650310039 นายสถาพร ธัมมิกะกุล

คณะโบราณคดี สาขาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ปี1

โทร 0902182741

1 จากการวิเคราะ ของผม ผมมอง าการที่เห าคณะราษฎรไ เ ามามีบทบาททางการเมืองใน าน างๆ

นั่นประสบความสำเร็จและการเ ามาของเห าคณะราษฎร งผลใ เกิดการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาประเทศในหลายๆ
านไ าจะเ น านการศึกษา านสิทธิ เสรีภาพ านเศรษฐกิจ ผมจึงไ สรุปประเด็นตามนี้ครับเพื่อที่เราจะไ
เ าใจถึงความสำเร็จที่เห าคณะราษฎรไ เ ามามีบทบาทใน าน างๆนั่นเองครับ

านการศึกษา
ที่พลิกโฉมห าการศึกษาไทยในเวลานั่นอ างมากซึ่งจะแตก างจากรัฐบาล อนห า ที่จะเ นการศึกษา
ไปที่แ ชนชั่นบนและชนชั่นกลางเ นหลัก เพราะมอง าการจัดการศึกษาใ เ นวงก างนั่นเ นเรื่องที่สิ้นเปลื่อง องบ
ประมาณที่เสียไปชึ่งจะแตก างกับใน วงที่คณะราษฎรเ ามา ที่มอง าประชาชนไ าจะชนชั่นไหนก็ตามควรที่จะไ
รับการศึกษา มีสิทธิ์ มีเสียง และเ นเ าของประเทศ วมกันไ ใ ของใครคนใดคนหนึ่งอีก อไป และเพื่อใ ทุกคนนั่น
ไ ถูกชนชั้นนำกดขี่ และถูกเอาเปรียบไ เหมือนที่ านมา ดัง อความ อไปนี้่

” าราษฎรโ เ าก็โ เพราะเ นคนชาติเดียวกัน ที่ราษฎร ไ ถึงเ านั้นเ นเพราะขาดการศึกษาที่พวกเ า

ปก ดไ ไ ใ เรียนเต็มที่ เพราะเกรง าเมื่อราษฎรไ มีการศึกษา ก็จะ ความชั่ว ายที่พวกเ าทำไ และคงจะไ ยอมใ
เ าทำนาบน หลังคนอีก อไป” 1

งผลใ เกิด มหาวิทยาลัยธรรมศาสต และการเมือง (มธก.)  ขึ้นเ น “ตลาดวิชา” ที่ใ ประชาชนทุกคนมี

สิทธิ์ที่จะเรียนวิชาที่ องการไ และสามารถที่จะเ าถึงความ อง ามในเวลา อนห านั้น เ น เศรษฐศาสต รัฐธรรมนูญ
พรรคการเมือง ซึ่งเ ดสอนอ างเ ดเผยอีก วย

านสิทธิ เสรีภาพ
มีการเ นใ ประชาชน จักที่จะเรียน ในการที่จะใ สิทธิ์ของตนเองเพื่อมี วน วมในการพัฒนาประเทศ
หรือก็คือการเลือกตั่งนั่นเองดังในหนังสือสอน านเรื่อง ‘การปกครองของสยามสำหรับนักเรียน’ เขียนโดย พระยา
ประมวญ  วิชาพูล (วง บุญหลง) พ.ศ. 2476 จึงอธิบายไ า “ ใดไ เ น ออกเสียงเลือก จะ องเลือก แทนที่
ทำงานไ ดีและที่ไ วางใจไ ดีที่สุด าเราเลือกคนไ ดีเ น แทน เขาก็ทำงานของเราไ ไ ดี เราจะเสียใจภายหลัง ยิ่ง
เ น แทนราษฎรยิ่งสำคัญมากที่สุด เพราะ แทนราษฎร องไปเ นปากเสียงของราษฎรในสภา แทนราษฎร และ วย
เหลือราษฎรใ ไ รับความสุข ความเจริญตามความสามารถ” 2

