Sinif - Turkce - Konu Kitabi

8.
SINIF – TÜRKÇE Not Defteri Sayfa 1 / 40

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NOT DEFTERİ
8. SINIF
TÜRKÇE
Sayfa
İçindekiler………………………… 1 4. ÜNİTE
Yazım Bilgisi
1. ÜNİTE
Sözcükte Anlam Bilgisi 1. Bölüm…………………… 16
Yazım / İmla Kuralları
1. Bölüm…………………… 2
Sözcükte Anlam Özellikleri 2. Bölüm………………….. 22
Noktalama İşaretleri
2. Bölüm…………………… 2
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri 3. Bölüm………………….. 27
Anlatım Bozukluğu
3. Bölüm…………………… 4
Söz Gruplarında Anlam
5. ÜNİTE
Dil Bilgisi
2. ÜNİTE:
Cümlede Anlam Bilgisi 1. Bölüm…………………… 29
Fiilimsi
1. Bölüm……………………. 5
Anlatımına Göre Cümleler 2. Bölüm…………………… 30
Cümlenin Öğeleri
2. Bölüm…………………… 6
Cümleler Arası Anlam İlişkileri 3. Bölüm…………………… 32
Cümle Vurgusu
3. Bölüm…………………… 7
Cümle Yorumlama 4. Bölüm…………………… 32
Fiillerde Çatı
4. Bölüm…………………… 8
Anlamına Göre Cümleler 5. Bölüm…………………… 33
Cümle Çeşitleri
3. ÜNİTE
Paragrafta Anlam Bilgisi 6. ÜNİTE
Söz Sanatları ve Metin Türleri
1. Bölüm……………………. 11
Paragrafın Anlatımı 1. Bölüm…………………… 36
Söz Sanatları
2. Bölüm…………………… 13
Paragrafın Anlamı 2. Bölüm………………….. 37
Düz Metin Türleri
3. Bölüm…………………… 14
Paragrafın Yapısı
4. Bölüm…………………… 15
Görsel Okuma
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Mehmet Şerif VARLIK (WhatsApp: 05330166279 e-posta: msvarlikfizik@hotmail.com) Eğitim Yılı: 2019 – 2020
8. SINIF – TÜRKÇE Not Defteri Sayfa 2 / 40
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Ünite: 1. Ünite
Sözcükte/Kelimede Anlam Bilgisi 2. Bölüm:
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri
1. Bölüm:
Sözcükte Anlam Özellikleri
Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
(Sözcükte Çok Anlamlılık)  Yazılışları farklı, anlamları aynı.
 siyah – kara
 cevap – yanıt
Gerçek/Temel Anlamı?  kalp – yürek – gönül
 Akla gelen ilk anlamı.  kelime – sözcük
 al – kırmızı
Mecaz Anlamı?  Birbirlerinin yerine kullanılabilir.
 Gerçek anlamından ayrı yeni anlamı.  Her sözcüğün eş anlamlısı yoktur.
 Bazen birbirinin yerini tutmayabilir.
Terim Anlamı?  “kara bahtlı” = “kötü şanslı”
 Bilim, sanat, spor ya da meslek alanına  “kara” kelimesinin eş anlamlısı
özgü kazandığı anlamı. “siyah” değil “kötü” kelimesidir.
Soru: Ağız sözcüğün anlam çeşidini yazınız. Yakın Anlamlı Sözcükler

1. Çocuğun ağzında bir şey var. (……)  Yazılışları farklı, anlamları yakın.
2. O, kimseye ağız açtırmadı. (……)  basmak – çiğnemek – ezmek
3. Rumeli ağzıyla konuşuyor. (……)  tutmak – yakalamak
 korkak – çekingen
Cevap:  saçmak – dağıtmak
1. Çocuğun ağzında bir şey var. (Gerçek)  dargın – küskün – kırgın
2. O, kimseye ağız açtırmadı. (Mecaz)  Anlamları arasında bağlantı var ama
3. Rumeli ağzıyla konuşuyor. (Terim) birbirinin yerini tamamen tutamaz.
 Cümledeki kullanımı belirleyici olur.
 “Yasaları çiğnemek”
“Çiçeklere basmak”
“çiğnemek” ve “basmak” arasında
yakın anlamlılık yoktur.
Zıt/Karşıt Anlamlı Sözcükler

 Anlamca birbirinin karşıtı.
 uzak ↔ yakın
 kirli ↔ temiz
 güzel ↔ çirkin
 soğuk ↔ sıcak
 sağ ↔ sol
 Her sözcüğün zıt anlamlısı yoktur.
 Bir sözcüğün olumsuzu, o sözcüğün zıt
anlamlısı değildir.
 gelmek – gelmemek (olumsuzu)
gelmek – gitmek (zıt anlamlısı)
 kirli – kirsiz (olumsuzu)
kirli – temiz (zıt anlamlısı)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Her iki sözcüğün gerçek ya da mecaz Somut – Soyut Anlamlı Sözcükler

anlamlı olması gerekir.
 “Dün akşam bize geldi.” Somut Anlamlı Kelimeler:
“Bu işin sonu nereye gider?”  Beş duyu organımız olan göz, deri,
“gelmek” ve “gitmek” birbirinin kulak, dil ve burundan en az biriyle
karşıtı değildir. algılayabildiğimiz varlıkları karşılar.
 Rüzgâr, yağmur, soğuk, sıcak, ekşi,
Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler çiçek, gürültü, aydınlık, karanlık…
 Yazılışları aynı, anlamları farklı.
 Yüzü bana dönüktü. Soyut Anlamlı Kelimeler:
(yüz: Çehre, surat, sima)  Beş duyu organımızdan herhangi
 Düğününe yüz kişi gelmiş. biriyle algılayamadığımız kavramları
(yüz: sayı) ifade eden sözcüklerdir.
 Kıyıda iki çocuk yüzüyordu.  Kin, iyilik, kötülük, nefret, kıskançlık,
(yüzmek: Suda ilerlemek) ayrılık, özlem, aşk, sevgi, mutluluk…
 Koyunun derisini yüzdüler.
(yüzmek: Derisini soymak)  Somut ve soyut anlamlı sözcükler
 Düzeltme işareti olanda sesteşlik yok. arasında doğrudan bir ilişki yoktur.
 Hava soğuktu kar yağıyordu.
Bu seneki kârımız iyi. Nicel – Nitel Anlamlı Sözcükler
 hala – hâlâ
 adet – âdet Nicel Anlamlı Kelimeler:
 Temel ve yakın arasında sesteşlik yok.  Ölçülebilen veya sayılabilen özellikleri
 Karabatak suya daldı. gösterir.
Uzmanlığını hangi dalda yaptı?  Ağacın uzun dallarını testereyle kestim.
 Temel ve mecaz arasında sesteşlik yok.  Okul, yüksek binaların arasında kalmış.
 Kuru otlar, bir kibrit değse yanar.  İşyerime yakın bir ev satın aldım.
Bu yazarın kuru bir anlatımı var.
Nitel Anlamlı Kelimeler:
Eş Köklü (Kökteş) Sözcükler  Ölçülemeyen ve sayılamayan
 Yazılışları aynı, anlamları yakın. özellikleri gösterir.
 Bazen ad kökü, bazen de fiil kökü  Ekşi yoğurdu ayran yaparak
olur. değerlendirebilirsin.
 Bir damla su bile kalmadı. (ad)  Annemin lezzetli yemekleri burnumda
Çeşme sabaha kadar damladı. (fiil) tütüyor.
 Güleç yüzüyle çevresine neşe
Genel – Özel Anlamlı Sözcükler saçıyordu.
 Söylenişte tekil fakat anlamı geniş
olana genel, anlamı daha dar olana ise  Cümle içindeki kullanımına göre bazen
özel anlamlı sözcük denir. nicel bazen de nitel anlamlı olabilir.
 varlık – canlı – bitki – çiçek – papatya  Okul yıllarında onunla yakın
GENEL . . . . . . ↔ . . . . . ÖZEL arkadaştık. (nitel)
Sözcükler genelden – özele sıralandı.  Stadyum evimize çok yakındı.
(nicel)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Ünite Atasözleri ile Deyimlerin Ortak Özellikleri:
3. Bölüm: 1. Söylenyeni belli değildir.
Söz Gruplarında Anlam 2. Kısa ve özlü sözlerdir.
(Söz Öbekleri) 3. Kalıplaşmış sözlerdir.
4. Genellikle mecaz anlam taşırlar.
Deyimler Atasözleri ile Deyimlerin Farkları:

 Bir olayı, durumu ve kavramı daha 1. Atasözleri cümle şeklindedir.
etkileyici anlatmak için en az iki Deyimler ise söz grubu şeklindedir.
sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan 2. Atasözleri tüm zamanlar ve herkes için
ve çoğu zaman gerçek anlamdan geçerlidir. Deyimler ise anlık durumlar
uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan veya kişiler için geçerlidir.
kelime gruplarıdır. 3. Atasözleri topluma öğüt/ders verir.
 Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Deyimlerin ders verme özelliği yoktur.
 Kısa bir şekilde anlatmış oluruz.
Özdeyişler (Vecizeler)
Deyimlerin Özellikleri:  Bir düşünceyi kısa ve özlü bir şekilde
1. Kalıplaşmış sözlerdir. anlatan, bir veya birkaç cümleden
 Sözcüklerin yerine eş anlamlıları oluşan, söyleyeni belli söz gruplarıdır.
bile getirilemez.  Söyleyenini bellidir.
 Sözcüklerin yerleri değiştirilemez.  Atasözleri gibi yaşanan olaylardan,
 Suratından düşen bin parça (Yanlış) çıkarılan sonuçlara/derslere dayanır.
 Yüzünden düşen bin parça (Doğru)  Boş bir çuvalın ayakta durması zordur.
2. Şahsa ve zamana göre çekimlenebilir. (B. Franklin)
 Öğretmenin gözüne girdim. (Ben)
 Öğretmenin gözüne girdik. (Biz)
3. Genellikle mecaz anlamlıdır.
4. Gerçek anlamlı olanlar da vardır.
5. Ders verme amacı taşımaz.
6. Sözcük grubu ya da cümle şeklinde
bulunabilir.
Atasözleri
 Uzun gözlem ve deneyimler sonucu
oluşmuş, bilgi ve öğüt veren
kalıplaşmış söz gruplarıdır.
Atasözlerinin Özellikleri:
1. Söyleyeni belli değildir.
2. Kalıplaşmış sözlerdir.
3. Birçoğunda mecazlı bir söyleyiş vardır.
4. Gerçek anlamlı olanlar da vardır.
5. Bazıları aynı veya yakın anlamlıdır.
 Körle yatan şaşı kalkar.
 Üzüm üzüme baka baka kararır.
6. Atasözlerinin bazıları zıt anlamlıdır.
 Fazla mal göz çıkarmaz.
 Azıcık aşım, kaygısız başım.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Ünite: Doğrudan (Dolaysız) Anlatımlı Cümleler

Cümlede Anlam Bilgisi  Başkasına ait bir sözün hiç
değiştirilmeden aktarılmasıdır.
1. Bölüm:  Aktarılan söz genellikle tırnak işareti
Anlatımına Göre Cümleler içerisinde yazılır.
 Virgül kullanılarak da aktarılabilir.
 Atalarımız, kalem kılıçtan keskindir,
Öznel Anlatımlı Cümleler der.
 Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden  Ablama “Gelirken bilgisayarımı da
kişiye göre değişir. getir.” demiştim.
 “Roman en güzel yazı türüdür.”
 Mavi elbise insanlara yakışıyor. Dolaylı Anlatımlı Cümleler
 Başkasından alınan sözün, kendi
Nesnel Anlatımlı Cümleler sözcüklerimizle aktarılmasıdır.
 Doğruluğu ya da yanlışlığı  “söyledi, belirtti, açıkladı” gibi
kanıtlanabilir yargıları içerir. eylemlerle biter ya da yüklemleri
 İstanbul 1453′te fethedildi. öğrenilen geçmiş zamanla çekimlenir.
 Yazar, bu romanında aile bireyleri  Doktor, babama ilaçları mutlaka içmesi
arasındaki sorunları anlatıyor. gerektiğini tembih etti.
 Onunla bir daha konuşmayacağını
Tanım Cümleleri söyledi.
 Varlıkların ne olduklarını tam olarak
belirtmek için kurulur. Kinayeli Anlatım İçeren Cümleler
 “Bu nedir?”, “Bu kimdir?” sorularına  Cümledeki düşüncenin, alaycı biçimde,
cevap verir. tersini kastetmektir.
 Lirik şiir, duyguların çok etkili ve  Okulunu ne kadar çok sevdiğin yirmi
coşkulu bir biçimde dile getirildiği şiir gün devamsızlık yapmandan belli.
türüdür.  Takımımız bu haftaki maçında
 Ünlü kişilerin kendi yaşamlarını muhteşem bir oyunla 4-0 mağlup
anlattıkları yazılara otobiyografi denir. oldu.
İçerik (Konu) Cümleleri Aşamalı Durum Bildiren Cümleler
 Yazarın, yapıtında ele aldığı konudur.  Bir olayın veya durumun giderek
 Sanatçı, eserinde bir çobanın köydeki değiştiğini bildiren cümlelerdir.
yaşamını anlatıyor.  Eylem aniden değil, süreç içinde
 Şiirlerinde ayrılık acısını işlemiş. gerçekleşir.
 Diktiğimiz fidanlar günden güne
Üslup (Biçem) Cümleleri uzuyor.
 Kişisel anlatım biçimidir.  Uçak önce havalandı, sonra yavaş
 Dili kullanma biçimi ve anlatım şekli. yavaş bulutların arasında kayboldu.
 Cümlelerin uzunluğu, kısalığı, sözcük
seçimi, sanatlı ya da yalın oluş.
 “Nasıl anlatılmış?” sorusuna cevap
verir.
 Sanatçı, eserinde gerçekleri kısa, yalın
cümlelerle dile getirmiş.
 Şiirlerinde süslü, söz oyunlarına dayalı
bir dil yerine, günlük konuşma dilini
tercih etmiştir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Ünite Koşul (Şart) – Sonuç İlişkili Cümle
2. Bölüm:  Bir olayın/durumun gerçekleşmesinin,
Cümleler Arası Anlam İlişkileri başka bir olaya/duruma bağlı olması.
 Koşul anlamı “-se, ise, -ince, -dikçe, mi,
ama, üzere, yeter ki” ile sağlanabilir.
Eş Anlamlı Cümleler  Temiz bir dünya istiyorsan yerlere çöp
 Aynı konuyu/düşünceyi, farklı atma.
sözcükler ve dizim ile dile getirirler.  Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla
 Belirli bir hedefi olmayan insana kimse açmayacaksın.
yardımcı olamaz.
 Bir insan hangi limana yelken açtığını Uyarı: İstek cümlesi de “–se, –sa” eki alır
bilmiyorsa hiçbir rüzgâr işine yaramaz. ama koşul anlamı taşımaz.
 Otobüsle gelmese de trenle gelse.
Yakın Anlamlı Cümleler
 Aynı özü ve aynı ruhu taşırlar. Açıklama İlişkili Cümle
 Hayatını insanların mutluluğuna  Neden- sonuç ilişkisinin tersidir.
adamıştı.  “çünkü, demek ki, öyleyse, anlaşılıyor
 İnsanları mutlu etmek için ömür boyu ki” bağlaçlarıyla oluşturulur.
çalışmaktan zevk aldı.  Batman’ı seviyorum çünkü en güzel
yıllarım orada geçti.
Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler  Bir kez bile arayıp sormadı, demek ki
 Anlamca birbirine zıttırlar ve birbiriyle bizi pek sevmemiş.
çelişirler.
 Konuları aynı fakat bakış açıları farklı. Karşılaştırma Cümlesi
 Sanayileşme, çevreye zarar verir.  Birden fazla varlık, kavram ya da
 Gelişmek isteyen toplumlar, sanayiye durum karşılaştırılır.
önem vermelidir.  Benzerlik, farklılık, üstünlük gibi
durumlar karşılaştırılır.
Neden (Sebep) – Sonuç İlişkili Cümle  “gibi, kadar, en, daha, çok, göre,
 Bir eylemin hangi gerekçeyle/sebeple fazla” vb karşılaştırma için kullanılır.
yapıldığını bildirir.  Kışın Sivas, İstanbul’dan daha
 Hem neden hem sonuç gerçekleşmiştir. soğuktur.
 “Niçin?” ve “neden?” soruları sorulur.  Televizyon da sinema kadar etkilidir.
 “-den dolayı” bağlacı iki cümleyi
bağlar.
 Hasta olduğum için okula gelemedim.
 Okulların açılmasıyla masraflar arttı.
Amaç – Sonuç İlişkili Cümle

