!!! Τα Μαθηματικά Προσανατολισμού Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις Ok

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η επιτυχία στις εξετάσεις των μαθηματικών προϋποθέτει βαθιά κατανόηση της θεωρίας για την
αντιμετώπιση δύσκολων ερωτημάτων στις ασκήσεις καθώς επίσης γρήγορη και σωστή απάντηση σε
ολόκληρο το θέμα Α. Επίσης, χρειάζεται ευχέρεια σε υπολογισμούς και συνδυαστική σκέψη για τα
απαιτητικά ερωτήματα των θεμάτων Γ και Δ.
Στο υλικό που προσφέρουμε επιχειρούμε μια βασική ανάλυση των θεμάτων των μαθηματικών στις
πανελλαδικές εξετάσεις και οι μαθητές μπορούν να δουν :
Κεφάλαιο 1: Το Θέμα Α στις εξετάσεις
 Στην ενότητα 1: τους ορισμούς- και διατυπώσεις που μπορούν να ζητηθούν

 Στην ενότητα 2 και 3: τα θεωρήματα και τα σχόλια που εξετάζονται με ερωτήσεις Σωστού -Λάθους.
 Στην ενότητα 4: τα αντιπαραδείγματα του σχολικού βιβλίου
 Στην ενότητα 5: τις αποδείξεις θεωρημάτων, προτάσεων και πορισμάτων
 Στην ενότητα 6: τις προτάσεις που μπορούν να χρησιμοποιούν στις ασκήσεις χωρίς απόδειξη
 Στην ενότητα 7: διάφορα θεωρητικά ζητήματα που προτείνονται ως θεωρητικές ασκήσεις και τέλος
 Στην ενότητα 8: τις ερωτήσεις κατανόησης του σχολικού βιβλίου
 Στην ενότητα 9: τις ερωτήσεις κλειστού τύπου των πανελλαδικών εξετάσεων
 Στην ενότητα 10: τα θέματα Α των εξετάσεων των τελευταίων ετών
Κεφάλαιο 2: Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων
 Στην ενότητα 1: τα θέματα ημερησίων και επαναληπτικών γενικού λυκείου χωρισμένα σε θέματα Β,
Γ και Δ ταξινομημένα σε χρονολογική σειρά ξεκινώντας από τα πιο πρόσφατα.
 Στην ενότητα 2 : τα θέματα ομογενών γενικού λυκείου χωρισμένα σε θέματα Β, Γ και Δ
ταξινομημένα σε χρονολογική σειρά ξεκινώντας από τα πιο πρόσφατα.
 Στην ενότητα 3: τα θέματα των ημερησίων γενικού λυκείου των τελευταίων τριών ετών
* Τα θέματα έχουν επεξεργαστεί κατάλληλα ώστε να είναι εντός της ύλης που ορίστηκε από το 2016.
Με την ελπίδα να βοηθήσει τους μαθητές που αγωνίζονται.
Συγγραφή – Επιμέλεια:
Λασκαρίδης Μιχάλης, Λασκαρίδης Γιώργος, Μουνδρέας Ανδρέας , Ζαχαρόπουλος Γιάννης

Περιεχόμενα
Κεφάλαιο 1 Το Θέμα Α στις Εξετάσεις……………………………………………….. 1
1. Ορισμοί- Διατυπώσεις………………………………………………… 2
2. Θεωρήματα - Πορίσματα……………………………………………… 17
3. Σχόλια………………………………………………………………… 24
4. Αντιπαραδείγματα……………………………………………………. 34
5. Αποδείξεις…………………………………………………………….. 40
6. Βασικές προτάσεις (χρήση χωρίς απόδειξη)………………………….. 53
7. Βασικές προτάσεις (χρήση με απόδειξη) …………………………….. 55
8. Ερωτήσεις Κατανόησης Σχολικού Βιβλίου…………………………… 74
9. Ερωτήσεις Ανοικτού Τύπου Πανελλαδικών Εξετάσεων …………… 84
10. Το Θέμα Α στις πανελλαδικές εξετάσεις 2016-2023………………. 105
Κεφάλαιο 2 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων……………………………………

1. Θέματα ημερησίων γενικού λυκείου…………………………………. 126
2. Θέματα ομογενών γενικού λυκείου………………………………….. 189
3. Τα θέματα των τριών τελευταίων ετών……………………………… 206
Το Θέμα Α στις
εξετάσεις
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
1. Ορισμοί – Διατυπώσεις
Ορισμός 1.1 (συνάρτηση)

Έστω Α ένα υποσύνολο του ℝ. Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α;
Απάντηση:
Έστω Α ένα μη κενό υποσύνολο του ℝ. Ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α μια
διαδικασία (κανόνα) 𝑓, με την οποία κάθε στοιχείο 𝑥 ∈ 𝐴 αντιστοιχίζεται σε ένα μόνο πραγματικό αριθμό 𝑦.
 Το 𝑦 ονομάζεται τιμή της 𝑓 στο 𝑥 και συμβολίζεται με 𝑓(𝑥).
 Πεδίο Ορισμού: 𝐴 = { 𝑥 ∈ ℝ∶ 𝑓(𝑥) ∈ ℝ }.
 Σύνολο τιμών: 𝑓(𝐴) = { 𝑦 ∈ ℝ∶ 𝑦 = 𝑓(𝑥) για κάποιο 𝑥 ∈ 𝐴 }.
Ορισμός 1.2 (γραφική παράσταση)

Έστω Α ένα υποσύνολο του ℝ. Τι ονομάζουμε γραφική παράσταση της συνάρτησης 𝑓;
Απάντηση:
Το σύνολο των σημείων 𝑀(𝑥, 𝑦) για τα οποία ισχύει 𝑦 = 𝑓(𝑥), δηλαδή το σύνολο των σημείων 𝑀(𝑥, 𝑓(𝑥)),
𝑥 ∈ 𝐴 λέγεται γραφική παράσταση της 𝑓 και συμβολίζεται συνήθως με 𝐶𝑓 .
Η εξίσωση 𝑦=𝑓(𝑥) επαληθεύεται μόνο από τα σημεία της 𝐶𝑓 . Επομένως, η 𝑦 = 𝑓(𝑥) είναι η εξίσωση της
γραφικής παράστασης της 𝑓.
Ορισμός 1.3 (ισότητα συναρτήσεων)

Πότε δύο συναρτήσεις 𝑓 και 𝑔 λέγονται ίσες;
Απάντηση:
Δύο συναρτήσεις 𝑓 και 𝑔 λέγονται ίσες όταν:
 έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού, δηλαδή 𝐴𝑓 = 𝐴𝑔 = 𝐴 και

 𝑓(𝑥) = 𝑔(𝑥) για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴.
1
Ορισμός 1.4 (πράξεις με συναρτήσεις)
Έστω δύο συναρτήσεις 𝑓, 𝑔 με πεδία ορισμού Α, Β αντίστοιχα.
Να ορίσετε τις συναρτήσεις 𝑓 + 𝑔, 𝑓 − 𝑔, 𝑓 ⋅ 𝑔 και f .
g
Απάντηση:
f
Ορίζουμε ως άθροισμα 𝑓 + 𝑔, διαφορά 𝑓 − 𝑔, γινόμενο 𝑓 ⋅ 𝑔 και πηλίκο δύο συναρτήσεων 𝑓, 𝑔 τις
g
συναρτήσεις με τύπους
 (𝑓 + 𝑔)(𝑥) = 𝑓(𝑥) + 𝑔(𝑥)

 (𝑓 − 𝑔)(𝑥) = 𝑓(𝑥) − 𝑔(𝑥)
 (𝑓 ⋅ 𝑔)(𝑥) = 𝑓(𝑥) ⋅ 𝑔(𝑥)
f  f (x)
   (x) 
g g(x)
Επιπλέον, Df g  Df g  Df g  A  B  D f  x  A  B,  g(x)  0

g
Ορισμός 1.5 (σύνθεση συναρτήσεων)

Έστω δύο συναρτήσεις 𝑓, 𝑔 με πεδία ορισμού Α, Β αντίστοιχα. Τι ονομάζουμε σύνθεση της 𝑓 με την
𝑔;
Απάντηση:
Αν 𝑓, 𝑔 είναι δύο συναρτήσεις με πεδία ορισμού Α, Β αντίστοιχα, τότε ονομάζουμε σύνθεση της 𝑓 με την 𝑔
και τη συμβολίζουμε 𝑔 ∘ 𝑓 τη συνάρτηση με τύπο (𝑔 ∘ 𝑓)(𝑥) = 𝑔 (𝑓(𝑥)). Το πεδίο ορισμού της 𝑔 ∘ 𝑓 είναι το
σύνολο A1  x  A : f (x)  B.
Η συνάρτηση 𝑔 ∘ 𝑓 ορίζεται αν A1 ≠ ∅, δηλαδή αν 𝑓(𝐴) ∩ 𝐵 ≠ ∅.
f (A) B 24
f (x)
f
A g(B)
g
g( f (x))
x
g f
A1
Ορισμός 1.6 (γνησίως αύξουσα συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, όταν για
οποιαδήποτε x1, x 2 ∈ Δ με: x1 < x 2 ⇒ 𝑓( x1 ) < 𝑓( x 2 ).
2
ΤΟ Θ
Ορισμός 1.7 (γνησίως φθίνουσα συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως φθίνουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως φθίνουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, όταν για
οποιαδήποτε x1, x 2 ∈ Δ με: x1 < x 2 ⇒ 𝑓( x1 ) > 𝑓( x 2 ).
Ορισμός 1.8 ( αύξουσα συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, όταν για οποιαδήποτε x1, x 2 ∈
Δ με: x1 < x 2 ⇒ 𝑓( x1 )  𝑓( x 2 ).
Ορισμός 1.9 ( φθίνουσα συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται φθίνουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, όταν για οποιαδήποτε x1, x 2 ∈
Δ με: x1 < x 2 ⇒ 𝑓( x1 )  𝑓( x 2 ).
Ορισμός 1.10 (γνησίως μονότονη συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, όταν είναι γνησίως
αύξουσα ή γνησίως φθίνουσα στο Δ.
Ορισμός 1.11 (ολικό μέγιστο)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴. Πότε λέμε ότι η 𝑓 παρουσιάζει στο x 0 ∈ Α ( ολικό )
μέγιστο, το 𝑓( x 0 );
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴 θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0 ∈ Α ( ολικό ) μέγιστο, το 𝑓( x 0 ), όταν:
𝑓(𝑥) ≤ 𝑓( x 0 ), για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴.
3
Ορισμός 1.12 (ολικό ελάχιστο)
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴. Πότε λέμε ότι η 𝑓 παρουσιάζει στο x 0 ∈ Α (ολικό) ελάχιστο, το
𝑓( x 0 );
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴 θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0 ∈ Α (ολικό) ελάχιστο, το 𝑓( x 0 ) όταν:
𝑓(𝑥)  𝑓( x 0 ) για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴.
Ορισμός 1.13 (1-1)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ λέγεται συνάρτηση 1 − 1;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ λέγεται συνάρτηση 1-1, όταν για οποιαδήποτε x1 , x 2 ∈ 𝐴 ισχύει η συνεπαγωγή:
αν x1 ≠ x 2 ⇒ 𝑓( x1 ) ≠ 𝑓( x 2 ).
Ορισμός 1.14 (αντίστροφη συνάρτηση)

Έστω Α ένα μη κενό υποσύνολο του ℝ.
i. Πότε μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ αντιστρέφεται;
ii. Με την προϋπόθεση ότι η 𝑓 αντιστρέφεται, πως ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση της 𝑓;
Απάντηση:
i. Μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ αντιστρέφεται όταν είναι 1 − 1 στο Α.
ii. Αν η συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ είναι 1−1,τότε ονομάζουμε αντίστροφη συνάρτηση της 𝑓
και τη συμβολίζουμε με f 1 ,τη συνάρτηση που έχει πεδίο ορισμού το σύνολο τιμών 𝑓(𝐴) της 𝑓 και
με την οποία κάθε στοιχείο 𝑦 ∈ 𝑓(𝐴) αντιστοιχίζεται στο μοναδικό 𝑥 ∈ 𝐴 για το οποίο ισχύει 𝑓(𝑥) =
𝑦.Δηλαδή η αντίστροφη συνάρτηση της 𝑓 ορίζεται ως εξής f 1 ∶ 𝑓(𝐴) → 𝐴, με f 1 (𝑦) = 𝑥 ⇔ 𝑓(𝑥) = y
Διατύπωση 1.15 (Κριτήριο παρεμβολής)

Να διατυπώσετε το κριτήριο παρεμβολής.
Απάντηση:
Έστω οι συναρτήσεις 𝑓, 𝑔, h . Αν:
• h (𝑥) ≤ 𝑓(𝑥) ≤ 𝑔(𝑥) για κάθε 𝑥 κοντά στο x 0 και
• lim h(x)  lim 𝑔(𝑥) = 𝑙,

x x 0 x x 0
τότε: lim 𝑓(𝑥) = 𝑙.

xx0
4
Ορισμός 1.16 (ακολουθία)
Να δώσετε τον ορισμό της ακολουθίας.
Απάντηση:
Ακολουθία ονομάζεται κάθε πραγματική συνάρτηση 𝛼∶ *

→ ℝ.
Ορισμός 1.17 (όριο ακολουθίας)

Πότε λέμε ότι η ακολουθία (   ) έχει όριο το 𝑙 ∈ ℝ;
Απάντηση:
Θα λέμε ότι η ακολουθία (   )έχει όριο το 𝑙 ∈ ℝ και θα γράφουμε lim   = 𝑙, όταν για κάθε 𝜀 > 0, υπάρχει

 0 ∈ ℕ τέτοιο, ώστε για κάθε 𝜈 >  0 να ισχύει |   − 𝑙| < 𝜀 .
*
Ορισμός 1.18 (συνέχεια σε σημείο)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 και x 0 ένα σημείο του πεδίου ορισμού της. Πότε θα λέμε ότι η 𝑓 είναι συνεχής στο
x0 ;
Απάντηση:
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 και x 0 ένα σημείο του πεδίου ορισμού της. Θα λέμε ότι η 𝑓 είναι συνεχής στο x 0 ,
όταν lim 𝑓(𝑥) = 𝑓( x 0 ).
xx0
Ορισμός 1.19 (συνεχής συνάρτηση)

Πότε μια συνάρτηση 𝑓 λέγεται συνεχής;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 που είναι συνεχής σε όλα τα σημεία του πεδίου ορισμού της, θα λέγεται, απλά, συνεχής
συνάρτηση.
5
Ορισμός 1.20 (συνέχεια σε ανοικτό)
Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση 𝑓 είναι συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽);
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 θα λέμε ότι είναι συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽), όταν είναι συνεχής σε κάθε
σημείο του (𝛼, 𝛽)
Ορισμός 1.21 (συνέχεια σε κλειστό)

Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση 𝑓 είναι συνεχής σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽];
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 θα λέμε ότι είναι συνεχής σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽], όταν είναι συνεχής σε κάθε
σημείο του (𝛼, 𝛽) και επιπλέον lim 𝑓(𝑥) = 𝑓(𝛼) και lim 𝑓(𝑥) = 𝑓(𝛽).
x  x 
Διατύπωση 1.22 (θεώρημα Bolzano)

Να διατυπώσετε το θεώρημα του Bolzano.
Απάντηση:
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 , η οποία είναι ορισμένη σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽]. Αν:
• η 𝑓 είναι συνεχής στο [𝛼, 𝛽] και, επιπλέον, ισχύει
• 𝑓(𝛼) ⋅ 𝑓(𝛽) < 0 τότε,
υπάρχει ένα, τουλάχιστον, x 0 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε: 𝑓( x 0 ) = 0.
Δηλαδή, η εξίσωση 𝑓(𝑥) = 0 έχει μια, τουλάχιστον, λύση (ρίζα) στο ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽).
Διατύπωση 1.23 (γεωμετρική ερμηνεία θεωρήματος Bolzano)

Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα Bolzano.
Απάντηση:
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης 𝑓 τέμνει τον οριζόντιο άξονα 𝑥
′𝑥 σε ένα, τουλάχιστον, σημείο με τετμημένη x 0 ∈(𝛼, 𝛽 ).
6
Διατύπωση 1.24 (Θ.Ε.Τ.)
Να διατυπώσετε το θεώρημα ενδιάμεσων τιμών.
Απάντηση:
Έστω μια συνάρτηση 𝑓, η οποία είναι ορισμένη σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽]. Αν:
• η 𝑓 είναι συνεχής στο [𝛼, 𝛽] και
• 𝑓(𝛼) ≠ 𝑓(𝛽) τότε,
για κάθε αριθμό 𝜂 μεταξύ των 𝑓(𝛼) και 𝑓(𝛽) υπάρχει ένας, τουλάχιστον, x 0 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιος ώστε: 𝑓( x 0 ) = 𝜂
. Δηλαδή, η εξίσωση 𝑓(𝑥) = 𝜂 έχει μια, τουλάχιστον, λύση (ρίζα) στο ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽).
Διατύπωση 1.25 (γεωμετρική ερμηνεία Θ.Ε.Τ.)

Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα ενδιάμεσων τιμών.
Απάντηση:
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης 𝑓 τέμνει την οριζόντια ευθεία
𝑦 = 𝜂 σε ένα, τουλάχιστον, σημείο με τετμημένη x 0 ∈ (𝛼, 𝛽).
Διατύπωση 1.26 (Θ.Μ.Ε.Τ.)

Να διατυπώσετε το Θεώρημα Μέγιστης και Ελάχιστης Τιμής.
Απάντηση:
Αν 𝑓 είναι συνεχής συνάρτηση στο [𝛼, 𝛽] , τότε η 𝑓 παίρνει στο [𝛼, 𝛽] μια μέγιστη τιμή Μ και μια ελάχιστη
τιμή 𝑚. Δηλαδή, υπάρχουν δύο, τουλάχιστον, σημεία x1 και x 2 του διαστήματος [𝛼, 𝛽] τέτοια ώστε να
ισχύει: min 𝑓(𝑥) = 𝑚 = 𝑓( x1 ) ≤ 𝑓(𝑥) ≤ 𝑓( x 2 ) = Μ = max 𝑓(𝑥), για κάθε 𝑥 ∈ [𝛼,𝛽].
7
Ορισμός 1.27 (εφαπτομένη)
Έστω συνάρτηση 𝑓 και Α( x 0 , 𝑓( x 0 )) ένα σημείο της γραφικής της παράστασης. Να διατυπώσετε τον ορισμό
της εφαπτομένης της C f στο σημείο της Α.
Απάντηση:
Έστω συνάρτηση 𝑓 και Α( x 0 , 𝑓( x 0 )) ένα σημείο της γραφικής της παράστασης.
f (x)  f (x 0 )
Αν υπάρχει το lim και είναι ένας πραγματικός αριθμός 𝜆 τότε ορίζουμε ως εφαπτομένη της C f
x x 0 x  x0
στο σημείο της Α , την ευθεία (𝜀) που διέρχεται από το Α και έχει συντελεστή διεύθυνσης 𝜆.
Ορισμός 1.28 (παράγωγος σε σημείο)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 και x 0 ένα σημείο του πεδίου ορισμού της. Πότε θα λέμε ότι η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη
στο x 0 ;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 λέμε ότι είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x 0 , αν και μόνο αν, υπάρχει το
f (x)  f (x 0 )
lim και είναι πραγματικός αριθμός. Το όριο αυτό ονομάζεται παράγωγος της f στο x 0 και
x x 0 x  x0
f (x)  f (x 0 )
συμβολίζεται με 𝑓′( x 0 ). Δηλαδή:𝑓′( x 0 ) = lim .
x x 0 x  x0
Ορισμός 1.29 (παραγωγίσιμη συνάρτηση)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴. Πότε η 𝑓 λέγεται παραγωγίσιμη στο 𝐴;
Απάντηση:
Η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο Α ή, απλά, παραγωγίσιμη, όταν είναι παραγωγίσιμη σε κάθε
σημείο x 0 ∈ 𝐴.
Ορισμός 1.30 (παραγωγίσιμη στο ανοικτό)

Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση 𝑓 είναι παραγωγίσιμη σε ένα ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽) του
πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 θα λέμε ότι είναι παραγωγίσιμη σε ένα ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽) του πε-
δίου ορισμού της, όταν είναι παραγωγίσιμη σε κάθε σημείο x 0 ∈ (𝛼, 𝛽).
8
Ορισμός 1.31(παραγωγίσιμη στο κλειστό)
Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση 𝑓 είναι παραγωγίσιμη σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽] του
πεδίου ορισμού της;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓 θα λέμε ότι είναι παραγωγίσιμη σε ένα κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽] του πε-
δίου ορισμού της, όταν είναι παραγωγίσιμη σε κάθε σημείο x 0 ∈ (𝛼, 𝛽) και επιπλέον
f (x)  f ( ) f (x)  f ()

lim ∈ ℝ και lim ∈ ℝ.
x  x x  x 
Ορισμός 1.32 (παράγωγος συνάρτηση)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ. Τι ονομάζουμε πρώτη παράγωγο της 𝑓;
Απάντηση:
Έστω 1 το σύνολο των σημείων του Α στα οποία η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη.
Αντιστοιχίζοντας κάθε 𝑥 ∈ 1 στο 𝑓′(𝑥), ορίζουμε τη συνάρτηση 𝑓′ ∶ 1 → ℝ με 𝑥 → 𝑓′(𝑥), η οποία

ονομάζεται πρώτη παράγωγος της 𝑓 ή απλά παράγωγος της 𝑓.
Ορισμός 1.33 ( δεύτερη παράγωγος )

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ. Τι ονομάζουμε δεύτερη παράγωγο της 𝑓;
Αν υποθέσουμε ότι το 1 είναι διάστημα ή ένωση διαστημάτων, τότε η παράγωγος της f  , αν υπάρχει, λέγεται
δεύτερη παράγωγος της f και συμβολίζεται με f  .
Ορισμός 1.34 ( νιοστή παράγωγος )

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ∶ 𝐴 → ℝ. Να ορίσετε την νιοστή παράγωγο της 𝑓.
v 1 
Νιοστή παράγωγος της f, με   3 , και συμβολίζεται με f  v  ορίζεται η: f    f    , v  3 .
v
 
9
Ορισμός 1.35 (ρυθμός μεταβολής)
Έστω δύο μεταβλητά μεγέθη 𝑥, 𝑦 τα οποία συνδέονται με τη σχέση 𝑦 = 𝑓(𝑥), όπου 𝑓
παραγωγίσιμη συνάρτηση στο x 0 . Τι ονομάζουμε ρυθμό μεταβολής του 𝑦 ως προς 𝑥 στο
σημείο x 0 ;
Απάντηση:
Αν δύο μεταβλητά μεγέθη 𝑥, 𝑦 συνδέονται με τη σχέση 𝑦 = 𝑓(𝑥), όταν 𝑓 είναι μια συνάρτηση παραγωγίσιμη
στο x 0 , τότε ονομάζουμε ρυθμό μεταβολής του 𝑦 ως προς το 𝑥 στο σημείο x 0 την παράγωγο 𝑓′( x 0 ).
Διατύπωση 1.36 (Θεώρημα Rolle)

Να διατυπώσετε το θεώρημα Rolle.
Απάντηση:
Αν μια συνάρτηση 𝑓 είναι:
• συνεχής στο κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽]
• παραγωγίσιμη στο ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽) και
• 𝑓(𝛼) = 𝑓(𝛽)
τότε, υπάρχει ένα, τουλάχιστον, 𝜉 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε:𝑓′(𝜉) = 0.
Δηλαδή, η εξίσωση 𝑓′(𝑥) = 0 έχει μια, τουλάχιστον, λύση (ρίζα) στο ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽).
Διατύπωση 1.37 (γεωμετρική ερμηνεία θεωρήματος Rolle)

Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα Rolle.
Απάντηση:
Υπάρχει ένα, τουλάχιστον,𝜉 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε
η εφαπτομένη της C f στο 𝑀(𝜉, 𝑓(𝜉)) να είναι παράλληλη στον άξονα

των 𝑥.
10
Διατύπωση 1.38 (Θ.Μ.Τ.)
Να διατυπώσετε το Θεώρημα Μέσης Τιμής του Διαφορικού Λογισμού (Θ.Μ.Τ.).
Απάντηση:
Αν μια συνάρτηση 𝑓 είναι:
• συνεχής στο κλειστό διάστημα [𝛼, 𝛽] και
• παραγωγίσιμη στο ανοικτό διάστημα (𝛼, 𝛽)
f ()  f ()
τότε, υπάρχει ένα, τουλάχιστον, 𝜉 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε: 𝑓′(𝜉) = .

Διατύπωση 1.39 (γεωμετρική ερμηνεία Θ.Μ.Τ.)

Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα Μέσης Τιμής Διαφορικού Λογισμού.
Απάντηση:
Υπάρχει ένα, τουλάχιστον, 𝜉 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε
η εφαπτομένη της 𝐶𝑓 στο 𝑀(𝜉, 𝑓(𝜉)) να είναι παράλληλη της ευθείας
ΑΒ.
Ορισμός 1.40 (τοπικό μέγιστο)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓, με πεδίο ορισμού 𝐴. Πότε λέμε ότι η 𝑓 παρουσιάζει στο x 0 ∈ 𝐴
τοπικό μέγιστο;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓, με πεδίο ορισμού 𝐴, θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0 ∈ 𝐴 τοπικό
μέγιστο, όταν υπάρχει 𝛿 > 0 τέτοιο ώστε:
𝑓(𝑥) ≤ 𝑓( x 0 ) για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴 ∩ ( x 0 − 𝛿, x 0 + 𝛿).
Το x 0 λέγεται θέση ή σημείο τοπικού μεγίστου, ενώ το 𝑓( x 0 ) τοπικό μέγιστο της 𝑓.
11
Ορισμός 1.41 (τοπικό ελάχιστο)
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 με πεδίο ορισμού 𝐴. Πότε λέμε ότι η 𝑓 παρουσιάζει στο x 0 ∈ 𝐴
τοπικό ελάχιστο;
Απάντηση:
Μια συνάρτηση 𝑓, με πεδίο ορισμού 𝐴, θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0 ∈ 𝐴 τοπικό ελάχιστο, όταν υπάρχει
𝛿 > 0 τέτοιο ώστε:
𝑓(𝑥) ≥ 𝑓( x 0 ) για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴 ∩ ( x 0 − 𝛿, x 0 + 𝛿).
Το x 0 λέγεται θέση ή σημείο τοπικού ελαχίστου, ενώ το 𝑓( x 0 ) τοπικό ελάχιστο της 𝑓.
Διατύπωση 1.42 ( θεώρημα Fermat)

Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat.
Απάντηση:
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ.
Αν η 𝑓 παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x 0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε:
𝑓′( x 0 ) = 0
Διατύπωση 1.43 ( θεώρημα Fermat)

Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα του Fermat.
Απάντηση:
Αν η f παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο
σημείο x o  (, ) και είναι παραγωγίσιμη
στο xo, τότε η εφαπτομένη της Cf στο

σημείο Μ(xo, f(xo)) είναι παράλληλη
στον άξονα x x .
Ορισμός 1.44 ( πιθανές θέσεις ακροτάτων)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Ποιες είναι οι πιθανές θέσεις τοπικών
ακροτάτων της 𝑓 στο Δ;
Απάντηση:
Οι πιθανές θέσεις των τοπικών ακροτάτων μιας συνάρτησης 𝑓 σ΄ένα διάστημα Δ είναι:
1. Τα εσωτερικά σημεία του Δ στα οποία η παράγωγος της 𝑓 μηδενίζεται.
2. Τα εσωτερικά σημεία του Δ στα οποία η 𝑓 δεν παραγωγίζεται.
3. Τα άκρα του Δ ( αν ανήκουν στο πεδίο ορισμού της ).
12
Ορισμός 1.45 ( κρίσιμα σημεία)
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Ποια σημεία λέγονται κρίσιμα σημεία
της 𝑓;
Απάντηση:
Κρίσιμα σημεία της 𝑓 στο διάσημα Δ λέγονται τα εσωτερικά σημεία του Δ στα οποία η 𝑓
δεν παραγωγίζεται ή η παράγωγός της είναι ίση με μηδέν.
Ορισμός 1.46 ( κυρτή συνάρτηση)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 συνεχής σε ένα διάστημα Δ και παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του
Δ . Πότε λέμε ότι η συνάρτηση 𝑓 στρέφει τα κοίλα προς τα πάνω ή είναι κυρτή στο Δ ;
Απάντηση:
Η συνάρτηση 𝑓 στρέφει τα κοίλα προς τα άνω ή είναι κυρτή στο Δ, αν η 𝑓′ είναι γνησίως
αύξουσα στο εσωτερικό του Δ.
Ορισμός 1.47 ( κοίλη συνάρτηση)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 συνεχής σε ένα διάστημα Δ και παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του
Δ . Πότε λέμε ότι η συνάρτηση 𝑓 στρέφει τα κοίλα προς τα κάτω ή είναι κοίλη στο Δ ;
Απάντηση:
Η συνάρτηση 𝑓 στρέφει τα κοίλα προς τα κάτω ή είναι κοίλη στο Δ, αν η 𝑓′ είναι γνησίως
φθίνουσα στο εσωτερικό του Δ.
13
Ορισμός 1.48 ( σημείο καμπής)
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 παραγωγίσιμη σ΄ένα διάστημα (𝛼, 𝛽), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο
του x 0 . Πότε το σημείο Α( x 0 , 𝑓( x 0 )) λέγεται σημείο καμπής της γραφικής παράστασης της
𝑓;
Απάντηση:
Έστω μια συνάρτηση 𝑓 παραγωγίσιμη σ΄ένα διάστημα (𝛼, 𝛽), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο
του x 0 . Αν
• η 𝑓 είναι κυρτή στο (𝛼, x 0 ) και κοίλη στο ( x 0 , 𝛽), ή αντιστρόφως, και
• η 𝐶𝑓 έχει εφαπτομένη στο σημείο Α( x 0 , 𝑓( x 0 )),
τότε το σημείο Α( x 0 , 𝑓( x 0 )) ονομάζεται σημείο καμπής της γραφικής παράστασης της 𝑓.
Ορισμός 1.49 ( πιθανά σημεία καμπής)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Ποιες είναι οι πιθανές θέσεις σημείων
καμπής της 𝑓 στο Δ;
Απάντηση:
Οι πιθανές θέσεις σημείων καμπής μιας συνάρτησης 𝑓 σ΄ένα διάστημα Δ είναι:
1. Τα εσωτερικά σημεία του Δ στα οποία η 𝑓″ μηδενίζεται, και
2. Τα εσωτερικά σημεία του Δ στα οποία δεν υπάρχει η 𝑓″.
Ορισμός 1.50 ( κατακόρυφη ασύμπτωτη)

Πότε η ευθεία 𝑥 = x 0 λέγεται κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης μιας
συνάρτησης 𝑓;
Απάντηση:
Αν ένα τουλάχιστον από τα όρια lim f (x), lim f (x) είναι +∞ ή −∞ , τότε η ευθεία 𝑥 = x 0 λέγεται
x x0 x x0
κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της 𝑓.
Ορισμός 1.51 (οριζόντια ασύμπτωτη)

Πότε λέμε ότι η ευθεία 𝑦 = 𝑙 είναι οριζόντια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της
συνάρτησης στο +∞; ( αντίστοιχα στο −∞; )
Απάντηση:
Αν lim 𝑓(𝑥) = 𝑙 ( αντιστοίχως lim 𝑓(𝑥) = 𝑙 ), τότε η ευθεία 𝑦 = 𝑙 λέγεται οριζόντια ασύμπτωτη της
x  x 
γραφικής παράστασης της 𝑓 στο +∞ ( αντιστοίχως στο −∞ ).
14
Ορισμός 1.52 (πλάγια ασύμπτωτη)
Δίνεται συνάρτηση 𝑓 ορισμένη στο ℝ . Πότε η ευθεία 𝑦 = 𝜆𝑥 + 𝛽 λέγεται ασύμπτωτη της
γραφικής παράστασης της 𝑓 στο +∞; ( αντίστοιχα στο −∞ ;)
Απάντηση:
Η ευθεία 𝑦 = 𝜆𝑥 + 𝛽 λέγεται ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της 𝑓 στο +∞, αντιστοίχως στο −∞, αν
lim f (x)  (x  )  0,

x 
αντιστοίχως
lim f (x)  (x  )  0.
x 
Ορισμός 1.53 (αρχική συνάρτηση)

Έστω μια συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Τι ονομάζουμε αρχική συνάρτηση ή
παράγουσα της 𝑓 στο Δ;
Απάντηση:
Αρχική συνάρτηση ή παράγουσα της 𝑓 στο Δ ονομάζεται κάθε συνάρτηση 𝐹 που είναι πα-
ραγωγίσιμη στο Δ και ισχύει: 𝐹′(𝑥) = 𝑓(𝑥), για κάθε 𝑥 ∈ Δ.
Ορισμός 1.54 (ορισμένο ολοκλήρωμα)

Έστω 𝑓 μια συνεχής συνάρτηση σ΄ ένα διάστημα [𝛼, 𝛽]. Να δώσετε τον ορισμό του ορι-
σμένου ολοκληρώματος της 𝑓 από το 𝛼 στο 𝛽.
Απάντηση:
Το ορισμένο ολοκλήρωμα της συνεχούς συνάρτησης 𝑓 από το 𝛼 στο 𝛽 συμβολίζεται με

 f (x) d 𝑥 και ονομάζεται το όριο:


  
lim   f (  )x   lim f (1 )  f ( 2 )  ...  f (  )     (1)

 1  

όπου Δ𝑥 = και 𝜉𝜅 τυχαίο σημείο του διαστήματος  x k 1, x k  ,  ά   1, 2,..., .


  
δηλαδή:  f (x) d x  lim   f (  ) x 

  1 
15
Διατύπωση 1.55 ( γεωμετρική ερμηνεία ορισμένου ολοκληρώματος)
Έστω 𝑓 μια συνεχής συνάρτηση σ΄ ένα διάστημα [𝛼, 𝛽] και f (x)  0 για κάθε x [, ] . Να δώσετε την
γεωμετρική ερμηνεία ορισμένου ολοκληρώματος της 𝑓 από το 𝛼 στο 𝛽.
Αν f (x)  0 για κάθε x [, ] ,
y 11

τότε το ολοκλήρωμα  f (x)dx δίνει y=f (x)
το εμβαδόν E() του χωρίου Ω που

Ω
περικλείεται από τη γραφική παράσταση
της f τον άξονα x x και τις ευθείες x   και x   . O α β x
Διατύπωση 1.56 (Θ.Θ.Ο.Λ.)

Να διατυπώσετε το Θεμελιώδες θεώρημα του ολοκληρωτικού λογισμού.
Απάντηση:
Έστω 𝑓 μια συνεχής συνάρτηση σ΄ ένα διάστημα [𝛼, 𝛽]. Αν 𝐺 είναι μία παράγουσα της 𝑓

στο [𝛼, 𝛽], τότε:  f (t) d t  G()  G( )

Διατύπωση 1.57 ( γεωμετρική ερμηνεία ιδιότητας ορισμένου ολοκληρώματος)

Έστω η f είναι συνεχής σε διάστημα Δ , f (x)  0 στο Δ και , ,   . Να δώσετε την γεωμετρική ερμηνεία
  
της ιδιότητας   f (x)dx   f (x)dx    f (x)dx του ορισμένου ολοκληρώματος.
Αν f (x)  0 και      (Σχ. 13), η παραπάνω ιδιότητα δηλώνει ότι:

()  (1 )  ( 2 )
y
13
y=f (x)
Ω1 Ω2
O α γ β x
16
Κεφάλαιο 1ο ΤΟ ΘΕΜΑ Α
2. Θεωρήματα - Πορίσματα
Θεώρημα 2.1 (πρόσημο συναρτήσεων και όρια )
1. Αν lim f (x)  0 , τότε f (x)  0 κοντά στο x 0

x x 0
2. Αν lim f (x)  0 , τότε f (x)  0 κοντά στο x 0

x x 0
Θεώρημα 2.2 (διάταξη και όρια)
Αν οι συναρτήσεις f ,g έχουν όριο στο x 0 και ισχύει f (x)  g(x)
κοντά στο x 0 , τότε lim f (x)  lim g(x) .

x x 0 x x 0
Θεώρημα 2.3 (πράξεις και όρια)
Αν υπάρχουν τα όρια των συναρτήσεων f και g στο x 0 , τότε:
1. lim (f (x)  g(x))  lim f (x)  lim g(x)

x x 0 x x 0 x x 0
2. lim  k  f (x)   k  lim f (x) , για κάθε σταθερά k 

x x0 x x0
3. lim  f (x)  g(x)   lim f (x)  lim g(x) ισχύει και για περισσότερες από δυο συναρτήσεις
x x0 x x 0 x x 0
lim f (x)
f (x) x x 0
4. lim  εφόσον lim g(x)  0
x  x 0 g(x) lim g(x) x x 0
x x 0
ν
lim[ f ( x)]ν   lim f ( x)  ,  *
5. x  x0  x  x0 
6. lim f (x)  lim f (x)

x x 0 x x 0
7. lim k f (x)  k lim f (x) , εφόσον f (x)  0 κοντά στο x 0 .

x x 0 x x 0
Φροντιστήρια μαθεῖν 17
Θεώρημα 2.4 (όριο αθροίσματος )
Αν στο x 0 
το όριο της f είναι: α α  -  -
και το όριο της g είναι:  -  - - 
τότε το όριο της f  g είναι: Cf - x  x 0 - ; ;
Θεώρημα 2.5 (όριο γινομένου)
Αν στο x 0 
το όριο της f είναι: α>0 α<0 α>0 α<0 0 0 + + - -
και το όριο της g είναι: + + - - + - + - + -
τότε το όριο της f·g είναι: + - - + ; ; + - - +
Σημείωση:
Οι παρακάτω μορφές λέγονται απροσδιόριστες μορφές:
0 
()  () , 0  () , ()  () , ()  () , , .
0 
Θεώρημα 2.6 (πράξεις και συνέχεια)
Αν οι συναρτήσεις f και g είναι συνεχείς στο x 0 , τότε είναι συνεχείς στο x 0 και οι συναρτήσεις: f  g , c  f ,
f 
όπου c  , f g, , | f | και f με την προϋπόθεση ότι ορίζονται σε ένα διάστημα που περιέχει το x 0 .
g
Θεώρημα 2,7 (σύνθεση και συνέχεια)
Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο x 0 και η συνάρτηση g είναι συνεχής στο f (x 0 ) , τότε η σύνθεσή τους
g f είναι συνεχής στο x 0 .
Πόρισμα 2.8 ( συνέπειες θεωρήματος Bolzano 1)

Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δε μηδενίζεται σ’ αυτό, τότε αυτή ή είναι θετική για
κάθε ή είναι αρνητική για κάθε , δηλαδή διατηρεί πρόσημο στο διάστημα Δ.
Πόρισμα 2.9 ( συνέπειες θεωρήματος Bolzano 2)

Μια συνεχής συνάρτηση f διατηρεί πρόσημο σε καθένα από το διαστήματα στα οποία οι διαδοχικές ρίζες της
f χωρίζουν το πεδίο ορισμού της.
Θεώρημα 2.10 ( εικόνα διαστήματος)

Η εικόνα ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς και μη σταθερής συνάρτησης f είναι διάστημα.
Θεώρημα 2.11 (σύνολο τιμών)

Aν μια συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα και συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα
(, ) , τότε το σύνολο τιμών της στο διάστημα αυτό είναι το διάστημα (, ) , όπου   lim f (x) και
x 
B  lim f (x) .
x 
Αν, όμως, η f είναι γνησίως φθίνουσα και συνεχής στο (, ) , τότε το σύνολο τιμών της στο διάστημα αυτό
είναι το διάστημα (, ) .
Πόρισμα 2.12 ( παράγωγος σε σημείο- πλευρικά)
Αν το x 0 είναι εσωτερικό σημείο ενός διαστήματος του πεδίου ορισμού της f, τότε η f είναι παραγωγίσιμη
f (x)  f (x 0 ) f (x)  f (x 0 )
στο x 0 , αν και μόνο αν υπάρχουν στο τα όρια lim , lim και είναι ίσα.
x x 0 x  x0 x x 0 x  x0
Θεώρημα 2.13 ( παράγωγος γινομένου)
Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο x 0 , τότε και η συνάρτηση f  g είναι παραγωγίσιμη στο x 0
και ισχύει: (f  g)(x 0 )  f (x 0 )g(x 0 )  f (x 0 )g (x 0 ) .
Θεώρημα 2.14 ( παράγωγος πηλίκου )
f
Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο x 0 και g(x 0 )  0 , τότε και η συνάρτηση είναι
g

f  f (x 0 )g(x 0 )  f (x 0 )g (x 0 )
παραγωγίσιμη στο x 0 και ισχύει:   (x 0 ) 
g [g(x 0 )]2
Θεώρημα 2.15 ( παράγωγος σύνθετης)
Αν η συνάρτηση g είναι παραγωγίσιμη στο x 0 και η f είναι παραγωγίσιμη στο g(x 0 ) , τότε η συνάρτηση
f g είναι παραγωγίσιμη στο x 0 και ισχύει (f g)(x 0 )  f (g(x 0 ))  g (x 0 )
0
Θεώρημα 2.16 ( κανόνας de L’Hospital )
0
Αν lim f (x)  0 , lim g(x)  0 , x 0   {,  } , g '(x)  0 σε περιοχή του x o με εξαίρεση ίσως το x o
x x0 xx0
f (x) f (x) f (x)

και υπάρχει το lim (πεπερασμένο ή άπειρο), τότε: lim  lim .
x x 0 
g (x) x  x 0 g(x) x  x 0 g(x)

Θεώρημα 2.17 ( κανόνας de L’Hospital )

Αν lim f (x)   , lim g(x)   , x 0   {,  } , g '(x)  0 σε περιοχή του x o με εξαίρεση ίσως το
x x0 x x 0
f (x) f (x) f (x)

x o και υπάρχει το lim (πεπερασμένο ή άπειρο), τότε: lim  lim .
x x 0 g(x) x x 0 g(x) x x 0 g(x)
Πόρισμα 2.18 ( ιδιότητες ορισμένου ολοκληρώματος )

Ισχύει ότι:
 
  f (x)dx   f (x)dx
 

  f (x)dx  0


Αν f (x)  0 για κάθε x [, ] , τότε   f (x)dx  0 .
Θεώρημα 2.19 ( ιδιότητες ορισμένου ολοκληρώματος )

Έστω f ,g σ υ ν ε χ ε ί ς συναρτήσεις στο [, ] και ,  . Τότε ισχύουν:
 
   f (x)dx     f (x)dx
  
  [f (x)  g(x)]dx   f (x)dx   g(x)dx και γενικά
 
  
   [f (x)  g(x)]dx     f (x)dx    g(x)dx
Θεώρημα 2.20 ( διάταξη και ολοκλήρωμα )
Έστω f μια συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα [, ] . Αν f (x)  0 για κάθε x [, ] και η συνάρτηση f

δεν είναι παντού μηδέν στο διάστημα αυτό, τότε  f (x)dx  0 .