จาก อความดั่งก าวนั่นสะ อนใ เห็นถึงการใ ความสำคัญกับประชาชนปลูก งจิตสำนึกในการเลือกตั่ง

ใ กับประชาชนเพื่อที่ประชาชนนั่นจะไ เลือกคนดีมีความสามารถและสามารถเ นตัวแทนของประชาชนเพื่อที่จะไ
นำประโยช มาใ กับประชาชนนั่นเอง อีกทั่งยัง มีการเผยแพ อุดมการ ประชาธิปไตยแ ประชาชนอ างก างขวาง
ทำใ ประชาชนไ ตระหนัก และเ าใจถึงความสำคัญของประชาธิปไตย
1สถา นป พนมยง ,ประกาศคณะราษฎร ฉ บ ๑ ๒๔ นายน ๒๔๗๕ , 24 นายน 2563. แห ง มา
https://pridi.or.th/th/libraries/1583202126

2The101.World , านห ง อเ ยนส ยคณะราษฎร (พ.ศ. 2475 – 2500) Online, 30 นาคม 2564.
แห ง มา https://www.the101.world/coursebook-2475
ด้
ด้
ส่
ข้
จ้
ป็
ม่
ห้
ถ้

ปิ
ล่
ห้
ผู้
ข้
ม่
ด้
ค่
ที่
ห้
น้
บั
ว่
ว้
ด้
ม่
ห้
น์
ง่
รี
น้
ป็
ดี
ห้
ห้
จ้
ด้

ห้
ด้
ล่
ว้
ด้
ห์
ปิ
ต้
ง่
อ่
ค์
รู้
ล่
ต่
ษ์

ด้
ต่
ท้
ป็
ย่
ด้
นั
สื
ข้
ปิ
ข้

ห้
ป็
ด้
ร์
ป็
ว่
ถ้
รี
ท้
ว่
ช่
รู้
ร์
จ้
ด้
ด้
ด้
ย่
ด้
มั

ข้
ผู้
ล่

อ่

ล่
ข้
ห้
ผ่
บั
ด้
ช้
ม่
ที่
ว่
ร่
ป็
รู้
ข้
ต้
ด้
รู้
ม่
ผู้
ต้
ส่
ต่
ข้
ด้
มิ
ด้
จ้
ม่
ห้
ว้
ร่
ถุ

ว่
ป็
ข้
ต่
ช่
ป็
ห้
รู้
ป็
ต่
ผู้
ว่

ณ์
ก่
ส่
ห้
ด้
ก่

ป็
ป็
ร้
ร่
ฝั่
ด้
ผู้
น้
น้
ป็

ม่
ว้
ว่
ห้
ม่
มิ
ช่
ถุ
จ้
ด้
ต่
ก่
น้
ป็
ว้
ด้
ผู้
จ้
ต่
มี
ต้
ย่
ร์
ห้
ม่
ล่
ว้
ผู้
ที่
ต่
ห้
ช่
ด้
ด้
ด้
 านเศรษฐกิจ
ภายหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองคณะราษฎ ไ มีความพยายามที่จะพัฒนาเศรษฐกิจไปใน
ทิศทางที่ดียิ่งขึ้นเพื่อใ เกิดประโยช แ ราษฎร วนให มากที่สุดซึ่งเราจะเห็นไ จาก หลัก ๖ ประการของคณะ
ราษฎ ที่มี อหนึ่งระบุ า “จะบำรุงความสุขสมบูร ของราษฎรในทางเศรษฐกิจ โดยรัฐบาลให จะหางานใ ราษฎร
ไ ทำโดยจะวางโครงส างทางเศรษฐกิจไ ป อยใ ประชาชน องอดยาก

โดยยกตัวอ างที่เห็นชัดที่สุดคือ ระบบเศรษฐกิจดังก าวมีลักษณะเ นระบบทุนนิยมโดยการนำของรัฐ