 Eylemin hangi amaca bağlı olarak
gerçekleştiğini belirtir.
 Amacın gerçekleştiğine dair bir bilgi
yok.
 Sadece sonuç gerçekleşmiştir.
 “Hangi amaçla?” sorusu sorulur.
 “amacıyla” bağlacı iki cümleyi bağlar.
 Sınavı kazanmak için çok çalışmış.
 Kilo vereyim diye spor yapıyor.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Ünite Cümleden Çıkarılabilecek Yargı
3. Bölüm:  Anlatılmak istenenin veya
Cümle Yorumlama çıkarılabilecek yargının bulunmasıdır.
 Cümlenin ana düşüncesi de diyebiliriz.
 “Bu cümlede yazar bize ne demek
Cümlenin Konusu istedi?” diye sorarız.
 Üzeride durulan kavramlar konusunu  “Yazar, eserlerinde günlük hayatta
verir. olan şeyleri olduğu gibi, hiçbir
 Neyin anlatıldığı sorulur. abartmaya gitmeden anlatmıştır.”
 “Bu cümle neyi anlatıyor?” diye − Yargısı: “Yazar, eserlerinde içinde
sorarız. yaşadığı toplumu anlatmıştır.”
 “Öğretmen bir toplumun yapı taşıdır.”
− Konusu: “öğretmenin önemi”dir. Cümle Tamamlama
 Boş bırakılan yerlerin anlam
Cümlenin Ana Fikri (Ana Düşünce) bütünlüğünü ve uyumunu sağlayacak
 Asıl anlatılmak istenen fikir veya şekilde doldurulmasıdır.
cümlede verilmek istenen mesajdır.  Cümleler ya da sözler arasında;
 “Eğer bir romancı yazdığı eserlerin − Anlamsal ilişki doğru kurulmalıdır.
geniş kitleler tarafından okunmasını, − Zaman ve kişi yönünden uyum
beğenilmesini arzu ediyorsa yapacağı olmalıdır.
ilk iş seslendiği halkın anlayabileceği
− Uygun bağlaçlar kullanılmalıdır.
bir dil kullanmak olmalıdır.”
 Seçeneklerden gidilerek de çözülebilir.
− Ana fikri: “Yalın bir dil kullanan  “Anneme Anneler Günü için bir
sanatçı, daha fazla okunur.” ………………… aldım.”
− Bu boşluğa “hediye” yazabiliriz.
Cümleden Çıkarılamayacak Yargı
 Cümlenin anlamıyla çelişen yargıları
Cümle Oluşturma (Doğru Sıralama)
bulmamız istenir.
 Sözcük ya da sözcük gruplarının
 Öncelikle cümleden çıkarılabilecek
anlamlı ve kurallı bir cümle haline
yargılar bulunur.
getirilmesidir.
 “Mehmet’in kardeşi dün de okula
 Öncelikle yüklemi belirleyerek sona
gitmedi.”
yerleştiririz.
− Bu cümleden çıkarılabilecek ve  1. aynı şeyleri
çıkarılamayacak anlamları bulalım: 2. başkalarının düşüncelerini
1. “Mehmet evin tek çocuğu 3. dinleyerek de
değildir.” 4. okuyarak
2. “Mehmet ‘in kardeşi 0-6 yaş 5. yapabiliriz
arasında değil.” 6. nasıl öğreniyorsak
3. “Mehmet ‘in kardeşi bugün de
− Doğru sıralama şu şekildedir:
okula gitmemiş.”
”Başkalarının düşüncelerini
4. “Mehmet kardeşinden başarılıdır.”
okuyarak nasıl öğreniyorsak aynı
Yukarıdaki cümlelere baktığımızda:
şeyleri dinleyerek de yapabiliriz.”
1. cümle “kardeş”,
2. cümle “okul”,
3. cümle “dün de”
sözcüklerinden çıkar.
4. cümleyi verilen cümleden
çıkaramıyoruz.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Düşüncenin Yönünü/Akışını
2. Ünite
Değiştiren Sözcükler 4. Bölüm:
 “Fakat, ama, lakin, ancak, oysa, ne var Anlamına Göre Cümleler
ki, yalnız, halbuki” gibi sözcükler akışı
değiştiren sözcüklerdir.
 “Ahmet çalışkan, dürüst, efendi bir Öneri (Teklif) Cümlesi
öğrencidir ama …”  Bir sorunu çözmek veya daha iyiye
− “yazısı güzel değil.” ulaşmak için görüş ve düşüncelerin öne
sürülmesidir.
Örtülü Anlam  Konuyu iyice anlamak istiyorsan, önce
 Açık olarak söylenmediği halde, tekrar et, sonra da bol bol soru çöz.
cümlenin anlamından veya cümledeki
bazı ifadelerden çıkarılabilen anlamdır. Varsayım Cümlesi
 Örtülü anlamın bulunduğu  Gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleşmiş
cümlelerde karşılaştımalara ve aşamalı gibi ya da gerçekleşmiş bir olayın hiç
durumlara yer verilebilir. gerçekleşmemiş gibi kabul edilmesidir.
 Ağırlıklı olarak “de” bağlacı kullanılır.  “tutalım ki, diyelim ki, farz edelim,
 “Öğretmenler toplantısına düşün ki” gibi ifadelere yer verilir.
annem de katıldı.”  Diyelim ki bu uçağa yetişemedin.
− Bu cümlede toplantıya annesi
dışında katılanların da olduğu Eleştiri Cümlesi
anlamı çıkar.  Bir yapıtın, bir insanın veya bir
durumun doğru ya da yanlış yönlerini
belirtmektir.
 Eleştiri, olumlu eleştiri ve olumsuz
eleştiri olmak üzere ikiye ayrılır.
 Konuları açık ve anlaşılır bir dille ele
almış.
 Kimi öyküleri, öykü olmaktan çok
köşe yazısıdır.
Öz Eleştiri Cümlesi
 Bir kişinin kendi davranışları üzerinde
yürüttüğü yargıları içerir.
 Düşünmeden konuşarak arkadaşımın
kalbini kırdım.
Davranış Cümlesi
 Birine veya bir şeye karşı sergilenen
hâl, hareket, tavır ve tutumları anlatır.
 Ev sahibi bizi çok sıcak karşıladı.
Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

 Bir kişi veya bir durumla ilgili önceden
edinilmiş olumlu – olumsuz yargıdır.
 Bu işi kesinlikle başaramayacak.
 Bu kitap bu yılın en çok okunan kitabı
olacak.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uyarı Cümlesi Azımsama Cümlesi

 Kişileri yanlış davranışlardan uzak  Bir şeyin miktarca az olduğunu,
tutmak için konuyla ilgili ikaz, kural ve yetersiz görüldüğünü ifade eder.
hatırlatmaları içerir.  Bir tanecik mi ayakkabın var?
 Kışın zincir takmadan yola çıkmayın.
Şaşırma Cümlesi
Görüş Cümlesi  Beklenmeyen bir durum karşısında ne
 Bir olay, varlık veya düşünce üzerinde yapacağını, nasıl davranacağını
varılan yargıyı belirtir. bilememe, hayrete düşme anlamı taşır.
 Hepimiz hatalarımızdan ders  Ne, demek doktor oldun!
çıkarmalıyız.
Beklenti Cümlesi
Sitem Cümlesi (Yüzüne karşı açıkça söylemek)  Gerçekleşmesi beklenen davranış ve
 Bir durumdan duyulan rahatsızlığı işleri bildirir.
kişinin yüzüne karşı ifade etmektir.  Bazen gerçekleşir bazen gerçekleşmez.
 İnsan, kendisine bunca emeği geçen  Sınavdan yüksek not almayı
insanı bir kere de olsa arayıp sorar. umuyorum.
 Bizi bu sefer daha sıcak karşılayacağını
Yakınma/Şikayet Cümlesi (Arkadan söylemek) düşünmüştük.
 Bir durumdan duyulan rahatsızlığı
kişinin arkasından ifade eder. Özlem (Hasret) Cümlesi
 Gittiğinden beri hiç aramadı.  Geçmişte yaşanan günlerin tekrar
yaşanma isteğini ya da bir yeri veya
Not: Sitem ile yakınma arasındaki fark: kişiyi görme isteğini dile getirir.
 Sitemde bir kişiden duyulan  Eskiden bayramlar bir başka kutlanırdı.
rahatsızlık kişinin kendisine söylenir.  Fırsat olsa da onu tekrar görebilsem.
 Yakınmada ise başkalarına anlatılır.
Tasarı Cümlesi
Hayıflanma Cümlesi  Gelecekte yapılması planlanan işlerin
 Bir kişinin yapmadığı bir işten dolayı belirtilmesidir.
duyduğu üzüntüyü anlatır.  Önümüzdeki ay tatile çıkmayı
 Hocanın anlattığını keşke yazsaydım. düşünüyorum.
Pişmanlık Cümlesi Onay (Bir Düşünceye Katılma) Cümlesi

 Yapılan bir hata veya yanlış sonucunda  Yapılan bir işin ya da davranışın
duyulan üzüntüyü belirten cümlelerdir. yerinde ve doğru olduğunun kabul
 Keşke ona bu sözleri söylemeseydim. edilmesidir.
 Öğretmenine saygı göstererek yerinde
Not: Hayıflanma ile pişmanlık farkı: bir davranış sergiledi.
 Hayıflanmada yapılmayan bir işten
dolayı duyulan üzüntü anlatılır. Tahmin Cümlesi
 Pişmanlıkta ise yapılan bir işten dolayı  Akla, sezgilere, gözlemlere veya
duyulan üzüntü söz konusudur. birtakım verilere dayanarak, olacak bir
şeyi önceden kestirebilmedir.
Küçümseme Cümlesi  Şu anda öğretmen derse başlamıştır.
 Değer vermeme, küçük görme,
önemsememe, hafife alma anlamı
taşır.
 O da güya okuyacak da adam olacak.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Olasılık/İhtimal Cümlesi Kesinlik Bildiren Cümle

 Gerçekleşmesi kesin olmayan bir  Şüphe ve olasılık barındırmamak yani
olayın veya bir durumun ortaya anlamda kesinlik olmasıdır.
çıkmasının beklenilmesi, umut  Nesnel anlatımlıdır.
edilmesidir.  Bu yörenin dereleri kışın donar.
 Tatilde Karabük’e gidebiliriz.
Kararlılık Bildiren Cümle
Not: Olasılık ile tahmin arasındaki fark:  Kararında direnme, kesin karar vermiş
 Olasılıkta “ikilem” yani “öyle de olma durumunu belirtir.
olabilir, böyle de olabilir.” anlamı  Hiçbir güç beni annemden ayıramaz.
hakimdir.
 Tahminde ise “ikilemi” görmeyiz ve Kararsızlık Bildiren Cümle
tecrübelerden hareketle “emin oluş”  Herhangi bir konuyla ilgili olarak karar
havası vardır. verememeyi ifade eder.
 Olasılığa göre tahminde “kesinlik”  Tiyatroya mı gitsem, sinemaya mı?
daha fazladır.
Eşitlik Bildiren Cümle
Çaresizlik Cümlesi  İki veya daha çok şeyin eşit olması
 Olay ve durumlar karşısında durumunu ifade eder.
yapılabilecek herhangi bir şey  Kazandığımız paraları yarı
olmamasıdır. yarıya paylaştık.
 Bu olay onun elini kolunu bağlamıştı.
Bilinenin Durumun
Beğeni Cümlesi Soruyla Vurgulandığı Cümle
 Beğenme, takdir etme, övme veya  Amaç soru sormak değil, bilinen bir
onaylama işini bildirir. durumun öne çıkarılması veya
 Her türlü rezaletin yaşandığı bu vurgulanmasıdır.
çevrede dürüst ve tertemiz bir insan  Hangimiz bu kampanyaya katılmak
olarak yetişti. istemeyiz ki?
Abartma Cümlesi
 Bir şeyi olduğundan çok veya az
gösterilerek anlatılmasıdır.
 Adam o kadar zayıf ki üflesek uçacak.
Endişe (Kaygı) Cümlesi

