör (L: Henry) endüktans
4. Frekans Periyot Nedir
5. Frekans Üretimi
a) RC Osilatör
b) LC Osilatör
c) Kristal Osilatör
-Osilasyon, Osilatör, Osiloskop.
Örnek Sorular...

C) Diğer Devre Elemanları:

1. Diyotlar:
a) Zener
b) LED
c) Foto Diyot
d) Varaktör
e) Tunnel Diyot
2. Transistörler: (Silisyum 0.7 - Germanyum 0.2)
a) BJT npn-pnp
b) FET
c) UJT
3. Elektriksel Güç: Watt (P=IxV)
4. Transformatörler
a) Monofaze Transformatörler
b) Oto Transformatörler
5. Besleme (Güç) sistemleri
6. Ölçme:
a) Volt ölçümü
b) Amper ölçümü
c) RMS Değeri
-Diyot kontrolü
-Ek-C: Çeşitli Devre Elemanı Gösterimleri
Örnek Sorular...

D) Mantık Kapıları / Lojik Devreler:

1. Analog ve Dijital Sinyaler
2. İki Tabanında Sayı Sistemi (1 ve 0)
3. AND ve OR kapıları
4. NAND ve NOR kapıları
5. Doğruluk Tabloları:
-Ek-D: Çeşitli Gösterimler
Örnek Sorular + Genel Test

E) Antenler ve Propagasyon:
1. Propagasyon (yayılım)
2. Propagasyon Yolları
a) Yer Dalgaları
b) Gök Dalgaları
3. İyonosfer Katmanları
4. Bayılma (fading)
5. Antenler
6. Transmisyon Hatları
a) Tek telli hatlar
-Karakteristik Empedans
b) İki telli paralel hatlar
c) Koaksiyel hatlar
d) Blending çift hatlar
e) Dalga Klavuzları
-Duran dalga oranı (SWR)
-BALUN
-Dummy-Load (Suni yük/ Kör Anten)
7. Antenlerin Temel Yapısı
8. Anten çeşitleri
a) Dipol
b) Kapanlı (Traplı)
c) END-FED
d) Demi-Quad Loop
e) Yagi
f) Quad
g) Rombik
9. Desibel (Kazanç) Hesabı
Örnek Sorular

F) Alıcılar - Vericiler:
1. Filtreler
2. Yükselticiler
-Beta Katsayısı
i) A sınıfı
ii) AB sınıfı
iii) B sınıfı
iv) C sınıfı
3. Basit Bir Verici (CW verici)
4. Modülasyon (emisyon) nedir?
a) AM
b) SSB
c) FM
5. Basit Bir Alıcı
a) Süperheterodin
b) CW ve SSB
c) FM
6. Rölenin Yapısı (Repeaters/Tekrarlayıcı)
Örnek Sorular + Genel Test
 TEKNİK KISIM v1.3

A) TEMEL DEVRE KAVRAMLARI

1. Direnç (rezistans, rezistör)

Direnç, adından da anlaşılacağı gibi elektrik akımına direnç gösteren, akımın şiddetini azaltan
bir devre elemanıdır. Potansiyometre (pot), LDR, VDR, Termistör adında özelleşmiş çeşitleri
de bulunmaktadır.

Yandaki şekil iki farklı direnç gösterimini de içermektedir.

Sembol: R (resistance)

Birim: “Ω” (ohm /om/)

a) Ayarlı Dirençler (Pot, Trimpot, Reosta): Potansiyometreler, sabit dirençlerle

sağlanamayan direnç değerlerini elde etmek için kullanılırlar. Yüksek akım ve gerilim
uygulamalarında kullanılan çeşitlerine ise reosta denir.

b) VDR (Voltage Dependent Resistor – Voltaja Bağımlı Direnç): Adından da

anlaşıldığı üzere direnci, uçlarına uygulanan gerilim (voltaj) ile değişen dirençlerdir.
VDR’nin direnci gerilimin artmasıyla azalır.

c) LDR (Ligthning Dependent Resistor – Işığa Bağımlı Direnç): Adından da

anlaşılabileceği gibi direnci ışığa duyarlı olan bir tür dirençtir. LDR’ nin direnci ışığın
artması ile azalır.

d) Termistörler: Dirençleri ortam sıcaklığına bağlı olarak değişen sensörlerdir. Sıcaklık

ile ters orantılı değişen tiplere NTC, doğru orantılı olarak değişenlere PTC denir.

2
 2. Renk Kodlaması:
Direnç Renk Kodları
Dirençlerin renk kodlama sıralaması, kenarlarda koyudan 0 S Siyah
açığa, ortalarda ise gökkuşağı renklerine uyacak şekilde o
bir dizilime sahiptir. 1 K Kahve
a
2 K Kırmızı
3 T Turuncu
a
4 S Sarı
a
5 Y Yeşil
a
6 M Mavi
a
7 M Mor
8 G Gri
i
9 B Beyaz Sapma
3. Dirençlerin Bağlanması: (tolerans)
i
x0.01 Gümüş 10%
a) Seri Bağlama:
x0.1 Altın 5%
Kırmızı 2%
Kahverengi 1%

b) Paralel Bağlama:

Seri bağlamada eşdeğer (toplam) direnç artar.

Paralel bağlamada ise eşdeğer direnç azalır...

4. Akım (A) ve Potansiyel (V)

Elektrik akımı, iletken bir telden birim zamanda geçen elektron miktarıdır. Ortamdan ne kadar
çok elektron geçiyorsa o şiddette bir akım vardır. Akım şiddeti birimi Amper’dir (A) ve yönü
“+”dan “-“ye doğrudur.
Katsayı Tablosu
Elektrik potansiyeli ise iletken ortamdan geçmeye hazır
olan elektrik miktarını (potansiyelini/gerilimini/seviye G Giga 109
farkını) sembolize eder. Birimi Volt’tur (V). M Mega 106
K kilo 103
İletken bir ortamda bulunan: “direnç”, “akım” ve
m mili 10-3
µ
“potansiyel” öyle iç içe geçmiş kavramlardır ki onları
tek bir formülle (ohm kanunu ile) kısaca ifade edebiliriz: micro 10-6
V = I x R (Ohm kanunu) n nano 10-9
V: V - Volt (potansiyel) p pico 10-12
A - Amper (akım)
Ω - Ohm /om/ (direnç)
I:
R:

3
 5. Kirşof Kanunları:

i.) Düğüm Noktası: Bir düğüm noktasına giren ve çıkan akımların toplamı sıfırdır.
ii.) Kapalı Devre: Bir çevrimdeki toplam voltaj dağılımı sıfırdır.

Örnekler (Bölüm A):

1.) Paralel bağlı 4 adet 120 Ω’luk dirençlerin eşdeğer direnci kaçtır?*

2.) Seri bağlı 3 adet 1.2k’lık direnç dizisinin eşdeğer direnci kaçtır?*

3.) Şekilde renk kodları görülen direncin değeri

aşağıdakilerden hangisi olabilir?
a) 530Kohm +-%2
b) 43ohm +-%5
c) 2.1ohm +-%10
d) 42Kohm +-%2
e) 5.3Kohm +-%1

4.) Şekildeki devreye uygulanan potansiyel

farkı 30V’tur. R 1 =10, R 2 =15, R 3 =5 ohm
olduğuna göre:
i) Devrenin eşdeğer direnci nedir?
ii) A-B noktaları arası potansiyel farkı kaçtır?
iii) A noktasından geçen akım şiddeti kaçtır?
iv) B noktasından geçen akım ne kadardır?

5.) Şekildeki devreye uygulanan gerilim

60V’tur. R 1 = 2K ,R 2 = 3K ,R 3 = 6K
ise:
i) Devrenin toplam direnci,
ii) X noktasından geçen akım,
iii) R 2 direnci üzerindeki akım,
iv) R 1 , R 2 , R 3 dirençlerini üzerlerindeki
potansiyel gerilim kaçtır?
v) Tel X noktasından koparılırsa akım ve
dirençler üzerindeki potansiyel dağılım
ne olur?

6.) Şekildeki devrede her birinin iç direnci

kullanılmıştır. R 1 =6 Ω , R 2 =12 Ω
1Ω olan ve EMK’leri 12V olan üreteçler

olduğuna göre:
i) Her bir dirençten geçen akım kaçtır?
ii) Dirençler üzerindeki potansiyel fark ne
kadardır?
iii) Devreden R 2 direnci söküldüğünde
devredeki toplam akım ne olur?

4
 7.) Şekildeki devrede iki adet 3V’luk
pil kullanılmıştır. R 1 direnci 5K5
ve ampermetreden okunan akım
0.2 mA olduğuna göre:
i) Her bir R direnci üzerinden geçen
akım ne kadardır?
ii) R dirençlerinin üzerindeki
potansiyel farkı nedir?
iii) R direncinin değeri nedir?

8.) Direnci voltaja göre, sıcaklığa göre ve ışığa göre değişen direnç türleri nelerdir?

5
B) DC ile AC

(DC - Direct Current) Doğru akım; sabit voltajlı, sabit şiddetli dolayısıyla sabit yönlü
akımlardır. Pillerden ve akülerden elde edilen bu çeşit akımdır.

(AC – Alternating Current) Alternatif akım ise doğru

akıma bir alternatif olarak doğmuş belirli bir frekansta
(salınımda/titreşimde/dalgalanmada) voltajı ve akımı
sürekli ve “periyodik” yön değiştiren bir akımdır.
Evlerdeki elektrik prizlerinden cihazlarımıza gelen
elektrik, alternatif akıma iyi bir örnektir. Alternatif
akımın en büyük avantajı uzak mesafelere elektrik
taşımalarında (transmisyon hatlarında) DC’ye nazaran
gösterdiği düşük kayıplardır.