Θεώρημα 2.21 ( συνάρτηση με μεταβλητή σε άκρο ολοκλήρωσης )

x
Η συνάρτηση F(x)   f (t)dt , x  , είναι συνεχής και είναι μια παράγουσα της f στο Δ. Δηλαδή:

'
 x f (t)dt   f (x) για κάθε x  
  
 
Θεώρημα 2.22 ( παραγοντική ολοκλήρωση )

 
Ισχύει ότι:  f (x)g(x)dx  [f (x)g(x)]    f (x)g(x)dx , όπου f ,g είναι συνεχείς συναρτήσεις στο
 
[, ] .
Θεώρημα 2.23 ( αντικατάσταση )

 u2
Ισχύει ότι:   f (g(x))g(x)dx   u
1
f (u)du , όπου f ,g είναι συνεχείς συναρτήσεις, u  g(x) , du  g(x)dx
και u1  g() , u 2  g() .
3. Σχόλια
3.1. Όταν λέμε ότι « Η συνάρτηση f είναι ορισμένη σ’ ένα σύνολο Β εννοούμε ότι το σύνολο Β είναι
υποσύνολο του πεδίου ορισμού της και το σύνολο τιμών της f (B) είναι f (B)  {y | y  f (x) για κάποιο
x B.
3.2. Επειδή κάθε x  A αντιστοιχίζεται σε ένα μόνο y , δεν υπάρχουν σημεία της γραφικής παράστασης
της f με την ίδια τετμημένη. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κατακόρυφη ευθεία έχει με τη γραφική παράσταση
της f το πολύ ένα κοινό σημείο (Σχ. 7α). Έτσι, ο κύκλος δεν αποτελεί γραφική παράσταση συνάρτησης
(Σχ. 7β).
y y 7
Cf C
 x x
O O
Α
(a) (β)
3.3. Όταν δίνεται η γραφική παράσταση C f μιας συνάρτησης f, τότε:
α) Το πεδίο ορισμού της f είναι το σύνολο Α των τετμημένων των σημείων της C f .
β) Το σύνολο τιμών της f είναι το σύνολο f (A) των τεταγμένων των σημείων της C f .
γ) Η τιμή της f στο x 0  A είναι η τεταγμένη του σημείου τομής της ευθείας x  x 0 και της C f (Σχ. 8).
y y y 8
x=x0
Cf Cf
f(Α)
Cf f(x0) A(x0,f(x0))
O Α x O x O x0 x
(α) (β) (γ)
3.4. Όταν δίνεται η γραφική παράσταση C f , μιας συνάρτησης f

μπορούμε, επίσης, να σχεδιάσουμε και τις γραφικές y 9
παραστάσεις των συναρτήσεων f και | f | . y=f (x)
Μ(x,f (x))
α)Η γραφική παράστασης της συνάρτησης f είναι
συμμετρική, ως προς τον άξονα xx ' , της γραφικής O x
παράστασης της f, γιατί αποτελείται από τα σημεία
Μ΄(x,f (x))
M΄(x, f (x)) που είναι συμμετρικά των M(x,f (x)) , ως y=f (x)
προς τον άξονα (Σχ. 9).
y 10
β)Η γραφική παράσταση της | f | αποτελείται από τα

y=| f (x)| y=f (x)
τμήματα της C f που βρίσκονται πάνω από τον άξονα
x x και από τα συμμετρικά, ως προς τον άξονα x x , των x
O
τμημάτων της C f που βρίσκονται κάτω από τον άξονα
αυτόν (Σχ. 10).
3.5. Έστω τώρα f, g δύο συναρτήσεις με πεδία ορισμού

y 22
Α, Β αντιστοίχως και Γ ένα υποσύνολο των Α και Β.
Αν για κάθε x  Γ ισχύει f (x)  g(x) , τότε λέμε ότι
οι συναρτήσεις f και g είναι ίσες στο σύνολο Γ.
(Σχ. 22)
Γ

Ο B x
A
3.6. Αν f , g, h είναι τρεις συναρτήσεις και ορίζεται η h (g f ) , τότε ορίζεται και η (h g) f και ισχύει
h (g f ) = (h g) f . Τη συνάρτηση αυτή τη λέμε σύνθεση των f, g και h και τη συμβολίζουμε με
h g f . Η σύνθεση συναρτήσεων γενικεύεται και για περισσότερες από τρεις συναρτήσεις
3.7. Μια συνάρτηση f :   είναι συνάρτηση 1  1 , αν και μόνο αν για οποιαδήποτε x1 , x 2   ισχύει η
συνεπαγωγή: αν f (x1 )  f (x 2 ) , τότε x1  x 2 .
Είναι φανερό από τον ορισμό της συνάρτησης ότι ισχύει η ισοδυναμία :
f (x1 )  f (x 2 )  x1  x 2
3.8. Από τον ορισμό προκύπτει ότι μια συνάρτηση f είναι 1  1 , αν και μόνο αν:
α) Για κάθε στοιχείο y του συνόλου τιμών της η εξίσωση f (x)  y έχει ακριβώς μια λύση ως προς x.
β) Δεν υπάρχουν σημεία της γραφικής της παράστασης με την ίδια τεταγμένη. Αυτό σημαίνει ότι
κάθε οριζόντια ευθεία τέμνει τη γραφική παράσταση της f το πολύ σε ένα σημείο.
3.9. α) Ισχύει ότι : f 1 (f (x))  x , x  A και f (f 1 (y))  y, y  f (A) .
β) Η αντίστροφη της f έχει πεδίο ορισμού το σύνολο τιμών f (A) της f, και σύνολο τιμών το πεδίο
ορισμού Α της f .
γ) Αν ένα σημείο M(, ) ανήκει στη Cf , τότε το σημείο  (, ) θα ανήκει στη γραφική
παράσταση Cf 1 και αντιστρόφως. Τα σημεία, όμως, αυτά είναι συμμετρικά ως προς την ευθεία που
διχοτομεί τις γωνίες xOy και x Oy . Επομένως: Οι γραφικές παραστάσεις Cf και Cf-1 είναι
συμμετρικές ως προς την ευθεία y  x που διχοτομεί τις γωνίες xOy και x 'O y' .
3.10. Ισχύει ότι : Αν μια συνάρτηση f είναι ορισμένη σε ένα σύνολο της μορφής (α, x 0 )  (x 0 ,β) , τότε
ισχύει η ισοδυναμία: lim f (x)   lim f (x)  lim f (x) 
x x 0 x x0 xx0
Τους αριθμούς lim f (x) και lim f (x) τους λέμε πλευρικά όρια της f στο x 0 και συγκεκριμένα
xx0 xx0
αριστερό και δεξιό όριο της f αντίστοιχα.
3.11. α) Ισχύει ότι :
(α) lim f (x)   lim (f (x)  )  0

x x 0 x x 0
(β) lim f (x)   lim f (x 0  h) 

x x 0 h 0
(γ) lim x  x 0
x x 0
(δ) lim c  c
x x 0
β) Για να αναζητήσουμε το όριο της f στο x 0 , πρέπει η f να ορίζεται όσο θέλουμε “κοντά στο
x 0 ”, δηλαδή η f να είναι ορισμένη σ’ ένα σύνολο της μορφής (a, x 0 )  (x 0 , ) ή (a, x 0 ) ή (x 0 , ) .
γ) Το x 0 μπορεί να ανήκει στο πεδίο ορισμού της συνάρτησης (Σχ. 39α, 39β) ή να μην ανήκει σ’
αυτό .
δ) Η τιμή της f στο x 0 , όταν υπάρχει, μπορεί να είναι ίση με το όριό της στο x 0 (Σχ. 39α) ή
διαφορετική από αυτό.
y y y
39
f (x) f(x) f(x)
f ( x0 )    
f (x) f(x) f(x)
O x x0 x x O x x0 x x O x x0 x x
f(x0)
(a) (β) (γ)
3.12. Μια συνάρτηση f λέμε ότι έχει κοντά στο x 0 μια ιδιότητα Ρ, όταν ισχύει μια από τις παρακάτω τρεις
συνθήκες:
α) Η f είναι ορισμένη σε ένα σύνολο της μορφής (a, x 0 )  (x 0 , ) και στο σύνολο αυτό έχει την
ιδιότητα Ρ.
β) Η f είναι ορισμένη σε ένα σύνολο της μορφής (a, x0 ) , έχει σ’ αυτό την ιδιότητα Ρ, αλλά δεν
ορίζεται σε σύνολο της μορφής ( x0 ,  ) .
γ) Η f είναι ορισμένη σε ένα σύνολο της μορφής ( x0 ,  ) , έχει σ’ αυτό την ιδιότητα Ρ, αλλά δεν
ορίζεται σε σύνολο της μορφής (a, x0 ) .
3.13. Αν θέλουμε να υπολογίσουμε το όριο της σύνθετης συνάρτησης f g στο σημείο x0 , δηλαδή το
lim f ( g ( x)) , τότε εργαζόμαστε ως εξής:
x  x0
1. Θέτουμε u  g ( x) .
2. Υπολογίζουμε (αν υπάρχει) το u 0  lim g ( x) και

x  x0
3. Υπολογίζουμε (αν υπάρχει) το  lim f (u ) .

u u0
Αν g ( x)  u0 κοντά στο x0 , τότε το ζητούμενο όριο είναι ίσο με , δηλαδή

ισχύει: lim f ( g ( x)) = lim f (u )
x  x0 u u0
3.14. Για τα τριγωνομετρικά όρια ισχύουν:
 x  x , για κάθε x R . Η ισότητα ισχύει μόνο όταν x  0 .
• lim  x   x0 • lim  x   x0

x  x0 x  x0
ημx συν x  1
• lim 1 • lim 0
x 0 x x 0 x
3.15. Όπως στην περίπτωση των πεπερασμένων ορίων έτσι και για τα άπειρα όρια συναρτήσεων, που
ορίζονται σε ένα σύνολο της μορφής ( , x0 )  ( x0 ,  ) , ισχύουν οι παρακάτω ισοδυναμίες:
α) lim f ( x)    lim f ( x)  lim f ( x)  

x  x0 x  x0 x  x0
β) lim f ( x)    lim f ( x)  lim f ( x)   .

x  x0 x  x0 x  x0
γ) Αν lim f ( x)   , τότε f ( x)  0 κοντά στο x0 , ενώ

x  x0
αν lim f ( x)   , τότε f ( x)  0 κοντά στο x0 .

x  x0
δ) Αν lim f ( x)   , τότε lim   f ( x)    , ενώ

x  x0 x  x0
αν lim f ( x)   , τότε lim   f ( x)    .

x  x0 xx 0
1
ε) Αν lim f ( x)   ή  , τότε lim 0.
x  x0 xx 0 f ( x)
1
στ) Αν lim f ( x)  0 και f ( x)  0 κοντά στο x0 , τότε lim   , ενώ
x  x0 x  x0 f ( x)
1
αν lim f ( x)  0 και f ( x)  0 κοντά στο x0 , τότε lim   .
x  x0 x  x0 f ( x)
ζ) Αν lim f ( x)   ή  , τότε lim f ( x)   .

x  x0 xx 0
η) Αν lim f ( x)   , τότε lim  f ( x)   .

x  x0 x  x0
1 1
  και γενικά lim 2   , v 
*
θ) i) lim 2
.
x 0 x x  0 x
1 1
ii) lim   , v  και lim   , v  .
x  0 x 2 1 x  0 x 2 1
3.16. Για τον υπολογισμό του ορίου στο  ή  ενός μεγάλου αριθμού συναρτήσεων χρειαζόμαστε τα
παρακάτω βασικά όρια:
α)
1
 lim x    και γενικά lim 
 0, v *
x  x  x
    ά 1
 lim x    και γενικά lim   0 , v  *
x      ό x  x
β) Για την πολυωνυμική συνάρτηση P( x)   x   1 x 1    0 , με   0 ισχύει:

 
lim P( x)  lim ( x ) και lim P( x)  lim ( x )
x  x  x  x 
 x   1 x 1   1 x   0
γ) Για τη ρητή συνάρτηση f ( x)  ,   0 ,   0
 x   1 x 1   1 x   0
  x    x 
ισχύει: lim f ( x)  lim   
και lim f ( x )  lim  
x   x
x  x 
  x  x 
  
δ) Για το όριο εκθετικής - λογαριθμικής συνάρτησης ισχύει ότι
 Αν   1 (Σχ. 60), τότε

y
60
lim  x  0 , lim  x   y=a x

x  x 
lim log x   , lim log x   1

x 0 x  y=loga x
O 1 x
 Αν 0    1 (Σχ. 61), τότε

y
61
y=a x
lim  x   , lim  x  0
x  x 
lim log x   , lim log x   1

x 0 x 
O 1 x
y=loga x
ε) Τα όρια lim x , lim x, lim x  lim x δεν υπάρχουν.
x  x  x  x 
3.17.
● Για να αναζητήσουμε το όριο μιας συνάρτησης f στο  , πρέπει η f να είναι ορισμένη σε
διάστημα της μορφής ( , ) .
● Για να αναζητήσουμε το όριο μιας συνάρτησης f στο  πρέπει η f να είναι ορισμένη σε διάστημα
της μορφής ( , ) .
● Για τα όρια στο  ,  ισχύουν οι γνωστές ιδιότητες των ορίων στο x0 με την προϋπόθεση ότι:
— οι συναρτήσεις είναι ορισμένες σε κατάλληλα σύνολα και

— δεν καταλήγουμε σε απροσδιόριστη μορφή
3.18. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, μια συνάρτηση f δεν είναι συνεχής σε ένα σημείο xo του
πεδίου ορισμού της όταν:
 Δεν υπάρχει το όριό της στο xo ή
 Υπάρχει το όριό της στο x0 , αλλά είναι διαφορετικό από την τιμή της, f ( xo ) , στο σημείο xo .
3.19. Συνέχεια βασικών συναρτήσεων
 Κάθε πολυωνυμική συνάρτηση Ρ είναι συνεχής, αφού για κάθε x0 

ισχύει lim P( x)  P( x0 ) .
x  x0
P
 Κάθε ρητή συνάρτηση είναι συνεχής, αφού για κάθε x0 του πεδίου ορισμού της
Q
P( x) P( x0 )
ισχύει lim  .
x  x0 Q( x) Q( x0 )
 Οι συναρτήσεις f ( x)   x και g ( x)   x είναι συνεχείς, αφού για κάθε x 0 

ισχύει lim  x   x0 και lim  x   x0
x  x0 x  x0
 Οι συναρτήσεις f ( x )   x και g ( x)  log a x , 0  a  1 είναι συνεχείς.
3.20. Αν μια συνάρτηση f δεν είναι συνεχής στο διάστημα [ ,  ] , τότε, όπως φαίνεται και στο παρακάτω
σχήμα, δεν παίρνει υποχρεωτικά όλες τις ενδιάμεσες τιμές.
y 68
f (β)
η
y=η
f (a)
O a β x
3.21. Από το θεώρημα μέγιστης και ελάχιστης τιμής και το θεώρημα ενδιάμεσων τιμών προκύπτει ότι το
σύνολο τιμών μιας συνεχούς συνάρτησης f με πεδίο ορισμού το  ,   είναι το κλειστό διάστημα m, M  ,
όπου m η ελάχιστη τιμή και Μ η μέγιστη τιμή της.
Για παράδειγμα, η συνάρτηση f(x) = ημx, x ϵ [0, 2π] έχει
σύνολο τιμών το [−1,1],αφού είναι συνεχής στο [0, 2π] με m=−1 και M=1.
f ( x)  f ( x0 ) f ( x  h)  f ( x0 )
3.22. Αν στην ισότητα f ( x0 )  lim θέσουμε x  x0  h , τότε έχουμε f ( x0 )  lim 0 .
x  x0 x  x0 h 0 h
Πολλές φορές το h  x  x0 συμβολίζεται με x , ενώ το f ( x0  h)  f ( x0 )  f ( x0  x)  f ( x0 )
f  x0 
συμβολίζεται με f ( x0 ) , οπότε ο παραπάνω τύπος γράφεται: f   x0   lim . Η τελευταία
x x  0
df ( x0 ) df ( x)
ισότητα οδήγησε το Leibniz να συμβολίσει την παράγωγο στο x0 με ή x  x0 . Ο
dx dx
συμβολισμός f ( x0 ) είναι μεταγενέστερος και οφείλεται στον Lagrange.
3.23. α) Ο συντελεστής διεύθυνσης της εφαπτομένης ε της C f μιας παραγωγίσιμης συνάρτησης f, στο
σημείο A(x 0 ,f (x 0 )) είναι η παράγωγος της f στο x 0 . Δηλαδή,   f   x o  , οπότε η εξίσωση της ε φ α π
τ ο μ έ ν η ς ε γίνεται: y  f (x 0 )  f (x 0 )(x  x 0 )
β) Την κλίση f (x 0 ) της εφαπτομένης ε στο A(x 0 ,f (x 0 )) θα τη λέμε και κλίση της Cf στο Α ή
κλίση της f στο x 0 .
γ) Η στιγμιαία ταχύτητα ενός κινητού, τη χρονική στιγμή t 0 , είναι η παράγωγος της συνάρτησης
θέσης x  S(t) τη χρονική στιγμή t 0 . Δηλαδή, είναι   t o   S  t o  .
3.24. Αν μια συνάρτηση f δεν είναι συνεχής σ’ ένα σημείο x 0 , τότε, σύμφωνα με το προηγούμενο
θεώρημα, δεν μπορεί να είναι παραγωγίσιμη στο x 0 .
3.25. Έστω συνάρτηση f (x)  ημx . Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο και ισχύει f (x)  συνx ,
δηλαδή
(ημx)  συνx
 Έστω η συνάρτηση f (x)  συνx . Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο και ισχύει
f (x)  ημx , δηλαδή
(συνx)   ημx
 Έστω η συνάρτηση f (x)  e . Αποδεικνύεται ότι η f είναι παραγωγίσιμη στο

x
και ισχύει
f (x)  e , δηλαδή
x
(ex )  ex
 Έστω η συνάρτηση f (x)  ln x . Αποδεικνύεται ότι η f είναι παραγωγίσιμη στο (0, ) ισχύει
1
f (x)  , δηλαδή
x
1
(ln x) 
x
 Έστω η συνάρτηση f (x)  σφx . Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο  {x|ημx  0} και ισχύει
1
f (x)   , δηλαδή
ημ 2 x
1
(σφx)  
ημ 2 x
3.26. Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες σ’ ένα διάστημα Δ, τότε για κάθε x  ισχύει:
(f  g)(x)  f (x)  g '(x) .
Το παραπάνω ισχύει και για περισσότερες από δύο συναρτήσεις. Δηλαδή, αν f1 ,f 2 ,...,f k , είναι
παραγωγίσιμες στο Δ, τότε
(f1  f 2   f k )(x)  f1(x)  f 2 (x)   f k (x) .
3.27. α) Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες σ’ ένα διάστημα Δ, τότε για κάθε x  ισχύει:
(f (x)g(x))  f '(x)g(x)  f (x)g '(x)
3.28. β) Το παραπάνω επεκτείνεται και για περισσότερες από δύο συναρτήσεις. Έτσι, για τρεις
παραγωγίσιμες συναρτήσεις ισχύει:
(f (x)g(x)h(x))  [(f (x)g(x))  h(x)]  (f (x)g(x))  h(x)  (f (x)g(x))  h(x)
 [f (x)g(x)  f (x)g(x)]h(x)  f (x)g(x)h (x)
 f (x)g(x)h(x)  f (x)g (x)h(x)  f (x)g(x)h (x) .
γ) Αν f είναι παραγωγίσιμη συνάρτηση σ’ ένα διάστημα Δ και c  , επειδή (c)  0 , σύμφωνα με

το παραπάνω θεώρημα έχουμε:
(cf (x))  cf (x)
3.29. Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες σ’ ένα διάστημα Δ και για κάθε x  ισχύει g(x)  0 ,
τότε για κάθε x  έχουμε:

f  f ( x )g ( x )  f ( x)g ( x )
  (x ) 
g [g ( x )]2
3.30. Γενικά, αν μια συνάρτηση g είναι παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα Δ και η f είναι παραγωγίσιμη στο
g() , τότε η συνάρτηση f g είναι παραγωγίσιμη στο Δ και
ισχύει
(f (g ( x )))  f (g ( x ))  g ( x )
Δηλαδή, αν u  g ( x ) , τότε (f (u ))  f (u )  u  . Με το συμβολισμό του Leibniz, αν y  f (u) και

dy dy du
u  g(x) , έχουμε τον τύπο   που είναι γνωστός ως κανόνας της αλυσίδας. Το σύμβολο
dx du dx
dy
δεν είναι πηλίκο. Στον κανόνα της αλυσίδας απλά συμπεριφέρεται ως πηλίκο, πράγμα που
dx
ευκολύνει την απομνημόνευση του κανόνα.
3.31. α) Ο ρυθμός μεταβολής της ταχύτητας υ ως προς το χρόνο t τη χρονική στιγμή to είναι η παράγωγος
υ’(to), της ταχύτητας υ ως προς το χρόνο t τη χρονική στιγμή to. Η παράγωγος υ’(to) λέγεται επιτάχυνση
του κινητού τη χρονική στιγμή to και συμβολίζεται με α(to), δηλαδή: α(to)= υ’(to)=S’’(to).
β) Στην οικονομία το κόστος παραγωγής Κ, η είσπραξη Ε και το κέρδος Ρ εκφράζονται συναρτήσει
της ποσότητας x του παραγόμενου προϊόντος. Έτσι, η παράγωγος Κ’(xo) παριστάνει το ρυθμό
μεταβολής του κόστους Κ ως προς την ποσότητα x, όταν x=xo και λέγεται οριακό κόστος στο xo.
Ανάλογα, ορίζονται και οι έννοιες οριακή είσπραξη στο xo και οριακό κέρδος στο xo.
3.32. α) Τα τοπικά μέγιστα και τοπικά ελάχιστα της f λέγονται τοπικά ακρότατα αυτής, ενώ τα σημεία
στα οποία η f παρουσιάζει τοπικά ακρότατα λέγονται θέσεις τοπικών ακροτάτων. Το μέγιστο και το
ελάχιστο της f λέγονται ολικά ακρότατα ή απλά ακρότατα αυτής.
β) Ένα τοπικό μέγιστο μπορεί να είναι μικρότερο από ένα τοπικό ελάχιστο.
γ ) Αν μια συνάρτηση f παρουσιάζει μέγιστο, τότε αυτό θα είναι το μεγαλύτερο από τα τοπικά
μέγιστα, ενώ αν παρουσιάζει, ελάχιστο, τότε αυτό θα είναι το μικρότερο από τα τοπικά ελάχιστα.
δ) Το μεγαλύτερο όμως από τα τοπικά μέγιστα μίας συνάρτησης δεν είναι πάντοτε μέγιστο
αυτής. Επίσης το μικρότερο από τα τοπικά ελάχιστα μίας συνάρτησης δεν είναι πάντοτε ελάχιστο
της συνάρτησης.
3.33. Αποδεικνύεται ότι, αν μια συνάρτηση f είναι κυρτή (αντιστοίχως κοίλη) σ’ ένα διάστημα Δ, τότε η
εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f σε κάθε σημείο του Δ βρίσκεται “κάτω” (αντιστοίχως
“πάνω”) από τη γραφική της παράσταση, με εξαίρεση το σημείο επαφής τους.
3.34. α) Αποδεικνύεται ότι:
 Οι πολυωνυμικές συναρτήσεις βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2 δεν έχουν ασύμπτωτες.
P(x)
 Οι ρητές συναρτήσεις , με βαθμό του αριθμητή P(x) μεγαλύτερο τουλάχιστον κατά δύο του
Q(x)
βαθμού του παρονομαστή, δεν έχουν πλάγιες ασύμπτωτες.
β) Σύμφωνα με τους ορισμούς, ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης μιας συνάρτησης f
αναζητούμε:
 Στα άκρα των διαστημάτων του πεδίου ορισμού της στα οποία η f δεν ορίζεται.
 Στα σημεία του πεδίου ορισμού της, στα οποία η f δεν είναι συνεχής.
 Στο  ,  , εφόσον η συνάρτηση είναι ορισμένη σε διάστημα της μορφής (, ) , αντιστοίχως
(, ) .

3.35. Σύμφωνα με τα παραπάνω το  f (x)dx y
25
είναι ίσο με το άθροισμα των εμβαδών + + β
των χωρίων που βρίσκονται πάνω από Ο a   x
τον άξονα x x μείον το άθροισμα των
εμβαδών των χωρίων που βρίσκονται κάτω από τον άξονα x x .
4. Αντιπαραδείγματα
Αντιπαράδειγμα 4.1
Θεωρήστε τον παρακάτω ισχυρισμό:
‘Αν 𝑓, 𝑔 είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι 𝑓 ∘ 𝑔 και 𝑔 ∘ 𝑓, τότε αυτές είναι υποχρεωτικά ίσες.’
α. Να χαρακτηρίσετε την παραπάνω πρόταση αληθή ( Α ) ή ψευδή ( Ψ ).
β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α.
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, αν 𝑓(𝑥) =ln 𝑥, 𝐷𝑓 = (0, +∞) και 𝑔(𝑥) = x , 𝐷𝑔 = [0, +∞), τότε
(𝑓 ∘ 𝑔)(𝑥) = ln x , 𝑥 ∈ (0, +∞) ενώ (𝑔 ∘ 𝑓)(𝑥) = ln x, 𝑥 ∈ [1, +∞),
δηλαδή:
𝑓∘𝑔≠𝑔∘𝑓
‘Κάθε συνάρτηση 𝑓 ∶ ℝ → ℝ η οποία παρουσιάζει ολικό μέγιστο, έχει μια μόνο θέση
ολικού μεγίστου.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, η συνάρτηση 𝑓(𝑥) = ημ𝑥, 𝑥 ∈ ℝ έχει μέγιστο, το 𝑦 = 1 σε καθένα
 
από τα σημεία 2𝜅𝜋 + , 𝜅 ∈ ℤ, αφού f (x)  f (2   )  1,  ά x  .
2 2
‘Κάθε συνάρτηση 𝑓 ∶ ℝ → ℝ που είναι 1 − 1 είναι και γνησίως μονότονη.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Θεωρούμε τη συνάρτηση
 x, x0
g(x)  
1 / x, x  0
η οποία είναι 1-1

αλλά δεν είναι γνησίως μονότονη στο ℝ.
Πράγματι, η 𝑓 είναι 1-1 αφού κάθε οριζόντια ευθεία τέμνει τη C f το πολύ σ΄ένα σημείο, αλλά δεν είναι
γνησίως μονότονη, αφού είναι γνησίως φθίνουσα στο (0, +∞) και γνησίως αύξουσα στο (−∞, 0).
‘Έστω συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σε σύνολο της μορφής (𝛼, x 0 ) ∪ ( x 0 , 𝛽). Τότε, το lim 𝑓(𝑥) εξαρτάται από τα
xx0
άκρα 𝛼, 𝛽 των παραπάνω διαστημάτων.’

Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να
x 1
βρούμε το όριο της συνάρτησης 𝑓(𝑥) = στο x 0 = 0,
x 1
περιοριζόμαστε στο υποσύνολο (−1, 0) ∪ (0, 1) του πε-

δίου ορισμού της, στο οποίο η 𝑓 παίρνει τη μορφή
 (x  1)
𝑓(𝑥) = = −1.Επομένως, όπως φαίνεται και από το διπλανό σχήμα lim 𝑓(𝑥) = −1.
x 1 x 0
‘Για κάθε ζεύγος πραγματικών συναρτήσεων 𝑓, 𝑔 ∶ (0, +∞) → ℝ, αν ισχύει:
lim (𝑥) = +∞ και lim g(𝑥) = −∞, τότε lim (𝑓(𝑥) + 𝑔(𝑥)) = 0.’
x 0 x 0 x 0
Απάντηση:
α. Ψευδής
1 1
β. Για παράδειγμα, αν 𝑓(𝑥) = και 𝑔(𝑥) = 1 − με 𝑥 > 0 τότε:
x x
1 1
lim 𝑓(𝑥) = +∞ και lim 𝑔(𝑥) = −∞ ενώ lim (f(𝑥) + 𝑔(𝑥)) = lim   1    1
x 0 x 0 x 0 x 0  x x
1 1
Για κάθε συνάρτηση f με lim f (x)  0 , ισχύει ότι lim   ή lim   .
x x 0 x x 0 f (x 0 ) x x 0 f (x 0 )

Απάντηση:
α. Ψευδής
1 1
β. Για την συνάρτηση f (x)  x είναι lim x  0 , αλλά το όριο lim  lim δεν υπάρχει αφού είναι
x 0 x 0 f (x) x  0 x
1 1
lim   και lim   .
x 0 x x 0 x
‘Αν μια συνάρτηση είναι συνεχής σε ένα σημείο x 0 , τότε είναι και παραγωγίσιμη στο ση-
μείο αυτό.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Θεωρούμε τη συνάρτηση 𝑓(𝑥) = |𝑥|, 𝑥 ∈ ℝ.
Η 𝑓 είναι συνεχής στο x 0 = 0, αλλά δεν είναι παραγωγίσιμη
f (x)  f (0) x
σ΄αυτό. Πράγματι, lim  lim  1,
x 0 x 0 x 0 x
f (x)  f (0) x
ενώ, lim  lim  1.
x 0 x 0 x 0 x
‘Αν μια συνάρτηση 𝑓 είναι συνεχής σ΄ένα σύνολο Α που είναι ένωση διαστημάτων και
ισχύει 𝑓′(𝑥) = 0 σε κάθε εσωτερικό σημείο 𝑥 ∈ 𝐴, τότε η 𝑓 είναι σταθερή στο Α.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
 1, x  0
β. Για παράδειγμα, έστω η συνάρτηση f (x)   .
 1, x  0
Παρατηρούμε ότι, αν και 𝑓′(𝑥) = 0 για κάθε 𝑥 ∈ (−∞, 0) ∪ (0, +∞), εντούτοις η 𝑓 δεν είναι σταθερή στο Α =
(−∞, 0) ∪ (0, +∞).
‘Αν η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα στο διάστημα Δ, τότε 𝑓′(𝑥) > 0 σε
κάθε εσωτερικό σημείο 𝑥 του Δ.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, η συνάρτηση 𝑓(𝑥) = x 3 , 𝑥 ∈ ℝ,

αν και είναι γνησίως αύξουσα στο ℝ, εντούτοις έχει
παράγωγο 𝑓′(𝑥) = 3x 2 η οποία δεν είναι θετική σε όλο
το ℝ, αφού 𝑓′(0) = 0.
Ισχύει όμως 𝑓′(𝑥) ≥ 0 για κάθε 𝑥 ∈ ℝ.
‘Το μεγαλύτερο από τα τοπικά μέγιστα μιας συνάρτησης αποτελεί και το ολικό μέγιστο
της συνάρτησης.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, έστω η συνάρτηση
 x2 , x  1

f (x)   1
 , x 1
x
παρουσιάζει στο 𝑥 = 1 τοπικό μέγιστο,
το 𝑓(1) = 1, εντούτοις δεν παρουσιάζει ολικό μέγιστο αφού lim 𝑓(𝑥) = +∞.
x 
‘Έστω συνάρτηση 𝑓 ορισμένη σ΄ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν
η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό και ισχύει 𝑓′( x 0 ) = 0, τότε το x 0 είναι θέση
τοπικού ακροτάτου της 𝑓.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, η συνάρτηση 𝑓(𝑥) = x 3 , 𝑥 ∈ ℝ.

Αν και ισχύει 𝑓′(0) = 0 η 𝑓 δεν παρουσιάζει
τοπικό ακρότατο στο x 0 = 0, αφού είναι γνησίως
αύξουσα στο ℝ.
‘Αν η 𝑓 είναι δύο φορές παραγωγίσιμη και κυρτή στο διάστημα Δ, τότε 𝑓″(𝑥) > 0 σε
κάθε εσωτερικό σημείο 𝑥 του Δ.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, η συνάρτηση 𝑓(𝑥) = x 4 , 𝑥 ∈ ℝ,

αν και είναι κυρτή στο ℝ, εντούτοις έχει δεύτερη
παράγωγο 𝑓″(𝑥) = 12 x 2 η οποία δεν είναι θετική

σε όλο το ℝ, αφού 𝑓″(0) = 0.
Ισχύει όμως 𝑓″(𝑥) ≥ 0 για κάθε 𝑥 ∈ ℝ.
‘Για κάθε συνάρτηση 𝑓 ορισμένη και δύο φορές παραγωγίσιμη στο ℝ, αν για κάποιο
x 0 ∈ ℝ ισχύει 𝑓″( x 0 ) = 0 τότε το x 0 είναι θέση σημείου καμπής της 𝑓.’
Απάντηση:
α. Ψευδής
β. Για παράδειγμα, αν θεωρήσουμε τη συνάρτηση
𝑓(𝑥) = x 4 , 𝑥 ∈ ℝ, ισχύει 𝑓″(0) = 0.
Ωστόσο, το x 0 = 0 δεν είναι θέση σημείου καμπής,
αφού η 𝑓 είναι κυρτή στο ℝ. Πράγματι, η 𝑓′(𝑥) = 4 x 3

είναι γνησίως αύξουσα στο ℝ, γεγονός που εξασφαλίζει
ότι η 𝑓 είναι κυρτή.
5. Αποδείξεις
Απόδειξη 5.1
Οι γραφικές παραστάσεις 𝐶 και 𝐶′ των συναρτήσεων 𝑓 και 𝑓−1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία 𝑦 = 𝑥
που διχοτομεί τις γωνίες 𝑥𝑂𝑦 και 𝑥′𝑂𝑦′.
Απόδειξη:
Επειδή, 𝑓(𝑥) = 𝑦 ⇔ 𝑓−1(𝑦) = 𝑥,
αν ένα σημείο 𝑀(𝛼, 𝛽) ανήκει στη γραφική
παράσταση 𝐶 της 𝑓, τότε το σημείο 𝑀′(𝛽, 𝛼) θα
ανήκει στη γραφική παράσταση 𝐶′ της 𝑓−1 και
αντιστρόφως. Τα σημεία, όμως, αυτά είναι συμ-
μετρικά ως προς την ευθεία που διχοτομεί τις γωνίες
𝑥𝑂𝑦 και 𝑥′𝑂𝑦′. Επομένως, οι γραφικές παραστάσεις
των συναρτήσεων 𝑓 και 𝑓−1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία 𝑦 = 𝑥.
Έστω το πολυώνυμο P(x)  α ν x ν  α ν 1x ν 1   α0 και x 0  .
Να αποδείξετε ότι: lim P(x)  P(x 0 )
x x 0
Απόδειξη:
Σύμφωνα με τις ιδιότητες των ορίων έχουμε:
lim P(x)  lim (α ν x ν  α ν 1x ν 1   α0 )  lim (α ν x ν )  lim (α ν 1x ν 1 )   lim α0

x x 0 x x 0 x x 0 x x 0 x x 0
 α ν lim x ν  α ν 1 lim x ν 1   lim α0  α ν x 0ν  α ν 1x 0ν 1   α0  P(x 0 ) .

x x 0 x x 0 x x 0
P(x)
Έστω η ρητή συνάρτηση f (x)  , όπου P(x),Q(x) , πολυώνυμα του x και x 0  με Q(x 0 )  0 . Να
Q(x)
P(x) P(x 0 )
δείξετε ότι: lim  , όπου Q(x 0 )  0 .
x x 0 Q(x) Q(x 0 )
Απόδειξη:
lim P(x)
P(x) x x 0 P(x 0 )
lim f (x)  lim   εφόσον Q(x 0 )  0 .
x x 0 x x 0 Q(x) lim Q(x) Q(x 0 )
x x 0
Έστω μια συνάρτηση f, η οποία είναι ορισμένη σε ένα κλειστό διάστημα [, ] . Αν:
η f είναι συνεχής στο [, ] και
f ()  f ()
τότε, για κάθε αριθμό η, μεταξύ των f () και f () υπάρχει ένας, τουλάχιστον x 0  (, ) τέτοιος ώστε
f (x 0 )   .
Απόδειξη:
Ας υποθέσουμε ότι 𝑓(𝛼) < 𝑓(𝛽), οπότε
𝑓(𝛼) < 𝜂 < 𝑓(𝛽).
Θεωρούμε τη συνάρτηση 𝑔(𝑥) = 𝑓(𝑥) − 𝜂,
η οποία είναι συνεχής στο διάστημα [𝛼, 𝛽]
ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
Επιπλέον, 𝑔(𝛼) = 𝑓(𝛼) − 𝜂 < 0 και
𝑔(𝛽) = 𝑓(𝛽) − 𝜂 > 0,
οπότε 𝑔(𝛼)𝑔(𝛽) < 0.
Άρα η συνάρτηση 𝑔 ικανοποιεί στο διάστημα [𝛼, 𝛽] τις προϋποθέσεις του θεωρήματος Bolzano, συνεπώς
υπάρχει x 0  (, ) ώστε 𝑔( x 0 )=0, δηλαδή 𝑓( x 0 )=η.
Να αποδείξετε ότι, αν μια συνάρτηση 𝑓 είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x 0 , τότε είναι και συνεχής στο
σημείο αυτό.
Απόδειξη:
f (x)  f (x 0 )
Για x  x 0 έχουμε f (x)  f (x 0 )   (x  x 0 ) , οπότε θα είναι:
x  x0
 f (x)  f (x 0 )  f (x)  f (x 0 )
lim [f (x)  f (x 0 )]  lim   (x  x 0 )   lim  lim (x  x 0 )  f (x 0 )  0  0 ,
x x 0 x x 0
 x  x0  x x 0 x  x 0 x x 0
αφού η f είναι παραγωγίσιμη στο x 0 . Επομένως, lim f (x)  f (x 0 ) , δηλαδή η f είναι συνεχής στο x 0 .
x x 0
Έστω η σταθερή συνάρτηση f (x)  c , με c  . Να αποδείξετε ότι η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο
ℝ και ισχύει: f (x)  0 .
Απόδειξη:
f (x)  f (x 0 ) c  c f (x)  f (x 0 )
Αν x 0  , τότε για x  x 0 ισχύει:   0 . Επομένως, lim  0 , δηλαδή
x  x0 x  x0 x  x 0 x  x0
(c)  0 .
Έστω η συνάρτηση f (x)  x , με x  . Να αποδείξετε ότι η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο
ℝ και ισχύει: f (x)  1 .
Απόδειξη:
f (x)  f (x 0 ) x  x 0
Αν x 0  , τότε για x  x 0 ισχύει ότι :  1.
x  x0 x  x0
f (x)  f (x 0 )
Επομένως, lim  lim 1  1 , δηλαδή (x)  1 .
x x 0 x  x0 x x 0
Έστω η συνάρτηση f (x)  x  , με    {0,1} και x  . Να αποδείξετε ότι η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο ℝ
και ισχύει: f (x)  x 1 .
Απόδειξη:
Αν x 0  , τότε για x  x 0 ισχύει:

f (x)  f (x 0 ) x   x 0 (x  x 0 )(x 1  x  2 x 0   x 1
0 )
   x 1  x  2 x 0   x 1
0 ,
x  x0 x  x0 x  x0
f (x)  f (x 0 )
Επομένως: lim  lim (x 1  x 2 x 0   x  1 1
0 )  x0  x0 
1
 x 1 1
0  x 0 , δηλαδή
x x 0 x  x0 x x 0
(x  )  x 1 .
Έστω η συνάρτηση f (x)  x . Να αποδείξετε ότι η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη στο (0, ) και ισχύει:
1
f (x)  .
2 x
Απόδειξη:
Αν x 0  (0, ) , τότε για x  x 0 ισχύει:
f (x)  f (x 0 )

x  x0

 x  x0  x  x0  x  x0

1
,
x  x0 x  x0 (x  x 0 )  x  x0  (x  x 0 )  x  x0  x  x0

οπότε : lim
x x0
f (x)  f (x 0 )
x  x0
 lim
1
x x0 x  x
0

1
2 x0
, δηλαδή  x   2 1x .
Αν οι συναρτήσεις 𝑓, 𝑔 είναι παραγωγίσιμες στο x 0 , να αποδείξετε ότι η συνάρτηση 𝑓+𝑔 είναι
παραγωγίσιμη στο x 0 , και ισχύει: (f  g)(x 0 )  f (x 0 )  g(x 0 )
Απόδειξη:
(f  g)(x)  (f  g)(x 0 ) f (x)  g(x)  f (x 0 )  g(x 0 ) f (x)  f (x 0 ) g(x)  g(x 0 )

Για x  x 0 , ισχύει:    .
x  x0 x  x0 x  x0 x  x0
Επειδή οι συναρτήσεις f ,g είναι παραγωγίσιμες στο x 0 , έχουμε:
(f  g)(x)  (f  g)(x 0 ) f (x)  f (x 0 ) g(x)  g(x 0 )

lim  lim  lim  f (x 0 )  g(x 0 ), δηλαδή
x x 0 x  x0 x x 0 x  x0 x x 0 x  x0
(f  g)(x 0 )  f (x 0 )  g(x 0 ) .
Σημείωση:
Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες σ’ ένα διάστημα Δ, τότε για κάθε x  ισχύει:
(f  g)(x)  f (x)  g(x) .
Το παραπάνω θεώρημα ισχύει και για περισσότερες από δύο συναρτήσεις. Δηλαδή, αν f1 ,f 2 ,...,f k , είναι
παραγωγίσιμες στο Δ, τότε (f1  f 2   f k )(x)  f1(x)  f 2 (x)   f k (x) .
Αν οι συναρτήσεις 𝑓, 𝑔, h είναι παραγωγίσιμες, να αποδείξετε ότι:
(f (x)  g(x)  h(x))  f (x)  g(x)  h(x)  f (x)  g (x)  h(x)  f (x)  g(x)  h (x)
Απόδειξη:
(f (x)  g(x)  h(x))  [(f (x)  g(x))  h(x)]  (f (x)  g(x))  h(x)  (f (x)  g(x))  h(x) 
 [f (x)  g(x)  f (x)  g(x)]h(x)  f (x)  g(x)  h (x)  f (x)  g(x)  h(x)  f (x)  g (x)  h(x)  f (x)  g(x)  h (x) .
Έστω η συνάρτηση f (x)  x  ,   *
. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο *
και
1  1
ισχύει f (x)  x , δηλαδή (x )  x .
Απόδειξη:

 1  (1)x   1(x  ) x 1
Πράγματι, για κάθε x  * έχουμε: (x  )       2
 2
 x 1 , δηλαδή
x  (x ) x
(x  )  x 1
Έστω η συνάρτηση f (x)  εφx . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο  {x|συνx  0}
1 1
και ισχύει f (x)  , δηλαδή (εφx) 
2
συν x συν 2 x
Απόδειξη:
Πράγματι, για κάθε x   {x|συνx  0} έχουμε:


 ημx  (ημx)συνx  ημx(συνx) συνxσυνx  ημxημx συν 2 x  ημ 2 x 1
(εφx)        .
 συνx 
2 2 2
συν x συν x συν x συν 2 x
Σημείωση:
Έστω η συνάρτηση f (x)  σφx . Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο  {x|ημx  0} και ισχύει
1 1
f (x)   2
, δηλαδή (σφx)   2 .
ημ x ημ x
Έστω η συνάρτηση f (x)  x  ,    . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο
 1
(0, ) και ισχύει f (x)  x .
Απόδειξη:
Πράγματι, αν y  x   e ln x και θέσουμε u   ln x , τότε έχουμε y  eu . Επομένως,

1 
y  (e u )  e u  u   e ln x     x    x 1 .
x x
Έστω η συνάρτηση f (x)   x ,   0 . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο και
ισχύει f (x)   ln a .
x
Απόδειξη:
Πράγματι, αν y  x  ex ln  και θέσουμε u  xln  , τότε έχουμε y  eu . Επομένως,

y  (eu )  eu  u  ex ln   ln   x ln  .
 
Έστω η συνάρτηση f (x)  ln | x | , x  . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο και
1
ισχύει f (x)  .
x
Απόδειξη:
Πράγματι.
1
— αν x  0 , τότε (ln | x |)  (ln x)  , ενώ
x
— αν x  0 , τότε ln | x |  ln( x) , οπότε, αν θέσουμε y  ln( x) και u   x , έχουμε y  ln u .

1 1 1 1
Επομένως, y  (ln u)   u  (1)  και άρα (ln | x |)  .
u x x x
Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Αν
 η f είναι συνεχής στο Δ και
 f (x)  0 για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε η f είναι σταθερή σε όλο το διάστημα Δ.
Απόδειξη:
Αρκεί να αποδείξουμε ότι για οποιαδήποτε x1 , x 2   ισχύει f (x1 )  f (x 2 ) . Πράγματι
 Αν x1  x 2 , τότε προφανώς f (x1 )  f (x 2 ) .
 Αν x1  x 2 , τότε στο διάστημα [x1 , x 2 ] η f ικανοποιεί τις υποθέσεις του θεωρήματος μέσης τιμής.
f (x 2 )  f (x1 )
Επομένως, υπάρχει   (x1 , x 2 ) τέτοιο ώστε f ()  . (1).
x 2  x1
Επειδή το ξ είναι εσωτερικό σημείο του Δ, ισχύει f ()  0 ,οπότε, λόγω της (1), είναι f (x1 )  f (x 2 ) .
Αν x 2  x1 , τότε ομοίως αποδεικνύεται ότι f (x1 )  f (x 2 ) .
Σε όλες, λοιπόν, τις περιπτώσεις είναι f (x1 )  f (x 2 ) .
Έστω δυο συναρτήσεις f ,g ορισμένες σε ένα διάστημα Δ. Αν
 οι f ,g είναι συνεχείς στο Δ και
 f (x)  g(x) για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ,
τότε υπάρχει σταθερά c τέτοια, ώστε για κάθε x  να ισχύει: f (x)  g(x)  c
Απόδειξη:
Η συνάρτηση f  g είναι συνεχής στο Δ και για κάθε εσωτερικό σημείο x  ισχύει
(f  g)(x)  f (x)  g (x)  0 .
Επομένως, η συνάρτηση f  g είναι σταθερή στο Δ. Άρα, υπάρχει σταθερά c τέτοια ώστε για κάθε x  να
ισχύει f (x)  g(x)  c , οπότε f (x)  g(x)  c .
Απόδειξη 5.19 ( κριτήριο μονοτονίας )

Έστω μια συνάρτηση f, η οποία είναι σ υ ν ε χ ή ς σε ένα διάστημα Δ. Να αποδείξετε ότι:
 Αν f (x)  0 σε κάθε ε σ ω τ ε ρ ι κ ό σημείο x του Δ, τότε η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ.
 Αν f (x)  0 σε κάθε ε σ ω τ ε ρ ι κ ό σημείο x του Δ, τότε η f είναι γνησίως φθίνουσα σε όλο το Δ.
Απόδειξη:
Αποδεικνύουμε το θεώρημα στην περίπτωση που είναι f (x)  0 .Έστω x1 , x 2   με x1  x 2 . Θα δείξουμε

ότι f (x1 )  f (x 2 ) . Πράγματι, στο διάστημα [x1 , x 2 ] η f ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του Θ.Μ.Τ. Επομένως,
f (x 2 )  f (x1 )
υπάρχει   (x1 , x 2 ) τέτοιο ώστε f ()  , οπότε έχουμε f (x 2 )  f (x1 )  f ()(x 2  x1 ) . Επειδή
x 2  x1
f ()  0 και x 2  x1  0 , έχουμε f (x 2 )  f (x1 )  0 , οπότε f (x1 )  f (x 2 ) .
Στην περίπτωση που είναι f (x)  0 εργαζόμαστε αναλόγως.
Απόδειξη 5.20 (θεώρημα Fermat)

Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σ’ ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x 0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, να αποδείξετε ότι:
f (x 0 )  0 .
Απόδειξη:
Ας υποθέσουμε ότι η f παρουσιάζει στο x 0 τοπικό μέγιστο.
Επειδή το x 0 είναι εσωτερικό σημείο του Δ και η f παρουσιάζει σ’ αυτό τοπικό μέγιστο, υπάρχει   0
τέτοιο, ώστε: (x 0  , x 0  )   και f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  (x 0  , x 0  ) . (1)
f (x)  f (x 0 ) f (x)  f (x 0 )
Επειδή, επιπλέον, η f είναι παραγωγίσιμη στο x 0 , ισχύει: f (x 0 )  lim  lim .
x x 0 x  x0 x x 0 x  x0
Επομένως,
f (x)  f (x 0 )
— αν x  (x 0  , x 0 ) , τότε, λόγω της (1), θα είναι  0 , οπότε θα έχουμε:
x  x0
f (x)  f (x 0 )
f (x 0 )  lim  0 . (2)
x x 0 x  x0
f (x)  f (x 0 )
— αν x  (x 0 , x 0  ) , τότε, λόγω της (1), θα είναι  0 , οπότε θα έχουμε:
x  x0
f (x)  f (x 0 )
f (x 0 )  lim  0 . (3)
x x 0 x  x0
Έτσι, από τις (2) και (3) έχουμε: f (x 0 )  0 .
Η απόδειξη για τοπικό ελάχιστο είναι ανάλογη.
Απόδειξη 5.21 (1ο κριτήριο ακροτάτων )

Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη σ’ ένα διάστημα (, ) , με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x 0 , στο
οποίο όμως η f είναι συνεχής. Να αποδείξετε ότι, αν f (x)  0 στο (, x 0 ) και f (x)  0 στο (x 0 , ) , τότε το
f (x 0 ) είναι τοπικό μέγιστο της f.
Απόδειξη:
Επειδή f (x)  0 για κάθε x  (, x 0 ) και η f είναι συνεχής στο x 0 , η f είναι γνησίως αύξουσα
στο (, x 0 ] . Έτσι έχουμε f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  (, x 0 ] (1). Επειδή f (x)  0 για κάθε
x  (x 0 , ) και η f είναι συνεχής στο x 0 , η f είναι γνησίως φθίνουσα στο [x 0 , ) . Έτσι έχουμε:
f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  [x 0 , ) (2).
y y
35a
f ΄<0
f ΄>0 f ΄<0
f ΄>0
f (x 0 ) f (x 0 )
O a x0 β x O a x0 β x
Επομένως, λόγω των (1) και (2), ισχύει: f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  (, ) , που σημαίνει ότι το f (x 0 ) είναι
μέγιστο της f στο (, ) και άρα τοπικό μέγιστο αυτής.

οποίο όμως η f είναι συνεχής. Να αποδείξετε ότι, αν f (x)  0 στο (, x 0 ) και f (x)  0 στο (x 0 , ) , τότε το
f (x 0 ) είναι τοπικό ελάχιστο της f.
Απόδειξη:
Επειδή f (x)  0 για κάθε x  (, x 0 ) και η f είναι συνεχής στο x 0 , η f είναι γνησίως
φθίνουσα στο (, x 0 ] . Έτσι έχουμε f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  (, x 0 ] (1). Επειδή f (x)  0 για
κάθε x  (x 0 , ) και η f είναι συνεχής στο x 0 , η f είναι γνησίως αύξουσα στο [x 0 , ) . Έτσι
έχουμε: f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  [x 0 , ) (2).
y y
35β
f ΄>0 f ΄<0
f ΄<0 f ΄>0
Επομένως, λόγω των (1) και (2), ισχύει: f (x)  f (x 0 ) , για κάθε x  (, ) , που σημαίνει ότι το f (x 0 ) είναι
ελάχιστο της f στο (, ) και άρα τοπικό ελάχιστο αυτής.