 Olumsuz bir durumun gerçekleşme
olasılığından dolayı duyulan kaygıyı
anlatır.
 Acaba yolda başlarına bir şey mi geldi?
Gözlem Cümlesi
 Bir varlığın, durumun veya olayın
niteliklerinin gözleme dayalı olarak
anlatılmasıdır.
 Çocuk bizimle konuşurken sürekli
sallanıyordu.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Ünite: Karşılaştırma
Paragrafta Anlam Bilgisi  Birden fazla varlık arasındaki benzerlik
veya farklılıkları ortaya koymak için
1. Bölüm: kullanılılır.
Paragrafın Anlatımı
Örneklendirme
 Bir düşüncenin somut hâle getirilerek
Anlatım Teknikleri/Biçimleri daha anlaşılır kılınması için anlatılan
konuyla ilgili örnekler verilmesidir.
Betimleme  Düşüncenin anlaşılır ve akılda kalıcı
 Varlıkların, zihninde canlanacak olması amaçlanır.
şekilde ayırt edici nitelikleriyle resim
çizer gibi anlatılmasıdır. Tanık Gösterme (Alıntı Yapmak)
 Tasvir etmedir.  İnandırabilmek için tanınan ve
 Gözlem esastır. görüşlerine itibar edilen kişilerin
 Açıklayıcı Betimleme  Nesnel. sözlerinden alıntı yapılmasıdır.
 İzlenimsel Betimleme  Öznel.
Uyarı: Kişinin sadece ismini vermek
Öyküleme “örneklendirme” olur.
 Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın
anlatılmasıdır. Sayısal Verilerden Yararlanma
 Hikâye etmedir.  İstatistiksel bilgilerden, anketlerden ya
da grafiklerden yararlanılmasıdır.
Öyküleme ile Betimleme Farkı:
 Öykülemede olay var. Benzetme
 Betimlemede ise durum var.  Bir varlığı başka bir varlığın
 Öykülemede zaman akış halindedir. özellikleriyle anlatmaktır.
 Betimleme ise belli bir zamanda durur.
 Öyküleme bir film gibidir. Anlatım Özellikleri/İlkeleri
 Betimleme ise bir fotoğraf gibidir.
Doğallık
Açıklama  Anlatımın yapmacıksız, günlük
 Bilgi verme amaçlı bir anlatımdır. yaşantıda olduğu gibi, sanat
 Sade ve anlaşılır bir dil kullanılır. yapmadan, süs ve özentiden uzak
 Nesnel bir anlatım hakimdir. yapılmasıdır.
Tartışma Duruluk
 Kendi doğrularına inandırmak ve  Anlatımın açık ve anlaşılır olmasıdır.
kendi gibi düşündürmek için kullanılan  Anlaşılması zor ifadelerden uzak
bir anlatımdır. durmaktır.
 Sembollerin kullanılmamasıdır.
Düşünceyi Geliştirme Yolları
Sürükleyicilik
Tanımlama  Okuyucunun ilgisini canlı tutmak,
 Bir varlığın ne olduğunun okuyucuyu esere bağlamaktır.
açıklanmasıdır.
 “Bu nedir?” sorusuna cevap verir.
 Varlığın belirginleşmesi amaçlanır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Akıcılık Evrensellik
 Yazının kolay okunabilmesi ve rahatsız  Bir sanat yapıtının dünyadaki tüm
eden kelimelerin kullanılmamasıdır. insanlara hitap eden bir özellik
 Düşünceler kolay ve anlaşılabilir bir taşımasıdır.
biçimde sıralanabilmelidir.
 Ses sanatları akıcılığın vazgeçilmeyen Çağdaşlık
unsurlarından biridir.  Çağının gerisinde kalmamak, çağına
uygun özellikler taşımaktır.
Yoğunluk
 Birçok anlamı birarada vermektir. İçtenlik
 Anlam içinde anlam bulunacak şekilde  Anlatımın yürekten, candan, samimi
bir anlatımı tercih etmektir. olmasıdır.
Tutarlılık Anlatıcı Türleri

 Anlatımda birbiriyle çelişen düşünceler
ileri sürmeme, sık sık düşünce Birinci Kişi Ağzıyla Anlatım
değiştirmemektir.  Yazar, kendi başından geçen veya
içinde bulunduğu bir olayı anlatır.
Açıklık  Birinci tekil şahıs “ben” veya birinci
 Anlatımdan okuyucunun çıkardığı an- çoğul şahıs “biz” ekleri kullanır.
lam ile yazarın vermek istediği mesajın
aynı olmasıdır. Üçüncü Kişi Ağzıyla Anlatım
 Anlatılmak istenenin kolayca  Yazar, duyduğu veya gördüğü şeyleri
anlaşılması demektir. anlatır.
 Üçüncü tekil şahıs “o” veya
Özgünlük üçüncü çoğul şahıs “onlar” ekleri
 Anlatımda başkasına benzememe, kullanır.
kendine has olmaktır.
 Yazıda taklitçilikten kaçınma; farklı, Anlatıcı Bakış Açıları
yeni, alışılmışın dışında olmaktır.
Kahraman Bakış Açısı
Kalıcılık  Olayların, kahramanlardan biri
 Geçmiş dönemde ortaya konan bir tarafından anlatılmasıdır.
yapıtın, gelecekte de ilgi görmesidir.  Birinci kişi ağzı kullanılır.
Özlülük Gözlemci Bakış Açısı

 Anlatımda az sözle çok anlam ifade  Olaylar, bir kamera tarafsızlığıyla
edebilmektir. anlatılır.
 Sözü uzatmadan, kısa tutarak mesajı  Üçüncü kişi ağzından bir anlatım
en öz şekilde vermektir. vardır.
Ulusallık (Yerellik) İlahî Bakış Açısı

 Sadece bir ulusun kültürel özelliklerini  Anlatıcı, olayların gelişiminden
taşımaktır. kahramanların neler düşündüğüne
kadar her şeyi bilir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Ünite Paragrafta Yardımcı Düşünceler
2. Bölüm:  Ana düşünceyi açıklayıcı ve
Paragrafın Anlamı destekleyici nitelikteki düşüncelerdir.
 Ana düşünceye zemin oluşturur.
 Ana düşünceyi ayakta tutar.
Paragrafın Ana Düşüncesi
 Verilmek istenen mesajdır. Yardımcı düşüncelerin özellikleri:
 Verilmek istenen asıl düşüncedir.  Parçada sayı olarak birden fazladır.
 Parçanın yazılmasının amacıdır.  Parçayı tam olarak kapsamaz.
 Konu, ana düşünce için araç  Ana düşüncenin sınırlarını çizer.
niteliğindedir.  Ana düşüncenin anlaşılmasını sağlayıcı
niteliktedir.
Ana düşüncenin bazı özellikleri:
 Bir yargı bildirir. Paragrafın Konusu/Başlığı
 Herkesin vardığı ortak düşüncedir.  Üzerinde durulan her türlü kavramdır.
 Parçayı kapsayan genel bir yargıdır.  Yazarın mesajını okuyucuya ulaştıran
 Parça tek cümle ile özetlenecek olsa bu bir araçtır.
ana düşünce cümlesi olur.  Amaç değil, amaca götüren bir araçtır.
Ana düşünceyi bulmak için şu yolu izleriz: Konu bulunurken şunlara dikkat edilmeli:
1 Öncelikle konu bulunmalıdır. 1 En çok tekrar edilen sözcükler üzerinde
2 Yazarın konuyu ele alış amacının ana yoğunlaşılmalı.
düşünceyi oluşturduğu 2 İlk cümlelere dikkat edilmeli.
unutulmamalıdır. 3 Paragrafın tamamını kapsar.
3 Parçada bağlayıcı kavramlar varsa
belirlenmeli çünkü “kısacası, sonuçta, Paragrafta Anahtar Kelimeler
oysa, bence, özetle, aslında” gibi  Bir cümlenin yansıtmak istediği anlam
ifadelerden sonra ana düşünce için en büyük ipucunu veren kelimedir.
gelebilir.
4 Örnek verilmişse örnekten önceki Paragrafta Soru
yargının ana düşünceyi verebileceği  Paragrafın hangi sorunun cevabı
hatırdan çıkarılmamalıdır. olduğu sorulur.
5 Parçada şu sorulara cevap aranmalıdır:  Konu ile ilgilidir.
− Parçayı hangi amaçla yazmıştır?  Soruya karşılık paragrafta açıklamalar
− Bize ne anlatmak istemektedir? yapılır.
 Paragrafın ilk cümlesine dikkat etmeli.
Notlar:  “Evet, hayır” gibi ifadelerle başlayan
1 Ana düşünce bazen ilk bazen de son cümleler bizim için ipucudur.
cümlede verilir.
2 Ana düşünce bazen yazının içinde bir Paragrafta Duygular
cümle olarak geçmez. Okuyucu, bütün  Yazarın iç dünyasına ait pişmanlık,
parçayı değerlendirerek ana düşünceye küçümseme, beğenme, korku, sitem
kendisi ulaşır. vb. izlenimlere yer verilmesidir.
3 Bazen de parçada anlatılanlar
seçeneklerde bir atasözüyle karşılanır. Paragrafta Duyular
Bu nedenle atasözü bilgisi gerekir.  “Görme, işitme, dokunma (hissetme),
4 Bazı şiirlerin de ana düşüncesi/duygusu tatma, koklama” duyularından
vardır. yararlanılır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paragrafta Karakter
3. Ünite
 Bir bireyin kendine özgü yapısı, onu 3. Bölüm:
başkasından ayıran temel belirti ve Paragrafın Yapısı
bireyin davranış biçimlerini belirleyen
özelliklere karakter denir.
 “Uysal, kararlı, inatçı, sorumluluk Paragrafın Bölümleri
sahibi, disiplinli” gibi kavramlar
karakterdir. Giriş Bölümü
 Konunun verildiği bölümdür.
 Kendinden önce de bir cümle varmış
izlenimi vermemelidir.
 “Bu, şu, o” vb sıfatlar/zamirler ile “Bu
yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine
de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun
için, ise, de” vb bağlayıcı ifadeler yok.
 Diğer bölümlerden bağımsızdır.
 Genelde tek cümleden oluşur.
 Bazen ana düşünce bu bölümde verilir.
 Kendinden sonraki tüm bölümler,
biçimce ve anlamca buraya bağlıdır.
Gelişme Bölümü
 Konuyu açıklayan ve ana düşünceyi
örneklerle belirginleştiren bölümdür.
 Anlatım teknikleri ve düşünceyi
geliştirme yollarından yararlanılır.
 Kendinden önceki ve sonraki
bölümlere biçimce ve anlamca
bağlıdır.
Sonuç Bölümü
 Olay, düşünce ya da duyguların bir
sonuca bağlandığı bölümdür.
 Bazen ana düşünce bu bölümde verilir.
 “Sonuç olarak, özetle, bundan dolayı,
kısaca…” gibi bağlayıcı ifadeler
bulunabilir.
 Kendinden önceki bölümlere biçimce
ve anlamca bağlıdır.
Paragraf Oluşturma
 Karışık şekilde verilen cümlelerden
anlamlı bir paragraf oluşturmamız
istenir.
 Amaç, kompozisyon yeteneğinizi
ölçmektir.
 Yapboz oyunu gibidir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dikkat edilecek noktalar şunlardır:

3. Ünite
 Cümlelerin hepsi okunarak ne anlattığı 4. Bölüm:
belirlenmelidir. Görsel Okuma
 Olay yazılarında olayın gerçekleşme
sırası belirlenmelidir.
 Fikir yazılarında ise düşüncenin mantık Tablo ve Grafik Yorumlama
sırası belirlenmelidir.  Önce bir tabloda/grafikte verilen
sayıların ve bilgilerin neyi ifade ettiğini
Paragraf Tamamlama anlamalıyız.
 Paragrafta boşluk bırakılır ve bu  Sonra soldan sağa ve yukarıdan
boşluğun uygun cümleyle aşağıya bakarak hangi sayının hangi
doldurulması istenir. bilgiye denk olduğunu tespit etmeliyiz.
 Paragrafın giriş, gelişme ve sonuç  En sonunda ise soruda isteneni
bölümlerine ait özellikler dikkate tabloda/grafikte bulmalıyız.
alınarak bu boşluk tamamlanmalıdır.
Görsel Yorumlama
Paragrafı İki Paragrafa Bölme (Resim ve Fotoğraf Yorumlama)
 İki ayrı konunun işlendiği bölümler bir  Resime/Fotoğrafa bakılarak
paragraf olarak verilir ve bizden bu çizildiği/çekildiği dönemin kimi
paragrafı bölmemiz istenir. özellikleri hakkında bilgi sahibi
 Farklı konuya geçilen ilk cümleyi tespit olunabilir.
ederek o cümleden ikiye böleriz.
Paragrafın Akışını Bozan Cümle

 Diğer cümlelerden farklı bir konuyu
işleyen cümleyi bulmamız istenir.
 Paragraftaki cümlelerin hepsi aynı
konuyu anlatır.
 Farklı bir konu, farklı bir paragraf
demektir.
 Farklı konudan bahseden cümle,
düşüncenin akışını bozan cümledir.
Cümlelerin Yerini Değiştirme

 Paragrafı oluşturan iki cümle yer
değiştirilerek verilir ve bu değişikliğin
düzeltilmesi istenir.
 Yer değiştirilecek cümleleri bulurken şu
noktalara dikkat etmek gerekir:
 Olay anlatan paragrafta, zaman
sıralaması vardır.
 Düşünce paragrafında ise mantık
sırası vardır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. Ünite:  Hayvana Verilen Ad:

Yazım Bilgisi  Minnoş, Fındık, Tekir, Pamuk…
1. Bölüm:  Akrabalık Bildiren Sözcük:

Yazım/İmla Kuralları  Dayı Kemal, Nene Hatun…
 Akraba ise küçük harfle başlar.
 dayım Kemal, nenem Hatun…
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YER
 Hitap Kelimesi:
 Cümle: Mektuptaki/Konuşmalardaki seslenme.
 Bugünün işini yarına bırakma.  Sevgili Öğrenciler, Değerli Kardeşim…
 Sayıyla Başlayan Cümle:  Özel Adın Yerine Kullanılan Unvan:

Sayıdan sonra gelen kelime özel ad  Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali,
değil ise küçük harfle başlar. makamında kabul etti.
 2009 yılında ilkokula başladım.
 Millet Adı:
 Alıntı Söz:
 Türk, Alman, İngiliz, Özbek…
 Montaigne’in “İnsanlar başaklara
benzerler, içleri boşken başları
 Dil ve Lehçe Adı:
havadadır, doldukça eğilirler.” sözü
 Türkçe, Almanca, İngilizce …
oldukça anlamlıdır.
 Ara Söz: Uyarı: Yer, millet ve kişi adıyla kurulan

birleşik kelimede özel ad
 Bu nehir − eskiden daha gür akardı −
dışındakiler küçük harfle başlar.
çocukluğumu hatırlatır bana.
 Antep fıstığı, İngiliz anahtarı…
 İki Nokta:
İki noktadan sonra gelen cümle.  Devlet/Ülke adı.
 Yazının ilk cümlesi şuydu: Okumak, bir  Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan…
sanattır.
 Cümle veya özel ad olmayan örnekler  Din/Mezhep ile Mensuplarının Adı:
küçük harfle başlar.  Müslüman, Müslümanlık…
 Her şey yerdeydi: kitaplar, kalemler,
resimler…  Din ve Mitoloji ile İlgili Özel Ad:
 Tanrı, İlah, Allah, Zeus …
 Özel Ad:  Özel ad değil ise küçük harfle başlar.
 Bugün sinemaya Ahmet ile gittim.  Eski Yunan tanrıları.
 Kişi Adı-Soyadı:  Gökcismi Adı:

 Mehmet Akif Ersoy  Güneş, Dünya, Ay, Meteor...
 Gökcismi, gerçek anlamı dışında
 Takma Ad: kullanıldığında küçük harfle başlar.
 Muhibbi (Kanunu Sultan Süleyman)  Bugün güneş doğmaz oldu dünyama.
 Saygı Sözü, Unvan, Lakap, Rütbe Adı:  Yer Adı (kıta, bölge, il, ilçe, semt vb):
 Sayın Ahmet DOĞAN  Asya, İç Anadolu, Konya, Kadıköy...
 Leyla Hanım
 Doktor Mehmet Şerif VARLIK
 Yüzbaşı Ali YALÇIN
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Yer-Yön Bildiren (doğu, batı, güney,  Basılı Yayın ve Sanat Eserleri:

kuzey, orta…) Sözcükler:  Milliyet, Resmî Gazete, İstiklal Marşı.
Özel isimden önce kullanıldığında.  Özel ada dâhil olmayan sözcükler
 Siz hiç Doğu Anadolu’ya gittiniz mi? küçük harfle başlar.
 Tek başına ya da özel isimden sonra  Milliyet gazetesi, Genç Beyin dergisi.
ise küçük harfle başlar.
 Anadolu’nun doğusuna gittiniz mi?  Tarihî Olay, Çağ ve Dönem Adı:
 İlk Çağ, Millî Edebiyat Dönemi...
 “Mahalle, Meydan, Bulvar, Cadde,
Sokak” Kelimeleri:  Ulusal, Resmî ve Dinî Günlerinin Adı:
Özel adla birlikte ise büyük harfle  Nevruz Bayramı, 14 Mart Tıp Bayramı,
başlar.
 Cumhuriyet Mahallesi…  Toplantı Adı:
Kurultay, bilgi şöleni, açık oturum vb.
 Tamlama Kuran Yer Adları  Uluslararası Kürt Dili Kurultayı.
(Şehir, İl, İlçe, Belde, köy vb.):
Küçük harfle başlar.  Özel İsimden Türetilen Kelime:
 Konya ili, Darıca köyü…  Türkçe, Diyarbakırlı, Avrupalılaşmak…
 Özel isim yeni bir anlam kazanmış ise
 Coğrafi Terimler: küçük harfle başlar.
 Ağrı Dağı, Van Gölü, İstanbul Boğazı…  donkişotluk (gereksiz kahramanlık)
 Yapı Adı:  Para Birimleri:

“Saray, köşk, han, kale, köprü, kule,  lira, avro, dinar, dolar…
anıt vb.” yapı adının tüm kelimeleri.
 Diyarbakır Kalesi, Çankaya Köşkü…  “O” Zamiri:
 Kısaltması da büyük harfle başlar.  Ali ile konuşurken birden o geldi.
 Kale’nin önüdeyiz, Köşk’ün yanında.
 Belirli Bir Tarih Bildiren Ay ve Gün:
 Kurum, Kuruluş ve Kurul Adı:  25 Temmuz 1978 Salı günü.
 Ziya Gökalp Lisesi,  Belirli bir tarihi olmayan ise küçük
 Yeşilay Derneği, harfle başlar.
 Şube Öğretmenler Kurulu.  Sınav, temmuz ayında yapılacakmış.
 Mevzuat Adı:  Tabela ve Levha Kelimeleri:

 Medeni Kanun, İlköğretim Yönetmeliği  Otobüs Durağı, Yangın Çıkışı...
 Özel İsimdeki Bağlaç ve Soru Eki:  Kitap, Bildiri ve Makale:

 Özel isimdeki sözcüklerin tüm harfleri Ana başlıktaki kelimelerin tamamı.
büyük harfle yazılmış ise büyük.  SAVAŞ VE BARIŞ, FEN LİSESİ FİZİK…
 SUÇ VE CEZA, LEYLA İLE MECNUN...  Alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca
 Özel isimdeki sözcüklerin ilk harfleri ilk harfleri büyük yazılır.
sadece büyük harfle yazılmış ise küçük.  1. Ünite Fiziğin Doğası.
 Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun...
 Basılı Yayındaki Açıklayıcı Yazılar:
Resim, çizelge, tablo vb.nin altındaki
açıklayıcı yazının ilk harfi büyük olur
ve eğer cümle ise sonuna nokta konur.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
SAYILARIN YAZIMI BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZIMI
 Metin İçerisinde: Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

Yazıyla yazılır.
 Bu gelenek bin yıldır sürüyor.  Ses Düşmesine Uğrayan:
 cumartesi (cuma ertesi), nasıl (ne asıl),
 Saat, Para Tutarı, Ölçü ve İstatistikte:  kaynana (kayın ana), niçin (ne için).
 Bugün okula saat 11.00’de gideceğiz.
 Manavdan 5 kg soğan aldık.  “Et-“ ve “ol-“ Yardımcı Eylemleri:
 Saat ve dakikalar yazıyla da yazılabilir. Ses düşmesine veya ses türemesine
 Saat yediyi on geçe uyanıyorum. uğrayan.
 kaybolmak (kayıp olmak),
 Birden Fazla Sözcükten Oluşan Sayı:  hissetmek (his etmek).
Metin içinde birbirinden ayrı yazılır.
 Bu yıl üç yüz altmış beş gün çalıştım.  Anlam Değişmesine Uğrayan:
Sözcüklerden her ikisi veya ikincisi,
 Ticarî İşlemlerde: anlam değişmesine uğradığında.
Tahrifatı önlemek için bitişik yazılır.  altınbaş (kavun), yalıçapkını (kuş),
 #altıyüzyetmişbeşTL,otuzbeşKr#.  çakırkanat (ördek), karagöz (balık).
 Üçten Fazla Basamaklı Sayılar:  Zarf-Fiil Ekleri:

Sondan başlamak üzere üçlü gruplara “-a, -e, -ı, -i, -u, -ü” zarf-fiil ekleriyle
ayrılır ve aralarına nokta konur. “bilmek, vermek, kalmak, durmak,
 Türkiye’nin nüfusu 2018 yılı sonunda gelmek, görmek, yazmak” eylemleriyle
82.003.882 kişiye ulaştı. yapılan fiiller.
 Kolay okunması için “Bin, milyon,  yapabilmek, uyuyakalmak,
milyar ve trilyon” harfle yazılabilir.  gelivermek, düşmeyegör.
 Türkiye’nin nüfusu 2018 yılı sonunda
82 milyon 3 bin 882 kişiye ulaştı.  Sıfat-Fiil Ekleri:
İkinci kelimesi “-an / -en, -r / -ar / -er /
 Kesirli Sayılar: -ır / -ir, -maz / -mez, -mış / -miş” sıfat-
Kesirler virgülle ayrılır.  4,56 fiil eklerini alan.
 ağaçkakan, dalgakıran,
 Sıra Sayıları:  gökdelen, hacıyatmaz.
Yazıyla ve rakamla gösterilebilir.
 15. = 15’inci  2. = 2’nci  Çekimli Fiil:
 6. = 6’ncı Bir veya iki öğesi çekimli fiil olan.
 külbastı, şıpsevdi,
 Üleştirme Sayıları:  biçerdöver, çıtkırıldım.
 Sekizer (doğru)  8’er (yanlış)
 Emir Kipleri:
 Romen Sayıları: Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan.
Tarihî olayda, yüzyılda, hükümdar  alaşağı, ateşkes, yapboz,
adında, tarihte ayın yazılışında, kitap  rastgele, çekyat, kapkaç
ve dergi cildinde, kitabın asıl
bölümünden önceki sayfaların  Yer Adları:
numaralandırılmasında, maddelerin İki veya daha çok sözcükten oluşmuş.
sıralandırılmasında kullanılır.  Çanakkale, Pınarbaşı, Kabataş…
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Tamlamalı Yer Adları: Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe,
deniz, göl, ırmak, su vb. sözcüklerle  “Et, Edil, Eyle, Ol, Olun”
kurulmuş tamlamalar. Yardımcı Fiilleri:
 Akşehir, Eskişehir, Taşlıçay, Ses düşmesi veya türemesine
 Elmadağ, Batıkent, Akdeniz. uğramayan.
 alt etmek, arz etmek, azat etmek,
 Unvanlı Yer Adları:  dans etmek, kul olmak, not etmek.
Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş
mahalle, meydan, köy vb. yer adı.  İsim Tamlamaları:
 Kemalpaşa, Bayrampaşa. İkinci kelimesi anlam değişikliğine
uğramayan.
 Ara Yönler:  Hayvan adıyla kurulan:
 kuzeybatı, güneydoğu. köpek balığı, uğur böceği, bal arısı,
Ankara keçisi, yaban ördeği.
 Soyut Yer Adları:  Bitki adıyla kurulan:
Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst, çörek otu, lavanta çiçeği, kuş
üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle. üzümü, yer elması, mantar ağacı.
 ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, akşamüzeri.  Nesne, eşya ve alet adıyla
kurulan:
 “Ev” Sözcüğüyle: üle taşı, Oltu taşı, duvar saati,
 aşevi, bakımevi, doğumevi, el sabunu, İngiliz anahtarı.
 gözlemevi, huzurevi, öğretmenevi.  Durum, olgu ve olay bildiren
sözcükle kurulan:
 “Hane, Name, Zade” Kelimeleriyle: açık öğretim, Ay tutulması.
 dershane, beyanname, haramzade.  Yiyecek, içecek adıyla kurulan:
 “Eczahane, hastahane, pastahane, tulum peyniri, İzmir köftesi,
postahane” sözleri günlük kullanımda çiğ köfte, kuru yemiş.
“ha” hecesi düşmüş olarak yazılır.  Zamanla ilgili sözlerle kurulan:
bağ bozumu, gece yarısı,
 Diğer Birleşik Yazılan Sözcükler: gün ortası, hafta başı, hafta sonu.
Dilimizde her iki öğesi de asıl anlamını  Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan:
koruduğu hâlde gelenekleşmiş olarak dil bilgisi, gök bilimi.
bitişik yazılan sözcükler de vardır.
 “Baş” sözcüğüyle oluşturulan sıfat:  Sıfat-Fiil Ekleri:
başbakan, başkomutan, “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en”
başöğretmen, başyazar sıfat-fiil ekleriyle kurulan.
 “Başı” sözüyle oluşturulan  bakar kör, çalar saat, döner sermaye,
tamlama:  tükenmez kalem, uçan daire.
aşçıbaşı, binbaşı
 “oğlu, kızı” sözleri:  “Renk” Sözcüğü veya Renk Adıyla
eloğlu, çapanoğlu, elkızı Kurulan İsim Tamalaması:
 Ağa, bey, efendi, hanım, nine vb.:  gümüş rengi, portakal rengi,
ağabey, hanımefendi  ateş kırmızısı, boncuk mavisi.
 Belirsizlik sıfatları:
Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, bir-  Renk Tonu Sıfatı:
çok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri,  açık mavi, açık yeşil, kirli sarı.
herhangi.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Yer Adları ve Yönler:  Ölçü ve Birimler:

Yer adlarında kullanılan “batı, doğu, Küçük harfle yazılır ve nokta konmaz.
güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu,  m (metre),  l (litre),  g (gram)
kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı,  Ek getirildiğinde, kelimenin
orta, iç, yakın, uzak” kelimeleri: okunuşu esas alınır.
 Batı Trakya, Doğu Anadolu,  kg’dan
 Aşağı Ayrancı, Orta Asya, İç Anadolu.
BAZI KELİME ve EKLERİN YAZIMI
 Özel İsimler ve Yer Adları:
Kişi adlarından oluşmuş “mahalle, “da – de” Bağlacının Yazımı
bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb.”  Bağlaç olan “da, de” ayrı yazılır.
 Yunus Emre Mahallesi,  Kendisinden önceki sözcüğün son
 Nene Hatun Caddesi. ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına
uyar.
 “Dış, İç, Sıra” Sözleriyle Kurulan:  Cümleden çıkarıldığında cümlenin
 çağ dışı, sıra dışı, yasa dışı, ceviz içi, anlamında bozulma olmaz.
 hafta içi, yurt içi, aklı sıra, ardı sıra.  Durumu ona da bildirdi.
 Kardeşi de gelecekmiş.
 “Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı,  “Ya” sözüyle birlikte kullanılan da
iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, mutlaka ayrı yazılır.
peşin, bir, iki, tek, çok, çift” Sözlerinin  O ya da sen, biriniz benimle gelin.
Başa Getirilmesiyle Kurulan:  Ayrı yazılan “da, de” hiçbir zaman “ta,
 alt yazı, üst kat, ana bilim dalı, ön söz, te” biçiminde yazılmaz.
 ön yargı, art niyet, arka plan.  Ayrılsak ta beraberiz. (yanlış)
 Ayrılsak da beraberiz. (doğru)
 İyi Dilek, Karşılama ve Uğurlama:  “Da, de” bağlacını kendisinden önceki
 hoşça kal, sağ ol, hoş geldin, güle güle, sözcükten kesme ile ayırmak
 Allah’a ısmarladık, hoş bulduk da yanlıştır.
 “Günaydın, başsağlığı” sözleri  Orhan’da geldi. (yanlış)
istisnadır.  Orhan da geldi. (doğru)
“-da, -de, -ta, -te” Bulunma Durum Eki:
KISALTMALARIN YAZIMI  “Da, de” bağlacının bulunma durum
eki olan “-da, -de, -ta, -te” ile hiçbir
 Özel İsim: ilgisi yoktur.
 Prof. (profesör)  Cad. (cadde)  Ek, getirildiği sözcüğe bitişik yazılır.
 Ek getirildiğinde, kelimenin  Ek, cümleden çıkarıldığında cümlenin
okunuşu esas alınır. anlamında bozulma olur.
 Prof.ün  yy.ın
“ki” Bağlacının Yazımı
 Kurum/Kuruluş Adı:  Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır.
Her sözcüğünün ilk harfi alınır ve  Cümleden çıkarıldığında cümlede
büyük harfle yazılır. bozulma olmaz.
 TRT, PTT, DSİ, TEK (doğru)  Böyle de olmaz ki!
 T.R.T., P.T.T., D.S.İ., T.E.K. (yanlış)  Erken çıkalım ki yemeğe yetişelim.
 Ek getirildiğinde, kısaltmanın okunuşu  “ki” bağlacı bazen bitişik yazılır.
esas alınır. “SOMBaHÇeMİ” olarak kodlayabiliriz:
 TDK: Te De Ke şeklinde okunur. Sanki – Oysaki – Mademki – Belki –a–
“TDK’de çalışıyorum.” (doğru) Halbuki – Çünkü –e– Meğerki – İllaki
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
“mi” Soru Ekinin Yazımı YAZIMI KARIŞTIRILAN BAZI SÖZCÜKLER

 Soru eki olan “mi” ayrı yazılır.
YANLIŞ DOĞRU
 Kendisinden önceki sözcüğün son
ayle aile
ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına alış veriş alışveriş
uyar. antreman antrenman
 Bana da pasta kaldı mı? ard arda art arda
 Arkadaşlığımız bitti mi? ahçı aşçı
 Soru ekinden sonra gelen ekler, bu baya bayağı
ekle bitişik olarak yazılır. bağzen bazen
 Bugün sinemaya gidebilir miyim? bazan bazen
beyenmek beğenmek
 Bana yardım eder misin?
bir kaç birkaç
 Bu ek sorudan başka görevlerde çukulata çikolata
kullanıldığında da ayrı yazılır. direk direkt
 İlginç mi ilginç bir kitap. erezyon erozyon
 Gece oldu mu eve girerim. eşortman eşofman
hapşurmak hapşırmak
“ne … ne …” Bağlacının Yazımı heralde herhalde
herkez herkes
 Bu bağlacın kullanıldığı cümlelerin
herşey her şey
yüklemi olumlu olmalıdır. Hıristiyan Hristiyan
 Ne Almanya’da ne Fransa’da aradığı hopörlör hoparlör
ilacı bulamadı. (yanlış) hukuğa hukuka
 Ne Almanya’da ne Fransa’da aradığı ıstırap ızdırap
ilacı bulabildi. (doğru) iddaa iddia
klavuz kılavuz
Pekiştirmelerin Yazımı kirbit kibrit
kiprik kirpik
 İlk hecenin sonuna “m, p, r, s”
kıravat kravat
(“PıRaSaM” şeklinde kodlayabiliriz) kolleksyon koleksiyon
seslerinden birinin getirilmesiyle labratuar laboratuvar
yapılan pekiştirmeler bitişik yazılır. müracat müracaat
 masmavi, tertemiz, apaçık, yemyeşil mütahit müteahhit
 Kimi kuralsız pekiştirmeler de bitişik orjinal orijinal
yazılır. orta okul ortaokul
 paramparça, güpegündüz, sırılsıklam. pantılon pantolon
pardesü pardösü
 Sözcüğün ilk hecesinden özel olarak
pıroje proje
oluşturulan ikileme biçimindeki profösör profesör
pekiştirmeler ayrı yazılır. sarmısak sarımsak
 bas bas bağırmak, satlık satılık
 kasım kasım kasılmak. seyhat seyahat
sovan soğan
İkilemelerin Yazımı sorna sonra
 İkilemeler ayrı yazılır. sömestr sömestir
stajer stajyer
 Onunla baş başa görüşmelisiniz.
süpriz sürpriz
 Sözcüklerin arasına herhangi bir şöför şoför
noktalama işareti konulmaz. traş tıraş
 Aşağı – yukarı üç sene oldu. (yanlış) ünvan unvan
 Sözcüğün ilk sesi yerine “m” sesi üniverste üniversite
getirilerek yapılan daima ayrı yazılır. yanlız yalnız
 Burada kitap mitap yok. yalnış yanlış
yaya geçiti yaya geçidi
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. Ünite Virgül
2. Bölüm:
Noktalama İşaretleri  Eş görevli kelimelerin arasına konur.
 “İki katlı, bahçeli, mavi boyalı bir
evleri vardı.”
Nokta Sıfatların arasında kullanıldı.
 “Herkes fırtınadan, kardan, soğuktan
 Cümlenin sonuna konur. korkar mı?”
 Bu sabah çok erken uyandım. Dolaylı tümleçlerin arasında kullanıldı.
 Bazı kısaltmaların sonuna konur.  Sıralı cümleleri ayırmak için konur.

