You are on page 1of 590

REPUBLIC YA ARMENIANÊ

MÎNÎSTIRTÎ YA DIYASPORANÊ

FERHENGA KURDÎ-ÊRMENÎ,
ÊRMENÎ- KURDÎ
Nêzîkî 34000 xeberan

YEREVAN
2016
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՍՓՅՈՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՔՐԴԵՐԵՆ-ՀԱՅԵՐԵՆ
ՀԱՅԵՐԵՆ-ՔՐԴԵՐԵՆ
ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ

ԵՐԵՎԱՆ
2016
Ðî¸
¶Ø¸

Աշխատանքը կատարվել է ՀՀ սփյուռքի նախարարության


ֆինանսական աջակցությամբ

Կազմողներ՝
Վ.Լ.Կատվալյան
Ա.Ա.Աբրահամյան
Գ.Մ.Մխիթարյան

Խմբագիր`
ՀՀ ԳԱԱ թղթ. անդամ Լ.Շ.Հովհաննիսյան
Գրախոս՝ բ.գ.դ. Գ.Ս.Ասատրյան

Քրդերեն-հայերեն, հայերեն-քրդերեն գործնական բառա-


Ք րան: – Ե., «Ասողիկ» հրատ., 2016. – 590 էջ:

Բառարանն ընդգրկում է շուրջ 34000 բառ (քրդերեն-հայերեն


բաժինը՝ 25000, հայերեն-քրդերեն բաժինը՝ 9000): Բառարանի երկու
բաժիններում հիմնականում ներկայացվում է քրդերենի կուրմանջի
բարբառի բառապաշարը:
Նախատեսված է հայ-քրդական լեզվական առնչություններն
ուսումնասիրողների, թարգմանիչների, ուսանողների համար:

ՀՏԴ
ԳՄԴ

ISBN 978-9939-50-357-8
¡ ՀՀ սփյուռքի նախարարություն, 2016
ԱՌԱՋԱԲԱՆ

Հայ իրականության մեջ քրդական մշակույթի և քրդերենի


նկատմամբ հետաքրքրությունը գալիս է դարերի խորքից: Ինչպես
փաստում է քուրդ մտավորական Հաջիե Ջնդին, հայոց հին ու նոր
գրականությունը անսպառ աղբյուր է նաև քուրդ ժողովրդի պատմա-
կան անցյալն ու ներկան, կենցաղը, ազգագրությունը, ժողովրդական
ավանդական բանահյուսությունը ուսումնասիրելու գործում1։ Ըստ
Հ.Աճառյանի՝ Մ.Մաշտոցի անվ. Մատենադարանի՝ մոտավորապես
10–11-րդ դարերին վերաբերող թիվ 7117 ձեռագրում առկա հայատառ
քրդերեն աղոթքի հատվածը քուրդ լեզվի ու գրականության ամենա-
հին նմուշն է2: Ընդհանրապես, դարերի ընթացքում մեսրոպյան տա-
ռերով գրի են առնվել քուրդ ժողովրդի բազմերանգ բանահյուսության
շատ նմուշներ: Հետագայում այդպիսիք արժանացել են նաև հայա-
տառ տպագրության: Մասնավորապես, հիշատակելի են «Էմինյան
ազգագրական ժողովածուի» 5-րդ հատորում (1904 թ.) բանահավաք Ս.
Հայկունու կողմից հրապարակված քրդական վիպերգերը՝ «Հայ-քրդա-
կան վէպեր» վերտառությամբ, նույն հատորում ընդգրկված՝ Կոմիտա-
սի կողմից նոտագրված քրդական երգերը (ըստ Հաջիե Ջնդիի՝ սրանք
քրդական ժողովրդական երաժշտության առաջին ձայնագրումներն
են3), ինչպես նաև հայատառ քրդերեն հրատարակված կրոնական
գրականությունը, Մ. Տիգրանյանի՝ 1860-ական թթ. հրապարակած
քրդերենի հայատառ դասագրքերը, հետագայում ազգագրագետ Եր.
Լալայանի կողմից գրի առնված քրդերեն բանահյուսական նյութերը և
այլն: Քուրդ ժողովրդի պատմության, մշակույթի և լեզվի ուսումնա-
սիրության ասպարեզում առանձնահատուկ դեր ունի Հ. Օրբելին, որը
1911–1912 թթ. Մոկսում ուսումնասիրել է տեղի քրդերի բարբառը,

1 Ջնդի Հաջիե, Մեսրոպյան գրերը և քուրդ ժողովրդի կուլտուրան, ՀՍՍՌ ԳԱ


Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների, Ե., 1962, թիվ 5, էջ 67:
2 Տե՛ս Աճառյան Հ., Աղվանից գիրը, ՍՍՌՄ ԳԱ հայկական ֆիլիալ, Տեղեկա-

գիր, Ե., 1941, թիվ 3-4, էջ 7:


3 Տե՛ս Ջնդի Հաջիե, նշվ. աշխ., էջ 71:
6 Առաջաբան

հավաքել բանահյուսական նյութեր, այնուհետև կազմել քրդերեն-ռու-


սերեն բառարան, հետագա իր գիտակազմակերպական գործունեու-
թյամբ մեծ նպաստ բերել խորհրդային երկրում քրդագիտության զար-
գացմանը:
Խորհրդային տարիներին Հայաստանում քուրդ ժողովրդի
մշակույթի և լեզվի զարգացման համար ստեղծվում են բարենպաստ
պայմաններ: 1921 թ. հայոց այբուբենի հիման վրա ձևավորվում է
քրդերենի այբուբեն4, լույս է ընծայվում քրդերենի այբբենարան, կազ-
մակերպվում է կրթական գործընթաց: Տարիների ընթացքում լույս է
տեսնում թարգմանական և ինքնուրույն զգալի գրականություն, նաև՝
ուսումնական ու ուսումնամեթոդական ձեռնարկներ, հրապարակ-
վում է «Ռյա Թազա» հանրապետական թերթը, և այդպիսով, ինչպես
նշում է Ա. Դերբոյանը, քրդերենը ձեռք է բերում գրական լեզվի կար-
գավիճակ՝ շնորհիվ տարատեսակ ոճերի կազմավորման, «որում կա-
րևոր դեր կատարեց թարգմանական գրականությունը հայերենից և
ռուսերենից»5: Կարևորելով այն հանգամանքը, որ հայերն ու քրդերը
համատեղ կյանքի ընթացքում ձեռք են բերել նյութական ու հոգևոր
մշակույթի շատ ընդհանրություններ ու նմանություններ՝ Գ.Ասա-
տրյանը, հայ-քրդական հարաբերությունների ուսումնասիրությունը
հայագիտության և քրդագիտության կարևորագույն խնդիրներից մեկը
համարելով6, հանգամանորեն հետազոտել է հայերենի և քրդերենի
փոխհարաբերությունները 7: Նկատվել է, որ երկու լեզուների հարևան
բարբառները պարունակում են լեզվական զգալի փոխներթափան-
ցումներ ու փոխազդեցություններ 8: Այժմ էլ Հայաստանի Հանրապե-

4
Ա. Դերբոյանը նկատում է, որ «Հայաստանում քրդական այբուբենի հիմնու-
մը հենարան հանդիսացավ քրդական գրության գոյացման համար, որով
պայմանավորվեց գրական քրդերենի սկզբնավորման հնարավորությունը»
(տե՛ս Ա. Դերբոյան, Քրդական գրությունը Հայաստանում. Կանթեղ. Գիտա-
կան հոդվածների ժողովածու, Ե., 2009, թիվ 4, էջ 118):
5
Նույն տեղում, էջ 122:
6
Տե՛ս Асатрян Г.С., Контакты армянского с новоиранскими языками, Е., 1991
(դոկտորական ատենախոսություն, ձեռագիր), էջ 43:
7
Տե՛ս նույն տեղում:
8
Տե՛ս նույն տեղում, էջ 176:
Առաջաբան 7