ก าวคือ สนับสนุนบรรดานายทุน อย าราชการ อ าแ าราย อย และชาวนา ร่ำรวยเ นอันดับแรก แ ก็มิไ
ขัดขวางการขยายตัวของนายทุนอุตสาหกรรมให และทั้งหมดนี้ องอ ภายใ การควบคุมของชาติ ซึ่งหมายถึงระบบ
ราชการที่สั่งการโดยจอมพล ป.พิบูลสงคราม

รัฐ องซื้อที่ดินจากเ าของเดิมเ นครั้งคราว และรัฐ องขายที่ดินเห านั้นแ ชาวนาคนไทยทุกคนจะ อง

มีที่ดินไ เ นกรรมสิทธิ์ตามควรแ อัตภาพ ชนชั้นกลางขนาด อมจะ องรวมตัวกันในการผลิตและการ าในรูปสหกร
โดย าง ายยังคงเ นเ าของใน จจัยการผลิต ดังนั้น ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมโดยการนำของรัฐดังก าว ก็คือ
ระบเศรษฐกิจแบบชาตินิยม นั่นเอง ก าวโดยสรุป เศรษฐกิจสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ใน วง พ.ศ.2481-2487
มีลักษณะดังนี้ คือ รัฐเ า วมในการลงทุนเ นรัฐวิสาหกิจ สนับสนุนใ างชาติเ ามาลงทุนไ โดยรัฐบาลใ การ ง
เสริมและความ วมมือในการลงทุน

บทสรุป

สำหรับตัวผมนั่นผมไ มอง าสิ่งที่คณะราษฏ ทำเ นเหมือนการเ นทางให ๆใ กับประชาชน โดยที่

ประชาชนนั่นมีสิทธิ์ที่จะไ เลือกบทบาท สิทธิ ของตัวเองเ นสิ่งที่สำคัญซึ่งนับไ าเ นสิ่งที่ ถูก อง ตามครรลองของ
หลักมนุษ ธรรมไ าจะเ นการ งเสริมโอกาสทางการศึกษาที่ทั่วถึงแ ทุกชนชั้น และ การใ โอกาสที่ใ ประชาชนไ
เลือก แทนราษฎร เพื่อประโยช แ ตัวประชาชนเอง และไ าจะเ นเรื่องการสนับสนุนบรรดา อ า ชาวนาและ
าราชการ างใ มีรายไ ที่เ ามา มากขึ้น หรือจะเ นเรื่องของการที่สอนใ ประชาชนม่ีความนึกคิดเ นของตัวเอง
ก าคิด ก าที่จะแสดงออก ก าที่จะวิพาก วิจาร อ างตรงไปตรงมานั่นละสิ่งที่ไ ก าวถึงไ ไ อีกเรื่องหนึ่งเลยคือ
การที่แนวคิดของคณะราษฎรนั่นประสบความสำเร็จทางความคิด เพราะในยุคสมัย จจุบันนี้ประชาชนสามารถที่จะ
วิจาร ชนชั่นปกครอง ไ อ างตรงไปและตรงมา โดยไ กลัวที่จะ องวิจาร ซึ่งนั่นคืออุดมการ ที่คณะราษฎรไ ง
ทอดมาใ คนยุค จจุบัน ซึ่งที่ผมไ ก าวมานั่นคือสิ่งที่เห าคณะราษฎรไ ง อแนวความคิดนี้ใ กับคน นให ใน น
อไปอีก วย
ด้
ช้
ต่
ด้
ล่
ล้
ต้
ต่
ณ์
ร์
ผู้
ว้

ฝ่
ห้
ด้
ป็
ย์
ล้
ต่
ข้
ย่

ร่
ห้
ปั
ม่
ป็
ว่
จ้
ด้
ห้
ข้
จ้
ร้
ว่
ด้
ร่
ด้
ด้
ป็
ว่
ข้
ย่
ล้
ป็
ปั
ส่
น์
ก่
ด้
น้