 Prof. (profesör)  Dr. (doktor)  İyilik et komşuna, iyilik gelsin başına.
 Sıra bildirmek için “-ıncı, -inci” ekinin  Uzun cümlede yüklemden uzak
yerine konur. düşmüş ögeleri belirtmek için konur.
 Dayımlar 10. katda oturuyor.  Yaşar, o dar ve patika yollardan geçip
 Arka arkaya sıralandıklarında sonuncu yıllar önce terk ettiği köyüne döndü.
sayıdan sonra nokta konur.
 Törene 5, 6, 7 ve 8. sınıflar katıldı.  Ara sözleri/cümleleri ayırmak için
kullanılır.
 Bir yazının maddelerini gösteren  “Hiç kimse onun, Tamer’in, suçlu
rakam veya harflerden sonra konur. olduğuna inanmıyordu.”
 1. I. A. a. Altı çizili bölüm ara sözdür.
 Gün, ay ve yılı gösteren sayıları  Tırnak içinde olmayan aktarmadan

birbirinden ayırmak için konur. sonra konur.
 Ablam 18.08.1988 tarihinde doğmuş.  Çadırları şu düzlüğe kuralım, dedi.
 Tarihlerde ay adı yazıyla yazıldığında
nokta kullanılmaz.  Konuşma çizgisinden önce konur.
 21.Temmuz.2010’da doğdu. (yanlış)  Ahmet Usta çırağına,
– Evladım 13-14 anahtarı ver, dedi.
 Saat ve dakika gösteren sayıları
birbirinden ayırmak için konur.  Kendisinden sonraki cümleye bağlı
 Toplantı yarın 13.30’da başlayacakmış. olarak ret, kabul ve teşvik bildiren
“hayır, yok, evet, peki, pekâlâ,
 Bibliyografik künyelerin sonuna konur. tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle,
 Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, haydi, elbette…” gibi kelimelerden
Can Yayınları, İstanbul, 1995. sonra konur.
 Olur, bu yıl tarlaya çavdar ekelim.
 Üçten çok rakamlı sayıları üçlü
gruplara ayırmak için konur.  Hitap için kullanılan kelimelerden
 745.450  14.365.400 sonra konur.
 Çocuklar, girerken sırayı bozmayalım.
 Çarpma işareti yerine kullanılır.
 9.3 = 27
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Kelimeler arasındaki anlam karışıklığını  Kendisinden sonra açıklama yapılacak

önlemek için kullanılır. cümlenin sonuna konur.
 “Genç doktorun odasını sordu.”  Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı
Anlam belirsizliği vardır. vardır: Fenalık, cahillik ve tembellik.
Çünkü bu cümlede “Doktor mu
genç?”yoksa “Genç biri doktorun  Edebî eserlerde, konuşan kişinin
odasını mı soruyor?” belli değildir. adından sonra konur.
İşte bu belirsizliği gidermek için genç  Hacivat: Hoş geldin Karagöz’üm!
sözcüğünden sonra virgül kullanılır: Karagöz: Hoş bulduk kel kafalı!
 Genç, doktorun odasını sordu.
 Doğrudan yapılan aktarmalardan önce
 Bibliyografik künyelerde yazar, eser, konur.
vb. maddelerden sonra konur.  Yunus şöyle dedi: “Büyüyünce pilot
 Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş olacağım.”
Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.
 İnternet adreslerinde kullanılır.
 Metin içinde “ve, veya, yahut”  http://www.notdefteri.net
bağlaçlarından önce de sonra da
virgül konmaz.  Bölme işareti olarak kullanılır.
 Dört veya beşinci atışta isabet etti.  50 : 5 = 10
 Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce Noktalı Virgül

ve sonra virgül konmaz.
 Hem gider hem ağlar.  Cümle içinde virgüllerle ayrılmış türleri
birbirinden ayırmak için konur.
 İkilemeler arasına virgül konmaz.  Erkek çocuklara Fatih, Osman,
 Zaman ağır, ağır ilerliyordu. (yanlış) Murat; kız çocuklara ise Buse,
Meryem, Havva adları verilir.
 Şart ekinden (-se / -sa) sonra
virgül konmaz.  Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı
 Sıkı giyinmezsen çıkmana izin vermem. cümleleri birbirinden ayırmak için
konur.
 Cümlede pekiştirme ve bağlama  At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan
görevinde kullanılan “de / da” kalır.
bağlacından sonra virgül konmaz.
 Sen razı olmasan da ben de geleceğim.  Cümleleribağlayan “ama, fakat, lâkin,
çünkü” gibi bağlaçlardan önce konur.
 Metin içinde zarf-fiil ekleri ile  Konuşuyorum; çünkü o da bilmelidir.
oluşturulmuş kelimelerden sonra
virgül konmaz. Soru İşareti
 Süleyman, yanımızdan koşarak geçti.
 Soru bildiren cümle veya sözlerin
İki Nokta sonuna konur.
 Söylediklerimi anladınız mı?
 Kendisinden sonra örnek verilecek  Soru bildiren ama soru eki/sözcüğü
cümlenin sonuna konur. içermeyen cümlelerin sonuna konur.
 Bu zor soruyu sınıfta iki kişi  Gümrükteki memur başını kaldırdı:
bilmişti: Sibel ve Esma. — Adınız?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Kesin olmayan yer, tarih vb. durumlar  Özel olarak belirtilmek istenen sözler
için kullanılır. tırnak içine alınır.
 Yunus Emre (Doğum yeri: ?)  En yakınımız bile olsa “kaldırım”a
 1496 (?) yılında doğan Fuzuli… “tretuvar” diyene kızsak, “yer
 Dün akşam 5 saat (?) ders çalışmış. ayırtmak” yerine “rezerve etme”yi
kullananları affetmesek…
 Sıralı cümlelerde en sona konur.
 Mutfakta mı yiyelim, balkonda mı?  Cümle içerisinde kitapların ve yazıların
adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
 “mı/mi” eki, cümleye zaman anlamı  Bu sıralar Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın
katıyorsa soru işareti konmaz. “Dört Kanatlı Kuş” adlı şiir kitabını
 Hava karardı mı eve gideriz. okuyorum.
Ünlem İşareti  Tırnak içine alınan sözlerden sonra

kesme işareti kullanılmaz.
 Sevinç, acı, korku, şaşma gibi duyguları  Necip Fazıl’ın “Çile”sini okudun mu?
anlatan cümlenin sonuna konur.
 Su ne kadar da soğuk! Kesme İşareti
 Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden  Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve

sonra konur. bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 Eyvah! Yine geç kaldım.  Kişi adları, soyadları ve takma adlar
 Cümlenin sonuna da konabilir.  Gök bilimiyle ilgili adlar
 Eyvah, yine geç kaldım!  Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb.
 Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adı
 Alay, kinaye veya küçümseme anlamı  Hayvanlara verilen özel ad
kazandırılmak istenen sözden hemen  Akım, çağ ve dönem adı
sonra yay ayraç içinde ünlem işareti
kullanılır.  Özel ada getirilen yapım ekleri, çokluk
 Kendi hâlinde biriymiş (!) kimsenin eki (-lar, -ler) ve bunlardan sonra
işine burnunu sokmazmış (!) gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
 Türklük, Ahmetler, Avrupalılaşmak
Tırnak İşareti
 Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adına
 Başka bir kimseden/yazıdan olduğu gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.  Türk Tarih Kurumuna
 Peyami Safa: “Kendimize uygun eserler
okuruz.” der.  Kişi adından sonra gelen saygı sözüne
getirilen ekleri ayırmak için konur.
 Tırnak içindeki alıntının sonunda  Fatma Hanım’a, Ahmet Bey’i
bulunan işaret (nokta, soru işareti,
ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır.  Kısaltmaya getirilen eki ayırmak için
Tırnaktan sonra cümle devam ediyorsa konur.
tırnak kapatılır ve cümle küçük harfle  Bu film, TV’de ilk kez yayınlanıyor.
devam eder.
 Andre Gide: “Yazmaya başlayınca en  Noktalı kısaltmada ve üs işaretli
zor şey samimi olmaktır.” diyor. kısaltmada kesmeyle ayrılmaz.
 vb.leri, Alm.yı, cm²e
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Sayıya getirilen eki ayırmak için konur.  Bir bilginin kesin olmadığını göstermek
 Liseden 1993’te mezun olmuş. için kullanılan soru işareti yay ayraç
içine alınır.
 Seslerin söyleyiş gereği düştüğünü  1496 (?) yılında doğan Fuzuli
göstermek için kesme işareti kullanılır.
 N’oldu da geri döndünüz? Kısa Çizgi
 Bir ek veya harften sonra gelen ekleri  Satıra sığmayan sözcükler bölünürken
ayırmak için konur. satır sonuna konur.
 a’dan z’ye kadar, -lık’la türetilmiştir.  Havuzun suyu bulanıktır. Kanepe–
lerde kimseler yok.
 Özel adlar için parantez içinde bir
açıklama yapıldığında kesme işareti  Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak
yay ayraçtan önce kullanılır. için kullanılır.
 Yunus Emre’nin ( 1240 – 1320)  Vatanını –Türkiye’yi– çok özlemişti.
Yay Ayraç (Parantez)  Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak

için konur.
 Cümlenin yapısıyla doğrudan ilgisi  mor–ar–t–acak–lar–mış
olmayan açıklamalar için kullanılır.
 Buradaki ormanları (Orman demeye  Fiil kök ve gövdelerini göstermek için
de bin şahit gerek.) kurtarmalıyız. kullanılır.
 oyna–, ağlat–, bekle–
 Yay ayraç içinde özel adlar ve cümleler
büyük harfle başlar ve cümlenin  Eklerin başına konur.
sonuna uygun noktalama işareti konur.  Bu cümlede –de eki farklı görevdedir.
 Yaşlı kadın:
— (Ağır adımlarla yaklaştı.) Evladım,  Heceleri göstermek için kullanılır.
bana yardım eder misin?  du–var–da–ki
 Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı  Kelimeler veya sayılar arasında “-

göstermek için kullanılır. den…-a, ve, ile, ila, arasında”
 (Necip Fazıl KISAKÜREK) anlamlarını vermek için kullanılır.
 2013 – 2014 eğitim – öğretim yılı,
 Yabancı sözcüklerin okunuşu yay ayraç
içerisinde gösterilir.  Sayı adlarının yinelenmesinde araya
 Shakespeare (Şekspir) tiyatro yazarıdır. kısa çizgi konmaz.
 On on beş dakika önce üç beş kişi
 Cümle içerisinde bir sözcüğün eş buraya geldi.
anlamlısı verildiğinde kullanılır.
 Teşbih (benzetme) sanatına başvurur.  Sıfırdan küçük değeri göstermek için
kullanılır.
 Özel isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.  –2 °C
 Cahit Sıtkı Tarancı’nın (1910 – 1954)
 Çıkarma işareti olarak kullanılır.
 Küçümseme anlamı için kullanılan  50 – 20=30
ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
 Adam, çok zeki (!) olduğunu söylüyor.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uzun Çizgi (Konuşma Çizgisi)  Kaba veya açıklanmak istenmeyen

kelimelerin/bölümlerin yerine konur.
 Yazıda satır başına alınan konuşmaları  Bu sırrı sadece E… biliyor.
göstermek için kullanılır.
 Mehmet Şerif VARLIK sordu:  Alıntılarda alınmayan kelime veya
— Ekmek parası için mi çalışıyorsunuz? bölümlerin yerine konur.
 …
 Oyunlarda konuşanın adından sonra Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür
da konabilir. yaşarım.
 İslam Bey — Ben daha ölmedim. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış?
Şaşarım!
 Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde …
uzun çizgi kullanılmaz. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı
 Sitem dolu bir ses tonuyla seslendi: boğar,
“Niçin bizimle gelmedin?” “Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış
canavar?
Eğik Çizgi …
 Yan yana yazılması gereken  Sözün bir yerde kesilerek geri kalan
durumlarda mısraların arasına konur. bölümün okuyucunun hayal dünyasına
 Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen bırakıldığını göstermek veya ifadeye
al sancak / Sönmeden yurdumun güç katmak için konur.
üstünde tüten en son ocak  Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor
 Apartman numarası ile daire numarası yolumuz!
arasına ve semt ile şehir arasına konur.
 No.: 34 / 3 Ladik / SAMSUN  Karşılıklı konuşmalarda, eksik bırakılan
cevaplarda kullanılır.
 Gün, ay ve yılı gösteren sayıları  — Kimsin?
birbirinden ayırmak için konur. — Ali.
 21/07/2028 — Hangi Ali?
—…
 Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini — Sen misin, Ali usta?
göstermek için kullanılır. — Benim!
 -dık/-dik, -maz/-mez
 Ünlem ve seslenmelerde anlatımı
 İnternet adreslerinde kullanılır. pekiştirmek için konur.
 http://www.notdefteri.net/  Annesi onu bir bakışta tanıdı:
— Osman…
 Bölme işareti olarak kullanılır.
 100 / 5 = 20  Üç nokta yerine iki veya daha çok
nokta kullanılmaz.
Üç Nokta
 Ünlem ve soru işaretinden sonra üç
 Tamamlanmamış cümlenin sonuna nokta yerine iki nokta konulması
konur. yeterlidir.
 Tepeyi aşınca karşımızda kıpkırmızı  Nasıl da akşam oldu?..
gelincik tarlaları…
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Mantık ve Sıralama Hatası
4. Ünite
3. Bölüm: Mantık Hatası
 İlk kez gerçekleşen gösteriye katılım
Anlatım Bozukluğu
rekor düzeydeydi.
Hata: İlk kez yapılan bir gösteriye
gelen izleyici sayısının, rekor düzeyde
ANLAM BOZUKLUKLARI (BAĞDAŞIKLIKLA İLGİLİ)
olup olmadığı bilinemez.
Gereksiz Sözcük Kullanılması Sıralama Hatası
 Bırak patates doğramayı, yemek bile
Eş Anlamlı Sözcüklerin Birlikte Kullanılması yapamaz o. (yanlış)
 Az kalsın, neredeyse düşecekti. (yanlış) Bırak yemek yapmayı, patates bile
 Az kalsın düşecekti. (doğru) doğrayamaz o. (doğru)
Anlamca Birbirini Kapsayan Sözcüklerin Hata: Yemek yapmak, patates
Bir Arada Kullanılması doğramaktan daha zor bir eylemdir.
 Yaya yürüyerek giderdi. (yanlış)
 Yürüyerek giderdi. (doğru) YAPISAL BOZUKLUKLAR (BAĞLAŞIKLIKLA İLGİLİ)
Özne – Yüklem Uyumsuzluğu