1. Kondansatör (kapasitör)

Elektrik enerjisini depolayan, üzerlerine DC uygulandığında açık devre gibi

davranan, bir pil gibi şarj olan; ancak üzerlerine AC akım uygulandığında
iletime geçen ve üzerlerindeki kapasiteye göre “filtreme” işlevi gören bir
devre elemanıdır. İki çeşittir: kutuplu (elektorlitik) ve kutupsuz.
Q=CV, I=C(dV/dt)

Sembol: C - Sığa (capacitor/kapasitör)

Birimi: F (farad /farat/)
Kapasitans (Kapastif Reaktans): XC

2. Kondansatörlerin Bağlanması:

a) Seri Bağlama: b) Paralel Bağlama:

3. Bobin (indüktör)

Elektronların hareketlerinin korunduğu, manyetik enerjilerinin

saklandığı bir devre elemanıdır. Bir ortamın (genelde bir demir
çekirdeğin) etrafına iletken tel sarılmasıyla oluşur. Bağlanmaları
da aynen dirençlere benzer; ancak AC akımlardaki davranışları
kapasitörlerde olduğu gibi diferansiyel formüllerle ifade edilir:
V=L(dI/dt)

5
 Sembol: L – Özind. kat. (inductor/indüktör)
Birimi: H (Henry)
İndüktans (İndüktif Reaktans): XL

4. Frekans (periyot) nedir?

Frekans “f” (salınım/titreşim/dalgalanma) kısaca birim zamanda yapılan iş demektir. Mesela

bir saate 10 varil su taşınıyorsa bu işin frekansı: 10 varil/saat olarak ifade edilebilir. Periyot
“T” ise yapılan işin süresini temsil eder; mesela bir saatte 10 varil su taşınıyorsa o işin
periyodu 60/10 yani “10 dakika” çıkar...(f=1/T)

Elektrikte ise işler daha hızlı olduğundan saat veya dakika yerine ‘saniye’ kullanılır. Bir
saniyede yapılan ‘o işin frekansı’dır ve birimi Hz (Hertz /herz/) olarak ifade edilir. Örneğin
evlerimizdeki prizlere gelen şehir elektriği AC olduğundan saniyede 50 defa yön değiştirir
(titreşir/salınır). Bu da şehir elektriğimizin frekansının 50 Hz olduğu anlamına gelir.

Görünür ışık dahil her türlü EMD’nin (elektro manyetik dalganın) bir frekansı vardır. Ve bu
dalgalar frekanslarına göre sınıflandırılır.

Bir ‘radyo amatörü’nü ilgilendiren

EMD Frekans Tayfı (Spektrumu) frekans aralıkları (1.8 MHz ile 142
Frekans GHz arası) koyu renkle ifade
Bant Adı aralığı Özelliği edilmiştir.
Kozmik 3 EHz ve üstü ... Katsayı Tablosu
Gama - 0.03 - 3 EHz Nükleer sant., Hulk
X ışını 3 - 300 PHz Röntgen p piko 10-12
Mor üstü 0.3 - 3 PHz “UV”, Güneş, sıcak n nano 10-9
Görünür ışık 30 - 300 THz Gökkuşağı renkleri μ mikro 10-6
Kırmızı altı 0.3 - 30 THz “IR” - Infa Red m mili 10-3
EHF 30 - 300 GHz A ve B, Radar,MW K kilo 103
SHF 3 - 30 GHz A ve B, Radar, Uydu M Mega 106
UHF 0.3 - 3 GHz A ve B, Radar, TV G Giga 108
VHF 30 - 300 MHz A ve B, TV, FM T Tera 1012
HF 3 - 30 MHz A sınıfı, Radyo vb.. P Peta 1015
MF 0.3 - 3 MHz A sınıfı, AM E Egza 1018
LF 30 - 300 kHz Navigasyon
VLF 3 - 30 kHz Sonar Frekans aynı zamanda dalgaboyu
ULF 0.3 - 3 kHz Ses, Müzik ile de ifade edilir. Dalgaboyu
frekansla ters orantılıdır (f=1/T) ve
SLF 30 - 300 Hz ....
şu formüllerle kolayca birbirine
ELF 3 - 30 Hz ...
çevrilebilir:

6
 Işığın hızı “c” saniyede 299,792,458
metredir. Ancak biz onu hesap kolaylığı
açısından 300 bin km/sn olarak alıyoruz ve
hız zaman (yol = hız x zaman)
formülünden az önceki formüle ulaşıyoruz.
(λ=c . t)
Sonuç olarak frekans ve dalgaboyu EMD’ları sınıflandırmada kullanılan bir terimdir. Biz
radyo amatörlerini de 300 kHz ile 300 GHz arasındaki TK’ca belirlenmiş bant aralıkları
ilgilendirmektedir.

5. Frekans Üretimi:

Frekans (“oscillation”/titreşim/değişim/salınım) ‘osilatör’ denen cihazlarla üretilir. EMD’ları

üreten her cihaz bir osilatöre (frekans üretecine) sahiptir. Günümüzde kristal osilatörler
kullanılsa da biz diğer temel osilatörlerden de bahsedeceğiz:

a) Wien-Köprü (RC) Osilatörü:

HP’nin ilk sinyal üreteci tasarımında
kullandıkları devredir. 5 Hz ile 1 MHz
arasındaki frekansları üretmek üzere
kullanılan nispeten kararlı, alçak frekanslı
(LF) bir osilatördür.

b) LC Osilatörler:
Salınım frekansının bir L ve bir C devre
elemanının rezonansa girmesiyle gerçeklenen
osilatörlerdir. Endüktans ile kapasitansın
eşitlendiği frekansta rezonansa girerler. Paralel
devrede rezonans anı azami Z (max.)
empedans/direnç gösterir. Seri bağlamada ise
rezonans anı asgari (min.) empedans/direnç
gösterir. Hartley ve Colpitts adında iki çeşidi
vardır.

c) Kristal Osilatörler:
Doğada sıkça rastlanan Kuartz kristaline belirli miktarda voltaj
uygulanmasıyla (piezoelektrik etkiyle) elde edilen osilatörlerdir.
Diğer osilatör çeşitlerine nazaran frekans karalılığı daha yüksek
olduğundan gelişmiş ve hassas cihazlarda kullanılmaktadır.

Osilasyon: Titreşim, salınım, dalgalanma, seviye değişimi,

frekans oluşumu. (ing. oscilation)
Osilatör: Belirli bir frekansta salınım üreten cihaz. (ing.
oscillator)
Osiloskop: Bir ortamdaki titreşimlerin (salınımların/dalgaların)
frekanslarını, dalga boylarını ölçmemizi şekillerini görmemizi
sağlayan ölçüm cihazı. (ing. oscilloscope)

7
Örnekler (Bölüm B):
1.) Bir sinüs dalganın periyodu 0.001 saniye ise frekansını ve dalgaboyunu bulunuz.

2.) Elektron hareketlerine direnç gösteren akım şiddetlerini azaltan devre elemanına
........... denir.

3.) Elektron hareketlerinin korunduğu, manyetik enerjilerini saklandığı devre elemanına

.................... denir.

4.) Elektron hareketlerinin tutulduğu, elektrik enerjilerini depolandığı devre elemanına

............... denir.

5.) Rezonans durumunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) R C =R L
b) LC =L R
c) X C =X R
d) Xc=X L
e) R X =R L

6.) 35cm’lik bir anten hangi frekans için tam dalga, hangi
frekans için yarım dalga, hangi frekans için çeyrek dalga
antendir?

7.) Yanda bulunan şekildeki iki devrelerin rezonans

frekanslarını bulunuz. L1 =10H, C 1 =1nF, L2 =30mH,
C 2 =300uF..

8.) Kristal frekansı 12kHz olan bir devrede çıkış frekansı bir
ikileyici iki üçleyici kullanılarak elde edilmektedir bu
vericinin çıkış frekansı nedir?

9.) İki 5pF’lık kondansatör paralel, iki 10mH’lik indüktör seri bağlanmaktadır. Bunlardan
oluşan paralel bir LC devresinin ürettiği rezonans frekansı kaçtır?

10.) 25 MHz’in üçüncü harmoniği hangi banda düşer?

8
C) DİĞER DEVRE ELEMANLARI

1.) Diyotlar (diot, ing. diode /dayot/)

Akımın sadece tek bir yönde ( “+” anot-> “-” katot) geçmesini
sağlayan; yani doğru polarlama ile iletimde, ters polarlama ile
de kesimde olan bir devre elemanıdır. Diyodun iletime
geçmesi için gereken voltaj silisyum diyotlar için 0.6 V
germanyum diyotlar için 0.3V’tur. Kullanımlarına göre
piyasada pek çok çeşidi mevcuttur, başlıcaları şunlardır:

a) Zener Diyot: Basit diyotun özeliklerine ek olarak; ters

polarlandığında belirli bir düzeyden sonra (3.3V, 5.6V
gibi) iletime geçen bir diyot çeşididir. Pratikte ise sabit
gerilim elde etmek için kullanılır.
b) Led: (Işık Yayan Diyot- Light Emmiting Diode) Basit
diyotun özelliklerine ek olarak; iletime geçtiğinde ışık
veren elemanlardır.
c) Foto Diyot: Led’in özelliklerinin tersine, üzerine ışık
geldiğinde iletime geçen devre elemanlarıdır. Bir çeşit göz
gibi...
d) Varaktör/Varikap: (Ayarlanabilir Kapasiteli Diyot –
Variable Capacity) Diyotlar ters polarlandığında
kondansatör gibi etki gösterir. Lokal osilatörlerin frekans
kontrolünde, arama ayar devrelerinin frekans
çoğaltıcılarında kullanılır.
e) Tünel Diyot: P-N birleşme yüzeyi çok ince olup, küçük
gerilim uygulamalarında bile çok hızlı ve yoğun bir
elektron geçişi sağlanmaktadır. Bu nedenle yüksek frekans
devrelerinde yükselteç ve osilatör elemanı olarak kullanılır
ve güç sarfiyatı düşüktür; ancak kararlı (stabil) değildir.

