Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 9

Unang Markahan
Ika-3 at 4 Linggo

Modyul2: Lipunang Politikal: Solidarity at Subsidiarity

Panimula
Iyong natutuhan sa unang aralin na ang layunin ng lipunan ay ang kabutihang
panlahat na nararapat na natatamasa ng lahat at hindi ng illan lamang. Subalit sa
katotohanan ay mga paghihirap at kaguluhan na nararanasan ang bawat isa sa atin
sa halip na kaginhawan o kapanatagan ng loob. Ang mga insidente ng krimen,
kahirapan, traffic congestion lalo sa kalakhang Maynila, kawalang hustisya,
kahirapanay ilan sa mga problema na kinakaharap ng lipunang Pilipino. Bukod pa ito
sa pandemyang dulot ng COVID-19 na tinalakay sa unang aralin.

Tungkulin ng mga namumuno sa pamahalaan (nasyonal at lokal) na tugunan

ang mga nasabing suliranin. Sila ay inihalal upang masiguro na ang mga nasabing
suliranin ay mareresolba upang matiyak ang kagalingan ng lipunan na kanilang
pinamumunuan. Ang mga mamamayan ay katulad mo ay nararapat na sumunod at
galangin ang pasya ng mga namumuno at magbigay ng konstruktibong puna kung
may maling nagagawa ang nasa pamunuan hindi upang sila ay patalsikin sa pwesto
kundi upang maitama nila ang anumang pagkakamali sa sistema. Kailangan ng
mga lider ang kanilang nasasakupan upang matupad ag anumang kanilang ninanais
na pagbabago sa lipunan. Sa kabilang dako ang mga mamamayan ay kailangan ang
kanilang lider upang matugunan ang mga pangangailangang pamahalaan ang
nararapatna tumugon.

I. Layunin
Sa araling ito ay matutuhan mo ang kalikasan ng lipunang pulitikal at ang kahulugan
ng terminolohiyang subsidiarity at solidarity.
1. Naipapamalas ng mga mag-aaral ang pang unawa
sa kahulugan ng lipunang politikal, subsidiarity, at solidarity.
2. Nasusuri ang mga suliranin na nararanasan sa lipunang kinabibilangan.
3. Nasusuri ang mga halimbawa ng pagpapakita ng proseso ng lipunang politikal
na inilahad sa tulang nabasa.
4. Natataya ang mga isinagawang aksyon ng awtoridad sa lipunan sa
pamamagitan ng paglalagom ng mga panayam na ginawa batay sa
pagkumpleto sa tsart.
5. Nakagagawa ng paglalagom ng aralin.
Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng awtput mo.
A. Nakapagtatala ng mga angkop na kilos o gawi na nagpakita ng pagkatuto sa
aralin.
B. May mga tiyak na planong gawin ang mga naitalang angkop
C. May kalakip na pagninilay na nagpapakita ng pagbabago ng asal bunga ng
pagkatuto.

II.Mga Gawain

A. Paunang Pagtataya
Panuto: Basahin at unawain ang bawat katanungan. Piliin ang titik ng
pinakawastong sagot. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.

1. Ang kultura ay nangangahulugan ng mga sumusunod maliban sa isa…

A. nabuong gawi ng isang partikular na pamayanan.
B. sumasalamin sa mga tradisyon na ipinamana pa ng mga ninuno sa kain
C.gawing ipinilit sa mga tao upang isabuhay.
D. paraan ng pamumuhay ng mga sa isang bansa.