οποίο όμως η f είναι συνεχής. Να αποδείξετε ότι, αν η f (x) διατηρεί πρόσημο στο (, x 0 )  (x 0 , ) , τότε το
f (x 0 ) δεν είναι τοπικό ακρότατο και η f είναι γνησίως μονότονη στο (, )
Απόδειξη:
Έστω ότι f (x)  0 , για κάθε x  (, x 0 )  (x 0 , ) .

y y
f ΄>0 f ΄>0 35γ
f ΄>0 f ΄>0
 Επειδή η f είναι συνεχής στο x 0 θα είναι γνησίως αύξουσα σε κάθε ένα από τα διαστήματα (, x 0 ]
και [x 0 , ) . Επομένως, για x1  x 0  x 2 ισχύει f (x1 )  f (x 0 )  f (x 2 ) . Άρα το f (x 0 ) δεν είναι τοπικό
ακρότατο της f.
 Θα δείξουμε, τώρα, ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο (, ) .
Πράγματι, έστω x1 , x 2  (, ) με x1  x 2 .
— Αν x1 , x 2  (, x 0 ] , επειδή η f είναι γνησίως αύξουσα στο (, x 0 ] , θα ισχύει f (x1 )  f (x 2 ) .
— Αν x1 , x 2  [x 0 , ) , επειδή η f είναι γνησίως αύξουσα στο [x 0 , ) , θα ισχύει f (x1 )  f (x 2 ) .
— Τέλος, αν x1  x 0  x 2 , τότε όπως είδαμε f (x1 )  f (x 0 )  f (x 2 ) .
Επομένως, σε όλες τις περιπτώσεις ισχύει f (x1 )  f (x 2 ) , οπότε η f είναι γνησίως αύξουσα στο (, ) .
Ομοίως, αν f (x)  0 για κάθε x  (, x 0 )  (x 0 , ) .
Έστω f μια συνάρτηση ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Αν F είναι μια παράγουσα της f στο Δ, να αποδείξετε
ότι:
 Όλες οι συναρτήσεις της μορφής G(x)  F(x)  c , c  , είναι παράγουσες της f στο Δ .
 Κάθε άλλη παράγουσα G της f στο Δ παίρνει τη μορφή G(x)  F(x)  c , c  .
Απόδειξη:
Κάθε συνάρτηση της μορφής G(x)  F(x)  c , όπου c  , είναι μια παράγουσα της f στο Δ, αφού
G '(x)  (F(x)  c)'  F '(x)  f (x) , για κάθε x   .
 Έστω G είναι μια άλλη παράγουσα της f στο Δ. Τότε , για κάθε x   ισχύουν οι σχέσεις F(x)  f (x) και
G (x)  f (x) , οπότε: G ' (x)  F'(x) , για κάθε x   . Άρα υπάρχει σταθερά c τέτοια, ώστε
G(x)  F(x)  c , για κάθε x   .
Απόδειξη 5.25 (Θ.Θ.Ο.Λ.)

Έστω f μια συνεχής συνάρτηση σ’ ένα διάστημα [, ] . Αν G είναι μια παράγουσα της f στο [, ] , να

αποδείξετε ότι:  f (t)dt  G()  G() .

Απόδειξη:
x
Η συνάρτηση F(x)   f (t)dt είναι μια παράγουσα της f στο [, ] . Επειδή και η G είναι μια παράγουσα

της f στο [, ] , θα υπάρχει c  τέτοιο, ώστε
G(x)  F(x)  c (1)


Από την (1), για x   , έχουμε G()  F()  c   f (t)dt  c  c , οπότε c  G() .


Επομένως, G(x)  F(x)  G() , οπότε, για x   , έχουμε G()  F()  G()   f (t)dt  G() και άρα


  f (t)dt  G()  G() .
Απόδειξη 5.26 ( Εμβαδόν μεταξύ γραφικής παράστασης και x x )

Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του χωρίου Ω που περικλείεται από τον άξονα x x , τη γραφική παράσταση
μιας συνάρτησης g, με g(x)  0 για κάθε x [, ] και τις ευθείες x   και x   είναι ίσο με:

E()    g(x)dx

Απόδειξη:
Πράγματι, επειδή ο άξονας x x είναι η γραφική y

21
παράσταση της συνάρτησης f (x)  0 , έχουμε α β x

O
y=g (x)
  
E()   (f (x)  g(x))dx   [g(x)]dx    g(x)dx .
  
Επομένως, αν για μια συνάρτηση g ισχύει g(x)  0

για κάθε x [, ] , τότε: E()    g(x)dx .

Απόδειξη 5.27 ( Εμβαδόν μεταξύ δύο γραφικών παραστάσεων )

Να αποδείξετε ότι αν για τις συναρτήσεις f ,g είναι f (x)  g(x) για κάθε x [, ] , τότε το εμβαδόν του
χωρίου Ω που περικλείεται από τις γραφικές παραστάσεις των f ,g και τις ευθείες x   , x   δίνεται από

τον τύπο: E()   (f (x)  g(x))dx .

Απόδειξη:
Επειδή οι συναρτήσεις f ,g είναι συνεχείς στο [, ] , θα υπάρχει αριθμός c  τέτοιος, ώστε
f (x)  c  g(x)  c  0 , για κάθε x [, ] . Είναι φανερό ότι το χωρίο Ω έχει το ίδιο εμβαδόν με το χωρίο
 .
y y
20
y=f (x)+c
Ω
y=f (x)
Ω y=g (x)+c
α O β x α O β x
y=g (x)
(α) (β)
 
Επομένως, θα έχουμε: ()  ()   [(f (x)  c)  (g(x)  c)]dx   (f (x)  g(x))dx . Άρα
 

E()   (f (x)  g(x))dx .

Απόδειξη 5.28 ( Εμβαδόν μεταξύ δύο γραφικών παραστάσεων )

Να αποδείξετε ότι όταν η διαφορά f (x)  g(x) δεν διατηρεί σταθερό πρόσημο στο [, ] , τότε το εμβαδόν
του χωρίου Ω που περικλείεται από τις γραφικές παραστάσεις των f ,g και τις ευθείες x   και x   είναι

ίσο με E()   | f (x)  g(x) | dx .

Όταν η διαφορά f (x)  g(x) δεν διατηρεί y 23

y=g (x) y=f (x)
σταθερό πρόσημο στο [, ] , τότε το εμβαδόν Ω1
Ω3
Ω2
του χωρίου Ω που περικλείεται από τις O α γ δ β x
γραφικές παραστάσεις των f ,g και τις
ευθείες x   και x   είναι ίσο με το
άθροισμα των εμβαδών των χωρίων 1 ,  2 και 3 . Δηλαδή,
()  (1 )  ( 2 )  (3 )
  
  (f (x)  g(x))dx   (g(x)  f (x))dx   (f (x)  g(x))dx
  
   
  | f (x)  g(x) | dx   | f (x)  g(x) | dx   | f (x)  g(x) | dx   | f (x)  g(x) | dx
   

Επομένως, E()   | f (x)  g(x) | dx

6. Βασικές προτάσεις (χρήση χωρίς απόδειξη)
Πρόταση 6.1 (Μονοτονία Συνάρτησης)
Έστω μια συνάρτηση f :  

Αν η f είναι γνησίως αύξουσα στο Δ, τότε για κάθε x1, x 2   ισχύει η ισοδυναμία:
x1  x 2  f (x1 )  f (x 2 )
Αν η f είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ, τότε για κάθε x1, x 2   ισχύει η ισοδυναμία:
x1  x 2  f (x1 )  f (x 2 )
Πρόταση 6.2 (Αντίστροφη Συνάρτηση)
Αν f :   είναι αντιστρέψιμη τότε: f (x)  x  f 1 (x)  x

Δηλαδή οι εξισώσεις f (x)  x και f 1 (x)  x είναι ισοδύναμες
Πρόταση 6.3 (Γενίκευση κριτηρίου Παρεμβολής)
Έστω δύο συναρτήσει f,g με f (x)  g(x) για κάθε x κοντά στο x0, ό x0   , .
Αν lim f (x)  , ό lim g(x)  ,
x 0 x 0
Αν lim g(x)  , ό lim f (x)  .
x 0 x 0
Πρόταση 6.4 (Σύνολο τιμών συνεχούς συνάρτησης)
Αν μια συνάρτηση είναι συνεχής σε διάστημα Δ και

lim f (x)    lim f (x)  
x  x 
ή
lim f (x)    lim f (x)  
x   x 
τότε:
f ()  (, )
Πρόταση 6.5 (Βασικές ανισότητες)
 Για κάθε x  ύ : x  x

Η ισότητα ισχύει μόνο για x=0, δηλαδή: x  x  x  0
Σημείωση:
Ειδικότερα, όταν x  (0, ) θα έχουμε: x  x και γενικά ισχύει ότι ημx  ημx . Συνεπώς στο
(0, ) προκύπτει ότι: ημx  x
 Για κάθε x  0 ύ :ln x  x  1

Η ισότητα ισχύει μόνο αν x=1, δηλαδή: ln x  x  1  x  1
Αν στην παραπάνω σχέση θέσουμε όπου x το e x , προκύπτει η σχέση: e x  x  1 , x  R .

Η ισότητα ισχύει μόνο για x=0, δηλαδή: e x  x  1  x  0.
 Για κάθε x  0 ύ :e x  x  1  x  x  1  ln x
Πρόταση 6.6 ( f ' (x)  f (x) )
Ισχύει ότι: f (x)  f (x)  f (x)  c  e x ,(c  , σταθερός αριθμός).
Πρόταση 6.7 ( ολοκλήρωση κατά μέλη )
Έστω f,g δύο συναρτήσεις συνεχείς στο  ,  . Τότε:

 
Αν f (x)  g(x)  ά x  ,  , ό  f (x)dx   g(x)dx
 
 
Αν επιπλέον οι συναρτήσεις δεν είναι ίσες, τότε  f (x)dx   g(x)dx
 
7. Βασικές προτάσεις (χρήση με απόδειξη)
Πρόταση 7.1( μονοτονία αντίστροφης)

Αν μία συνάρτηση f :A  είναι γνησίως αύξουσα (αντίστοιχα γνησίως φθίνουσα) στο Α, τότε η
συνάρτηση f 1 είναι γνησίως αύξουσα (αντίστοιχα γνησίως φθίνουσα) στο f (A).
Απόδειξη:
Έστω ότι η f 1 δεν είναι γνησίως αύξουσα στο f (A). Τότε, υπάρχουν y1, y 2  f (A)  y1  y 2 τέτοια ώστε:
f 1(y ),f 1(y )A
f 1 (y1 )  f 1 (y2 ) 
1 2  f (f 1 (y1 )  f (f 1 (y 2 ))  y1  y 2 ,
f A
Το οποίο είναι άτοπο, αφού y1  y 2 .
Συνεπώς η f 1 είναι γνησίως αύξουσα στο f (A).
Πρόταση 7.2 (Σημεία τομής των C f , C f 1 , με f γνησίως αύξουσα)

Αν η συνάρτηση f :  είναι γνησίως αύξουσα τότε:
f 1 (x)  f (x)  f (x)  x
Απόδειξη:
Έστω x 0  τέτοιo ώστε: f 1 (x 0 )  f (x 0 ).
Τότε: f (f 1 (x 0 )  f (f (x 0 ))  f (f (x 0 ))  x 0. (1)
f (1)
Αν f (x 0 )  x 0  f (f (x 0 ))  f (x 0 )  x 0  f (x 0 ), ά.
f (1)
Αν f (x 0 )  x 0  f (f (x 0 ))  f (x 0 )  x 0  f (x 0 ), ά.
Συνεπώς, ισχύει: f (x 0 )  x 0
Αντιστρόφως, έστω x 0  τέτοιo ώστε: f (x 0 )  x 0 .
Τότε: x 0  f 1 (x 0 ), oπότε: f (x 0 )  f 1 (x 0 )
Άρα τελικά: f 1 (x)  f (x)  f (x)  x
δηλαδή οι εξισώσεις f 1 (x)  f (x)  f (x)  x είναι ισοδύναμες.
Πρόταση 7.3
Ισχύει ότι: lim f (x)  0  lim f (x)  0.
x x0 x x0
Απόδειξη:
Αν lim f (x)  0, ό : lim f (x)  lim f (x)  0  0.

x x 0 x x 0 x x 0
Αν lim f (x)  0, ό  ά x  D f ύ :  f (x)  f (x)  f (x) .

x x0
Όμως, έχουμε: lim (  f (x) )  lim f (x)  0, συνεπώς από το κριτήριο παρεμβολής προκύπτει:
x x 0 x x 0
lim f (x)  0
x x 0
Πρόταση 7.4
Ισχύει ότι: lim f 2 (x)  0  lim f (x)  0.
x x 0 x x 0
Απόδειξη.
2
 
Αν lim f (x)  0, ό : lim f 2 (x)   lim f (x)   0 2  0.
x x0 x x0  x  x 0 
Αν lim f 2 (x)  0, ό  ά x  Df ύ :
x x 0

f 2 (x)   f (x)  f (x)  f (x)  f 2 (x).
Όμως, έχουμε: lim (  f 2 (x))  lim f 2 (x)  0, συνεπώς από το κριτήριο παρεμβολής προκύπτει:
x x 0 x x 0
lim f (x)  0
x x 0
Πρόταση 7.5
Αν μία συνάρτηση f :  είναι συνεχής και ''1  1'', τότε η f είναι γνησίως μονότονη.
Απόδειξη:
Έστω η f δεν είναι γνησίως μονότονη. Τότε υπάρχουν:
x1  x 2  x 3  f (x1 )  f (x 2 )  f (x 2 )  f (x 3 )
Από το θεώρημα των ενδιάμεσων τιμών, αν   με: f (x 2 )    min f (x1 ),f (x 3 )
τότε υπάρχει   (x1 , x 2 )    (x 2 , x 3 ) τέτοιο, ώστε: f ()    f ()
Όμως η f είναι ''1  1'', οπότε    , άτοπο, διότι x1    x 2    x 3.
Πρόταση 7.6
Αν f μια συνάρτηση παραγωγίσιμη στο (α, β) και επιπλέον ισχύει lim f  x   lim f  x   l  R , τότε
x  x 
υπάρχει ένα τουλάχιστον  ,   τέτοιο, ώστε f      0 . (Σχ. 3)
Απόδειξη:
 l, x  α,

Θεωρούμε τη συνάρτηση g(x)   f  x  , x  (α, β )
 l, xβ

 Η συνάρτηση g είναι συνεχής στο [α, β], διότι g συνεχής στο

(α, β), αφού f συνεχής στο (α, β) και επιπλέον στα άκρα
ισχύει: lim f (x)  l  f () και lim f (x)  l  f () .
x  x 
 Η συνάρτηση g είναι παραγωγίσιμη στο (α, β), αφού

g(x)  f (x) , για κάθε x   ,   και f παραγωγίσιμη στο (α,
β). Ακόμη έχουμε g (x)  f (x) με x   ,  
 Τέλος, g     g    l .
Σχ. 1
Όπως βλέπουμε, για τη συνάρτηση g ισχύει το θεώρημα
Rolle στο [α, β], συνεπώς υπάρχει ένα τουλάχιστον   ,   τέτοιο, ώστε: g     0 ,
όμως g     f     , άρα f      0 .
Πρόταση 7.7
Έστω f : Δ  μια 1-1 συνάρτηση, όπου Δ διάστημα, η οποία είναι παραγωγίσιμη στο x 0 με f   x 0   0 . Αν
γνωρίζετε ότι η f 1 είναι συνεχής, να αποδείξετε ότι η f 1 είναι παραγωγίσιμη στο f  x 0  και ισχύει ότι :
 f   f  x    f  1x  .
1
0
0
Απάντηση:
f 1  x   f 1  f  x 0   f 1  x   x 0
Υπολογίζουμε το όριο : lim  lim  .
x f  x 0  x  f  x0  x f  x 0  x  f  x0 
f 1συνεχής
Αν θέσουμε f 1  x   u  x  f  u  , τότε : u 0  lim f 1  x   f 1  f  x 0    x 0
x f  x 0 
u  x0 1 1
και το όριο γίνεται :  lim  lim  .
u x0 f  u   f  x0  u  x 0 f u  f x  f  x0 
0
u  x0
Επομένως η f 1 είναι παραγωγίσιμη στο f  x 0  και ισχύει :  f 1   f  x 0   

1
.
f  x0 
Σημείωση
Αν γνωρίζαμε ότι οι f και f 1 είναι παραγωγίσιμες και f   x   0 για κάθε x  Δ ,θα μπορούσαμε να
εργαστούμε και ως εξής :

 
Για κάθε x  Δ ισχύει ότι f 1  f  x    x ,οπότε : f 1  f  x     x    f 1   f  x   f   x   1 .
Πρόταση 7.8
Έστω f μια παραγωγίσιμη συνάρτηση.
Αν η f είναι άρτια, τότε για κάθε x  D f ισχύει ότι : f   x   f  x  .
Αν παραγωγίσουμε την παραπάνω σχέση, προκύπτει ότι :

f   x    f   x   f    x   x   f   x   f    x   f   x  .

Δηλαδή η f  είναι περιττή.
Αν η f είναι περιττή, τότε για κάθε x  D f ισχύει ότι : f   x   f  x  .
Αν παραγωγίσουμε την παραπάνω σχέση, προκύπτει ότι :
f   x    f  x    f    x   x   f   x   f    x   f   x   f    x   f   x 
  
Δηλαδή η f  είναι άρτια.
Πρόταση 7.9
i. Αν α και β δύο ρίζες της εξίσωσης f (x)  0 (δηλαδή f     f    0 ), τότε η εξίσωση f (x)  0 θα
έχει μία τουλάχιστον ρίζα μεταξύ α και β, αρκεί:

α. f συνεχής στο [α, β], και
β. f παραγωγίσιμη στο (α, β).
ii. Μεταξύ των διαδοχικών ριζών της παραγώγου f΄ μίας παραγωγίσιμης συνάρτησης f, υπάρχει το πολύ
μία ριζά της f.
iii. Έστω f παραγωγίσιμη συνάρτηση σε ένα διάστημα Δ, για την οποία ισχύει : f   x   0 για κάθε
σημείο του διαστήματος Δ. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f έχει το πολύ μία ρίζα στο Δ.
iv. Έστω f παραγωγίσιμη συνάρτηση συνάρτηση σε ένα διάστημα Δ, για την οποία ισχύει : f   x   0 για
κάθε σημείο του διαστήματος Δ. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι 1 – 1.
Απόδειξη:
i. Το συμπέρασμα της πρότασης προκύπτει με άμεση εφαρμογή του Θεωρήματος Rolle στο διάστημα
που ορίζουν οι ρίζες α, β της συνάρτησης f. Συνεπώς, μεταξύ των ριζών μιας παραγωγίσιμης
συνάρτησης, υπάρχει πάντα μία ρίζα της παραγώγου της.
ii. Έστω 1  2 οι διαδοχικές ρίζες της f΄, άρα f   1   f   2   0 και f (x)  0 x  (1 , 2 ) . Έστω
ότι μεταξύ των ριζών ρ1, ρ2 της f΄ υπάρχουν δύο ρίζες της f, δηλαδή x1  x 2 με x1 , x 2  (1 , 2 ) τέτοιες
ώστε f (x1 )  f (x 2 )  0 .
Για τη συνάρτηση f ισχύει προφανώς το θεώρημα Rolle στο διάστημα [x1, x2]. Συνεπώς υπάρχει
 (x1 , x 2 )  (1 , 2 ) για το οποίο f      0 . Η τελευταία δεν μπορεί να συμβαίνει διότι f (x)  0 για
κάθε x  (1 , 2 ) . Η αντίφαση αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η f έχει το πολύ μία ρίζα στο
διάστημα που δημιουργούν οι διαδοχικές ρίζες της f΄.
iii. Θεωρούμε x1 , x 2   με x1  x 2 τέτοιους, ώστε f (x1 )  f (x 2 )  0 και εφαρμόζουμε το θεώρημα
Rolle για την f στο [x1, x2].
iv. Έστω ότι η f δεν είναι 1–1 στο Δ. Άρα υπάρχουν x1 , x 2  με x1  x 2 , ώστε f (x1 )  f (x 2 ) . Χωρίς
βλάβη της γενικότητας θεωρούμε x1  x 2 και εφαρμόζουμε για τη συνάρτηση f θεώρημα Rolle στο [x1,
x2].
Πρόταση 7.10
i. Αν η f είναι συνεχής στο διάστημα Δ, παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του Δ και γνησίως αύξουσα στο Δ,
ισχύει f΄(x) 0, για κάθε x στο εσωτερικό του Δ.
ii. Αν η f είναι συνεχής στο διάστημα Δ, παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του Δ και γνησίως φθίνουσα στο
Δ, ισχύει f΄(x) 0, για κάθε x στο εσωτερικό του Δ.
Απόδειξη:
f  x   f (x 0 )
i. Έστω ότι υπάρχει x0 στο εσωτερικό του Δ τέτοιο, ώστε f (x 0 )  0 έχουμε lim 0 ή
x  x0 x  x0
f  x   f (x 0 )
ακόμη lim 0.
x  x0

x  x0
f  x   f (x 0 )
Από την τελευταία συνθήκη συμπεραίνουμε ότι  0 , κοντά στο x0 με x  x 0 .
x  x0
Άμεσα συνεπάγεται f (x)  f (x 0 )  0 ή f (x)  f (x 0 ) .
Η τελευταία σχέση όμως οδηγείται σε αντίφαση αφού x  x 0 και f γνησίως αύξουσα, άρα f (x)  f (x 0 ).
ii. Αντίστοιχα αποδεικνύουμε την πρόταση και για την περίπτωση μιας γνησίως φθίνουσας συνάρτησης.
Πρόταση 7.11 (Δεύτερο Θεώρημα Μέσης Τιμής (Cauchy) )

Έστω οι συναρτήσεις f(x), g(x) ορισμένες στο [α, β].
Αν f(x), g(x) είναι
 συνεχείς στο [α, β].
 παραγωγίσιμες στο (α, β).
και επιπλέον g΄(x) ≠ 0 για κάθε x   ,   .
f  β   f (α) f 'ξ 
Τότε υπάρχει ένα τουλάχιστον   ,   τέτοιο ώστε  .
g(β)  g(α) g΄(ξ)
Απόδειξη:
f  β   f (α)
Θεωρούμε τη συνάρτηση F(x)  f (x)    g( x ) – g     με x   ,  . Προφανώς, F συνεχής
g(β)  g(α) 
στο [α, β] και παραγωγίσιμη στο (α, β).
f  β   f (α)
Για x=α: F     f       g    – g      f ( ) ή F     f    (1)
g(β)  g (α) 
f  β   f (α)
Για x   : F     f       g    – g     ή F    f    f β   f (α)  ή F     f    (2)
g(β)  g (α) 
Από τις σχέσεις (1) και (2) προκύπτει: F     F    .
Διαπιστώνουμε ότι ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις του Θεωρήματος Rolle για την συνάρτηση F, οπότε
f  β   f (α)
υπάρχει ένα τουλάχιστον   ,   τέτοιο, ώστε F΄    0 , όπου F(x )  f ( x )   g(x) με
g(β)  g (α)
f  β   f (α) f  β   f (α) f     f  β   f (α)
x  ,   και έχουμε f       g     0 ή f       g    ή  .
g(β)  g(α) g(β)  g(α) g    g(β)  g(α)
Πρόταση 7.12 (Θεώρημα Darboux )

Έστω ότι η f είναι παραγωγίσιμη στο  ,  και f      f    ,τότε αν n βρίσκεται μεταξύ των f     και
f     , υπάρχει κάποιο ξ με   ,   τέτοιο, ώστε f      n .
Απόδειξη:
Υποθέτουμε ότι f      n  f    και θεωρούμε F(x)  f (x) – n(x – ) , τότε F(x)  f (x) – n
με x  ,  .
Η συνάρτηση F είναι παραγωγίσιμη και άρα συνεχής στο  ,  . οπότε πρέπει να παίρνει ελάχιστη τιμή
σε κάποιο σημείο ξ του διαστήματος.

F  x   F(α) F  x   F(α)
Όμως F     f     – n  0 και έχουμε lim  0 , άρα  0 κοντά στο α με
x  x α x α
x   , δηλαδή F(x) – F     0 ή F(x)  F    . Άρα η F δεν εμφανίζει ελάχιστο στο α.
Επίσης, F     f    – n  0 και αντίστοιχα προκύπτει F(x)  F    , x κοντά στο β με x   . Άρα η F δεν
εμφανίζει ελάχιστο ούτε στο β.

Συνεπώς το σημείο ξ, στο οποίο η f παρουσιάζει ελάχιστο, είναι εσωτερικό του διαστήματος  ,  και
σύμφωνα με το Θεώρημα Fermat F     0 ή f      n .
Σημείωση: Το θεώρημα Darboux θα μπορούσε να διατυπωθεί και σε μια μορφή η οποία θα θύμιζε
περισσότερο το θεώρημα Bolzano, δηλαδή f παραγωγίσιμη στο [α, β] και f      f      0 , τότε υπάρχει
ξ (α, β) τέτοιο, ώστε f      0
Πρόταση 7.13 (Θεώρημα Flett )

Έστω συνάρτηση f παραγωγίσιμη στο [α, β] και f      f     , τότε υπάρχει   ,   τέτοιο, ώστε:
f  ξ   f (α)
f ξ   .
ξα
Απόδειξη:
 f (x)  f ()
 ,  x 
Θεωρούμε τη συνάρτηση g(x)   x  
f () , x
Η g είναι συνεχής στο [α, β], αφού g συνεχής στο (α, β] ως πράξεις συνεχών συναρτήσεων και επιπλέον
f (x)  f ()
lim g(x)  lim  f () άρα g συνεχής και στο α. Επίσης g παραγωγίσιμη στο (α, β] ως
x  x  x
πράξεις παραγωγίσιμων συναρτήσεων με
f   x  x  α    f  x   f  α  
g(x)  , (α, β].
 x  α
2
 Αν g(α) = g(β), τότε ισχύουν οι προϋποθέσεις του Θ. Rolle για την g στο [α, β] άρα υπάρχει ένα
f   ξ  ξ  α    f  ξ   f  α  
τουλάχιστον ξ (α, β) τέτοιο, ώστε g΄(ξ) = 0 ή 0 ή
ξ  α
2
f ξ   f α
f   ξ  ξ  α    f  ξ   f  α    0 ή f   ξ   .
ξ  α
f  β   f (α)
 Αν g     g     > f      f     ή f    – f     f         ή
βα
f   β β  α    f β   f  α  
f           f   – f      0 , άρα g    0,
β  α 
2
g  x   g(β) g  x1   g(β)
οπότε g     lim  0 κατά συνέπεια υπάρχει x1   ,   : 0 ή
x  x β x1  β
g(x1 )  g    . Επειδή g συνεχής στο [, x1 ]  ,  και g(x1 )  g     g    από το Θεώρημα
Ενδιαμέσων Τιμών θα υπάρχει x 0   , x1  , άρα x 0   τέτοιο, ώστε g(x 0 )  g    . Για τη συνάρτηση g
ισχύουν οι προϋποθέσεις του Θεωρήματος Rolle στο  x 0 ,   ,  και θα υπάρχει ένα τουλάχιστον
f  ξ   f (α)
  ,   : g΄    0 ή f      .
ξα
 Αν g     g    εργαζόμαστε αντίστοιχα.
Πρόταση 7.14
Αν η συνάρτηση f είναι κυρτή στο Δ, τότε – f είναι κοίλη στο Δ. (Σχ. 4)
Απόδειξη:
Εφαρμογή του ορισμού της κυρτότητας για τη συνάρτηση -f
Πρόταση 7.15
 Έστω f κυρτή σε ένα διάστημα Δ. Αν    και ,  με f     f   , τότε f (x)  f     f   
για κάθε x   ,   . (Σχ. 5)
 Αντίστοιχα για κοίλη συνάρτηση έχουμε: έστω f κοίλη σε ένα διάστημα Δ. Αν    και ,  με
f     f    , τότε f (x)  f     f    για κάθε x   ,   . (Σχ. 6)
Απόδειξη:
Αποδεικνύουμε την πρόταση για την περίπτωση της κυρτής συνάρτησης.
Έστω ότι f (x)  f     f    για κάποιο x   ,   . Τότε το μέγιστο της f στο [α, β] εμφανίζεται σε
κάποιο x 0   ,   με f (x 0 )  f     f    που σύμφωνα με το θεώρημα Fermat f   x 0   0 .
 . .. f (x 0 )  f (α)
f 
[ , x0 ]
 υπάρχει x1  (, x 0 ) τέτοιο, ώστε f (x1 )   0 (1), όμως x1  x 0 και επειδή
x0  α
f : 1 στο εσωτερικό του Δ (αφού f: 3 στο Δ) έχουμε f (x1 )  f (x 0 ) ή f (x1 )  0 (2).
Από τις σχέσεις (1), (2) προκύπτει αντίφαση, οπότε δεν υπάρχει x   ,   : f (x)  f     f   .
 Υποθέτουμε ότι
f (x)  f    με x  ,   .
f  x   f (α)
 . ..
f 
[ , x ]
 υπάρχει x1  (, x) : f (x1 )   0 (3), αφού f (x)  f     f    .
x α
f  β   f (x)
 . ..
f 
[ x, ]
 υπάρχει x 2  (x, ) : f (x 2 )   0 (4), αφού f (x)  f     f    .
βx
Έχουμε x1  x 2 και επειδή f  γνησίως αύξουσα στο (α, β), αφού (α, β) υποσύνολο του εσωτερικού του Δ,
προκύπτει f (x1 )  f (x 2 ) ή λόγω των (3), (4) 0 < 0. Άτοπο, άρα δεν υπάρχει x   ,   τέτοιο, ώστε
f (x)  f     f    . ■
Η απόδειξη για την περίπτωση της κοίλης συνάρτησης είναι αντίστοιχη.
Σχ. 5 Σχ. 6
Με βάση τον ορισμό του βιβλίου για την κυρτότητα μιας συνάρτησης, μπορούμε να διατυπώσουμε ως
προτάσεις τους παρακάτω ισχυρισμούς που πολλές φορές τους συναντάμε στη βιβλιογραφία ως ορισμό
για την κυρτή και κοίλη συνάρτηση αντίστοιχα.
Πρόταση 7.16
Μια συνάρτηση f λέγεται κυρτή σε ένα διάστημα Δ, αν για κάθε α, x, β σε αυτό το διάστημα με   x  
f  x   f (α) f β   f (α)
έχουμε:  . (Σχ. 7)
xα βα
Μια συνάρτηση f λέγεται κοίλη σε ένα διάστημα Δ, αν για κάθε α, x, β σε αυτό το διάστημα με   x  
f  x   f (α) f  β   f (α)
έχουμε:  .
xα βα
Απόδειξη:
f  x   f (α) f  β   f (α)
  x   και από την ζητούμενη ανισότητα έχουμε:  ή
xα βα
f  β   f (α)
f x  (x –  )  f    .
βα
f  β   f (α)
Θέτουμε g(x)  f (x)  ( x –  ) με x  ,  και η προς απόδειξη ανισότητα γίνεται g(x)  f   
βα
ή g(x)  g     f    .
f  β   f (α)
Η συνάρτηση g έχει πρώτη παράγωγο g(x)  f (x)  η οποία είναι γνησίως αύξουσα στο
βα
εσωτερικό του Δ, αφού f  γνησίως αύξουσα στο εσωτερικό του Δ. Άρα g κυρτή στο Δ και
g     g    f    , με βάση την πρόταση προκύπτει ότι g(x)  g    για κάθε x   ,   . ■
Σχ. 1
Η παρακάτω πρόταση επίσης δίνεται ως ορισμός για την κυρτότητα της συνάρτησης.
Πρόταση 7.17
Έστω f συνάρτηση κυρτή σε ένα διάστημα Δ, τότε για κάθε ,  με    , το ευθύγραμμο τμήμα που
ενώνει τα  ,f     και  ,f     βρίσκεται πάνω από τη C f . (Σχ. 8)
Έστω f συνάρτηση κοίλη σε ένα διάστημα Δ, τότε για κάθε ,  με    , το ευθύγραμμο τμήμα που
ενώνει τα  ,f     και  ,f     βρίσκεται κάτω από τη C f .(Σχ. 9)
Απόδειξη:
f  x   f (α) f  β   f (α)
Επειδή f κυρτή στο Δ για κάθε α, x, β του Δ με   x   θα ισχύει:  ή
xα βα
f  β   f (α)
f (x)  (x – )  f    .
βα
f  β   f (α)
Όμως η συνάρτηση g(x)  f (x)  ( x –  ) εκφράζει το ευθύγραμμο τμήμα με άκρα Α και Β.
βα
Μόλις αποδείξαμε ότι η Cf είναι κάτω από το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ. Τα σημεία Α και Β προφανώς
εξαιρούνται, αφού είναι σημεία της Cf και άκρα του ευθύγραμμου τμήματος. ■
σχ.8 σχ.9
Πρόταση 7.18
Αν η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο πεδίο ορισμού της και η γραφική παράσταση της f βρίσκεται
πάνω από κάθε εφαπτομένη της με εξαίρεση του σημείου επαφής, τότε η f είναι κυρτή.
Αν η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο πεδίο ορισμού της και η γραφική παράσταση της f βρίσκεται
κάτω από κάθε εφαπτομένη της με εξαίρεση του σημείου επαφής, τότε η f είναι κοίλη.
Απόδειξη:
Θεωρούμε δύο τυχαία σημεία α, β τπθ πεδίου ορισμού της f με    .
Η εφαπτομένη της Cf στο   ,f     είναι y  f     (x – )  f    ή
g(x)  f     (x – )  f    .
Επειδή το σημείο  ,f    βρίσκεται πάνω από την εφαπτομένη της Cf στο Α, έχουμε
f  β   f (α)
f     f     –    f    ή f    – f     f     –   ή  f     (1), αφού   
βα
 Η εφαπτομένη της Cf
στο  ,f    είναι y  f     (x – )  f   ή h(x)  f     (x – )  f   .
Επειδή το σημείο   ,f     βρίσκεται κάτω από την εφαπτομένη της Cf στο Β, έχουμε
f  α   f (β)
f     f      –    f   ή f    – f     f     –   ή  f   ή
α β
f  β   f (α)
 f     (2), αφού    .
βα
Από τις σχέσεις (1), (2) έχουμε: f      f     .
Επειδή α, β τυχαία σημεία του πεδίου ορισμού, έχουμε ότι η f΄ είναι γνησίως αύξουσα.
Οπότε f: κυρτή ( 3 ) στο πεδίο ορισμού της. ■
Πρόταση 7. 19
Αν f συνάρτηση κυρτή στο [α, β], τότε f (x)  Max f    ,f   x  ,  .
Απόδειξη:
Είναι άμεση συνέπεια της πρότασης 16.
Πρόταση 7.20
Αν η f είναι κυρτή ή κοίλη συνάρτηση σε ένα διάστημα Δ με ένα κρίσιμο σημείο x 0 στο εσωτερικό του
Δ, τότε η f παρουσιάζει ολικό ακρότατο στο x 0 . Συγκεκριμένα:

 αν f : κυρτή στο Δ, το x 0 είναι θέση ολικού ελαχίστου (Σχ. 10), ενώ
 αν f : κοίλη στο Δ, το x 0 είναι θέση ολικού μεγίστου (Σχ. 11).
Απόδειξη:
Θα αποδείξουμε την πρόταση για την περίπτωση όπου f: κυρτή ( 3 ) στο Δ.
Άμεσα προκύπτει ότι f συνεχής στο Δ, f  γνησίως αύξουσα στο εσωτερικό του Δ και με δεδομένο ότι f
παραγωγίσιμη στο x 0   και x 0 κρίσιμο σημείο, έχουμε: f (x 0 )  0
x εσωτερικό σημείο του Δ
 Για x  x 0 έχουμε f   x   f   x 0  ή f   x   0
 Για x  x 0 έχουμε f   x   f   x 0  ή f   x   0
Έτσι έχουμε τον παρακάτω πίνακα τιμών:
x x0
f  x   +
f x 2 1
O.E.
Απ’ όπου προκύπτει ότι η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο στο x 0 .
Πρόταση 7.21 ( κυρτότητα και όριο )

Αν η f είναι γνησίως αύξουσα και κυρτή στο  ,   ,   , τότε θα ισχύει ότι lim f (x)   .
x 
Απόδειξη:
Αφού η f είναι αύξουσα, θα υπάρχει x 0   τέτοιο ώστε f   x 0   0     0  f   x 0     με
 : y  f   x 0  x  x 0   f  x 0  .Επιπλέον έχουμε ότι η f είναι κυρτή στο  ,   και θα ισχύει ότι:
f  x   f   x 0  x  x 0   f  x 0   lim f  x   lim f   x 0  x  x 0   f  x 0    
x  x 
Πρόταση 7.22 (ανισότητα Jensen)

Έστω συνάρτηση f :   , .
     f ()  f ()
Αν f κυρτή στο Δ, τότε: f  
 2  2
     f ()  f ()
Αν f κοίλη στο Δ, τότε: f  
 2  2
Απόδειξη:
Έστω ότι η f είναι κυρτή στο διάστημα Δ.
Αν   , τότε ισχύει ως ισότητα.


Αν   , ό    .
2
     
Η f είναι συνεχής στο , και παραγωγίσιμη στο  , .
 2   2 

  
f   f ( )
   2 
Τότε σύμφωνα με το Θ.Μ.Τ. υπάρχει 1   ,  τέτοιο ώστε: f (1 )  
, (1).
 2  
2
     
Η f είναι συνεχής στο  ,   και παραγωγίσιμη στο  ,  .
 2   2 
  
Τότε, σύμφωνα με το Θ.Μ.Τ. υπάρχει 2   ,   τέτοιο ώστε:
 2 

f ()  f  
f (2 )   2  , (2).


2
 f
Είναι:   1   2    f (1 )  f (2 )
2
     
(1),(1) 
f   f () f ()  f  
 
2 
  2   f       f ()  f ()
   
   2  2
2 2
Αν    εργαζόμαστε ανάλογα.
Στην περίπτωση που η συνάρτηση f είναι κοίλη, εργαζόμαστε ανάλογα.
Πρόταση 7.23
Έστω μια συνεχής συνάρτηση f :  α,α   . Να δείξετε ότι :
α
 f  x  dx   f  x  dx .
0
α 0
Απόδειξη:
Έστω I   f   x  dx . Θέτουμε u  x , οπότε du  dx  dx  du . Για x  α και x  0 έχουμε
0
α
α
αντίστοιχα u  α και u  0 . Οπότε I    f  u  du   f  x  dx .
0
α 0
Πρόταση 7.24
Έστω συνάρτηση f : ,    , η οποία είναι συνεχής. Να δείξετε ότι:

i. Αν η f είναι περιττή, τότε:  f (x)dx  0.
 
ii. Αν η f είναι άρτια, τότε:  f (x)dx  2 f (x)dx.
 0
Απόδειξη:
i. Επειδή η f είναι περιττή, ισχύει f (x)  f (x), για κάθε x   ,  .
 0  0 
Είναι:  f (x)dx   f (x)dx 0 f (x)dx   f (x)dx 0 f (x)dx. (1)
0 u  x 0  
Για το ολοκλήρωμα    f ( x)dx    f (u)du   f (u)du   f (x)dx.
  0 0
  
Τότε, η (1) γίνεται:  f (x)dx    f (x)dx   f (x)dx  0.
 0 0
ii. Επειδή η f είναι άρτια, ισχύει f (x)  f (x), για κάθε x   ,  .
 0  0 
Είναι:  f (x)dx   f (x)dx   f (x)dx   f (x)dx   f (x)dx. (2)
  0  0
0 u  x 0  
Για το ολοκλήρωμα    f ( x)dx    f (u)du   f (u)du   f (x)dx.
  0 0
   
Τότε, η (2) γίνεται:  f (x)dx   f (x)dx   f (x)dx  2 f (x)dx.
 0 0 0
Πρόταση 7.25
Έστω f :  μια συνάρτηση συνεχής και περιοδική με περίοδο Τ. Να αποδείξετε ότι για κάθε
α  ισχύει :
α Τ α
α)  f  x  dx   f  x  dx
Τ 0
α Τ T
β)  f  x  dx   f  x  dx
α 0
Απόδειξη:
Η συνάρτηση f :  είναι περιοδική με περίοδο Τ, οπότε για κάθε x  ισχύει ότι :
f x  T  f x  T  f x  .
αΤ
α) Στο ολοκλήρωμα  f  x  dx θέτουμε : u  x  T  x  u  T , οπότε είναι : dx  du .
Τ
Επίσης :
 για x  T είναι u  T  T  0 ,
 για x  α  Τ είναι u  α  Τ  Τ  α .
α Τ α α α
Επομένως έχουμε :  f  x  dx  f  u  T  du   f  u  du   f  x  dx .
Τ 0 0 0
β) Έχουμε :
α Τ T α Τ α T α α Τ Τ
 f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx
α α Τ α 0 0 α 0
Πρόταση 7.26
α α
i. Να δείξετε ότι  f  x  dx   f  α  x  dx .
0 0
β β
ii. Να δείξετε ότι  f  x  dx   f  α  β  x  dx .
α α
iii. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο α,β  και ισχύει f  x   f  α  β  x  , για κάθε x  , να
β αβ β
 xf  x  dx  f  x  dx .
2 α
δείξετε ότι
α
Απόδειξη:
α
i. Έστω I   f  α  x  dx . Θέτουμε u  α  x , οπότε du  dx . Για x  0 , α είναι u  α, 0 . Άρα
0
α
I    f  u  du   f  x  dx .
0
α 0
β
ii. Έστω I   f  α  β  x  dx . Θέτουμε u  α  β  x , οπότε du  dx . Για x  α, β είναι u  β, α .
α
β α β
Άρα  f  α  β  x  dx    f  u  du   f  x  dx .
α β α
β β
iii. Έστω I   xf  x  dx . Είναι I   xf  α  β  x  dx . Θέτουμε u  α  β  x , οπότε x  α  β  u και
α α
dx  du . Για x  α και β έχουμε αντίστοιχα u  β και u  α . Άρα

α β β
I     α  β  u  f  u  du    α  β  f  u  du   uf  u  du .
β α α
β β αβ β
Οπότε : I   α  β   f  x  dx  I  2I   α  β   f  x  dx  I  f  x  dx .
α α 2 α
Πρόταση 7.27
Έστω f : ,   , μια συνάρτηση η οποία είναι συνεχής και ισχύει f (x)  0, για κάθε x  , . Να

δείξετε ότι:  f (x)dx  0  f (x)  0, x  , 

Απόδειξη:

Αν f (x)  0 για κάθε x  ,    f (x)dx  0


Αν  f (x)dx  0 , θα δείξουμε ότι f (x)  0 για κάθε x , .
Έστω ότι υπάρχει x0 , , ώ f (x 0 )  0.
Τότε η f δεν είναι παντού μηδέν στο  ,  και επειδή είναι f (x)  0 για κάθε x   ,  , έχουμε

ότι:  f (x)dx  0, που είναι άτοπο!

Άρα, f (x)  0 για κάθε x  , .
Πρόταση 7.28
Έστω f συνεχής συνάρτηση στο α,β  , για την οποία ισχύει :
β
 f  x  dx  0 . Να δείξετε ότι υπάρχει
α
ξ   α,β  , τέτοιο ώστε f  ξ   0 .
Απόδειξη:
 Θεωρούμε G παραγωγίσιμη συνάρτηση στο α,β  με G  x   f  x  για κάθε x   α,β  .
(G : παράγουσα της f)
β β
Έχουμε :  f  x  dx  G β   G  α 
α
και  f  x  dx  0 ,άρα G  α   G β  .
α
Για τη συνάρτηση G ισχύουν οι υποθέσεις του θεωρήματος Rolle. Συνεπώς υπάρχει ξ   α,β  τέτοιο ώστε
G   ξ   0 . Όμως G  x   f  x  για κάθε x   α,β  , άρα f  ξ   0 .
Παρατήρηση: Ολοκλήρωμα Αντίστροφης

Έστω f μια συνάρτηση 1-1 με συνεχή πρώτη παράγωγο και έστω επιπλέον ότι η f 1 είναι παραγωγίσιμη.
β
Αν πρέπει να υπολογίσουμε ένα ολοκλήρωμα της μορφής  f 1  x  dx και δεν μπορούμε να βρούμε τον
α
τύπο της f 1  x  , τότε εργαζόμαστε ως εξής :
Θέτουμε : u  f 1  x  , οπότε είναι : du   f 1   x  dx .