2.) Transistörler

Adını “transfer-resistör” sözcüklerinden alan, (1948-Bell) yarıiletken temelli, iki elektrotu

(Emitör-Kollektör) arasındaki direnci, üçüncü bir elektrota (Baz/base) uygulanan gerilim ile
değişen bir devre elemanıdır. (Silisyum 0.7V Germanyum 0.2V)

a) BJT: (Bipolar Junctinon Transistor -

İki Kutuplu Jonksiyon Transistör)
NPN ve PNP tipi olarak adlandırılan
klasik tip transistörler alçak giriş
empedansına sahiptirler. Hem elektron
akımı hem de delik (boşluk) akımının
kullanıldığı akım kontrollü
elemanlardır.

9
D) MANTIK KAPILARI / LOJİK DEVRELER

1.) “Analog” ve “Dijital” Sinyaller:

Sinyaller iki şekilde taşınır. Biricisi “doğrudan” yani “analog” olarak, diğeri ise “sayısal” yani
analog sinyallerin kodlanarak dijital sinyallere çevrilmesiyle... Örneğin kullandığımız sabit
telefonlarda ses genelde analog sinyaller olarak taşınır; ancak kullandığımız hücresel cep
telefonlarımız sesimizi belirli bir mantık ile kodlayarak daha güvenli bir şekilde taşınmasını
sağlar. Analog sistemler basit, dijital sistemler karmaşıktır; fakat analog sistemler taşınırken
kolaylıkla bozuluma (enterferasyona) uğrayabilir, buna karşılık sayısal (dijital) sistemler
‘enterferasyon’dan daha az etkilenir ve hat boyunca daha az yer kaplayarak daha çok kişinin
iletişim kurmasını sağlar.

2.) İki Tabanında (Sayısal/Dijital) Sayı Sistemi (1 ve 0)

Sayısal sistemlerin çalışma prensibi aynıdır: Tüm dijital devre elemanları elektriksel sinyalleri
1 ve 0 şeklinde alır ve verilen komuta göre bunları değiştirerek sonucu yine 0'lardan ve
1'lerden oluşan çıktılar halinde verir. Örneğin: 5 Voltla çalışan bir sistemde 5V’luk bir sinyal
“1” ve 0.3V’luk bir sinyal ise “0” değerini üretir...

Öğrendiğiniz gibi transistörler, girişlerine uygulanan akıma göre açılıp kapanabilen ve bu

sayede de elektronik bir anahtar görevi gören yarıiletken devre elemanlarıdır. Bu
transistörlerden hatta diyotlardan kapasitörlerden milyonlarcasını içeren “entegre”ler (IC) de
çok karmaşık mantık hesaplarını yapabilirler. Mantık kapıları karar verirken (yani akımın
geçip geçmeyeceğini belirlerken) Boolean (/bole/) Mantığı'nı kullanırlar. Temel Boolean
operatörleri AND (ve), OR (veya) ve NOT'tır (değil’dir).

3.) AND ve OR kapıları

Bir AND kapısının çıkışının “1” değerini verebilmesi

(yani 5V olabilmesi) için iki girişindeki değerin de “1”
olması (yani iki girişinde de 5V olması) gerekir. Aksi
takdirde “0” değerini verecek; yani akımı iletmeyecektir. OR kapısında ise
çıkışın “1” olması için girişlerinden herhangi birinin “1” olması yeterlidir.
NOT (tersleyici/inverter) kapısı ise girişindeki değerin tersini çıkışına verir.

4.) NAND ve NOR kapıları

Bu kapılar da AND ve OR kapılarının terslenmiş (not)

halidir. NAND kapıları ise çok kullanışlıdır, çünkü bu
kapılar sadece iki transistör kullanarak üç transistörlü AND
kapılarından daha fazla işlevsellik sağlarlar.

14
E) ANTENLER ve PROPAGASYON

1.) Propagasyon (yayılım)

“Propagasyon” terimi RF için kullanıldığında “yayılım” anlamına gelir. Burada yayılan verici
antenden havaya gönderilen radyo dalgalarıdır. Propagasyon iki şekilde gerçekleşir: biri
‘yansıma’ (reflection) diğeri ise ‘kırılma’ (refraction).

Yansıma farklı dielektrik sabitleri olan iki ortam arasında gerçekleşir. Örneğin: ışığın, su
yüzeyinden, pencere camından veya aynadan yansıması gibi. Radyo dalgaları frekansı ve
dalgaboyuna bağlı olarak özellikle su, bina, ağaç, yer yüzeyi, farklı sıcaklık ve rutubetteki
katmanlar ve atmosferin iyonlaşmış tabakaları tarafından yansıtılabilir. İşte bu yansıma
durumunda radyo dalgası bu ortamlardan geçebilir veya emilebilir (absorblama).

Kırılma, dalgaların farklı ortamlarda farklı hızlarda ilerlemesiyle olur. Başka bir deyişle
kırılma dalganın bir ortamdan diğer bir ortama geçerken eğilmesidir. Örneğin: su dolu bir
bardağın önünde duran bir kalemin açılı görünmesi gibi. Kırılma derecesi her iki ortamın
içeriğine (neme, yoğunluğa, iyonlaşmaya) bağlıdır. Uzak mesafe radyo haberleşmeleri, radyo
dalgalarının bu kırılma özelliği sayesinde gerçekleşir.

2.) Propagasyon Yolları

Radyo dalgaları anteni terk ettikten sonra havada ilerlerken: “doğrudan”, “yansıyan” ve
“yüzeysel” olarak üç farklı yol izler. Doğrudan (direkt) iletimde arada hiçbir engel olmaz ve
alıcı ile verici birbirini görür. Diğer iletimlerde ise farklı atmosfer tabakaları kullanılır:

a.) Yer Dalgaları (Troposfer): Yeryüzü boyunca “yüzeysel” olarak hareket ederler.
Uzak mesafe için: çıkış gücü yüksek olma şartıyla düşük frekansta. Kısa mesafe
için: Düşük güçte yüksek frekansta etkindir.
b.) Gök Dalgaları (İyonosfer): Uzak mesafe ve yüksek frekans haberleşmesinde sıkça
kullanılan gökdalgaları, havada ilerlerken atmosferin “iyonosfer” tabakası
tarafından kırılarak tekrar yeryüzüne gönderildiğinden hava koşullarından oldukça
etkilenir.

17
 3.) İyonosfer Katmanları:

Yeryüzünün 40-500Km arasında bulunan “İyonosfer tabakası” bir ayna görevi görerek HF
dalgasının yayılımını sağlar. Yüksek yoğunlukta proton ve elektronlardan oluşan katmanlar
güneş ışınlarıyla iyonlaştıkça iletken gibi davranışa girerler. Ve güneş fırtınalarında bu etkiyi
en çok hisseden tabaka iyonosfer olduğundan HF iletişimini de doğrudan etkiler. Yine auroral
dediğimiz ışık oyunları da bu tabakada gerçekleşir.

Gündüz Gece
Menzil (km) Tabaka Menzil (km) Tabaka
40 – 80 D 40 –
80 – 150 E – 150 E
150 – 500 F1 – F2 150 – 500 F

i) D tabakası sadece gündüz oluşur, yoğunluğu çok azdır. Düşük frekanslı (80-160m)
dalgaların sahip olduğu enerjinin neredeyse tamamı D tabakası tarafından emilir
(absorblanır). Bunun sonucu esas dalganın kırılımını sağlayan E ve F tabakalarına
erişemezler.
ii) E tabakası ikinci tabakadır ve özellikle öğlen çok yoğundur. Yüksek frekanslı
dalgalar ise çok az emilirler ve D tabakasını geçtikten sonra E ve F tabakalarında
iyonize tabakadan yansıyarak yeryüzüne geri dönerler.
iii) F tabakası ise uzak mesafe HF haberleşmesinde etkili olan tabakadır, gündüzleri
yüksek iyonlaşma yüzünden F1 ve F2 olarak ayrışır, geceleri de birleşerek F
tabakasını oluştururlar ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır.

Sonuç olarak: Gök dalgalarının kırılımı gece F gündüz F2 tabakasında gerçekleşir;

iyonosferin iyonizasyonuna (yoğunluğuna), gelen dalganın frekansına (kritik frekansa),
tabakaya geliş açısına (kritik açıya) bağlıdır.

4.) Bayılma (Fading)

Bir gök dalgası kırılıp toprağa döndükten sonra yansıyarak tekrar antene ulaşıyorsa ve aynı
zamanda antene ulaşan başka bir gök dalgası arasında faz farkı varsa sinyal kuvvetinde bir
azalıp artma olur buna “fading” /fe:ding/ denir.

5.) Antenler

Antenler üzerindeki enerjiyi

EMD’lar halinde yayan veya alan
iletken bir sistemdir. EMD halindeki
enerji osilatörlü sistemler tarafından
oluşturulup (modüle edilip)
“transmisyon hatları” aracılığıyla
antenlere iletir ve antenler de bu
dalgaları ışık hızında (c≈300 bin
km/sn) ortama yayarlar.

18
 6.) Transmisyon Hatları:

a) Tek Telli Hatlar: Verici ile anten tek telle birleştirilir, toprak ise ikinci tel vazifesini
görür. Kayıpları fazla ve “karakteristik empedans”ı kararsızdır.