տությունում շարունակվում են քրդագիտական հետազոտություն-


ները ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի և Հայ-ռուսական
(սլավոնական) համալսարանի համապատասխան կառույցներում:
Ժողովուրդների լեզվամշակութային փոխհարաբերություննե-
րը սովորաբար արտացոլվում են երկլեզվյան բառարաններում: Հայ
իրականության մեջ «Հայ-քրդերեն» բառարաններ լույս են տեսել 1933
և 1957 թվականներին: Երկու բառարաններում էլ ներկայացվում է
միայն քրդերենի՝ Հայաստանում գործառող տարբերակի բառապա-
շարը: Նկատվել է, որ այդ բառարաններն ունեն էական թերություն-
ներ. բառերի մի զգալի քանակություն ճիշտ չի թարգմանված, բառա-
րաններում ընդգրկված են քրդերենում չգործածվող հայերեն ու ռու-
սերեն բառեր, որոնք, ինչպես նաև այլալեզու շատ տերմիններ կա՛մ
ընդհանրապես չեն թարգմանվել քրդերեն, կա՛մ էլ թարգմանվել են
պատճենմամբ ու արհեստականորեն ստեղծված բառերով՝ հաշվի
չառնելով քրդերենի բառակազմական օրինաչափությունները 9:
Հայախոս և քրդախոս հանրությունների լեզվական հաղոր-
դակցմանը, ինչպես նաև հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին պատկա-
նող հարևան երկու լեզուների և դրանց առնչությունների հետազոտ-
մանը, ուսումնական գործընթացին նպաստելու միտումով է կազմվել
սույն գործնական բառարանը, որ բաղկացած է քրդերեն-հայերեն և
հայերեն-քրդերեն բաժիններից: Բառարանը կազմելիս օգտագործվել
է ինչպես 1957 թ. լույս տեսած «Հայ-քրդերեն» բառարանի, այնպես էլ
ռուսերեն-քրդերեն բառարանների10 ընձեռած նյութը: Բառարանի եր-
կու բաժիններում էլ հիմնականում ընդգրկված է քրդերենի կուրման-
ջի բարբառի բառապաշարը, սակայն զգալիորեն ներառված են նաև
սորանի բարբառի բառային միավորներ 11: Բառարանի քրդերեն-հայե-

9
Տե՛ս Курдоев К., Курдско-русский словарь, М., 1960, էջ 11-12:
10
Տե՛ս Бакаев Ч., Курдско-русский словарь, М., 1957, Курдоев К., նշվ. աշխ.:
11
Իրանական լեզուների հյուսիսարևմտյան ենթաճյուղին պատկանող քրդե-
րենը բարբառների 3 խմբի ամբողջություն է. հյուսիսային բարբառախումբը
ընդունված է անվանել կուրմանջի, իսկ կենտրոնական և հարավային
բարբառախմբերը միասին՝ սորանի: Քրդերի մեծամասնությունը խոսում է
կուրմանջի բարբառով, որը գործառում է Թուրքիայում, Իրանի Խորասան
նահանգում, Հյուսիսային Իրաքում, Սիրիայում, Հայաստանում, Թուրքմե-
8 Առաջաբան

րեն բաժինն ընդգրկում է շուրջ 25000 բառային միավոր, հայերեն-


քրդերեն բաժինը՝ շուրջ 9000 բառային միավոր: Հայերեն յուրաքանչ-
յուր բառի դիմաց որպես կանոն բերվում է քրդերեն հոմանիշային
շարք, որը պայմանավորված է նաև քրդերենի բարբառային մեծ տար-
բերակվածությամբ: Բառարանում ներառված են քրդերեն առավել
գործածական բառեր, որոնք արտացոլում են քրդերի կյանքի կարևո-
րագույն ոլորտները՝ կենցաղ, ընտանիք, միջանձնային ու հասարա-
կական հարաբերություններ, գյուղատնտեսական գործունեություն,
գրականություն և այլն: Նկատի ունենալով բառարանի գործնական
բնույթը՝ բառահոդվածներում չեն ներառվել քերականական բնույթի
նշումներ ու մեկնաբանություններ. դրանք կարող են տեղ գտնել ավե-
լի ամբողջական ու ընդարձակ բառարաններում:
Քրդերը ավանդաբար գործածել են արաբական այբուբենը:
1921 թվից Հայաստանում գործառող հայատառ այբուբենը 1929 թ. փո-
խարինվել է լատինատառ այբուբենով: 1945 թվից խորհրդային երկ-
րում քրդերենի գրության համար հիմք է ընդունվել կիրիլիցան: Ներ-
կայում Իրանում և Իրաքում քրդերը գործածում են արաբատառ այ-
բուբեն, այլ երկրներում՝ լատինատառ այբուբեն: Սույն բառարանում
կիրառվել է քրդերենի լատինատառ այբուբենը՝ հաշվի առնելով դրա
առավել տարածվածությունը և մատչելիությունը: Քանի որ քրդերենի
տարբեր բարբառներ ունեն հնչյունական յուրահատկություններ (օրի-
նակ՝ բոլոր բարբառները չէ, որ հստակորեն տարբերակում են շնչեղ և
պարզ խուլ հպականներն ու հպաշփականները, շրթնատամնային վ
և երկշրթնային ւ հնչյունները, կոշտ ու փափուկ լ հնչյունները, ր և ռ
թրթռունները12 և այլն), նպատակահարմար չի համարվել բառերի ար-

նիայում և այլուր: Սորանի բարբառով քրդերը խոսում են հիմնականում


Իրանում և Իրաքում (ավելի հանգամանորեն տե՛ս Асатрян Г.С., նշվ. աշխ.,
էջ 160-162):
12
Գ. Ասատրյանը նշել է, որ միայն կուրմանջիում նկատվող հնչյունաբա-
նական այնպիսի իրողություններ, ինչպիսիք են պարզ և շնչեղ խուլերի,
ինչպես նաև չ-ճ, ր-ռ հակադրությունները, հայերենի ազդեցությամբ են
ձևավորվել, թերևս ենթաշերտային երևույթներ են և բնիկ ժողովրդի լեզվա-
կան ազդեցություն են եկվոր ժողովրդի լեզվի հնչյունական համակարգի
վրա (տե՛ս նույն տեղում, էջ 321):
Առաջաբան 9

տասանական պատկերը ներկայացնել լրացուցիչ տառադարձական


գրությամբ:
Հայ իրականության մեջ իր տեսակի մեջ առաջինը լինելով՝
«Քրդերեն-հայերեն, հայերեն-քրդերեն գործնական բառարանը» չի
հավակնում լինելու անթերի և ամբողջական: Հնարավոր թերություն-
ների և անճշտությունների համար բառարանը կազմողները հայցում
են ընթերցողների ներողամտությունը և տվյալ ուղղությամբ աշխա-
տանքները շարունակելիս հաշվի կառնեն արված ճշգրտումներն ու
դիտարկումները:
Բառարանը կազմողները խորին երախտագիտություն են
հայտնում ՀՀ սփյուռքի նախարարությանը՝ աշխատանքը նախա-
ձեռնելու և ֆինանսավորելու համար, ինչպես նաև նրանց, ովքեր
մասնակցել են բառարանի սրբագրման և համակարգչային ձևավոր-
ման աշխատանքներին:

ԲԱՌԱՐԱՆԻ ԿԱԶՄՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

1. Բառարանի երկու բաժիններում էլ գլխաբառերը բերվում են


այբբենական կարգով՝ առաջին դեպքում՝ ըստ գործածվող քրդերենի
այբուբենի, երկրորդ դեպքում՝ ըստ հայերենի այբուբենի:
2. Եթե քրդերեն գլխաբառը չունի ինքնուրույն գործածություն,
ապա գլխաբառից հետո դրվում է երկու կետ, այնուհետև գալիս է
գլխաբառին փոխարինող ալիքագիծ և բերվում է կապակցվող բառա-
յին միավորը, օրինակ՝
gacot: ~ kirdin հերկել, վարել
rеd:  bûn աչքից կորչել՝ անհետանալ.
3. Եթե բառահոդվածի կազմում գլխաբառը կրկնվում է, փո-
խարինվում է ալիքագծով, ինչպես՝
hêk ձու. ~ kirin, ~ anîn ձու ածել.
jene միջատի խայթոց.  kirin խայթել.
4. Համանուն բառերը առանձին գլխաբառեր են. քրդերեն-հա-
յերեն բաժնում դրանք համարակալված են արաբական թվանշաննե-
րով, ինչպես՝
hewa I օդ.
10 Առաջաբան

hewa II վշտացած, այլայլված.