Βρίσκουμε τα νέα άκρα ολοκλήρωσης :
1. για x  α είναι : f  u   α  f  u   f  γ   u  γ
2. για x  β είναι : f  u   β  f  u   f  δ   u  δ
Η f 1 είναι παραγωγίσιμη και για κάθε x  Df 1 ισχύει ότι : f  f 1  x    x , άρα :
f f 1
 x      x   f   f 1  x   f 1   x   1 (1)
Το ζητούμενο ολοκλήρωμα γίνεται :
1
f 1  x  dx   f 1  x  1dx   f 1  x   f   f 1  x   f 1   x  dx   uf   u  du  uf  u   γ   f  u  du  ...
β β β δ δ δ
α α α γ γ
Πρόταση 7.29
Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο διάστημα α,β  , να δείξετε ότι
β β
 f  x  dx   f  x  dx .
α α
Απόδειξη:
Για κάθε x   α,β  , είναι :  f  x   f  x   f  x  . Οπότε επειδή η f συνεχής στο α,β  , άρα και η f
συνεχής στο α,β  , άρα είναι :
   f  x   dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx .
β β β β β
α α α α α
Πρόταση 7.30
Έστω μια συνεχής συνάρτηση f : α,β  . Αν m η ελάχιστη και Μ η μέγιστη τιμή της f στο α,β  , να
β
δείξετε ότι : m  β  α    f  x  dx  M β  α  .
α
Απόδειξη:
Για κάθε x   α,β  , ισχύει m  f  x   M . Οπότε :
β β β β
 mdx   f  x  dx   Mdx ή m  β  α    f  x  dx  M β  α  .
α α α α
Πρόταση 7.31
Έστω μια συνάρτηση f η οποία είναι συνεχής στο α,β  με f   x   0 , για κάθε x   α,β  .
f  α   f β 
i. Αν f  x   0 , για κάθε x   α,β  , να δείξετε γεωμετρικά ότι
β
 f  t  dt  β  α 
α 2
(1)
ii. Να δείξετε ότι ισχύει η (1).
Απόδειξη:
i. Επειδή, η f είναι συνεχής στο α,β  και ισχύει f  x   0 , για κάθε x   α,β  το ολοκλήρωμα
β
 f  x  dx
α
παριστάνει το εμβαδόν του χωρίου Ω, που περικλείεται από τη C f , τον άξονα x x και τις ευθείες x  α ,
x  β . Αφού f   x   0 , για κάθε x   α,β  η f είναι κυρτή στο α,β  , οπότε η χορδή ΑΒ είναι πάνω από
τη C f εκτός των Α και Β.
β ΑΔ  ΒΓ f  α   f β 
Από το σχήμα έχουμε :  f  t  dt  E  Ω    ΑΒΓΔ   2  ΓΔ 
α 2
 β  α  .
β f  α   f β 
ii. Αρκεί να δείξουμε  f  t  dt  β  α 
α 2
 0.
f α  f  x 
Έστω g  x    f  t  dt   x  α  , x   α,β  . Είναι
x
α 2
f α  f  x  f  x  f  x   f α f  x  x  α  f  x   f α  
g  x   f  x    x  α    x  α    f   x  , x  α
2 2 2 2 2  x α 
Επειδή x  α από το Θ.Μ.Τ. για την f  t  στο  α, x  υπάρχει ξ   α, x  τέτοιο, ώστε :

f  x   f α xα
f ξ   . Οπότε g  x     f   ξ   f   x   . Επειδή f   x   0 , για κάθε x   α,β  , έχουμε
xα 2 
f    α, x  . Οπότε f   ξ   f   x  , αφού ξ  x . Άρα g  x   0 , x   α,β  και επειδή η g είναι συνεχής στο α
έχουμε g   α,β  .
β f  α   f β 
Επομένως, για α  β είναι g  α   g  β    f  t  dt  β  α  0 .
α 2
Πρόταση 7.32
i. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής στο α,β  , τότε υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ   α,β  τέτοιο, ώστε :
β
 f  x  dx  f  ξ β  α  .
α
xy
f  t  dt  x  y f  t  dt (1), για κάθε x, y
y
ii. Αν η f είναι γνησίως μονότονη στο και 
x
2
2
και x  y ,
να δείξετε ότι f  .
Απόδειξη:
i. Αν G μια παράγουσα της f στο α,β  , σύμφωνα με τα θεμελιώδες θεώρημα του ολοκληρωτικού λογισμού
β
έχουμε  f  x  dx  G β   G  α  και από το Θ.Μ.Τ. υπάρχει ξ   α,β  τέτοιο, ώστε
α
β
G  β   G  α   G  ξ   β  α    f  x  dx  f  ξ   β  α  .
α
Σημείωση:
Η παραπάνω πρόταση λέγεται θεώρημα μέσης τιμής του ολοκληρωτικού λογισμού.
xy   xy
ii. Από την (1) και από το ερώτημα i. έχουμε :   x   f  ξ1    y   f  ξ 2   f  ξ1   f  ξ 2  με
 2   2 
xy
x  ξ1   ξ 2  y και επειδή η f είναι γνησίως μονότονη θα είναι f  .
2
Πρόταση 7.33
Έστω οι συνεχείς συναρτήσεις f ,g : α,β   . Αν η g  x   0 , x   α,β  να δείξετε ότι υπάρχει
c  α,β  τέτοιο, ώστε

β β
 f  x g  x  dx  f  c    g  x  dx .
α α
Απόδειξη:
Επειδή η f είναι συνεχής στο α,β  , έχει ελάχιστη τιμή m και μέγιστη τιμή Μ. Για κάθε
x  α,β  , m  f  x   M  mg  x   f  x  g  x   Mg  x  .
β
β β β
Άρα m  g  x  dx   f  x   g  x  dx  M  g  x  dx , οπότε m 
 f  x   g  x  dx  M .
α
β
 g  x  dx
α α α
α
β
Επομένως, υπάρχει c  α,β  τέτοιο, ώστε :

 f  x  g  x  dx  f  c   f  x g  x  dx  f  c   g  x  dx .
β β
 
α
β
 g  x  dx
α α
α
8. Ερωτήσεις Κατανόησης Σχολικού Βιβλίου
8.1 Κεφάλαιο 1 – Όριο και Συνέχεια Συνάρτησης

Σε καθεμιά από τις παρακάτω περιπτώσεις να κυκλώσετε το γράμμα Α, αν ο ισχυρισμός είναι
αληθής και το γράμμα Ψ, αν ο ισχυρισμός είναι ψευδής, αιτιολογώντας συγχρόνως την απάντησή
σας.
1. Αν f ( x)  ln x και g ( x)  e  x , τότε
1
α) ( g  f )( x)  , x R
x
β) ( f  g )( x)   x , x R
f (x)
2. Αν lim  l  R , τότε lim f ( x)  0 .
x 1 x  1 x 1
  1  1 1
3. Είναι lim  x   lim x  lim 2  0  lim 2 0.
  x  x  x x x x
x 0 2 x  0 x  0 x  0
4. Αν f ( x)  1 για κάθε x R και υπάρχει το lim f ( x) , τότε κατ’ ανάγκη lim f ( x)  1 .

x 0 x 0
 1
5. Ισχύει: α) lim  xημ   1
x  
 x
ημx
β) lim 1.
x   x
6. Αν 0  f ( x)  1 κοντά στο 0, τότε lim ( x 2 f ( x))  0 .

x 0
1
7. Αν f ( x)  , x  (α,) , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι lim f ( x)  0 .
x2 x 
8. Αν υπάρχει το lim ( f ( x) g ( x)) , τότε είναι ίσο με f (6)  g (6) .

x6
9. Αν lim | f ( x) |  1 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι lim f ( x)  1 ή lim f ( x)  1 .

x  x0 x  x0 x  x0
10.Αν lim | f ( x) |  0 , τότε lim f ( x)  0 .

x  x0 x  x0
x 2  7 x  12
11. Αν η f είναι συνεχής στο R και για x  4 ισχύει f ( x)  , τότε το f (4) είναι ίσο με 1.
x4
12. Αν η f είναι συνεχής στο [1,1] και f (1)  4 , f (1)  3 , τότε υπάρχει πραγματικός αριθμός
x 0  (1, 1) τέτοιος, ώστε f ( x 0 )  π .
ΙΙ.
Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση σε καθεμιά από τις παρακάτω περιπτώσεις
1. Αν lim f ( x)  l , lim g ( x)  m , l,m  R και f ( x)  g ( x) κοντά στο x 0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι:
x  x0 x  x0
Α) l  m Β) l  m Γ) l  m
Δ) l  m Ε) m  l .
(1  2 x 2 ) 3
2. Το όριο lim είναι ίσο με:
x   ( x 2  1) 3
Α) 8 Β) 1 Γ) 0 Δ)  Ε) 8 .
| x 3  x 2 1 |  x 3  x 2
3. Το lim είναι ίσο με:
x   x2
Α)  Β)  Γ) 1 Δ)  1 Ε) 0.
x 3  x 2  2x
4. Αν το lim δεν υπάρχει, τότε:
x  x0 x3  x
Α) x 0  0 Β) x 0  2 Γ) x 0  1 Δ) x 0  1 .
ΙΙΙ.
1. Δίνονται οι συναρτήσεις
1 1
f ( x)  1 και g ( x)  .
( x  2) 2 x 2 1
Από τους Παρακάτω ισχυρισμούς λάθος είναι ο:
Α) η g είναι συνεχής στο 2
Β) η f είναι συνεχής στο 1
Γ) η g έχει δυο σημεία στα οποία δεν είναι συνεχής
Δ) lim f ( x)  1 .
x  
2. Ποια από τα παρακάτω όρια είναι καλώς ορισμένα;
Α) lim x 20  x  1 Β) lim x 20  x  1
x 0 x 0
Γ) lim 3x 9  x  1 Δ) lim 3x 9  x  1
x   x  
Ε) lim [ln(x 3  x  1)] ΣΤ) lim [ln(x 3  x  1)] .

x 0 x 0
3. Δίνεται η συνάρτηση f η οποία είναι συνεχής στο διάστημα Δ  [0,3] , με f (0)  2 , f (1)  1 και
f (3)  1 .
Ποιος από τους παρακάτω ισχυρισμούς δεν προκύπτει κατ’ ανάγκη από τις υποθέσεις;
Α) Υπάρχει x 0  (0, 3) τέτοιος, ώστε f ( x 0 )  0 .
Β) lim f ( x)  1 .
x 3
Γ) lim f ( x)  f (2) .
x2
Δ) [1, 2]  f ( Δ) .
Ε) Η μέγιστη τιμή της f στο [0, 3] είναι το 2 και η ελάχιστη τιμή της το  1 .
8.2 Κεφάλαιο 2 – Διαφορικός Λογισμός
Ι.
αληθής και το γράμμα Ψ, αν ο ισχυρισμός είναι ψευδής δικαιολογώντας συγχρόνως την απάντηση
σας.
1. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο [0,1], παραγωγίσιμη στο (0,1) και f΄(x) ≠ 0 για όλα τα
x (0,1), τότε f(0) ≠ (1).
2. Αν η συνάρτηση f παραγωγίζεται στο [α, β] με f(β) < f(α), τότε υπάρχει x 0  (α, β ) τέτοιο, ώστε
f ( x 0 )  0 .
3. Αν οι f, g είναι συναρτήσεις παραγωγίσιμες στο [α, β], με f(α) = g(α) και f(β) = g(β), τότε υπάρχει
x 0  (α, β ) τέτοιο, ώστε στα σημεία A( x 0 , f ( x 0 )) και B( x 0 , g ( x 0 )) οι εφαπτόμενες να είναι
παράλληλες.
4. Αν f ( x)  ( x  1) 2 ( x  2) για κάθε x R, τότε:

α) το f (1) είναι τοπικό μέγιστο της f
β) το f (2) είναι τοπικό ελάχιστο της f
5. α) Η γραφική παράσταση μιας πολυωνυμικής συνάρτησης άρτιου βαθμού έχει πάντοτε οριζόντια
εφαπτομένη.
β) Η γραφική παράσταση μιας πολυωνυμικής συνάρτησης περιττού βαθμού έχει πάντοτε οριζόντια
6. Η συνάρτηση f ( x)  αx 3  βx 2  γx  δ με α, β, γ, δ R και α ≠ 0 έχει πάντα ένα σημείο καμπής.
7. Αν οι συναρτήσεις f, g έχουν στο x 0 σημείο καμπής, τότε και η h = f·g έχει στο x 0 σημείο καμπής.
8. Δίνεται ότι η συνάρτηση f παραγωγίζεται στο R και ότι η γραφική της παράσταση είναι πάνω από
τον άξονα x x . Αν υπάρχει κάποιο σημείο A( x0 , f ( x0 )) της C f του οποίου η απόσταση από τον
άξονα x x είναι μέγιστη (ή ελάχιστη), τότε σε αυτό το σημείο η εφαπτομένη της C f είναι οριζόντια.
9. Η ευθεία x  1 είναι κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης:

x 2  3x  2
α) f ( x) 
x 1
x 2  3x  2
β) g ( x) 
( x  1) 2
10. Αν γραφική παράσταση της συνάρτησης f δίνεται από το παρακάτω σχήμα, τότε:
y
O 1 4 x
1
i) το πεδίο ορισμού της είναι το (1, 4)
f
1
ii) το πεδίο ορισμού της είναι το [1, 4]
f
iii) f΄(x) > 0 για κάθε x (1,4)
iv) υπάρχει x 0  (1, 4) : f ( x 0 )  0 .
11. Η συνάρτηση f ( x)  x 3  x  1 έχει:

α) μια, τουλάχιστον, ρίζα στο (0, 1)
β) μια, ακριβώς, ρίζα στο (1, 0)
γ) τρεις πραγματικές ρίζες
12. Αν για τις παραγωγίσιμες στο ; συναρτήσεις f , g ισχύουν f (0)  4 , f (0)  3 ,

f (5)  6 , g (0)  5 , g (0)  1 , g (4)  2 , τότε ( f  g ) (0)  ( g  f ) (0)
ΙI.
Σε καθεμιά από τις παρακάτω περιπτώσεις να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση
π  π
εφ  h   εφ
1. Το lim  
6 6
ισούται με:
h 0 h
3 4 3
Α) Β) Γ) 3 Δ) 0 Ε)
3 3 4
1 1

2. Το lim x  h x ισούται με:
h 0 h
1 2 1 2
Α) Β)  Γ)  Δ)  Ε) 0
x2 x2 x2 x
3. Αν f ( x)  5 3 x τότε η ισούται με:

5 3x
Α) 3x5 3 x 1 Β) Γ) 3 5 2 x
3 ln 5
Δ) 3 5 3 x Ε). 5 3x ln 125
4. Αν f ( x)  συν 3 ( x  1) τότε η f΄(π) ισούται με:

Α) 3συν 3 (π  1)ημ(π  1) Β) 3συν 2 (π  1)
Γ)  3συν 2 (π  1)ημ(π  1) Δ) 3πσυν 2 (π  1)
5. Αν f ( x)  ( x 2  1) 3 τότε η έβδομη παράγωγος αυτής στο 0 ισούται με:

Α) 1 Β) –1 Γ) 0
Δ) 27 Ε) δεν υπάρχει.
6. Αν οι εφαπτόμενες των συναρτήσεων f(x) = lnx και g(x) = 2x2 στα σημεία με τετμημένη x 0
είναι παράλληλες, τότε το x 0 είναι:
1 1
Α) 0 Β) Γ) Δ) 1 Ε) 2
4 2
 f (x)  f (x)
7. Αν f ( x)  e βx , g ( x)  e αx και    , τότε το β ως συνάρτηση του α ισούται με:
 g(x)  g (x)
α 1 α2 α 1
Α) Β) Γ)
α2 α 1 α2
α2 α2
Δ) 2 Ε) .
α 1 α 1
8. Αν f ( x)  0 για κάθε x [1,1] και f (0)  0 , τότε:

Α) f (1)  1 Β) f (1)  0
Γ) f (1)  0 Δ) f (1)  0 .
ΙΙΙ.
1. Να αντιστοιχίσετε καθεμιά από τις συναρτήσεις α, β, γ, δ σε εκείνη από τις συναρτήσεις Α, Β, Γ, Δ,

Ε, Z που νομίζετε ότι είναι η παράγωγός της.
y (a) y (β)
x O x
y (γ) y (δ)
O x
O x
y (Α) y (Β) y (Γ )
O x O x O x
-1
y (Δ) y (Ε) y (Ζ)
O x O x O x
2. Καθεμιά από τις παρακάτω συναρτήσεις να αντιστοιχίσετε στην ευθεία που είναι ασύμπτωτη της
γραφικής της παράστασης στο.
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΑΣΥΜΠΤΩΤΗ
1
1. f ( x)  x  Α. y  2
x2
1
2. f ( x)   x  1  Β. y  x 1
ex
3
3. f ( x )  2  Γ. y  x  1
x2
Δ. y  x
Ε. y  x
8.3 Κεφάλαιο 3 – Ολοκληρωτικός Λογισμός

Ι.
αληθής και το γράμμα Ψ, αν ο ισχυρισμός είναι ψευδής δικαιολογώντας συγχρόνως την απάντησή
σας.
  
1. Ισχύει 

( f ( x)  g ( x))dx  f ( x)dx   g ( x)dx
 
β β β
2. Ισχύει 
α
f ( x)  g ( x)dx  
α 
f ( x)dx  g ( x)dx
α

3. Αν α = β, τότε 
f (x)dx = 0.

4. Αν 

f (x)dx = 0, τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f(x) = 0 για κάθε x [α, β].

5. Αν f (x)  0 για κάθε x [α, β], τότε 
f (x)dx  0 .

6. Αν 

f (x)dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f (x)  0 για κάθε x [α, β].
 
7. 
(x 4  1)dx   (x 4  x 2  1)dx , για κάθε α > 0.

 /4  /4
8. 0
ln(1  2 x)dx 2
0
ln xdx
9.  f ( x)dx  xf ( x)   xf ( x)dx .
e 1 1
10. 1
ln xdx   ln dt
e t
1
11. Aν  (f (x)  1)dx  0 τότε f = 1.
0

12. Αν 

f (x)dx = 0, τότε f(ξ) = 0 για κάποιο ξ (α, β).

13. Αν 

f (x)dx = 0 και η f δεν είναι παντού μηδέν στο [α, β], τότε η f παίρνει δυο, τουλάχιστον,
ετερόσημες τιμές.
1
14. Το ολοκλήρωμα  1
(x 3  x)dx παριστάνει το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη
γραφική παράσταση της συνάρτησης f(x) = x3 – x και τον άξονα των x.
ΙΙ.
Σε καθεμιά από τις παρακάτω περιπτώσεις να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση
1. Αν f ( x)  ημπx και f (0)  0 , τότε το f (1) ισούται με
1 1 2 2
Α)  , Β) , Γ) , Δ) .
π π π π
 4  x dx στο (4,  ) είναι ίσο με

1
2. To ολοκλήρωμα
Α) ln( 4  x)  c , Β)  ln( 4  x)  c ,
Γ) ln( x  4)  c , Δ)  ln( x  4)  c .
2
 1
3. Το ολοκλήρωμα
  x   dx στο (0,  ) είναι ίσο με
 x
3
 1
x 
 1  1 
Α) 
x
c, Β) 2 x  1  ,
3  x  x2 
(1  ln x) 3 x3 1
Γ) c, Δ)   2x  c ,
3 3 x
3
 1
x 
 x  1 
Ε) 1  2   c .
3  x 
 |x
1
4. Το ολοκλήρωμα 2
 1 | dx είναι ίσο με
1
4 4 2 5
Α) , Β) 0, Γ)  , Δ) , Ε) .
3 3 3 3
5. Το ολοκλήρωμα  ln xdx είναι ίσο με
1 ln 2 x ln 3 x
Α) c , Β) c , Γ) x(ln x  1) , Δ) c.
x 2 3
6. Έστω f , g δυο παραγωγίσιμες συναρτήσεις με συνεχείς παραγώγους στο [α, β ] . Αν f ( x)  g ( x)

για κάθε x  [α, β ] , τότε κατ’ ανάγκη θα ισχύει:
β β
Α) f ( x)  g ( x) , x  [α, β ] , Β) 
α
f ( x) dx  
α
g ( x) dx
α α
Γ)  f ( x)dx   g ( x)dx , x  [α, β ] , Δ)  β
f ( x)dx   β
g ( x)dx .
7. Το εμβαδόν του γραμμοσκιασμένου χωρίου του διπλανού σχήματος είναι ίσο με
5 3
Α) 3
f ( x ) dx , Β)  f ( x)dx .
5
3 5
 
0 5
Γ)
3
f ( x)dx 
0
f ( x)dx , Δ) 
0
f ( x ) dx   f ( x)dx .
0
8. Aν f ( x)  g ( x) για κάθε x [1,1] και f (0)  g (0)  2 , τότε για κάθε x [1,1] ισχύει:
1
Α) f ( x)  g ( x)  2 , Β)  1
( f ( x)  g ( x))dx  4 .
Γ) f ( x)  g ( x) , x [1,1] Δ) Οι C f , C g έχουν κοινό σημείο στο [1,1] .
x y
9. Έστω η συνάρτηση F ( x)   f (t )dt όπου f η
1 2
συνάρτηση του διπλανού σχήματος. Τότε η F (1) Cf
είναι ίση με
1
Α) 0, Β) 1, Γ) 2, Δ) . O 1 3 x
2
10. Έστω η συνάρτηση f του διπλανού σχήματος. Aν

E (Ω1 )  2 , Ε (Ω 2 )  1 και Ε (Ω3 )  3
y
β
τότε το 
α
f ( x ) dx είναι ίσο με
Ω3
Α) 6, Β)  4 , Γ) 4, Ω1 γ δ x
O α Ω2 β
Δ) 0, Ε) 2.
x y
11. Έστω η συνάρτηση F ( x)   f (t )dt ,
0
όπου f η
2
συνάρτηση του διπλανού σχήματος. Τότε
Α) F ( x)  x 2 , x
O 1
2 x, 0  x  1
Β) F ( x)   ,
 2, 1  x
x 2 , 0  x  1 x 2 , 0  x 1
Γ) F ( x)   , Δ) F ( x)   .
2 x , 1  x 2 x  1, 1  x
ΙΙΙ.
1. Ποιο από τα παρακάτω σχήματα αντιπροσωπεύει τη γραφική παράσταση μιας λύσης της
διαφορικής εξίσωσης xy   y , με x, y  0 .
y y y
O x
O x O x
(Α) (Β) (Γ)

y
y
O x
O x
(Δ) (Ε)
2. Ποια από τα παρακάτω ολοκληρώματα είναι καλώς ορισμένα;

1 π/2 π
 ημxdx , 
1
Α)  x  1 dx ,
0
Β)
0
Γ)
0
εφxdx
1

1

2 1
Δ)
0
ln xdx , Ε)
0
1  x 2 dx , Δ)  x  1 dx .
0
3. Να εντοπίσετε το λάθος στις παρακάτω πράξεις:
 1 
 x dx    x  x dx  x  x   x  x  dx
1 1 1
 1 
1  x  2  dx
 x 
1
 1   dx
x
1 1
Άρα  x dx  1   x dx , οπότε 0 = 1!
4. Να εντοπίσετε το λάθος στις παρακάτω πράξεις
1
1 1
1  1 
I
1 1  x
2
dx 
 1 1
1
   2 du
 u 
u2
1
1 1
 1 u
1
 2
du   I . (Θέσαμε x  οπότε dx   2 du ).
1 u u
1 1
Άρα I = –I οπότε I = 0. Αυτό, όμως, είναι άτοπο, αφού I   dx  0 ,
1 1  x 2
1
επειδή  0 για κάθε x [–1, 1].
1  x2
5. Θεωρούμε τη συνάρτηση
x
y Cf
F ( x)  
0
f (t )dt , 4
όπου f η συνάρτηση του διπλανού σχήματος. Να
2
συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά.
O 2 3 4 6 x
F (0)  …., F (2)  …., F (3)  …., F (4)  …., F (6)  …..
9. Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου Πανελλαδικών Εξετάσεων
9.1 Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι
λανθασμένη.
1. Αν η f είναι παραγωγίσιμη στο x0, τότε η f΄ είναι πάντοτε συνεχής στο x0.
2. Αν η f έχει δεύτερη παράγωγο στο x0,τότε η f΄ είναι συνεχής στο x0.
3. Η συνάρτηση f(x) =e1-x είναι γνησίως αύξουσα στο σύνολο των πραγματικών αριθμών.
1 π
4. Η συνάρτηση f με f´(x) = -2ημx+ + 3, όπου x ,π) είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα
ημ x
2
2
αυτό.
5. Αν f´(x) = g´(x) + 3 για κάθε xΔ, τότε η συνάρτηση h(x)=f(x)-g(x) είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ.
6. Αν η συνάρτηση f είναι ορισμένη στο [α, β] και συνεχής στο (α, β], τότε η f παίρνει πάντοτε στο [α,
β] μία μέγιστη τιμή.
7. Κάθε συνάρτηση, που είναι 1-1 στο πεδίο ορισμού της, είναι γνησίως μονότονη.
8. Αν υπάρχει το όριο της συνάρτησης f στο x0 και lim f (x)  0 τότε lim f (x)  0
x x0 x x0
9. Αν lim f (x)  0 τότε f(x) > 0 κοντά στο x0 .

x x0
β
10. Αν 
α
f (x)dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f(x)  0 για κάθε x[α,β].
11. Η εικόνα f(Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς και μη σταθερής συνάρτησης f είναι
διάστημα.
12. Αν η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο IR και δεν είναι αντιστρέψιμη, τότε υπάρχει κλειστό
διάστημα [α, β] , στο οποίο η f ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του θεωρήματος Rolle.
13. Έστω συνάρτηση f ορισμένη και παραγωγίσιμη στο διάστημα [α, β] και σημείο x0[α, β] στο οποίο
η f παρουσιάζει τοπικό μέγιστο. Τότε πάντα ισχύει ότι f΄(x0)=0.
14. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο διάστημα [α, β] και υπάρχει x 0(α, β) τέτοιο ώστε f(x0)=0,
τότε κατ’ ανάγκη θα ισχύει f(α)f(β)0.
15. Αν μία συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σ' ένα σημείο xo, τότε είναι και συνεχής στο σημείο αυτό.
16. Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής σ' ένα διάστημα Δ και ισχύει f΄(x) = 0 σε κάθε εσωτερικό σημείο x
του Δ, τότε η f είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ.
17. Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής σ' ένα διάστημα Δ και ισχύει f΄(x)> 0σε κάθε εσωτερικό σημείο x
του Δ, τότε η f είναι γνησίως αύξουσα στο Δ.
18. Αν υπάρχουν τα όρια των συναρτήσεων f και g στο xo, τότε ισχύει:
lim  f ( x )  g ( x )   lim f ( x )  lim g (x )
x  xo x  xo x  xo
19. Αν υπάρχουν τα όρια των συναρτήσεων f και g στο x0, τότε ισχύει:
lim  f (x)  g(x)   lim f (x)  lim g(x)

x  xo x  xo x  xo
20. Έστω μία συνάρτηση f συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δύο φορές παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του
Δ. Αν f΄΄(x)>0 για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε η f είναι κυρτή στο Δ.
21. Αν μια συνάρτηση f είναι κυρτή σε ένα διάστημα Δ, τότε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης
της f σε κάθε σημείο του Δ βρίσκεται «πάνω» από τη γραφική της παράσταση.
22. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f είναι
παραγωγίσιμη στο x0 και f΄(x0)=0, τότε η f παρουσιάζει υποχρεωτικά τοπικό ακρότατο στο x0.
23. Έστω μία συνάρτηση f παραγωγίσιμη σ' ένα διάστημα (α, β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x0,
στο οποίο όμως η f είναι συνεχής.
Αν f ΄ (x) > 0 στο (α, x0) και f ΄ (x) < 0 στο (x0, β), τότε το f (x0) είναι τοπικό ελάχιστο της f .
24. Μία συνάρτηση f : Α  ΙR είναι συνάρτηση 1  1 , αν και μόνο αν για οποιαδήποτε x1, x2A ισχύει
η συνεπαγωγή: αν x1 = x2, τότε f(x1) = f(x2) .
25. Αν δύο μεταβλητά μεγέθη x, y συνδέονται με τη σχέση y = f(x), όταν f είναι μία παραγωγίσιμη
συνάρτηση στο x0, τότε ονομάζουμε ρυθμό μεταβολής του y ως προς το x στο σημείο x0 την
παράγωγο f΄(x0).
26. Έστω μία συνάρτηση f παραγωγίσιμη σ’ ένα διάστημα (α, β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x0,
στο οποίο όμως η f είναι συνεχής. Αν f΄(x) > 0 στο (α, x0) και f΄(x) < 0 στο (x0, β), τότε το f(x0) είναι
τοπικό ελάχιστο της f.
f (x) lim f (x )
x  x0
27. Αν υπάρχουν τα όρια των συναρτήσεων f και g στο x0,τότε ισχύει lim  ,
x  x 0 g(x) lim g(x )
x  x0
εφόσον lim g(x)  0 .

x  x0
lim f (x)  l
28. x  x0
, αν και μόνο αν lim f (x)  lim f (x)  l
x  x0 x  x0
29. Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο x0,τότε η συνάρτηση f⋅g είναι παραγωγίσιμη στο x0
και ισχύει:(f⋅g)΄(x0) = f΄(x0) g΄(x0)
30. Έστω μια συνάρτηση f, η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα ∆. Αν f΄(x)>0 σε κάθε εσωτερικό
σημείο x του ∆, τότε η f είναι γνησίως φθίνουσα σε όλο το Δ.
31. Έστω f μια συνεχής συνάρτηση σ’ ένα διάστημα [α,β]. Αν G είναι μια παράγουσα της f στο [α, β],
β
τότε  f(t)dt  G(β)  G(α)
α
32. Αν f, g είναι δύο συναρτήσεις µε πεδίο ορισμού IR και ορίζονται οι συνθέσεις fog και gof, τότε
αυτές οι συνθέσεις είναι υποχρεωτικά ίσες.
33. Οι γραφικές παραστάσεις C και C΄ των συναρτήσεων f και f–1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία
y = x που διχοτομεί τις γωνίες xOy και x΄Oy΄.
34. Αν υπάρχει το όριο της f στο x0, τότε lim k

f(x)  k lim f(x) , εφόσον f(x) ≥ 0 κοντά στο
x  x0 x  x0
35. Έστω δύο συναρτήσεις f, g ορισμένες σε ένα διάστημα Δ. Αν οι f, g είναι συνεχείς στο ∆ και f΄(x) =
g΄(x) για κάθε εσωτερικό σημείο x του ∆, τότε υπάρχει σταθερά c τέτοια, ώστε για κάθε x ∈ ∆ να
ισχύει: f(x) = g(x) + c.
36. Μία συνάρτηση f λέγεται γνησίως φθίνουσα σε ένα διάστημα ∆ του πεδίου ορισμού της, όταν για
οποιαδήποτε x1 , x2∈ ∆ µε x1< x2 ισχύει: f(x1) < f(x2).
37. Έστω η συνάρτηση f(x) = x . H συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο (0,+∞) και ισχύει
2
f (x) 
x
38. Ο συντελεστής διεύθυνσης, λ, της εφαπτομένης στο σημείο Α(x0, f(x0)), της γραφικής παράστασης Cf
μιας συνάρτησης f, παραγωγίσιμης στο σημείο x0 του πεδίου ορισμού της είναι λ = f΄(x0).
39. Αν η f είναι συνεχής στο [α, β] με f(α) < 0 και υπάρχει ξ ∈ (α, β) ώστε f(ξ) = 0, τότε κατ’ ανάγκη f(β)
> 0.
40. Αν υπάρχει το lim  f(x)  g(x)  τότε κατ’ ανάγκη υπάρχουν τα lim  f(x)  και lim  g(x) 
x  x0 x  x0 x  x0
41. Αν η f έχει αντίστροφη συνάρτηση f-1και η γραφική παράσταση της f έχει κοινό σημείο Α με την
ευθεία y = x, τότε το σημείο Α ανήκει και στη γραφική παράσταση της f-1.
42. Αν η f είναι μια συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα Δ και α είναι ένα σημείο του Δ, τότε ισχύει

α
x

f(t) dt  f(x)  f(α) για κάθε x ∈ Δ.
43. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δε μηδενίζεται σ’ αυτό, τότε αυτή ή είναι
θετική για κάθε x ∈ Δ ή είναι αρνητική για κάθε x ∈ Δ, δηλαδή διατηρεί πρόσημο στο διάστημα Δ.
44. Τα εσωτερικά σημεία του διαστήματος Δ, στα οποία η f δεν παραγωγίζεται ή η παράγωγός της είναι
ίση με το 0, λέγονται κρίσιμα σημεία της f στο διάστημα Δ.
45. Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη σ’ ένα διάστημα (α, β) με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του xo. Αν
η f είναι κυρτή στο (α, xo) και κοίλη στο (xo, β) ή αντιστρόφως, τότε το σημείο Α(xo f(xo)) είναι
υποχρεωτικά σημείο καμπής της γραφικής παράστασης της f.
46. Αν για δύο συναρτήσεις f, g ορίζονται οι fog και gof, τότε είναι υποχρεωτικά fog ≠ gof.
47. Μία συνάρτηση f : Α→ ΙR. λέγεται συνάρτηση 1-1, όταν για οποιαδήποτε x1, x2 ∈Α ισχύει η
συνεπαγωγή: αν x1≠ x2, τότε f(x1) ≠ f (x2).
48. Μία συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α θα λέμε ότι παρουσιάζει στο xο∈A (ολικό) ελάχιστο, το f(xο),
όταν f(x) < f (xο) για κάθε x∈A.
49. Αν οι συναρτήσεις f, g έχουν όριο στο xο και ισχύει f(x) ≤ g (x) κοντά στο xο, τότε
lim f(x) > lim g(x)
x  x0 x  x0
1
50. Αν x ≠ 0, τότε ισχύει lim   .
x 0 x2
51. Έστω η συνάρτηση f(x) = εφx. Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο

1
R 1= ΙR. – {x / συνx = 0} και ισχύει: f (x)  .
συν 2 x
52. Αν υπάρχει το όριο της συνάρτησης f στο x0 ∈ R, τότε: lim
x  xo
 k f(x)   k xlim
x
 f(x)  για κάθε
o
σταθερά k∈R .
53. Αν υπάρχει το lim f (x)  0 τότε f (x)  0 κοντά στο x0.
x  x0
54. H εικόνα f(Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς και μη σταθερής συνάρτησης f είναι
διάστημα.

55. Ισχύει ο τύπος 3x    x  3x 1 , για κάθε x ∈ IR .
f (x)g(x)dx   f (x)g(x) α   f (x)g(x)dx , όπου f ,g

β β

β
56. Ισχύει η σχέση
α α
είναι συνεχείς συναρτήσεις στο [α, β].
f
57. Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο xο και g(xο)≠0, τότε η συνάρτηση είναι
g
f  f(x o )g(x o )  f (x o )g(x o )

παραγωγίσιμη στο xο και ισχύει:     x o   .
g(x o )
2
g
58. Για κάθε x≠0 ισχύει ln x   

1
x
59. Μια συνάρτηση f:Α → R είναι 1–1, αν και μόνο αν για κάθε στοιχείο y του συνόλου τιμών της η
εξίσωση f(x)=y έχει ακριβώς μία λύση ως προς x.
60. Έστω f μία συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα [α,β]. Αν G είναι μία παράγουσα της f στο [α, β],
β
τότε  α
f(t)dt  G(α)  G(β)
61. Έστω f πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Δ και x0∈Δ. Έστω επίσης f(x)≠0 για κάθε x∈Δ.
1
Αν lim f(x)   τότε lim   .
x  x0 x  x0 f(x)
62. Αν μια πραγματική συνάρτηση f δεν είναι συνεχής σε ένα σημείο x0, τότε δεν μπορεί να είναι
παραγωγίσιμη στο x0.
1
63. Έστω η συνάρτηση f(x)  x με πεδίο ορισμού Δ = [0, +∞), τότε f (x)  για κάθε x ∈ (0, +∞).
x
64. Αν ένα τουλάχιστον από τα όρια lim f(x) , lim f(x) είναι +∞ ή –∞, τότε η ευθεία x  x 0 λέγεται
x  x0 x  x0
οριζόντια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της f.
65. Έστω δύο συναρτήσεις f, g ορισμένες σε ένα διάστημα Δ. Αν οι f, g είναι συνεχείς στο Δ και f΄(x) =
g΄(x) για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε υπάρχει σταθερά c τέτοια, ώστε για κάθε x∈Δ ισχύει:
f(x) = g(x) + c .
66. Αν f συνάρτηση συνεχής στο διάστημα [α, β] και για κάθε x ε [α, β] ισχύει f(x) ≥ 0 τότε
β
α
f(x)dx  0 .
67. Έστω f μια συνάρτηση συνεχής σε ένα διάστημα ∆ και παραγωγίσιμη σε κάθε εσωτερικό σημείο x
του ∆. Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στο ∆ τότε f΄(x) > 0 σε κάθε εσωτερικό σημείο x
του ∆.
68. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο x0 και η συνάρτηση g είναι συνεχής στο x0, τότε η σύνθεσή
τους gof είναι συνεχής στο x0 .
69. Αν α > 1τότε lim α x  0 .

x 
70. Η εικόνα f(Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς συνάρτησης f είναι διάστημα.
71. Αν f, g, g΄ είναι συνεχείς συναρτήσεις στο διάστημα [α, β], τότε

β β β
 f(x)g'(x)dx   f(x)dx   g'(x)dx

α α α
72. Αν f είναι μία συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα Δ και α είναι ένα σημείο του Δ, τότε
/
x 
  f(t)dt   f(x) για κάθε x∈Δ.
α 
73. Αν μια συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα και συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα (α, β), τότε το
σύνολο τιμών της στο διάστημα αυτό είναι το διάστημα (Α,Β) όπου Α= lim f  x  και Β= lim f  x 
x a x β
74. Έστω δύο συναρτήσεις f, g ορισμένες σε ένα διάστημα Δ. Αν οι f, g είναι συνεχείς στο Δ και f΄(x) =
g΄(x) για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε ισχύει f(x) = g(x) για κάθε x∈Δ.
75. Μια συνάρτηση f είναι 1-1, αν και μόνο αν κάθε οριζόντια ευθεία (παράλληλη στον xx΄) τέμνει τη
γραφική παράστασή της το πολύ σε ένα σημείο.
76. Αν υπάρχει το όριο της συνάρτησης f στο x ∈R και lim f  x   0 ,τότε f(x)<0 κοντά στο x .
0 x  x0 0
77. Aν f είναι συνεχής συνάρτηση στο [α,β], τότε η f παίρνει στο [α,β] μια μέγιστη τιμή Μ και μια
ελάχιστη τιμή m.
78. Έστω η συνάρτηση f(x) = ημx με πεδίο ορισμού το R, τότε f ΄(x)=–συνx, για κάθε x∈R.
79. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης –f είναι συμμετρική, ως προς τον άξονα x΄x, της γραφικής
παράστασης της f.
80. Αν f, g, h είναι τρεις συναρτήσεις και ορίζεται η h (g f), τότε ορίζεται και η (h g) f και ισχύει
h (g f) = (h g) f.
81. Οι πολυωνυμικές συναρτήσεις βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2 έχουν ασύμπτωτες.
82. Αν μια συνάρτηση f:A→IR είναι 1−1, τότε για την αντίστροφη συνάρτηση f-1 ισχύει: f 1 (f (x))  x ,
x  A και f (f 1 (y))  y , y  f(A) .
83. Μια συνεχής συνάρτηση f διατηρεί πρόσημο σε καθένα από τα διαστήματα στα οποία οι διαδοχικές
ρίζες της f χωρίζουν το πεδίο ορισμού της.
84. Αν μια συνάρτηση f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο IR και στρέφει τα κοίλα προς τα άνω, τότε
κατ’ ανάγκη θα ισχύει f΄΄( x ) > 0 για κάθε πραγματικό αριθμό x.
85. Υπάρχουν συναρτήσεις που είναι 1–1, αλλά δεν είναι γνησίως μονότονες.
86. Αν μια συνάρτηση f είναι κοίλη σ’ ένα διάστημα Δ, τότε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης
της f σε κάθε σημείο του Δ βρίσκεται κάτω από τη γραφική της παράσταση, με εξαίρεση το σημείο
επαφής τους.
β
87. Το ολοκλήρωμα  f(x)dx είναι ίσο με το άθροισμα των εμβαδών των χωρίων που βρίσκονται πάνω
α
από τον άξονα x΄x μείον το άθροισμα των εμβαδών των χωρίων που βρίσκονται κάτω από τον άξονα
x΄x.
88. Έστω μια συνάρτηση ορισμένη σ’ ένα σύνολο της μορφής (α, x0)  (x0, β) και ένας πραγματικός
αριθμός. Τότε ισχύει η ισοδυναμία: lim  f (x)    lim (f (x)  )  0

x  x0 x  x0
89. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δεν μηδενίζεται σ’ αυτό, τότε αυτή ή είναι
θετική για κάθε x∈Δ ή είναι αρνητική για κάθε x∈Δ, δηλαδή διατηρεί πρόσημο στο διάστημα Δ.
90. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής στο κλειστό διάστημα [α, β], παραγωγίσιμη στο ανοιχτό διάστημα
(α, β) και f(α) = f(β) τότε υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (α, β) τέτοιο, ώστε: f΄ (ξ) = 0.
91. Μία συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α λέμε ότι παρουσιάζει (ολικό) ελάχιστο στο x ∈A, όταν
0
f(x)≥f(x ) για κάθε x∈A.

0
92. Κάθε συνάρτηση f συνεχής σε ένα σημείο του πεδίου ορισμού της είναι και παραγωγίσιμη στο
σημείο αυτό.
93. Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα [α, β] και ισχύει f(x)<0 για κάθε x∈[α, β], τότε
το εμβαδόν του χωρίου Ω που ορίζεται από τη γραφική παράσταση της f, τις ευθείες x=α, x=β και τον
β
άξονα Ε(Ω)   f (x)dx .
α
1
94. Αν lim f (x)  0 και f(x) < 0 κοντά στο x τότε lim  
x  xo o x  x o f (x)
95. Έστω η συνάρτηση f(x) = εφx. H συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο R1  R  x / συνx  0 και
1
ισχύει f (x)  
συν 2 x
ημx
96. lim 0 .
x 0 x
97. Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής στο κλειστό διάστημα [α, β] και παραγωγίσιμη στο
ανοικτό διάστημα (α, β),τότε υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ∈(α, β) τέτοιο, ώστε
f (β)  f (α)
: f (ξ)  .
βα
98. Αν μια συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα και συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα (α, β), τότε το
σύνολο τιμών της στο διάστημα αυτό είναι το διάστημα (Α,Β), όπου A  lim f (x) και
x α
B  lim f (x)
x β
99. (συνx)΄= ημx, x  .
100. Αν f(x) = αx, α > 0, τότε ισχύει (αx) ′ =xαx−1

1
101. Αν lim f(x) =+ ή–  , τότε li m =0
o f(x)
x x x x
→
→
102. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής στο κλειστό διάστημα [α,β] και ισχύει f(x) ≥0 για κάθε x [α,β],
β
τότε  f(x)dx  0
α
103. Το πεδίο ορισμού μιας συνάρτησης f είναι το σύνολο Α των τετμημένων των σημείων της γραφικής
παράστασης Cf της συνάρτησης.
104. Για κάθε συνάρτηση f παραγωγίσιμη σ’ ένα διάστημα ∆ και για κάθε πραγματικό αριθμό c, ισχύει
ότι:  cf (x)   f (x) , για κάθε x ∈ ∆.
105. Το σύνολο τιμών μιας συνεχούς συνάρτησης f με πεδίο ορισμού το κλειστό διάστημα [α, β] είναι το
κλειστό διάστημα [m, M], όπου m η ελάχιστη και Μ η μέγιστη τιμή της.
106. Για κάθε συνάρτηση f η γραφική παράσταση της |f| αποτελείται από τα τμήματα της C f, που
βρίσκονται πάνω από τον άξονα x΄x, και από τα συμμετρικά, ως προς τον άξονα x΄x, των τμημάτων
της Cf, που βρίσκονται κάτω από τον άξονα x΄x.
107. Αν οι συναρτήσεις f, g έχουν όριο στο xo, και ισχύει f(x) ≤ g(x) κοντά στο xo, τότε ισχύει:
lim f(x)  lim g(x) .
x x x x
→
0 0
f
108. Αν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο xo και g(xo)≠0, τότε και η συνάρτηση είναι
g
 f  f (x 0 )g(x 0 )  f (x 0 )g(x 0 )
παραγωγίσιμη στο xoκαι ισχύει:   (x 0 )  .
g(x 0 )
2
g
P(x)
109. Έστω P(x), Q(x) πολυώνυμα διάφορα του μηδενικού. Οι ρητές συναρτήσεις , με βαθμό του
Q(x)
αριθμητή P(x) μεγαλύτερο τουλάχιστον κατά δύο του βαθμού του παρανομαστή, έχουν πλάγιες
ασύμπτωτες.
110. Μία συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x0∈A (ολικό) μέγιστο το f(x0),
όταν f(x) ≤ f(x0) για κάθε x∈A.
111. Αν μια συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ, τότε είναι και 1-1 στο διάστημα
αυτό.
1
112. Αν lim f(x) =0 και f(x)>0 κοντά στο x0, τότε li m = 
xx x x
0 0 f(x)
ημx
113. Ισχύει ότι: li m 1
x  x
114. Μία συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0∈A (ολικό) μέγιστο το f(x0),
όταν f(x) ≤ f(x0) για κάθε x∈A.
115. Αν μια συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ, τότε είναι και 1-1 στο διάστημα
αυτό.
116. Αν είναι li m f(x) = , τότε f(x)<0 κοντά στο x0

xx0
1
117. (σφx) = , x∈ℝ - {x|ημx≠0}
ημ2x
118. Αν δύο συναρτήσεις f, g είναι ορισμένες και συνεχείς σε ένα διάστημα Δ και ισχύει ότι f΄(x)= g΄(x)
για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε ισχύει πάντα f(x)=g(x) για κάθε x0∈Δ.
119. Ένα τοπικό μέγιστο μπορεί να είναι μικρότερο από ένα τοπικό ελάχιστο.
120. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης -f είναι συμμετρική, ως προς τον άξονα x΄x, της γραφικής
παράστασης της f.
121. Αν είναι 0<α<1 τότε lim α = 

x
x 
122. Έστω f μια συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα [α, β]. Αν G είναι μια παράγουσα της f στο [α,
β
f(t)dt = G(α)  G(β)
β], τότε α
123. Για την πολυωνυμική συνάρτηση P(x)=ανxν+αν-1xν-1+…α1x+α0 με αν≠0 ισχύει: lim P  x    0

x 
124. Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α, β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x 0,
στο οποίο όμως η f είναι συνεχής. Αν f΄(x)>0 στο (α,x0) και f΄(x)<0 στο (x0, β), τότε το f(x0) είναι
τοπικό μέγιστο της f
125. Αν μια συνάρτηση f είναι 1  1 στο πεδίο ορισμού της, τότε υπάρχουν σημεία της γραφικής
παράστασης της f με την ίδια τεταγμένη.
126. Για δύο οποιεσδήποτε συναρτήσεις f, g παραγωγίσιμες στο x0 ισχύει:

(f∙g)΄(x0)= f΄(x0)g(x0)  f(x0)g΄(x0)
127. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δεν μηδενίζεται σε αυτό, τότε η f
διατηρεί πρόσημο στο διάστημα Δ.
128. Ισχύει ότι: |ημx| ≤ |x| για κάθε x  R.
129. Μια συνεχής συνάρτηση f διατηρεί πρόσημο σε καθένα από τα διαστήματα στα οποία οι διαδοχικές
ρίζες της f χωρίζουν το πεδίο ορισμού της.
130. Αν li m f(x) =  , τότε li m   f(x)  = 

xx0 x  x0
131. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δεν μηδενίζεται σε αυτό, τότε η f διατηρεί
πρόσημο στο διάστημα Δ.
132. Αν μια συνάρτηση f παρουσιάζει (ολικό) μέγιστο, τότε αυτό θα είναι το μεγαλύτερο από τα τοπικά
της μέγιστα.
133. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και α, β, γ ∈ Δ, τότε ισχύει
β γ β
f x dx f x dx f x dx
α α γ
134. Έστω συνάρτηση f συνεχής σε ένα διάστημα Δ και παραγωγίσιμη σε κάθε εσωτερικό σημείο του Δ.
Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ, τότε η παράγωγός της είναι υποχρεωτικά
αρνητική στο εσωτερικό του Δ.
135. Έστω μια συνάρτηση f που είναι ορισμένη σε ένα σύνολο της μορφής (α,x0)∪(x0,β) Ισχύει η
ισοδυναμία
lim f  x      lim f  x   lim f  x    

x xo  x x0 x x 0 
136. Αν είναι 0 <α <1 , τότε lim   0 .

x
x 
137. Έστω μια συνάρτηση f συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δυο φορές παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του
Δ . Αν η f είναι κυρτή στο Δ , τότε υποχρεωτικά f ′′(x) >0 για κάθε εσωτερικό σημείο του Δ .
138. Οι πολυωνυμικές συναρτήσεις βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2 δεν έχουν ασύμπτωτες.
139. Για κάθε x∈ℝ ισχύει ότι (συνx)΄= ημx.
140. Έστω f μία συνεχής συνάρτηση σε ένα διάστημα [α, β]. Αν ισχύει ότι f(x)≥0 για κάθε x∈[α, β] και η
β
συνάρτηση f δεν είναι παντού μηδέν στο διάστημα αυτό, τότε 
α
f (x)dx  0
141. Αν για δύο συναρτήσεις f, g ορίζονται οι συναρτήσεις fog και gof, τότε ισχύει πάντοτε ότι fog=gof.
142. Για κάθε x∈ℝ ισχύει ότι (συνx)΄= ημx.
143. Αν οι συναρτήσεις f, g έχουν όριο στο x0 και ισχύει f(x)  g(x) κοντά στο x0,
im f(x)  im g(x)
xx0 xx0
τότε
144. Αν im f(x)   , τότε f(x) > 0 κοντά στο x0.
xx0
145. Υπάρχει πολυωνυμική συνάρτηση βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2, της οποίας η γραφική
παράσταση έχει ασύμπτωτη.
146. Για κάθε x  ισχύει ημx  x
147. Κάθε συνάρτηση f , για την οποία ισχύει f ΄(x)  0 για κάθε x  (, x o )  (x o , ) είναι σταθερή
στο (, x o )  (x o , ) .
148. Αν η f είναι συνεχής στο [, ] , τότε η f παίρνει στο [, ] μία μέγιστη M και μία ελάχιστη
τιμή m .
συνx  1
149. Ισχύει ότι: lim 1
x 0 x
1
150. Αν f(x) = ln|x| για κάθε x≠0, τότε f΄(x) = για κάθε x≠0.
x
151. Υπάρχει πολυωνυμική συνάρτηση βαθμού ν≥2, η οποία έχει ασύμπτωτη.
152. Για κάθε συνάρτηση f, συνεχή στο [α,β], ισχύει:

β
αν 
α
f (x)dx  0 , τότε f(x) > 0 στο [α,β].
153. Για κάθε ζεύγος συναρτήσεωνf:ℝ→ℝ, και g:ℝ→ℝ αν lim f (x)  0 και lim g  x    τότε
x x0 x x0
lim  f (x)  g  x    0 .
x x0
154. Για κάθε συνάρτηση f:ℝ→ℝ, που είναι παραγωγίσιμη και δεν παρουσιάζει ακρότατα, ισχύει f′(x) ≠0
για κάθε x∈ℝ.
155. Αν 0<α<1, τότε lim α x   .

x 
156. Μία συνάρτηση f λέγεται γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, αν
υπάρχουν x1,x2∈Δ με x1<x2, ώστε f(x1) < f(x2).
157. Αν ένα σημείο Μ(α,β) ανήκει στη γραφική παράσταση μιας αντιστρέψιμης συνάρτησης f, τότε το
σημείο Μ΄(β,α) ανήκει στη γραφική παράσταση C΄ της f−1.
158. Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, η οποία είναι παραγωγίσιμη στο (α,β), αν f(α)=f(β), τότε
υπάρχει ακριβώς ένα ξ∈(α,β) τέτοιο ώστε f′(ξ) = 0.
β
159. Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, αν ισχύει α f(x)dx = 0 , τότε f(x)=0 για κάθε x∈[α,β]
160. Η συνάρτηση f(x)= ημx με x∈ℝ έχει μία μόνο θέση ολικού μεγίστου.
161. Για κάθε παραγωγίσιμη συνάρτηση f σε ένα διάστημα Δ, η οποία είναι γνησίως αύξουσα, ισχύει
f΄(x) > 0 για κάθε x∈Δ.
1  συνx
162. Ισχύει lim 0
x 0 x
163. Αν η f είναι αντιστρέψιμη συνάρτηση, τότε οι γραφικές παραστάσεις C και C΄ των συναρτήσεων f
και f-1 αντίστοιχα είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y=x.
164. Κάθε κατακόρυφη ευθεία έχει το πολύ ένα κοινό σημείο με τη γραφική παράσταση μιας
συνάρτησης f.
165. Η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f: ℝ→ ℝ μπορεί να τέμνει μια ασύμπτωτή της.
166. Αν οι συναρτήσεις f και g έχουν πεδίο ορισμού το [0, 1] και σύνολο τιμών το [2, 3], τότε ορίζεται η
f o g με πεδίο ορισμού το [0, 1] και σύνολο τιμών το [2, 3].
167. Η γραφική παράσταση της |f| αποτελείται από τα τμήματα της γραφικής παράστασης της f που
βρίσκονται πάνω από τον άξονα x΄x και από τα συμμετρικά, ως προς τον άξονα x΄x, των τμημάτων
της γραφικής παράστασης της f που βρίσκονται κάτω από αυτόν τον άξονα.
168. Ένα τοπικό μέγιστο μιας συνάρτησης f μπορεί να είναι μικρότερο από ένα τοπικό ελάχιστο της f .
169. Μια πολυωνυμική συνάρτηση f:ℝ →ℝ διατηρεί πρόσημο σε κάθε ένα από τα διαστήματα στα
οποία οι διαδοχικές ρίζες της f χωρίζουν το πεδίο ορισμού της.
1
170. lim 2 ν 1
  για κάθε v∈ℕ.
x 0 x
171. Αν f, g είναι δύο συναρτήσεις με πεδία ορισμού A και B, αντίστοιχα, τότε η gof ορίζεται, αν
f(A)∩B ≠∅ .
172. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f(x) = x ,x∈ℝ έχει άξονα συμμετρίας τον y΄y.
173. Δίνεται ότι η συνάρτηση f παραγωγίζεται στο ℝ και ότι η γραφική της παράσταση είναι πάνω από
τον άξονα x΄x . Αν υπάρχει κάποιο σημείο A(xo,f(xo)) της Cf, του οποίου η απόσταση από τον άξονα
x x είναι μέγιστη (ή ελάχιστη), τότε σε αυτό το σημείο η εφαπτομένη της Cf είναι οριζόντια.
174. Αν f,g είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι σύνθετες συναρτήσεις g f και f g , τότε οι
g f και f g δεν είναι υποχρεωτικά ίσες.
175. Εάν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο x 0 και η συνάρτηση g είναι συνεχής στο f  x 0  , τότε η
σύνθεσή τους g f είναι συνεχής στο x 0 .
β
176. δ) Αν η f είναι συνεχής συνάρτηση στο α,β  , με  f  x  dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα

α
είναι f  x   0 , για κάθε x   α,β  .
177. Αν lim f (x)   , τότε f  x   0 κοντά στο x 0 .

x x 0
178. Ισχύει ότι lim ln x   .

x 0
179. Για κάθε ζεύγος f, g συνεχών συναρτήσεων στο α,β  ισχύει ότι :
β β β
 f  x  g  x  dx   f  x  dx   g  x  dx .
α α α
lim f  x   0
180. Αν x x0
, τότε f  x   0 κοντά στο x 0 .
181. Οι γραφικές παραστάσεις πολυωνυμικών συναρτήσεων βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2 έχουν
lim ex = -
x - 
182.
183. Για κάθε συνάρτηση f, το μεγαλύτερο από τα τοπικά μέγιστα της f, εφόσον υπάρχουν, είναι το
ολικό μέγιστο της f .
1
184. (ln|x|)΄ = - , για κάθε x<0.
x
185. Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δεν μηδενίζεται σε αυτό, τότε η f
διατηρεί πρόσημο στο διάστημα Δ .
186. Για κάθε ζεύγος συναρτήσεων f, g για τις οποίες υπάρχουν τα όρια lim f ( x), lim g ( x), και
x  x0 x  x0
f ( x)  g ( x) για κάθε x κοντά στο x0 , ισχύει lim f ( x)  lim g ( x).

x  x0 x  x0
187. Αν η f είναι μια συνεχής συνάρτηση στο  ,   η οποία δεν είναι παντού μηδέν στο διάστημα αυτό

και  f ( x)dx  0, τότε η f παίρνει δύο τουλάχιστον ετερόσημες τιμές στο  ,   .
188. Ισχύει |ημx| < |x|, για κάθε x∈ℝ*.