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması
Kişi Bakımından Uyumsuzluk
 Elbette Selim de gitmiş olabilir. (yanlış)  Ben ve Duru buraya gelmişti. (yanlış)
 Elbette Selim de gitmiştir. (doğru) 1. çoğul (biz) 3. tekil (o)
 Ben ve Duru buraya gelmiştik. (doğru)
Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması 1. çoğul (biz) 1. çoğul (biz)
Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk

 Kitap ücretleri yüksektir. (yanlış)
 Özne = İnsan + Çoğul
 Kitap fiyatları yüksektir. (doğru)
Yüklem = Tekil - Çoğul
 Öğretmen, herkesin iyiliğini ister.
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
 Özne = İnsan Değil + Çoğul
 Yeni okula geldim ki zil çaldı. (yanlış) Yüklem = Tekil
 Okula yeni geldim ki zil çaldı. (doğru)  Kuşlar ne de güzel uçuyor.
 Özne = Kişileştirme Sanatı + Çoğul
Deyimin Yanlış Anlamda Kullanılması Yüklem = Tekil - Çoğul
 Kuşlar ağaçta dertleşiyorlar.
 İyiliklerine göz yumduk. (yanlış)
 İyiliklerine minnettar kaldık. (doğru) Özne Eksikliği Bakımından Uyumsuzluk
 Öznenin olmaması ya da bir öznenin
Anlam Belirsizliği birden fazla yükleme bağlanmasıdır.
 Sıralı cümlelerde daha çok görülür.
Zamir Sözcüğünün Eksikliği  Kitaptaki yanlışlıklar düzeltilecek ve
 Kardeşini okulda göremedim. yeniden basılacak. (yanlış)
 Senin kardeşini okulda göremedim. Kitaptaki yanlışlıklar düzeltilecek
 Onun kardeşini okulda göremedim. ve kitap yeniden basılacak. (doğru)
 Herkes ondan nefret ediyor, onun
Noktalama ile Oluşan Zamir Eksikliği yüzünü bile görmek istemiyordu.
 Gazeteci bayanı dinledi. (yanlış) (yanlış)
(Dinleyen kişi belirsizdir.) Herkes ondan nefret ediyor, hiç
 Gazeteci, bayanı dinledi. (doğru) kimse onun yüzünü bile görmek
(Virgül kullanımı ile düzeldi.) istemiyordu. (doğru)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eklerle İlgili Yanlışlar  Derste belgisiz ve işaret sıfatlarını
işledik.
 Eklerin eksik/fazla kullanılmasıdır. (yanlış)
 Biz okumasını sevmeyiz. (yanlış) Derste belgisiz sıfatları ve işaret
Biz okumayı sevmeyiz. (doğru) sıfatlarını işledik.
 Hayat kimine mutluluk verdiğini, (doğru)
kimini mutsuz ettiğini görüyoruz.  Belgisiz sıfat tamlamalarındaki isimler
(yanlış) çokluk eki almaz.
Hayatın kimine mutluluk verdiğini,  Burada insanı şaşkına çeviren birçok
kimini mutsuz ettiğini görüyoruz. güzellikler var.
(doğru) (yanlış)
Öge Eksikliği Burada insanı şaşkına çeviren birçok
güzellik var.
 Sıralı cümlelerde karşımıza çıkar. (doğru)
 Ben öğretmenime inanır ve severim.
(yanlış) Bağlaç Yanlışları
Öğretmenime inanır, onu severim.  Bağlaçlardan bazıları olumlu ve
(doğru) olumsuz yargıları birbirine bağlar. Bu
 İnsanlar gazetelere inanmıyor bu duruma uymayan kullanımlar yanlıştır.
nedenle de çok az okuyor.  Ahmet Bey oğlunu çok seviyor fakat
(yanlış) bir dediğini iki etmiyordu.
İnsanlar gazetelere inanmıyor, bu (yanlış)
nedenle de gazeteleri çok az okuyor. Ahmet Bey oğlunu çok seviyor ayrıca
(doğru) bir dediğini iki etmiyordu.
Yüklem Eksikliği (doğru)
 Ben yarın dışarı çıkamam, ama evde
 Sıralı cümlelerde karşımıza çıkar. yapılacak bir sürü işim var.
 Beşiktaş iskelesine geldiğimizde o (yanlış)
işine, ben evime gittim. Ben yarın dışarı çıkamam, çünkü evde
(yanlış) yapılacak bir sürü işim var.
Beşiktaş iskelesine geldiğimizde o (doğru)
işine gitti, ben evime gittim.
(doğru)
 Evimiz küçük, bahçesi de güzel değildi.
(yanlış)
Evimiz küçüktü, bahçesi de güzel
değildi.
(doğru)
Tamlama Yanlışları
 Çoğunlukla ad ve sıfatların aynı
tamlanana bağlanması sonucu oluşan
bir anlatım bozukluğudur.
 Özel ve kamu kuruluşları iki gün tatil
edildi.
(yanlış)
Özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları iki
gün tatil edildi.
(doğru)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Ünite: Sıfat – Fiil (Ortaç)
Dil Bilgisi  Fiille getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik,
-ecek, -miş” ekleriyle yapılan fiilimsinin
1. Bölüm: cümlede sıfat görevinde
Fiilimsi (Eylemsi) kullanılmasıdır.
 Çalışan öğrenci dersinde başarılı olur.
Fiilimsi (Eylemsi) Nedir? sıfat-fiil isim
 Fiilden türeyen; kip ve kişi eki  Bir varlığın/kavramın adı haline gelmiş
almayan; ad, sıfat ve zarf göreviyle sözcük fiilimsi değildir.
kullanılan; fiil anlamını tam olarak  Yakacak sıkıntısını bu yıl da çekeceğiz.
yitirmeyen sözcüktür. Çünkü biz bu sözcüğü “yakacakma”
şeklinde olumsuz yapamayız.
Fiilimsinin Özellikleri
 Sıfat–fiili, çekimli fiil ile karıştırmamak
1. Eylemden türetilir.
için cümlede yüklem mi sıfat mı
2. Olumsuzluk eki (-me / -ma) alabilir.
olduğuna bakmalıyız.
3. “Fiil çekim eklerini” yani şahıs ekleri,
Eğer yüklem ise fiilimsi değildir.
haber ve dilek kiplerini alamaz.
 Tutmaz dizlerim birden düzeldi.
4. Yarım yargı bildirir.
“Sıfat görevinde”
5. Ad, sıfat ve zarf gibi görevleri vardır. Dedemin dizleri tutmaz.
6. Fiilimsi ekiyle türetilmiş ama bir “Yüklem görevinde”
varlığa/kavrama ad olan sözcük,  Nitelediği isim düştüğün için adlaşan
fiilimsi özelliğini kaybeder. sıfat–fiilin, fiilimsi özelliği devam eder.
7. Fiilimsi özelliğini kaybetmiş sözcüğe  Geziden dönen öğrenciler geçsin.
“-ma” olumsuzluk ekini getirdiğimizde Geziden dönenler geçsin.
olumsuzluk anlamı oluşmaz.
8. İsim–fiil, sıfat–fiil ve zarf–fiil olmak Zarf – Fiil (Bağ-Fiil , Ulaç)
üzere üçe ayrılır.  Fiillere getirilen “-ken, -alı, -madan, -
İsim – Fiil (Mastar) ince, -ip, -arak, -dıkça, -e… -e, -r… -
 Fiile getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleriyle maz, -casına, -meksizi, -dığında”
yapılan fiilimsinin cümlede isim ekleriyle yapılan fiilimsinin cümlede
görevinde kullanılmasıdır. zarf görevinde kullanılmasıdır.
 Onunla tanışmayı ben de istiyorum.  Birleşik bir cümlede iki cümleyi
Şiir okuyuşuna herkes hayran kaldı. bağladıkları için bağlaç; özne, nesne,
Balık tutmak bir yetenek işidir. tümleç aldıkları için fiil sayılan
 İsim çekim eklerini alabilir. kelimelerdir.
 “yürü-y-üş-ü-n-de” isim–fiili,  Zarfı bulmak için yükleme sorulan
iyelik (-ü) ve hâl eki (-de) almıştır. sorulara cevap verir.
 Olumsuzluk eki almış fiille  Dereyi görmeden paçaları sıvama.
karıştırmayın.
 Ona, Kalemi kırma, dedi.
“Olumsuzluk eki”
Odun kırma işini, bana verdi.
“İsim-fiildir.”
 Bir varlığın/kavramın adı haline gelmiş
ise artık fiilimsi değildir.
 Danışmada beklediğini söyledi.
Uçuşlar iptal edilmiş.
Çakmak ile oynaması annesini ürküttü.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Ünite Gerçek (Açık) Özne
2. Bölüm:  Yüklemin bildirdiği yargıyı
Cümlenin Ögeleri gerçekleştiren ya da konusu olan
varlığın açıkça ifade edildiği öznedir.
 Bu konuyu bize Aydın anlatacak.
Cümle Nedir?
 Çekimli bir fiil ya da ek fiille Gizli Özne
çekimlenmiş isim soylu bir sözcükle  Cümlede bir sözcük olarak
kurulan anlatım birimidir. bulunmayan, yüklemin çekiminden
anlaşılan öznedir.
Cümlenin Ögesi Nedir?  Bu konuyu size anlatacağım.
 Sözcüğün tek başına veya söz grubu (anlatacak olan kim?) “Ben”
olarak cümlede yaptığı görevdir.
 Temel ögeler, yardımcı ögeler ve ara YARDIMCI ÖGELER
sözler olmak üzere üç grupta incelenir:
Nesne
TEMEL ÖGELER  Öznenin yaptığı işten etkilenendir.
 Yüklemi geçişli olan fiil cümlelerinde
Yüklem (Fiil, Eylem) sadece vardır.
 Cümledeki işi, hareketi, yargıyı bildiren  Özne ve yüklem arasında sorulan “ne,
çekimli unsurdur. neyi, kimi?” sorularıyla bulunur.
 Cümlede yargı bildiren çekimli ögedir.  Bugün seni çok aradım.
 Yüklem olmadan cümle oluşmaz. Fuardan kardeşime kitap aldım.
 Yüklemi bulmak için bir soru yoktur.  İki grupta incelenir:
 Ben işlerimi zamanında yaparım.
Komşu, komşunun külüne muhtaçtır. Belirtili Nesne
 Yüklem, söz grubundan da oluşabilir.  Yükleme sorulan “neyi, kimi?” so-
 Çantam, arabanın bagajındaymış. rularına cevap verendir.
 Yükleme belirtme hâl ekiyle (-i)
Özne bağlanır.
 İş, oluş ya da durumu yapan veya  Bu maçı mutlaka izlemeliyim.
cümledeki olanı karşılayandır.
 Her cümlede, yazılı değildir. Belirtisiz Nesne
 Fiil cümlesinde işi yapandır.  “-i” belirtme hâl ekini almayan
 İsim cümlesinde ilgili durumda olandır. ve özne ile yüklem arasında sorulan
 Yükleme sorulan “kim, ne?” ile “ne?” sorusuna cevap verendir.
bulunur.  Adam bir çuval taşıyordu?
 Nesne ile karışmaması için yüklemden
sonra örneğin “yapan kim, olan ne?” Uyarı:
biçiminde sormamız daha doğru olur.  Özne ve nesneyi karıştırmamak için
 Çocuklar bahçede neşeyle koşuyor. önce yüklemi, sonra özneyi, daha
 Söz öbeği cümlede özne olabilir. sonra da nesneyi bulmalıyız.
 Uzun boylu, genç biri kapıyı açtı.
Sözde Özne
 Kim tarafından eylemin yapıldığı belli
olmadığında işten etkilenen unsurdur.
 Bu konu çok iyi anlaşıldı.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dolaylı Tümleç (Yer Tamamlayıcısı) Arasöz

 Cümlede yaklaşma, bulunma,  Ögenin açıklayıcısı olarak cümleye
uzaklaşma bildiren; yüklemi yer giren, iki virgül/çizgi arasında yer alan,
anlamıyla tamamlayandır. çıkarıldığında anlamda daralmaya yol
 “-e, -de, -den” ekleriyle oluşur. açmayan, bağımsız olarak da cümleye
 Yükleme sorulan “kime, kimde, girebilen sözcüktür/sözcük grubudur.
kimden; nereye, nerede, nereden; ne-  Dil, insanın en güçlü silahı, konuştukça
ye, neyde, neyden?” gibi sorularla etkisini gösterir.
bulunur.  Ögenin açıklayıcısı ise ögeden sonra
 Başucumdaki saate baktım. gelir. Açıklayıcısı değil ise cümlede
Seninle evde konuşacağım. bağımsız olarak kullanılır ve cümle dışı
unsur olarak kabul edilir.
Uyarı:  O günün akşamı, sen de hatırlarsın,
 İsmin “-e, -de, -den” hâl eklerini alan çay bahçesinde oturmuştuk.
sözcükler, cümlede zaman veya durum
bildirirse, zarf tümleci olur.
 Unutma, akşama seninle buluşacağız.”
Zarf Tümleci
 Yön, zaman, tarz, sebep, miktar, vasıta
ve şart bildirerek yüklemi tamamlar.
 Yükleme sorulan “ne zaman, nasıl,
niçin, niye, neden, ne kadar, ne
şekilde?” gibi sorularla bulunur.
 Batuhan bugün derse gelmedi.
Tuğçe derslerine çok çalışırdı.
 Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri”
vb. sözcükler isim hâl eki alınca
cümlenin farklı bir ögesi olur.
 Ahmet, dışarıya çıkmıştı. (dolaylı tüm.)
Görevli, içeriyi kontrol etti. (nesne)
Edat Tümleci (İlgeç)

 Yüklemin ne ile (hangi araçla), kimin
ile, hangi amaçla, yapıldığını gösterir.
 Yükleme sorulan “ne ile, ne için,
kiminle, kimin için?” sorularıyla
bulunur.
 O, yazılarını, dolma kalemle yazar.
Bu araştırmayı arkadaşlarıyla yapmış.
Bu yemekleri sizin için hazırladım.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Ünite 5. Ünite
3. Bölüm: 4. Bölüm:
Cümle Vurgusu Fiillerde Çatı
Vurgu Nedir? Fiilde Çatı Nedir?