hewa III ձայն, մեղեդի.
hewa IV հանգստություն, մեղմություն.
hewa V իզուր, ապարդյուն.
իսկ հայերեն-քրդերեն բաժնում բառի նշանակությունը բերվում է փա-
կագծերում, ինչպես՝
մարտ (ամիսը) adar, mart.
մարտ (կռիվ) şer.
5. Բառերի խոսքիմասային պատկանելության մասին նշում չի
արվում, նույն բառի խոսքիմասային տարբեր արժեքները առանձնաց-
վում են թվանշան-փակագծով, օրինակ՝
eqlab 1) առավելություն ունեցող, գերիշխող,
2) մեծ մասով, մեծ մասամբ.
jihevderketin 1) բաժանվել, իրարից հեռանալ, կապերը
կորցնել, 2) քայքայում, փլուզում.
6. Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում են իմաստաբա-
նական բնույթի նշումներ և լրացումներ, օրինակ՝
didan 1) ատամ, 2) հվքկ. ատամներ, 3) կտրիչ ատամ, 4) տեխն.
հատիչ, կտրիչ.
dûd 1) ծուխ, 2) փխբ. ընտանիք, ընտանեկան օջախ.
հոսել (գետը) dawerivîn.
ձայնավոր քերկ. dengdar, dengdêr, dengîn
նոտա երժշտ. nоtе.
7. Քրդերեն-հայերեն բաժնում հայերեն համարժեքներն ան-
ջատվում են ստորակետով, իսկ իմաստային նրբերանգներ ունեցող-
ները՝ թվանշան-փակագծերով, օրինակ՝
dijgûn 1) չարաբախտ, դժբախտ, 2) աղքատ, չքավոր.
eşq 1) սեր, կիրք, 2) ուրախություն, խնդություն, բերկրանք,
3) հետաքրքրություն, ոգևորություն, 4) առողջություն.
8. Բառահոդվածի վերջում դրվում է միջակետ:
Առաջաբան 11

ՔՐԴԵՐԵՆԻ ԼԱՏԻՆԱՏԱՌ ԱՅԲՈՒԲԵՆԸ


ԵՎ ԳՈՐԾԱԾՎՈՂ ՆՇԱՆՆԵՐԻ ՀԱՅԵՐԵՆ ՀԱՄԱՐԺԵՔՆԵՐԸ

Լատինատառ Հայերեն Լատինատառ Հայերեն


այբուբեն համարժեք այբուբեն համարժեք
Aa ա Kk կ, ք
Bb բ Qq ք
Cc ջ Ll լ
Çç չ, ճ Mm մ
Dd դ Nn ն
Ee ° Oo օ
E’ e’ °’ Pp պ, փ
Ff ֆ Rr ր, ռ
Gg գ Ss ս
Hh հ Şş շ
Ḧḧ հ՛ Tt տ, թ
Xx խ Uu ö
Ẍẍ ղ Ûû ու
Îî ի Vv վ
Êê է Ww ւ
Ii ը Yy յ
Jj ժ Zz զ

Քրդերենի լատինատառ այբուբենն ունի 34 տառ, այդ տառերը


կարող են ներկայացնել 9 ձայնավոր և 30 բաղաձայն հնչյուններ:
Պետք է նկատի ունենալ.
ա) a [ա] , b [բ], c [ջ], d [դ], f [ֆ], g [գ], x [խ], ẍ [ղ]13, î [ի], ê [է], i
[ը], j [ժ], l [լ], m [մ], n [ն], o [օ], s [ս], ş [շ], û [ու], v [վ], y [յ], z [զ] գրերով
արտահայտվող քրդերեն հնչյունները իրենց համապատասխան հա-
յերեն հնչյուններից հիմնականում չեն տարբերվում.

13
Նկատվել է նույն հնչույթի շրջանակում x և ẍ հնչյունների միավորման
միտում (տե՛ս Курдоев К., նշվ. աշխ., էջ 840):
12 Առաջաբան

բ) ç [ճ, չ], k [կ, ք], p [պ, փ], t [տ, թ]) գրանշաններով կարող են
արտահայտվել երկուական հնչյուններ, որոնք համապատասխանում
են հայերենի խուլ և շնչեղ խուլ բաղաձայններին.
գ) r տառով ևս կարող են արտահայտվել քրդերենի երկու
հնչյուններ, որոնց հայերենում համապատասխանում են ռ և ր
թրթռունները.
դ) քրդերեն այբուբենի e տառը ներկայացնում է քմայնացած ա
ձայնավոր, որը համապատասխանում է հայերենի բարբառներում
լայն տարածում ունեցող °-ին.
ե) e’ գիրը ներկայացնում է հետին շարքի ստորին բարձրաց-
ման ձայնավոր, որի արտասանական գոտին մոտենում է °-ի գոտուն,
և որը բառասկզբում արտաբերվում է ձայնալարերի թեթև հպումով,
իսկ բառամիջում ունի տևական արտասանություն.
զ) ḧ գիրը ներկայացնում է վերին ըմպանային խուլ հագագ,
որն արտասանվում է ձայնալարերի լարվածությամբ՝ ի տարբերու-
թյուն հ գրով արտահայտվող հնչյունի, որը ստորին ըմպանային ձայ-
նեղ հագագ է և արտաբերվում է առանց ձայնալարերի լարվածության
(ի դեպ, այս երկու հնչյունները հաճախ չեն տարբերակվում).
է) q տառը ներկայացնում է քմալեզվակային հպական խուլ
բաղաձայն, որն արտաբերվում է լեզվի հետին մասի՝ փափուկ քիմքին
հպումով.
ը) u գրով արտահայտվում է քմայնացած օ (ö), որին համա-
պատասխանող հնչյուն հանդիպում է հայերենի որոշ բարբառներում.
թ) w տառով արտահայտվում է երկշրթնային շփական ձայ-
նորդ՝ թերևս նման ւ գրով արտահայտվող հինհայերենյան հնչյունին:
ՔՐԴԵՐԵՆ-ՀԱՅԵՐԵՆ ԲԱՌԱՐԱՆ
14 Քրդերեն-հայերեն բառարան

A
ababil ծիծեռնակ. acizkirin 1) թուլացնելը, ուժա-
abad 1) կեցություն, 2) էություն, սպառ անելը, 2) տանջելը, տառա-
3) հավերժություն, 4) իրական, պանք պատճառելը, 3) հուսահա-
2) մշտական. տության հասցնելը, 4) վշտացնե-
abdar l 1) ջրալի, ջրիկ, 2) խո- լը, 5) հակակրանք առաջացնելը,
նավ, թաց, 3) հյութալի (մրգերի 6) նեղելը, անհանգստություն
մասին), 4) փայլուն (թրի մասին). պատճառելը.
abdar ll մթերքով բեռնված ձի. acûr կղմինդր, աղյուս.
abedan հավերժ, միշտ. açar I աշորա, տարեկան.
abrûdar փառավոր, նշանավոր. açar II բանալի (կողպեքի).
abyêkt 1) առարկա, իր, 2) քերկ. açarokî 1) գունատ, 2) թույլ,
լրացում. 3) նիհար.
abyêktîv առարկայական, իրա- ad երդում.
կանորեն գոյություն ունեցող. ada կղզի.
ас I հարմար պահ, առիթ. adab 1) ամոթ, խիղճ, պատիվ,
ас II փղոսկր. 2) քաղաքավարություն, լավ
aciz 1) թույլ, խեղճ, 2) տանջված, վարքագիծ, 3) վարքի կանոններ.
3) հուսահատ, 4) վշտացած, 5) adan 1) եկամտաբեր, 2) արդյու-
տանջող, դժվար, 6) անհանգիստ նավետ.
(մարդու մասին). adanî 1) եկամտաբերություն,
acizandin 1) թուլացնել, 2) տան- 2) արդյունավետություն.
ջել, 3) հուսահատեցնել, 4) վշտաց- adar մարտ (ամիսը).
նել, 5) հակակրանք առաջացնել, adem մարդ.
6) նեղել, անհանգստացնել. ademîgan մարդկություն.
acizbûn 1) թուլացում, ուժասպառ ademîzad 1) մարդ, 2) մարդիկ,
լինելը, 2) տառապանք, տանջանք, մարդկություն, մարդկային ցեղ.
3) հուսահատություն, 4) վիշտ, ademîzadî մարդկություն.
5) հակակրանք, 6) անհանգստու- adet 1) սովորույթ, կանոն, սահ-
թյուն. մանված կարգ, սովորություն,
acizîn I 1) թուլանալ, ուժասպառ 2) բնույթ, բնավորություն.
լինել, 2) տառապել, տանջվել, adetî 1) սովորական, 2) սովորույ-
3) հուսահատվել, 4) վշտանալ, թի համաձայն կատարվող.
5)հակակրանք զգալ (ինչ-որ բանի adî 1) հայրենի, 2) մայրական.
նկատմամբ), 6) անհանգստանալ. adinê մյուս, ուրիշ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 15