Karakteristik Empedans (Ω): Transmisyon hattının RF’lere (radyo frekanslarına) gösterdiği

dirençtir. Yalıtkanlı: Zo=(L/C)-1. Yalıtkansız: Zo=276.log(r/d)

b) *İki Telli Paralel Hatlar: İzole edilmiş iki paralele telden oluşur. Hattın karakteristik
empedansı: iletken telin çapına, frekansa, ve iletkenler arası mesafeye bağlıdır.
İletkenler birbirine yaklaştıkça hattın karakteristik empedansı azalır.

c) Koaksiyel Hatlar: Yüksek frekanslarla uyumlu, kaybı çok düşük, toprağa karşı
dengesiz, karakteristik empedansı 50-75 Ω olan hatlardır.

d) Blending Çift Hatlar: İzole iki tel blendaj ile ekranlanmıştır. Radyasyon kaybı düşük,
toprağa karşı dengeli, karakteristik empedansı 60-75 Ω dur.

e) Dalga Kılavuzları: UHF mertebesindeki dalgaların (enerjinin) taşınmasında

kullanılan içi boş iletken borulardır. Karakteristik empedansı: 380 Ω

Duran Dalga Oranı (SWR-Standing Wave Ratio): Cihazın çıkış empedansı (direnci) ile
hattın-antenin empedansının (direncinin) denk olmadığı durumlarda yollanan enerjini bir
kısmı yansıyarak cihazımıza zarar verebilir ayrıca gereksiz enerji kaybına yol açar. Bu
sorunları gidermek için:
1. Frekansa uygun anten kullanılmalı
2. Anten empedansına uygun kablo seçilmeli
3. Gerektiğinde “anten turner” kullanılmalı
4. Koaksiyel kabloları antene bağlarken “balun” kullanılmalı.

Balun (balanced-unbalanced): Anten ile kablo

arasındaki empedansı eşitleyen ve dengeli hatları
(örn:düzgün paralel hatları) dengesiz hatlara
(örn:koaksiyel hatlara) bağlamada kullanılan bobin
temelli RF transformatörleridir.

19
Anten Turner: İçindeki bobin ve kondansatörün bağlanış
şekline göre T veya Π (pi) olarak sınıflandırılan; telsiz
cihazı, kablo ve antenin empedanslarını denkleştirmek için
kullanılan devrelerdir.

Dummy-Load (Suni yük/Kör yük/Suni Anten): Verici çıkış ayarı yaparken enterferansa
neden olmamak için (çevredeki çıhazları etkilememek için) kullanılan, direnci (empedansı)
cihazın iç direncine uygun karbon dirençlerden yapılan yapay yüklerdir.

7.) Antenlerin Temel Yapısı

Bir rezonans devresini şekildeki gibi açarsak uzak

mesafelerle iletişimi sağlayan bir anten sistemi elde
etmiş oluruz. Bu sistemin göbeğindeki kuplaj
bobinidir (endüktans) ve antenin kolları da
kondansatörü (kapasitans) temsil eder.

İyi bir haberleşme: verici gücü,

verici-alıcı mesafesine, cihazın
duyarlılığına ve ortam (atmosfer ve
arazi) koşullarına bağlıdır.

8.) Anten Çeşitleri

a) Dipol Antenler:
Pratik (kolay montaj),
ucuzdur. Tam, yarım
veya çeyrek dalga
gibi çeşitli türleri
vardır. Genelde
merkezden
beslenirler.
b) Kapanlı (Traplı) Antenler:
Küçük boyutta ve çeşitli
bantlarda (multibant)
çalışmak için ideal
antenlerdir.
c) Uçtan Beslemeli (END-FED) Antenler: Basit yapıları (tek parça), ucuz, ve
çok bantlı (multibant) olmasından dolayı tercih sebebidir. Uzun tel (long wire)
de denilen bu antenlerin boyu önemsiz olduğundan “random antenler” de
denir. Fakat iyi bir topraklama gereklidir ve empedans ayarı için anten turner
ile SWR ayarı için SWR-metre gereklidir.
d) Demi-Quad Loop (yarım-quad çerçeve) Anten: Düşük maliyetili, kazancı
2dB olan “yönlü” antenlerdir.

20
 e) *Yagi Antenler: En ideal yönlü antenlerdir. 5 dB kazancı vardır. Basit bir yagi
iki elemandan oluşur: Birinci çubuk yani “sürücü” (driver) denir ve hattan RF
enerjisini yüklenir. İkinci çubuk ise eğer sürücüden uzunsa “yansıtıcı”
(reflektör), eğer sürücüden kısaysa “yönlendirici (direktör) denir ve antenin
propagasyon yönünü belirler. Bu iki çubuğun bağlandığı yere ise BOOM denir.
f) Quad (Çerçeve) Antenler: Genelde bir driver bir reflektör ve birkaç direktör
olmak üzere dört kenarlı (çerçeve) kapalı dipol elemandan oluşur ve yönlü
antenlerdir Yön bulmak için kullanılır fakat gönderim için verimli değildir.
Bunların toplam kenar boyu genelde bir tam dalga boyuna denk gelir. Çember
şeklinde de olabilirler.
g) Rombik Antenler: Eşkenar bir dörtgenden oluşan bu yönlü anten, yüksek
frekanslı uzak mesafe iletişiminde sabit istasyonlarda 15-20m yükseklikte
kullanılır. Karakteristiği: 700-800Ω’dur

9.) Desibel (Kazanç) Hesabı

Bir sinyal bir noktadan transmisyon edilirken bir çok işlemlerden geçebilir. Bu sinyal bu
iletişim hattı üzerinde bulunan katların (amplifikatörler, filtreler, kablolar vs.) kazançları
(gain) ve kayıpları vardır. Bu kazanç ve kayıplar Desibel (dB) ile ifade edilir. Desibel çıkış
gücünün giriş gücüne oranının doğal logaritmasının 10 ile çarpımıdır:

Kazanç (dB) = 10.log (PÇIKIŞ /P GİRİŞ )

Örneğin: Bir sistemin girişine 50 W uyguladığımızda çıkıştan 250W güç alıyorsak

kazancımız: Kazanç(dB) =10.log(250/50)=10.log(5)=10x0.698=+7 dB (pozitif kazanç)

Eğer sistemin girişine 50 W uyguladığımız halde çıkıştan 45W alıyorsak kaybımız:

Kazanç(dB)=10.log (45/50)=10.log(0.9)=10x0.045= –0.45 dB (negatif kazanç/kayıp) olur...

Kazanç birimi olarak desibel amplifikatörlerde ve filtrelerde kullanıldığı gibi elektronik

gürültü ölçümlerinde, ses şiddetinde, iki ayrı sinyalin izolasyon ölçümlerinde de
kullanılır.Anlaşılacağı gibi bu değer mutlak bir ölçüm değeri değil logaritmik oransal bir
ölçüdür.

Peki bir amplifikatör bir sinyali 2 kat kuvvetlendiriyorsa kazancımız kaç desibel olur?
Kazanç(dB)=10.log(2/1)=10x0.3 = 3 dB kazanç

Kazançlar toplanabilir. Örneğin: Artarda üç yükselticinin kazançları sırasıyla 3dB 4dB ve 5dB
ise toplam kazanç 3+4+5 = 12dB olur.

Kayıp hesabında ise örneğin: Bir filtrenin girişine 5W’lık güç uygulandığında filtrenin kaybı
(loss) 1dB ise filtre çıkışından kaç Watt’lık çıkış alınır?
Kazanç = -1 = 10.log(çıkış/5) ise
terslog (-0.1) = (çıkış/5) ise
çıkış = 3.97 W

Gerilim Kazancı : Bir devrenin çıkış geriliminin giriş gerilime doğal logaritmasının 20 ile
çarpımı gerilim kazancı ve kaybını belirler.
Kazanç (dB) = 20.log (V ÇIKIŞ /V GİRİŞ )

21
dBm: 1 miliwat’a oranlanmış desibel (dBm) miliwatt cinsinden bir gücün logaritmasının 10
katıdır. “dBm” güç ifadesi olmasına karşın “dB” gibi bir oran değil bir düzeyi veya seviyeyi
ifade eder: Kazanç (dBm) = 10.log (P/1mW)

Örneğin bir UHF modülatör çıkışı -12 dBm ise, bu modülatörün çıkışına 6 dB kuvetlendirici
konulduğunda çıkış gücü nedir ?

Çıkış = Modüllatör çıkışı + Amplifier Gain

Çıkış = -12 + 6
Çıkış = -6 dBm
6dBm = 10.log (P / 1mW)
0.6 = log (P)
terslog(0.6) = P
P = 3.98 mW

dBw: Aynı dBm gibi fakat bu sefer 1 Watt’a oranlanmış bir gücün logaritmasının 10 katıdır.
dBpw,dBnw,dBuw,dBmw ve dBw altkatlarını ihtiva eder. RTUK’ün frekans tahsis kitabında
emisyon noktalarında yayınlanması gereken maksimum yöndeki etkin yayın gücü IRP (Etkin
ışınım gücü) dBw olarak verilmiştir: : Kazanç (dBw) = 10.log (P/1W)

22
Örnekler (Bölüm E1):
1.) Uzak mesafe gök dalgası radyo haberleşmesinde başlıca yardımcı iyonosfer tabakası
nedir?
a) B b) D e) F1 f) F2 g) F3 h) X

2.) Gündoğumundan hemen önce iyonosferin durumu ............ (min/max) dur.

3.) İyonosferin iyonlaşması aşağıdakilerden hangisine daha çok bağlıdır?

a. Katmanın yüksekliğine
b. Rutubete
c. EMD’ların frekansına
d. Güneş radyasyonuna
e. Manyetik propagasyona

4.) Aşağıdaki hangi durumlarda fading görülebilir?

a) Zayıf pilli bir telsiz
b) Kopmuş transmisyon hatları
c) Dikey polarizasyon
d) SWR’si 1 olmayan bir anten
e) Yer ve gök dalgalarının birbirini etkilemesi
f) Faz farkı olan iki sinyalin aynı alıcıya ulaşması
5.) Toprak (yer) dalgaları hangi tür haberleşmede kullanılır?*
a) Yüksek frekans – kısa mesafe
b) Yüksek frekans – uzun mesafe
c) Düşük frekans – kısa mesafe
d) Düşük frekans – uzun mesafe

6.) Güneş lekeleri ne kadarlık periyotlarla dünyamızı etkiler?