2. Ang katawagan sa pagsaayos ng lipunan na magkatuwang na isinasagawa ng

pamahalaan at mamamayan….
A. lipunang politikal B. lipunang sibil
C. lipunang ekonomiya D. lipunang malaya

3. Ang mga suliraning dulot ng COVID-19 ay gawain ng

A. lipunang politikal B. lipunang sibil
C. lipunang ekonomiya D. lipunang malaya

4.Ang ___________ay usapin ng pagkakaloob ng tiwala

A. pag-aaruga B. pagmamalasakit C. pamamahala D. pag-aasikaso

5. Kailangang____________ng mga mamamayan sa anumang adbokasiya na

makakapagresolba sa mga suliraning bumagabag sa lipunang kinabibilangan.
A. pangingialam B. pakikilahok C. pag-aaruga D. pagmamahal

6. Tumutukoy sa pagtulong ng mga mamamayan sa pamahalaan nang ganap ding

makapag-ambag sila sa ikakagaling ng lipunang kinabibilangan.
A. subsidiarity B. solidarity C . socialization D. substitution

7. Tumutukoy sa pagtutulungan ng mga mamamayan sa isa’t-isa habang gumagawa

ang pamahalaan ng estraktura upang ito ay maging ganap.
A. subsidiarity B. solidarity C. socialization D. substitution
8. Kanino nakadepende ang ikauunlad ng lipunan?
A.lider B. mamamayan C. negosyante D. lahat

9. Ang namumuno ay hindi dapat na ituring ang kanyang sarili bilang mas mahalaga
kaysa sa kanyang pinamumunuan, ang pahayag na ito ay______________
A. Tamas sapagkat siya ay inihalalal lamang ng mga mamamayan
B. Tama sapagkat siya ay tagapaglingkod ng kanyang mga nasaakupan
C.Mali sapagkat siya ay dapat sundin ng mga mamamayan.
D. Mali sapagkat siya ay boss ng mga mamamayan.

10. Ang nangungunang dapat isaisip ng mga lider at mamamayan

A. kaayusan sa kapaligiran B. kabutihang panlahat
C. katarungang panlipunan D. lagay ng ekonomiya

B. Pagtuklas ng Dating Kaalaman

Gawain 1

Panuto: Manood ng mga tatlong (3) video na naka uploadsa YouTube,

Facebookatsa iba pang social media platformukol sa isang partikular na suliranin sa
pamayanan. Maaaring mamili sa mga sumusunod na paksa; (drug addiction o
kriminalidad, teenage pregnancy, pagtigil ng kapwa mag-aaral sa pag-aaral,
pagiging talamak ng sugalan, domestic violence, at pagkagumon sa alak).
Pagkatapos maaring upload sa iyong facebook ang iyong video essay o kaya ay
gumawa ng portfolio na naglalaman ng iyong suhestiyon kung paano ito
mareresolba. Sundin ang pormat sa ibaba
Mga link ng video:
Drug addiction https://www.youtube.com/watch?v=bLrr_Q0j5cE
Kriminalidad https://www.youtube.com/watch?v=-5mgJ5AZLXg
Teen age pregnancy https://www.youtube.com/watch?v=Dqm-EwLZR4I
Pagtigil sa pag-aaral https://www.youtube.com/watch?v=SuVOXlfqQ28
Illegal na sugal https://www.youtube.com/watch?v=T3yNLhL58bI&pbjreload=10
Domestic violence https://www.youtube.com/watch?v=EZSvkzQTEkI
Pagkagumon sa alak https://www.youtube.com/watch?v=e5DxD6Tuxxw&pbjreload=10

Pormat ng pagtalakay
I.Ano ang suliraning iyong tatalakayin?
II. Gaanoito kalala (magbigay ng datos batay sa napanood halimbawa nito ay
numero
ng mga taong nakadaranas ng nasabing isyu)?
III. Paano ito mareresolba?
IV. Sino ang mga kasangkot sa pagresolba ukol dito?
V. Paano ito maiiwasan?
Mga Gabay na tanong

1.Anu-ano ang nadama habang pinapanood ang video na iyong natunghayan?

2. Anong suliranin ang tinatalakay nito?
3. Magbigay ng datos nito batay sa iyong napanood.
4. Paano ito mareresolba? Paano ka makikisangkot?

D. Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa

Gawain 2
Panuto: Basahin at unawain ang tula sa ibaba.

