ΣΥΝΔΙΑΣΤΙΚΗ σειρά των αντικειμένων στις θέσεις δεν έχει σημασία.

Βασικοί τύποι/κανόνες Π.χ. Ζάρια, χαρτιά, Λόττο, υποσύνολα, ντόμινο

θεωρούμε ότι έχουμε έναν κουβά που περιέχει διαφορετικά
𝑪(𝒏, 𝒌) = (𝒏𝒌) = 𝒌!(𝒏−𝒌)!
𝒏! αντικείμενα. Βάζουμε το χέρι και επιλέγουμε μερικά από
αυτά. Έχει σημασία ποια αντικείμενα επιλέγουμε και όχι η
𝒏!
𝑷(𝒏, 𝒌) = = 𝒏 ∙ (𝒏 − 𝟏) ∙ (𝒏 − 𝟐) ∙ … ∙ (𝒏 − 𝒌 + 𝟏) σειρά τους.
(𝒏 − 𝒌)! Με επανάληψη (Κάθε αντικείμενο διαθέσιμο σε πολλά
(𝒏𝒌) = (𝒏−𝒌
𝒏
) (𝒏𝒌) = (𝒏−𝟏
𝒌
) + (𝒏−𝟏
𝒌−𝟏
) «αντίγραφα». Ισοδύναμο με διανομή k μη διακεκριμένων
αντικειμένων σε n διακεκριμένες υποδοχές): 𝑪(𝒏 + 𝒌 −
Διωνυμικό ανάπτυγμα: (𝒏+𝒌−𝟏)!
𝟏, 𝒌) = (𝒏−𝟏)!𝒌!
𝒏
𝒏 Χωρίς επανάληψη (Κάθε αντικείμενο διαθέσιμο σε 1
(𝒂 + 𝒃) = ∑ ( ) 𝒂𝒏−𝟏 𝒃𝒊 =
𝒏
𝒊 𝒏!
«αντίγραφο»): 𝑪(𝒏, 𝒌) = (𝒏−𝒌)!𝒌!
𝒊=𝟎
𝒏 𝒏 𝟎 𝒏 𝒏−𝟏 𝟏 𝒏
( ) 𝒂 𝒃 + ( ) 𝒂 𝒃 + ⋯ + ( ) 𝒂𝒏 𝒃𝒏
𝟎 𝟏 𝒏 Αν έχω να επιλέξω από όμοια αντικείμενα, υπάρχει μόνο
Πλήθος συνόλων: (𝒏𝟎) + (𝒏𝟏) + (𝒏𝟐) + ⋯ + (𝒏−𝟏
𝒏
) + (𝒏𝒏) = 𝟐𝒏
ένας τρόπος, γιατί κάθε άλλη λύση θα είναι ίδια με την
𝒏! (𝒒𝟏 + 𝒒𝟐 + ⋯ + 𝒒𝒌 )!
= πρώτη.
𝒒𝟏 ! 𝒒𝟐 ! … 𝒒𝒌 ! 𝒒𝟏 ! 𝒒𝟐 ! … 𝒒𝒌 !
𝒏! = 𝒏 ∙ (𝒏 − 𝟏) ∙ (𝒏 − 𝟐) ∙ … ∙ 𝟐 ∙ 𝟏 ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΕ ΥΠΟΔΟΧΕΣ
𝒏(𝒏 − 𝟏)!, 𝜶𝝂 𝒏 > 𝟏 Πολλά αντικείμενα σε κάθε υποδοχή (Κάθε υποδοχή
𝒏! = {
𝟏, 𝜶𝝂 𝒏 = 𝟏 μπορεί να πάρει από κανένα ως όλα τα αντικείμενα). n
αντικείμενα σε m διακεκριμένες υποδοχές
Πιθανότητες Όμοια αντικείμενα: (𝒏+𝒎−𝟏 )
𝒏(𝑨) 𝜠𝝊𝝂𝝄ϊ𝜿ά 𝜜𝝅𝝄𝝉𝜺𝝀έ𝝈𝝁𝜶𝝉𝜶 𝒏
𝑷(𝑨) = = Ομάδες ομοίων: Διανέμουμε ξεχωριστά την κάθε ομάδα, ως
𝒏(𝜴) Ό𝝀𝜶 𝝉𝜶 𝜶𝝅𝝄𝝉𝜺𝝀έ𝝈𝝁𝜶𝝉𝜶 διανομή ομοίων αντικειμένων. Το τελικό αποτέλεσμα
𝜜𝝅𝝄𝝉𝜺𝝀έ𝝈𝝁𝜶𝝉𝜶 𝝅𝝄𝝊 𝜾𝜿𝜶𝝂𝝄𝝅𝝄𝜾𝝄ύ𝝂 𝝉𝝄𝝂 𝝅𝜺𝝆𝜾𝝄𝝆𝜾𝝈𝝁ό προκύπτει από τον κανόνα του γινομένου.
=
𝜜𝝅𝝄𝝉𝜺𝝀έ𝝈𝝁𝜶𝝉𝜶 𝝌𝝎𝝆ί𝝇 𝝉𝝄𝝂 𝝅𝜺𝝆𝜾𝝄𝝆𝜾𝝈𝝁ό Διαφορετικά αντικείμενα, χωρίς σειρά στην υποδοχή: 𝒎𝒏
Προκύπτει ότι: 0 ≤ 𝑃(𝐴) ≤ 1 και 𝑃(𝛺) = 1 (𝒎+𝒏−𝟏)!
Διαφορετικά αντικείμενα, με σειρά στην υποδοχή: (𝒎−𝟏)!
Κανόνας αθροίσματος
Έστω μια επιλογή (γεγονός) Α που γίνεται με m τρόπους και μια επιλογή ΔΙΑΝΟΜΗ k αντικειμένων σε n διακεκριμένες υποδοχές
(γεγονός) Β που γίνεται με n τρόπους. Τότε οι τρόποι που μπορεί να γίνει ένα
(γεννήτριες συναρτήσεις)
από τα δύο είναι 𝑚 + 𝑛.
- Διακρίνουμε διαφορετικές περιπτώσεις, γι’ αυτό που μετράμε Απλές γεννήτριες: Πρόβλημα συνδυασμών ή διανομής
- Συμβαίνει ή το Α ή το Β στην τελική λύση ομοίων αντικειμένων σε υποδοχές
- Τα Α και Β είναι αμοιβαία αποκλειόμενα Το πολύ ένα αντικείμενο σε κάθε υποδοχή και 𝒌 ≤ 𝒏
Κανόνας γινομένου
(συνδυασμοί k από n, χωρίς επανάληψη). Συνήθης γεννήτρια
Έστω μια επιλογή (γεγονός) Α που γίνεται με m τρόπους και μια επιλογή συνάρτηση: (𝟏 + 𝒙)𝒏 , ζητούμενος συντελεστής: 𝒙𝒌 ,
(γεγονός) Β που γίνεται με n τρόπους. Τότε οι τρόποι που μπορεί να γίνουν Συνδυαστικός τύπος: 𝐶(𝑛, 𝑘)
και τα δύο είναι 𝑚 × 𝑛 Κάθε υποδοχή μπορεί να δεχτεί όλα τα αντικείμενα
- Κατασκευάζουμε τη λύση σε Φάσεις (στάδια)
- Ερώτηση: Συμβαίνει και το Α και το Β στην τελική λύση
(συνδυασμοί k από n, με επανάληψη ή διανομή ομοίων).