น์
ก่
ล่
ก่
ล่
ข้
ม่
ป็
ย์
ล่
ร์

ส่
ญ่
ป็
ห้
ณ์
ป็
ณ์
พ่
ต้
ล่
ร์
ญ่
ค้
ย่
ม่
ด้
ล่
ป็
ม่
ค้
ม่
ย่
ต้
ว่
ส้
ต้
ต้
ย่
ป็
ล่
ต้
ป็
ห้
ก่
ต่
ยู่
ด้

ห้
ส่
ม่
ก่
ณ์
ต่
ต้
ด้
ห้
ด้
ข้
ว่
ปั
ป็
ผู้
ม่
ล่
ด้
ห้
ป็
ม่
ช่
ต้
ม่
ณ์
ห้
พ่
ด้
ค้
ต้
ป็
ค้
ห้
รุ่
ล่
ห้
ห้
ต่
ม่
ส่
ด้
รุ่
ส่
ด้
ด้
ณ์
 2 อ างที่เรา กัน านับตั่งแ 2475 ทางรัฐบาลไ มีความพยายามที่จะกระ นเศรษฐกิจใ ดียิ่งขึ้นโดยไ
มีการลงทุนกับ างชาติมากขึ้น จากคำก าวของ นายมนัส โอกากุล ซึ่งไ ก าว า “ราคา าวเปลือกเกวียนละ 20
บาท ทองคำหนัก 1 บาท 20 บาท าวสวยใ ชามตราไ 1 สตาง มี 3 สตาง รับประทาน าว มไ หนึ่งอิ่ม าวแกง
ราดห าจานละ 5 สตาง วยเตี๋ยวน้ำชามละ 3 สตาง บะหมี่ มยำใ หมูบะ อโปะห า พ อมตั้ง ายและหนวด
ปลาหมึกชามละ 5 สตาง น้ำแข็งกดราดน้ำหวานสีแดง-เขียว 1 สตาง ยาขัดกีวีตลับละ 5 สตาง สูทเสื้อนอก
กางเกง าปา มบีชอ างดีในสมัยโ นชุดละ 4.50 สตาง เสื้อเชิ้ตตัวละ 35 สตาง น้ำมันใ ผมยี่ อยา ดเ และ
น้ำหอมของฝรั่งเศส คนไทยสมัยโ นใ ของนอกทั้งนั้น เพราะพระคุณของชาวนาที่ ง าวออกไปขาย างประเทศ” 3
สะ อนใ เห็นถึงการที่รัฐบาลไ พยายามที่จะกระ นเศรษฐกิจใ ดียิ่งขึ้นก าเดิม มีการ าขายกับชาติอื่นๆไ าจะเ น
ชาติเอเชีย และ ก็ชาติตะวันตก มากขึ้น

แ แ วในที่สุดก็เกิดเหตุการ ที่ งผลกระทบ อเศรษฐกิจเ นอ างมาก หากจะก าวถึงเหตุการ ใน