adkirin երդում տալը. agirkirin 1) վառելը, կրակ տալը,


adrês հասցե. 2) կրակ, լույս վառելը, 3) խարույկ
aferîn արարում, ստեղծում. վառելը, 4) հրաձգություն,
aferim ձ. կեցցե՛, հրաշալի է. կրակոց.
aîet հերոս, քաջ. agirkuj հրշեջ.
afir մսուրք. agirnak կրակե, հրե, հրեղեն, բո-
afraz բարձունք, բլուր, լեռ. ցեղեն, բոցկլտացող, փայլատա-
afret կին. կող.
agah 1) ուշադրություն, agirperes կրակապաշտ, զրա-
ունկնդրում, 2) տեղյակություն. դաշտական.
agahbûn 1) ուշադրություն, agirperesî կրակապաշտություն,
2) տեղյակություն, 3) զգոնություն. զրադաշտականություն.
agahdar 1) ուշադիր, 2) լսող, agirşewat հրավտանգավոր.
3) տեղյակ. agirtemirok կրակմարիչ,
agahdarî 1) ուշադրություն, հրամարիչ.
2) ունկնդրում, 3) տեղյակություն. agirvês կրակմարիչ, հրամարիչ.
agahkirin 1) ուշադրության agos ակոս.
դրսևորում, 2) ունկնդրում, agranom գյուղատնտես.
3) իրազեկում, պարզաբանում, agûr աղյուս.
բացատրություն. ah I 1) ձ. (արտահայտում է
agir կրակ, բոց. հուսախաբություն, վիշտ) ա~խ,
agiravêj հրանետ. վա~խ, 2) սրտաճմլիկ լաց, հառաչ.
agirbaz 1) կրակի հետ խաղացող ah II կոկետ, պչրասեր, սեթևե-
մարդ, կյանքը վտանգի թող, կոտրատվող.
ենթարկող, 2) արկածախնդիր. aha 1) ահա, 2) ահա այդպես,
agirbazî 1) խաղ կրակի հետ, այդպես, այդպիսով, 3) այստեղ.
ռիսկ 2) արկածախնդրություն. aheng 1) ձայն, 2) հնչյուն, 3) մե-
agirberda հրձիգ, բորբոքիչ, ղեդի, եղանակ, 4) մեղեդայնու-
հրահրիչ. թյուն.
agirgir բոցավառվող, այրվող. ahengdar հնչուն, ներդաշնակ,
agirxan 1) հնոց, քուրա, 2) փխբ. մեղեդային, քաղցրահնչյուն.
փորձություն, 3) փխբ. դժոխք. ahengdarî հնչեղություն, ներդաշ-
agirxweş համակրելի. նակություն, մեղեդայնություն.
agirî կրակե, հրե, հրեղեն. ahenger դարբին.
16 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ahengî հնչուն, ներդաշնակ, մեղե- axir II չէ որ, ախր.


դային, քաղցրահնչյուն. axiret ճակատագիր, բախտ.
ahil 1) փորձառու, բանիմաց, axirî 1) վերջ, վախճան, 2) փխբ.
փորձով իմաստնացած, 2) իմաս- ճակատագիր, բախտ.
տուն ծերունի, կենսափորձով axirîyê վերջապես, ի վերջո, վեր-
իմաստնացած, իմաստուն. ջին հաշվով.
ahû 1) վիթ, վայրի այծ, 2) որս, axirîyêda 1) վերջապես, 2) ավար-
որսի կենդանի. տին, վերջում, 3) արդյունքում.
ah û keder ողբալի, աղետալի axirsongî 1) ի վերջո, վերջապես,
վիճակ. 2) արդյունքում, 3) ելք, արդյունք.
ah û zar լաց, հեծկլտոց, axirve 1) վերջապես, ի վերջո,
աղիողորմ թառանչ, ախուվախ, 2) վերջում.
հեծեծանք. axirzeman 1) աշխարհի վերջ,
ahwa այդպես, այդպիսով. 2) բախտ, ճակատագիր.
ах I երկիր, հող, փոշի. axistan ցանելու համար պիտա-
ах II ձ. (արտահայտում է հուսա- նի հող.
խաբություն, վիշտ) ա~խ, վա~խ. axivandin 1) խոսել, բարբառել,
axaftin 1) խոսել, ասել, զրուցել, 2) բացատրել, կրկնել, պնդել,
հայտնել, 2) զրույց, axlêve 1) վաղ գարուն, գարնան
խոսակցություն, հաղորդում. առաջին օրեր, 2) գետերի
axavtk ճարպի նստվածք. հորդացում.
axawik բառ, արտահայտություն. ахmах հիմար, ապուշ.
axçe փոշեհատիկ, փոշի. axmaxî հիմարություն, ապուշու-
ахе-ах ախուվախ, հառաչանք. թյուն.
axeban հայրենակից. axotk բառ, արտահայտություն.
axebanî հայրենակցություն. axperest 1) հողահանդերի
axîn 1) ախուվախ, հառաչանք, մշակում, 2) հողագործությունը
2) հոգոց. սիրող մարդ.
axil I մանր և խոշոր եղջերավոր- axpîn գոմաղբ, պարարտանյութ.
ների համար ցանկապատով ах û еmаn ձ. ա~խ, վա~յ.
առանձնացված տարածք, անա- ах û keser վիշտ, տրտմություն
սունների փարախ, անասնաբակ. аxûnd 1) գրագետ մարդ, 2) գրա-
axil II ավերակներ, փլատակ- գիր, քարտուղար, 3) աստվածա-
ներ. բան, 4) մոլլա.
axir I վերջ, ավարտ. ах û wax հեծկլտոց, նվնվոց.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 17

axwandin 1) կարդալ, 2) կար- aktîvî ակտիվություն.


դալը. aktyabir հոկտեմբեր.
аẍа 1) տեր, սեփականատեր, 2) akûşke լուսամուտ, պատուհան.
ղեկավար, գլխավոր, 3) առաջնորդ aqar 1) ազգական, 2) ազգակ-
(ցեղի), 4) ավատատեր, ֆեոդալ. ցություն, 3) սերունդ.
aẍatî 1) տիրապետելը, տնտեսա- aqil բանականություն, դատո-
վարություն, 2) ղեկավարի պար- ղություն, խելք.
տականությունների կատարում, aqilbaz սրամիտ.
3) առաջնորդի (ցեղի) պարտակա- aqilbazî սրամտություն.
նությունների կատարում. aqilbir 1) հասկանալի, ըմբռնելի,
aẍlêvî 1) թավա, 2) լագան, 2) խելամիտ, արագ ըմբռնող.
3) կաթսա. aqilbirî 1) հասկանալիություն,
aẍû I ձուկ. ըմբռնողություն, 2) խելամտու-
aẍû II թույն. թյուն.
aẍzûm 1) ճարմանդ, կոճակ, aqilgiran 1) դանդաղամիտ,
2) հանգույց. 2) լրջմիտ, 3) կշռադատող,
aẍzûtî 1) պայթեցման վառոդ, 4) լրջախոհ.
հրապատիճ, բռնկիչ, 2) փորվածք aqilgiranî լրջախոհություն, խո-
սառը զենքի վրա, 3) զենքի փակա- րամտություն.
ղակի խանձոց (հնատիպ հրազենի aqilî դատողականություն, ողջա-
այն մասը, որտեղ լցվում էր վա- խոհություն.
ռոդը). aqilkirin բացատրելը.
ajar հող, գետին. aqilmend խելացի, դատող,
ajarokî նիհար, հյուծված, վտիտ. ըմբռնող.
ajda վիշապ. aqilmendî խելացիություն,
ajêns 1) գործակալ, 2) գործակա- դյուրըմբռնողություն.
լություն. aqilsivik 1) տկարամիտ, 2) թե-
ajinî կյանք, ապրելը, բնակվելը թևամիտ.
ajotin 1) վռնդել, առաջն արած՝ aqilsivikî 1) տկարամտություն,
տանել, գողանալով քշել, 2) քշել, 2) թեթևամտություն, թեթևսոլիկ
վռնդել, 3) շտապեցնել, 4) ուղղու- վարք.
թյուն վերցնել, հետապնդել. aqilwindayî բանականությունը
akadêmî ակադեմիա. կորցրած, խելագար.
akt ակտ, գործողություն. aqûbet ճակատագիր, բախտ.
aktîv եռանդուն, գործունյա. aqût հակինթ, սուտակ.
18 Քրդերեն-հայերեն բառարան

al I մարտական դրոշ. alif անասնակեր, խոտ.