𝒏
- Η λύση αποτελείται από ανεξάρτητα μέρη Συνήθης γεννήτρια συνάρτηση: (𝟏 + 𝒙 + 𝒙𝟐 + 𝒙𝟑 + ⋯ + 𝒙𝒌 ) ,
ζητούμενος συντελεστής: 𝒙𝒌 , Συνδυαστικός τύπος: 𝐶(𝑛 +
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ n διακεκριμένα αντικείμενα σε k διακεκριμένες 𝑘 − 1, 𝑘)
θέσεις. Επιλογή k από τα n αντικείμενα. Η σειρά των Μεθοδολογία: Εντοπίζω τα διαφορετικά αντικείμενα από τα
αντικειμένων στις θέσεις έχει σημασία. Βάζουμε σε σειρά οποία κάνω την επιλογή. Για κάθε διαφορετικό αντικείμενο
τα αντικείμενα. θεωρούμε ότι έχουμε έναν κουβά που γράφω τον απαριθμητή ως μέρος της σειράς.
περιέχει αντικείμενα. Βάζουμε το χέρι και επιλέγουμε (εκθέτης=πόσες φορές θα εμφανιστεί το αντικείμενο) Γράφω
μερικά από αυτά. Τα βάζουμε σε σειρά. Κάνουμε διάταξη την γεννήτρια ως το γινόμενο των απαριθμητών. Στον
αντικειμένων συντελεστή, όσα επιλέγω
Π.χ Λέξεις, ακολουθίες, αριθμοί, συμβολοσειρές Μεθοδολογία: Εντοπίζω τις υποδοχές που θα κάνω την
𝒏!
Χωρίς επανάληψη: 𝑷(𝒏, 𝒌) = (𝒏−𝒌)! διανομή ομοίων. Για κάθε υποδοχή γράφω απαριθμητή.
Με επανάληψη: 𝒏𝒌 (εκθέτης=πόσα αντικείμενα στην υποδοχή)
Μεταθέσεις (𝑛 = 𝑘) Διαφορετικά αντικείμενα σε σειρά, χωρίς Εκθετικές γεννήτριες: Πρόβλημα διατάξεων ή διανομής
επανάληψη. Διατάσσουμε τα πάντα: 𝑷(𝒏, 𝒏) = 𝒏! διαφορετικών αντικειμένων, χωρίς σειρά στις υποδοχές
Μεταθέσεις n αντικειμένων (π.χ αναγραμματισμός λέξης) Το πολύ ένα αντικείμενο σε κάθε υποδοχή και 𝒌 ≤ 𝒏
όταν έχουμε k ομάδες ομοίων αντικ. με πληθάριθμο (διατάξεις k από n, χωρίς επανάληψη). Εκθετική γεννήτρια
𝒙 𝒏
𝒏!
𝑛1 , … , 𝑛𝑘 : 𝒏 !𝒏 !…𝒏 ! Ισχύει 𝑛1 + 𝑛2 + ⋯ +𝑛𝑘 = 𝑛 συνάρτηση: (𝟏 + 𝟏!) = (𝟏 + 𝒙)𝒏 , ζητούμενος συντελεστής:
𝟏 𝟐 𝒌
𝑥𝑘
Κυκλικές διατάξεις: Διατάσσω σε μία σειρά και διαιρώ με το , Συνδυαστικός τύπος: 𝑃(𝑛, 𝑘)
𝑘!
πλήθος των θέσεων. Δεν ενδιαφέρει η σειρά τοποθέτησης των αντικειμένων
𝑛!
Π.χ. = (𝑛 − 1)! σε κάθε υποδοχή (διατάξεις k από n, με επανάληψη. Ή
𝑛
Οι τύποι των διατάξεων μπορούν να εξαχθούν και με απλό διανομή n διαφορετικών σε m υποδοχές, χωρίς σειρά. 𝑘 =
κανόνα γινομένου. Π.χ. αν θέλω να κατασκευάσω μια 𝑛, 𝑛 = 𝑚). Εκθετική γεννήτρια συνάρτηση:
𝒏
διάταξη μήκους 4 από 10 διακεκριμένα αντικείμενα χωρίς 𝒙 𝒙𝟐 𝒙𝒌 𝑥𝑘
(𝟏 + 𝟏! + 𝟐! + ⋯ + 𝒌! ) , ζητούμενος συντελεστής: 𝑘! ,
επανάληψη, τότε οι τρόποι είναι 10 × 9 × 8 × 7 = 𝑃(10,4)
Μετρήσεις τρόπων διαδοχικής εμφάνισης αντικειμένων με Συνδυαστικός τύπος: 𝑛𝑘
𝒏(𝒏+𝟏) Έχει σημασία η σειρά τοποθέτησης των αντικειμένων σε
ένα κενό ανάμεσα: 𝟐 . Χωρίς κενό 𝑛 − 1 κάθε υποδοχή (διατάξεις k από 𝑛 + 𝑘 − 1, χωρίς
επανάληψη). Διανομή n διαφορετικών σε m υποδοχές, με
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ n διακεκριμένα αντικείμενα σε k μη σειρά. 𝑘 = 𝑛, 𝑛 = 𝑚). Εκθετική γεννήτρια συνάρτηση:
διακεκριμένες θέσεις. Επιλογή k από τα n αντικείμενα. Η
 𝒏
𝑥 𝑥2 𝑥𝑘
𝑛
Απαριθμητής για κόκκινους: 1 + 𝑥 2 + 𝑥 4
(1 + 1! 1! + 2! 2! + ⋯ + 𝑘! 𝑘! ) = (𝟏 + 𝒙 + 𝒙𝟐 + ⋯ + 𝒙𝒌 ) , Απαριθμητής για άσπρους: 𝑥 + 𝑥 3
𝑥𝑘 Απαριθμητής για μαύρους: 1 + 𝑥 + 𝑥 2
ζητούμενος συντελεστής: , Συνδυαστικός τύπος: 𝑃(𝑛 + 𝑘 −
𝑘!