ประวัติศาสต โลกที่ งผล อไทย ก็คงจะหนีไ นเหตุการ ในสงครามโลกครั่งที่ ๒ ซึ่งเ นเหตุการ ที่ งผลกระทบ
อ างเ นวงก าง ในขณะที่รัฐบาลไทยไ เ า วมเ นภาคีกับ ายอักษะ และไ ประกาศสงครามกับสหรัฐอเมริกาและ
อังกฤษ วึ่งการประกาศสงครามกับประเทศมหาอำนาจทั่ง๒ประเทศนี้ยอม งผลกระทบเ นอ างมาก โดยผลกระทบ
จากสงครามโลกในครั่งนั่นไ เ นตัวแปร งผลกระทบ อเศรษฐกิจในเวลานั่นเ นอ างมาก โดย นายมนัส โอกากุล ไ
ก าวไ า “เมื่อเกิดสงครามเกิดขึ้น ไทยก็ขาดแคลนสิ่งของเห านั้น เพราะเ น ายอักษะ วนญี่ นมี ญหา
ทางการเงิน อนจะตัดสินใจพิม ธนบัตรขึ้นใ เองเรียก าแบง “กงเต็ก” ซึ่งทำใ าเงินของไทยตกอ างหนักทันที
ราคาสิน า างๆ ถีบตัวสูงขึ้น เ น ยาแอสไพรินเม็ดละ 1 สตาง เพิ่มเ นเม็ดละ 1 บาท, าวเปลือกเกวียนละ 20
บาท ราคาเพิ่มเ นเกวียนละ 400-500 บาท, ทองคำบาทละ 20 บาท ราคาเพิ่มเ นบาทละ 400 บาท หรือแ กระทั่ง
น้ำมันเบนซินขาดตลาด จึง องหันมาใ านหินแทน 4 แสดงใ เห็น าสงครามนั่นไ อใ เกิดผลกระทบเ นอ างมาก
ในเรื่องของเศรษฐกิจที่กำลังจะเติบโตขึ้นในประเทศไทยกลับแปลผันกลายเ นตกต่ำไ เพียงในเวลาไ นานเ านั่นเอง
จากเหตุการ ทั่งหมดทำใ ทางรัฐบาลไ พยามยามที่จะแ ไข ญหาในเรื่องของเศรษฐกิจใ เต็มที่ที่สุด

และเมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลงในวันที่ 16 สิงหาคม 2488 ประเทศไทยในฐานะที่เ นพันธมิตรกับ

ญี่ นในการสงคราม จึงถูกนับรวมเ น แ สงคราม วย แ ารัฐบาลไทยไ ประกาศ า การประกาศสงคราม อ
สหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรเ นโมฆะซึ่งทำใ ทางการทย องปรับความเ าใจกับสัมพันธมิตร ซึ่ง
สหรัฐอเมริกามิไ ถือไทยเ นศัตรู ตามประกาศของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา โดย นาย เจม เบิรน (James Byrnes)
างประเทศเ น ลงนาม แ รัฐมนตรี างประเทศอังกฤษ นายเออ เนส เบวิน (Ernest Bevin) ไ ยอมรับทราบการ
โมฆะของการประกาศสงคราม ายๆ วันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๙ (เวลานั้น ม.ร.ว. เสนี ปราโมช เ นหัวห า
รัฐบาล) แทนไทยไ ลงนามกับ แทนอังกฤษ ที่สิงคโป ความตกลงนี้เรียก า "ความตกลงสมบูร แบบ เพื่อเลิก
สถานะสงคราม ระห างประเทศไทยกับบริเตนให และอินเดีย" ที่สำคัญคือ ไทย องคืนดินแดนของอังกฤษ ที่ไ
มาระห างสงคราม ใ าวสารโดยไ คิดเงินถึง ๑.๕ านตัน และ องชดใ าเสียหาย างๆที่เกิดขึ้นในสงคราม แ อ
มา ไทยเจรจาขอแ ไข โดย ายอังกฤษสัญญาจะ ายเงิน า าวสารใ าง

3SILPA-MAG.COM ,ผลกระทบจากสงครามโลกค ง 2 อประชาชน วไปในประเทศ, 7 นวามคม

2564, https://www.silpa-mag.com/history/article_78890

4 จากเ บไซ เ ยว น
ต่
ล่
ย่
ปุ่
ท้
ต่
ย่
น้
ป็
ว้
ว่
ว็
ผ้
ว่
ล้
ค้
ผู้
ห้
ต่
ณ์
ก่
ร์
ล์
ป็
ต์
ว้
รู้
ต่
ป็
ดี
ด้
ผู้
ก้
ว่
ส่
ด้
กั
ว่
ย่
ห้
ข้
ค์
ค์
ต่
ป็
ห้
ก๋
ต้
ฝ่
ด้
ต่
ต่
ป็
ง่
ด้
ช่
ณ์
ผู้
พ์
น้
น้
ป็
ข้
ส่
ม่
ป็
ช้
ต่
ช้
ผู้