Ang Kabataan at Ang Lipunan

Isinulat ni: Marishyrl M. Ogale

Iba na raw ang kabataan sa panahon ngayon,
Panay social media at K pop culture ang tuon,
Hindi alintana ang hilahil at sa layaw lamang
daw nagugumon,
Samantalang maraming problema ang sa kanila
ay humahamon.
Naririyan pa rin ang mga krimen na dulot ay
kapahamakan,
Na kahit na mga inosente ay maaaring dulutan,
Ng mga taong ang nais sa kapwa ay kasamaan,
Isang bagay na dapat pagtuunan ng pansin kahit
ng kabataan.

Naririyan ang droga na hanggang ngayon ay
talamak,
Bisyo na ang susubok ay tiyak na
mapapahamak,
Problemang dulot nito ay magkakaugnay at tila
na ay magkakamag-anak.
Na dulot sa ibang iba pang suliranin ay lalawak,
Ang pagtigil sa pag-aaral isa sa hindi rin
maaaring ipagwalang bahala,
Magandang kinabukasan para sa mga nagsitigil
ay tila wala na.
Hindi lang dahil sa sayang ang pera ng balana,
Kundi ang kanilang mga pangarap ay maaaring
hindi magkabula.
Sa pagbanggit nito ay ano ang maaaring gawin
ng mga bata pa,
Paano sila makatutugon sa mga isyung
nakakabahala,
Paano mapapatunayan na ang bayan sila ang
pag-asa,
Upang ang mga suliraning nabanggit aay
mawala nang parang bula.
Pakikipagtulungan sa lipunan ay dapat nilang
gawin,
Sapagkat sila man ay dapat sumunod sa
hakbangin,
Na iuugit ng mga lider na ang atas ay dapat
nilang sundin,
Upang kagalingan ng lahat ay maabot na mithiin.

Mga Gabay na tanong:

1. Ano ang iyong nadama habang binabasa ang tula? Bakit?
2.Paano iilarawan ang mga kabataan sa pag-umpisa ng tula?
3. Anu-anong mga suliranin pa na hindi nabanggit sa tula na dinanas mo at ng
lipunan
na iyong kinabibilangan?
4. Ayon sa tula, paano raw tutugon ang mga kabataan sa nasabing isyu?
5. Bakit kailangang tumugon ng kabataang katulad mo sa mga nasabing isyu?
Gawain 3

Panuto: Mamili ng isa sa mga isyu na iyong tinalalakay sa Gawain 1. Patungkol dito
ay gumawa ng panayam sa inyong barangay official o bahagi ng inyong school
administration kung paano sila tumutugon sa nasabing isyu at paano makatutulong
ang kanilang nasasakupan partikularang mga kabataang katulad mo. Gamitin ang
tsart sa ibaba sa paglalagom sa panayam.

Mahalagang palaala: Maaaring gawin ang panayam sa video call, private message
sa Facebook, sa text. Kung gagawing personal ang panayam ay tiyakin ang social
distancing.
Isyu/suliranin na Gaanno ito kalala Anu-ano ang Anu-anong mga
tatalakayin sa mga ginagawa inaasahan nilang
barangay/paaralan ng nila bilang tugon ng
na nasasakupan lider. kanilang mga
nasasakupan
1. 1. 1. 1.

2. 2. 2. 2.

Mga Gabay na tanong

1. Anong isyu ang iyong tinalakay sa gawaing ito? Bakit mo ito napili?
2. Paano ito titutugunan ng lider na iyong nakapanayam?
3. Bakit mahalaga ang ganitong uri ng pagtugon?
4. Bukod sa nabanggit sa panayam, ano ano pa ang maaari mong itulong upang ito
ay masolusyunan?
5. Bakit mahalaga ang pagtutulungan ng mga lider at mamamayan upang
matugunan
ang suliranin sa lipunan?