Γεννήτρια: (1 + 𝑥 2 + 𝑥 4 )(𝑥 + 𝑥 3 )(1 + 𝑥 + 𝑥 2 ) με ζητούμενο το
1, 𝑘)
𝑥4
Βόλοι (διανομή ομοίων): 50 όμοιοι βόλοι. Τους μοιράζω σε
Παραδείγματα
3 παιδιά. Το 1ο μπορεί να πάρει το πολύ 3. Το 2ο περιττό
Συνδυασμοί:
πλήθος. Το 3ο τουλάχιστον 4.
Λόττο: Δίνονται 49 αριθμοί κι επιλέγουμε 6. Πρόβλημα
Απαριθμητής για 1η υποδοχή: 1 + 𝑥 + 𝑥 2 + 𝑥 3
συνδυασμών χωρίς επανάληψη: (49 )
6 Απαριθμητής για 2η υποδοχή: 𝑥 + 𝑥 3 + 𝑥 5 + ⋯ + 𝑥 49
Ζάρια: Ρίχνουμε 2 όμοια ζάρια. Πόσες ζαριές υπάρχουν; Απαριθμητής για 3η υποδοχή: 𝑥 4 + 𝑥 5 + ⋯ + 𝑥 50
Συνδυασμοί με επανάληψη: (6+2−1 2
) Γεννήτρια: (1 + 𝑥 + 𝑥 2 + 𝑥 3 )(𝑥 + 𝑥 3 + 𝑥 5 + ⋯ + 𝑥 49 )(𝑥 4 +
Υποσύνολα: Πόσα τα υποσύνολα με 2 στοιχεία του συνόλου 𝑥 5 + ⋯ + 𝑥 50 ) με ζητούμενο 𝑥 50
{1,2,3,4,5,6,7,8}. Συνδυασμοί χωρίς επανάληψη: (82) Δυαδική συμβολοσειρά (διατάξεις): Κατασκευή δυαδικής
Βόλοι: 50 όμοιοι βόλοι. Τρόποι που μπορώ να επιλέξω 5. συμβολοσειράς μήκους 5, με άρτιους άσσους και περιττά
Ένας τρόπος. μηδενικά.
Βόλοι: Υπάρχουν 5 πράσινοι, 5 κόκκινοι, 5 μπλε. Επιλογή 4 𝑥2 𝑥4
Απαριθμητής για τους άσσους: 1 + +
από αυτούς. Συνδυασμοί με επανάληψη με n=3 (1 Π, 1 Κ, 2! 4!
𝑥3 𝑥5
1 Μ) και k=4: 𝐶(3+4−1 ) Απαριθμητής για τα μηδενικά: 𝑥 + 3!
+ 5!
4
Βόλοι: Υπάρχουν 5 πράσινοι, 5 κόκκινοι, 2 μπλε. Επιλογή 4 𝑥2 𝑥4 𝑥3 𝑥5 𝑥5
Γεννήτρια: (1 + + ) (𝑥 + + ) Με ζητούμενο το
από αυτούς. Διακρίνω περιπτώσεις για τους μπλε 2! 4! 3! 5! 5!

0 μπλε: 𝐶(2+4−1 ), 1 μπλε: 𝐶(2+3−1 ), 2 μπλε: 𝐶(2+2−1 ).

2+4−1
4
2+3−1
3
2+2−1
2 Αναπαραστάσεις απαριθμητών (σειρές Taylor)
Άρα 𝐶( 4 ) + 𝐶( 3 ) + 𝐶( 2 ) Συμβολισμοί σε Απλή Γεννήτρια:
Διατάξεις: 1
= ∑+∞ 𝑖 2 3
𝑖=0 𝑥 = 1 + 𝑥 + 𝑥 + 𝑥 + ⋯
ΠΡΟΠΟ: Δίνονται 14 αγώνες και ζητείται να συμπληρώσουμε 1−𝑥
𝑛
1
στον καθένα 1 ή χ ή 2. Διατάξεις 3 διαφορετικών Χωρίς περιορισμούς: (1 − 𝑥)−𝑛 = (1−𝑥) = (1 + 𝑥 + 𝑥 2 + ⋯ )𝑛
αντικειμένων, με επανάληψη: 314 Συμβολισμοί σε Εκθετική Γεννήτρια:
Τετραγωνικοί πίνακες: Πόσοι τετραγωνικοί πίνακες 𝑥𝑖 𝑥2 𝑥3
διάστασης 5χ5, με κάθε στοιχείο να είναι 1 ή 0. Διατάξεις με 𝑒 𝑥 = ∑+∞
𝑖=0 𝑖! = 1 + 𝑥 + 2!
+ 3!
+⋯
𝑛
επανάληψη: 225 𝑥2
𝑥 3

Αναγραμματισμός: Η λέξη ΠΑΡΑΠΟΝΑ. Μεταθέσεις 𝑒 𝑛𝑥 = (1 + 𝑥 + + +⋯)

2! 3!
ομάδων ομοίων αντικειμένων. Κάθε διαφορετικό γράμμα είναι 𝑒 𝑥 +𝑒 −𝑥 𝑥2 𝑥4
8! Απαριθμητής για άρτιους: =1+ + +⋯
ομάδα: 3!2!1!1!1! 2 2! 4!
𝑒 𝑥 −𝑒 −𝑥 𝑥3 𝑥5
Δυαδικές συμβολοσειρές: Πόσες δυαδικές συμβολοσειρές Απαριθμητής για περιττούς: =𝑥+ + +⋯
2 3! 5!
μήκους 10, που περιέχουν ακριβώς 3 άσσους. Μεταθέσεις
10!