7.) Aşağıdakilerden hangisi geniş bantlı ve devamlı bir enterferans kaynağıdır?*

a) Bir elektrik anahtarı
b) Bir floresan lamba
c) Bir mikrodalga vercisi
d) Bir televizyon veya bir radyo
e) Kollektör ve fırça teması zayıf bir elektrik motoru

Örnekler (Bölüm E2):

8.) Minimum enerji kaybı için, hattın çıkış empedansı anten giriş empedansına hangi
cihazla bağlanmalıdır?

9.) Besleme hattının uzunluğu arttıkça sinyal ne olur?

10.) 6dB’lik bir antenin çıkış gücüne etkisi nedir?

23
11.) Aşağıdaki kablo tiplerinden hangisi en düşük RF kaybına sahiptir?*
a) Burgulu çift kablo
b) Koaksiyel kablo
c) Ceyran kablosu
d) İki telli çıplak kablo

12.) Şekildeki çeyrek dalga

antende A noktasındaki
empedans kaç ohm’dur?*
a) 50 ohm
b) 100 ohm
c) Sıfır
d) Sonsuz

13.) Yandaki anten yayılım (propagasyon) kalıbı

(paterni), hangi antene aittir?*
a) Yarım dalga dipol
b) Çeyrek dalga anten
c) 8 şekli anten
d) Beam anten

14.) Şehir merkezindeki bir röle için uygun anten ne olabilir?

a) Yagi anten
b) Yatay dipol
c) Çeyrek dalga dikey
d) Quad anten
e) Rombik anten

15.) Bir yükselticide çıkış gücü dBm cinsinden verilmektedir. Bu güç neye göre referans
alınmıştır.?

16.) Bir Quad Antenin bir kenarının uzunluğu ne kadar olabilir?

a) Tam dalga
b) Yarım dalga
c) Çeyrek dalga
d) 5/8 dalga

17.) Bir vericinin çıkış empedansı 50 ohm ise, maksimum güç aktarımında kullanılacak
yük direnci hesaplayınız?

24
 5.) Doğruluk Tabloları
AxB A+B (AxB)-1 (A+B)-1 ...
A B AND - ve OR - veya NAND NOR EXOR
0 0 0 0 1 1 0
0 1 0 1 1 0 1
1 0 0 1 1 0 1
1 1 1 1 0 0 0

Ek: Çeşitli gösterimler

15
Örnekler (Bölüm D):
1.) Şekilde görülen mantık devresinin adı nedir?
a) Ve
b) Veya
c) Ve Değil
d) Veya Değil
e) Özel Veya (EXOR)

2.) Bir entegre (IC) aşağıdakilerden hangisini içermez?

a) Transistör
b) Kapasitör
c) Diyot
d) Direnç
e) Hiçbiri

3.) Şekildeki mantık devresindeki çıkış

formülünü bulunuz?

16
 b) FET: (Field Effect Transistör) Yüksek
giriş empedansına sahip, tek kutuplu,
gerilim kontrollü bir elemandır. Elektrik
alanı prensiplerine göre çalıştığından
“alan etkili transistör” olarak bilinir. İki
grubu vardır: JFET, MOSFET

c) UJT: (Unijunction) Tek eklemli

transistör, kontrollü olarak (Emitter)
akımı tek yönde (Baz1 -> Baz2) ileten
bir transistor türüdür.

3.) Elektriksel Güç (Watt)

Elektriksel güç belirli bir voltajda tüketilen elektrik akımını temsil etmektedir. Voltajın (V)
akımla (I) çarpımı sonucu bulunur. P=IxV... Watt = Amper x Volt...

4.) Transformatörler

Transformatörler gelen elektriği istediğimiz gerilime (voltaja)

çevirmemize (transform) imkan sağlayan düzeneklerdir..
a) Monfaze Transformatör: İç içe geçmiş iki, birincil
(primer) ve ikincil (seconder) sarımdan oluşur ve
monofaze (tek fazlı) transformatör denir
b) Oto Transformatörler (Variac /varyak/): Değişik
gerilimlere ihtiyaç olursa, transformatör üzerinde bir
hat boyunca iletkenlerin izolasyonu kazınır ve bu hat
üzerinde gezdirilebilen bir uç sargılara temas ettirilir.
Bu uç sayesinde istenilen şekilde voltaj elde edilir.

Transformatör denklemini oluştururken kullanılan kavram ise güç (P) yani Watt’tır. Çünkü
transformatöre giren güç ile çıkan güç birbirine eşittir. P1 =P 2 bu da bizi I 1 xV 1 =I 2 xV 2
formülüne götürür. Transformatörlerde bir diğer önemli değişken (N) ‘sarım sayısı’ ise
gerilimle doğru akımla ters orantılıdır: N 1 /N 2 = V 1 /V 2 = I 2 /I 1

5.) Besleme (Güç) Sistemleri

Bazı uygulamalar için DC kaynağa ihtiyaç

duyarız. Bu kaynaklar DC üreteçler (pil,
DC jeneratör vb.) ya da AC-DC
dönüştürücülerdir. AC-DC dönüşümüne
“doğrultma” (rectification), DC-AC
dönüşümüne de “evirme” (inversion)
denir. Bu işlemleri yapan sistemlere de
sırasıyla doğrultucu (rectifier) ve evirici
(inverter) deniyor.

10
 6.) Ölçme

Ölçülecek büyüklükler de 3 grupta toplanabilir.

Aktif Büyüklükler: Bunlar; akım, gerilim ve bunların çarpımından
oluşan güç, enerji, elektrik yükü gibi skaler büyüklüklerdir. "Devre
büyüklükleri" olarak adlandırılırlar. Manyetik alan, elektrik alanı gibi
büyüklüklerde "Alan büyüklükleri" adını alır.
Yan Büyüklükler: Buraya da aktif büyüklüklerin periyotları,
frekansları, dalga uzunlukları, sinüsodial aktif büyüklükler arasındaki
faz farkları alınabilir.
Pasif büyüklükler: İki aktif büyüklüğün oranı olarak tanımlanabilir.
Bunlar devre parametrelerinin adını alan; Direnç= Gerilim/Akım,
Kapasite= Elektrik akısı/Gerilim... gibi büyüklüklerdir.

Bu büyüklükleri ölçen aletleri de bu metotla gruplandırmamız mümkündür. Birinci gruptaki

çalışma ilkesi dinamik kanunlarına dayanır. hareketli parçaları vardır. Çoğunlukla ölçülecek
büyüklüğü bir açıyla çeviren döner göstergeli ölçü aletleri grubuna girerler. Örneğin: Analog
avometre, multimetre, wattmetre gibi... Dijital avometrelerde ölçülen değer ekranda direkt
olarak yazar.Analog avometrelerde ise ölçülen değeri ibrenin saptığı
yerden okuruz.

a) Volt ölçümü: Öncelikle ölçüm cihazımızın sınırlarını iyi

tespit etmemiz gerekmektedir. Ardından uygun
‘prob’larla devreye paralel olarak bağlanılır ve komütatör
voltaj (AC veya DC) ölçme konuma getirilir.

b) Amper ölçümü: Akım ölçümü içinse devreye seri

bağlanmak gerekmektedir ancak ölçü cihazına zarar
vermemek için komütatör konumlarına özellikle dikkat
edilmelidir.

c) RMS değeri: Evlerde 220 volt olarak kullandığımız

AC’nin “etkin değeri” veya “RMS değeri” dediğimiz değerde bir alternatif
akımdır. RMS (root-mean-square) değer AC’nin, bir rezistör
üzerinde tükettiği enerjiye eşit enerji tüketen DC karşılığıdır. Teorik olarak
etkin değer'e eşit olan RMS değeri, tepe (peak) değerinin karekökü alınarak
bulunur. Genelde bir AC’den bahsedilirken hep etkin değerden bahsedilir.
Ölçü aletleri de bu değeri ölçerler.

Diyot Sağlamlık Kontrolü: Diyotlar iki amaçla ölçülür birincisi diyotun sağlam olup
olmadığını anlamak için ikincisi ise uçları belli olmayan diyotun anot ve katot uçlarını tespit
etmek için. Ölçü aletinin ohm-metre konumunda kırmızı uç diyotun bir ucuna siyah uç diğer
ucuna bağlanır. Bu durumda ohm-metre düşük direnç gösteriyorsa ölçü aletinin uçları ters
bağlandığında yüksek direnç göstermelidir. Eğer bu şekilde bir ölçüm yaptıysanız diyot
sağlamdır ve düşük direnç okunan durumda kırmızı ucun bağlı olduğu yer diyotun anot (+)
ucudur. Eğer her iki durumda da düşük direnç veya yüksek direnç okunuyorsa diyot arızalıdır.

11
Ek-C: Çeşitli Devre Elemanı Gösterimleri

Devre elemanları çizimlerinde henüz belirli bir standart yoktur. Bu nedenle sınavda bir
karışıklığa yer vermemek için bu bölümde sıkça kullanılan devre elemanı gösterimlerine yer
verilmiştir.
Pasif devre elemanları: Direnç, kapasitör, diyot, indüktör

Aktif devre elemanları: JFET, MOSFET, BJT, OpAmp, Mantık kapıları, Entegre (IC)...

Diğer gösterimler:

12
Örnekler (Bölüm C):
1.) 220 Volt’luk bir sinüs dalganın tepe değerlerini bulunuz.

2.) Silisyum ve germanyum yapılı bir transistörü iletime geçirmek için gereken
gerilimlerin toplamı kaçtır?

3.) Telsiz haberleşmesinde en uygun SWR değeri kaçtır?

4.) Varikap nedir?

5.) FET’lerin (alan etkili transistörlerin) BJT’lere (bipolar transistörlere) nazaran en

önemli farkı nedir?
a) Çıkış empadansı büyüktür
b) Giriş empedansı daha büyüktür
c) Giriş empedansı daha küçüktür
d) Çıkış empedansı daha küçüktür
e) Hiçbiri

6.) Rezistansın, kapasitörün, bobinin; elektriksel akımın, gerilimin, gücün birimleri

nelerdir?