189. Για οποιαδήποτε αντιστρέψιμη συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α ισχύει ότι f f 1(x) = x , για  
κάθε x ∈A.
190. Αν η f είναι συνεχής συνάρτηση στο [α,β], τότε η f παίρνει στο [α,β] μια μέγιστη τιμή, Μ, και μια
ελάχιστη τιμή, m.
191. Αν 0<α<1 τότε lim α x  0 .

x 
192. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο [0,1], παραγωγίσιμη στο (0,1) και f΄(x)≠0, για όλα τα x∈(0,1),
τότε f(0) ≠f(1).
1
193. Η συνάρτηση f(x)= σφx είναι παραγωγίσιμη στο R2 = ℝ - {x|ημx=0} και ισχύει f (x) =  .
ημ2 x
194. Αν lim f(x) = + τότε f(x)>0 για κάθε x κοντά στο xo.
x  xo
195. Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής στο [α, β], παραγωγίσιμη στο (α, β) και f΄(x) ≠ 0 για κάθε x∈ (α,
β), τότε f(α) ≠ f(β).
196. Για κάθε συνάρτηση f που είναι παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα στο ℝ, ισχύει f΄(x) ≥ 0 για
κάθε x∈ℝ.
f
197. πεδίο ορισμού της συνάρτησης είναι το A ∩ B.
g
198. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε f ′( x0) = 0.
199. Αν μια συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α,β), παρουσιάζει
στο σημείο x0∈(α,β) καμπή, τότε f′′(x0) = 0.
200. Για οποιαδήποτε συνάρτηση f:ℝ→ℝ, με lim f(x) > 0 , ισχύει ότι f(x) >0, για κάθε x∈ℝ.
x  x0
201. Κάθε συνάρτηση f που είναι συνεχής σε σημείο x0 του πεδίου ορισμού της είναι και παραγωγίσιμη
στο x0.
lim αx = 0
202. Αν 0<α<1 τότε x  .
203. Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο [0,1], παραγωγίσιμη στο (0,1) και f΄(x) ≠ 0, για όλα τα
x∈(0,1), τότε f(0) ≠ f(1).
1
204. Η συνάρτηση f(x)= σφx είναι παραγωγίσιμη στο R2 = ℝ - {x|ημx=0} και ισχύει f (x) =  .
ημ2 x
1- συνx
lim =1
205. Ισχύει ότι x 0 x .
β
206. Αν  f  x  dx  0 ,
α
τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f(x) ≥0, για κάθε x∈[α,β].
Σχόλιο
Κάθε ερώτηση αυτής της κατηγορίας έχει βαθμολογική αξία δύο (2) μονάδες στην κλίμακα του εκατό (100).
9.2 Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους με δικαιολόγηση
1. Θεωρήστε τον παρακάτω ισχυρισμό:

«Για κάθε συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη και κυρτή στο ,
ισχύει f ( x )  0 για κάθε x  . .»
1. Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιο σας το γράμμα Α, αν είναι
αληθής , ή το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής.
2. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας στο ερώτημα (α)
1 1
«Για κάθε συνάρτηση f με lim f(x)  0 , ισχύει ότι lim   ή lim   ».
x x0 x x 0 f(x ) x x 0 f(x )
0 0
α) Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι
αληθής, ή το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής.
β) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α).
«Για κάθε συνάρτηση f, ορισμένη, παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα στο , ισχύει f (x) > 0 ».
α) Να χαρακτηρίσετε τον ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι αληθής, ή το
γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής.
4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν , γράφοντας στο τετράδιό σ ς το γράμμα που αντιστοιχεί
σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό , αν η πρόταση είναι σωστή , ή Λάθος , αν η πρόταση
είναι λανθασμένη . Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
α) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι παραγωγίσιμη στο A   , 0    0,  
με f '  x   0 για κάθε x  A , ισχύει ότι η f είναι σταθερή στο A .
(Μονάδα 1 για τον χαρακτηρισμό Σωστό /Λάθος
Μονάδες 3 για την αιτιολόγηση )
β ) Για κάθε συνάρτηση f : A  R , όταν υπάρχει το όριο της f καθώς
το x τείνει στο x o  A , τότε αυτό το όριο ισούται με την τιμή της f στο x o .

«Για κάθε ζεύγος πραγματικών συναρτήσεων f,g:(0, +∞) → ℝ, αν ισχύει lim f(x) = + και
x 0
lim g(x) = -  , τότε lim f(x)+g(x) = 0 ».
x 0 x 0
γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής.
β) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α.

«Για κάθε συνάρτηση f ορισμένη και δύο φορές παραγωγίσιμη στο ℝ, αν για κάποιο xο∈ℝ ισχύει
f΄΄(xο)=0, τότε το xο είναι θέση σημείου καμπής τηςf»
α. Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι

β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α.
7. Θεωρείστε τον παρακάτω ισχυρισμό:
« Κάθε συνάρτηση f :  που είναι ''1  1'' είναι και γνησίως μονότονη.»
α. Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι αληθής, ή
το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής.


«Κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής στο x0, είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό.»
10. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή
Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
α) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι παραγωγίσιμη στο A=(–∞,0)∪(0,+∞) με f ΄(x)= 0 για κάθε x∈A,
ισχύει ότι η f είναι σταθερή στο A.
β) Για κάθε συνάρτηση f: A → ℝ, όταν υπάρχει το όριο της f καθώς το x τείνει στο x0∈A, τότε αυτό το
όριο ισούται με την τιμή της f στο x0 .
Σημείωση:
Τα ερωτήματα αυτής της κατηγορίας βαθμολογούνται με 4 μονάδες από τις 25 του θέματος Α. Ο
χαρακτηρισμός του ισχυρισμού ως προς την εγκυρότητά του μοριοδοτείται με 1 μονάδα και η επαρκής
δικαιολόγηση της απάντησης με 3 μονάδες. Οι ισχυρισμοί, όσες φορές έχει εμφανιστεί τέτοιου τύπου
ερώτηση, είναι λανθασμένοι και η δικαιολόγηση που απαιτείται καλύπτεται πλήρως από τη σχετική αναφορά
του σχολικού εγχειριδίου. Τα ερωτήματα αυτά ανήκουν στη γνωστή πλέον κατηγορία των
«Αντιπαραδειγμάτων»

9.3 Άλλοι Τύποι Ερωτήσεων

(Αντιστοίχισης – Πολλαπλής επιλογής –Συμπλήρωσης κενού- Υπολογισμού)
1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα της στήλης Α και δίπλα τον αριθμό της στήλης Β που αντιστοιχεί στην
εφαπτομένη της κάθε συνάρτησης στο σημείο x0.
Στήλη Α Στήλη Β
συναρτήσεις εφαπτόμενες
α. f(x)=3x , x0=1
3
1. y=-2x+π
π 1
β. f(x)=ημ2x, x0= 2. y= x+1
2 4
γ. f(x)=3 x , x0=0 3. y=9x-6
δ. f(x)= x , x0=4 4. y=-9x+5
5. δεν υπάρχει
2.Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση της παραγώγου μιας συνάρτησης f στο διάστημα -2,6.
-2 1 3 6
x
Να προσδιορίσετε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα ή γνησίως φθίνουσα.
3. Να συμπληρώσετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω σχέσεις ώστε να προκύψουν γνωστές ιδιότητες του
ορισμένου ολοκληρώματος.
β β β
α.  α
λf (x)dx ..... β.   f (x)  g(x)  dx .....
α
γ.   λf (x)  μg(x)  dx ..... όπου λ,μR και f,g
α
συνεχείς συναρτήσεις στο [α,β] Μονάδες 6

4.Να βρείτε τη συνάρτηση f, για την οποία ισχύει f΄΄(x)=6x+4, xΙR και η γραφική της παράσταση στο
σημείο της Α(0,3) έχει κλίση 2. Μονάδες 6,5
5. Να υπολογίσετε τα παρακάτω ολοκληρώματα

α. ex  x dx 

4
3x 2
β. 1 x dx

2
γ.   2x  3x  dx
0
6. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή
πρόταση:
Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, αν ισχύει f(α)∙f(β)>0, τότε
α) η εξίσωση f(x) = 0 δεν έχει λύση στο (α,β).
β) η εξίσωση f(x) = 0 έχει ακριβώς μία λύση στο (α,β).
γ) η εξίσωση f(x) = 0 έχει τουλάχιστον δύο λύσεις στο (α,β).
δ) δεν μπορούμε να έχουμε συμπέρασμα για το πλήθος των λύσεων της εξίσωσης f(x) = 0 στο (α,β).
7. Δίνονται οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων f, g, F, G, H, T.

Να γράψετε στο τετράδιο σας ποια από τις συναρτήσεις F, G, H, T μπορεί να είναι η παράγωγος της
συνάρτησης f και ποια της g.
8. Έστω η συνάρτηση f του διπλανού σχήματος.

Αν για τα εμβαδά των χωρίων Ω1, Ω2 και Ω3 ισχύει ότι Ε(Ω1)=2, Ε(Ω2)=1 και Ε(Ω3)=3, τότε
δ
το f  x  dx είναι ίσο με:

α
α) 6 β) -4 γ) 4 δ) 0 ε) 2
Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
Σημείωση:
 Οι ερωτήσεις αντιστοίχισης – πολλαπλής επιλογής –συμπλήρωσης κενού- υπολογισμού δεν
εμφανίζονται συχνά στις Πανελλαδικές Εξετάσεις και αποτελούν σαφώς μία μικρή μειοψηφία.
 Οι δε ερωτήσεις σύντομου υπολογισμού (4,5) εμφανίστηκαν κυρίως στις πρώτες χρονιές του θεσμού
(2000-2001-2002).
 Η ερώτηση 8 περιέχεται στο σχολικό βιβλίο ως ερώτηση κατανόησης.
Η μοριοδότηση που συνοδεύει τις ερωτήσεις είναι αυτή που δόθηκε στις πανελλαδικές εξετάσεις και
αναφέρεται στην κλίμακα του 100.

10. Το Θέμα Α στις πανελλαδικές εξετάσεις 2016-2023
ΘΕΜΑ Α (2016)
Α1. Έστω μία συνάρτηση f παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (, ) , με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x o ,
στο οποίο όμως η f είναι συνεχής.
Αν f ΄(x)  0 στο (, x o ) και f ΄(x)  0 στο (x o , ) , τότε να αποδείξετε ότι το f (x o ) είναι τοπικό μέγιστο της
f.
Μονάδες 7
Α2.Πότε δύο συναρτήσεις f ,g λέγονται ίσες.
Μονάδες 4
Α3.Να διατυπώσετε το θεώρημα μέσης τιμής του διαφορικού λογισμού και να το ερμηνεύσετε γεωμετρικά.
Μονάδες 4
Α4.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας , δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση , τη λέξη Σωστό , αν η πρόταση είναι σωστή , ή Λάθος , αν η πρόταση είναι
α) Για κάθε συνεχή συνάρτηση f :[, ]  R , αν G είναι μία παράγουσα της f στο [, ] , τότε το

 f (x)dx  G()  G()


β) Αν οι συναρτήσεις f ,g έχουν όριο στο x o και ισχύει f (x)  g(x) κοντά στο x o , τότε
lim f (x)  lim g(x)
x x o x x o
γ) Κάθε συνάρτηση f , για την οποία ισχύει f ΄(x)  0 για κάθε x  (, x o )  (x o , ) είναι σταθερή στο
(, x o )  (x o , ) .
δ) Μια συνάρτηση f είναι 1  1 αν και μόνον αν , για κάθε στοιχείο y του συνόλου τιμών της, η εξίσωση
y  f (x) έχει ακριβώς μία λύση ως προς x .
ε) Αν η f είναι συνεχής στο [, ] , τότε η f παίρνει στο [, ] μία μέγιστη M και μία ελάχιστη τιμή m .
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2016 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ)
A1. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε να αποδείξετε ότι
f΄(x0) = 0.
Μονάδες 7
A2. Να διατυπώσετε το κριτήριο παρεμβολής.

Μονάδες 4
A3. Πότε λέμε ότι η ευθεία y=ℓ είναι οριζόντια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο
+∞ ;
Μονάδες 4
A4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι
συνx  1
a) lim =1 .
x 0 x
1
b) Αν f(x) = ln|x| για κάθε x≠0, τότε f΄(x) = για κάθε x≠0.
x
c) Αν μια συνάρτηση f δεν είναι συνεχής στο x0, τότε η f δεν είναι παραγωγίσιμη στο x0.
d) Υπάρχει πολυωνυμική συνάρτηση βαθμού ν≥2, η οποία έχει ασύμπτωτη.
e) Για κάθε συνάρτηση f, συνεχή στο [α,β], ισχύει:

β
αν α f(x)dx > 0 , τότε f(x)>0 στο [α,β].
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2017)
Α1. Έστω μια συνάρτηση f, η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ. Αν f΄(x)>0 σε κάθε εσωτερικό σημείο
x του Δ, τότε να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ.
Μονάδες 7
Α2. Θεωρήστε τον παρακάτω ισχυρισμό:
«Κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής στο x0, είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό.»
αληθής, ή το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (μονάδα 1)
β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α. (μονάδες 3)
Μονάδες 4
Α3. Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα κλειστό διάστημα [α, β];
Μονάδες 4
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που
i. Για κάθε ζεύγος συναρτήσεωνf:ℝ→ℝ, και g:ℝ→ℝ αν lim f(x) = 0 και lim g(x) = + τότε
x  xo x  xo
lim [f(x)  g(x)] = 0 .

x  xo
ii. Αν f, g είναι δύο συναρτήσεις με πεδία ορισμού A, B αντίστοιχα, τότε η gof ορίζεται αν f(A)∩B≠∅.
iii. Για κάθε συνάρτηση f:ℝ→ℝ, που είναι παραγωγίσιμη και δεν παρουσιάζει ακρότατα, ισχύει f′(x) ≠0
για κάθε x∈ℝ.
iv. Αν 0<α<1, τότε lim α x = + .
x 
v. Η εικόνα f(Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς και μη σταθερής συνάρτησης f είναι διάστημα
Μονάδες 10


Α1. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και xο ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο xο και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε να αποδείξετε
ότιf΄(xο)=0.
Μονάδες 7
αληθής, ή το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (μονάδα 1)
Μονάδες 4
Α3. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την
ημιτελή πρόταση:
Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, αν ισχύει f(α)∙f(β)>0, τότε
α) η εξίσωση f(x) = 0 δεν έχει λύση στο (α,β).
β) η εξίσωση f(x) = 0 έχει ακριβώς μία λύση στο (α,β).
γ) η εξίσωση f(x) = 0 έχει τουλάχιστον δύο λύσεις στο (α,β).
δ) δεν μπορούμε να έχουμε συμπέρασμα για το πλήθος των λύσεων της εξίσωσης f(x) = 0 στο (α,β).
Μονάδες 4
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που
i. Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, αν G είναι μια παράγουσα της f στο [α,β], τότε
β
α f(x)dx = G(α)  G(β)
ii. Μία συνάρτηση f λέγεται γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της, αν υπάρχουν
x1,x2∈Δ με x1<x2, ώστε f(x1) < f(x2).
iii. Αν ένα σημείο Μ(α,β) ανήκει στη γραφική παράσταση μιας αντιστρέψιμης συνάρτησης f, τότε το
σημείο Μ΄(β,α) ανήκει στη γραφική παράσταση C΄ της f−1.
iv. Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, η οποία είναι παραγωγίσιμη στο (α,β), αν f(α)=f(β), τότε
υπάρχει ακριβώς ένα ξ∈(α,β) τέτοιο ώστε f′(ξ) = 0.
β
v. Για κάθε συνεχή συνάρτηση f:[α,β] → ℝ, αν ισχύει α f(x)dx = 0 , τότε f(x)=0 για κάθε x∈[α,β]
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2018)
Α1. Να αποδείξετε ότι, αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x o , τότε είναι συνεχής στο
σημείο αυτό.
Μονάδες 7
Α2. Θεωρείστε τον παρακάτω ισχυρισμό:
« Κάθε συνάρτηση f :  που είναι ''1  1'' είναι και γνησίως μονότονη.»
α. Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι αληθής, ή
το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (μονάδα 1)
Μονάδες 4
Α3. Να διατυπώσετε το Θεμελιώδες Θεώρημα του Ολοκληρωτικού Λογισμού
Μονάδες 4
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
α) Η συνάρτηση f  x   x με x  έχει μία μόνο θέση ολικού μεγίστου.
β) Για κάθε παραγωγίσιμη συνάρτηση f σε ένα διάστημα  , η οποία είναι γνησίως αύξουσα, ισχύει
f '  x   0 για κάθε x  .
1  x
γ) Ισχύει lim 0
x 0 x
δ) Αν η f είναι αντιστρέψιμη συνάρτηση, τότε οι γραφικές παραστάσεις C και C ' των συναρτήσεων f και
f 1 αντίστοιχα είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y  x .
ε) Κάθε κατακόρυφη ευθεία έχει το πολύ ένα κοινό σημείο με τη γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f .
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α(2018 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ)
A1. Έστω f μια συνάρτηση παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α, β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του x o, στο
οποίο όμως η f είναι συνεχής. Αν η f ′(x) διατηρεί πρόσημο στο (α, xo)∪(xo, β), να αποδείξετε ότι το
f(xo) δεν είναι τοπικό ακρότατο και ότι η f είναι γνησίως μονότονη στο (α, β).
Μονάδες 7
A2. Έστω Α ένα μη κενό υποσύνολο του ℝ. Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α;
Μονάδες 4
A3. Δίνονται οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων f, g, F, G, H, T.
Να γράψετε στο τετράδιο σας ποια από τις συναρτήσεις F, G, H, T μπορεί να είναι η παράγωγος της
συνάρτησης f και ποια της g.
Μονάδες 4
A4. Θεωρήστε τον παρακάτω ισχυρισμό:

«Για κάθε ζεύγος πραγματικών συναρτήσεων f,g:(0, +∞) → ℝ, αν ισχύει lim f(x) = + και
x 0
lim g(x) = - , τότε lim f(x)+g(x) = 0 ».
x 0 x 0
γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (μονάδα 1)
β) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α. (μονάδες 3)
Μονάδες 4
A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
α) Η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f: ℝ → ℝ μπορεί να τέμνει μια ασύμπτωτή της.
β) Αν μια συνάρτηση f: ℝ → ℝ είναι ‘1-1’, τότε κάθε οριζόντια ευθεία τέμνει τη γραφική παράσταση της
f το πολύ σε ένα σημείο.
γ) Αν οι συναρτήσεις f και g έχουν πεδίο ορισμού το [0, 1] και σύνολο τιμών το [2, 3], τότε ορίζεται η f o
g με πεδίο ορισμού το [0, 1] και σύνολο τιμών το [2, 3].
Μονάδες 6

ΘΕΜΑ Α (2019)
A1. Έστω   R
α) Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το A; (Μονάδες 2)
β) i . Πότε μια συνάρτηση f : A  R έχει αντίστροφη; (Μονάδα 1)
ii. Αν ισχύουν οι προϋποθέσεις του (i ), πώς ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση της f ;
(Μονάδες 3)
Μονάδες 6
A2. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat που αφορά τα τοπικά ακρότατα μιας συνάρτησης .
Μονάδες 4
A3. Έστω μια συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ .
Αν f '  x   0 σε κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ.
Μονάδες 5
A4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν , γράφοντας στο τετράδιό σ ς το γράμμα που αντιστοιχεί
σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό , αν η πρόταση είναι σωστή , ή Λάθος , αν η πρόταση
είναι λανθασμένη . Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
α) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι παραγωγίσιμη στο A   ,0    0,  
με f '  x   0 για κάθε x  A , ισχύει ότι η f είναι σταθερή στο A .
β ) Για κάθε συνάρτηση f : A  R , όταν υπάρχει το όριο της f καθώς
το x τείνει στο x o  A , τότε αυτό το όριο ισούται με την τιμή της f στο x o .
Μονάδες 8
A5. Έστω η συνάρτηση f του διπλανού σχήματος.
Αν για τα εμβαδά των χωρίων Ω1, Ω2 και Ω3 ισχύει ότι
Ε(Ω1) =2 , Ε(Ω2)=1 και Ε(Ω3) =3,

τότε το  f  x  dx είναι ίσο με :

α) 6 β) -4 γ) 4 δ) 0 ε) 2
Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
Μονάδες 2

A1. Έστω f μια συνάρτηση παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α, β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο του xo, στο
οποίο όμως η f είναι συνεχής. Αν f΄(x)>0 στο (α, xo) και f΄(x)<0 στο (xo, β), να αποδείξετε ότι το f(xo)
είναι τοπικό μέγιστο της f .
Μονάδες 7
A2. Έστω f μια συνάρτηση ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Τι ονομάζουμε αρχική συνάρτηση ή παράγουσα
της f στο Δ;
Μονάδες 4
A3. Να διατυπώσετε το θεώρημα μέσης τιμής του διαφορικού λογισμού και να το ερμηνεύσετε γεωμετρικά.
Μονάδες 4
α) Η γραφική παράσταση της |f| αποτελείται από τα τμήματα της γραφικής παράστασης της f που
βρίσκονται πάνω από τον άξονα x΄x και από τα συμμετρικά, ως προς τον άξονα x΄x, των τμημάτων
της γραφικής παράστασης της f που βρίσκονται κάτω από αυτόν τον άξονα.
β) Για κάθε συνεχή συνάρτηση f στο διάστημα [α, β], ισχύει:

β
Αν  f  x  dx =0, τότε f(x)=0 για κάθε x [α, β].
α
γ) Ένα τοπικό μέγιστο μιας συνάρτησης f μπορεί να είναι μικρότερο από ένα τοπικό ελάχιστο της f
δ) Αν lim f(x) > 0 , τότε f(x)>0 για x κοντά στο xo.

x o
ε) Μια πολυωνυμική συνάρτηση f:  διατηρεί πρόσημο σε κάθε ένα από τα διαστήματα στα οποία
οι διαδοχικές ρίζες της f χωρίζουν το πεδίο ορισμού της.
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2020 Νέο σύστημα )
Α1. Έστω μια συνάρτηση f η οποία είναι ορισμένη σε ένα κλειστό διάστημα [α, β]. Αν
 Η f είναι συνεχής στο [α, β] και
 f(α)≠ f(β)
να αποδείξετε ότι για κάθε αριθμό η μεταξύ των f(α) και f(β) υπάρχει ένας τουλάχιστον x 0   α,β 
τέτοιος ώστε f  x 0  = η .
Μονάδες 7
A2. Πότε μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα κλειστό διάστημα [α, β] του πεδίου ορισμού της;
Μονάδες 4
«Για κάθε συνάρτηση f, ορισμένη, παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα στο , ισχύει f (x) > 0 ».
γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (μονάδα 1 )
β) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στο ερώτημα α). (μονάδες 3)
Μονάδες 4
A4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
 1 
α) lim  21   ,  ά   .
x 0  x 
β) Αν f, g είναι δύο συναρτήσεις με πεδία ορισμού A και B, αντίστοιχα, τότε η g f ορίζεται, αν
f A  B   .
γ) Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   x , x έχει άξονα συμμετρίας τον y’y.
δ) Η εικόνα f(Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μιας συνεχούς και μη σταθερής συνάρτησης είναι πάντα
διάστημα.
ε) Δίνεται ότι η συνάρτηση f παραγωγίζεται στο και ότι η γραφική της παράσταση είναι πάνω
από τον άξονα x΄x . Αν υπάρχει κάποιο σημείο A  x 0 , f  x 0   της C f , του οποίου η απόσταση
από τον άξονα x’x είναι μέγιστη (ή ελάχιστη), τότε σε αυτό το σημείο η εφαπτομένη της C f είναι
οριζόντια.
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α(2020 ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)
A1. Aν οι συναρτήσεις f, g είναι παραγωγίσιμες στο x0, να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f + g είναι
παραγωγίσιμη στο x0 και ισχύει
(f + g)΄(x0) = f΄(x0) + g΄(x0)
Μονάδες 7
A2. Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού Α και Α1 το σύνολο των σημείων του Α στα οποία αυτή είναι
παραγωγίσιμη. Πώς ορίζεται η πρώτη παράγωγος της f;
Μονάδες 4
A3. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Bolzano.
Μονάδες 4
A3. Θεωρήστε τον παρακάτω ισχυρισμό:
1 1
«Για κάθε συνάρτηση f με lim f (x)  0 , ισχύει ότι lim   ή lim   ».
x x 0 x x 0 f (x 0 ) x  x 0 f (x 0 )
α) Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα Α, αν είναι
(μονάδα 1)
(μονάδες 3)
Μονάδες 4
A4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί
σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η
πρόταση είναι λανθασμένη.
α) Αν lim f (x)   τότε f(x) > 0 για κάθε x κοντά στο x0.
x x 0
β) Αν μία συνάρτηση f είναι συνεχής στο [α, β], παραγωγίσιμη στο (α, β) και f΄(x)  0 για κάθε
x(α, β), τότε f(α)  f(β).
γ) Για κάθε συνάρτηση f που είναι παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα στο , ισχύει f΄(x) > 0 για
κάθε x  .
Μονάδες 6

ΘΕΜΑ Α (2020 ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ)
A1. Αν οι συναρτήσεις f,g είναι παραγωγίσιμες στο xo, να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f+g είναι
παραγωγίσιμη στο xo και ισχύει:
(f + g)΄(xo) = f΄(xo) + g΄(xo)
Μονάδες 7
A2. Έστω η συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το Α. Πότε λέμε ότι η f παρουσιάζει στο xoA τοπικό μέγιστο;
Μονάδες 4
A3. Να διατυπώσετε το θεώρημα Rolle και να το ερμηνεύσετε γεωμετρικά.

Μονάδες 4
σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση
είναι λανθασμένη.
α) Κάθε συνάρτηση η οποία είναι συνεχής σε ένα σημείο του πεδίου ορισμού της είναι και
παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό.
β) lim ex = -
x - 
γ) Για κάθε συνάρτηση f, το μεγαλύτερο από τα τοπικά μέγιστα της f, εφόσον υπάρχουν, είναι το ολικό
μέγιστο της f .
1
δ) (ln|x|)΄ = - , για κάθε x<0.
x
ε ) Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δεν μηδενίζεται σε αυτό, τότε η f διατηρεί
πρόσημο στο διάστημα Δ .
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2020 ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ)
Α1. Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α,β), με εξαίρεση ίσως ένα σημείο x0 , στο
οποίο όμως η f είναι συνεχής.

Αν f ( x )  0 στο ( , x0 ) και f ( x )  0 στο ( x0 ,  ) τότε να αποδείξετε ότι το f ( x0 ) είναι
τοπικό είναι τοπικό μέγιστο της f. Mονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το κριτήριο παρεμβολής.
Mονάδες 4
Α3. Πότε λέμε ότι η ευθεία x  x0 είναι κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης μιας
συνάρτησης f; Mονάδες 4
«Για κάθε συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη και κυρτή στο ,
ισχύει f ( x )  0 για κάθε x  . .»
3. Να χαρακτηρίσετε τον παραπάνω ισχυρισμό, γράφοντας στο τετράδιο σας το γράμμα Α, αν είναι
αληθής , ή το γράμμα Ψ, αν είναι ψευδής. (Mονάδες 1)
4. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας στο ερώτημα (α).(Mονάδες 3)
Mονάδες 4
Α5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιο σας, δίπλα στο γράμμα που
1. Για κάθε ζεύγος συναρτήσεων f,g για τις οποίες ορίζονται οι συναρτήσεις f g  g f , ισχύει
f gg f.
2. Για κάθε ζεύγος συναρτήσεων f, g για τις οποίες υπάρχουν τα όρια lim f ( x), lim g ( x), και
x  x0 x  x0
f ( x)  g ( x) για κάθε x κοντά στο x0 , ισχύει lim f ( x)  lim g ( x).

x  x0 x  x0
3. Αν η f είναι μια συνεχής συνάρτηση στο  ,   η οποία δεν είναι παντού μηδέν στο διάστημα αυτό

και  f ( x)dx  0, τότε η f παίρνει δύο τουλάχιστον ετερόσημες τιμές στο  ,   .
Mονάδες 6

ΘΕΜΑ Α(2021)
A1. Έστω μια συνάρτηση f, η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ. Να αποδείξετε ότι αν f   x   0 σε κάθε
εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ.
Μονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το κριτήριο παρεμβολής.

Μονάδες 4
Α3. Πότε δύο συναρτήσεις f και g λέγονται ίσες;

Μονάδες 4
α) Ισχύει |ημx| < |x|, για κάθε x∈ℝ*.
 
β) Για οποιαδήποτε αντιστρέψιμη συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α ισχύει ότι f f 1(x) = x , για κάθε x
∈A.
γ) Αν lim f(x) > 0 τότε κοντά στο f(x)>0.

xx0
δ) Έστω μια συνάρτηση f συνεχής σε ένα διάστημα Δ και δυο φορές παραγωγίσιμη στο εσωτερικό του
Δ. Αν f   x   0 για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, τότε η f είναι κυρτή στο Δ.
ε) Αν η f είναι συνεχής συνάρτηση στο [α,β], τότε η f παίρνει στο [α,β] μια μέγιστη τιμή, Μ, και μια
ελάχιστη τιμή, m.
Μονάδες 10


A1. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ.
Αν
• Η f είναι συνεχής στο Δ και
• f′(x) = 0 για κάθε x εσωτερικό σημείο του Δ,
να αποδείξετε ότι η f είναι σταθερή σε όλο το διάστημα Δ.
Μονάδες 7
A2. Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ένα κλειστό διάστημα [α,β];
Μονάδες 4
A3. Να διατυπώσετε το θεώρημα Rolle.
Μονάδες 4
α) Αν f,g είναι δύο οποιεσδήποτε συναρτήσεις με πεδία ορισμού Α και Β αντίστοιχα, τότε το πεδίο
f
ορισμού της συνάρτησης είναι το A ∩ B.
g
β) Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε f′( x0) = 0.
γ) Αν μια συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα (α,β), παρουσιάζει στο
σημείο x0∈(α,β) καμπή, τότε f′′(x0) = 0.
δ) lim f(x) > 0 , ισχύει ότι f(x) >

x  x0
ε) Κάθε συνάρτηση f που είναι συνεχής σε σημείο x0 του πεδίου ορισμού της είναι και παραγωγίσιμη
στο x0.
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α (2022)
A1. Έστω f μια συνάρτηση ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Αν F είναι μια παράγουσα της f στο Δ, τότε να
αποδείξετε ότι:
- όλες οι συναρτήσεις της μορφής G(x)=F(x)+c , όπου c∈ℝ, είναι παράγουσες της f στο Δ και
- κάθε άλλη παράγουσα G της f στο Δ παίρνει τη μορφή G(x)=F(x)+c , με c∈ℝ .
Μονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat.
Μονάδες 4
Α3. Πότε η ευθεία x=x0 λέγεται κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης μιας συνάρτησης f ;
Μονάδες 4
α) Αν 0<α<1 τότε lim αx = 0 .

x
β) Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο [0,1], παραγωγίσιμη στο (0,1) και f΄(x)≠0, για όλα τα x∈(0,1),
τότε f(0) ≠f(1).
1
γ) Η συνάρτηση f(x)= σφxείναι παραγωγίσιμη στο R2 = ℝ - {x|ημx=0} και ισχύει f (x) =  .
ημ2 x
1- συνx
δ) Ισχύει ότι lim =1 .
x 0 x
β
ε) Αν  f  x  dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f(x) ≥0, για κάθε x∈[α,β].
α
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α ( ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2022 )

Α1. Να αποδείξετε ότι, αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x0 , τότε είναι και
συνεχής στο σημείο αυτό.

Mονάδες 7
Α2. Πότε η ευθεία y   x   λέγεται ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης
της f στο   ;
Mονάδες 4
Α3. Να διατυπώσετε το Θεώρημα Μέσης Τιμής (Θ.Μ.Τ.) του Διαφορικού Λογισμού και να το
ερμηνεύσετε γεωμετρικά.
Mονάδες 4
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιο σας, δίπλα στο γράμμα
που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι
1. Αν lim f ( x)  0,  ό f ( x)  0 κοντά στο x0 .

x  x0
2. Έστω μια συνάρτηση f συνεχής στο διάστημα  ,   . Αν f ( x)  0, για κάθε x   ,   , τότε


 f ( x)dx  0.
3. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f
παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε f ( x0 )  0 .
 x
4. Ισχύει lim 0.
x 0 x
5. Η συνάρτηση f ( x)  ln x , x  
  0 , είναι παραγωγίσιμη στο 
και ισχύει:
1 
(ln x ) '  , για κάθε x  .
x

ΘΕΜΑ Α (2023)
Α1. Να αποδείξετε ότι αν οι συναρτήσεις f και g είναι παραγωγίσιμες στο x 0 , τότε η συνάρτηση f  g είναι
παραγωγίσιμη στο x 0 και ισχύει:  f  g   x 0   f   x 0   g  x 0  .
Μονάδες 6
Α2. Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού ένα σύνολο Α. Πότε λέμε ότι η f είναι παραγωγίσιμη σε ένα
κλειστό διάστημα α,β  του πεδίου ορισμού της;
Μονάδες 4
Α3. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Rolle (μονάδες 3) και να δώσετε τη γεωμετρική του ερμηνεία (μονάδες
2).
Μονάδες 5
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
ημx
α) Ισχύει ότι lim  1.
x  x
β) Η γραφική παράσταση μιας πολυωνυμικής συνάρτησης περιττού βαθμού έχει πάντοτε οριζόντια
γ) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και γνησίως αύξουσα στο Δ, ισχύει ότι
f   x   0 σε κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ.
δ) Αν η f :  είναι μια «ένα προς ένα» (“1-1”) συνάρτηση, τότε οι γραφικές παραστάσεις C και C' των
συναρτήσεων f και f 1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y  x που διχοτομεί τις γωνίες xΟy και x'Οy' .
ε) Αν f , g είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι f g και g f , τότε αυτές δεν είναι υποχρεωτικά ίσες.
Μονάδες 10

A1. Αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x 0 του πεδίου ορισμού της, να αποδείξετε ότι
είναι και συνεχής στο σημείο αυτό.
Μονάδες 7
A2. Να διατυπώσετε το θεώρημα Bolzano.
Μονάδες 4
A3. Πότε λέμε ότι δύο συναρτήσεις f και g είναι ίσες;
Μονάδες 4
α) Αν f :  είναι μια “1-1” συνάρτηση, τότε οι γραφικές παραστάσεις C και C των συναρτήσεων f και
ˆ και x 'Oy
f 1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y  x που διχοτομεί τις γωνίες xOy ˆ ' .
β) Ισχύει ότι lim ln x   .
x 0
β β β
γ) Για κάθε ζεύγος f, g συνεχών συναρτήσεων στο  α,β  ισχύει ότι :  f  x  g  x  dx   f  x  dx   g  x  dx .

α α α
δ) Αν lim f  x   0 , τότε f  x   0 κοντά στο x 0 .

x x0
ε) Οι γραφικές παραστάσεις πολυωνυμικών συναρτήσεων βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του 2 έχουν

Μονάδες 10

A1. Έστω f μια συνάρτηση, η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ. Αν f '  x   0 , για κάθε εσωτερικό
σημείο x του Δ, τότε να δείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το διάστημα Δ.
Μονάδες 7
A2. Πότε η ευθεία y  l λέγεται οριζόντια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο  ;
Μονάδες 4
A3. Να διατυπώσετε το Θεώρημα του Fermat.
Μονάδες 4
α) Αν f,g είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι σύνθετες συναρτήσεις g f και f g , τότε οι g f και f g
δεν είναι υποχρεωτικά ίσες.
συνx  1
β) Ισχύει ότι lim 1.
x 0 x
γ) Εάν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο x 0 και η συνάρτηση g είναι συνεχής στο f  x 0  , τότε η σύνθεσή
τους g f είναι συνεχής στο x 0 .
β
δ) Αν η f είναι συνεχής συνάρτηση στο α,β  , με  f  x  dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f  x   0 , για
α
κάθε x   α,β  .
ε) Αν lim f  x    , τότε f  x   0 κοντά στο x 0 .
x x0
Μονάδες 10

Θέματα
Πανελλαδικών
Εξετάσεων
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
Φροντιστήρια μαθεῖν
Κεφάλαιο 2ο ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
1. ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΜΑΤΑ Β
ΘΕΜΑ 1 2023
4  e2x
Δίνεται η συνάρτηση g :  με τύπο g  x   και η συνάρτηση h :  0,   με τύπο
ex
h  x   ln x .
B1. Nα προσδιορίσετε τη συνάρτηση f  g h .

Μονάδες 5
B2. i) Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία (μονάδες 4).
4  π2 π
ii) Nα αποδείξετε ότι  (μονάδες 4).
4  e2 e
Μονάδες 8
B3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
συν 1  x 2 
B4. Να υπολογίσετε το lim .
x  f x
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 2 2023 ΕΠΑΝ
ex  1
Δίνονται οι συναρτήσεις g,h :  0,    με τύπους: g  x   και h  x   ln x .
ex  1
Β1. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση f  g h .
Μονάδες 6
x 1
Β2. Αν f  x   , x  1 , να αποδείξετε ότι η f αντιστρέφεται και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι f 1  f
x 1
(όπου f 1 είναι η αντίστροφη της συνάρτησης f ).
Μονάδες 6

Β3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f .

Μονάδες 6
Β4. Να εξετάσετε αν η εξίσωση f  x   συνx έχει λύση στο 1,   .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 3 2022
Δίνεται η συνάρτηση f : (-∞, 1] → ℝ με τύπο f (x)  x 4  2x 2  1 και η συνάρτηση g : [0, +∞) → ℝ με τύπο
g(x)  x .
Β1. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση h  f g .
Μονάδες 6
Β2. Αν h(x)  (x  1)2 , x∈[0,1] , να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h είναι "1- 1" (μονάδες 3) και να βρείτε
την αντίστροφη συνάρτηση h-1 της h (μονάδες 6).
Μονάδες 9
Β3. Έστω h 1 (x)  1  x, x [0,1] .
 h-1(x)
 , x  [0,1)
Θεωρούμε τη συνάρτηση: φ  x  =  1  x
1 , x =1
 2
i. Να αποδείξετε ότι για τη συνάρτηση φ ισχύουν οι υποθέσεις του θεωρήματος ενδιάμεσων τιμών στο
[0,1]. (μονάδες 6)
π π
ii. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον x0∈(0,1) τέτοιο ώστε φ(x0) = ημα, όπου <α<
6 2
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
Δίνονται οι συναρτήσεις :
x
f : 1,    με τύπο f  x   και
x 1
g :  0,    με τύπο g  x   ln x

Β1. Να βρείτε, αν υπάρχουν, τις κατακόρυφες και οριζόντιες ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της
συνάρτησης f .
Μονάδες 6
Β2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   g  x  έχει μία, τουλάχιστον, ρίζα στο διάστημα  e,e  .
2
Μονάδες 8
Β3. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση φ  g f .
Μονάδες 6
 x 
Β4. Δίνεται επιπλέον η συνάρτηση με τύπο h  x   ln   . Αν φ  x   ln x  ln  x  1 , x  1,   , να
 x 1
εξετάσετε αν φ  h .
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 5 2021
Δίνεται η συνάρτηση f:ℝ→ℝ για την οποία ισχύει ότι f (x  1)  (x  1)  e x , για κάθε x  .
Β1. Να δείξετε ότι f (x)  x  e1 x x  .
Μονάδες 3
Β2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 6
Β3. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς την κυρτότητα, τα σημεία καμπής και να βρείτε τις ασύμπτωτες
της γραφικής της παράστασης, αν υπάρχουν.
Μονάδες 9
Β4. Να βρείτε:
(i) το σύνολο τιμών της συνάρτησης f (μονάδες 4).
(ii) το πλήθος των ριζών της εξίσωσης f  x   λ για τις διάφορες τιμές του λ . (μονάδες 3).
Μονάδες 7

1
Δίνεται η συνάρτηση f : (1, )  R με τύπο f  x   και η συνάρτηση g :[0,  )  με τύπο
1 x
g(x) = x .
Β1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f αντιστρέφεται και ότι η αντίστροφή της είναι η συνάρτηση
2
 x  1
f -1  x     , x < 0.
 x 
Μονάδες 8
x 1
B2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h = gof -1 είναι h  x   , x < 0.
x
Μονάδες 6
B3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης h του ερωτήματος Β2.
Μονάδες 6
 -h(x) 1
B4. Να υπολογίσετε το όριο lim  e  ημ  όπου h είναι η συνάρτηση του ερωτήματος Β2.
x 0  x
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 7 2020 ΝΕΟ
x+2
Δίνονται οι συναρτήσεις f : (1, )  R με τύπο f  x  = και g: ℝ→ℝ με τύπο g(x) = ex .
x 1
B1. Να προσδιορίσετε την συνάρτηση fog.
Μονάδες 5
ex + 2
B2. Αν (fοg)  x  = x , με x>0, να αποδείξετε ότι η συνάρτηση fog είναι ‘1 – 1’ και να βρείτε την
e 1
αντίστροφή της.
Μονάδες 8
 x+2
B3. Αν φ(x) = (fοg)-1  x  = n   , με x>1, να μελετήσετε τη συνάρτηση φ ως προς την μονοτονία.
 x 1 

Μονάδες 6
B4. Αν φ είναι η συνάρτηση του ερωτήματος Β3, να βρεθούν τα όρια
lim φ(x) και lim φ(x)

x 1+ x 
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 8 2020 ΝΕΟ ΕΠΑΝ
Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   x 2  α και g  x   x  β , όπου α,β  , για τις οποίες ισχύει
f g  x   x 2  2x , για κάθε x  .
Β1. Να αποδείξετε ότι α  β  1 .

Μονάδες 5
Β2. Να εξετάσετε αν οι συναρτήσεις f, g είναι 1-1 και να βρείτε την αντίστροφη συνάρτησή τους, εφόσον
αυτή υπάρχει.
Μονάδες 6
Β3. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση g 1 f και να παραστήσετε γραφικά τη συνάρτηση
φx  g 1
f x .
Μονάδες 6
Β4. Έστω η συνάρτηση h :  0,1  , για την οποία ισχύει f  x   2  h  x   g  x   2 , για κάθε x   0,1 .
i. Να αποδείξετε ότι lim h  x   2 (μονάδες 3) .

x 1
hx  7  3
ii. Να υπολογίσετε το όριο lim (μονάδες 5).
x 1 h2  x   4
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 9 2020 ΠΑΛΙΟ
3x +1
Δίνεται η συνάρτηση f  x  = , x  R  3 .
x3
B1. Να αποδείξετε ότι η f αντιστρέφεται στο R  3 .
Μονάδες 5
B2. Να αποδείξετε ότι οι συναρτήσεις f και f 1 είναι ίσες.