ομάδων ομοίων (3 άσσοι, 7 μηδενικά): 7!3! ΠΡΟΤΑΣΙΑΚΗ ΛΟΓΙΚΗ
Συμβολοσειρές με μεθοδολογία αφαίρεσης: Πόσες οι
συμβολοσειρές μήκους 10 του ελληνικού αλφάβητου που Πίνακας αλήθειας λογικών συνδέσμων
𝝋 𝝍 ¬𝝋 𝝋∨𝝍 𝝋∧𝝍 𝝋→𝝍 𝝋↔𝝍
περιέχουν τουλάχιστον ένα Α. Όλες οι λέξεις είναι 1024 . Οι Α Α Ψ Α Α Α Α
λέξεις που δεν περιέχουν Α είναι 1023 . Το ζητούμενο είναι Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ
1024 − 1023 . Από όλα αφαιρούμε το αντίθετο από το Ψ Α Α Α Ψ Α Ψ
ζητούμενο. Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α Α
Διανομές: Προτεραιότητα λογικών συνδέσμων: 1. ¬ , 2. ∧,∨ , 3. →, ↔
Λύσεις εξίσωσης: 𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥2 = 40. Διανομή 40 ομοίων σε Γνωστές ταυτολογίες:
1. 𝜑 ∨ ¬𝜑
3 υποδοχές: (40+3−1
40
) 2. 𝜑 → 𝜓, όπου φ=Αντίφαση (𝛹 → ⋯) ή ψ=ταυτολογία (… → 𝛢)
Βόλοι: 5 πράσινοι, 10 κόκκινοι, 8 άσπροι. Διανομή σε 3 3. 𝜑→𝜑
παιδιά. Διανομή ομάδων ομοίων αντικειμένων σε 4. 𝜑↔𝜑
υποδοχές. Γνωστές αντιφάσεις:
1. 𝜑 ∧ ¬𝜑
5 πράσινοι σε 3 υποδοχές: (5+3−1 5
) 2. 𝜑 → 𝜓 όπου φ=Ταυτολογία και ψ=αντίφαση (𝛢 → 𝛹)
10 κόκκινοι σε 3 υποδοχές: (10+3−1
10
) 3. ¬𝜑 όπου φ=Ταυτολογία
8+3−1 4. 𝜑 ↔ ¬𝜑
8 πράσινοι σε 3 υποδοχές: ( 8 ) Αντίφαση: είναι τύπος που είναι Ψ για όλες τις αποτιμήσεις
Τελικό αποτέλεσμα: (5+3−1 5
)(10+3−1
10
)(8+3−1
8
) Ικανοποιήσιμος: είναι τύπος που είναι Α σε τουλάχιστον μία αποτίμηση
Ένα σύνολο τύπων Τ θα λέμε ότι είναι ικανοποιήσιμο αν υπάρχει
Διατάξεις με εμφύτευση υποδοχών: Περιορισμός να αποτίμηση που κάνει όλους τους τύπους αληθείς ταυτόχρονα.
έχουμε περισσότερα από 2 αντικείμενα που δεν είναι σε Ένα σύνολο τύπων Τ θα λέμε ότι είναι μη ικανοποιήσιμο αν δεν υπάρχει
σειρά. αποτίμηση που κάνει όλους τους τύπους αληθείς ταυτόχρονα.
Α) Τοποθετούμε τα προβληματικά αντικείμενα (π.χ. Α) σε Ένα σύνολο συνδέσμων θα λέγεται πλήρες σύνολο συνδέσμων (ή
επαρκές σύνολο συνδέσμων), ανν κάθε προτασιακός τύπος μπορεί να
σειρά μετατραπεί σε έναν ισοδύναμο που χρησιμοποιεί μόνο συνδέσμους από το
Β) Βάζουμε μία υποδοχή ανάμεσα σε κάθε 2 διαδοχικά Α σύνολο.
(συχνά και στην αρχή και στο τέλος) ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΙΜΟ=ΣΥΝΕΠΕΣ, ΜΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΙΜΟ=ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟ
Γ) Τοποθετούμε μία θέση σε κάθε υποδοχή, για την
ικανοποίηση των περιορισμών. Νόμοι προτασιακής λογικής
Δ) Μοιράζουμε τις υπόλοιπες θέσεις στον περιορισμό ως 1. Αντιμεταθετικότητα:
διανομή ομοίων. 𝜑∨𝜓 ↔𝜓∨𝜑 𝜑∧𝜓 ↔𝜓∧𝜑
Ε) Διατάσσουμε όλα τα άλλα αντικείμενα (π.χ. Β) στις θέσεις. 2. Προσεταιριστικότητα: 𝜑 ∧ (𝜓 ∧ 𝜒) ↔ (𝜑 ∧ 𝜓) ∧ 𝜒
Γεννήτριες συναρτήσεις: 𝜑 ∨ (𝜓 ∨ 𝜒) ↔ (𝜑 ∨ 𝜓) ∨ 𝜒
Βόλοι (συνδυασμοί): 5 κόκκινοι, 3 άσπροι, 2 μαύροι. 3. Επιμεριστικότητα:𝜑 ∨ (𝜓 ∧ 𝜒) ↔ (𝜑 ∨ 𝜓) ∧ (𝜑 ∨ 𝜒)
Επιλογή 4 βόλων με άρτιο πλήθος κόκκινων και περιττό 𝜑 ∧ (𝜓 ∨ 𝜒) ↔ (𝜑 ∧ 𝜓) ∨ (𝜑 ∧ 𝜒)
άσπρων. 4. Διπλή άρνηση: ¬¬𝜑 ↔ 𝜑