7.) İletim halinde olan bir germanyum diyotun uçları arasındaki voltaj düşümü yaklaşık
kaç volttur?*
a) 1.3 b) 0.7 c) 0.6 d) 0.3

8.) Direnci 2K2 olan devreden 5A’lik akım geçtiğine göre devrede harcanan güç nedir?

9.) İç direnci 500Ω olan bir voltmetre ile 100V ölçülüyor. Aynı cihazla 230V ölçebilmek
için ne yapılmalıdır?

10.) Avometre ile bir ampülün direnci ölçüldüğünde 156Ω görülüyor. Bu ampül
220V’luk şebeke geriliminden ilk anda kaç Watt’lık güç çeker?

11.) Şekildeki devrede hangisi ampermetre hangisi

voltmetre olmalıdır?

12.) Bir ‘power supply’ sisteminin üç ana

bölümünü (trafo, rektive, filtre) ve AC akımının
DC’ye dönüşme grafiklerini ve devre şemasını
çiziniz.

13.) Primer sargısı 1500 olan bir transformatörde:

i) 220V’luk gerimden 9V’luk çıkış elde etmek için sekonder sarım sayısı kaç
olmalıdır?
ii) Giriş akımı 10A ise çıkış akımı kaçtır?
iii) Çıkış voltajının tepe değeri kaçtı?
iv) Çıkış voltajının peak-to-peak değeri kaçtır?

13
F) VERİCİLER ve ALICILAR

1.) Filtreler

Havada sürekli farklı

frekanslarda sinyaller
(EMD’lar) iç içe
dolaşmaktadır. İşte bu
farklı frekanslardaki
dalga yığınından
istediğimiz frekanstaki
sinyalleri süzmede
“filtre” (ing.filter/süzgeç)
dediğimiz özelleşmiş
devreler kullanırız.
Filtreler ayrıca verici
devrelerindeki
istenmeyen bozucu
(enterfere edici) sinyalleri
de engellemede yardımcı
olurlar.

Yandaki şekillerde de
görüldüğü gibi kullanım
özelliklerine göre: alçak
geçiren, yüksek geçiren,
bant geçiren ve bant
durduran olmak üzere
tam dört temel filtre
çeşidi vardır. Ve her filtre
çeşidi de “T” ve “Π”
(/pi/) olmak üzere iki alt
türü bulunur...

2.) Yükselticiler (Amplifikatör/ing.Amplifier)

Daha önceki bölümlerde transistörlerin ‘beyz’ine

uygulanan küçük bir akımla kollektör ve emitör
akımlarında büyük değişimler gerçekleştirebildiğimizi
öğrenmiştik. İşte bu özellik transistörleri iyi bir
yükselteç yapmaya yeterlidir.

Beta (β) Katsayısı: Bir transistörün çıkışının girişine

oranıdır. Özetle transistörün kuvvetlendirme miktarını
verir.

25
Transistörlü yükselticiler çalışma bölgelerine (giren sinyali
değiştirme oranlarına) göre dört sınıfa ayrılırlar:

i) A sınıfı: Sinyal karakteristiği çok düzgündür. Ön

yükselteç katlarında (pre-amplifikatörlerde) kullanılır.
ii) AB sınıfı: Özellikle B sınıfı yükselticilerin push-pull
esnasında ürettiği distorsiyonu daha az olduğu için kullanılır.
iii) B sınıfı: Giriş akımını yarım çevrimini (saykıl/ing.cycle) yüksetleme yapar. İyi
güç verimi vardır. Taşmaya (distorsiyon’a) neden olmamaları için push-pull olarak
kullanılırlar.
iv) C sınıfı: Kollektör akım veya gerilimi, giriş sinyalinin yarısından fazlasını bir
süreliğine sıfır yapacağından oluşturabilecekleri distorsiyon sebebiyle ses
yükselticilerinde kullanılmaz, verici çıkış güç katlarında kullanılırlar.

3.) Basit Bir Verici

En basit vericiler bir anahtar (örn.maniple), bir osilatör ve

bir antenden oluşan basit CW (continues wave/devamlı
dalga) prensibine göre çalışan vericilerdir. Eğer sinyal
gücümüz yeterli değilse osilatör ile anten arasına
‘yükseltici kat’lardan (amplifikatörlerden) birini
ekleyebiliriz.

Heterodinli (karıştırmalı) CW verici: Bir adet kristal osilatör ile VFO’dan elde edilen
sinyallerin karıştırılıp (mikser) filtrelendikten sonra bir A-sınıfı ön yükselteç katı ile
kuvvetlendirilip PA yükseltece gönderilmesiyle oluşur...

4.) Modülasyon (Emisyon) Nedir?

“Modülasyon” sinyalleri daha uzağa ve daha az bozularak taşımamızda yardımcı olan bir
haberleşme yöntemidir. Bu işlem, haberleşme bilgisini içeren sinyalin “taşıyıcı dalga”
(ing.carrier) adlı daha yüksek frekanslı bir dalgaya bazı özel devreler sayesinde
bindirilmesiyle gerçekleşir. “Demodülasyon” ise modülasyon işleminin tersine, yani alıcı
antene gelen taşıyıcı sinyalin üzerinden asıl haberleşme bilgisinin ayıklanması (süzülmesi)
işlemidir.

Her modülasyon işleminde temel mantık aynıdır: Bir adet ‘taşıyıcı sinyal’ ve bir de onun
üzerine bindirilmiş (iletişim bilgisini içeren) ‘modüle edici sinyal’. Modülasyon çeşitleri ise
bu taşıyıcı (hamal) dalga üzerine
bindirilen bilginin taşınma biçimine göre
değişir.

a) AM (Genlik Modülasyonu/Amplitude
Modulation): Bu modülasyon türünde
bilgi, taşıyıcı sinyalin genlik değişimleri
şeklinde saklanır ve havada öyle iletilir.
Alıcıya vardığında ise yüksek frekanstaki

26
taşıyıcı filtrelenir (süzülür) ve geriye düşük frekanstaki iletişim bilgisi kalır...

b) SSB (Tek Yan Bant – Single Side Band): Genel AM işlemlerinde sıkça karşılaşılan bir
sorun da gereğinden fazla bant kullanımıdır. Bu SSB modülasyon yönteminde ise birkaç ek
devre yardımıyla gereksiz yer kaplayan sinyallerin atılması sonucu bant tasarrufu sağlanır.
Düzenekte kullanılan “dengeli modülatör” taşıyıcıyı bastırmaya yarar.

c) FM (Frekans Modülasyonu/Frequency Modulation): Bu modülasyon yönteminde ise

bilgi, taşıyıcı sinyalin frekans değişimleri şeklinde yüklenip havada o şekilde iletilir.

5.) Basit Bir Alıcı

Bu bölüme kadar iletişim sinyallerinin havada nasıl bozulmadan

gönderebileceğimizi görmüştük. Şimdi ise bu sinyallerin kapan
devreler yardımıyla (rezonans devreleriyle) havada nasıl yakalayıp
nasıl demodüle edildiğini inceleyeceğiz.

27
a) Süperheterodin Alıcılar: İki farklı frekansa sahip iki EMD’yı özel devreler yardımıyla
karşılaştırılmasına “heterodin” denir.

b) CW ve SSB Alıcılar:

c) FM Alıcılar:

6.) Rölenin Yapısı (Repeaters/Tekrarlayıcı)

FM iletişimi yapan telsizlerin simpleks görüşmelerde yetersiz kaldığı durumlarda röle

dediğimiz cihazlara ihtiyaç duyarız. Röleler aldıkları zayıf dalgaları güçlendirerek tekrar
havaya dağıtırlar ve telsizlerin kapsama alanını genişletirler; bu nedenle hem alıcı hem de
verici özelliklerine sahiptirler.

28
Örnekler (Bölüm F):

1.) Beta katsayısı 100 olan bir transistörün girişine 10mA akım uygulanmaktadır. Çıkışta
kaç Amperlik bir akım beklenir?

2.) 455 kHz ara frekanslı bir alıcı, 3775 kHz’i dinlemek üzere ayarlanmıştır. Lokal
osilatör frekansı sinyal frekansından büyük olduğunada bu alıcının hayali frekansı
(imaginal frequency) kaçtır?*
a) 2865 kHz
b) 3320 kHz
c) 4230 kHz
d) 4685 kHz

3.) Bir SSB vericisinin dengeli modülatör çıkışında aşağıdakilerden hangileri vardır?*
a) Tam taşıyıcılı tek bant
b) Tam taşıyıcılı çift yan bant
c) Sadece tek yan bant
d) Sadece çift yan bant

4.) Aşağıdaki verici çıkış kat tiplerinden hangisinde diğerlerine göre daha çok harmonik
üretilir?*
a) A sınıfı
b) B sınıfı
c) AB sınıfı
d) C sınıfı

5.) 144 MHz’in üçücü harmoniği hangi banta düşer?*

a) UHF
b) VHV
c) HF
d) FM boarcast
e) SHF
f) Hava Bantı

6.) AGC katının açılımı nedir?*

a) Amplifikatör güç kontrol

29
 b) Alt geçiren filtre
c) Otomatik çıkış kontrol
d) Otomatik kazanç kontrolü

7.) Sabit uzunlukta bir anteni farklı frekanslarda kullanırken en iyi verim için
aşağıdakilerden hangisi kullanılmalıdır?*
a) Anten Turner b) Anten Amplifikatörü c) Anten Yüksetici d) Osilatör

8.) Transistörlü bir C sınıfı amplifikatör için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?*

a) Sürülmediği takdirde kolektör akımı çeker
b) Randımanı en düşük amplifikatör sınıfıdır
c) Çıkışında mutlaka bir filtreleme devresi vardır
d) SSB ve FM vericilerde kullanılır