D.Pagpapalalim

Basahin mo!
Ang pangunahing layunin ng lipunan ay maabot ang kabutihang panlahat na
iyong natutuhan sa unang aralin. Subalit sa dami ng suliranin na nararanasan sa
ngayon ay maaaring maging sagabal ang mga ito sa pag-abot ng nasabing layunin
na ang hatid sa bawat isa ay ang kagalingan ng bawat isa at ng lipunan sa
pangkalahatan. Tunay nga na nangangailangan ang lipunan ang pagsasayos upang
maharap ng pagpapaunlad ng lahat ang aspeto ng pagkatao ng bawat kasapi nito na
hahantong upang maiwasan ang kaguluhan sa pamayanan.
 Ang lipunang politikal ay ang sistema ng pagsasayos ng anumang suliranin
na bumabagabag sa bawat isa sa pamayanan. Ito ay magkatuwang na isinasagawa
ng pamahalaan at mamamayan. Ang mga lider sa lahat ng antas mula sa nasyonal
(Pangulo ng Pilipinas at lahat ng kapantay na sangay nito katulad ng Kongreso sa
pagsasagawa ng batas at Korte Suprema sa pagbibigay kahulugan sa mga batas
lalo na sa Saligang Batas) hanggang sa lokal (LocalGovernment Units o LGUs na
pinamumunuanng gobernador sa antas panlalawigan at alkade para sa mga lungsod
at munisipyo) hanggang sa pinakamaliit na yunit ng gobyerno, ang barangay ( na
pinangungunahan ng Kapitan katuwang ang mga kagawad na siya ring gumagawa
ng ordinansa na ipatutupad sa kanilang nasasakupan) ang siyang umuugit ng
diresyon at pagganap upang maresolba ang anumang suliranin lalo’t higit patungkol
sa kapayapaan at kaayusan (Peace and order) na pinangungunahan sa paglutas sa
isyu ng droga at krimen at mga kahalintulad na sitwasyon. Kasama rin sa
pinagtutuunan ng pansin ang sosyo-kultural na usapin katulad ng teenage
pregnancy,pagtaas ng drop-out rate sa mga mag-aaral na salik din sa pagtaas ng
krimen at kahirapan sa bansa. Upang matupad ito nararapat sa mga lider na may
kakayang umunawa sa kalagayan ng kanyang nasasakupan.

Ayon kay dating Pangulong Jose P. Laurel ay nararapat na sinasamahan ng

mga lider ang kanyang nasasakupan, namumuhay kasama nila, at umuunlad sa
iba’t-ibang aspeto ng buhay kasama sila. Ayon pa sa kanya ang ideya ng lider ang
siyang nangunguna subalit ito ay sinusundan ng kanyang puso upang
pagmalasakitan niya ang mga mamamayan. Ayon naman kay James Mc Gregor
Burns ang lider ay nararapat na maging transpormatibo kung saan kaya nya bigyang
motibasyon ang nasasakupan na magkaroon ng pagkakaisa sa pagiisip at higit sa
lahat sa kilos upang makatuwang niya ang mga ito sa pagkilos ng pagpapanibago
ng mga nais niyang maipatupad. Ayon pa sa kanya magagawa ito ng lider kung
pakikita nya ang kakayahang making sa kanilang mga suhestiyon upang magbunga
ng pagnanais ang mga mamamayan na kanyang nasasakupan ng kumilos ayon sa
pinagkasunduan. Higit pa rito dapat na isaisip ng mga namumuno na ang kanilang
pamamahala ay usapin ng tiwala. Kaya’t nararapat na sila ay may integridad,
katapatan, at isinaisip ang ikabubuti ng kanilang nasasakupan.

Katulad ng nabanggit nasa itaas katuwang ng mga lider ang mga

mamamayan upang maging ganap ang proseso ng lipunang politikal. Ang kanilang
pakikilahok sa pamunuan ng pamayanan lalo’t higit sa paggampan nito nang buong
sinseridad ay mahalaga. Halimbawa nito ay pagtawag sa kapulisan ukol sa
nalalamang insidente ng kriminalidad ay malaking bagay.