 5. Άρνηση συνεπαγωγής: ¬(𝜑 → 𝜓) ↔ 𝜑 ∧ ¬𝜓 ΑΣ3: (¬𝜑 → ¬𝜓) → ((¬𝜑 → 𝜓) → 𝜑)
6. De Morgan: ¬(𝜑 ∨ 𝜓) ↔ ¬𝜑 ∧ ¬𝜓 3. Modus Ponens
¬(𝜑 ∧ 𝜓) ↔ ¬𝜑 ∨ ¬𝜓 Αν ισχύει 𝜑
7. Αντιθετοαναστροφή: (𝜑 → 𝜓) ↔ (¬𝜓 → ¬𝜑) Και ισχύει 𝜑 → 𝜓
8. Εξαγωγή: (𝜑 → (𝜓 → 𝜒)) ↔ (𝜑 ∧ 𝜓 → 𝜒) Τότε ισχύει 𝜓
9. 1ος νόμος αντικατάστασης: (𝜑 → 𝜓) ↔ (¬𝜑 ∨ 𝜓) 4. Τυπικά Θεωρήματα
10. 2ος νόμος αντικατάστασης: ⊢ 𝜑 → 𝜑, ⊢ 𝜑 → ¬¬𝜑, ⊢ ¬¬𝜑 → 𝜑
(𝜑 ↔ 𝜓) ↔ ((𝜑 → 𝜓) ∧ (𝜓 → 𝜑)) 5. Τυπικές συνεπαγωγές
11. Αποκλεισμός Τρίτου: 𝜑 ∨ ¬𝜑 Εφόσον δίνονται από την εκφώνηση
12. Νόμοι απορρόφησης:
a. Αν 𝜑 ⊨ 𝜓, τότε 𝜑 ∧ 𝜓 ≡ 𝜑 Αποδείξεις τυπικών θεωρημάτων
b. Αν 𝜑 ⊨ 𝜓, τότε 𝜑 ∨ 𝜓 ≡ 𝜓 ⊢𝝋→𝝋
c. 𝜏 ∧ 𝜑 ≡ 𝜑 και 𝛼 ∨ 𝜑 ≡ 𝜑 (τ = ταυτολογία, α = 1. 𝜑 → ((𝜑 → 𝜑) → 𝜑) ΣΑ στο ΑΣ1, όπου 𝜑: 𝜑, 𝜓: 𝜑 → 𝜑
αντίφαση) 2. (𝜑 → ((𝜑 → 𝜑) → 𝜑)) → ((𝜑 → (𝜑 → 𝜑)) →
d. 𝜏 ∨ 𝜑 ≡ 𝜏 και 𝛼 ∧ 𝜑 ≡ 𝛼
e. 𝛼 → 𝜑 ≡ 𝜏 και 𝜏 → 𝜑 ≡ 𝜑 (𝜑 → 𝜑)) ΣΑ στο ΑΣ2, όπου 𝜑: 𝜑, 𝜓: 𝜑 → 𝜑, 𝜒: 𝜑
f. 𝜑 ∧ 𝜑 ≡ 𝜑 και 𝜑 ∨ 𝜑 ≡ 𝜑 3. (𝜑 → (𝜑 → 𝜑)) → (𝜑 → 𝜑) MP1,2
g. 𝜑 ∧ (𝜑 ∨ 𝜒) ≡ 𝜑 και 𝜑 ∨ (𝜑 ∧ 𝜒) ≡ 𝜑 4. 𝜑 → (𝜑 → 𝜑) ΣΑ στο ΑΣ1, όπου 𝜑: 𝜓, 𝜓: 𝜑
5. 𝜑 → 𝜑 MP3,4
Μετατροπές (επιγραμματικά) ⊢ 𝝋 → ¬¬𝝋
Από → σε ∨ και αντίστροφα: 1ος νόμος αντικατάστασης
Από το θεώρημα Απαγωγής αρκεί να δείξω: 𝜑 ⊢ ¬¬𝜑
Από → σε ∧ και αντίστροφα: Νόμος άρνησης συνεπαγωγής
Από ∨ σε ∧ και αντίστροφα: Νόμος De Morgan Από το θεώρημα Αντιθετοαναστροφής αρκεί να δείξω:
Από ↔ σε ∧, → και αντίστροφα: 2ος νόμος αντικατάστασης ¬𝜑 ⊢ ¬𝜑
Κανονική διαζευκτική μορφή (ΚΔΜ): Που έχει τυπική απόδειξη:
𝜓1 ∨ 𝜓2 ∨ … ∨ 𝜓𝑛 , κάθε 𝜓𝑖 είναι της μορφής 𝜒1 ∧ 𝜒2 ∧ … ∧ 𝜒𝑛 1. ¬𝜑 Υπόθεση
Ταυτολογική συνεπαγωγή ⊢ ¬¬𝝋 → 𝝋
Έστω σύνολο τύπων Τ και τύπος φ. Θα λέμε ότι: Από το θεώρημα Απαγωγής αρκεί να δείξω: ¬¬𝜑 ⊢ 𝜑
- Το σύνολο τύπων Τ ταυτολογικά συνεπάγεται τον τύπο φ ή
- Ο φ είναι σημασιολογική συνέπεια του Τ
Που έχει τυπική απόδειξη:
- Και συμβολίζουμε με 𝛵 ⊨ 𝜑 1. ¬¬𝜑 Υπόθεση
Αν και μόνο αν, για κάθε αποτίμηση που ικανοποιούνται 2. ¬¬𝜑 → (¬𝜑 → ¬¬𝜑) ΣΑ στο ΑΣ1, όπου
οι τύποι του Τ ικανοποιείται και ο φ 𝜑: ¬¬𝜑, 𝜓: ¬𝜑
1. Αν ο φ είναι ταυτολογία ισχύει η ταυτολογική 3. ¬𝜑 → ¬¬𝜑 MP1,2
συνεπαγωγή (… ⊨ 𝜜) 4. (¬𝜑 → ¬¬𝜑) → ((¬𝜑 → ¬𝜑) → 𝜑) ΣΑ στο ΑΣ3,
2. Αν το Τ είναι αντιφατικό ισχύει η ταυτολογική όπου 𝜑: ¬𝜑, 𝜓: 𝜑
συνεπαγωγή (𝜳 ⊨ ⋯) 5. (¬𝜑 → ¬𝜑) → 𝜑 MP3,4
3. Εξετάζουμε με βάση τον ορισμό. Βρίσκουμε τις 6. ¬𝜑 → ¬𝜑 ΣΑ στο Τυπικό Θεώρημα ⊢ 𝜑 → 𝜑,
αποτιμήσεις που ικανοποιούνται οι τύποι του Τ (όλοι όπου 𝜑: ¬𝜑
ταυτόχρονα). Σε αυτές πρέπει να αληθεύει και ο φ για 7. 𝜑 MP6,5
να ισχύει η ταυτολογική συνεπαγωγή. Και παραθέτουμε την απόδειξη του ⊢ 𝜑 → 𝜑
⊨ 𝝋 Ο τύπος φ αληθεύει ανεξαρτήτως υποθέσεων. Ο τύπος
φ είναι ταυτολογία (∅ ⊨ 𝜑) Θεωρήματα του Προτασιακού Λογισμού
𝝋 ≡ 𝝍 Οι τύποι είναι ταυτολογικά ισοδύναμοι. Έχουν τον Θεώρημα Απαγωγής
ίδιο πίνακα αλήθειας. Ορίζεται και ως: 𝜑 ⊨ 𝜓 και 𝜓 ⊨ 𝜑 Αν 𝛵 ∪ {𝜑} ⊢ 𝜓 τότε 𝛵 ⊢ 𝜑 → 𝜓
Θεώρημα Αντιθετοαναστροφής
Ισχύει 𝛵 ∪ {𝜑} ⊢ ¬𝜓 αν και μόνο αν 𝛵 ∪ {𝜓} ⊢ ¬𝜑