Μονάδες 8
B3. Να αποδείξετε ότι (f f )(x)  x , για κάθε x  R  3 .
Μονάδες 6
 1 
B4. Να υπολογίσετε το όριο lim  f(x)ημ .
1 3x -1 
x 
3
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 10 2020 ΠΑΛΙΟ ΕΠΑΝ
Δίνονται οι συναρτήσεις f  x    x  α   1 , x   1,   , α  και g  x   x 2  1, x 

2
.
Αν η κλίση της γραφικής παράστασης C f της f στο σημείο με τετμημένη x 0  0 είναι ίση με 2, τότε :
Β1. Να αποδείξετε ότι α  1 .
Μονάδες 5
Β2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f αντιστρέφεται και να βρείτε την αντίστροφή της, f 1 .
Μονάδες 8
Αν f 1  x   x  1  1 , x   1,   , τότε :
Β3. Να βρείτε τη συνάρτηση f 1 g .
Μονάδες 6
f 1  x   1
Β4. Να βρείτε το όριο lim , όπου  f 1 g   x   x  1 , x  .
x 1
f 1
g x
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 11 2019
Δίνεται η συνάρτηση f : R  R με τύπο f (x)  e x   , όπου λ ∈ ℝ, η οποία έχει οριζόντια ασύμπτωτη στο
 την ευθεία y = 2.
B1. Να αποδείξετε ότι λ = 2.
Μονάδες 3
B2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) – x = 0 έχει μοναδική ρίζα, η οποία βρίσκεται στο διάστημα (2,3) .

Μονάδες 7
B3. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι 1-1 (μονάδες 2) και στη συνέχεια να βρείτε την αντίστροφή της
(μονάδες 4).
Μονάδες 6
B4. Έστω f 1 (x)   ln(x  2), x  2 . Να βρείτε την κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής της παράστασης
(μονάδες 3) και στη συνέχεια να κάνετε μια πρόχειρη γραφική παράσταση των συναρτήσεων f και f 1
στο ίδιο σύστημα συντεταγμένων (μονάδες 6).
Μονάδες 9
Δίνονται οι συναρτήσεις f:ℝ →ℝ με τύπο f(x) = x2+1 και g : [2, +∞) →ℝ με τύπο g(x)  x  2 .
Β1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση gof έχει πεδίο ορισμού το A=(-∞, -1]∪[1, +∞) και τύπο
(g f )(x)  x 2  1 .
Μονάδες 5
Β2. Να βρείτε την ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της gof στο (g f )(x)  x 2  1 .
Μονάδες 6
(g f )(x)
Β3. Να εξετάσετε αν υπάρχει το όριο xo= 2 της συνάρτησης h:A - {2}→ℝ με τύπο h(x)  .
x2
Μονάδες 6
(gof)(x), x  A

Β4. Έστω η συνάρτηση φ(x) =  . Να εξετάσετε αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του

1- x 2
, x  (-1,1)
θεωρήματος Rolle για τη συνάρτηση t  x     x     x  στο διάστημα [0,2].
Μονάδες 8

 x +1
 , x >1
Δίνεται η συνάρτηση f(x) =  x
 x2 + α, x  1

Β1. Να υπολογίσετε το α∈ ℝ ώστε η συνάρτηση f να είναι συνεχής.
Μονάδες 3
Στα παρακάτω ερωτήματα θεωρήστε ότι α = 1 .
1 
Β2. Να εξετάσετε αν η συνάρτηση f ικανοποιεί τις υποθέσεις του θεωρήματος Rolle στο διάστημα  ,4 .
2 
Μονάδες 6
Β3. Να βρείτε τα σημεία της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στα οποία η εφαπτομένη είναι
1
παράλληλη προς την ευθεία y   x  2018 και να γράψετε τις εξισώσεις των εφαπτόμενων στα
4
σημεία αυτά.
Μονάδες 7
Β4. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της f και να παραστήσετε γραφικά τη συνάρτηση.
Μονάδες 9
ΘΕΜΑ 14 2018
4
Δίνεται η συνάρτηση f  x  = x - , x∈ℝ - {0}.
x2
B1. Να μελετήσετε την συνάρτηση f ως προς την μονοτονία και τα τοπικά ακρότατα.
Μονάδες 8
Β2. Να μελετήσετε την συνάρτηση f ως προς την κυρτότητα και τα σημεία καμπής.
Μονάδες 4
Β3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
Β4. Με βάση τις απαντήσεις σας στα παραπάνω ερωτήματα, να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης f. (Η γραφική παράσταση να σχεδιαστεί με στυλό με μελάνι που δεν σβήνει)

Μονάδες 7
Δίνεται το τετράγωνο ΑΒΓΔ του διπλανού σχήματος με πλευρά 2cm. Αν το τετράγωνο

ΕΖΗΘ έχει τις κορυφές του στις πλευρές του ΑΒΓΔ:
Β1. Να εκφράσετε την πλευρά ΕΖ συναρτήσει του x.
Μονάδες 6
Β2. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του τετραγώνου ΕZΗΘ δίνεται από τη συνάρτηση:
f  x   2x 2  4x  4, 0  x  2
Μονάδες 4
Β3. Nα βρείτε για ποιες τιμές του x το εμβαδόν του τετραγώνου ΕΖΗΘ γίνεται ελάχιστο και για ποιες
μέγιστο.
Μονάδες 9
Β4. Να εξετάσετε αν υπάρχει xο∈[0,2], για το οποίο το εμβαδόν f (xo) του αντίστοιχου τετραγώνου ΕΖΗΘ
ισούται με 4exo  1 cm2.
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 16 2017
x
Δίνονται οι συναρτήσεις και f  x   nx, x  0 και g(x)  , x 1.
1 x
Β1. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση fog.
Μονάδες 5
 x 
Β2. Aν h(x)   f g  (x)  ln   , x  (0,1) , να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h αντιστρέφεται και να
1 x 
βρείτε την αντίστροφή της.
Μονάδες 6
ex
Β3. Αν (x)  h 1 (x)  ,να μελετήσετε τη συνάρτηση φ ως προς τη μονοτονία, τα ακρότατα, την
e 1
x
κυρτότητα και τα σημεία καμπής.

Μονάδες 7
Β4. Να βρείτε τις οριζόντιες ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης φ και να τη σχεδιάσετε.
(Η γραφική παράσταση να σχεδιαστεί με στυλό)
Μονάδες 7
Δίνεται η γραφική παράσταση της συνάρτησης f.
Β1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού και το σύνολο τιμών της f.
Μονάδες 2
Β2. Να βρείτε, αν υπάρχουν, τα παρακάτω όρια.
α) lim f(x) β) lim f(x) γ) lim f(x) δ) lim f(x) ε) lim f(x)
x 1 x 3 x 5 x 7 x 9
Για τα όρια που δεν υπάρχουν να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 7
Β3. Να βρείτε, αν υπάρχουν, τα παρακάτω όρια.
1 1
α) lim β) lim γ) lim f  f(x) 
x  2 f(x) x  6 f(x) x 8
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 9
B4. Να βρείτε τα σημεία στα οποία η f δεν είναι συνεχής.

Μονάδες 3
B5. Να βρείτε τα σημεία x0 του πεδίου ορισμού της f για τα οποία ισχύει f΄(x0) = 0.
Μονάδες 4
ΘΕΜΑ 18 2016
x2
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  , x R .
x2  1
Β1. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η f είναι γνησίως αύξουσα, τα διαστήματα στα οποία είναι γνησίως
φθίνουσα και τα ακρότατα της f .
Μονάδες 6
Β2. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η f είναι κυρτή, τα διαστήματα στα οποία η f είναι κοίλη και να
προσδιορίσετε τα σημεία καμπής της γραφικής της παράστασης.
Μονάδες 9
Β3. Να βρεθούν οι ασύμπτωτες της γραφικής παράστασηs της f .
Μονάδες 7
Β4. Με βάση τις απαντήσεις σας στα ερωτήματα Β1,Β2,Β3 να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της f . (Η
γραφική παράσταση α σχεδιαστεί με στυλό)
Μονάδες 3
 3x
 ,x  0
x

Δίνεται η συνάρτηση f  x   
 x 2  x  x , x  0


Β1. Να αποδειχθεί ότι lim f  x   3 Μονάδες 8

x 0


Β2. Αν f '     και η συνάρτηση f είναι συνεχής στο σημείο x =0, να αποδειχθεί ότι α = β = 3.
2 0
Μονάδες 9
Β3. Αν α = β = 3, να υπολογισθεί το ολοκλήρωμα  f (x)dx . Μονάδες 8

0
ΘΕΜΑ 20 2006
Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x   2   x  2  με x ≥ 2.
2
Β1. Να αποδείξετε ότι η f είναι 1-1. Μονάδες 6

Β2. Να αποδείξετε ότι υπάρχει η αντίστροφη συνάρτηση f-1 της f και να βρείτε τον τύπο της.
Μονάδες 8
Β3. Να βρείτε τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων f και f με την ευθεία y = x.
-1
Μονάδες 4
Β4. Να υπολογίσετε το εμβαδό του χωρίου που περικλείεται από τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
f και f-1.
Μονάδες 7
1  ex
Δίνεται η συνάρτηση f(x)  , x∈R .
1  e x 1
Β1. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία της στο R . Μονάδες 9

1
Β2. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα  f(x) dx . Μονάδες 9
Β3. Για κάθε x<0 να αποδείξετε ότι: f (5x )  f (7x )  f (6x )  f (8x ) . Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 22 2004
Δίνεται η συνάρτηση f µε τύπο f  x   x 2 lnx .
Β1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f, να μελετήσετε την μονοτονία της και να βρείτε τα
ακρότατα. Μονάδες 10
Β2. Να μελετήσετε την f ως προς την κυρτότητα και να βρείτε τα σημεία καμπής. Μονάδες 8
Β3. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f. Μονάδες 7

Θεωρούμε τη συνάρτηση f : R  R µε f(x) = 2x + mx – 4x – 5x, όπου mR , m > 0.
Β1. Να βρείτε τον m ώστε f(x) ≥ 0 για κάθε x∈R . Μονάδες 13

Β2. Αν m = 10, να υπολογισθεί το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f,
τον άξονα x΄x και τις ευθείες x = 0 και x = 1.
Μονάδες 12
ex  1
Δίνεται η συνάρτηση f  x   , x
ex  1
Β1. Να δείξετε ότι η f αντιστρέφεται και να βρείτε την αντίστροφη συνάρτηση f 1.
Μονάδες 10
Β2. Να δείξετε ότι η εξίσωση f 1 (x) = 0 έχει μοναδική ρίζα το μηδέν. Μονάδες 5
1
Β3. Να υπολογιστεί το ολοκλήρωμα  2
1 f  x  dx Μονάδες 10

2
ΘΕΜΑ 25 2001
 αx 2 , x 3

Έστω f μια πραγματική συνάρτηση με τύπο: f(x)   1  e x 3
 , x  3
 x 3
Β1. Αν η f είναι συνεχής, να αποδείξετε ότι α = –1/9. Μονάδες 9

Β2. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης Cf της συνάρτησης f στο σημείο
Α(4, f(4)). Μονάδες 7
Β3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f,
τον άξονα x΄x και τις ευθείες x=1 και x=2. Μονάδες 9

ΘΕΜΑΤΑ Γ
ΘΕΜΑ 1 2023
 x 2  3x  3 , x  1

Δίνεται η συνάρτηση f  x    1 , όπου α  , για την οποία γνωρίζουμε ότι
 α , x 1
x
xf  x  dx  1 .
3
2
Γ1. Να αποδείξετε ότι α  0 .

Μονάδες 4
Γ2. i) Nα αποδείξετε ότι ορίζεται εφαπτομένη (ε) της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο
της με τετμημένη x 0  1 (μονάδες 4).
ii) Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας (ε) και τη γωνία που σχηματίζει η (ε) με τον άξονα x 'x (μονάδες
4).
Μονάδες 8
Γ3. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι «ένα προς ένα» (“1-1”) (μονάδες 3) και στη συνέχεια να βρείτε το
σύνολο τιμών της (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ4. Έστω  ε  : y   x  2 η εξίσωση της εφαπτομένης του ερωτήματος Γ2. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του
χωρίου Ω που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f με x  1 , την ευθεία (ε), τον άξονα x 'x και την
ευθεία x  e .
Mονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f : 1,2  , η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο πεδίο ορισμού της και για την
οποία ισχύουν:
 f 1  0
 f  2  2
 f ' 2  1
 f   x   0 για κάθε x  1, 2 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της f :

i) έχει κοινό σημείο με την ευθεία  ε1  : y   x  2 (μονάδες 3) και

ii) εφάπτεται στην ευθεία  ε 2  : y  x (μονάδες 3)
Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f αντιστρέφεται και να βρείτε το πεδίο ορισμού της αντίστροφης.
Μονάδες 6
f x 2  f x
Γ3. Να αποδείξετε ότι  , για κάθε x  1,2  .
x 1 2x
Μονάδες 7
Γ4. Να αποδείξετε ότι :
i) f  x   2x  2 , για κάθε x  1, 2 . (μονάδες 2)
2
3
ii) 1   f  x  dx  . (μονάδες 4)
1
2
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 3 2022
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : R  R , η γραφική παράσταση της οποίας διέρχεται από την αρχή των
αξόνων. Δίνεται ακόμα ότι η f είναι παραγωγίσιμη στο (, 1)  (1, ) και για την παράγωγο f΄ της f
2 , αν x < -1
ισχύει ότι: f   x  =  2
3x -1 , αν x > -1
2x - 2 , αν x  -1
Γ1. Να αποδείξετε ότι: f  x  =  3
 x - x , αν x > -1
Μονάδες 6
Γ2. Να βρεθεί η εξίσωση της εφαπτομένης (ε) της γραφικής παράστασης της f σε σημείο Α(x0,f(x0)) με
x 0  1 , η οποία τέμνει τον άξονα y΄y στο 2 .
Μονάδες 5
Γ3. Έστω y  2x  2 η εξίσωση της ευθείας (ε) του ερωτήματος Γ2. Ένα σημείο M(x, y) με x  2 κινείται
κατά μήκος της ευθείας (ε). Έστω ακόμα Ε το εμβαδόν του τριγώνου ΜΚΓ, όπου Κ είναι η προβολή του
σημείου Μ στον άξονα x΄x και Γ είναι το σημείο με συντεταγμένες (2,0). Τη χρονική στιγμή t0 κατά
την οποία το σημείο M διέρχεται από το σημείο Β(3,4) ο ρυθμός μεταβολής της τετμημένης του σημείου
M είναι 2 μονάδες ανά δευτερόλεπτο. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής του εμβαδού Ε τη χρονική στιγμή
t0.

Μονάδες 6
 ημf(x) f(-x) 
Γ4. Να υπολογίσετε το όριο lim 
x   f(x) 
1- x 3 
Μονάδες 8
Δίνεται η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύουν :
 Η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο .

f  x   ημx
 lim 0.
x 0 x
 f   x  f   x   x , για κάθε x  .
Γ1. i. Να αποδείξετε ότι f  0   0 και f   0   1 (μονάδες 4).
ii. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο με τετμημένη
x 0  0 (μονάδες 2).
Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι f   x   x 2  1 , x  .
Μονάδες 8
Γ3. Να προσδιορίσετε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση f είναι κυρτή ή κοίλη και να βρείτε, αν
υπάρχουν, τα σημεία καμπής της γραφικής της παράστασης.
Μονάδες 4
Γ4. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι «1-1» (μονάδες 2) και στη συνέχεια να βρείτε το πεδίο ορισμού
της συνάρτησης f 1 (μονάδες 5).
Μονάδες 7
Κυκλική λίμνη έχει κέντρο Ο και ακτίνα R=1km. Ένας μαθητής μπορεί να κωπηλατεί με σταθερή ταχύτητα
v1 = 2km/h και μπορεί να βαδίζει με σταθερή ταχύτητα v2 = 4km/h. Ο μαθητής θέλει να κάνει μια βόλτα στη
λίμνη, ξεκινώντας από το σημείο Α του σχήματος και καταλήγοντας στο αντιδιαμετρικό του σημείο Β.
Ο μαθητής μπορεί:

Ι. Να συνδυάσει κωπηλασία και βάδισμα, κωπηλατώντας ευθύγραμμα από το σημείο Α σε σημείο Γ της
περιφέρειας της λίμνης, τέτοιο ώστε η γωνία BO  ,   0,   και στη συνέχεια να βαδίσει κατά μήκος
του τόξου ΓΒ, όπως φαίνεται στο σχήμα.
ΙΙ. Να κωπηλατήσει ευθύγραμμα από το σημείο Α στο σημείο Β (θ = 0).
ΙΙΙ. Να βαδίσει στην περιφέρεια της λίμνης από το Α στο Β (θ = π).
Γ1. Να αποδείξετε ότι ο χρόνος (σε ώρες) που χρειάζεται, για να διανύσει την παραπάνω διαδρομή, ως
1 
συνάρτηση της γωνίας θ (σε ακτίνια) είναι t          ,   0,  
4 2
Δίνεται ότι σε έναν κύκλο ακτίνας R το μήκος S ενός τόξου που αντιστοιχεί σε επίκεντρη γωνία θ (σε
ακτίνια) είναι S  R   .
Μονάδες 8
Γ2. Να βρείτε την τιμή της γωνίας θ ώστε ο χρόνος της βόλτας του μαθητή να γίνεται μέγιστος.
Μονάδες 9
Γ3. Σε ποια από τις επιλογές (Ι), (ΙΙ) ή (ΙΙΙ) ο χρόνος μετάβασης από το σημείο Α στο σημείο Β είναι ο
ελάχιστος δυνατός; Να δικαιολογήσετε πλήρως την απάντησή σας.
Μονάδες 8

ΘΕΜΑ 6 2021
Δίνεται η συνάρτηση
αx3  3x 2  x +1, x0


f x =  3π , με   3 .
συνx, 0<x 
 2
Γ1. Να δείξετε ότι η συνάρτηση f είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της (μονάδες 3) αλλά μη παραγωγίσιμη
στο x0 = 0 (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ2. (i) Να εξετάσετε αν η συνάρτηση f ικανοποιεί καθεμιά από τις προϋποθέσεις του θεωρήματος Rolle στο
 3π 
0, 2  (μονάδες 3).
 
 3π 
(ii) Να βρεθεί το μοναδικό   0,  για το οποίο ισχύει f΄(ξ)=0 (μονάδες 3).
 2 
Μονάδες 6
Γ3. Να δείξετε ότι στη γραφική παράσταση της συνάρτησης f δεν υπάρχουν σημεία με αρνητική τετμημένη
στα οποία η εφαπτομένη της είναι παράλληλη στον άξονα x΄x.
Μονάδες 6
 3π 
Γ4. Να δείξετε ότι f  x   1 , για κάθε x   , .
 2 
Μονάδες 7
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση
 1
1  x  nλ, x0
f x =  , με λ > 0
ημx + λσυνx, 3π
0<x<
 2
Γ1. Να αποδείξετε ότι λ=1.
Μονάδες 5

Γ2. Να αποδείξετε ότι ορίζεται η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f στο σημείο A(0, 1), η
π
οποία σχηματίζει με τον άξονα x΄x γωνία ίση με .
4
Μονάδες 6
Γ3. Να βρείτε τα κρίσιμα σημεία της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
Γ4. Ένα σημείο M  α,f (α)  με α ≤ 0 κινείται στη γραφική παράσταση της f. O ρυθμός μεταβολής της
α(t)
τετμημένης του σημείου M δίνεται από τον τύπο α(t)   . Η εφαπτομένη της γραφικής
3
παράστασης της f στο Μ τέμνει τον άξονα x΄x στο σημείο Β. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής της
τετμημένης του σημείου Β τη χρονική στιγμή t0, κατά την οποία το σημείο Μ έχει τετμημένη 1 .
Μονάδες 8
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f :  με τύπο f  x   x 3 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι από το σημείο N  2,f  2   διέρχονται δύο ακριβώς εφαπτομένες της γραφικής
παράστασης της f και να βρείτε τις εξισώσεις τους.
Μονάδες 8
Γ2. Έστω (ε): y = 3x-2 η μία από τις δύο εφαπτομένες του ερωτήματος Γ1. Έστω ακόμα (ζ) ευθεία η οποία
είναι παράλληλη στην (ε) και διέρχεται από το σημείο Μ(0,α) με -2 < α < 2. Να αποδείξετε ότι ανάμεσα
στις ευθείες x= -1 και x= +1 υπάρχει ακριβώς ένα σημείο τομής της (ζ) με τη γραφική παράσταση της f .
Μονάδες 9
Γ3. Ένα υλικό σημείο   x, x 3  κινείται κατά μήκος της καμπύλης y  x 3 με ρυθμό μεταβολής της
τετμημένης του x   t   0 . Το σημείο Μ ξεκινά από το σημείο Ν(-2, -8) και καταλήγει στην αρχή των
αξόνων Ο. Σε ποιο σημείο της καμπύλης ο ρυθμός μεταβολής της τεταγμένης του σημείου Μ είναι
τριπλάσιος του ρυθμού μεταβολής της τετμημένης του;
Μονάδες 8

Ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ (ΑΒ =ΑΓ) είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο με κέντρο Ο και ακτίνα 1 , όπως φαίνεται
στο σχήμα . Αν θ είναι η γωνία μεταξύ των ίσων πλευρών του τριγώνου και ΒΟΜ = θ , τότε:
Γ1. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ ως συνάρτηση της γωνίας θ είναι :
E(θ) = (1+συνθ)ημθ
Μονάδες 5
Γ2. Να βρείτε την τιμή της γωνίας θ∈(0,π), για την οποία το εμβαδόν του τριγώνου μεγιστοποιείται .
Μονάδες 8
Γ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχουν ακριβώς δυο γωνίες θ1, θ2, με θ1 < θ2 , για τις οποίες το εμβαδόν του
3
τριγώνου ισούται με .
4
Μονάδες 6
Γ4. Για τις γωνίες θ1, θ2, του ερωτήματος Γ3, να αποδείξετε ότι υπάρχουν ξ1 ,ξ 2  (0, π) τέτοια, ώστε:
π  π 
 - θ1  Ε(ξ1)   - θ2  Ε(ξ 2 )
 3   3 
Μονάδες 6

Στο παρακάτω σχήμα δίνεται ημικύκλιο με κέντρο Κ και διάμετρο ΜΝ = 4 cm. Ορθογώνιο ΑΒΓΔ με
διαστάσεις x cm και 2y cm είναι εγγεγραμμένο στο ημικύκλιο.
Γ1. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ, ως συνάρτηση του x, είναι
E  x   2 4x 2  x 4 , x   0, 2  .
Μονάδες 6
Γ2. Να βρείτε τις διαστάσεις του ορθογωνίου ΑΒΓΔ, ώστε το εμβαδόν του να γίνεται μέγιστο.
Μονάδες 7
Γ3. Να βρείτε τις τιμές του x ώστε το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ να είναι ίσο με 2 3 cm2 .
Μονάδες 5
 
Γ4. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f  x   E  x   2 3 e x , x   0, 2  έχει ένα τουλάχιστον κρίσιμο σημείο
στο διάστημα  2, 3 .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 11 2019
Δίνεται η παραγωγίσιμη συνάρτηση

 x + α,
2
x 1
f  x  =  x-1

e + βx, x <1
Γ1. Να αποδείξετε ότι α=1 και β=1.
Μονάδες 5
Γ2. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο ℝ και να βρείτε το σύνολο τιμών της.

Μονάδες 4
Γ3. i. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει μοναδική ρίζα xo, η οποία είναι αρνητική.
(Μονάδες 4)
ii. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f 2  x   x ο f  x   0 είναι αδύνατη στο  x o ,    .
(Μονάδες 4)
Μονάδες 8
Γ4. Ένα σημείο M  x, y  κινείται κατά μήκος της καμπύλης y  f  x  , x  1 .
Τη χρονική στιγμή t0 κατά την οποία το σημείο M διέρχεται από το σημείο A(3,10), ο ρυθμός μεταβολής
της τετμημένης του σημείου M είναι 2 μονάδες ανά δευτερόλεπτο. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής του

εμβαδού του τριγώνου M  K τη χρονική στιγμή t0, όπου K(x,0) και O(0,0).
Μονάδες 8
1
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : [0, +∞) → ℝ, για την οποία ισχύει ότι f  x  f΄ x   για κάθε x  0 και
2
3 
της οποίας η γραφική παράσταση Cf διέρχεται από το σημείο M(1,1). Έστω το σημείο Α  ,0  .
2 
Γ1. Να αποδείξετε ότι f (x)= x , x 0,   .
Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι το σημείο M είναι το μοναδικό σημείο της Cf που απέχει από το σημείο A τη
μικρότερη απόσταση.
Μονάδες 6
Γ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη Cf , την εφαπτομένη της Cf στο σημείο
M και τον άξονα x΄x.
Μονάδες 7

Γ4. Δίνεται επιπλέον μια συνεχής και γνησίως φθίνουσα συνάρτηση g : 0,    , για την οποία ισχύει
0  g(x)  1 για κάθε x  0 . Να δείξετε ότι η εξίσωση f (x)  g(x) έχει μοναδική ρίζα xo, η οποία ανήκει
στο (0,1).
Μονάδες 6
Δίνεται η συνάρτηση f : [0, π] →ℝ, με τύπο: f(x) = 2ημx − x .
Γ1. Να βρείτε τα ακρότατα της f (τοπικά και ολικά).
Μονάδες 5
Γ2. Να αποδείξετε ότι για κάθε xo∈[0, π] η γραφική παράσταση της f και η εφαπτομένη της στο A(xo, f(xo))
έχουν ένα μόνο κοινό σημείο.
Μονάδες 5
π
Γ3. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα 0
f (x)συνx dx .
Μονάδες 8
f (x)
Γ4. α) Να αποδείξετε ότι lim  1 . (μονάδες 2)
x 0 x
β) Να υπολογίσετε το lim  f (x)  f (2x)  ln x  . (μονάδες 5)

x 0
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 14 2018
Έχουμε ένα σύρμα μήκους 8m, το οποίο κόβουμε σε δύο τμήματα. Με το ένα από αυτά, μήκους x m,
κατασκευάζουμε τετράγωνο και με το άλλο κύκλο.
Γ1. Να αποδείξετε ότι το άθροισμα των εμβαδών των δύο σχημάτων σε τετραγωνικά μέτρα, συναρτήσει του
x, είναι
 π + 4  x 2 - 64x + 256 , x∈(0,8)

Εx =
16π
Μονάδες 5

Γ2. Να αποδείξετε ότι το άθροισμα των εμβαδών των δύο σχημάτων ελαχιστοποιείται, όταν η πλευρά του
τετραγώνου ισούται με την διάμετρο του κύκλου.
Μονάδες 10
Γ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος με τον οποίο μπορεί να κοπεί το σύρμα μήκους 8m, ώστε το
άθροισμα των εμβαδών των δύο σχημάτων να ισούται με 5m2.
Μονάδες 10
Έστω συνάρτηση f , ορισμένη και παραγωγίσιμη στο διάστημα [0, 3], για την οποία γνωρίζετε τα εξής:
 Η γραφική παράσταση της f′ δίνεται στο παρακάτω σχήμα:
 f  0   2, f 1  0
 Το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται μεταξύ τη γραφικής παράστασης της f΄ και των ευθειών x=0
και x=3 ισούται με 8 τ.μ.
 Η f δεν ικανοποιεί τις υποθέσεις του θεωρήματος ενδιάμεσων τιμών στο διάστημα [0, 3].
f (x) x
Γ1. Να αποδείξετε ότι f(3) = 2, f(2) = − 2 και να βρείτε, αν υπάρχουν τα, lim , lim
x 1 ln x x  0 f (x)  2
δικαιολογώντας τις απαντήσεις σας.
Μονάδες 8
Γ2. Να προσδιορίσετε τα διαστήματα στα οποία η f είναι γνησίως αύξουσα, γνησίως φθίνουσα, κυρτή, κοίλη
και τις θέσεις τοπικών ακροτάτων και σημείων καμπής της f .
Μονάδες 8

1
Γ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό xο∈(2,3) για το οποίο δεν υπάρχει το το όριο lim .
x  x0 f(x)
Μονάδες 5
Γ4. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της f .
Μονάδες 4
ΘΕΜΑ 16 2017
 π π
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  ημx, x [0, π] και το σημείο Α   ,  .
 2 2
Γ1. Να αποδείξετε ότι υπάρχουν ακριβώς δύο εφαπτόμενες (ε1), (ε2) της γραφικής παράστασης της f που
άγονται από το Α, τις οποίες και να βρείτε.
Μονάδες 8
Γ2. Αν (ε1): y  x και (ε2): y  x  π είναι οι ευθείες του ερωτήματος Γ1, τότε να σχεδιάσετε τις(ε1), (ε2)
Ε1 π 2
και τη γραφική παράσταση της f, και να αποδείξετε ότι   1 , όπου:
Ε2 8
 Ε1 είναι το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f και τις ευθείες
(ε1), (ε2), και
 Ε2 είναι το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f και τον άξονα x'x.
Μονάδες 6
f (x)  x
Γ3. Να υπολογίσετε το όριο lim .
x  π f (x)  x  π
Μονάδες 4
e f (x)
Γ4. Να αποδείξετε ότι: 
1 x
 e 1 π
Μονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f:ℝ→ℝ με f(x) = x3 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνάρτηση 1-1 (μονάδες 2) και να βρείτε την αντίστροφη συνάρτηση f -1
(μονάδες 4).

Μονάδες 6
 1 
Γ2. Να αποδείξετε ότι για κάθε x  0 ισχύει: f (ημx)  f  x  x 3  .
 6 
Μονάδες 9
Γ3. Ένα σημείο Μ κινείται κατά μήκος της καμπύλης y  x3 , x  0 με x  x  t  και y  y  t  . Να βρείτε σε
ποιο σημείο της καμπύλης ο ρυθμός μεταβολής της τεταγμένης y(t) του Μ είναι ίσος με το ρυθμό μεταβολής
της τετμημένης x(t), αν υποτεθεί ότι x΄ t   0 για κάθε t  0 .
Μονάδες 4
f (x)g  x  dx .
1
Γ4. Αν g: ℝ→ℝ είναι συνεχής και άρτια συνάρτηση, να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα 
1
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 18 2016
Γ1. Να λύσετε την εξίσωση ex  x 2  1  0 , x  R .

2
Μονάδες 4
 
2
Γ2. Να βρείτε όλες τις συνεχείς συναρτήσεις f : R  R που ικανοποιούν την σχέση f (x)  e  x  1
2
2 x 2
για κάθε x  R και να αιτιολογήσετε την απάντηση σας.
Μονάδες 8
Γ3. Αν f (x)  e x  x 2  1 , x  R , να αποδειχθεί ότι η f είναι κυρτή.

2
Μονάδες 4
Γ4. Αν f είναι η συνάρτηση του ερωτήματος Γ3 , να λυθεί η εξίσωση
f  x  3  f  x   f  x  3  f  x  , x [0, ) .
Μονάδες 9

ΘΕΜΑ 19 2015
ex
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  ,x .
x 1
2
Γ1. Να μελετήσετε την f ως προς την μονοτονία και να αποδείξετε ότι το σύνολο των τιμών είναι το διάστημα
(0, ) .
e2
Γ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f (e3 x (x 2  1))  έχει στο σύνολο τιμών των πραγματικών αριθμών μία
5
ακριβώς ρίζα.
Έστω F είναι μια αρχική της f στο σύνολο των πραγματικών αριθμών.
4
Γ3. Να αποδείξετε ότι:  f (t)dt  2f (4), για κάθε   0

2
 F(4x)  F(2x)
 , x0
g(x)   x
Γ4. Δίνεται η συνάρτηση 2, . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g είναι γνησίως
x0
.
αύξουσα στο  0,   .
ΘΕΜΑ 20 2014
Δίνεται η συνάρτηση h  x   x  ln  e x  1 , x  R
Γ1. Να μελετήσετε την h ως προς την κυρτότητα.
Μονάδες 5
h  2h (x)  e
Γ2. Να λύσετε την ανίσωση e  , x∈ℝ
e 1
Μονάδες 7
Γ3. Να βρείτε την οριζόντια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της h στο +∞ , καθώς και την πλάγια
ασύμπτωτή της στο -∞.
Μονάδες 6
Γ4. Δίνεται η συνάρτηση   x   ex  h  x   ln 2  , x  R . Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται
από τη γραφική παράσταση της φ(x), τον άξονα x΄x και την ευθεία x = 1. Μονάδες 7

 ln x
e x , x  0
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  

0 , x0
Γ1. Να εξετάσετε αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο σημείο x0 = 0
Μονάδες 4
Γ2. Να βρείτε το σύνολο τιμών της συνάρτησης f
Μονάδες 7
Γ3. i) Να αποδείξετε ότι, για x > 0, ισχύει η ισοδυναμία f(x) = f(4) ⟺ x4 = 4x
(μονάδες 2)
ii) Nα αποδείξετε ότι η εξίσωση x4 = 4x, x > 0,έχει ακριβώς δύο ρίζες, τις x1 =2 και x2 = 4
(μονάδες 6)
Μονάδες 8
Γ4. Αν F μια παράγουσα της f στο  0,   η οποία διέρχεται από το σημείο Α(2,0) , να αποδείξετε ότι
υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ∈(2,4) τέτοιο, ώστε f ()  F()  f ()  

2  f () .
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 22 2013
Θεωρούμε τις συναρτήσεις f ,g : R  R, με f παραγωγίσιμη τέτοιες ώστε:
 (f (x)  x)(f (x)  1)  x, για κάθε x 
 f (0)  1 και
3x 2
 g(x)  x 3  1
2
Γ1. Να αποδείξετε ότι f (x)  x 2  1  x, x  .

Γ2. Να βρείτε το πλήθος των πραγματικών ριζών της εξίσωσης f (g(x))  1
     
Γ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα x 0   0,  τέτοιο ώστε: F(0)  F  x 0    f  x 0   x 0
 4  4  4

Έστω η παραγωγίσιμη συνάρτηση f: ℝ ⟶ ℝ για την οποία ισχύουν:
 2xf (x)  x 2  f (x)  3  f (x) για κάθε x∈ℝ
1
 f (1) 
2
x3
Γ1. Να αποδείξετε ότι f (x)  , x και στη συνέχεια ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως
x2  1
αύξουσα στο ℝ
Μονάδες 6
Γ2. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f του ερωτήματος Γ1.
Μονάδες 4
Γ3. Να λύσετε στο σύνολο των πραγματικών αριθμών την ανίσωση: f  5(x 2  1)3  8   f 8(x 2  1) 2 
Μονάδες 7
Γ4. Αν F μία παράγουσα της f στο ℝ η οποία έχει ρίζα τον αριθμό 0, να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα,
τουλάχιστον, ξ∈(0, 1) τέτοιο, ώστε F  3       3 2  1  f (3  )
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 24 2012
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  (x  1)ln x  1, x  0 .
Γ1.Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο διάστημα Δ1   0,1 και γνησίως αύξουσα
στο διάστημα Δ 2  1,   . Στη συνέχεια να βρείτε το σύνολο τιμών της f.
Μονάδες 6
Γ2.Να αποδείξετε ότι η εξίσωση x x 1  e2013 , x  0 έχει ακριβώς δύο θετικές ρίζες.
Μονάδες 6

Γ3.Αν x1, x1 με x1  x 2 είναι οι ρίζες της εξίσωσης του ερωτήματος Γ2, να αποδείξετε ότι υπάρχει τέτοιο,
x 0  (x1 , x 2 ) ώστε f (x 0 )  f (x 0 )  2012 .
Μονάδες 6
Γ4. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης
g(x)  f (x)  1 με x  0 , τον άξονα x΄x και την ευθεία x  e .
Μονάδες 7
Έστω η συνεχής συνάρτηση f:ℝ→ℝ, για την οποία ισχύει: xf (x)  1  ex για κάθε x  R .
 ex  1
 , x0
Γ1.Να αποδείξετε ότι f (x)   x .
1 
 , x 0
Μονάδες 6
Γ2.Να αποδείξετε ότι ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση f 1 και να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
Μονάδες 6
Γ3.Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο Α(0,f(0)). Στη
συνέχεια, αν είναι γνωστό ότι η f είναι κυρτή, να αποδείξετε ότι η εξίσωση 2f (x)  x  2 , x  R έχει ακριβώς
μία λύση.
Μονάδες 8
Γ4.Να βρείτε το lim  x(ln x)ln f  (x)   .

x 0
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 26 2011
∆ίνεται η συνάρτηση f : R → R , δύο φορές παραγωγίσιμη στο R , με f΄(0)=f(0)=0, η οποία
ικανοποιεί τη σχέση : ex  f   x   f   x   1  f   x   xf   x  για κάθε x ∈ R.
Γ1. Να αποδείξετε ότι: f  x   ln  e x  x  x ∈ R Μονάδες 8
Γ2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα . Μονάδες 3

Γ3. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της f έχει ακριβώς δύο σημεία καμπής.
Μονάδες 7
 
Γ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση ln  e x  x   x έχει ακριβώς μία λύση στο διάστημα  0, 
 2
Μονάδες 7
Ένα κινητό Μ κινείται κατά μήκος της καμπύλη f (x)  x , x  0 .

Ένας παρατηρητής βρίσκεται στη θέση Π(0, 1) ενός συστήματος συντεταγμένων Οxy και παρατηρεί το
κινητό από την αρχή Ο, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Δίνεται ότι ο ρυθμός μεταβολής της τετμημένης του κινητού για κάθε χρονική στιγμή t, t≥0 είναι
x΄(t)=16m/min.
Γ1. Να αποδείξετε ότι η τετμημένη του κινητού, για κάθε χρονική στιγμή t, t≥0 δίνεται από τον τύπο: x(t)=16t
Μονάδες 5
Γ2. Να αποδείξετε ότι το σημείο της καμπύλης μέχρι το οποίο ο παρατηρητής έχει οπτική επαφή με το κινητό
είναι το Α(4, 2) και, στη συνέχεια, να υπολογίσετε πόσο χρόνο διαρκεί η οπτική επαφή.
Μονάδες 6
Γ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου Ω που διαγράφει η οπτική ακτίνα ΠΜ του παρατηρητή από το
σημείο Ο μέχρι το σημείο Α. Μονάδες 6
 1
Γ4. Να αποδείξετε ότι υπάρχει χρονική στιγμή t 0   0,  κατά την οποία η απόσταση d = (ΠΜ) του
 4
παρατηρητή από το κινητό γίνεται ελάχιστη. Μονάδες 7
Να θεωρήσετε ότι το κινητό Μ και ο παρατηρητής Π είναι σημεία του συστήματος συντεταγμένων Οxy.

ΘΕΜΑ 28 2010
Δίνεται η συνάρτηση f  x   2x  ln  x 2  1 , x 
Γ1. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τη συνάρτηση f. Μονάδες 5

  3x  2 2  1 
Γ2. Να λύσετε την εξίσωση: 2  x  3x  2   ln 
2
 Μονάδες 7
 x  1 
4
Γ3.Να αποδείξετε ότι η f έχει δύο σημεία καμπής και ότι οι εφαπτόμενες της γραφικής παράστασης της f στα
σημεία καμπής της τέμνονται σε σημείο του άξονα y΄y.
Μονάδες 6
1
Γ4. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα  xf (x)dx

1
Μονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f  x    x – 2  lnx  x – 3, x  0 .
Γ1. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f. Μονάδες 5
Γ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο διάστημα (0,1] και γνησίως αύξουσα στο
διάστημα [1, +∞). Μονάδες 5
Γ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει δύο ακριβώς θετικές ρίζες. Μονάδες 6
Γ4. Αν x1, x2 είναι οι ρίζες του ερωτήματος Γ3 με x1  x 2 , να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικός αριθμός
ξ   x1 , x 2  τέτοιος, ώστε ξ  f΄ ξ  – f  ξ   0 και ότι η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της
συνάρτησης f στο σημείο Μ(ξ, f(ξ)) διέρχεται από την αρχή των αξόνων. Μονάδες 9
ΘΕΜΑ 30 2009
∆ίνεται η συνάρτηση f (x)  a x  ln(x  1), x>-1 Όπου α>0 και   1
Γ1. Αν ισχύει f (x)  1 για κάθε x>-1 να αποδείξετε ότι α = e Μονάδες 8
Για α = e,
Γ2. να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή. Μονάδες 5
Γ3. να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο διάστημα  1,0 και γνησίως αύξουσα στο
διάστημα  0,   Μονάδες 6

f ()  1 f (  )  1
Γ4. αν β, γ ∈  1,0    0,   , να αποδείξετε ότι η εξίσωση   0 έχει τουλάχιστον μια ρίζα
x 1 x2
στο (1, 2) Μονάδες 6
∆ίνεται η συνάρτηση f (x)  ln[ λ  1 x 2  x  1]  ln(x  2), x  – 1 όπου λ ένας πραγματικός αριθμός με
λ 1 .
Γ1. Να προσδιορίσετε την τιμή του λ, ώστε να υπάρχει το όριο lim f (x) και να είναι πραγματικός αριθμός.
x 
Μονάδες 5
Έστω ότι λ = -1
Γ2. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τη συνάρτηση f και να βρείτε το σύνολο τιμών της. Μονάδες 10
Γ3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f Μονάδες 6
2
Γ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) + α = 0 έχει μοναδική λύση για κάθε πραγματικό αριθμό α με   0
Μονάδες 4
ΘΕΜΑ 32 2008
 x ln x, x  0
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  
0, x 0
Γ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι συνεχής στο 0. Μονάδες 3

Γ2. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τη συνάρτηση f και να βρείτε το σύνολο τιμών της. Μονάδες 9
α
Γ3. Να βρείτε το πλήθος των διαφορετικών θετικών ριζών της εξίσωσης x  e x για όλες τις πραγματικές
τιμές του α. Μονάδες 6
Γ4. Να αποδείξετε ότι ισχύει f΄ x  1  f  x  1  f  x  , για κάθε x > 0 . Μονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  x 2 – 2lnx , x  0 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι ισχύει: f  x   1 για κάθε x  0 . Μονάδες 6

 ln x
 f(x) , x 0

g(x)  


 k , x 0
Γ3. Έστω η συνάρτηση
i. Να βρείτε την τιμή του k έτσι ώστε η g να είναι συνεχής. Μονάδες 6
1
ii. Αν k   , τότε να αποδείξετε ότι η g έχει μία, τουλάχιστον, ρίζα στο διάστημα (0,e).
2
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 34 2007
π
Δίνεται η συνάρτηση f  x   x 3 – 3x – 2ημ 2θ όπου θ  R μια σταθερά με θ  κπ+ , κ
2
Γ1. Να αποδειχθεί ότι η f παρουσιάζει ένα τοπικό μέγιστο, ένα τοπικό ελάχιστο και ένα σημείο καμπής.
Μονάδες 7
Γ2. Να αποδειχθεί ότι η εξίσωση f  x   0 έχει ακριβώς τρεις πραγματικές ρίζες.
Μονάδες 8
Γ3. Αν x1, x2 είναι οι θέσεις των τοπικών ακρότατων και x3 η θέση του σημείου καμπής της f, να αποδειχθεί
ότι τα σημεία Α(x1, f(x1)), B(x2, f(x2)) και Γ(x3, f(x3)) βρίσκονται στην ευθεία y  –2x – 2ημ 2θ .
Μονάδες 3
Γ4. Να υπολογισθεί το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f
και την ευθεία y  –2x – 2ημ 2θ .
Μονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  ex  eln x, x  0 .
Γ1. Να αποδειχθεί ότι η συνάρτηση f(x) είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα (1, +∞).
Μονάδες 10
Γ2. Να αποδειχθεί ότι ισχύει f(x) ≥ e για κάθε x > 0. Μονάδες 7

4
Γ3. Να αποδειχθεί ότι η εξίσωση F(x 2  3)  F(x 2  1)   f(t)dt έχει ακριβώς μία ρίζα στο διάστημα (0, +∞),
2
όπου F μια παράγουσα της f στο (0, ) . Μονάδες 8

ΘΕΜΑ 36 2005
Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο f  x   eλ χ , λ  0 .
Γ1. Δείξτε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα . Μονάδες 3

Γ2. Δείξτε ότι η εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f, η οποία διέρχεται από την αρχή
των αξόνων, είναι η y = λex. Βρείτε τις συντεταγμένες του σημείου επαφής Μ. Μονάδες 7
Γ3. Δείξτε ότι το εμβαδόν Ε(λ) του χωρίου, το οποίο περικλείεται μεταξύ της γραφικής παράστασης της f, της
e2
εφαπτομένης της στο σημείο Μ και του άξονα y΄y, είναι Ε(λ) = . Μονάδες 8
2λ
λ 2  Ε(λ)
Γ4. Υπολογίστε το lim . Μονάδες 7
λ   2  ημλ
Δίνεται η συνάρτηση f, η οποία είναι παραγωγίσιμη στο R με f΄ x   0 για κάθε x  R .
Γ1. Να δείξετε ότι η f είναι “1-1”. Μονάδες 7

Γ2. Αν η γραφική παράσταση Cf της f διέρχεται από τα σημεία Α(1,2005) και Β(-2,1), να λύσετε την εξίσωση
f 1  -2004  f(x 2  8)   2 . Μονάδες 9
Γ3. Να δείξετε ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα σημείο Μ της C , στο οποίο η εφαπτομένη της C είναι κάθετη
f f
1
στην ευθεία (ε): y   x  2005 . Μονάδες 9
668
ΘΕΜΑ 38 2004
3
Δίνεται η συνάρτηση g  x   e x f  x  , όπου f συνάρτηση παραγωγίσιμη στο R και f  0   f    0 .
2
 3
Γ1. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ   0,  τέτοιο ώστε f ΄ ξ   f  ξ  . Μονάδες 8
 2
0
Γ2. Εάν f(x)=2x2−3x, να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα Ι(α) =  α
g(x)dx , α R Μονάδες 8
Γ3. Να βρείτε το όριο lim () Μονάδες 9



ΘΕΜΑ 39 2003
Έστω η συνάρτηση f (x)  x 5  x 3  x .
Γ1. Να μελετήσετε την f ως προς την μονοτονία και τα κοίλα και να αποδείξετε ότι η f έχει αντίστροφη
συνάρτηση. Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι f (ex )  f (1  x) για κάθε x  R . Μονάδες 6
Γ3. Να αποδείξετε ότι η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f στο σημείο (0,0) είναι ο άξονας
συμμετρίας των γραφικών παραστάσεων της f και της
f–1. Μονάδες 5
Γ4. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f–1, τον άξονα
των x και την ευθεία με εξίσωση x=3. Μονάδες 8
Δίνεται η συνάρτηση f(x) = x 2  1 - x .
Γ1. Να αποδείξετε ότι lim f(x)  0 . Μονάδες 5

x
Γ2. Να βρείτε την πλάγια ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της f, όταν το x τείνει στο  .
Μονάδες 6
Γ3. Να αποδείξετε ότι f ΄(x)  x 2  1  f(x)  0 . Μονάδες 6
1
 
1
Γ4. Να αποδείξετε ότι  0
x2  1
dx = ln 2 1 .
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 41 2002
Έστω οι συναρτήσεις f, g με πεδίο ορισμού το R . Δίνεται ότι η συνάρτηση της σύνθεσης fog είναι 1-1.
Γ1. Να δείξετε ότι η g είναι 1-1. Μονάδες 7
Γ2. Να δείξετε ότι η εξίσωση: g  f (x)  x 3  x   g  f (x)  2x  1 έχει ακριβώς δύο θετικές και μία
αρνητική ρίζα. Μονάδες 18

ΘΕΜΑ 42 2001
 αx 2 , x 3

Έστω f μια πραγματική συνάρτηση με τύπο: f(x)   1-e x-3
 , x  3
 x 3
Γ1. Αν η f είναι συνεχής, να αποδείξετε ότι α = –1/9. Μονάδες 9

Γ2. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης Cf της συνάρτησης f στο σημείο
Α(4, f(4)). Μονάδες 7
Γ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f,
τον άξονα x΄x και τις ευθείες x = 1 και x = 2. Μονάδες 9
x  , x 1


Δίνεται η συνάρτηση f (x)   x 1  ln(x  1), x  1, 2 ,όπου αR. .
 1  e 


1  ex 1
Γ1. Να υπολογίσετε το όριο lim Μονάδες 7
x 1 x 1
Γ2. Να βρείτε το αΙR ώστε η συνάρτηση f να είναι συνεχής στο x o  1 . Μονάδες 11
Γ3. Για   1 να δείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ(1,2) τέτοιο, ώστε η εφαπτομένη της γραφικής
παράστασης της f στο Α(ξ,f(ξ)) να είναι παράλληλη προς τον άξονα x΄x. Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 44 2000 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ
Δίνεται η συνάρτηση f με:
 x 2 - 8x  16 , 0x5
f(x)   2
 (α  β ) ln(x - 5  e)  2(α  1) e , x5
2 5-x
Γ1. Να βρεθούν τα, lim f(x) , lim f(x) . Μονάδες 6

x  5 x  5
Γ2. Να βρεθούν τα α, βR, ώστε η συνάρτηση f να είναι συνεχής στο x0 = 5. Μονάδες 10

Γ3. Για τις τιμές των α, β του ερωτήματος Β να βρείτε το lim f(x) . Mονάδες 9
x  

ΘΕΜΑ 45 2000 ΘΕΤΙΚΗ
Η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο κλειστό διάστημα [0,1] και ισχύει f ΄(x)  0 για κάθε x   0,1 .Aν
f(0) = 2 και f(1) = 4, να δείξετε ότι:
Γ1. η ευθεία y = 3 τέμνει τη γραφική παράσταση της f σ' ένα ακριβώς σημείο με τετμημένη x0(0,1).
Μονάδες 7
f (1 / 5)  f (2 / 5)  f (3 / 5)  f (4 / 5)
Γ2. υπάρχει x1(0,1), τέτοιο ώστε f (x1 ) = Μονάδες 12
4
Γ3. υπάρχει x2(0,1), ώστε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f στο σημείο Μ(x2,f(x2)) να είναι
παράλληλη στην ευθεία y  2x  2000 . Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 46 2000 ΕΠΑΝ ΘΕΤΙΚΗΣ
Δίνεται η συνάρτηση f, συνεχής στο σύνολο των πραγματικών αριθμών, για την οποία ισχύει
f(x)- e2x  1
lim =5 .
x 0 ημ2x
Γ1. Να βρείτε το f (0) . Μονάδες 7
Γ2. Να δείξετε ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο σημείο x 0  0 . Μονάδες 9
Γ3. Αν h(x)  e x f (x) , να δείξετε ότι οι εφαπτομένες των γραφικών παραστάσεων των f και h στα σημεία
  0,f (0)  και   0, h(0)  αντίστοιχα είναι παράλληλες. Μονάδες 9
ΘΕΜΑ 47 2000 ΕΠΑΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ
x 2 - 3x  2
Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο f(x) = , όπου α πραγματικός αριθμός.
x-α
Γ1. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού α, ώστε η συνάρτηση f να έχει κατακόρυφη ασύμπτωτη την
ευθεία x = 4. Μονάδες 5
Γ2. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού α, ώστε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f στο
σημείο Μ(1,0) να διέρχεται από το σημείο Α(-2,3). Μονάδες 10
Γ3. Αν α > 2, να δείξετε ότι υπάρχει αριθμός x0  (1,2) τέτοιος, ώστε η εφαπτομένη της γραφικής
παράστασης της f στο σημείο με τετμημένη x0 να είναι παράλληλη προς τον άξονα x΄x. Μονάδες 10

ΘΕΜΑΤΑ Δ
ΘΕΜΑ 1 2023
1
Δίνεται συνάρτηση f :  0, 2   με τύπο: f  x   ln  2  x    κ , όπου κ  για την οποία ισχύει :
x
f  x   2x
lim   .
x 1 x 1
Δ1. Να αποδείξετε ότι κ  3 .