 Konuşma veya okuma esnasında  Fiillin özne ve nesneye bağlı olarak
diğerlerinden daha baskılı söylenendir. kazandığı anlam ve girdiği biçimdir.
 Çatı, sadece fiil cümlesinde aranır.
Fiil Cümlesinde Vurgu İsim cümlesinde çatı aranmaz.
 Vurgu, yüklemden önceki ögededir.
 Doğum günümde annem almıştı. Özne – Yüklem İlişkisine Göre Fiil Çatısı
(Özne vurgulanmıştır.)  Öznenin, eylemin bildirdiği işi nasıl
yaptığı önemlidir.
İsim Cümlesinde Vurgu  Özne-yüklem ilişkisine göre 4’e ayrılır:
 Vurgu, yüklemdedir. 1. Etken Fiil
 Bu konu diğerlerinden kolaydır. 2. Edilgen Fiil
3. Dönüşlü Fiil
Koşul Cümlesinde Vurgu 4. İşteş Fiil
 Vurgu, koşul kipindedir.  8. sınıfta “Etken Fiil” ve “Edilgen Fiil”
 Dikkatlice dinlersen başarılı olursun. konularını bilmek yeterlidir.
(Vurgu, koşul ifadesindedir.)
Etken Fiil
Soru Cümlesinde Vurgu  Fiilin, işi yapan gerçek bir öznesi var.
 Babam her gün kitap okuyor.
Soru Kelimesi Olan Cümlede Vurgu Özne Yüklem
 Vurgu, soru anlamını sağlayan Bu kitabı dün akşam beşte aldım.
sözcüktedir. Gizli Özne = Ben Yüklem
 Sen, Burak’ı okulda ne zaman gördün?
(Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.) Edilgen Fiil
 Fiilin, işi yapan gerçek bir öznesi yok.
Soru Eki Olan Cümlede Vurgu  Özne işi yapan değil, yapılan işten
 Vurgu, soru ekinden önce gelen etkilenen durumundadır.
ögededir.  Fiil, fiil köküne “-l” veya “-n” eklerinin
 Dün, Burcu mu sizi buraya çağırdı? getirilmesiyle oluşturulur.
(Soru eki “Burcu”dan sonra gelmiştir;  Futbolcu kırmızı kartla oyundan atıldı.
Sözde Özne Yüklem
bu sözcük, yani özne vurgulanmıştır.)
Nesne – Yüklem İlişkisine Göre Fiil Çatısı
Yüklemi Başta Olan Cümlede Vurgu
 Fiilin nesneye ihtiyacı olup-olmaması
 Yüklemi başta olan cümlede vurgu
önemlidir.
yüklemin kendisidir.
 Nesne-yüklem ilişkisine göre 4’e
 İnanma çocuksu masum yüzüne.
ayrılır:
1. Geçişli Fiil
2. Geçişsiz Fiil
3. Oldurgan Fiil
4. Ettirgen Fiil
 8. sınıfta “Geçişli Fiil” ve “Geçişsiz Fiil”
konularını bilmek yeterlidir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Geçişli Fiil
5. Ünite
 Fiilin ya nesnesi var ya da alabilir. 5. Bölüm:
 Yükleme sorduğumuz “neyi, kimi, ne?” Cümle Çeşitleri
sorularına cevap verirler.
 İçeriden su getirdi.
Hakem kaleciyi maçtan attı. YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER
 Bazı cümlelerde, fiiller geçişli olduğu
hâlde nesne bulunmayabilir. Fiil Cümlesi
 Yolcular durakta bekliyor.  Yüklemi, çekimli bir fiildir.
“Neyi?” sorusuna cevap verir sayılır.  Fiil cümlesini “-mak, -mek” mastar
Çünkü beklenen dolmuş/otobüs var. ekini kullanarak belirleyebiliriz.
 Az ateş çok odunu yakar.
Geçişsiz Fiil “yakmak” anlamlı, öyleyse fiilmiş.
 Fiili nesne alan, yani “ne, neyi ve  Yüklemin fiilliğini, sözcüğün yapım eki
kimi?” sorularına cevap verendir. almış son hâlinde aramalıyız.
 Dayımlar bugün tatile gidiyor.  Ava giden avlanır.
Ali’nin sözlerine çok güldük.  Yüklem “avlanır” sözüdür.
 “av” değil, yapım eki almış son
hâline yani “avlan-”.
 “avlanmak” anlamlı, öyleyse fiilmiş.
İsim Cümlesi
 Yüklemi, ek eylemle çekimli isimdir.
 Her işin başı sağlıktır.
 “sağlık” sözcüğü isimdir.
Teyzesinin oğlu öğretmenmiş.
 “öğretmen” sözcüğü isimdir.
 İsim soylu sözcükler de olur.
 Bu kitapların hepsi sizinmiş.
 “sizinmiş” sözcüğü zamirdir.
 Sesteş (eş sesli) sözcüklere dikkat
etmemiz gerekir.
 Artık vakit çok geç.
 “geç=erken” sözcüğü bir isimdir.
Köprüden sen de geç.
 “geç” sözcüğü ise bir fiildir.
YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER

(Ögelerinin Dizilişine Göre Cümleler)
Kurallı (Düz) Cümle

 Yüklemi sonda olan cümledir.
 Bu filmi daha önce izlemiştim.
 Yüklemi yanlış belirlerlemeyin.
 Sizi arayan bendim.
 Yüklem “arayan” sözcüğü değildir.
 Yüklem çekimli unsurdan oluşur.
 Yüklemi “bendim” sözcüğüdür.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Devrik Cümle Soru Cümlesi

 Yüklemi sonda değildir.  Bir duyguyu/düşünceyi soru yoluyla
 Göçebeler buraya kurarmış çadırlarını. anlatan veya soru yoluyla bilgi alan.
Açılan bir gülsün sen.  Sınav kaçta başlayacak?
Hoyrattır bu akşamüstüler. Bu soruyu kim çözebilir?
 Bir cümlenin soru cümlesi olabilmesi
Eksiltili Cümle için o cümleyi okuduğumuzda cevap
 Yüklemi yoktur. verme ihtiyacı hissetmeliyiz.
 Cümlenin sonunda üç nokta (…)  Oraya nasıl gideceğimi bilmiyorum.
bulunur.
 Senin yanında ne dert, ne tasa… Ünlem Cümlesi
 Korkuyu, sevinci, şaşkınlığı, coşkuyu,
ANLAMLARINA GÖRE CÜMLELER hayranlığı, vb. dile getirir.
 “A, sen yine mi geldin?” (şaşma)
Olumlu Cümle “Aman çukura düşmeyelim!” (uyarma)
 Eylemin yapıldığını veya olmanın “Yazık, çocuk annesiz kalmış!” (acıma)
gerçekleştiğini anlatır. “Oğlum, kitabı getirsene!” (seslenme)
 Kırtasiyeden kalem aldı.
Bugün hava güzeldi. YAPILARINA GÖRE CÜMLELER
Geçen hafta dedesi vefat etmiş.
 Bu konuyu daha iyi anlamak için
Olumsuz Cümle “temel cümle” ve “yan cümle”
 Eylemin yapılmadığını veya kavramlarını açıklamakta yarar var.
gerçekleşmediğini anlatır.
 Kırtasiyeden kalem almadı. Temel Cümle:
 Yalnızca “-ma, -me” ekleriyle  Yüklemdir.
değil “yok, ne … ne …, değil” gibi  Sokakta kartopu oynadık.
sözcüklerle veya “-sız, -siz, -suz, - Ümit, fakirin ekmeğidir.
süz” gibi eklerle de olur.
 Bugün hava güzel değildi. Yan Cümlecik:
Bu yemek çok tuzsuz.  Tam bir yargı bildirmeyen, fiilimsilerle
Bu kitap bende yok. ya da çekimli bir fiille kurulan, temel
 “yok, değil, -ma, -me, -sız, -siz…” gibi cümlenin ögesi olarak görev yapan söz
olumsuzluk bildiren unsurları aldığı ya da söz öbekleridir.
hâlde anlamca olumlu cümleler var.  Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
 Çözemeyecek değilim. (çözdüm) yan c. (özne) temel c. (yüklem)
Orada beni tanıyan yok değil. (var)
Bu çocuk akılsız değil. (akıllı) Basit (Tek Yüklemli) Cümle
 Bazı cümleler ise şekilce olumlu olduğu “yüklem”
hâlde anlamca olumsuz olabilir.  Tek yargı bildiren cümledir.
 Bu havada denize mi girilir! (girilmez)  Tek yüklemden oluşur.
Bu sözü söyler miyim? (söylemem)  Sözcük olarak fiilimsi (eylemsi) yoktur.
Evde ne odun var ne kömür. (yok)  Çömlekçi suyu saksıdan içer.
Akıl için yol birdir.
 Basit cümle kısa cümle demek değildir.
 Eylül sonu ile ekim başlarında bu
yaylalar şiddetli soğukların
etkisine girerdi.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Birleşik Cümle Sıralı Cümle

“yüklem + fiilimsi” (Birden Çok Yüklemli Cümle)
 Tek yüklemi ve bu yükleme bağlı en az  Basit ya da birleşik yapılı birden fazla
bir yan cümleciği bulunur. cümlenin birbirine virgül (,) veya
noktalı virgülle (;) bağlanmasıdır.
Girişik Birleşik Cümle  En az iki yüklemi vardır.
(Fiilimsi Bulunan Cümle)  Demir ıslanmaz, deli uslanmaz.
 Yan cümlesi fiilimsilerle kurulandır. Ağaca dayanma, kurur;
 Fiilimsinin yer aldığı bölüm yan cümle, adama dayanma, ölür.
yüklemin bulunduğu bölüme de temel
cümledir. Bağımlı Sıralı Cümle
 Kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan  Sıralı cümlelerde herhangi bir öge
cümle vardır. ortaklığının olmasıdır.
 Son gülen iyi güler.  Babam Bursa’ya gitti, biz de gideceğiz.
yan c. temel c. dol. tüml.
(özne) (yüklem)  Dolaylı tümleçler ortak
– Babam Bursa’ya gitti.
Ki’li Birleşik Cümle – Biz de Bursa’ya gideceğiz.
(İlgi Cümlesi)
 İki tane yargısı var ve yargıları Bağımsız Sıralı Cümle
birbirine “ki” bağlacı ile bağlananır.  Sıralı cümlelerde herhangi bir öge
 Görüyorum ki ders çalışıyorsun. ortaklığı yoktur.
temel cümle yan cümle  Anlamca bir ortaklık söz konusudur.
 Ki’li birleşik cümleler Türkçenin söz  Bin dost az, bir düşman çok.
dizimine uygun değildir. özne yük. özne yük.
 “Ders çalıştığını görüyorum.”
yan cümle temel cümle Bağlı Cümle
(nesne) (yüklem)  Aralarında anlam ilgisi bulunan basit
veya birleşik cümlelerin bağlaçlarla
Şartlı Birleşik Cümle birbirine bağlanmasıyla oluşur.
 Yan cümlecik temel cümleye şart  “ama, fakat, yalnız, ve, veya,
anlamı katarak bağlanmıştır. ne…ne…, hem…hem…” gibi
 Yan cümlecik sadece “-se, -sa” ekiyle bağlaçlarla oluşturulur.
oluşturulur.  Hem çalışıyorum hem okuyorum.
 Dikkatli dinlersen konuyu anlarsın.” Çok çalıştı, fakat başaramadı.
yan cümle temel cümle  İçinde bağlaç bulunan her cümle bağlı
cümle değildir.
İç İçe Birleşik Cümle  Bağlaçlar yüklemleri birbirine
(Cümle İçinde Cümle) bağlıyorsa orada bağlı cümle vardır.
 Bir temel cümle ile onun içinde  Ne annesine ne babasına haber vermiş.
kullanılan yardımcı cümleden oluşur. Bu, bağlı bir cümle değildir.
 Yardımcı cümle, bağımsız bir cümledir.  “ne… ne…” bağlacı yüklemleri
 Yardımcı cümle, tırnak içerisinde veya değil, dolaylı tümleçleri (annesine,
sonuna virgül konularak da yazılabilir. babasına) birbirine bağlamıştır.
 Doğrusu bu olmalı, dedi.  Bir yüklemi olduğu için basit
yardımcı cümle temel cümle cümledir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. Ünite: Konuşturma (İntak)