al II խումբ, ջոկատ. alifba այբուբեն.
al III կարմիր, ալ, կարմրավուն. alifdan կեր տալը (անասուն-
al IV խորամանկություն, խա- ներին).
բեություն. aliqîn 1) հանդիպել, 2) կառչել.
ala լավագույն, գերազանց. alişvêriş առևտուր.
alan I հայտարարություն. alman գերմանացի, jina ~ գեր-
alan II: ~ talan կողոպուտ, մանուհի.
ալան-թալան. almanî գերմաներեն.
alandin 1) փաթաթել, կծկել, almas ալմաստ, ադամանդ,
2) խճճել, խառնել. yê ~ ադամանդյա.
alastin 1) լիզել, 2) համբուրել. aloq նշագեղձեր.
alaş տաշեղներ. aloz դժվարություն, խոչընդոտ,
alav 1) բոց, 2) yê ~ բոցավառ,  kirin դժվարացնել.
կրակոտ. altbûn պարտություն.
alavgur բոցավառում, ~ bûn վառ- altker հաղթող.
վել, բոցավառվել,  kirin վառել, altkiranî հաղթական,
բոցավառել. անպարտելի.
alayî զինվորական ստորաբա- altkirin հնազանդեցում, հաղթա-
ժանում, ջոկ, գունդ, զորք. նակ.
alçax 1) ցածր, ստոր, 2) հան- altnebûyî անհաղթ.
դարտ, դանդաղ. altnekirî չնվաճված, չպարտված.
alçaxî ցածրություն, ստորություն. alû սալոր.
alem 1) աշխարհ, 2) մարդիկ. alvêr առևտուր,  kirin առևտուր
alemî համաշխարհային. անել.
alet զենք, գործիք, լիցքավորում. аm I հոգի.
alî I կողմ, ուղղություն. аm II հվքկ. հասարակ ժողո-
alî II 1) բարձր, 2) վերևում. վուրդ.
alîdan 1) մի կողմ դնելը, 2) հե- аmас նպատակ, թիրախ.
ռացում. amade 1) գալուստ, 2) իրականա-
alîkî կողմ. ցում.
alîkîva 1) մի կողմից, 1) բացի aman I ձ. ամա~ն.
այդ. aman II ամանեղեն, սպասք.
alîm գիտնական, իմաստուն. amanet 1) վստահություն,
alîsor կարմիր, վարդագույն. 2) գրավ դրված իր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 19

amîn կրոն. ամեն. anêka կարծես, իբր.


amin 1) հավատարիմ, վստահելի, ankêt հարցաթերթ.
2) անվտանգ, 3) խաղաղ. antik անտիկ, հնագույն.
amindar հուսալի. ар հորեղբայր.
amindarî հուսալիություն. apazîsî ընդդիմություն.
aminî հավատ, հույս. apêrasî 1) գործողություն, 2) վի-
amin û tamin անթերի, կատար- րահատություն.
յալ. аr I կրակ, բոց.
amojn հորեղբոր կին. аr II ալյուր.
amoza ազգական (պապից կամ аr III ամոթ.
տատից հաշված). araq I օղի.
anaxdar 1) բանալի, 2) կողպեք. araq II 1) քրտինք, 2) գոլորշիա-
аnаn 1) եսասիրական, 2) մեծա- ցում.
միտ. araqçîn թասակ.
anantî 1) եսասիրություն, 2) մե- araqxur հարբեցող.
ծամտություն. araqxurî 1) հարբեցողություն,
anarxî անիշխանություն, քաոս. 2) yê ~ հարբած.
аnсах հազիվ, դժվարությամբ. агаm 1) լռություն, 2) համբերու-
andaz արշին. թյուն.
anemetî 1) պահպանության aramge հանգստավայր.
թողնված, 2) գրավադրված իր. aramî հանգստություն, լռություն.
ango կամ, այսինքն. аrаn մարգագետին, արոտա-
angorî 1) հավասար, 2) համար- վայր.
ժեք, 3) համապատասխան. aranet կրակ, բոց.
angorîhevb 1) հավասարություն, arav լվացքաջուր.
2)համեմատություն, 3) համապա- aravtin լվանալ (սպիտակեղենը).
տասխանություն. ardan ալյուր պահելու տեղ.
angorîhevkirin 1) հավասարե- ardimî օգնություն, աջակցու-
ցում, 2) համեմատում. թյուն,  kirin օգնել.
angortî 1) հավասարություն, ardû վառելանյութ, վառելա-
2) համապատասխանություն. փայտ.
anîn կրել, բերել. argûn 1) խարույկ, 2) մոխիր.
anîncîh ավարտում, կատարում. argûş նապաստակ.
anîzaz չարաճճի, անդադրում. arxalix արխալուղ.
anîzazî չարաճճիություն. arxayîn հանգիստ, անհոգ.
20 Քրդերեն-հայերեն բառարան

arxayînbûn հանգստություն, arzûm ճարմանդ.


անհոգություն. arzûmend կրքոտ ցանկություն
arxayînkirin հանգստացում. ունեցող, ձգտող.
arxûn օջախ, հնոց. asaẍ արգելված.
arî I 1) օգնություն, 2) պաշտպա- asaẍbûn արգելում.
նություն. asaẍkirin արգելում
arî II այո. asan թեթև, հեշտ, հասարակ
arî III արիացի, yê ~ արիական. asar արդյունք.
arîk առաստաղ, առիք. asayîşt խաղաղություն,
arîkar 1) օգնական, 2) պաշտպան. լռություն.
arîkarî 1) աջակցում, 2) պաշտ- asîtan 1) երկիր, մարզ,
պանություն. 2) հայրենիք.
arînijd արիացի. asê ամրացված, անմատչելի.
arkolk I կրակխառնիչ, ակիշ. asêbûn ամրություն.
arkolk II բոց. asêgeh 1) ամրացված, անմատ-
arkolvan հնոցապան. չելի վայր, 2) բարիկադ.
arkoz մոխիր. ask վիթ.
агmаnс նպատակ, թիրախ. astan շեմ.
arok տապակած միս. astank կիրճ, անցատեղ.
arsim մրսածություն, գրիպ. astar աստառ.
arşîl ալյուրի շիլա. astem դժվար, բարդ.
arşîn արշին. asûde 1) հանգիստ, 2) գոհ.
artîlêrî հրետանի. aş I աղաց.
artok հերետիկոս. aş II լաստ, լաստանավ.
arûde պարապ, անզբաղ. aş III ապուր.
arvan ալյուրի պաշար. aşbaz խոհարար.
arzan էժան. aşbûn հանգստացում.
arzanbûn էժանացում. aşçî խոհարար.
arzanî էժանություն. aşeb կշտացում, հագեցում.
arzankirin էժանացում. aşxane 1) խոհանոց,
arzî անձնական, սեփական. 2) ճաշարան.
arzîtî անձնական, մասնավոր aşîn խոհարար.
սեփականություն. aşît ձնահյուս, փլվածք.
arzû կրքոտ ցանկություն, aşîtî հաշտություն, խաղաղու-
ձգտում. թյուն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 21

aşiq I 1) սիրահար, 2) աշուղ. avaşkirin հանդարտեցում, խա-


aşiq II պարտիզան. ղաղեցում.
aşirme կապ, ժապավեն. avat ցանկություն.
aşkere ակնհայտ, բացահայտ. avatxwez նպատակասլաց.
aşkirin հանգստացում, հանդար- avayî շինություն, կառույց, տուն.
տեցում. avaz ձայն, հնչյուն, ճիչ.
aşpez խոհարար. avbazî լողալը, լողանալը.
aşt մխիթարում, հանգստացում. avbend 1) ամբարտակ, 2) ջրար-
aşvan ջրաղացպան. գելակ.
aşvançî ջրաղացպան. avberrêj մակընթացություն.
aşyan 1) բույն (թռչնի), 2) ապաս- avdan I 1) ջրելատեղ, 2) ոռոգում,
տան. 3) հեղեղ.
ateşbazî 1) ռիսկ, 2) համարձա- avdan II 1) կոփում, 2) արծաթա-
կություն. զօծում.
ateşîn կրակե, հրեղեն. avdank կաթսա.
ateşkêş կրակխառնիչ. avdev թուք.
atmece գիշատիչ. avdew շիճուկ.
atraf 1) խոստովանություն, avdêrî ջրվոր.
2) քարոզ. avezar ջղախոտ, եզնալեզու.
atros անհավատ. avger 1) ջրով պտտվող, 2) հոր-
av ջուր, խոնավություն, հեղուկ. ձանուտ.
ava բարեկարգ, ծաղկուն. avgerdan շերեփ.
avabûn բարեկարգություն, ծաղ- avgermk 1) տաք աղբյուր,
կում. 2) բաղնիք.
avahîgeh 1) շինություն, կառույց, avgîr ջրովի դաշտ.
տուն, 2) ապաստարան. avgoşt արգանակ, մսաջուր.
avaker շինարար. avxeniqok ջրահեղձ.
avakirin 1) բարեկարգություն, avî 1) ջրային, 2) ջրալի.
2) կառուցում. avîje I անդրադարձում, արտա-
avanî հվքկ. ջրային կենդանիներ. ցոլանք.
avarî անցում, ծանծաղուտ. avîje II 1) ջրալի, 2) ջրածին.
avaş հանդարտ, խաղաղ. avîtin նետել, շպրտել.
avaşbun հանդարտվելը, խաղաղ- avik 1) ջուր, ջրիկ, 2) բժշկ.
վելը. ջրգողություն.
avildan միզապարկ.
22 Քրդերեն-հայերեն բառարան