Μονάδες 4
Δ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει ακριβώς δύο ρίζες x1 , x 2 με x1  1  x 2 (μονάδες 4) και στη
1
συνέχεια να αποδείξετε ότι x1  (μονάδες 2).
3
Μονάδες 6
Στα παρακάτω ερωτήματα, x 1 και x 2 είναι οι ρίζες που αναφέρονται στο ερώτημα Δ2.
Δ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό σημείο Μ  ξ,f  ξ   , με ξ   0,1 , στο οποίο η κλίση της γραφικής
1
3f  
παράστασης της συνάρτησης f, ισούται με 3 .
1  3x1
Μονάδες 6
Δ4. Αν επιπλέον F και G είναι δύο αρχικές συναρτήσεις της συνάρτησης f στο διάστημα (0,2) με
F  x1   G  x 2   0 , να αποδείξετε ότι:
i) F  x 2   G  x1   0 (μονάδες 4)
ii) Η εξίσωση x1F  x   x 2 G  x   x1  x 2  2x έχει ακριβώς μία λύση στο διάστημα  x1 , x 2  (μονάδες 5)
Μονάδες 9

 ex , x0
Δίνεται η συνάρτηση f :  με f  x     x .
 e  2 , x  0

Δ1. Να αποδείξετε ότι η εφαπτομένη (ε) της γραφικής παράστασης της f σε σημείο Α  x1 ,f  x1   με x1  0 , η
οποία διέρχεται από την αρχή των αξόνων O  0,0  , έχει εξίσωση y  e  x .
Μονάδες 5

Δ2. Να αποδείξετε ότι η ευθεία (ε) του ερωτήματος Δ1 και η γραφική παράσταση της f έχουν, εκτός από το
σημείο επαφής Α, ακριβώς ένα ακόμα κοινό σημείο Β  x 0 ,f  x 0   .
Μονάδες 8
Δ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f και την
εφαπτομένη της, (ε) του ερωτήματος Δ1, ανάμεσα στις ευθείες x  x 0 και x  1 . Να δώσετε την απάντησή
σας ως συνάρτηση του x 0 .
Μονάδες 6
Δ4. Δύο κινητά ξεκίνησαν ταυτόχρονα από το σημείο B του ερωτήματος Δ2. Το ένα κινήθηκε κατά μήκος
του ευθύγραμμου τμήματος BΟ, όπου Ο είναι η αρχή των αξόνων, και το άλλο κινήθηκε κατά μήκος της
γραφικής παράστασης της f , έτσι ώστε οι τεταγμένες των θέσεών τους να παραμένουν ίσες μεταξύ τους κάθε
χρονική στιγμή. Ποια είναι η μέγιστη δυνατή απόσταση ανάμεσα στα κινητά κατά τη διάρκεια της κίνησής
τους;
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 3 2022
Δίνεται η συνάρτηση f :  0,    R με τύπο: f (x)  x  ln(3x)
Δ1. i) Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f (x)  0 έχει ακριβώς δύο ρίζες x1 , x 2 , με x1  1  x 2 .
(μονάδες 6)
ii) Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή. (μονάδες 2)
Μονάδες 8
Στα παρακάτω ερωτήματα, x1, x2 είναι οι ρίζες που αναφέρονται στο ερώτημα Δ1.
Δ2. Αν E είναι το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f και
1
τον άξονα x΄x, να αποδείξετε ότι: E  (x1  x 2 )(x1  x 2  2)
2
Μονάδες 7
Δ3. Να αποδείξετε ότι: f (2  x1 )  0 .
Μονάδες 4
Δ4. Να εξετάσετε αν η εξίσωση: 2f (x)  ln 3  1  f (x 2 )(x  x 2 ) έχει λύση.
Μονάδες 6


 x 3  3x  1 ,  1  x  0

Δίνεται η συνάρτηση f με f  x    2
 xx , 0 x
 e
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνεχής αλλά μη παραγωγίσιμη στο x 0  0 .

Μονάδες 6
Δ2. i. Να βρείτε τα κρίσιμα σημεία της f (μονάδες 3).
ii. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f (μονάδες 5).
Μονάδες 8
 2  2 2f  α   3f  β 
Δ3. Να αποδείξετε ότι για κάθε α, β   1,  υπάρχει ξ   1,  τέτοιο ώστε f  ξ  
 e  e 5
Μονάδες 5
2 1
 2 e  1 e
2
Δ4. Να αποδείξετε ότι  1
e
xf  x  dx       .
e e e
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 5 2021
1
Δ1. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση: nx  (1) έχει μοναδική ρίζα, x 0 , η οποία ανήκει στο 1,e  .
x
Μονάδες 4
Στα παρακάτω ερωτήματα να θεωρήσετε ότι το x 0 είναι η μοναδική ρίζα της εξίσωσης (1) και η συνάρτηση
f :  0,    έχει τύπο f  x    n x 0  x  1  n x  1 .
Δ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει ελάχιστο στο x 0 , το f  x 0   0 .
Μονάδες 6
Δ3. Να αποδείξετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
x 1
x 
g  x   x  e , x  R και h  x    0 
x
,x έχουν ένα μόνο κοινό σημείο, στο οποίο έχουν και κοινή
 e 

Μονάδες 8
Δ4. Έστω η συνάρτηση  :  0,    , συνεχής, με f  x   g  x  , για κάθε x  0 . Θεωρούμε τα σημεία
A  x,f  x   και B  x,   x   , με x  0 . Αν η απόσταση των σημείων A και B γίνεται ελάχιστη στο
x  x 0 , να δείξετε ότι το x 0 είναι κρίσιμο σημείο της συνάρτησης .
Μονάδες 7
Δίνεται η συνάρτηση f : R  R με τύπο f (x)  ex και συνάρτηση g : R  R με τύπo
g(x)  x 2  αx, αR , για την οποία το όριο lim g(x)  αx υπάρχει στο ℝ.
x 
Δ1. Να αποδείξετε ότι α  1 . Μονάδες 6
Δ2. Να αποδείξετε ότι η μοναδική εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f που διέρχεται
από το σημείο Μ(-1,0) είναι η ευθεία ε : y = x + 1 (μονάδες 3).
Στη συνέχεια, να αποδείξετε ότι η ευθεία (ε) εφάπτεται και στη γραφική παράσταση της συνάρτησης g
(μονάδες 3).
Μονάδες 6
Δ3. Να αποδείξετε ότι f (x)  g  x  , για κάθε x  R .
Μονάδες 6
f (x  1)  x f (x)  g  x 
Δ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση:   0, k  R  1 έχει μία τουλάχιστον ρίζα στο
xk x  k 1
διάστημα (k,k  1) .
Μονάδες 7
Δίνονται η συνάρτηση f:ℝ→ℝ με τύπο f  x   e x  x 2 – ex –1 .
Δ1. Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό x o   0,1 στην οποία η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο. Στη
συνέχεια να αποδείξετε ότι f (x 0 )  x 02  e  2x 0  e  1 .

Μονάδες 7
 1  1 
Δ2. Να υπολογίσετε το όριο lim   ημ    , όπου xο το σημείο του ερωτήματος Δ1 που
  x - xo  
x  xo f(x) - f(x )
o
η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο.
Μονάδες 6
Δ3. Αν xο είναι το σημείο του ερωτήματος Δ1 που η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο, να αποδείξετε ότι η
εξίσωση f  x   x  x ο για x  (x o ,1) έχει μοναδική ρίζα ρ.
Μονάδες 5
Δ4. Αν xο είναι το σημείο του ερωτήματος Δ1 που η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο και ρ είναι η ρίζα της
εξίσωσης του ερωτήματος Δ3, να αποδείξετε ότι f (x ο )  f (ρ)  f ΄(k)  1 για κάθε k∈ (ρ, 1)
Μονάδες 7
 π
Έστω παραγωγίσιμη συνάρτηση f :  0,   για την οποία ισχύουν :
 2
 π
 f  x   συν 3 x  f   x   συν 2 x  ημx  1  0 , για κάθε x   0,  ,
 2
 π 62 3
 f  .
3 3
 π
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g  x   f  x   ημx  εφx , x   0,  είναι σταθερή. Στη συνέχεια να
 2
1 1  π
αποδείξετε ότι f  x    , x   0,  .
ημx συνx  2
Μονάδες 6
π
Δ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει μοναδικό ολικό ελάχιστο στο x 0  το οποίο και να
4
βρείτε.
Μονάδες 6

 π
Δ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   3 2 στο διάστημα  0,  έχει ακριβώς δύο ρίζες 1 , 2 , με
 2
1  2
Μονάδες 6
Δ4. Να αποδείξετε ότι f    2  4 2  π   4 2 , όπου 2 η ρίζα του ερωτήματος Δ3.
Μονάδες 7
Δίνονται οι συναρτήσεις
f (x)  x nx – n(λx) , x   0,   , λ   0,   και g(x)  x x , x   0,   .
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει ελάχιστο στο x  1 , το οποίο και να βρείτε. Στην
συνέχεια, να βρείτε την ευθεία στην οποία ανήκει το σημείο ακρότατου της f, καθώς το λ μεταβάλλεται
στο (0, )
Μονάδες 5
Δ2. Να βρείτε τη μεγαλύτερη τιμή του λ  0 για την οποία ισχύει
x x  λx , για κάθε x > 0.
Μονάδες 5
Για τα ερωτήματα Δ3 και Δ4 θεωρήστε ότι x x  λx .
Δ3. Να αποδείξετε ότι η ευθεία y  λx είναι η μοναδική εφαπτομένη της γραφικής παράστασης C g της g, η
οποία διέρχεται από την αρχή των αξόνων.
Μονάδες 6
x x , x  0
Δ4. Θεωρούμε επιπλέον τη συνάρτηση h(x)   .
1 , x  0
i) Να αποδείξετε ότι η h είναι συνεχής (μονάδες 3)
 2
1  2
ii) Η εξίσωση x 2020 3  2 g(t)dx  (1  x)  h(1  t)dx έχει μία τουλάχιστον ρίζα στο διάσημα (0.1)
1
(μονάδες 6)

Μονάδες 9
 π π  π π
Έστω f :   ,   μια συνεχής συνάρτηση τέτοια, ώστε για κάθε x    ,  να ισχύει :
 2 2  2 2
x  f  x   συνx  1 .
 συνx  1  π   π
 , x    ,0    0, 
Δ1. Να αποδείξετε ότι f  x    x  2   2
 , x 0
 0
Μονάδες 3
π
2
Δ2. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα I   f  x  dx .
π

2
Μονάδες 4
 π π
Δ3. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο διάστημα   ,  .
 2 2
Μονάδες 7
 π π
Δ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση 2020  συνx  x  2020 έχει ακριβώς δύο ρίζες στο διάστημα   ,  .
 2 2
Μονάδες 4
 π π
Δ5. Έστω F μια αρχική συνάρτηση της f στο διάστημα   ,  με F  0    , όπου ρ η μεγαλύτερη ρίζα της
 2 2
 π π
εξίσωσης του ερωτήματος (Δ4). Να αποδείξετε ότι για κάθε x    ,  ισχύει :
 2 2
π  F x   2  x .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 11 2019
Δίνονται η συνάρτηση f : R  R με τύπο f  x    x  1 n  x 2  2x  2   αx  β, α,β  R και η ευθεία
(ε): y  2x  2 , η οποία εφάπτεται στη γραφική παράσταση της f στο σημείο της A(1,1).
Δ1. Να αποδείξετε ότι α  1, β  2

Μονάδες 4
Δ2. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, την ευθεία (ε) και
τις ευθείες x  1 και x  2 .
Μονάδες 5
Δ3. i. Nα αποδείξετε ότι f (x)  1 , για κάθε x  R . (Μονάδες 3)
 1 3
ii. Nα αποδείξετε ότι f  λ    λ  (λ  1)ln(λ2  2λ  2)  ,για κάθε λR . (Μονάδες 5)
 2 2
Μονάδες 8
Δ4. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της συνάρτησης f και η γραφική παράσταση της συνάρτησης
g(x)  x3  x  2 , x  R έχουν μοναδική κοινή εφαπτομένη και να βρείτε την εξίσωσή της.
Μονάδες 8
x3
Δίνεται η συνάρτηση f : R  R , με τύπο: f (x)  .
3x 2  3x  1
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο ℝ.
Μονάδες 4
Δ2. Να αποδείξετε ότι f (x)  f (1 – x)  1 για κάθε x  R (μονάδες 2) και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι το
εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τον άξονα x΄x και την ευθεία
1
x  1 ισούται με (μονάδες 4).
2
Μονάδες 6
1
Δ3. Να αποδείξετε ότι  2f (x)dx  1 . Μονάδες 6
2
0
 π
Δ4. Να λύσετε στο διάστημα  0,  την εξίσωση f  ημ 2 x   f  συν 2 x   f  εφx  e συνx  ημx  .
 2
Μονάδες 9

ΘΕΜΑ 13 2018
Δίνεται η συνάρτηση f  x  = 2ex-α - x 2 , x∈ℝ με α >1.
Δ1. Να αποδείξετε ότι για κάθε τιμή του α>1 η γραφική παράσταση της συνάρτησης f έχει ακριβώς ένα
σημείο καμπής
Μονάδες 3
Δ2. Να αποδείξετε ότι υπάρχουν μοναδικά x1,x2∈ℝ με x1 < x2, τέτοια ώστε η συνάρτηση f να παρουσιάζει
τοπικό μέγιστο στο x1 και τοπικό ελάχιστο στο x2.
Μονάδες 7
Δ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = f(1) είναι αδύνατη στο (α, x2).
Μονάδες 6
3
32
Δ4. Αν α=2 να αποδείξετε ότι:  f  x  x - 2 dx > -
2
15
Μονάδες 9
ln(x  1)
Δίνεται η συνάρτηση f: (0, +∞) → ℝ, με τύπο: f (x)  .
x
x
Δ1. Να αποδείξετε ότι ln(x  1)  , για κάθε x  0 .
x 1
Μονάδες 5
Δ2. Να αποδείξετε ότι η f αντιστρέφεται και ότι το πεδίο ορισμού της f -1 είναι το διάστημα (0, 1).
Μονάδες 5
Δ3. Να αποδείξετε ότι f (x)  2f (x)  1 , για κάθε x  0 .
Μονάδες 5
f (α) f 1 (α) ημ(πα)

Δ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση    0 , όπου 0  α  1 , έχει ακριβώς δύο ρίζες ως
x 1 x  2 x
προς x, μία στο διάστημα (0, 1) και μία στο διάστημα (1, 2).

Μονάδες 5
Δ5. Αν F είναι μια αρχική συνάρτηση της f στο διάστημα (0, +∞) με F(e) = e⋅ln2, να αποδείξετε ότι
 2e 1 
ln 2  F(1)  ln  
 e 1
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 15 2017

 x
3 4
, x   1,0 
Δίνεται συνάρτηση f (x)   .

 e x
ημx , x  [0, π]
Δ1. Να δείξετε ότι η συνάρτηση είναι συνεχής στο διάστημα [1, π] και να βρείτε τα κρίσιμα σημεία της.
Μονάδες 5
Δ2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα, και να βρείτε το σύνολο τιμών
της.
Μονάδες 6
Δ3. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τη γραφική
παράσταση της g, με g(x)  e5x , x∈ℝ, τον άξονα y'y και την ευθεία x = π.
Μονάδες 6
3π 3π
 
Δ4. Να λύσετε την εξίσωση 16e 4
f (x)  e 4
(4x  3π)2  8 2 .
Μονάδες 8
 ημx π
 x  α ,  2  x  0

Δίνεται συνάρτηση f (x)   2 , x 0 .
 3
 x  3x  2, x  0
2
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f στο διάστημα [0, 2] ικανοποιεί τις υποθέσεις του θεωρήματος μέσης τιμής.
Μονάδες 2

Αν η f είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της, τότε:
Δ2. Να βρείτε την τιμή του α∈ℝ. Μονάδες 2
Δ3. Να μελετήσετε τη μονοτονία της συνάρτησης f . Μονάδες 8
2 3π
Δ4. Να αποδείξετε ότι: π   π f (x)dx  1
 2
2
Μονάδες 7
 π   π 
Δ5. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f   x   f   e x  έχει μοναδική λύση στο (0,1).
 2   2 
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 17 2016
Δίνεται συνάρτηση f ορισμένη και δύο φορές παραγωγίσιμη στο R , με συνεχή δεύτερη παράγωγο , για την
οποία ισχύει ότι:
   f (x)  f ΄΄(x)   x dx  

0
f (x)
 f (R)  R και lim 1
x 0 x
 ef (x)  x  f (f (x))  ex για κάθε x  R .
Δ1. Να δείξετε ότι f ()   (μονάδες 4) και f ΄(0)  1 (μονάδες 3)
Μονάδες 7
Δ2. α) Να δείξετε ότι η f δεν παρουσιάζει ακρότατο στο R (μονάδες 4)
β) Να δείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο R . (μονάδες 4) Μονάδες 6
x  x
Δ3. Να βρείτε το lim Μονάδες 6
x  f (x)
e
f (ln x)
Δ4. Να δείξετε ότι 0  
1
x
dx  2 Μονάδες 6

 ln x
 x 1 , 0  x 1

Δίνεται η συνάρτηση f (x)  1 , x 1 .
 ln x
 , x 1
 x 1
Δ1. Να δείξετε ότι η f είναι συνεχής στο (0,+∞) (μονάδες 3) και να βρείτε, αν υπάρχουν, τις κατακόρυφες
ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της f. (μονάδες 2)
Μονάδες 5
Δ2. Να δείξετε ότι το x0=1 είναι το μοναδικό κρίσιμο σημείο της f.
Μονάδες 8
Δ3. i) Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει μοναδική ρίζα στο (0,+∞).
(μονάδες 3)
ii) Αν Ε είναι το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τον άξονα
των x και τις ευθείες x = 1 και x = x0, όπου x0 η μοναδική ρίζα της εξίσωσης f(x) = 0 στο (0,+∞),
 x 02  2x 0  2
να αποδείξετε ότι E  . (μονάδες 4)
2
Δ4. Αν F είναι μια παράγουσα της f στο [1, +∞) να αποδείξετε ότι  x  1 F  x   xF 1  F  x 2  για κάθε
x  1.
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 19 2015
Έστω η παραγωγίσιμη συνάρτηση f:R→R για την οποία ισχύουν:

 f (x) e f (x )  e  f (x )   2 για κάθε x  και
 f(0) = 0.

Δ1. Να αποδείξετε ότι: f (x)  ln x  x 2  1 , x  . 
Δ2. i. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση f είναι κυρτή ή κοίλη και να προσδιορίσετε το σημείο
καμπής της γραφικής παράστασης της f.
ii. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f,
την ευθεία y = x και τις ευθείες x = 0 και x = 1.

Έστω μια παραγωγίσιμη συνάρτηση f : (0, )  R για την οποία : (x 2  x)f (x)  xf (x)  1, για κάθε
x   0,  
 ln x
 , 0  x 1
Δ.1 Να αποδείξετε ότι: f (x)   x  1
1, x 1
2f (α)
Δ.2 Να αποδείξετε ότι αν ισχύει :  1
f (x) dx  0 τότε   0 .
Δ.3 α) Αν F μια αρχική της f στο (0, ) με F(1)  0, τότε να αποδείξετε πως η F είναι κοίλη.
β) Έστω Ε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της F, τον άξονα
x x και την ευθεία x=3. Να αποδείξετε ότι Ε<2.
Δ.4 Αν G είναι μια αρχική της συνάρτησης g(x)  xf (x), x  0 , να αποδείξετε ότι:
  1  1
  F()  F     G()  G   , για κάθε   0
    
ΘΕΜΑ 21 2014
 ex  1
 ,  x  0
Δίνεται η συνάρτηση f (x)   x
 1 , αν x = 0

Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνεχής στο σημείο x0 = 0 και, στη συνέχεια, ότι είναι γνησίως αύξουσα.
Μονάδες 7
Δ2. Δίνεται επιπλέον ότι η f είναι κυρτή.
2f  ( x )
α) Να αποδείξετε ότι η εξίσωση 1

f (u)du  0 έχει ακριβώς μία λύση, η οποία είναι η x = 0.
(μονάδες 7)
β) Ένα υλικό σημείο M ξεκινά τη χρονική στιγμή t=0 από ένα σημείο A(x0, f(x0)) με x0<0 και κινείται κατά
μήκος της καμπύλης y = f(x), x ≥ x0 με x = x(t), y = y(t), t ≥ 0. Σε ποιο σημείο της καμπύλης ο ρυθμός

μεταβολής της τετμημένης x(t) του σημείου M είναι διπλάσιος του ρυθμού μεταβολής της τεταγμένης του
y(t), αν υποτεθεί ότι x΄(t)>0 για κάθε t ≥ 0.
(μονάδες 4)
Δ3. Θεωρούμε τη συνάρτηση g  x    xf  x   1  e   x  2  , x   0,   . Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g

2 2
έχει δύο θέσεις τοπικών ελαχίστων και μία θέση τοπικού μεγίστου.
Μονάδες 7
Έστω η παραγωγίσιμη συνάρτηση f: Α ⟶ ℝ , Α = (0,+∞) με σύνολο τιμών f (A) = ℝ, τέτοια, ώστε
ef (x )  f 2 (x)  2f (x)  3  x
Δ1. Nα αποδείξετε ότι η συνάρτηση f αντιστρέφεται και να βρείτε την αντίστροφη συνάρτηση f -1 της f .
Για τα ερωτήματα Δ2 και Δ3 δίνεται ότι f 1 (x)  e x  x 2  2x  3 , x∈ℝ
Μονάδες 7
Δ2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f -1 ως προς την κυρτότητα. Στη συνέχεια, να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου
που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f -1 , την εφαπτομένη της γραφικής παράστασης
της f -1 στο σημείο που αυτή τέμνει τον άξονα y΄y , και την ευθεία x = 1
Μονάδες 9
Δ3. Για κάθε x∈ℝ θεωρούμε τα σημεία A  x,f 1 (x)  , B  f 1 (x), x  των γραφικών παραστάσεων των
συναρτήσεων f -1 και f αντίστοιχα.
α) Να αποδείξετε ότι, για κάθε x∈ℝ, το γινόμενο των συντελεστών διεύθυνσης των εφαπτομένων των
γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων f -1 και f στα σημεία A και B αντίστοιχα, είναι ίσο με 1
(μονάδες 3)
β) Να βρείτε για ποια τιμή του x∈ℝ η απόσταση των σημείων A, B γίνεται ελάχιστη, και να βρείτε την
ελάχιστη απόστασή τους.
(μονάδες 6)

ΘΕΜΑ 23 2013
Έστω f : (0, )  R μια παραγωγίσιμη συνάρτηση για την οποία ισχύουν:
 Η f είναι γνησίως αύξουσα στο (0, )
 f (1)  1
f (1  5h)  f (1  h)
 lim 0
h 0 h
f (t)  1
Θεωρούμε επίσης την αρχική G της συνάρτησης g στο (1, ) με g(t)  , με
t 1
G(a)  0, t  (1, ) και a  1.
Να αποδείξετε ότι:
Δ.1 f (1)  0 , καθώς επίσης ότι η f παρουσιάζει ελάχιστο στο x 0  1
Δ.2 H G είναι γνησίως αύξουσα και στη συνέχεια να λύσετε την ανίσωση στο R:
G(8x 2  6)  G(8x 2  5)  G(2x 4  6)  G(2x 4  5)
Δ.3 H G είναι κυρτή, καθώς επίσης ότι η εξίσωση (  1)G(x)  (f ()  1)(x  ), x  1 έχει ακριβώς μια
λύση.
Δίνεται συνάρτηση f: [0,+∞)⟶ℝ, δύο φορές παραγωγίσιμη, με συνεχή δεύτερη παράγωγο στο [0,+∞), για
την οποία ισχύουν:
 f (x)f (x)  1  (f (x))2 για κάθε x >0
 f (1)  f (1)  1
 f (x)f (x)  0 για κάθε x >0 και f (0) = 0
Θεωρούμε επίσης τις συναρτήσεις:
f (x)
με x>0 και h(x)   f (x)  με x≥0
3
g(x) 
f (x)
Δ1. α. Να βρείτε το πρόσημο των συναρτήσεων f και f ′ στο (0,+∞) (μονάδες 3)
β. Να αποδείξετε ότι f΄(0)= 1 (μονάδες 4)
Δ2. Δεδομένου ότι η συνάρτηση g είναι κυρτή στο (0, +∞) , να αποδείξετε ότι:

α. g(x)  2  x για κάθε x∈(0, +∞) (μονάδες 2)

1
β.  (2  x)f (x)dx  1
0
(μονάδες 4)
Μονάδες 6
Δ3. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης h, τον
άξονα x′x και τις ευθείες x = 0 και x = 1
Μονάδες 8
Δ4. Να αποδείξετε ότι η f ΄΄ είναι παραγωγίσιμη στο  0,   και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι f (x)  x ,
για κάθε x  0 .
Μονάδες 4
ΘΕΜΑ 25 2012
Έστω η συνεχής συνάρτηση f : (0, )  R  f (x)  e x (ln x  x), x  0 και F μια αρχική της f στο (0, ) .
 1 
Δ.1 Να υπολογίσετε το όριο lim f 2 (x)  f (x)  .
x 0
 f (x) 
Δ.2 Με τη βοήθεια της ανισότητας ln x  x 1, που ισχύει για κάθε x  0 , να αποδείξετε ότι η f είναι κυρτή.
Στη συνέχεια να αποδείξετε ότι F(x)  F(3x)  2F(2x), για κάθε x  0 .
Δ.3 Δίνεται ο σταθερός πραγματικός αριθμός   0 . Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό   , 2  τέτοιο
ώστε: F()  F(3)  2F().
Έστω f : A  , A   0,   :
 f  A    ,0
 η παράγωγος της f είναι συνεχής στο  0,  
 f 1  ef 1  1
 1  f x
 2f   x    1  2   e , για κάθε x  0
 x 
Δ1. i) Να αποδείξετε ότι f 1  0

2x
ii) Nα αποδείξετε ότι f  x   ln
, x 0
x2  1
Δ2. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της F έχει μοναδικό σημείο καμπής (x 0, F(x 0 )), x 0  0, το οποίο
και να βρείτε. Στη συνέχεια να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό   x 0 ,      x 0 , τέτοιο ώστε η
εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της F στο σημείο M(,F()) να είναι παράλληλη προς την ευθεία
 :F()x  (  1)y  2012(  1)  0
Δ3. Αν β>1, να αποδείξετε ότι η εξίσωση

 F()  (1  )f () x 5  (  1)(  1)3  0 έχει μια τουλάχιστον
x 1 x 3
ρίζα, ως προς x , στο διάστημα 1,3 .
a2 t a
Δ4. Να αποδείξετε ότι a
f   dt   tf (t)dt, όπου   0.
a 1
ΘΕΜΑ 27 2011
∆ίνονται οι παραγωγίσιμες συναρτήσεις f, g : R → R, οι οποίες για κάθε x∈R ικανοποιούν τις

σχέσεις:
i) f(x) > 0 και g(x) > 0 και f(0) = g(0) =1
ii) f (x)  g(x)  e2x
iii) f (x)  g(x)  e2x

Δ1. Να αποδείξετε ότι οι συναρτήσεις f και g είναι ίσες.
Δ2. Να αποδείξετε ότι: f(x) = ex, x∈R.

ln f  x 
Δ3. Να υπολογίσετε το όριο: lim
x 0 1
f 
x
Δ4. Δίνεται η συνάρτηση F με F ( x)  f ( x ) για κάθε x∈R, της οποίας η γραφική παράσταση διέρχεται
2
από το σημείο Α(1,0).

i. Να βρείτε το πρόσημο της συνάρτησης F.
ii. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης F τους άξονες x ΄ x και y ΄ y και την ευθεία με εξίσωση x=1.
Μονάδες 7

Δίνονται η συνάρτηση f : R  R, η οποία είναι 3 φορές παραγωγίσιμη και τέτοια, ώστε:

f (x)
 lim  1  f (0)
x 0 x
 f (0)  f (1)  f (0)
 f (x)  0 για κάθε x 
Δ.1 Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο της
με τετμημένη x 0  0.
Δ.2 Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή στο R.
Αν επιπλέον g(x)  f (x)  x, x  , τότε:
(x)
Δ.3 Να αποδείξετε ότι η g παρουσιάζει ολικό ελάχιστο και να βρείτε το lim .
x 0 xg(x)
2
Δ.4 Να αποδείξετε ότι  0
f (x)d(x)  2
Δ.5 Αν το εμβαδόν του χωρίου Ω που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης g, τον
5
άξονα x x και τις ευθείες με εξισώσεις x  0  x  1 είναι ()  e  , τότε να υπολογίσετε το
2
1
ολοκλήρωμα  f (x)dx.
0
ΘΕΜΑ 29 2010
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : R  R, η οποία για κάθε x  ικανοποιεί τις σχέσεις :

 f (x)  x
 f (x)  x  3  G(x)
x
Όπου G αρχική της συνάρτησης g στο R με g(x)  , x  ,  G(0)  0.
f (x)  x
f (x)
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι παραγωγίσιμη στο R με παράγωγο f (x)  ,x
f (x)  x
Δ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h(x)   f (x)   2xf (x), x 

2
είναι σταθερή.
Δ3. Να αποδείξετε ότι f (x)  x  x 2  9, x  .

Δ4. Να αποδείξετε ότι F(x  1)  F(x)  F(x  2)  F(x  1), για κάθε x  όπου F είναι μια αρχική της f.


Έστω συνάρτηση f : R  R, η οποία είναι παραγωγίσιμη και κυρτή στο R με f (0)  1  f (0)  0. Επίσης,
έστω F μια αρχική της f στο R με F(0)=0.
Δ1. Να αποδείξετε ότι f (x)  1, για κάθε x  .
F(x)  x 3
Δ2. Να αποδείξετε ότι lim  .
x 0 3 x
Αν επιπλέον δίνεται ότι : f (x)  2x  2x(f (x)  x 2 ), x  , ό :
Δ3. Να αποδείξετε ότι f (x)  ex  x 2 , x  . για κάθε x 

2
.
Δ4. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τη συνάρτηση h(x)  F(x  2)  F(x), x  0 και να λύσετε στο R την
ανίσωση F(x 2  2x  3)  F(4)  F(x 2  2x  1)  F(6)
ΘΕΜΑ 31 2009
Έστω f μια παραγωγίσιμη συνάρτηση στο [0,2]. Ορίζουμε τις συναρτήσεις H , g ώστε:
 Η(x)  xf (x), x  [0, 2]
 g(x)  f (x), x  [0, 2]
 g(0)  H(0)  0
 H(2)  2g(2)
 Η(x)
 x  g(x)  3 , x   0, 2
καθώς και η συνάρτηση G(x)   .
6  lim 1  1  t , x  0
2
 t 0 t2
Δ1. Να αποδείξετε ότι η G είναι συνεχής στο στο [0,2] .
H(x)
Δ2. Να αποδείξετε ότι η G είναι παραγωγίσιμη στο (0, 2) και ότι ισχύει: G(x)   , x  (0, 2) .
x2
Δ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένας αριθμός α  (0, 2) τέτοιος ώστε να ισχύει Η(α)  0 .
Δ4. Να αποδείξετε ότι υπάρχει αριθμός ξ  (0, 2) τέτοιος ώστε να ισχύει α  Η(ξ)  ξ  g(α) .
2
∆ίνεται μια συνάρτηση f:[0,2]  R η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη και ικανοποιεί τις συνθήκες
4 2
f (x)  4f (x)  4f (x)  kxe2x , 0  x  2 , f (0)  2f (0) , f(2) = 2 f(2)+12 e , f(1) = e
όπου k ένας πραγματικός αριθμός.

f (x)  2f (x)
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g(x)  3x 2  , 0  x  2 ικανοποιεί τις υποθέσεις του
e 2x
θεωρήματος του Rolle στο διάστημα [0,2]. Μονάδες 4
2ξ
Δ2. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ξ∈(0,2) τέτοιο, ώστε να ισχύει f ()  4f () = 6 ξ e + 4 Μονάδες 6
Δ3. Να αποδείξετε ότι k = 6 και ότι ισχύει g(x) = 0 για κάθε x∈ [0,2]. Μονάδες 6
Δ4. Να αποδείξετε ότι f (x)  x3e2x , 0  x  2 Μονάδες 5
2 f(x)
Δ5. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα  1 x2
dx Μονάδες 4
ΘΕΜΑ 33 2008
2
Έστω f μια συνάρτηση συνεχής στο για την οποία ισχύει f (x)  (10x 3  3x)  f (t)dt  45
0
Δ1. Να αποδείξετε ότι f(x)=20x3+6x−45 Μονάδες 8
Δ2. Δίνεται επίσης μια συνάρτηση g δύο φορές παραγωγίσιμη στο IR . Να αποδείξετε ότι
g (x)  g (x  h)
g (x)  lim Μονάδες 4
h 0 h
Δ3. Αν για τη συνάρτηση f του ερωτήματος (α) και τη συνάρτηση g του ερωτήματος (β) ισχύει ότι
g(x  h)  2g(x)  g(x  h)
lim  f (x)  45 και g(0)=g΄(0)=1, τότε
h 0 h2
i. να αποδείξετε ότι g(x)=x5+x3+x+1 Μονάδες 10
ii. να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g είναι 1−1 Μονάδες 3
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  ex  eln x, x  0
Δ1. Να αποδειχθεί ότι η συνάρτηση f(x) είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα 1,   .
Δ2. Να αποδειχθεί ότι ισχύει f (x)  e,  ά x  0.
Δ3. Έστω F αρχικής της f στο  0,   . Να αποδειχθεί ότι η εξίσωση F(x 2  3)  F(2)  F(x 2  1)  F(4) έχει
ακριβώς μια ρίζα στο διάστημα  0,   .

ΘΕΜΑ 35 2006
x 1
Δίνεται η συνάρτηση f(x)   ln x .
x-1
Δ1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού και το σύνολο τιμών της συνάρτησης f. Μονάδες 8
Δ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x)=0 έχει ακριβώς 2 ρίζες στο πεδίο ορισμού της.
Μονάδες 5
Δ3. Αν η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης g(x)=lnx στο σημείο Α(α,lnα) με α>0 και η
εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της συνάρτησης h(x)=ex στο σημείο Β(β,eβ) με β ∈ IR ταυτίζονται,
τότε να δείξετε ότι ο αριθμός α είναι ρίζα της εξίσωσης f(x)=0.
Μονάδες 9
Δ4. Να αιτιολογήσετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων g και h έχουν ακριβώς δύο κοινές
εφαπτόμενες. Μονάδες 3
Δίνεται η συνάρτηση f(x)  xln(x  1)  (x  1)lnx με x>0.
1
Δ1. i. Να αποδείξετε ότι: ln(x  1)  lnx  , x 0 .
x
ii. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως φθίνουσα στο διάστημα (0,+∞). Μονάδες 12
1
Δ2. Να υπολογίσετε το lim xln(1  ) . Μονάδες 5
x  x
Δ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικός αριθμός α∈(0,+∞) τέτοιος ώστε (α+1)α = αα+1.
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 37 2005
Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη στο R τέτοια, ώστε να ισχύει η σχέση 2f (x)  ex f (x) για κάθε
x και f (0)  0.
 1  ex 
Δ1. Να δειχθεί ότι f (x)  ln  .
 2 

Δ2. Αν  , να υπολογιστεί το ολοκλήρωμα 

t 2005f (t)dt.

f(x)  x
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : R  R ,για την οποία ισχύει lim  2005 .
x 0 x2
Δ1. Να δείξετε ότι:
i. f(0)=0 Μονάδες 4
ii. f΄(0)=1. Μονάδες 4
x 2  λ  f(x) 
2
Δ2. Να βρείτε το λ ∈ IR έτσι, ώστε: lim 3 . Μονάδες 7

2x 2   f (x) 
x 0 2
Δ3. Αν επιπλέον η f είναι παραγωγίσιμη με συνεχή παράγωγο στο IR και f΄(x)>f(x) για κάθε x ∈ IR , να
δείξετε ότι:
i. xf(x)>0 για κάθε x≠0. Μονάδες 6
ii.  f(x)dx  f(1) . Μονάδες 4

0
Έστω συνάρτηση f συνεχής στο [0, +∞) → IR τέτοια, ώστε f (x)  f (x)  x, x  (0, ) και f(0)=0.
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση G(x)  xe x  e x είναι παράγουσα της g(x)= xe x στο R.
Δ2. Να αποδείξετε ότι f(x) = ex – (x + 1).
Δ3. Να αποδείξετε ότι η f(x) έχει μοναδική ρίζα στο [0, +∞).
Δ4. Να βρείτε τα όρια lim f(x) και lim f(x) .
x  x 
ΘΕΜΑ 40 2003
Έστω μια συνάρτηση f συνεχής σ’ ένα διάστημα [α, β] που έχει συνεχή δεύτερη παράγωγο στο (α, β). Αν
ισχύει f(α) = f(β) = 0 και υπάρχουν αριθμοί γ(α, β), δ(α, β), έτσι ώστε f(γ)·f(δ)<0, να αποδείξετε ότι:
Δ1. Υπάρχει μία τουλάχιστον ρίζα της εξίσωσης f(x) =0 στο διάστημα (α, β). Μονάδες 8
Δ2. Υπάρχουν σημεία ξ1, ξ2  (α, β) τέτοια ώστε f΄΄(ξ1) < 0 και f΄΄(ξ2) > 0. Μονάδες 9
Δ3. Υπάρχει ένα τουλάχιστον σημείο καμπής της γραφικής παράστασης της f. Μονάδες 8

Δίνεται μια συνάρτηση f ορισμένη στο R με συνεχή πρώτη παράγωγο, για την οποία ισχύουν οι σχέσεις:
f (x)  f (2  x) και f ΄(x)  0 για κάθε x  IR .
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως μονότονη . Μονάδες 8
Δ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει μοναδική ρίζα. Μονάδες 8
f(x)
Δ3. Έστω η συνάρτηση g(x)  .
f ΄ (x)
Να αποδείξετε ότι η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της g στο σημείο στο οποίο αυτή τέμνει τον
άξονα x΄x, σχηματίζει με αυτόν γωνία 45ο .
Μονάδες 9
ΘΕΜΑ 42 2002
Δ1. Έστω δύο συναρτήσεις h, g συνεχείς στο [α, β]. Να αποδείξετε ότι αν h(x) > g(x) για κάθε x  [α, β], τότε
 
και  
h(x)dx   g(x)dx

.
Μονάδες 2
Δ2. Δίνεται η παραγωγίσιμη στο ΙR συνάρτηση f, που ικανοποιεί τις σχέσεις: f (x)  ef (x)  x  1 , x  ΙR
και f(0) = 0 .
i) Να εκφραστεί η f΄ ως συνάρτηση της f. Μονάδες 5
x
ii) Να δείξετε ότι  f (x)  xf (x) για κάθε x > 0. Μονάδες 12
2
iii) Αν Ε είναι το εμβαδόν του χωρίου Ω που ορίζεται από τη γραφική παράσταση της f, τις ευθείες
1 1
x = 0, x = 1 και τον άξονα x΄x, να δείξετε ότι  E  f (1) . Μονάδες 6
4 2
Έστω η συνάρτησηf ορισμένη στο R με δεύτερη συνεχή παράγωγο, που ικανοποιεί τις σχέσεις:
f (x)f (x)  (f (x)) 2  f (x)f (x), x  και f (0)  2f (0)  1 .
Δ1. Να προσδιορίσετε την συνάρτηση f.
Δ2. Αν g συνεχής συνάρτηση με πεδίο ορισμού και σύνολο τιμών το διάστημα  0,1 , να δείξετε ότι η εξίσωση
g(x)
2x  H(x)  1 όπου Η είναι αρχική της συνάρτησης h(x)    0,1  H(0)  0, έχει μοναδική
1  f 2x
λύση στο διάστημα  0,1 .

ΘΕΜΑ 44 2001
Έστω μια πραγματική συνάρτηση f, συνεχής στο σύνολο των πραγματικών αριθμών ΙR, για την οποία
ισχύoυν οι σχέσεις:
i) f(x)  0, για κάθε xΙR και f(0) = 1.
ii) f (x)  - 2xf 2 (x) , για κάθε x ΙR.
1
Έστω ακόμη g η συνάρτηση που ορίζεται από τον τύπο g(x)  - x 2 , για κάθε x ΙR.
f(x)
Δ1. Να δείξετε ότι η συνάρτηση g είναι σταθερή.

1
Δ2. Να δείξετε ότι ο τύπος της συνάρτησης f είναι: f(x)  .
1  x2
Δ3. Να βρείτε το όριο lim (xf(x) ημ2x).
x  
Έστω μια πραγματική συνάρτησηf, συνεχής στο  0,   για την οποία ισχύει:
1 1
f (x)   G(x),  ά x  0 όπου G είναι αρχική της συνάρτησης
x x2
g(x)  xf (x)   0,   ,  G(1)  0.
Δ1. Να δείξετε ότι ηf είναι παραγωγίσιμη στο  0,   .
ln x  1
Δ2. Να δείξετε ότι ο τύπος της συνάρτησης f είναι: f (x)  ,x  0
x
Δ3. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f.
Δ4. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της f.
Δ5. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f,
τον άξονα x x και τις ευθείες x  1, x  e.
ΘΕΜΑ 46 2000
Φάρμακο χορηγείται σε ασθενή για πρώτη φορά. Έστω f(t) η συνάρτηση που περιγράφει τη συγκέντρωση
του φαρμάκου στον οργανισμό του ασθενούς μετά από χρόνο t από τη χορήγησή του, όπου t  0 . Αν ο
8
ρυθμός μεταβολής της f(t) είναι -2
t  1

Δ1. Να βρείτε τη συνάρτηση f(t). Μονάδες 6

Δ2. Σε ποια χρονική στιγμή t, μετά τη χορήγηση του φαρμάκου, η συγκέντρωσή του στον οργανισμό γίνεται
μέγιστη; Μονάδες 6
Δ3. Να δείξετε ότι κατά τη χρονική στιγμή t = 8 υπάρχει ακόμα επίδραση του φαρμάκου στον οργανισμό, ενώ
πριν τη χρονική στιγμή t = 10 η επίδρασή του στον οργανισμό έχει μηδενιστεί. (Δίνεται ln11  2,4).
Μονάδες 13
Σε ένα διαγωνισμό ενός Οργανισμού για την πρόσληψη προσωπικού, συγκεντρώθηκαν 1.000 γραπτά
υποψηφίων. Κάθε γραπτό διορθώνεται από δύο διαφορετικούς βαθμολογητές. Κάθε βαθμολογητής διορθώνει
4 φακέλους των 25 γραπτών την ημέρα. Για τη διόρθωση κάθε γραπτού ο βαθμολογητής αμείβεται με 200
δραχμές. Τη διόρθωση συντονίζουν δύο επόπτες που αμείβονται με 4.000 δραχμές την ημέρα. Στο τέλος της
διόρθωσης όλων των γραπτών, κάθε βαθμολογητής παίρνει επί πλέον ως επίδομα 10.000 δραχμές ανεξάρτητα
από τον αριθμό των ημερών που απασχολήθηκε.
Δ1. Να αποδείξετε ότι το κόστος Κ(x) σε χιλιάδες δραχμές για τη διόρθωση όλων των γραπτών, δίνεται από
16
τη συνάρτηση: Κ(x) = 10 (x + + 40) όπου x ο αριθμός των βαθμολογητών που απασχολούνται.
x
Μονάδες 13
Δ2. Πόσοι πρέπει να είναι οι βαθμολογητές, ώστε το κόστος της διόρθωσης να είναι ελάχιστο;
Μονάδες 8
Δ3. Να βρείτε το ελάχιστο κόστος του β. ερωτήματος και τον αριθμό των ημερών που απασχολήθηκαν οι
βαθμολογητές για τη διόρθωση των γραπτών. Μονάδες 4

2. ΘΕΜΑΤΑ ΟΜΟΓΕΝΩΝ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΜΑ Β
ΘΕΜΑ 1 2023
Δίνεται η συνάρτηση f :  με τύπο: f  x   x 3  3x 2  2 .
Β1. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα τοπικά ακρότατα.