9.) Bir sinyalin taşıyıcı dalga üzerine bindirilmesine .................... denir.*

10.)Telsiz telgraf vericilerinde genellikle ............... modülasyonu kullanılır.*

11.)Verici ile HF anten arasına ........................... filtre kullanılması uygundur.*

12.)Aşağıdakilerden hangisi ana osilatör frekansını kontrol edebilmek için bir FM vericiye
eklenen katlardan değildir?*
a) Osilatör düzeltici
b) Diskirminatör
c) Frekans çoğaltıcı
d) Kristal osliatör

13.)Yandaki şekil ne devresidir ?*

a) AM verici
b) FM alıcı
c) Osilatör
d) Dengeli (balans) modülatör

30
 TEKNİK TEST 1

1.) Girişine 10kHz’lik bir sinyal verilen bir frekans katlayıcıdan 120 kHz’lik bir çıkış
isteniyorsa, aşağıdaki devrelerden hangisine ihtiyaç duyulur?
a) Bir frekans dörtleyici ve bir frekans beşleyici
b) Bir frekans üçleyici ve bir frekans bölücü
c) Bir frekans dörtleyici ve bir frekans üçleyici
d) Frekans beşleyici

2.) 7000-7100 kHz frekansı hangi banda düşer?

a) UHF b) VHF c) HF d) LF

3.) Frekans arttıkça antenin boyu:

a) Artar b) Azalır c) Değişmez d) İlgisi yoktur

4.) Bir LC rezonans devresindeki rezonans formülünü yazınız...........................

5.) Bir tel dört eşit parçaya kesiliyor ve paralel olarak bağlanıyor. Ana telin direnci bu
sistemin direncinin kaç katıdır?
a) ¼ b) 4 c) 8 d) 16

6.) 10MHz’deki çeyrek dalga antenin boyu yaklaşık olarak kaç metredir?
a) 30m b) 20m c)15m d) 7.5m

7.) Bir kristal osilatörün çıkış frekansı öncelikle neye bağladır?

a) Çıkış genliğine
b) Transistörün kazancına
c) Osilatörün tipine
d) Kristalin frekansına
e)
8.) Hangisi geniş bantlı ve devamlı bir enterferans kaynağıdır?
a) Bir elektrik anahtarı
b) Bir flüoresan lamba
c) Kolektör ve fırça teması zayıf bir elektrik motoru
d) Bir mikrodalga verici

9.) Paralel bağlı 12ohm, 15ohm, 20ohm’luk üç direncin eşdeğeri kaçtır?

a) 56ohm b) 47ohm c) 2ohm d) 5ohm

10.) Paralel bağlı 12pF, 15pF, 20pF’lık üç kondansatörün eşdeğer kapasitansı nedir?
a) 5pF b) 12pF c) 47pF d) 56pF

11.) 144MHz’in üçüncü harmoniği aşağıdakilerden hangisi olabilir?

a) FM boardcast b) Halk bandı c) VHF bandı d) UHF bandı

12.) Renkleri sırasıyla Kahverengi, Kırmızı, Kırmızı ve Altın olan direncin değeri ve
toleransı nedir?
a) 1.2 %2 b) 14M %5 c) 1.2k %5 d) 14k %1

1
13.) Kondansatörün levhalarının alanı büyüdükçe kapasitesi?
a) Artar
b) Azalır
c) Değişmez
d) Levha alanı ile kapasitenin alakası yoktur

14.) Uçları arasındaki gerilim nedeni ile enerji depolayan elektronik devre elemanı
hangisidir?
a) Bobin b) Direnç c) Kapasitör d) Entegre

15.) Şekildeki devrede C1=1nF, C2=2nF, C3=1nF,

C4=3nF, C5=3nF, C6=3nF ise eşdeğer sığa kaçtır?
a) 0.5pF
b) 2pF
c) 1.5nF
d) 2nF

16.) Frekans Spektrumunda 30-300MHz arasındaki banda ne denir?

a) HF c) UHF d) VHF e) SHF

17.) Yayın frekansının 4.harmoniğinde kurulan λ/4 antenin uzunluğu 3m olduğuna göre
vericinin yayın frekansı nedir?
a) 5MHz b) 25Mhz c) 75MHz d) 100MHz

18.) Seri bağlı üç kondansatörün üzerine 70V’luk gerilim uygulanmaktadır. C1’in

üzerine düşen gerilim kaç volttur? (C1=1uF, C2=2uF, C3=4uF)
a) 70V b) 40V c) 20V d) 10V

19.) 47uF’lık bir kondansatörün 50Hz’deki 240V’luk gerilimdeki kapastif reaktansı

ortalama kaçtır? (Pi=3)
a) 90ohm b) 180K c) 1K2 d)70ohm

20.) Paralel bağlanan 100nF, 2.2uF, 14000pF’lık kapasitörlerin eşdeğer sığası nedir?
a) 1261uF b) 12214nF c) 2.314uF d)2.2114pF

21.) Bağlama kondansatörünün (coupling capacitor) kullanılma amacı nedir?

a) Doğru akıma engel alternatif akımı geçirme davranışı göstermesi
b) Devrenin rezonans frekansını azaltır
c) Alternatif akıma engel, doğru akımı geçirme fonksiyonu gösterir.
d) Devrenin rezonans frekansını azaltır

22.) Uzaydaki elektro manyetik radyo dalgalarının hızı:

a) 300MHz yukarısı için uygulanmaz
b) 3GHz altında hesaplanabilir.
c) frekansı ile doğru orantlıdır.
d) ortalama 300.106m/sn. dir.

23.) Güneş lekelerinin ve buna bağlı patlamaların HF haberleşmesini etkilediği

bilinmektedir. Bu etkinin periyodu kaçtır?
a) 10 gün b) 12 ay c) 5yıl d)11 yıl

2
24.) Şekildeki devreye uygulanan potansiyel 30
Volt ve R 1 =5, R 2 =10, R 3 =15 ohm olduğuna
göre A-B noktasındaki gerilim kaçtır?
a) 5V
b) 10V
c) 15V
d) 35V

25.) Şekildeki devreye uygulanan gerilim

10V’tur. R 1 =800Ω ,R 2 =3K ,R 3 =2K
ise “X” noktasından geçen akım kaçtır?
a) 1A
b) 2mA
c) 3mA
d) 4mA

3
 TA2KT – Haberleşme Birimi
AAKE HABERLEŞME NOTLARI

“Olağanüstü Hal ve Acil Durum Haberleşmesi”nin Yönetmelikteki tanımı:

Doğal afetlerde, beklenmedik olaylarda, can ve mal emniyeti ve Mili Güvenlik ile ilgili olarak mahalli,
bölgesel veya yurt çapında Başbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimi ve Sivil Savunma teşkilatına
yardımcı olmak üzere, olay mahallindeki en üst düzey mülki amirin talimatı ile ilgili kamu kurumunun
yönetimi altında amatör telsizciler tarafından ilgili birimlerle veya kendi aralarında yapılan telsiz
haberleşmesi.

Telsiz: Elektro-manyetik dalgaların havada yayılmasıyla haberleşmeyi sağlayan cihazlardır.

Çeşitleri: PMR, (portable) El telsizi, (mobil) Araç telsizi, Sabit telsizler...

Bunlardan PMR (halk bandını kullanan telsizler) dışındaki tüm telsizlerin kullanımına kanunlarla
belirli düzenlemeler getirtilmiştir.

Radyo Amatörlüğü coğrafi ve politik sınır kavramlarının dışında uluslararası bir uğraştır. Bu farklı
dilleri konuşan toplulukların sorunsuz haberleşmesi için uluslararası geçerliliği olan işletme kuralları
mevcuttur.

ITU – Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telecommunication Union) (Birleşmiş

Milletlere bağlı)
TK – Telekomünikasyon Kurumu (Ulaştırma Bakanlığına bağlıdır)

Çağrı işareti: Her telsiz istasyonuna bir çağrı işareti verilmesi ve bu işaretin bu istasyonun yaptığı her
haberleşmede kullanılması kesin bir zorunluluktur. Çağrı işareti bu anlamda o istasyonun kimliğidir..

Çağrı işaretleri üç kısımdan oluşur:

a) Önek: İstasyonun tescilli olduğu ülkeyi tanıtıcı ve BM’lere bağlı ITU tarafoından belirlenen
bir ön ektir.
b) Bölge: İstasyonun ülke içindeki bulunduğu bölgenin sayısıdır.
c) Sonek: İstasyonun bulunduğu bölge içinde aldığı kendine ait kodudur.