Dalawang prinsipyo ang naglalarawan sa mahalagang pagkakatuwang sa

pagganap ng proseso ng lipunang politikal, ito ay prinsipyo ng subsidiarity at
solidarity. Ang una ay tumutukoy sa pagtulong ng mga mamamayan sa pamahalaan
nang ganap ding makapag-ambag sila sa ikakagaling ng lipunang kinabibilangan
katulad ng pagbabayad ng buwis, pagvolunteer sa gawaing sibiko. Samantalang ang
pangalawa ay tumutukoy sa pagtutulungan ng mga mamamayan sa isa’t-isa habang
gumagawa ang pamahalaan ng estraktura upang ito ay maging ganap halimbawa
nito ay pagkakaroon ng kooperatiba sa lokalidad upang magkaroon ng
pagkakakitaan ang mga tao roon at ang pamahalaan sa pagpapautang sa
kooperatibong ito upang magkaroon ng puhunan.

Kabutihang panlahat ay dapat maging direksyon ng tunguhin ng

magkatuwang na pamahalaan at mamamayan upang maresolba ang kanilang mga
suliranin.

Mga Gabay na mga Tanong

Panuto: Isulat ang sagot sa kwaderno

1. Ipaliwanag ang kahulugan ng lipunang politikal.
2. Bukod sa nabanggit sa itaas ano-ano pa ang suliranin sa pamayanan na
nararapat na pagtuunan ng pansin. Pangatwiranan.
3. Ipaliwanag ang prinsipyo ng subsidiarity.
4. Ipaliwanag ang prinsipyo ng solidarity.
5. Ipaliwanag ang mga ideya nina Pang. Laurel at G. Burns ukol sa pamumuno.
6. Bakit mahalaga na magkatuwang ang pamahalaan at mamamayan nito.

E.Paghinuha ng Batayang Konsepto

Panuto: Ilagom ang iyong natutuhan sa araling ito sa pamamagitan ng pagpunan ng

salita sa graphic organizer sa ibaba.

https://www.canva.com/design/DAD9K-eV9fE/LnNQaZAq5riYMCeOmhMRIw/edit?category=tACZCqvLsQg
F. Pagsasabuhay ng Pagkatuto

Panuto: Kasama ang barkada, kapatid, o iba pang kaedad mong kabarangay,
bumuo ng plano kung paano makatutulong sa mga suliranin na nararanasan sa
inyong barangay. Buuin ang tsart sa ibaba. Isulat ang dalawang (2) suliranin na
inyong pagtutuunan ng pansin sa kolum A, kung paano ito isasagawa sa kolum B,
kelan ito tuwing kelan ito isasagawa sa kolum C, at aepekto nito sa lipunan sa kolum
D.

Mga suliranin sa Paano ito Tuwing kelan ito Epekto nito sa

aming barangay isasagawa isasagawa lipunan
na pagtutunan ko
ng pansin asama
ng kapwa ko
kabataan.

1.

2.

G. Pagninilay

Panuto: Sumulat ng sanaysaysay uko sa natutuhan sa aralin.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

III. Pagtataya

Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap sa bawat bilang. Isulat sa

kwaderno ang pinakawastong sagot.
1. Lahat ay sakop ng lipunang politikal maliban sa isa.
A. pandemyang kumakalat B. labis na kahirapan
C. pagkalulong sa droga D. pagdami ng bata sa lansangan.

2. Mahalaga ng kaalaman ng mga kabataan sa mga suliraning lumalaganap sa

lipunan ito ay sapagkat_________
A. sila ang nakararami sa pamayanan B. sila ang unang apektado
C. sila ang pag-asa ng bayan D. pagod na ang nakatatanda

3. Bakit nararapat na maging huwaran ang lider sa kanyang mga nasasakupan?

A. siya ang modelo ng pagiging mabuting mamamayan
B. siya ang namumumo sa isang lipunan
C. mabigat ang responsibilidad sa kanyang mga balikat
D. nangangilangan siya ng pakikiisa ng mga mamamayan

4. Ang mga kabataan ay dapat humandang humawak ng pamumuno sa lipuan ito ay

sapagkat______
A. sa kanila nakasalalay ang kinabukasan
B. makabago ang kanilang pananaw sa buhay
C. sila ay bahagi ng lipunan
D. magreretiro na ang mga nakatatanda

5. Sa pamamagitan ng pulis at militar ay nasisiguro ng pamahalaan ang kaayusan

sa
ating mga kalsada, bakit mahalaga para sa mga mamamayan ang makiisa sa
kanila?
A. upang mapadali ang kanilang trabaho
B. upang hindi pa makadagdag sa suliranin
C. upang maresolba ang isyu ukol sa katahimikan
D. upang hindi na mangailangan pa na ideklara ang batas militar.