Söz Sanatları ve Metin Türleri  İnsan dışındaki varlıkları konuşturma,
onların ağzından söz söylemedir.
1. Bölüm:  İntak (konuşturma), genellikle teşhis
Söz Sanatları (kişileştirme) sanatı ile birlikte
kullanılır.
 Google: Ben her şeyi bilirim.
Söz Sanatları (Edebî Sanatlar) Nedir? Facebook: Ben herkesi tanırım.
 İfadeye zenginlik katmak, etkisini İnternet: Ben olmasam ikiniz de işe
artırmak ya da az sözle çok şey ifade yaramazsınız!
etmektir. Elektrik: Tartışmayı fazla uzatmayın
yoksa hepinizin fişini çekerim!
Abartma (Mübalağa)
 Bir şeyin niteliklerini veya bir olayı
olduğundan fazla büyüterek veya
küçülterek anlatmadır.
 Çantayı taşımaktan kolum koptu.
 Fiziksel olarak kolun koptuğunu
değil, “çok yorulduğunu”
anlatmaktadır.
 Bir ah çeksem dağı taşı eritir.
 Gerçekte gözyaşı dağları eritmez.
Benzetme (Teşbih)
 Aralarında ilgi bulunan iki şeyden zayıf
olanın kuvvetli olana benzetilmesidir.
 İlgi kurulan varlıklar arasındaki ilişki
benzetme yapmadan evvel bilinir.
 Tam bir benzetmede dört unsur
vardır:
 Benzeyen: Zayıf unsur.
 Benzetilen: Kuvvetli unsur.
 Benzetme yönü: Özellik/Nitelik
 Benzetme edatı: “gibi, kadar” vb.
Serkan keçi gibi inatçıdır.
Benzeyen Benzetilen B.Edatı B.Yönü
Kişileştirme (Teşhis)
 İnsan dışındaki varlıklara insana özgü
özelliklerin verilmesidr.
 Köyün çayı boş yere akmaktan
sıkılıyor, bir bostanı sulayacağı
günlerin gelmesini iple çekiyordu.
 Bu cümlede “köyün çayı”
kişileştirilmiştir.
 “Sıkılmak”, “iple çekmek
(sabırsızlıkla beklemek)” insana
özgü niteliklerdir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. Ünite Fabl (Öykünce)
2. Bölüm:  İnsan dışındaki varlıklara insan özelliği
Düz Metin Türleri verilerek başlarından geçen olayların
ibretlik şekilde kısaca anlatılmasıdır.
 Ders verme amacı var.
OLAY YAZILARI  Genellikle hayvan/bitki konuşturulur.
 Bir olayın, yer ve zaman belirtilerek,  Kahramanları insanlar gibi düşünür,
kahramanların çevresinde anlatılması. konuşur ve davranır.
 Öyküleyici anlatım kullanılır.
 Romanda betimleyici anlatım da var. Masal
 Olağanüstü olaylarla süslü, olağanüstü
Hikâye (Öykü) kişilerin başından geçen, zaman ve yer
 Olmuş/Olabilecek olayın belli bir plan kavramları belirli olmayan hayalî
çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı olayların anlatılmasıdır.
olarak anlatımıdır.  Eğiticilik ve öğreticilik esastır.
 Yaşanmış/Yaşanabilir bir olaydır.  Olaylar gerçeğe uymaz.
 Dar bir zaman dilimini kapsar.  Kahramanlar olağanüstü özelliklere
 Olayla ilgili yer ve zaman bellidir. sahiptir.
 Romana göre kısadır.  Yer ve zaman belirsizdir.
 Karakter sayısı azdır.  Tekerlemeyle başlar.
 Serim/Giriş, düğüm/gelişme ve  Karakterler; cinler, periler, devler ve
çözüm/sonuç bölümlerinden oluşur. hayvanlar olabilir.
 Olay, başlangıçtan sonra doğru giden  İyiler ödüllendirilir, kötüler
bir olayın bir anlık parçasıdır. cezalandırılır.
 Evrensel konular ve mesajlar içerir.
Roman
 Toplumların ve fertlerin başından Destan
geçmiş veya geçmesi mümkün olayları  Bir ulusun kahramanlıklarını,
ayrıntılarıyla anlatır. savaşlarını, büyük toplumsal olaylarını
 Yaşanmış/Yaşanabilir olaylar anlatılır. genellikle şiir/nazım biçiminde anlatır.
 Geniş bir zaman dilimini kapsar.  Yazı türleri içinde en uzun olanıdır.
 Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.  Efsaneden sonra bilinen en eski türdür.
 Hikâyeye göre uzundur.  Sözlü edebiyat ürünüdür; ancak
 Karakter sayısı fazladır. sonradan yazıya geçirilen de vardır.
 Olağanüstü olaylar ve kahramanlar
Hikaye ile Roman Arasındaki Farklar: var.
1 Hikâye, romandan kısadır.  Kahramanları tanrısal nitelikler taşır.
2 Hikâyede temel öge olay, romanda ise  Doğal ve yapay olarak ikiye ayrılır:
karakter, yani kişidir. a. Doğal Destanlar
3 Hikâyede tek olay bulunur, romanda Halk ozanlarının büyük toplumsal
ise birbirine bağlı olaylar zinciri vardır. olayları anlattıkları destanlardır.
4 Hikâyede kahramanların tanıtımında Yazarı belli değildir, yani anonimdir.
ayrıntıya girilmez, romanda ise girilir. b. Yapay (Suni) Destanlar
5 Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) Yazarı belli olan, daha yakın zamanda
sınırlıdır, romanda ise geniştir. yazılan ve olağanüstü durumlara daha
6 Hikâyede anlatım yalındır, romanda az yer veren destan türüdür.
ise ağır ve sanatlıdır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Anı (Hatıra)  Konu sınırlaması yoktur.

 Yaşanmış olayların, üzerinden zaman  Anlatılanı kanıtlama kaygısı yoktur.
geçtikten sonra yazıldığı yazı türüdür.  Yazar kendi içiyle yaptığı konuşmaları
 Bir kişinin yaşadığı veya tanık olduğu yazıya geçirir.
olaylar anlatılır.  Anlatılanlar kesin bir sonuca
 Yazar, olayları kendi bakış açısından bağlanmaz.
anlatır.  Kişisellik ve kendine özgülük vardır.
 Geçmişe ışık tutar.
 Tarihsel olayların öğrenilmesine Makale
katkıda bulunur.  Herhangi bir konuda bilgi vermek
veya bir gerçeği savunmak için yazılan
Günlük (Günce) yazılardır.
 Yazarın yaşamı boyunca günü gününe  Temel öğesi fikirdir.
tarih atarak yazdığı günlük notlardır.  İnceleme ve araştırmaya dayanır.
 Günü gününe, tarih belirtilerek yazılır.  Bir tezi savunmak, desteklemek amacı
 Kısa yazılardır. taşır.
 Yazanın yaşamından izler taşır.  Bilimsel verilerden yararlanılır.
 İçten ve sevecendir.  Gazete ve dergi yazısıdır.
 Anlatımda “iç konuşma” yöntemi
kullanılır. Eleştiri (Tenkit)
 Bir sanat eserinin olumlu ya da
Günlük ile Anı Arasındaki Farklar: olumsuz yanlarını somut verilere
1 Günlükte olaylar günü gününe dayanarak yargılayıp eserin gerçek
yazılırken anı da geçmişteki olaylar değerini ortaya koymak amacıyla
anlatılır. yazılan yazı türüdür.
2 Günlük geleceğe yönelik, anı ise  Bir eseri tanıtmayı amaçlar.
geçmişe yöneliktir.  Eleştiri yapan kişiye eleştirmen denir.
 Değerlendirme yazılarıdır.
DÜŞÜNCE YAZILARI  Eserin hem olumlu hem de olumsuz
 Bir toplumu; sosyal, siyasal, bilimsel yanları bir arada verilir.
vb. konularda düşündürmek amacıyla  Amacı, okuyucuya ve yazara
bir kısmı kişisel düşünceler olurken bir kılavuzluk yapmaktır.
kısmı ispatlanmış gerçeklere dayanarak
yazılan yazılardır. Fıkra (Köşe Yazısı)
 Düşünce yazılarında açıklayıcı ve  Bir yazarın, herhangi bir konu
tartışmacı anlatım teknikleri kullanılır. üzerinde, kişisel anlayış, görüş ve
 Fikri alt yapısı olan türler olması düşüncelerini güzel bir üslupla, hiçbir
sebebiyle de düşünceyi geliştirme kanıtlama gereği duymadan anlattığı
yollarından sayısal verilerden yazı türüdür.
yararlanma, tanık gösterme,  İki tür fıkra vardır:
örneklendirme ve karşılaştırmalara sık 1-) Gazete fıkraları,
sık başvurulur. 2-) Nükteli hikâyecik türündeki
fıkralar.
Deneme  Gülmece yazılardan olan fıkraları,
 Bir yazarın herhangi bir konu gazete yazı türü olan fıkrayla
üzerinde, özel görüş ve düşüncelerini karıştırmamalıyız.
iddiasız, kesin kurallara varmaksızın  Gazete yazısıdır.
anlattığı yazılardır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Yazar düşüncelerini kanıtlama yoluna Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)

gitmez.  Bir insanın, kendi hayatını kendisinin
 Dil doğaldır. yazdığı eserlerdir.
 Günlük deyimlere, yer yer nükteli  Kaynak olarak kişi kendisini ve aile
sözlere yer verilir. büyüklerinden aldığı bilgiyi kullanır.
 Okuyucuyla sohbet ediyormuş havası  Birinci kişinin ağzıyla anlatılır.
hâkimdir.
Haber
Fıkra ile Makale Arasındaki Farklar:  Belli bir zaman içerisinde geçen
1 Makalede ispat vardır, ciddi bilimsel olayları anında okuyucuya bildiren
bir dil kullanılır; fıkra ise daha serbest gazete yazısıdır.
ve mizahi ögeler içerir ve ispat yoktur.  Gazetelerde haber toplayan kişilere
2 Makalede yazar doğruyu, fıkrada ise muhabir denir.
kendi doğrusunu anlatır.  Haber yazılarında temel ilke
nesnelliktir.
Söyleşi (Sohbet)  Bir haber yazısı 5N1K (kim, ne,
 Yazarın, gündelik olaylarla ilgili nerede, ne zaman, nasıl, niçin?)
düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya sorularına cevap vermelidir.
oturup konuşuyormuş gibi içten bir  Haber; ilginç, yeni, doğru ve önemli
hava içinde yazdığı yazılardır. olmalıdır.
 Karşılıklı konuşma havası içinde yazılır.
 Belirli konusu yoktur. Röportaj
 Gazete ve dergi yazılarıdır.  Gazetecilerin bir yeri, bir kurumu
 Yazarın kişisel düşüncesi ağırlıktadır. ziyaret ederek o yerin özelliklerini,
 En önemli özelliği, samimi bir üslupla orada gördüklerini, kişisel
kaleme alınmasıdır. düşünceleriyle birleştirip fotoğraflarla
 Yazarın öğretme ve kanıtlama amacı belgeleyerek kaleme aldıkları
yoktur. yazılardır.
BİLDİRME YAZILARI Reklam

 Bir bilgiyi iletmek; bir yeri, kişiyi veya  Bir malı, bir ürünü çeşitli iletişim
ürünü tanıtmak; istek ve şikâyette araçları yoluyla ilgilenecek olanlara
bulunmak amacıyla yazılandır. veya kitlelere duyurmak ve tanıtmak
amacıyla hazırlanan yazılı veya görsel
Biyografi (Yaşam Öyküsü) içeriktir.
 Tanınmış, eserler yazmış, ün bırakmış  Amaç genellikle bir malın çok
kişileri tanıtmak amacıyla yazılandır. satılmasını sağlamaktır.
 Önemli şahısların hayatı başkası  İlgi çekici ve etkileyici olmalıdır.
tarafından anlatılır.  Günümüzde reklamcılık pek çok bilim
 Anlatılan kişinin hayatı tarih sırasına dalından faydalanan bir iş kolu
göre ele alınır. olmuştur.
 Kurgusal değildir, gerçekçidir.  Reklam yazarlığı da ayrı bir çalışma
 Üçüncü kişinin ağzıyla anlatılır. alanıdır.
Dilekçe
 Bir isteği, bir şikâyeti duyurmak veya
bir konuda bilgi vermek, bilgi istemek
için yazılan başvuru yazısıdır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dilekçe Yazarken
Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar:
1 Konular kısa ve öz olarak belirtilir.
2 Ciddi, ağırbaşlı bir dil kullanılır.
3 Çizgisiz, beyaz dosya kâğıdına
daktiloyla (bilgisayarla) veya
dolmakalemle, okunaklı el yazısıyla
yazılmalı ve kâğıdı iyi ortalamak
gerekir.
4 Sağ üst köşeye tarih yazılır.
5 Verilen kurumun adı başa yazılır.
Kurum adının sağ altına kurumun
bulunduğu ilçe ve il adı yazılır.
6 Sonra konunun belirlendiği metin
bölümüne geçilir.
Bu bir şikâyet ise sağlam kanıtlara
dayandırılmalıdır.
Eğer iş isteme ise öğrenim durumu,
yaş, kısa bir özgeçmiş, kurumca aranan
seçkin nitelikler açıkça belirtilmelidir.
7 Ardından arz bölümüne geçilir.
Bu bölümde dilekçede bir durum
belirtiliyorsa, son cümle
“… bilgilerinize saygılarımla
sunarım/arz ederim.”,
bir istek belirtiliyorsa
“Gereğinin yapılmasını saygılarımla arz
ederim.”
gibi ifadeler kullanılarak dilekçenin
metin kısmı tamamlanır.
8 Bitiminde sağ alt köşeye dilekçe
sahibinin ad-soyadı yazılır ve ismin üst
kısmındaki boşluğa imza atılır.
9 Sol alt köşeye açık adres yazılmalıdır.
10 Adresin altına eğer varsa dilekçemizde
başvurulanla ilgili ekler “Ek 1:…,2…”
şeklinde alt alta belirtilerek yazılır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sinif - Turkce - Konu Kitabi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sinif - Turkce - Konu Kitabi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

8.

SINIF – TÜRKÇE Not Defteri Sayfa 1 / 40

Soru: Ağız sözcüğün anlam çeşidini yazınız. Yakın Anlamlı Sözcükler

Zıt/Karşıt Anlamlı Sözcükler

 Her iki sözcüğün gerçek ya da mecaz Somut – Soyut Anlamlı Sözcükler

Deyimler Atasözleri ile Deyimlerin Farkları:

2. Ünite: Doğrudan (Dolaysız) Anlatımlı Cümleler

Amaç – Sonuç İlişkili Cümle

Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Uyarı Cümlesi Azımsama Cümlesi

Pişmanlık Cümlesi Onay (Bir Düşünceye Katılma) Cümlesi

Olasılık/İhtimal Cümlesi Kesinlik Bildiren Cümle

Endişe (Kaygı) Cümlesi

Tutarlılık Anlatıcı Türleri

Özlülük Gözlemci Bakış Açısı

Ulusallık (Yerellik) İlahî Bakış Açısı

Dikkat edilecek noktalar şunlardır:

Paragrafın Akışını Bozan Cümle

Cümlelerin Yerini Değiştirme

4. Ünite:  Hayvana Verilen Ad:

1. Bölüm:  Akrabalık Bildiren Sözcük:

 Sayıyla Başlayan Cümle:  Özel Adın Yerine Kullanılan Unvan:

 Ara Söz: Uyarı: Yer, millet ve kişi adıyla kurulan

 Kişi Adı-Soyadı:  Gökcismi Adı:

 Yer-Yön Bildiren (doğu, batı, güney,  Basılı Yayın ve Sanat Eserleri:

 Yapı Adı:  Para Birimleri:

 Mevzuat Adı:  Tabela ve Levha Kelimeleri:

 Özel İsimdeki Bağlaç ve Soru Eki:  Kitap, Bildiri ve Makale:

SAYILARIN YAZIMI BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZIMI

 Metin İçerisinde: Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

 Üçten Fazla Basamaklı Sayılar:  Zarf-Fiil Ekleri:

 Tamlamalı Yer Adları: Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

 Yer Adları ve Yönler:  Ölçü ve Birimler:

“mi” Soru Ekinin Yazımı YAZIMI KARIŞTIRILAN BAZI SÖZCÜKLER

 Bazı kısaltmaların sonuna konur.  Sıralı cümleleri ayırmak için konur.

 Gün, ay ve yılı gösteren sayıları  Tırnak içinde olmayan aktarmadan

 Kelimeler arasındaki anlam karışıklığını  Kendisinden sonra açıklama yapılacak

 Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce Noktalı Virgül

Ünlem İşareti  Tırnak içine alınan sözlerden sonra

 Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden  Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve

Yay Ayraç (Parantez)  Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak

 Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı  Kelimeler veya sayılar arasında “-

Uzun Çizgi (Konuşma Çizgisi)  Kaba veya açıklanmak istenmeyen

Özne – Yüklem Uyumsuzluğu

Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk

Dolaylı Tümleç (Yer Tamamlayıcısı) Arasöz

Edat Tümleci (İlgeç)

Vurgu Nedir? Fiilde Çatı Nedir?

YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER

Kurallı (Düz) Cümle

Devrik Cümle Soru Cümlesi

Birleşik Cümle Sıralı Cümle

6. Ünite: Konuşturma (İntak)

Anı (Hatıra)  Konu sınırlaması yoktur.

 Yazar düşüncelerini kanıtlama yoluna Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)

BİLDİRME YAZILARI Reklam

You might also like