TA2KT
 Belli Başlı Ülkelerin Önekleri
Avrupa Avrupa Amerika Mors Fonetik Alfabe
DL Almanya PA Hollanda W A.B.D. a.- A Alfa Ankara
DK N a-... B Bravo Bursa
DH SM İsveç K a-.-. C Charlie Ceyhan
DA AB aÇ Çankırı
DM SP Polanya AC a-.. D Delta Denizli
DJ AD a. E Echo Edirne
LA Norveç AG a..-. F Foxtrot Fatsa
EA İspanya a--. G Golf Giresun
CT Portekiz VE Kanada a.... H Hotel Hopa
F Fransa VY a.. I India Isparta
FE OK Çek aİ İzmir
FD XE Meksika a.--- J Juliet Jale
YO Romanya a-.- K Kilo Kayseri
I İtalya CE Şili a.-.. L Lima Lüleburgaz
IK ON Belçika a-- M Mike Manisa
IZ LU Arjantin a-. N November Nazilli
IT OM Slovakya a--- O Oscar Ordu
PY Brezilya aÖ Ödemiş
HA Macaristan OE Avusturya a.--. P Papa Pazar
HG a--.- Q Quebec
OH Finlandiya Asya a.-. R Romeo Rize
RA Rusya YC Endonezya a... S Sierra Samsun
UA YB aŞ Şarköy
HH Haiti a- T Tango Trabzon
YU Yulgoslavya VU Hindistan a..- U Uniform Urfa
YT aÜ Ünye
BY Çin a...- V Victor Van
G İngiltere a.-- W Whiskey İkive
M JA Japonya a-..- X Eks-Ray İkiz
JD a-.-- Y Yankee Yalova
T9 Bosna Hersek JN a--.. Z Zulu Zonguldak
JK
9A Hırvatistan JI a----- 0 Zero Sı-fır
a.---- 1 One Bi-ir
HB9 İsviçre 4X İsrail a..--- 2 Two İ-ki
4Z a...-- 3 Three Ü-üç
a....- 4 Four Dö-ört
Türkiye Komşular JY Ürdün a..... 5 Five Be-eş
TA "A"lar için SV Yunanistan a-.... 6 Six Al-tı
TB "B"ler için LZ Bulgaristan a--... 7 Seven Ye-di
TC 4J Azerbeycan Afrika a---.. 8 Eight Se-kiz
Özel
YM aktiviteler 4L Gürcistan SU Mısır a----. 9 Nine Do-kuz
EK Ermenistan
Güney
sonekler EP İran ZS Afrika
K Klüp YI Irak R-S-T
X Eğitim YK Suriye CN Fas 5- 9- 9-
Y Kadın 1B K.K.T.C. Readability
Z Geçici, Konuk 5B G.Kıbrıs 5A Libya Signal Streght
Tone
kesme
/P Portatif Okyanusya
/M Mobil (Araç) VK Avustralya AKA Haberleşme için
/MM Deniz TA2RS Tarafından
/AM Hava ZL Y. Zelanda
 ANA KURALLAR:
1.) İletiler kısa, öz ve anlaşılır olmalıdır.
2.) Gerekmedikçe tekrardan kaçınmalıdır.
3.) Siyasi ve ticari mesajların amatör haberleşmede kesinlikle yeri yoktur.
4.) Afet durumu ve olağanüstü hallere dışında üçüncü şahıslarla ilgili mesaj aktarımı yasaktır.
5.) Haberleşmede nezaket ve ahlak kurallarına uyulması zorunludur. Bunların ihlalinin belge
iptaline kadar varacak yaptırımlarla sonuçlanacağı unutulmamalıdır.
6.) Amatörlerin kodlu ve kriptolu haberleşmesi kesinlikle yasaktır.
7.) Röle frekanslarında haberleşme kısa tutulmalı ve konuşma aralığı bırakarak, bu aygıtların
esasen buluşma ve acil haberleşme hizmetleri için kurulduğu gerçeğine uygun davranılmalıdır.
8.) Haberleşme kayıt (log) defterinin tutulmasının yasal zorunluluk olmasını yanında enterferans
yapıldığının idda edilmesi gibi durumlarda taşıdığı önem yönünden itinalı tutulması gereği
unutulmamalıdır.
9.) ...
10.) .
vs... vs...

Q KODLARI:
Kod Anlamı
QRG frekans (?) Amatör Telsizcilik Belgesi Almak için
**QRL meşgul (?) ne yapmak gerekir:
*QRM enterferans (?)
*QRN st. gürültü (?)
TK’nın yılda iki defa (mayıs ve kasım)
QRO güç artır (?) düzenlediği sınavlarda B sınıfı için
QRP güç azalt (?) 50’den, A sınıfı için 75’ten yüksek not
QRQ gön. hız artır (?) almak ve mors sınavına girmek
QRS gön. hız azalt (?) gereklidir.
*QRT gön. Durdur (?)
QRU bitti (?)
Sınava girmek için gereken şartlar:
QRV alıma hazır (?)
QRW ist. frq. (?)
a) 12 yaşını bitirmiş olmak,
QRX zaman ? (UTC) b) İlkokul mezunu olduğunu
*QRZ Kim o? veya temel eğitime devam
QSB fading (?) edenlerin 6. sınıfa geçmiş
QSD gön. sorunu (?) olduğunu belgelemek,
**QSL alındı (?) c) Fotoğraflı sınav başvuru
**QSO görüşme
formu doldurarak nüfuz
*QSP ...istasyonuna aktar (?)
*QST Bülten cüzdanı fotokopisi, adli sicil
*QSX kHz'den dinle (?) belgesini TK ya göndermek.
QSY frq. değiştir
QTC kaç mesaj (?)
QTH mevki (?) Sınav Konuları:
QTR UTC (?) a) Teknik Konular
Kısaltmalar...
b) İşletme ile ilgili konular
CQ Genele Çağrı c) Kanun ve Yönetmelikle ilgili
DX Uzak mesafe İstasyon konular
DE Burası.... d) Mors Alfabesi ile uygulamalı
3x3 kuralına göre alma ve gönderme
CQ CQ CQ DE TA2xx TA2xx TA2xx
CQ DX CQ DX DE...
Amatör Telsiz İstasyonun Çalıştırılması ve Yetkiler:
a) Bir amatör telsiz istasyonu ancak sorumlu bir operatörün bulunması halinde çalıştırılabilir.
b) A sınıfı belge sahibi amatörler tüm istasyonlarda sorumlu operatör olarak görev yapabilirler.
c) B sınıfı belge sahibi amatörler ancak bu belge için izin verilen frekanslarda çalıştırılan
istasyonlarda sorumlu operatör görevi yapabilirler...
 (Amatör Telsizcilik Yönetmeliğinden)
Haberleşme Yöntemleri ve
Yapılmasına izin verilen haberleşmeler:
Madde 33: Olağanüstü hal ve acil durum telsiz istasyonlarının, görev yapacakları bölge içindeki acil
durumla ilgili tüm koordinasyon Başbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü
tarafından sağlanır. Olağanüstü hal ilanı ile görev alacak amatör telsiz istasyonları Sivil Savunma
Teşkilatının talimatı doğrultusunda haberleşme yaparlar.
Bu haberleşmelerin amatörler arası koordinasyonu ise Acil Durum Kontrol İstasyonu veya
istasyonları tarafından yapılır. Belirli bir bölgedeki acil durum haberleşmesini koordine etmekle
görevli bu amatör telsizciler TK’nin Sivil Savunma Bölge Müdürlüğü’ne bildireceği A sınıfı amatör
telsizcilik belgesi sahipleri arasından Sivil Savunma Bölge Müdürlüğü tarafından seçilirler. Bu
seçimde Sivil Savunma Teşkilatı bünyesinde yer alan A sınıfı amatör telsizcilik belgesine sahip
personele öncelik tanınır. Acil durumlarda diğer istasyonlar acil durum kontrol istasyonlarının
yönlendirmelerine uyarlar.
Olağanüstü hal ve acil durum haberleşmesinde görev alan amatör telsiz istasyonları olağanüstü
hal ilanı ile birlikte ancak,
a) Aynı görevi yüklenmiş olan diğer amatör istasyonlarla,
b) Olağanüstü hal ve acil durumlarda kullanılan kamuya ait istasyonlarla,
c) Ulusal acil durum ve olağanüstü hal nedeniyle çağrı yapan uluslararası haberleşme
yapabilirler.
Amatör telsizcilerin sivil savunma maksadıyla yaptıkları eğitim ve tatbikatlarla ilgili
mesajların metin kısmının başına ve sonuna “EĞİTİM”, iki istasyon arasında gönderilen tatbikat
mesajlarının başına ve sonuna da “TATBİKAT” sözcüğü ilave edilir.
 AKA - Arama Kurtarma Araştırma Derneği
AAKE 5. Kur Haberleşme Soruları
1.) Derneğimizin amatör telsizcilikte kullandığımızı çağrı kodu nedir?
a) T92CK
b) TA0U
c) TA2RS
d) TA2KT
e) TA9RO

2.) Aşağıdakilerden hangisi telsiz görüşmelerinde yasak değildir?

a) Genele açık frekanslardan kriptolu görüşmek
b) Normal şartlarda üçüncü şahıslarla ilgili haber iletmek
c) PMR’ları amatör telsizcilik belgesi olmadan kullanmak
d) Her çeşit frekansta dinleme ve gönderme yapmak
e) Röle üzerinden istediğimiz kadar kesintisiz konuşmak

3.) Aşağıdaki Q kodlarından hangisi alındı anlaşıldı anlamına gelir?

a) QSL
b) QSO
c) QRM
d) QST
e) QRT

4.) Aşağıda bir amatör telsiz istasyonunun çalıştırılması ve yetkiler hakkındaki bilgilerden
hangisi doğrudur?
a) Bir amatör telsiz istasyonu ancak sorumlu bir operatörün bulunması halinde
çalıştırılabilir.
b) A sınıfı belge sahibi amatörler tüm istasyonlarda sorumlu operatör olarak görev
yapabilirler.
c) B sınıfı belge sahibi amatörler ancak bu belge için izin verilen frekanslarda
çalıştırılan istasyonlarda sorumlu operatör görevi yapabilirler...
d) Bir istasyondan çıkış yaparken önce karşı tarafın çağrı kodu söylenir.
e) Hepsi

5.) Olağanüstü hâl ve acil durum haberleşmesinde görev alan amatör telsiz istasyonları
olağanüstü hâl ilanı ile birlikte ancak,
I) Aynı görevi yüklenmiş olan diğer amatör istasyonlarla,
II) Olağanüstü hâl ve acil durumlarda kullanılan kamuya ait istasyonlarla
III) Ulusal acil durum ve olağanüstü hâl nedeniyle çağrı yapan uluslararası
haberleşme yapabiliriler.
Yukarıdaki üç maddeden hangiler doğrudur?

a) I b) I, II, III c) II, III d) III e) I, III

Cevaplar: 1.D 2.C 3.A 4.E 5.B

 İnternet Bağlantıları:

https://www.antrak.org.tr/

Yükseltici sınıfları:
http://www.tpub.com/neets/book7/25e.htm

TA1DX Sözlük:
http://www.qsl.net/ta1dx/amator/a.htm