6. Bakit dapat tanggapin ng pamahalaan ang kritisismo ng mga mamamayan?

A. upang maging panukat sa epekto ng ipinatupad na programa
B. kasama ito sa karapatan ng mga mamamayan.
C. hindi nila mapipigilan ang mga pagpuna
D. ang desisyon ay nasa liderato pa rin ang magpapasya

7. Paano maipapakita ang subsidiarity?

A. sa pagbabayad ng buwis
B. sa paghihintay ng ayuda. mula sa DSWD
C. sa pagsasabi ng hinaing sa social media
D. sa pagbabantay sa taglay na karapatan

8. Ano ang dapat gampanan ng pamahalaan sa prinsipyo ng solidarity?

A.pagpapatupad ng batas B. pagbibigay estraktura
C. pagplano ng ayuda D. pagsisiguro ng katapatan

9. Ang pamumuno kung saan ang lider ay direktang umuugit kasama ang
nasasakupan upang maipatupad ang hangad na pagbabago.
A. epektibo B. transpormatibo
C. demokratiko D. maasahan
10. Pinakamalaking magagawa ng mga mamamayan sa kanilang pamahalaan
A. pakikiisa B. pagdarasal C. pagpuna D. pagbabantay

Kamusta na mga bata? Naisakatuparan ba ng maayos ang

mga gawain sa modyul na ito?

Kung oo, binabati kita! Maari ka nang magpatuloy sa susunod na modyul.

Kung hindi, balikan ang mga gawaing hindi natapos. Katangian ng isang
mapanagutang mag aaral ang sumangguni at humingi tulong o paggabay
sa kanilang kamag-aral o guro.

Inihanda nina:

Inihanda nina:
GEOFFREY S. OGALE
Master Teacher II
MARISHYRL M. OGALE
Master Teacher I
Mga susi sa pagwawasto:

Paunang Pagtataya

1. C

2. A

3. A

4. C

5. B

6. A

7. B

8. D

9. B

10. B

Gawain 1: Iba iba ang maaaring sagot

Gawain2: Iba iba ang maaaring sagot

Gawain 3: Iba iba ang maaaring sagot

Pagpapalalim: Iba iba ang maaaring sagot

Paghinuha sa batayang konsepto: Iba iba ang maaaring sagot

Pagsasabuhay ng pagkatuto: Iba iba ang maaaring sagot

Pagninilay: Iba iba ang maaaring sagot

Panapos na Pagtataya

1.B

2.C

3. A

4.A

5. C

6. A

7. A

8.B

9. B

10.A
Sanggunian:

Libro

Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Learner’s Manual, Deped

Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Teacher’s Manual, Deped

Mga kinuha sa internet

Larawan

https://www.canva.com/design/DAD9K-

eV9fE/LnNQaZAq5riYMCeOmhMRIw/edit?category=tACZCqvLsQg

Artikulo

http://malacanang.gov.ph/5237-dr-jose-p-laurel-as-president-of-the-second-

philippine-republic/

https://www.leadership-central.com/burns-transformational-leadership-theory.html

https://www.youtube.com/watch?v=bLrr_Q0j5cE

https://www.youtube.com/watch?v=-5mgJ5AZLXg

https://www.youtube.com/watch?v=Dqm-EwLZR4I

https://www.youtube.com/watch?v=SuVOXlfqQ28

https://www.youtube.com/watch?v=T3yNLhL58bI&pbjreload=10

https://www.youtube.com/watch?v=EZSvkzQTEkI

https://www.youtube.com/watch?v=e5DxD6Tuxxw&pbjreload=10