𝛵 ⊨ 𝜑 ∧ 𝜓 ανν 𝛵 ⊨ 𝜑 και 𝛵 ⊨ 𝜓 Ισχύει {¬𝑝 → ¬𝑞, 𝑞} ⊢ 𝑝, ότι με Αντιθετοαναστροφή γίνεται
Αν 𝛵 ⊢ 𝜑, τότε 𝛵 ⊢ ¬𝜑 {¬𝑝 → ¬𝑞, ¬𝑝} ⊢ ¬𝑞
Δεν ισχύει Θεώρημα Εις Άτοπο Απαγωγής
𝛵 ⊨ 𝜑 ∨ 𝜓 ανν 𝛵 ⊨ 𝜑 η 𝛵 ⊨ 𝜓 Αν 𝛵 ∪ {𝜑} είναι αντιφατικό, τότε 𝛵 ⊢ ¬𝜑
Θεώρημα Εγκυρότητας
Επαγωγή Αν 𝛵 ⊢ 𝜑, τότε 𝛵 ⊨ 𝜑
ΠΡΟΤΑΣΗ(φ): που θέλουμε να αποδείξουμε ότι ισχύει για κάθε Θεώρημα Πληρότητας
προτασιακό τύπο
- Βάση Επαγωγής: Δείχνουμε ότι ισχύει για μία προτασιακή Αν 𝛵 ⊨ 𝜑 τότε 𝛵 ⊢ 𝜑
μεταβλητή p, δηλαδή ότι ισχύει η ΠΡΟΤΑΣΗ(p). Κάνουμε απόδειξη Αντιφατικό σύνολο Τύπων: Ένα σύνολο τύπων Τ καλείται
ότι ισχύει η πρόταση για μια προτασιακή μεταβλητή αντιφατικό αν υπάρχει ένας τύπος ψ τέτοιος ώστε να ισχύει:
- Επαγωγή υπόθεση: Υποθέτουμε ότι ισχύει για δύο τύπους φ, ψ, 𝛵 ⊢ 𝜓 και 𝛵 ⊢ ¬𝜓
δηλαδή ότι ισχύουν ΠΡΟΤΑΣΗ(φ), ΠΡΟΤΑΣΗ(ψ)
- Επαγωγικό βήμα: Δείχνουμε ότι ισχύει για τους τύπους Συνεπές σύνολο Τύπων: Αυτό που δεν είναι αντιφατικό
(¬𝜑), (𝜑 ∨ 𝜓), ), (𝜑 ∧ 𝜓), (𝜑 → 𝜓), (𝜑 ↔ 𝜓)
Δηλαδή ΠΡΟΤΑΣΗ(¬𝜑), ΠΡΟΤΑΣΗ(𝜑 ∨ 𝜓), ΠΡΟΤΑΣΗ(𝜑 ∧ 𝜓), Κατηγορηματική Λογική
ΠΡΟΤΑΣΗ(𝜑 → 𝜓), ΠΡΟΤΑΣΗ(𝜑 ↔ 𝜓) Σύμβολα πρωτοβάθμιας Γλώσσας Γ1
Αξιωματικό σύστημα του Προτασιακού Λογισμού Α) Μεταβλητές: 𝒙𝟎 , 𝒙𝟏 , 𝒙𝟐 , … Το σύνολο των μεταβλητών με Μ(Γ1)
Μελετάμε αν ισχύουν: Λογικά σύμβολα
Β) Λογικοί σύνδεσμοι: ¬,∧,∨, →, ↔
- Τυπική Συνεπαγωγή 𝛵 ⊢ 𝜑 Γ) Ποσοδείκτες
- Τυπικό θεώρημα ⊢ 𝜑 Δ) Ισότητα:
Χρησιμοποιούμε Ε) Παρενθέσεις και σημεία στίξης
1. Υποθέσεις του συνόλου τύπων Μη λογικά σύμβολα
Ζ) Κατηγορηματικά σύμβολα, τα στοιχεία του συνόλου {𝑃𝑖 |𝑖 ∈ 𝐼}.
2. Αξιωματικά Σχήματα και Συντακτικές Εκφράζουν σχέσεις μεταξύ στοιχείων του σύμπαντος. Η δομή (ερμηνεία)
Αντικαταστάσεις σε αυτά: καθορίζει το πεδίο ορισμού και λειτουργία. π.χ P(όρος, όρος,…)
ΑΣ1: 𝜑 → (𝜓 → 𝜑) Η) Συναρτησιακά σύμβολα, τα στοιχεία του συνόλου {𝑓𝑗 |𝑗 ∈ 𝐽}. Εκφράζουν
ΑΣ2: (𝜑 → (𝜓 → 𝜒)) → ((𝜑 → 𝜓) → (𝜑 → 𝜒)) πράξεις μεταξύ στοιχείων του σύμπαντος. Η δομή καθορίζει πεδίο ορισμού,
πεδίο τιμών, και λειτουργία. π.χ f(όρος, όρος,…)
Θ) Σύμβολα (ατομικών) σταθερών, τα στοιχεία του συνόλου 𝛴𝜏(𝛤1 ) = (∃𝑥𝜑 → 𝜓) ↔ ∀𝑥(𝜑 → 𝜓)
{𝑐𝑘 |𝑘 ∈ 𝐾}.Η δομή καθορίζει τη τιμή κάθε συμβόλου σταθεράς.
Ισχύει:
Έκφραση της Γ1 καλείται κάθε πεπερασμένη ακολουθία από σύμβολα της
∃𝑥∃𝑦(𝑃(𝑥, 𝑦) ∨ 𝑅(𝑥, 𝑦)) ≡ ∃𝑥∃𝑦𝑃(𝑥, 𝑦) ∨ ∃𝑥∃𝑦𝑅(𝑥, 𝑦)
Γ1 ∀𝑥𝜑 ∨ ∀𝑥𝜓 → ∀𝑥(𝜑 ∨ 𝜓)
Όρος είναι μια έκφραση α ανν Δεν ισχύει:
Α) 𝛼 ∈ 𝛭(𝛤1 ) ∪ 𝛴𝜏(𝛤1 ) ή ∀𝑥∀𝑦(𝑃(𝑥, 𝑦) ∨ 𝑅(𝑥, 𝑦)) ≡ ∀𝑥∀𝑦𝑃(𝑥, 𝑦) ∨ ∀𝑥∀𝑦𝑅(𝑥, 𝑦)
Β) είναι της μορφής 𝑓(𝑎1 , … , 𝑎𝑛 ), όπου 𝑎1 , … , 𝑎𝑛 όροι.
Οι όροι δεν μπορούν να συνδέονται με λογικούς συνδέσμους ∃𝑥𝜓 → 𝜑 ≡ ∀𝑥(𝜓 → 𝜑)
Τύπος είναι μια έκφραση α ανν είναι της μορφής: ∀𝑥(𝜑 ∨ 𝜓) → ∀𝑥𝜑 ∨ ∀𝑥𝜓
Α) 𝛼1 ≈ 𝛼2 , όπου 𝛼1 , 𝛼2 όροι
Β) 𝑃(𝑎1 , … , 𝑎𝑛 ), όπου P κατηγορηματικό σύμβολο και 𝑎1 , … , 𝑎𝑛 όροι Κάθε τύπος είναι ταυτολογικά ισοδύναμος με έναν τύπο σε κανονική
Γ) (¬𝑎1 ) ή (𝑎1 ∧ 𝑎2 ) ή (𝑎1 ∨ 𝑎2 ) ή (𝑎1 → 𝑎2 ) ή (𝑎1 ↔ 𝑎2 ), όπου 𝛼1 , 𝛼2 όροι ποσοδεικτική μορφή.