ด้
ถ่
ด้
ล่
ส่
พ้
ข้
ร่
ส่
ม่
ช้
พ้
จ่
ต่
ด้
ป็
ญ่
ตุ้
ด้
ห้
ล้
ต่
ค์
ร์
ว่
รั้
ก่
ค์
ค่
ก้
ที่
ณ์
ม้
ข้
ว่
ฝ่
ปั
ห้
ก์
ป็
ค์
ต่
ล่
ต้
ห้
ต้
ต้
ค์
ร์
ย่
ว่
ห้
บ้
ค์
ส่
ป็
ด้
ต์
ช้

ส่
ว่
ด้
ล่
ค่
ป็
ว่
ตุ้
ทั่
ด้
ป็
ป็
ค์
ช่
ว่
ข้
ป็
ฝ่
ห้
ค์
ต้
ส่
ด้
ย่
ค่
ก่
ว่
ล่
ข้
ด้
ต่
ส์
น้
ค้
ป็
ห้
ป็
ย์
ห้
ป็
ข้
ห้
ส่
ข้
ข้
ส่
ร้
ย่
ส์
ต้
ณ์
ห้
ค์
ม่
ปุ่
ธั
ณ์
ณ์
ด้
ฉ่
ต่
ป็
ม่

ย่
ร์
ส่
ด้
ปั
ป็
ล่
ม่
ท่
ย์
น้
ว่
ต่
ม้
ข้
ย่
ด้
ต่
ต่
ป็
ด้
 และเมื่อจบการเจรจา รัฐบาลไ วมมือกับสหประชาชาติในการสถาปนาเสถียรภาพโลกและ ยกเลิก
กติกาสัญญาพันธไมตรีกับญี่ น และพ อมที่จะคืนดินแดน าง ๆใ ตามเดิมและถึงแ าสงครามจะสิ้นสุดลงแ ว และ
ภาระ าใ ายทางการทหารของญี่ นก็หมดสิ้นไป แ ประเทศไทยยังคงมีภาระให ดังที่ก าว าง นขึ้นมาแทนที่ อีก
ทั้งรัฐบาลยัง อง นฟูบูรณะประเทศภายหลังสงครามใ กลับ ภาวะปกติอ างไรก็ตาม หลังจากที่สิ้นสุดสงครามกรับ
บาลก็ไ เ ดประตูสำหรับติด อ าขายกับประเทศ าง ๆ อีกครั้ง หลังจากที่ตัดขาดการติด อไปใน วงสงคราม การ า
ภายในประเทศและระห างประเทศเติบโตขึ้น เห็นไ จากปริมาณการนำเ าและ งออก รวมทั้งจำนวนกิจการพาณิช
าง ๆ ที่เพิ่มมากขึ้น5 ซึ่งไ งผลใ ทุนสำรองเงินตราของประเทศมีสูงขึ้น และระบบเศรษฐกิจการเงินกำลังกลับเ า
ภาวะปกติ

5 น การเ ยน แ งประเทศไทย,จดหมายเห การพา ช ห งสงครามโลกค ง ๒

[Online],1944-1950.แห ง มา https://www.botlc.or.th/item/archive_item/00000134723
ต่
ศู
ย์
ค่
ด้
ช้
ปิ
จ่
รี
ต้
ฟื้
รู้
ห่
ว่
ด้
ส่
ปุ่
ต่
ล่
ด้
ค้
ร่
ที่
ห้
ปุ่
ร้
ตุ
ต่
ด้
ต่
ห้
ณิ
ต่
สู่
ย์
ลั
ห้
ข้
ย่
ส่
ม่
รั้
ม้
ว่
ที่
ล่
ต่
ข้
ต้
ช่
ล้
ข้
สู่
ค้
ย์