Μονάδες 6
Β2. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση f είναι κυρτή ή κοίλη και να προσδιορίσετε (αν
υπάρχουν) τα σημεία καμπής της γραφικής παράστασης της f .
Μονάδες 6
2
Β3. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα: I   f  x  dx .

1
Μονάδες 7
Β4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   e x έχει μία τουλάχιστον ρίζα στο διάστημα (0,1).
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 2 2022
Δίνεται συνάρτηση f :  με τύπο f  x   x 3  3x  1 .
Β1. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα τη συνάρτηση f.

Μονάδες 6
Β2. Να βρεθεί η εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο της με τετμημένη
x0  0 .
Μονάδες 6
2 f x
Β3. Να υπολογίσετε το I   dx .
1 x
Μονάδες 7
f x
Β4. Να υπολογίσετε το lim .
x  x3
Μονάδες 6

ΘΕΜΑ 3 2020
Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   αx  1 και g  x   x  2 για τις οποίες ισχύει f g = g f.
Β1. Να αποδείξετε ότι α = 1.

Μονάδες 7
B2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι αντιστρέψιμη και να βρεθεί η αντίστροφή της, f-1
Μονάδες 8
B3. Να αποδείξετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των f και f-1 δεν έχουν κανένα κοινό σημείο.
Μονάδες 4
f (x)  2
B4. Να βρεθεί το όριο lim .
x 3 x2  9
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 4 2017
ex
Δίνεται η συνάρτηση h  x   , x .
1  e2x
Β1. Να μελετήσετε τη συνάρτηση h ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 7
Β2. Να βρείτε το σύνολο τιμών της h.
Μονάδες 7
Β3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης h.
Μονάδες 5
 e h  x  dx .
1
Β4. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα x
0
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 5 2016
αx  1
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  , x  1 όπου το α είναι ένας πραγματικός αριθμός.
x 1
Β1. Να βρείτε την τιμή του α, ώστε η γραφική παράσταση της f να διέρχεται από το σημείο A(3,2).
Μονάδες 5
Αν α = 3 τότε:
Β2. Να αποδείξετε ότι η f είναι 1-1.

Μονάδες 6
x 1
Β3. Να αποδείξετε ότι η αντίστροφη συνάρτηση της f είναι f 1 (x)  ,x  3 .
3 x
Μονάδες 7
−1
Β4. Να βρείτε τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων f και f .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 6 2004
 x 2 ,x0

∆ίνεται η συνάρτηση f  x   αx  β , 0  x  1 όπου α, β  .
1  x ln x , x  1

Β1. Να βρείτε τα α και β έτσι ώστε η f να είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της.
Μονάδες 8
Β2. Αν, για τους πραγματικούς αριθμούς α και β, ισχύει: α=1 και β=0, τότε:
f x
i) Να υπολογίσετε το lim 2
x  x
Μονάδες 9
f  x   f 1 f x  f x
ii) Να υπολογίσετε τα όρια : lim , lim

x 1 x 1 x 1 x 1
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 7 2003
 4
  x  3, x  -
 3
Δίνεται η συνάρτηση f x   
2x  1, x  - 4

 3
4
Β1. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνεχής στο x 0   . Μονάδες 5
3
4
Β2. Να εξετάσετε αν η f είναι παραγωγίσιμη στο x 0   . Μονάδες 10
3
4 1
Β3. Για x   , να βρείτε την f x  και να λύσετε την εξίσωση f x   f x   Μονάδες 10
3 2

ΘΕΜΑ Γ
ΘΕΜΑ 1 2021
ln x
Δίνεται η συνάρτηση f : (0,+∞) → ℝ με τύπο f (x)  .
x
Γ1. Να μελετηθεί η f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.

Μονάδες 7
Γ2. Να μελετηθεί η f ως προς την κυρτότητα και τα σημεία καμπής.
Μονάδες 7
Γ3. Να βρεθεί το σύνολο τιμών της συνάρτησης f .
Μονάδες 5
Γ4. Να βρεθεί το πλήθος των ριζών της εξίσωσης f(x) = k για τις διάφορες πραγματικές τιμές του k.
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 2 2020

 x2 + 1 + αx, x  0
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f(x)=  , αℝ
x  α,
 x0
2
Γ1. Να αποδείξετε ότι α = - 1

Μονάδες 5
Γ2. Να εξετάσετε αν το σημείο xo=0 είναι κρίσιμο σημείο της συνάρτησης f.

Μονάδες 6
Γ 3. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία

Μονάδες 7
Γ 4. Να υπολογίσετε το lim f(x)

x + 
Μονάδες 7

Δίνονται οι συναρτήσεις : f  x   eαx , x  , α  -0 και g  x   e x  x  1 , x   1,   .

Η ευθεία  ε  : y  ex εφάπτεται στη γραφική παράσταση της συνάρτησης f .
Γ1. Να αποδείξετε ότι α  1 .
Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι η ευθεία (ε) εφάπτεται και στη γραφική παράσταση της συνάρτησης g .
Μονάδες 6
Γ3. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της συνάρτησης f βρίσκεται πάνω από τη γραφική παράσταση
της συνάρτησης g στο διάστημα  1,   .
Μονάδες 6
Γ4. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τις γραφικές παραστάσεις των
συναρτήσεων f , g , τον άξονα yy και την ευθεία x  1 .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 4 2018
ex
Δίνεται η συνάρτηση f : 1,    με τύπο: f  x   .
x
Γ1. Να αποδείξετε ότι η f αντιστρέφεται και ότι το πεδίο ορισμού της f -1 είναι το διάστημα (e,+∞).
Μονάδες 7
Γ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση
f(α) f 1 (α) ημα  2

+  = 0 , όπου α  e ,
x 1 x  2 x
έχει ακριβώς δύο ρίζες ως προς x, μία στο διάστημα (0, 1) και μία στο διάστημα (1, 2).
Μονάδες 10
Γ3. Να αποδείξετε ότι f  x   1  e  ln f  x  για κάθε x  1 .
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 5 2016
1
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  x  1  , x 2.
x2
Γ1. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία και να αποδείξετε ότι η f είναι κοίλη στο διάστημα (2,+∞).
Μονάδες 6
Γ2. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f.
Μονάδες 6

Γ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν E(λ) του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης f και τις ευθείες y = x+1, x= λ και x = λ +1 με λ > 2.
Μονάδες 8
Γ4. Να βρείτε για ποιες τιμές του λ∈ (2, +∞) ισχύει Ε(λ)>ln2.
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 6 2015
1
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  nx  , x  0.
x
Γ1. Να βρείτε τις οριζόντιες και κατακόρυφες ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της f , εάν
υπάρχουν.
Μονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει μοναδική ρίζα στο διάστημα (1, e).
Μονάδες 9
Γ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης f , τον άξονα x΄x και τις ευθείες x = e , x = 2e.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 7 2014
ln x
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  , x>0.
x
Γ1. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f.
Μονάδες 8
Γ2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς την μονοτονία (μονάδες 5) και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι:
e∙f(x) ≤ 1 για κάθε x > 0 (μονάδες 5)
Μονάδες 10
1
τον άξονα x x ′ και την ευθεία x  .
e
Μονάδες 7

ΘΕΜΑ 8 2013
Δίνεται η συνάρτηση f (x)  x 2 ln 2 x  x, x  0 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα (0, +∞), και να μελετήσετε την f
ως προς την κυρτότητα.
Μονάδες 8
Γ2. Να βρείτε έναν θετικό ακέραιο αριθμό α τέτοιο, ώστε στο διάστημα (α, α+1) η εξίσωση f(x +2x) = f(4)
4
να έχει μία τουλάχιστον ρίζα.
Μονάδες 9
Γ3. Να λύσετε στο διάστημα (0, + ∞) την ανίσωση xln2 x  2  2x
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 9 2012
Δίνεται η συνάρτηση f(x) = e2x - 2x , x∈ℝ
Γ1. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 8
Γ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή.
Μονάδες 5
Γ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) =1, x∈ℝ έχει ακριβώς μια ρίζα, το 0.
Μονάδες 5
Γ4. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f και τις ευθείες y=1
και x=1.
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 10 2011
Δίνεται η συνάρτηση f  x   x  ln(e x  1) , x∈ℝ
Γ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα.

Μονάδες 7
Γ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κοίλη.
Μονάδες 8
Γ3. Να αποδείξετε ότι: xf (x)  f (x)  ln 2 , για κάθε x∈(0, +∞)
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ 11 2010
Δίνεται η συνάρτηση f(x) = x3 – 3lnx, x > 0
Γ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι κυρτή.
Μονάδες 8
Γ2. Να αποδείξετε ότι ο άξονας ψ΄ψ είναι κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της f
Μονάδες 7
Γ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 2 έχει ακριβώς μία ρίζα στο διάστημα (1, e)
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 12 2009
∆ίνεται η συνάρτηση f (x)  xex α , όπου α ∈ ℝ.
α. Να βρεθεί η τιμή του α, ώστε η εφαπτομένη της Cf στο σημείο Α(0, f(0)) να είναι παράλληλη στην ευθεία
y = e  x.
Μονάδες 10
β. Για α=-1,
i. να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα,
Μονάδες 10
ii. να αποδείξετε ότι ο άξονας x΄x είναι οριζόντια ασύμπτωτη της Cf στο  .
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 13 2008
x  ln x
∆ίνεται η συνάρτηση f με f  x   , x  0.
x
Γ1. Να μελετηθεί η συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 10
lim f  x 
Γ2. Να υπολογίσετε τo όριo x  .
Μονάδες 8
e2
Γ3. Να υπολογίσετε το ορισμένο ολοκλήρωμα: I   f  x  dx .
1
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 14 2007
1
Δίνεται η συνάρτηση f  x   ln x  , x   0,   .
4x
1 1
Γ1. Να αποδείξετε ότι: f  5   0 , f    0 και f  e5   0 .
e  4

Μονάδες 6
Γ2. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο
M 1,f 1  .
Μονάδες 5
Γ3. Να βρείτε τα διαστήματα μονοτονίας της f.
Μονάδες 4
Γ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει ακριβώς δύο ρίζες στο διάστημα  0,   .
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 15 2006
∆ίνεται η συνάρτηση f  x   ln  x  5   2x  12 .
Γ1. Ποιο είναι το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f;

Mονάδες 6
Γ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα.
Μονάδες 7
Γ3. Να βρείτε το σύνολο τιμών της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
Γ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   2006 έχει μοναδική λύση στο πεδίο ορισμού της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 16 2005
α  e x , x  0
Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x    όπου α  .
 x ln x , x  0
Γ1. Να υπολογίσετε τον πραγματικό αριθμό α ώστε η συνάρτηση f να είναι συνεχής στο x 0  0 .
Mονάδες 10
Γ2. Αν για τον πραγματικό αριθμό α ισχύει α  1 :
i) Να εξετάσετε αν η f είναι παραγωγίσιμη στο x 0  0 .
Μονάδες 5
ii) Να βρείτε τα διαστήματα μονοτονίας της f.
Μονάδες 5
iii) Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τον
άξονα x x και τις ευθείες x  1 και x  e .
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 17 2002
1
Δίνεται η συνάρτηση f  x   2x  4  .
2x  4
Γ1. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο που τέμνει τον
άξονα yy . Μονάδες 7

τον άξονα των x και τις ευθείες x  0, x  1 . Μονάδες 9

ΘΕΜΑ Δ
ΘΕΜΑ 1 2022
Δίνεται η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύουν:
• Η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ℝ.

f(x)  ημx
• lim = 0.
x 0 x
• f (x)f (x) = x , για κάθε x  .
Δ1. Να αποδείξετε ότι f(0) =0 και f   0   1 .
Μονάδες 8
Δ2. Να αποδείξετε ότι f (x)  x 2  1 , x  .

Μονάδες 6
Δ3. Να προσδιορίσετε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση f είναι κυρτή ή κοίλη και να βρείτε, αν
υπάρχουν, τα σημεία καμπής της γραφικής της παράστασης.
Μονάδες 6
Δ4. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι «1-1» (μονάδες 2) και στη συνέχεια να βρείτε το πεδίο ορισμού
της συνάρτησης f 1 (μονάδες 5).
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 2 2016
0, x0
 x ln x

Δίνεται συνάρτηση f (x)   ,0  x  1 .
 x 1
1, , x 1
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνεχής στο διάστημα [0, +∞).

Μονάδες 8
Δ2. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα [0, +∞).
Μονάδες 7
1
Δ3. Να αποδείξετε ότι για κάθε x>0 ισχύει f (x)  f    ln x .
x
Μονάδες 5
f (e x )
Δ4. Να υπολογίσετε το όριο lim .
x  e f (x )

Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 3 2015
Έστω η παραγωγίσιμη συνάρτηση f :  , για την οποία ισχύουν:
 f (x)  2xe  x  f (x) για κάθε x  και

 f (1)  e 1
x2
Δ1. Να αποδείξετε ότι f (x)  , x Μονάδες 5
ex
Δ2. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία και να αποδείξετε ότι το σύνολο τιμών της είναι το
διάστημα [0,  ).
Μονάδες 8
Δ3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση x 2  2e x 2 έχει ακριβώς τρεις ρίζες στο σύνολο των πραγματικών
αριθμών.
Μονάδες 6
Δ4. Δεδομένου ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή στο διάστημα (  , 0], να βρείτε την εξίσωση της
εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο της (–1, f(–1)) και να αποδείξετε ότι
f (x)  2e  3ex  0 για κάθε x  0.
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ 4 2014
Δίνεται η συνάρτηση f  x   2x  x 2  2x  1 , x∈ℝ
Δ1. Να αποδείξετε ότι συνάρτηση f είναι κυρτή στο ℝ (μονάδες 4).

Στη συνέχεια να αποδείξετε ότι η εξίσωση: f(x) = 0 έχει ακριβώς δύο ρίζες, τις x1= 0 και x2= 1
(μονάδες 5)
Μονάδες 9
Δ2.Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικός αριθμός xo∈(0,1) τέτοιος, ώστε η εφαπτομένη της γραφικής
παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο A(xo,f(xo)), να είναι παράλληλη στον άξονα x΄x
Μονάδες 8
Δ3.Να αποδείξετε ότι f(x) < 0 για κάθε x∈(0, 1) (μονάδες 4) και, στη συνέχεια, να λύσετε στο διάστημα
 0,1 την εξίσωση: F(x)  F(1)  x  1 όπου F μια παράγουσα της f στο  0,1 (μονάδες 4)
Μονάδες 8

ΘΕΜΑ 5 2013
x2 1
Έστω η συνεχής συνάρτηση f : (0, +∞) → ℝ για την οποία ισχύει: f (1)  2 και f (x)  , x 0
x2
x2  1
Δ1.Να αποδείξετε ότι f (x)  , x>0 (μονάδες 3) καθώς επίσης ότι η ευθεία με εξίσωση y = x είναι
x
ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της f στο +∞ (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Δ2.Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, την ασύμπτωτη
( y = x ) της γραφικής παράστασης της f στο +∞ και τις ευθείες x=1 και x=e2
Μονάδες 8
f (x)  2
Δ3.Να αποδείξετε ότι f (x)  για κάθε , x>1
x 1
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 6 2012
Έστω η συνεχής συνάρτηση f : ℝ→ℝ για την οποία ισχύουν:

f (x)  2
 lim 2
x 2 x  2
 f(0)=2 και
 η f  είναι γνησίως αύξουσα
Δ1.Να αποδείξετε ότι f(2)= f  (2)=2.
Μονάδες 8
Δ2.Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό ξ∈(0, 2) τέτοιο, ώστε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f
στο σημείο (ξ, f(ξ)) να είναι παράλληλη προς τον άξονα x΄x.
Μονάδες 5
Δ3.Να αποδείξετε ότι f(x) ≥ f(ξ) για κάθε x∈ℝ.
Μονάδες 4
Δ4. Αν επιπλέον δίνεται ότι F είναι μια παράγουσα της f στο R με F(1)  0 και f (ξ)  0 , τότε να αποδείξετε
ότι η εξίσωση F(x)  x 2  2x, xR έχει μια τουλάχιστον ρίζα στο διάστημα (0,1) .
Μονάδες 8

ΘΕΜΑ 7 2011
ln(x  1)
Έστω η συνεχής συνάρτηση f : ( -1,+∞) →ℝ με f (x)  , x>-1
x 1
Μονάδες 6
Δ1.Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα και να αποδείξετε ότι:
(x+1)e ≤ ex+1 , για κάθε x> - 1
Μονάδες 6
Δ2.Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τον άξονα x΄x και
την ευθεία x = e – 1
Μονάδες 6
Δ3.Να αποδείξετε ότι:

(x+1)2 = 2x+1 ⇔ f(x) = f(1) , x > - 1
και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι η εξίσωση
(x+1)2 = 2x+1 , x> - 1
έχει δύο ακριβώς λύσεις, τις x=1 και x=3

Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 8 2010
Έστω η παραγωγίσιμη στο ℝ συνάρτηση f για την οποία ισχύουν οι σχέσεις
f΄(x) = – f(x) + x, x∈ℝ και f (0) = 0
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση
g(x) = ex(f(x) – x+1), x∈ℝ, είναι σταθερή.
Μονάδες 5
Δ2. Να αποδείξετε ότι f(x) = e-x + x – 1, x∈ℝ
Μονάδες 7
Δ3. Να αποδείξετε ότι f(x) ≥ 0, για κάθε x∈ℝ
Μονάδες 6
Δ4. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f, τον άξονα x΄x και
την ευθεία x = 1

Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 9 2009
∆ίνονται οι συναρτήσεις f  x   x  1 και g  x   lnx, x  0 .
Δ1. Να αποδείξετε ότι: f(x) ≥ g(x), για κάθε x > 0.

Mονάδες 8
Δ2. Αν h(x) = f(x)-g(x), τότε:
i. Να αποδείξετε ότι:
0 ≤ h(x) ≤ e-2, για κάθε x∈[1,e].
Μονάδες 7
ii. Να υπολογίσετε το εμβαδό του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης h,
τον άξονα x΄x και τις ευθείες x = 1 και x = e.
Μονάδες 5
iii. Να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα Ι   e h ( x )  h(x)  1 h (x)dx ..

e
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 10 2008
∆ίνεται η συνάρτηση f με f  x   ημx , όπου x  .
Δ1. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης ευθείας στο σημείο  0,f  0   της γραφικής παράστασης της f.
Mονάδες 10
Δ2. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f και τις ευθείες
y  x και y  1 .
Μονάδες 10
3
Δ3. Να αποδείξετε ότι για κάθε x  0 ισχύει η ανισότητα ημx  x  x 2 .
2
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 11 2007
Έστω f μία παραγωγίσιμη συνάρτηση στο ℝ, για την οποία ισχύει f   x   f  x   4e3x και f  0   2 .
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h  x   e x f  x   e4x είναι σταθερή.
1
Δ2. Να αποδείξετε ότι: f  x   e x  .
e3x
F(x)  F(0)
Δ3. Να βρείτε το lim , όπου F μια παράγουσα της F στο R .
x  x2

ΘΕΜΑ 12 2006
Έστω η συνεχής συνάρτηση f , για την οποία ισχύει : f   x   2f (x) , x  .

f x
Δ1. Να αποδειχθεί ότι η συνάρτηση Φ  x   είναι σταθερή.
e 2x
Μονάδες 5
Δ2. Να αποδειχθεί ότι f  x   3e . 2x
Μονάδες 5
Δ3. Nα βρεθεί το εμβαδόν του χωρίου Ε(λ) που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης f, τον άξονα x x και τις ευθείες x  0 , x  λ με λ  0 .
Μονάδες 10
Ε λ
Δ4. Να βρεθεί το lim .
λ 0 
λ
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 13 2005
Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x   x  ln x  e x , x  1,   .
Δ1. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα 1,   .
Μονάδες 6
x
ln x e
Δ2. Να βρεθούν τα όρια lim , lim , lim f  x  .
x  x x  x x 
Μονάδες 6
Δ3. Nα αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   2005 έχει μοναδική λύση στο διάστημα 1,   .
Μονάδες 6
f  e
Δ4. Έστω Π   f  x  dx    x  dx . Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης Π  2ln 2 .
e
1
f
2 f  2
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ 14 2004
∆ίνεται η συνεχής συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το διάστημα Δ   0,   για την οποία f(1) = 0
Μονάδες 3
Δ1. Να αποδείξετε ότι f   x   3x  1 .
Μονάδες 10
Δ2. Να βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f.
Μονάδες 6
Δ3. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f,
τον άξονα x x και τις ευθείες x  2 και x  4 .
Μονάδες 6

ΘΕΜΑ 15 2003
Δίνεται η συνάρτηση f δύο φορές παραγωγίσιμη στο R, για την οποία υποθέτουμε ότι ισχύει f 0  0 και ότι
η f  είναι γνησίως αύξουσα στο διάστημα 0,  :
Δ1. Να αποδείξετε ότι για κάθε x  0 υπάρχει ξ  0, x  τέτοιος ώστε f x   x  f ξ  .
Μονάδες 6
f x  x
Δ2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h x    e , x  0 είναι συνάρτηση 1-1 στο διάστημα 0,   .
x
Μονάδες 10
e 1
Δ3. Αν h x   e  x  x, να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα I 
x 5
 f x  1dx
1
Μονάδες 9
ΘΕΜΑ 16 2002
Έστω η παραγωγίσιμη συνάρτηση f :  0,     R για την οποία ισχύουν f 1  0 και xf  x   2f  x   x ,
για κάθε x   0,    και F μία παράγουσα της f με F(1)  0 :
f x
Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h  x   είναι γνησίως αύξουσα στο  0,    .
x2
Μονάδες 7
Δ2. Να βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f. Μονάδες 8
F(x)
Δ3. Να βρείτε το όριο lim Μονάδες 10
x 1 (ln x) 2

3. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΕΤΩΝ
Τα θέματα Μαθηματικών Προσανατολισμού Πανελλαδικών Εξετάσεων
Ημερησίων Γενικών Λυκείων

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΤΡΙΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2023
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)
ΘΕΜΑ Α
Α1. Να αποδείξετε ότι αν οι συναρτήσεις f και g είναι παραγωγίσιμες στο x 0 ,

τότε η συνάρτηση f  g είναι παραγωγίσιμη στο x 0 και ισχύει:
(f  g)'(x 0 )  f '(x 0 )  g'(x 0 )

Μονάδες 6
Α2. Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού ένα σύνολο Α. Πότε λέμε ότι η
f είναι παραγωγίσιμη σε ένα κλειστό διάστημα [, ] του πεδίου ορισμού
της;
Μονάδες 4
Α3. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Rolle (μονάδες 3) και να δώσετε τη

γεωμετρική του ερμηνεία (μονάδες 2).
Μονάδες 5
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό

σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό,
αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.
x
α) Ισχύει ότι lim  1.
x   x
β) Η γραφική παράσταση μιας πολυωνυμικής συνάρτησης περιττού

βαθμού έχει πάντοτε οριζόντια εφαπτομένη.
γ) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ και

γνησίως αύξουσα στο Δ, ισχύει ότι f '(x)  0 σε κάθε εσωτερικό σημείο
x του Δ.
δ) Αν η f :    είναι μια «ένα προς ένα» (“1-1”) συνάρτηση, τότε οι
1
γραφικές παραστάσεις C και C ' των συναρτήσεων f και f είναι
συμμετρικές ως προς την ευθεία y=x που διχοτομεί τις γωνίες xΟy
και x'Οy' .
ε) Αν f , g είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι f  g και g  f , τότε αυτές

δεν είναι υποχρεωτικά ίσες.
Μονάδες 10
ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΘΕΜΑ Β
4  e2x
Δίνεται η συνάρτηση g :    με τύπο g(x)  και η συνάρτηση
ex
h : (0,  )   με τύπο h(x)  lnx .
Β1. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση f  g  h .

Μονάδες 5
4x 2
Έστω f(x)  , x  0.
x
Β2. i) Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία (μονάδες 4).
4  2 
ii) Να αποδείξετε ότι  (μονάδες 4).
4  e2 e
Μονάδες 8
Β3. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f .

Μονάδες 6
(1  x 2 )
Β4. Να υπολογίσετε το lim .
x   f(x)
Μονάδες 6
ΘΕΜΑ Γ
Δίνεται η συνάρτηση:
 x 2 -3x +3 , x  1

f(x)   1 ,
  , x 1
x
όπου    , για την οποία γνωρίζουμε επιπλέον ότι
2
x f(x) dx  1 .
Γ1. Να αποδείξετε ότι  =0.

Μονάδες 4
Γ2. i) Να αποδείξετε ότι ορίζεται εφαπτομένη (ε) της γραφικής παράστασης

της συνάρτησης f στο σημείο της με τετμημένη x 0  1 (μονάδες 4).
ii) Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας (ε) και τη γωνία που σχηματίζει η
(ε) με τον άξονα x ' x (μονάδες 4).
Μονάδες 8
Γ3. Nα αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι «ένα προς ένα» (“1-1”) (μονάδες
3) και στη συνέχεια να βρείτε το σύνολο τιμών της (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ4. Έστω (  ) : y   x  2 η εξίσωση της εφαπτομένης του ερωτήματος Γ2. Να

υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου Ω που περικλείεται από τη γραφική
παράσταση της f με x  1, την ευθεία (ε), τον άξονα x ' x και την ευθεία
x  e.
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Δ
Δίνεται συνάρτηση f :  0,2   με τύπο:

1
f(x)  ln(2  x)    , όπου   
x
για την οποία ισχύει:
f(x)  2x
lim    . .
x 1 x  1
Δ1. Να αποδείξετε ότι   3.

Μονάδες 4
Δ2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x)  0 έχει ακριβώς δύο ρίζες x1 , x 2 με

1
x1  1  x 2 (μονάδες 4) και στη συνέχεια να αποδείξετε ότι x1 
3
(μονάδες 2).
Μονάδες 6
Στα παρακάτω ερωτήματα, x1 και x 2 είναι οι ρίζες που αναφέρονται στο

ερώτημα Δ2.
Δ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει μοναδικό σημείο ( ,f()) , με ξ  (0,1) , στο
οποίο η κλίση της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f ισούται με

 1
3f  
3.
1  3x1
Μονάδες 6

Δ4. Αν επιπλέον F και G είναι δύο αρχικές συναρτήσεις της συνάρτησης f
στο διάστημα (0,2) με F(x1 )  G(x 2 )  0 , να αποδείξετε ότι:
i) F(x 2 )  G(x1 )  0
(μονάδες 4)
ii) η εξίσωση
x1 F(x)  x 2 G(x)  x1  x 2  2x
έχει ακριβώς μία λύση στο διάστημα (x1, x 2 ) .
(μονάδες 5)
Μονάδες 9
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους / τις εξεταζόμενες)
1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο

ε σ ώ φυ λ λ ο π ά ν ω - π ά ν ω ν α σ υ μ π λ η ρ ώ σ ε τ ε τ α α τ ο μ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α μ α θ η τ ή . Σ τ η ν
αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το
ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν ο μ ά θ η μ α . Ν α μ η ν α ν τ ι γ ρ ά ψε τ ε τ α θ έ μ α τ α σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ο κ α ι ν α
μ η γ ρ ά ψε τ ε π ο υ θ ε ν ά α λ λ ο ύ σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ό σ α ς τ ο ό ν ο μ ά σ α ς .
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων
αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν
θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κ α τ ά τ η ν α π ο χ ώ ρ η σ ή σ α ς ν α
παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο
με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το
ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κ.λπ.
4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2022
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Έστω f μια συνάρτηση ορισμένη σε ένα διάστημα Δ . Αν F είναι μ ι α

π α ρ ά γου σα της f στο Δ , τότε να α π ο δ ε ί ξ ε τ ε ότι:
- όλες οι συναρτήσεις της μορφής
G(x)  F(x)  c ,
όπου c   , εί ν αι παράγουσες της f στο Δ κ α ι
- κάθε ά λ λη π α ρ ά γ ου σ α G της f στο Δ πα ί ρ νει τη μ ο ρ φ ή
G(x)  F(x)  c ,
με c   .
Μονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat.

Μονάδες 4
Α3. x  x0 λέγεται κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής

Πότε η ευθεία
παράστασης μιας συνάρτησης f ;
Μονάδες 4
Α4. Να χ α ρ α κ τ η ρ ί σ ε τ ε τις π ρ οτ ά σ ε ι ς που ακολουθούν , γράφοντας σ τ ο

τετράδιό σ α ς, δίπλα σ τ ο γ ρ ά μ μ α που αντιστοιχεί σ ε κάθε π ρ ό τ α σ η , τ η
λέξη Σ ω σ τ ό, αν η π ρ ό τ ασ η είναι σ ω σ τ ή, ή τ η λέξη Λάθος, αν η
π ρ ό τ α σ η είναι λ α ν θα σ μ έ ν η .
α) Αν 0    1 τότε lim x  0 .
x 
β) Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο [0,1] , π α ρ α γ ω γί σ ι μ η στο (0,1)

κ α ι f (x)  0 , για όλα τα x  (0,1) , τότε f(0)  f(1) .
γ) Η συνάρτηση f(x)   x είναι π α ρ α γ ωγ ί σ ι μ η στο

1
R2    {x  x  0} κ α ι ισχύει f (x)   .
2x

1   x
δ) Ισχύει ότι lim  1.
x 0 x

ε) Αν


f(x) dx  0 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι f(x)  0 , γι α κά θε
x  [,] .
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β
Δίνεται η συνάρτηση f : ( ,1]   με τύπο f(x)  x  2x  1 κ α ι η συν ά ρ τ ηση
4 2
g : [0,   )   με τύπο g(x)  x .

Β1. Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση h  f  g .
Μονάδες 6
Αν h(x)  (x  1) , x  [0,1] , να αποδείξετε ότι η συνάρτηση h είναι "1  1"

2
Β2.
1
(μονάδες 3) και να βρείτε την αντίστροφη συνάρτηση h της h (μονάδες
6).
Μονάδες 9
1
Β3. Έστω h (x)  1  x, x  [0,1] .
 h1 (x)
 1  x , x  [0,1)
Θεωρούμε τη συνάρτηση: (x)   .
 1 , x=1
 2
(i) Να αποδείξετε ότι για τη συνάρτηση  ισχύουν οι υποθέσεις του

θεωρήματος ενδιάμεσων τιμών στο [0,1] . (μονάδες 6)
(ii) Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον x0  (0,1) τέτοιο ώστε

 
(x0 )   , όπου  . (μονάδες 4)
6 2
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Γ
Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f :    , η γ ρ α φ ι κ ή παράσταση της οποίας
δ ι έ ρ χ ε τ α ι α π ό την α ρ χ ή των α ξ όνω ν . Δί νεται α κ όμα ότι η f είναι
π α ρ α γ ω γί σ ι μ η στο (   ,  1)  ( 1,   ) κ α ι γι α την παράγωγο f  τ η ς f ισχύει
ότι :
 2 , x  1
f (x)   2 .
3x  1 , x  1
 2x  2 , x  1
Γ1. Να αποδείξετε ότι: f(x)   .
 x  x , x  1
3
Μονάδες 6
Γ2. Να βρεθεί η εξίσωση της εφαπτομένης (ε) της γραφικής παράστασης της
f σε σημείο (x0 ,f(x0 )) με x0  1, η οποία τέμνει τον άξονα yy στο 2.
Μονάδες 5
Γ3. Έστω y  2x  2 η εξίσωση της ευθείας (ε) του ερωτήματος Γ2. Ένα
σημείο M(x, y) με x  2 κινείται κατά μήκος της ευθείας (ε). Έστω ακόμα
Ε το εμβαδόν του τριγώνου ΜΚΓ, όπου Κ είναι η προβολή του σημείου Μ
στον άξονα xx και Γ είναι το σημείο με συντεταγμένες (2,0). Τη χρονική
στιγμή t 0 κατά την οποία το σημείο M διέρχεται από το σημείο Β(3,4) ο
ρυθμός μεταβολής της τετμημένης του σημείου M είναι 2 μονάδες ανά
δευτερόλεπτο. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής του εμβαδού Ε τη χρονική
στιγμή t 0 .
Μονάδες 6
  f(x) f(  x) 
Γ4. Να υπολογίσετε το όριο lim   .
x 
 f(x) 1  x3 
Μονάδες 8
ΘΕΜΑ Δ
Δίνεται η συνάρτηση f :  0,    με τύπο:
f(x)  x  ln(3x)
Δ1. i) Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x)  0 έχει ακριβώς δύο ρίζες x1,x 2 , με
x1  1  x 2 . (μονάδες 6)
ii) Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι κυρτή. (μονάδες 2)

Μονάδες 8

Στα παρακάτω ερωτήματα, x1 και x 2 είναι οι ρίζες που αναφέρονται στο

ερώτημα Δ1.
Δ2. Αν E είναι το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική
παράσταση της συνάρτησης f και τον άξονα xx , να αποδείξετε ότι:

1
E (x  x1 )(x1  x 2  2) .
2 2
Μονάδες 7
Δ3. Να αποδείξετε ότι: f(2  x1 )  0 .

Μονάδες 4
Δ4. Να εξετάσετε αν η εξίσωση: 2f(x)  ln3  1  f (x 2 )(x  x 2 ) έχει λύση.

Μονάδες 6
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο

ε σ ώ φυ λ λ ο π ά ν ω - π ά ν ω ν α σ υ μ π λ η ρ ώ σ ε τ ε τ α α τ ο μ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α μ α θ η τ ή . Σ τ η ν
αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το
ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν ο μ ά θ η μ α . Ν α μ η ν α ν τ ι γ ρ ά ψε τ ε τ α θ έ μ α τ α σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ο κ α ι ν α
μ η γ ρ ά ψε τ ε π ο υ θ ε ν ά α λ λ ο ύ σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ό σ α ς τ ο ό ν ο μ ά σ α ς .
θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κ α τ ά τ η ν α π ο χ ώ ρ η σ ή σ α ς ν α
παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο
με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το
ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κ.λπ.
4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ


ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΔΑΣ
ΤΕΤΑΡΤΗ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Έστω μια συνάρτηση f , η ο ποί α ε ί να ι συ νε χή ς σ ε έ να δ ιάσ τ ημ α Δ . Να
α πο δ εί ξε τε ότι α ν f (x)  0 σ ε κά θε ε σ ωτε ρι κό σ η με ίο x τ ο υ Δ , τ ότ ε η
f ε ί να ι γνη σ ί ως α ύξο υ σ α σ ε ό λο τ ο Δ .
Μονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το κριτήριο παρεμβολής .

Μονάδες 4
Α3. Πότε δύο συναρτήσεις f κα ι g λέ γο ντ α ι ίσ ε ς;

Μονάδες 4
Α4 . Να χ αρακτη ρίσετε τις προ τάσεις πο υ ακο λο υθο ύν, γράφο ντας στο
τε τράδ ιό σας , δ ίπλ α στο γρ άμ μ α πο υ αντιστο ιχ εί σε κάθε πρό ταση , τη
λέ ξ η Σωστό , αν η πρό ταση είναι σωστή , ή τη λέξ η Λ άθ ος , αν η
πρό ταση είναι λανθασμ ένη .
α) Ισχύει x  x , γι α κάθ ε x *.
β) Για οποιαδήποτε αντιστρέψιμη συνάρτηση f μ ε πε δί ο ο ρισ μο ύ Α
 
ι σ χύ ει ό τι f f 1(x)  x , γι α κά θ ε x  A .
γ) Αν lim f(x)  0 , τ ότ ε f(x)  0 κο ντ ά στ ο x 0 .

x  x0
δ) Έστω μια συνάρτηση f σ υ νε χή ς σ ε έ να δ ι άσ τ ημ α Δ και δ υο φ ο ρέ ς

πα ρα γωγί σιμ η στ ο ε σ ωτε ρι κό το υ Δ . Α ν f (x)  0 γι α κά θε
ε σ ωτε ρι κό ση μ είο x τ ο υ Δ , τ ότ ε η f ε ί να ι κυρτ ή σ το Δ .
ε) Αν η f ε ί να ι σ υ νε χή ς σ υ νά ρτ η ση στ ο [α, β ] , τ ότ ε η f πα ί ρνε ι σ τ ο
[ α ,β ] μ ια μ έ γ ιστ η τιμ ή , Μ, κ αι μ ια ε λ ά χ ιστ η τ ιμ ή , m .
Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β
-x
Δίνεται η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύει ότι f(x 1)  (x 1)  e , γι α
κά θ ε x .
1-x
Β1. Να δείξετε ότι f(x)  x e , x .
Μονάδες 3
Β2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.

Μονάδες 6
Β3. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς την κυρτότητα, τα σημεία

καμπής και να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής της παράστασης, αν
υπάρχουν.
Μονάδες 9
Β4. Να βρείτε:
(i) το σύνολο τιμών της συνάρτησης f (μονάδες 4).

(ii) το πλήθος των ριζών της εξίσωσης f(x)   , για τις διάφορες τιμές
του   (μονάδες 3).
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Γ
 x 3  3x 2  x  1, x0

Δίνεται η συνάρτηση f(x)   με   3 .
3 ,
 x, 0x
 2
Γ1. Να δείξετε ότι η συνάρτηση f είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της
(μονάδες 3) αλλά μη παραγωγίσιμη στο x 0  0 (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ2. (i) Να εξετάσετε αν η συνάρτηση f ικανοποιεί καθεμιά από τις

 3 
προϋποθέσεις του θεωρήματος Rolle στο  0,  (μονάδες 3).
 2 
 3 
Να βρεθεί το μοναδικό    0, για το οποίο ισχύει f ()  0
2 
(ii)

(μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ3. Να δείξετε ότι στη γραφική παράσταση της συνάρτησης f δεν υπάρχουν
σημεία με αρνητική τετμημένη στα οποία η εφαπτομένη της είναι
παράλληλη στον άξονα xx .
Μονάδες 6

 3 
Γ4. Να δείξετε ότι f(x)  1, για κάθε x   ,
 2  .
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Να δείξετε ότι η εξίσωση
1
nx  (1)
x
έχει μοναδική ρίζα, x 0 , η οποία ανήκει στο (1, e).
Μονάδες 4
Στα παρακάτω ερωτήματα να θεωρήσετε ότι το x 0 είναι η μοναδική ρίζα της

εξίσωσης (1) και η συνάρτηση f : (0,  )  έχει τύπο
f(x)   
n x 0  (x  1)  nx  1.
Δ2. Να δείξετε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει ελάχιστο στο x 0 , το f(x0 )  0 .
Μονάδες 6
Δ3. Να αποδείξετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
x 1
x 
g(x)  x  e x , x  και h(x)   0  , x
 e 
έχουν ένα μόνο κοινό σημείο, στο οποίο έχουν και κοινή εφαπτομένη.
Μονάδες 8
Δ4. Έστω η συνάρτηση  : (0,  )  , συνεχής, με f(x)  (x) , για κάθε

x  0 . Θεωρούμε τα σημεία A  x, f(x)  και B  x, (x)  , με x  0 . Αν η
απόσταση των σημείων A και B γίνεται ελάχιστη στο x  x 0 , να δείξετε
ότι το x 0 είναι κρίσιμο σημείο της συνάρτησης  .
Μονάδες 7

Ο Δ Η Γ Ι Ε Σ ( γ ι α τ ο υ ς ε ξ ε τα ζ ο μέ νου ς)
1. Σ τ ο ε ξ ώ φυ λ λ ο τ ο υ τ ε τ ρ α δ ί ο υ να γ ρ ά ψ ε τ ε τ ο ε ξ ε τ α ζ ό μ ε νο μ ά θ η μ α . Σ τ ο
ε σ ώφ υ λ λ ο πά νω - π ά νω να σ υ μ π λ η ρ ώ σ ε τ ε τ α α τ ο μ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α μ α θ η τ ή .
Σ τ η ν α ρ χ ή τ ω ν α π α ντ ή σ ε ώ ν σ α ς να γρ ά ψ ε τ ε π ά νω - π ά νω τ η ν η μ ε ρ ο μ η ν ί α
κ α ι τ ο ε ξ ε τ α ζ ό μ ε νο μ ά θ η μ α . Ν α μ η ν α ντ ι γ ρά ψ ε τε τ α θ έ μ α τα σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ο
κ α ι να μ η γ ρά ψ ε τε π ο υ θ ε νά α λ λ ο ύ σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ό σ α ς τ ο ό νο μ ά σ α ς .
θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κ α τ ά τ η ν α π ο χ ώ ρ η σ ή σ α ς να
π α ρ α δ ώ σ ε τ ε μ αζ ί μ ε τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ο κ α ι τ α φ ω τ ο α ντ ί γ ρ α φ α .
3. Ν α α π α ν τ ή σ ε τ ε σ τ ο τ ε τ ρά δ ι ό σ α ς σ ε όλ α τ α θ έ μ α τ α μ ό νο μ ε μ π λ ε ή μ ό νο
μ ε μ α ύ ρ ο σ τ υ λ ό μ ε μ ε λ ά νι π ο υ δ ε ν σ β ή νε ι . Μο λ ύ β ι ε π ι τ ρ έ π ε τ α ι , μ ό νο α ν τ ο
ζ η τ ά ε ι η εκ φ ώ νη σ η, κ α ι μ ό νο γ ι α π ί να κ ε ς , δ ι α γ ρ ά μ μ α τ α κ . λ π.
4. Κ ά θ ε α π ά ντ η σ η ε π ι σ τ η μ ο νι κ ά τ ε κ μ η ρ ι ω μ έ νη ε ί να ι α π ο δ ε κ τ ή .
5. Δ ι ά ρ κ ε ι α ε ξ έ τ α σ η ς : τρ ε ι ς ( 3 ) ώ ρ ε ς με τ ά τη δ ι α νο μ ή τ ω ν φ ω τ οα ντ ι γ ρ ά φ ω ν.
6. Χ ρ ό νο ς δ υ να τ ή ς α π ο χ ώ ρ η σ η ς : 1 0 . 0 0 π . μ .
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙ Α


!!! Τα Μαθηματικά Προσανατολισμού Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις Ok

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

!!! Τα Μαθηματικά Προσανατολισμού Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις Ok

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κεφάλαιο 1: Το Θέμα Α στις εξετάσεις

 Στην ενότητα 1: τους ορισμούς- και διατυπώσεις που μπορούν να ζητηθούν

Κεφάλαιο 2: Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων

Με την ελπίδα να βοηθήσει τους μαθητές που αγωνίζονται.

Λασκαρίδης Μιχάλης, Λασκαρίδης Γιώργος, Μουνδρέας Ανδρέας , Ζαχαρόπουλος Γιάννης

Κεφάλαιο 2 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων……………………………………

Ορισμός 1.1 (συνάρτηση)

 Το 𝑦 ονομάζεται τιμή της 𝑓 στο 𝑥 και συμβολίζεται με 𝑓(𝑥).

 Πεδίο Ορισμού: 𝐴 = { 𝑥 ∈ ℝ∶ 𝑓(𝑥) ∈ ℝ }.

 Σύνολο τιμών: 𝑓(𝐴) = { 𝑦 ∈ ℝ∶ 𝑦 = 𝑓(𝑥) για κάποιο 𝑥 ∈ 𝐴 }.

Ορισμός 1.2 (γραφική παράσταση)

Ορισμός 1.3 (ισότητα συναρτήσεων)

 έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού, δηλαδή 𝐴𝑓 = 𝐴𝑔 = 𝐴 και

 (𝑓 + 𝑔)(𝑥) = 𝑓(𝑥) + 𝑔(𝑥)

Επιπλέον, Df g  Df g  Df g  A  B  D f  x  A  B,  g(x)  0

Ορισμός 1.5 (σύνθεση συναρτήσεων)

Η συνάρτηση 𝑔 ∘ 𝑓 ορίζεται αν A1 ≠ ∅, δηλαδή αν 𝑓(𝐴) ∩ 𝐵 ≠ ∅.

Ορισμός 1.6 (γνησίως αύξουσα συνάρτηση)

Ορισμός 1.7 (γνησίως φθίνουσα συνάρτηση)

Ορισμός 1.8 ( αύξουσα συνάρτηση)

Ορισμός 1.9 ( φθίνουσα συνάρτηση)

Ορισμός 1.10 (γνησίως μονότονη συνάρτηση)

Ορισμός 1.11 (ολικό μέγιστο)

Ορισμός 1.13 (1-1)

Ορισμός 1.14 (αντίστροφη συνάρτηση)

Διατύπωση 1.15 (Κριτήριο παρεμβολής)

• h (𝑥) ≤ 𝑓(𝑥) ≤ 𝑔(𝑥) για κάθε 𝑥 κοντά στο x 0 και

• lim h(x)  lim 𝑔(𝑥) = 𝑙,

τότε: lim 𝑓(𝑥) = 𝑙.

Ακολουθία ονομάζεται κάθε πραγματική συνάρτηση 𝛼∶ *

Ορισμός 1.17 (όριο ακολουθίας)

Ορισμός 1.18 (συνέχεια σε σημείο)

Ορισμός 1.19 (συνεχής συνάρτηση)

Ορισμός 1.21 (συνέχεια σε κλειστό)

Διατύπωση 1.22 (θεώρημα Bolzano)

υπάρχει ένα, τουλάχιστον, x 0 ∈ (𝛼, 𝛽) τέτοιο, ώστε: 𝑓( x 0 ) = 0.

Διατύπωση 1.23 (γεωμετρική ερμηνεία θεωρήματος Bolzano)

Διατύπωση 1.25 (γεωμετρική ερμηνεία Θ.Ε.Τ.)

Διατύπωση 1.26 (Θ.Μ.Ε.Τ.)

Έστω συνάρτηση 𝑓 και Α( x 0 , 𝑓( x 0 )) ένα σημείο της γραφικής της παράστασης.

Ορισμός 1.28 (παράγωγος σε σημείο)

Ορισμός 1.29 (παραγωγίσιμη συνάρτηση)

Ορισμός 1.30 (παραγωγίσιμη στο ανοικτό)

f (x)  f ( ) f (x)  f ()

Ορισμός 1.32 (παράγωγος συνάρτηση)

Έστω 1 το σύνολο των σημείων του Α στα οποία η 𝑓 είναι παραγωγίσιμη.

Αντιστοιχίζοντας κάθε 𝑥 ∈ 1 στο 𝑓′(𝑥), ορίζουμε τη συνάρτηση 𝑓′ ∶ 1 → ℝ με 𝑥 → 𝑓′(𝑥), η οποία

Ορισμός 1.33 ( δεύτερη παράγωγος )

Ορισμός 1.34 ( νιοστή παράγωγος )

Διατύπωση 1.36 (Θεώρημα Rolle)

Διατύπωση 1.37 (γεωμετρική ερμηνεία θεωρήματος Rolle)

η εφαπτομένη της C f στο 𝑀(𝜉, 𝑓(𝜉)) να είναι παράλληλη στον άξονα

Διατύπωση 1.39 (γεωμετρική ερμηνεία Θ.Μ.Τ.)

Ορισμός 1.40 (τοπικό μέγιστο)

Μια συνάρτηση 𝑓, με πεδίο ορισμού 𝐴, θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x 0 ∈ 𝐴 τοπικό

μέγιστο, όταν υπάρχει 𝛿 > 0 τέτοιο ώστε:

𝑓(𝑥) ≤ 𝑓( x 0 ) για κάθε 𝑥 ∈ 𝐴 ∩ ( x 0 − 𝛿, x 0 + 𝛿).

Το x 0 λέγεται θέση ή σημείο τοπικού μεγίστου, ενώ το 𝑓( x 0 ) τοπικό μέγιστο της 𝑓.

Διατύπωση 1.42 ( θεώρημα Fermat)

Διατύπωση 1.43 ( θεώρημα Fermat)

σημείο x o  (, ) και είναι παραγωγίσιμη

στο xo, τότε η εφαπτομένη της Cf στο

Ορισμός 1.44 ( πιθανές θέσεις ακροτάτων)