Δ) ∀𝑥 ∈ 𝑎 ή ∃𝑥 ∈ 𝑎, όπου α όρος και χ μεταβλητή. Ένας τύπος θα λέμε ότι είναι ικανοποιήσιμος, αν υπάρχει δομή (ερμηνεία)
Ατομικός τύπος ανν είναι της παραπάνω μορφής α) ή β). Οι και αποτίμηση που ικανοποιεί τον τύπο. Μια δομή που ικανοποιεί τον τύπο
θα λέμε ότι είναι μοντέλο του τύπου
ατομικοί τύποι εκφράζουν ότι κάποια αντικείμενα έχουν Ένα σύνολο τύπων θα λέμε ότι είναι ικανοποιήσιμο, αν υπάρχει δομή
κάποια ιδιότητα ή ταυτίζονται. (ερμηνεία) και αποτίμηση που ικανοποιεί κάθε τύπο του συνόλου τύπων.
Προτεραιότητα Λογική συνεπαγωγή: Θα λέμε ότι ένα σύνολο τύπων Τ συνεπάγεται
Α) Παραλείπονται οι εξωτερικές παρενθέσεις λογικά τον τύπο φ ή ότι ο φ είναι σημασιολογική συνέπεια του Τ και θα
Β) Ισχυρότερα είναι τα ¬, ∀ , ∃, ακολουθούν τα ∧,∨ και τέλος τα →, ↔ συμβολίζουμε με 𝑇 ⊨ 𝜑, αν και μόνο αν, για όλες τις δομές και αποτιμήσεις
Γ) Θεωρούνται μεταξύ τους ισοδύναμα τα (∀ , ∃), (∧,∨), (→, ↔) που το σύνολο τύπων Τ είναι ικανοποιήσιμο, ικανοποιείται και ο τύπος φ.
Μια μεταβλητή εμφανίζεται ελεύθερη σε τύπο ανν δεν εμπίπτει στο πεδίο Λογικά έγκυρος τύπος: Ένα τύπος θα λέμε ότι είναι λογικά έγκυρος
εφαρμογής κάποιου ποσοδείκτη (αν εμφανίζεται ελεύθερη τουλάχιστον μία τύπος (ή λογικά αληθής τύπος), αν αληθεύει για οποιαδήποτε ερμηνεία και
φορά). Αλλιώς είναι δεσμευμένη. Η τιμή τους καθορίζεται με αποτίμηση. οποιαδήποτε αποτίμηση
Ο φ είναι πρόταση ανν δεν έχει ελεύθερες μεταβλητές.
Η τιμή αλήθειας πρότασης δεν εξαρτάται από αποτίμηση Έτοιμες συντομογραφίες/τύποι
Οι όροι παίρνουν τιμές στο σύμπαν
Οι τύποι παίρνουν τιμή Α ή Ψ
Όταν ορίζουμε μια συντομογραφία τα ορίσματα πρέπει να
Αποτίμηση αλήθειας ενός τύπου είναι ελεύθερες μεταβλητές
∀𝑥(𝜏ύ𝜋𝜊𝜍): Αληθές (για όλα τα χ: τύπος=Α), Ψευδές (π.χ. για χ=…: Για το 0: 𝜑0 (𝑥) ≡ ∀𝑦(𝑦 × 𝑥 ≈ 𝑥)
τύπος=Ψ) Για το 1: 𝜑1 (𝑥) ≡ ∀𝑦((𝑥 × 𝑦) ≈ 𝑦)
∃𝑥(𝜏ύ𝜋𝜊𝜍): Αληθές (π.χ. για χ=…: τύπος=Α), Ψευδές (για όλα τα χ:
τύπος=Ψ)
Για το 2: 𝜑2 (𝑥) ≡ ∃𝑧[𝜑1 (𝑧) ∧ (𝑥 ≈ (𝑧 + 𝑧))]
Μεταφραστικός πίνακας Για το 3: 𝜑3 (𝑥) ≡ ∃𝑧[𝜑1 (𝑧) ∧ (𝑥 ≈ ((𝑧 + 𝑧) + 𝑧))]
¬(𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼): Δεν ισχύει η (πρόταση) Για το ≤ (μικρότερο ή ίσο): ≤ (𝑥, 𝑦) ≡ ∃𝑧(𝑥 + 𝑧 × 𝑧 ≈ 𝑦)
(𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼) ∧ (𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼): (πρόταση) και (πρόταση)
(𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼) ∨ (𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼): (πρόταση) ή (πρόταση)
Χ είναι άρτιος: 𝛦(𝑥) ≡ ∃𝑦[𝑥 ≈ 𝑦 + 𝑦]
(𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼) → (𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼): Αν (πρόταση) τότε (πρόταση) X είναι περιττός: 𝛰(𝑥) ≡ ¬∃𝑦[𝑥 ≈ 𝑦 + 𝑦]
(𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼) ↔ (𝝅𝝆ό𝝉𝜶𝝈𝜼): (πρόταση) αν και μόνο αν (πρόταση) X είναι πρώτος: 𝑃(𝑥) ≡ ¬(𝑥 ≈ 0) ∧ ¬(𝑥 ≈ 1) ∧ ∀𝑦∀𝑧[𝑥 ≈⊙
∃𝒙(𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝉𝝄𝝊 𝒙): Υπάρχει στοιχείο για το οποίο ισχύει η (ιδιότητα του χ) (𝑦, 𝑧) → 𝑥 ≈ 𝑦 ∨ 𝑥 ≈ 𝑧]
ή Υπάρχει στοιχείο τέτοιο ώστε να ισχύει η (ιδιότητα του χ)
∀𝒙(𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝉𝝄𝝊 𝒙): Κάθε στοιχείο έχει την (ιδιότητα του χ) ή Για κάθε X διαιρείται ακριβώς από τον y: 𝐷(𝑥, 𝑦) ≡ ∃𝑧[𝑥 ≈⊙ (𝑦, 𝑧)]
στοιχείο ισχύει η (ιδιότητα του χ) X διαιρεί ακριβώς τον y: 𝐷1(𝑥, 𝑦) ≡ ∃𝑧[𝑦 ≈⊙ (𝑥, 𝑧)]