avir 1) արհամարհանք, 2) ար- avzêr ոսկեզօծ,  kirin ոսկե-


համարհական հայացք. զօծել.
avis հղի. awa այդպես, այդպիսով.
avjen 1) ցողելը, 2) լող. awan դժբախտ.
avkel եռացող ջուր. awayî 1) եղանակ, միջոց,
avkêm ծանծաղ. 2) հատկություն.
avkêmî սակավաջրություն, ծան- awiqandin վռնդել, վտարել.
ծաղուտ. awiqîn վռնդված լինել.
avkêş ջրատար խողովակ, ay ձ. այ.
ջրհոսք. ayet նշան, տարբերանշան.
avkirin 1) ջրհեղեղ, 2) ոռոգում. ayîk անեծք.
avlik 1) բշտիկ, 2) բժշկ. ջրգո- ayîne I սովորույթ, բարք.
ղություն. ayîne II ճակատ.
avranî անձրևանոց. ayîne III մեծ հայելի.
avreş բժշկ. շաղկապենու aylix աշխատավարձ.
բորբոքում. ayroplançî օդաչու.
avreşan ոռոգող,  kirin ոռոգել. aza, azad ազատ.
avreşîn ոռոգում, ջրում. azabûn ազատագրում.
avrêj 1) տեղատվություն, 2) վա- azaxwez ազատասեր.
րարում. azakar, azaker ազատարար.
avrênc ջրհոսք. azakirin ազատագրում, ազա-
avrû I ամոթ, անպատվություն. տում.
avrû II թերմացք, կերակրի մնա- azar I լաց, հեկեկոց, ողբ.
ցորդներ. azar II 1) ժանտախտ, 2) հիվան-
avsîr սխտորով ապուր. դություն.
avşîle թաց, խոնավ. azayî ազատություն.
avşo լվացքաջուր. azep ամուրի, չամուսնացած
avşor ապուր, ջրալի կերակուր. տղամարդ.
avtav փայլ, ցոլք. azîmet 1) ուղարկում,  kirin ու-
avteng ծովածոց. ղևորվել, մեկնել, 2) միջոցառում.
avtêskî 1) ջրալի, 2) թաց, խո- azux 1) պարենամթերք, 2) կաթ-
նավ. նամթերք.
avzîv արծաթազօծ. azû I 1) ատամիկ, 2) սեղանա-
avzê ջրածին. տամ.
avzêm ջրաշիթ. azû II թուք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 23

B
ba I քամի, սյուք. badî 1) փայտե ափսե, խոր ճա-
ba II ~ dan ա) հյուսել, ոլորել, շաման, 2) տաշտ.
բ) պարուրել, գ) գանգրացնել, badîhewa 1) ապարդյուն, իզուր,
դ) կծկել, սեղմել, ե) փաթաթել, 2) անվճար.
հավաքել. badîn բաժակ, գավաթ.
bа III թող. badîye անապատ.
bab գլուխ, բաժին (գրքի). badrîcan բադրիջան, սմբուկ.
babaxî հպարտություն, գոռոզու- bager հողմ, փոթորիկ, մրրիկ,
թյուն. ~ kirin հպարտանալ, գոռո- սամում.
զանալ. bahîv սերկևիլ.
babelîsk 1) հարյուրամյակ, դար, bahişk չոր ուժեղ քամի.
2) դարաշրջան. bahişkî քամոտ չոր եղանակ.
babet I հարաբերություն, առնչու- bahre բաժին, մաս.
թյուն, yê ~ համապատասխան, bahur խիստ քամի.
արժանի. bahve փոխարեն, փոխանակ.
babet II թեթևամիտ. baxş 1) ներում, թողություն,
babir վագր. 2) նվեր, ընծա, 3) նվիրաբերու-
babirk 1) հովհար, 2) օդափոխիչ. թյուն, 4) պարգևատրություն.
babûne երիցուկ. baxşîş 1) նվեր, պարգև, 2) թեյա-
bас 1) պտմ. տուրք, 2) հարկ, վճար, 3) պարգևատրություն,
3) մաքս. 4) թողություն, ներում, ~ kirin ա)
bacanix քենակալ. նվիրել, բ) պարգևատրել, գ) ներել.
bacdar 1) պտմ. հարկահավաք, baxşker 1) նվիրատու, 2) պար-
2) հարկատու. գևատրող, 3) թողություն տվող.
bасхапе մաքսատուն. bаẍ 1) այգի, 2) պարտեզ,
badan քամահարում, էրանելը. yê ~ ա) բանջարանոցային, բ) այ-
bade I գինու տեսակ. գեգործական.
bade II թաս, գավաթ. babaẍistan այգեշատ, այգառատ
badegîr մատռվակ. վայր.
badek 1) փաթեթ, 2) կապ, հան- baẍçe 1) պարտեզ, 2) այգի.
գույց, 3) տրցակ, 4) փունջ. baẍçeçî, baẍçevan, baẍvan,
badem նուշ. baẍvançî 1) այգեգործ, 2) պար-
badev հանդիպական քամի. տիզպան.
24 Քրդերեն-հայերեն բառարան

baẍçeng 1) փոքրիկ այգի, 2) պար- alabûn 1) բարձրացում, 2) բարձ-


տիզակ. րանալը (ջրի), 3) արևածագ.
baẍçevanî 1) այգեգործություն, balafir ինքնաթիռ.
2) պարտիզպանություն. balafirgeh օդանավակայան.
bаẍil 1) նախանձ, 2) գծուծ, ժլատ. balafirvan օդաչու.
baẍilî 1) նախանձություն, 2) ժլա- balatîf թիթեռ.
տություն, ~ kirin ա) նախանձել, balave 1) լվացում, 2) լվացք.
բ) ժլատություն անել. balçemk չղջիկ.
baẍvanî այգեգործություն. balexane 1) պատշգամբ,
bajar քաղաք. 2) վերնահարկ, ձեղնահարկ.
bajarî 1) քաղաքային, 2) քաղա- balgî, baliş բարձ.
քացիական. balte կացին, տապար.
bajarvan 1) քաղաքի բնակիչ, baltûz քենի, կնոջ քույրը.
քաղաքաբնակ, 2) քաղաքացի. balû բալ.
bajarvanî , bajarvantî 1) քաղա- balûk 1) գորտնուկ, 2) կոշտուկ.
քային կենսակերպ, 2) քաղաքա- ban I 1) առաստաղ, 2) տանիք,
ցիություն, yê ~ քաղաքային, քա- հարկ, օթևան, 3) սար.
ղաքացիական. bandev գագաթ (սարի).
bajen 1) հովհար 2) օդորակիչ. bandûr ազդեցություն, ներգոր-
bak 1) հոգս, բազմահոդ, 2) վախ, ծություն, kirin ~ê ազդել, ներգոր-
ահ. ծել.
bakêş օդորակիչ, օդափոխիչ. bang ձայն, կանչ, ճիչ, ~ kirin
bakir 1) կուսություն, 2) կույս, կանչել, հրավիրել.
yê ~ կուսական. bangîn 1) կոչ, դիմում, 2) հրա-
bakire աղջիկ, կույս. վեր, yê ~ քերկ. ձայնավոր.
bakur հյուսիս, yê ~ հյուսիսային. banî 1) սար, բլուր, թումբ, բար-
bakurî հյուսիսային. ձունք, 2) տանիք, օթևան, 3) առաս-
baqale նպարեղենի խանութ. տաղ, 4) դարաթափ, պատշգամբ.
baqî I մնացորդ. banker մունետիկ, ավետաբեր.
baqî II հավերժ, անանց. bano 1) տիրուհի, տնտեսուհի,
bala գագաթ, բարձունք, ~ bûn տանտիկին, 2) տիկին.
1) բարձրանալ, ելենել, banz ցատկ, ոստյուն.
2) խոյանալ, ~kirin բարձրացնել, bapeşk 1) կայծակ, ամպրոպ,
~уе վերին, վերևի. 2) կայծ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 25