∃𝒙∃𝒚(𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚): Υπάρχει ζεύγος στοιχείων για το οποίο ισχύει η z είναι ο ΜΚΔ: 𝑀𝐾𝐷(𝑥, 𝑦, 𝑧) ≡ 𝐷1(𝑧, 𝑥) ∧ 𝐷1(𝑧, 𝑦) ∧
(σχέση) ή Υπάρχει ζεύγος στοιχείων τέτοιο ώστε να ισχύει η (σχέση)
∀𝒙∀𝒚(𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚): Κάθε ζεύγος στοιχείων έχει την (σχέση) ή Για κάθε ∀𝑤[(𝐷1(𝑤, 𝑥) ∧ 𝐷1(𝑤, 𝑦)) → (𝑤 ≤ 𝑧)]
ζεύγος στοιχείων ισχύει η (σχέση) Όχι αρνητικός: 𝑛𝑜𝑛 − 𝑛𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒(𝑥1 ) ≡ ∃𝑦1[𝑥1 ≈ (𝑦1 × 𝑦1 )]
∃𝒙∀𝒚(𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚): Υπάρχει στοιχείο που έχει την (σχέση) με όλα τα
στοιχεία
√3: 𝜓(𝑥) ≡ ∃𝑥2 [𝜑2 (𝑥2 ) ∧ (𝑥2 ≈ 𝑥 × 𝑥) ∧ 𝑛𝑜𝑛 − 𝑛𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒(𝑥)]
∀𝒙∃𝒚(𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚): Κάθε στοιχείο έχει τη (σχέση) με τουλάχιστον ένα Όταν ένας αριθμός διαιρεί δύο οποιουσδήποτε άλλους, θα
στοιχείο διαιρεί και το ΜΚΔ τους: ∀𝑥∀𝑦∀𝑧[(𝐷1(𝑥, 𝑦) ∧ 𝐷1(𝑥, 𝑧) ∧
∃𝒙∃𝒚(𝒙 ≠ 𝒚 ∧ (𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚)): Υπάρχει ζεύγος διαφορετικών στοιχείων για
το οποίο ισχύει η (σχέση) ¬(𝑥 ≈ 𝑦) ∧ ¬(𝑥 ≈ 𝑧)) → ∃𝑤(𝑀𝐾𝐷(𝑦, 𝑧, 𝑤) ∧ 𝐷1(𝑥, 𝑤))]
∀𝒙∀𝒚(𝒙 ≠ 𝒚 ∧ (𝒙 𝝈𝝌έ𝝈𝜼 𝝁𝜺 𝒚)): Για κάθε ζεύγος διαφορετικών στοιχείων
ισχύει η (σχέση) Χρήσιμοι κανόνες θεωρίας αριθμών
∃𝒙[(𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝈𝝉𝝄 𝒙) ∧ ∀𝒚((ό𝝁𝝄𝜾𝜶 𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝈𝝉𝝄 𝒚) → 𝒙 ≈ 𝒚)]: Υπάρχει Άρτιος: Είναι ακέραιο πολλαπλάσιο του 2
μοναδικό στοιχείο με την ιδιότητα ή
Υπάρχει ακριβώς ένα στοιχείο με την ιδιότητα
Περιττός: Δεν είναι ακέραιο πολλαπλάσιο του 2
∃𝒙∃𝒚[(𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝈𝝉𝝄 𝒙) ∧ (ό𝝁𝝄𝜾𝜶 𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝈𝝉𝝄 𝒚) ∧ 𝒙 ≠ 𝒚 ∧ Πρώτος: Είναι ένας φυσικός αριθμός μεγαλύτερος της
∀𝒛((ό𝝁𝝄𝜾𝜶 𝜾𝜹𝜾ό𝝉𝜼𝝉𝜶 𝝈𝝉𝝄 𝒛) → 𝒛 ≈ 𝒙 ∨ 𝒛 ≈ 𝒚)]: Υπάρχουν ακριβώς δύο μονάδας με την ιδιότητα οι μόνοι φυσικοί διαιρέτες του να
στοιχεία με την ιδιότητα είναι η μονάδα και ο εαυτός του (2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23,
Ορισμός αλήθειας Tarski 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59…)
1. 𝐴 ⊨ 𝑡1 ≈ 𝑡2[𝑣] ⇔ 𝑣(𝑡1 ) = 𝑣(𝑡2) Σύνθετος: Είναι ο αριθμός που έχει έναν τουλάχιστον
2. 𝐴 ⊨ 𝑃(𝑡1 , … , 𝑡𝑛 )[𝑣] ⇔ (𝑣(𝑡1), … , (𝑡𝑛 )) ∈ 𝑃 𝐴 διαιρέτη επιπλέον από τον εαυτό του και τη μονάδα. Ως εκ
3. 𝐴 ⊨ ¬𝜑[𝑣] ⇔ 𝛿𝜀𝜈 𝜄𝜎𝜒ύ𝜀𝜄 ό𝜏𝜄 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣]
4. 𝐴 ⊨ 𝜑 ∧ 𝜓[𝑣] ⇔ 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣] 𝜅𝛼𝜄 𝐴 ⊨ 𝜓[𝑣]
τούτου σύνθετος αριθμός είναι ένας οποιοσδήποτε ακέραιος,
5. 𝐴 ⊨ 𝜑 ∨ 𝜓[𝑣] ⇔ 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣] ή 𝐴 ⊨ 𝜓[𝑣] μεγαλύτερος του 1, που δεν είναι πρώτος αριθμός (4, 6, 8, 9,
6. 𝐴 ⊨ 𝜑 → 𝜓[𝑣] ⇔ 𝛢𝜈 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣] 𝜏ό𝜏𝜀 𝐴 ⊨ 𝜓[𝑣] 10, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 30…)
7. 𝐴 ⊨ 𝜑 ↔ 𝜓[𝑣] ⇔ 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣] 𝛼𝜈 𝜅𝛼𝜄 𝜇ό𝜈𝜊 𝛼𝜈 𝐴 ⊨ 𝜓[𝑣]
8. 𝐴 ⊨ ∀𝑥𝜑[𝑣] ⇔ 𝛾𝜄𝛼 𝜅ά𝜃𝜀 𝛼 ∈ [𝐴]: 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣(𝑥|𝑎)]
9. 𝐴 ⊨ ∃𝑥𝜑[𝑣] ⇔ 𝜐𝜋ά𝜌𝜒𝜀𝜄 𝛼 ∈ [𝐴]: 𝐴 ⊨ 𝜑[𝑣(𝑥|𝑎)]
Νόμοι κατηγορηματικής λογικής
1. Άρνηση ποσοδείκτη: ¬∀𝑥𝜑 ↔ ∃𝑥¬𝜑
¬∃𝑥𝜑 ↔ ∀𝑥¬𝜑
2. Κατανομή ποσοδείκτη: ∀𝑥(𝜑 ∧ 𝜓) ↔ ∀𝑥𝜑 ∧ ∀𝑥𝜓
∃𝑥(𝜑 ∨ 𝜓) ↔ ∃𝑥𝜑 ∨ ∃𝑥𝜓
3. Εναλλαγή ποσοδεικτών: ∀𝑥∀𝑦𝜑 ↔ ∀𝑦∀𝑥𝜑
∃𝑥∃𝑦𝜑 ↔ ∃𝑦∃𝑥𝜑
4. Μετακίνηση ποσοδείκτη:
(𝜑 → ∀𝑥𝜓) ↔ ∀𝑥(𝜑 → 𝜓)
(𝜑 → ∃𝑥𝜓) ↔ ∃𝑥(𝜑 → 𝜓)
(∀𝑥𝜑 → 𝜓) ↔ ∃𝑥(𝜑 → 𝜓)