bapîr պապ, պապիկ, ծերունի. barişbûn 1) խաղաղություն, հաշ-


bapêvan առագաստ. տություն, 2) համաձայնություն,
bаr I 1) ծանրություն, բեռ, ապ- պայմանավորվածություն.
րանք, 2) փխբ. ծանրաբեռնվա- barişkirin հաշտեցում.
ծություն. barkêş 1) բեռնակիր, փոխադրող,
bar II պտուղ, yê ~ պտղատու, 2) բեռնատար, ապրանքատար.
մրգատու. barkêşî 1) փոխադրում, 2) բեռ-
baran անձրև. նափոխադրում.
baranî 1) անձրևային, 2) անձ- barmite գրավ, գրավադրում.
րևանոց. barodan ոչխարի հոտն արոտա-
bard ցուրտ, սառը. վայր տանելը.
bardar I 1) ծանր, ծանրաքաշ, barût վառոդ.
2) հղի. barûtxane 1) վառոդի պահոց,
bardar II 1) պտղաբեր, բեղուն, 2) վառոդի գործարան.
արգավանդ, barûtpij, barûtrêj վառոդ պատ-
2) պտղառատ, պտղաշատ. րաստող.
bare-bar I) մկկոց, բառաչ, 2) ճիչ, barûtrêjxane վառոդի գործարան.
գոռում-գոչյուն, 3) լաց, հեկեկոց. barûtrêjî վառոդի արտադրու-
bargah ապարանք, պալատ. թյուն.
bargir 1) բեռնակիր կենդանի, bask 1) ձեռք, 2) թև, հենարան,
գրաստ, 2) բեռնակիր, ֆիզիկական 3) թիակ, 4) թև, կողմ, 5) փխբ. ուժ,
ծանր աշխատանք կատարող. հզորություն.
bargiran 1) ծանրաբեռնված, baslîk ռեհան.
2) ծանրաքարշ, ծանրամարմին. basme 1) ճնշում, սեղմում,
barhingêv ձանձրալի, անտանելի. 2) տպելը, դրոշմելը (պատկեր,
bагхапе 1) բեռ, ուղեբեռ, 2) պա- նախշ), 3) տպագրություն, 4) ա-
հեստ, բեռների պահոց. թարի տոփանում.
barî կրոն. արարիչ, աստված. bastan վայր, որտեղ միշտ ուժեղ
barîk բարակ, նուրբ. քամիներ են.
barîkela 1) թող օրհնյալ լինի, bastêq պաստեղի տեսակ (պատ-
2) կեցցես՛, ապրե՛ս. րաստված խաղողի հյութից).
barê 1) ծայրահեղ դեպքում, թե- bastûr 1) պատում, պատմվածք,
կուզ, 2) ապա, հապա. 2) ավանդույթ.
barimte գրավ. baş 1) լավ, հրաշալի.
26 Քրդերեն-հայերեն բառարան

başbazirgan 1) քարավանապետ, bavbapîr նախահայր, նախա-


2) վաճառականների ավագը, պապ.
3) գլխավոր քարավան. bavçê ազնվական ծագումով.
başer գիտակցում, իմաստավո- bavejen հովհար.
րում. baverzîn 1) քամու, հովի թեթև
başewal 1) կոճակներն արձա- փչելը, 2) շնչառություն.
կած, 2) առանց վերնազգեստի, baveşîn, baveşînk հովհար.
3) գոտին արձակած, 4) փխբ. bavî հայրություն, yê ~ê հայրա-
փնթի, սանձարձակ. կան.
başî բարի, բարիք, բարօրություն, bavik տոհմ, ազգ, ազգանուն.
~ kirin բարի գործ կատարել. bavir կացին, տապար.
başqe 1) անջատ, առանձին, bavkuj հայրասպան.
2) տարբեր, տարբերվող, 3) ուրիշ, bavkujî հայրասպանություն.
4) օտար. bavo 1)կոչ. հա՛յր, հայրի՛կ,
başqe-başqe մաս-մաս, անջատ- 2) հայր.
անջատ. bavobavo ողբերգ, սգերգ, լացու-
başmak 1) կոշիկ, 2) հվքկ. կոշիկ- կոծ, վայնասուն, ~ kirin ա) ողբա-
ներ. ձայն երգել, կոծել, բ) սգալ, գ) օգ-
başmakçî կոշկակար. նության կանչել.
başoke հանդիսավոր, վեհ, վսեմ. bavtî 1) հայրություն, 2) հայրա-
başûr հարավ. կան խնամքի դրսևորում, ~ kirin
batil 1) կեղծ, 2) անվավեր, անի- հայրական խնամք ցուցաբերել,
րական, 3) ապարդյուն, անօգուտ, հայրաբար խնամել.
իզուր. bawer 1) հավատ, վստահու-
batin 1) ներքին, ներսում թյուն, 2) հույս, ~ bûn ա) հավա-
գտնվող, 2) փխբ. գաղտնի, թա- տալ, վստահել, բ) վստահ լինել
քուն, նվիրական. (որևէ բանում).
batlaq ճահիճ. bawerî 1) վստահություն, հա-
batmîş: ~ bûn 1) ավերվել, կոր- վատ, 2) համոզմունք, համոզվա-
ծանվել, 2) անհետանալ, սպան- ծություն, ~ kirin ա) հավատալ,
վել, ոչնչանալ, 3) սնանկանալ, վստահել, բ) համոզել.
4) սնանկացած լինել, ոչնչացած bawermend 1) դյուրահավատ,
լինել, 5) խեղդվել. 2) վստահված.
bav հայր, yê ~ ê հայրական. bawermendî դյուրահավատություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 27

bawername 1) լիազորագիր, bazarî 1) շուկայական, շուկայի,


2) վկայական, հավաստագիր. 2) ապրանք.
bawesîr 1) կոշտուկ, 2) ելունդ, bazarvan 1) առևտրական, վա-
3) թութք. ճառական, 2) վերավաճատող,
bawî 1) ռևմատիզմ, հոդացավ, չարաշահորդ.
2) ռևմատիզմով հիվանդ. bazarvanî 1) առևտուր, 2) չարա-
bawîşk հորանջ, հորանջում, շահություն, շահադիտում, yê ~
~ kirin հորանջել. [уê] 1) առևտրական, վաճառա-
bayat հին հաց. կանական, 2) շահադիտական.
bayevan առագաստ. bazbazk ապարանջան.
bayî 1) քամոտ , 2) քամու արա- bazbend 1) թևք, թևնոց, 2) ձեռնա-
գությամբ, 3) փխբ. քամու պես շղթա, 3) ապարանջան, 4) թալիս-
արագ. ման, հուռութ (կրում են տղամար-
bayîncan բադրիջան, սմբուկ. դիկ աջ ձեռքին).
bayîs I պատճառ, առիթ, bûn ~ bazik թև.
պատճառ, առիթ դառնալ, ~ kirin bazil 1) առատաձեռն, 2) լիա-
խթանել, դրդել. ռատ.
bayîs II 1) դժբախտ, 2) կարիքա- bazin 1) նախաբազուկ. 2) դաս-
վոր. տակ, 3) ապարանջան.
bayi 1) առևտրական, վաճառա- bazind ապարանջան.
կան, 2) առևտուր. bazinzîv արծաթե ապարանջան
bayloz I զինվոր, մարտիկ. կրող կին.
bayloz II հյուպատոս. bazirgan 1) վաճառական, առև-
baylozxane I 1) զորանոց, 2) կա- տրական, 2) քարավան, առև-
յազոր. տրական քարավան.
baylozxane II հյուպատոսություն. bazirganbaşî քարավանապետ,
baysiz մեղավոր. քարավանագլուխ.
baz I 1) խաղ, 2) զվարճություն, bazirganî 1) առևտուր, 2) քարա-
~ kirin ա) խաղալ, բ) զվարճանալ. վանային ճամփորդություն.
baz II բազե. bazor ուժեղ քամի.
baz III նախաբազուկ. bazû ձեռք (դաստակից վերև).
bazar 1) շուկա, 2) առևտուր, առև- bazûbend 1) ապարանջան,
տրական գործարք, 3) գին, ~ kirin 2) ձեռնաշղթա.
ա) առևտուր անել, բ) գնահատել, bеа վարկ.
yê ~ê ա) շուկայական, բ) առևտրի. bed չար, վատ, նենգ, ստոր.
28 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bedayî չարություն, նենգություն. bedewî 1) գեղեցկություն, հմայք,


bedbext 1) դժբախտ, 2) անազնիվ, 2) արվեստ, уê ~ [уê] 1) հեղեցիկ,
կեղծ. հմայիչ.
bedbextî 1) դժբախտություն, bedfe’l չարագործ.
2) անազնվություն. bedgo վատաբանող, պարսա-
bedbîn հոռետես. վող.
bedbînayî հոռետեսություն. bedgoyî զրպարտություն, բամ-
bedçihre այլանդակ, տգեղ (դեմքի բասանք, հայհոյանք, ~ kirin
մասին). զրպարտել, բամբասել.
bedel I 1) փոխարինում, նենգա- bedgtiman չարակամ, անբարյա-
փոխություն. 2) փոխարեն, փոխա- ցակամ.
նակ, ~ kirin փոխարինել, նենգա- bedrial 1) հիվանդ, վատառողջ,
փոխել. 2) վատ վիճակում գտնվող.
bedel II 1) արտաքին տեսք, կեր- bednalî 1) հիվանդություն, տկա-
պար, պատկեր. 2) հագուստ. րություն, 2) վատ վիճակ.
bedelnav 1) մականուն, 2) քերկ. bedxoyî 1) չարակամ, անբարյա-
դերանուն. ցակամ, 2) վատ բնավորությամբ,
beden I 1) մարմին, իրան, կազմ- 3) չարակամություն, անբարյա-
վածք, 2) օրգանիզմ, 3) կմախք, ցակամություն, 4) վատ բնավո-
4) աճ, 5) կեցվածք. րություն.
beden II 1) պատ, ցանկապատ, bedxwez անբարյացակամ, վնա-
պարիսպ, պատնեշ, 2) պարսպա- սակար, չարամիտ.
պատ վայր, 3) ամրոցի պատ, bedxwezî անբարյացակամու-
ամրոցակուռ շենք, 4) թաղամաս թյուն, չարակամություն, չարա-
(քաղաքի մաս). մտություն.
beden III կուրծք. bedî 1) չարություն, աղետ,
beden IV երեխա (հարազատ). դժբախտություն, 2) ստորություն,
bedenşêr դյուցազն, դյուցազուն. նենգություն.
beder բացի, բացառությամբ. bedîde 1) ավերված, սնանկա-
bederk խելամիտ, ըմբռնող. ցած, 2) կորած, կործանված.
bedesil ոչ ազնվական ծագում bedîl 1) տեղակալ, փոխարինող
ունեցող. 2) փոխարինում.
bedew 1) գեղեցիկ, նրբագեղ, bedîman անազնիվ, անխիղճ.
2) գեղեցկուհի, 3) գեղեցիկ տղա- bedil փոխնորդ (հագուստի).
մարդ. bedir լիալուսին.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 29

bedkar 1) չարագործ, 2) չար, չա- գ) հարցնել, բանավիճել.


րանենգ մարդ. bexîl կողքի գրպան.
bedkarî 1) չարագործություն, bexîre 1) քարե վառարան, վա-
2) վնասակարություն, уê ~ ա) ռարան, 2) ծխնելույզ.
չարանենգորեն, բ) վնասակար. bext 1) երջանկություն, 2) ճակա-
bednav վատ համբավ ունեցող, տագիր, բախտ, 3) ազնվություն,
անվանարկված, վարկաբեկված, նվիրվածություն, հավատարմու-
~ bûn վատ համբավ ունենալ, թյուն, 4) պտմ. ախթարք, աստղա-
վարկաբեկված լինել, ~ kirin ան- գուշակ, уê ~ [bi] ա) երջանիկ,
վանարկել, վարկաբեկել. բ) ազնիվ, հավատարիմ.
bednavî 1) անփառունակություն, bextewar երջանիկ, ~ kirîn եր-
վատ համբավ, 2) խայտառակու- ջանկացնել.
թյուն, արատավորում. bextewarî 1) երջանկություն,
bedrûd հրաժեշտ. 2) հավատարմություն, նվիրվա-
bedsegal չարագործ, ոճրագործ. ծություն.
bedtir 1) ամենավատ, 2) ավելի bextxirabî դժբախտություն.
վատ. bextkenok 1) երջանիկ, 2) բախ-
befir ձյուն. տավոր մարդ.
begçi երկաթե կապանքներ. bextreş 1) դժբախտ, վնասարար,
beha գրավ, կանխավճար. 2) անազնիվ, նենգ, ստոր, խար-
behane առիթ, պատճառ, դախ, անհավատ.
պատրվակ. bextreşî 1) ապերջանիկ, ձա-
behîv կիպարիս, նոճի. խորդ, 2) անազնվություն, խար-
behistî ընկալել, ըմբռնելու ունա- դախություն, ուխտադրժություն,
կություն. 3) դավաճանություն, մատնու-
behr I ծով. թյուն, ~ kirin ա) անհաջողություն
behr II մաս, բաժին, չափ. բերել, բ) անազնիվ վարվել,
behrî ծովային. գ) դավաճանել, մատնել.
behrînî ծովային. bextyar 1) երջանիկ, ~ bûn երջա-
behs 1) պատմվածք, պատում, նիկ լինել,
2) խոսակցություն, զրույց, 3) վեճ, ~ kirin երջանկացնել, 2) հավա-
բանավեճ, 4) հարցուփորձ անելը, տարիմ, նվիրված, ազնիվ.
5) ծանուցում, հաղորդում, տեղե- bextyarî 1) երջանկություն, բախ-
կություն, նորություն, ~ kirin տավորություն, 2) հավատարմու-
ա) պատմել, բ) խոսել, զրուցել, թյուն, նվիրվածություն.
30 Քրդերեն-հայերեն բառարան

beẍel անութ, թևատակ. beqa 1) մշտական, անփոփոխ,


beẍîl 1) ագահ, գծուծ, ժլատ, 2) անդադար.
2) նախանձ. beqal նպարավաճառ.
bеẍîlî 1) ագահություն, ժլատու- beqalî նպարեղենի.
թյուն, 2) նախանձություն. beqayî 1) մշտապես, 2) շարու-
beẍiz 1) թշնամական, 2) չարա- նակ, անընդհատ.
կամ. bel I դուրս պրծած, ցցված.
bej 1) ֆլորա, բուսական աշ- bel II ձորակ, հեղեղատ.
խարհ, 2) մայր ցամաք, գետին, bela II 1) դժբախտություն, աղետ.
ցամաք, 3) ստորոտ (սարի). դժբախտ պատահար, 2) պատիժ.
bejî 1) անմշակ (հող), 2) անջրդի, bela-belayî 1) անուշադիր,
3) փխբ. վայրի, անմարդաբնակ, ցրված, 2) թափթփված, ~ kirin ա)
4) անմարդամոտ, ինքնամփոփ. ցանել, սփռել, ցաքուցրիվ անել, բ)
bejn 1) հասակ, 2) կազմվածք, բաժանել, բաշխել (տարբեր իրեր),
իրան, գոտկատեղ, մեջք, 4) բարձ- ~ bûn թափթփված, ցրված լինել.
րություն. belaxet 1) ստրկության պայմա-
bejnbal 1) կեցվածք, 2) կազմվածք, նագիր, 2) արկածային երկ.
3) հասակ, 4) արտաքին տեսք. belaẍ սրակալ, սուսերակալ.
bejnbilind բարձրահասակ, բարե- belakurî անշնորհք, անպիտան
կազմ. (որդու մասին).
bejnkurt ցածրահասակ. belalîzk ռեհան.
bejnnizm ցածր, ոչ բարձրահա- belalûk բալ.
սակ. belam բայց, սակայն, այլ, այլև.
bejnteng բարեկազմ, բարակի- belasebeb 1) առանց պատճառի,
րան. անառիթ, 2) իզուր, անտեղի,
bejnzirav բարեկազմ, բարակի- ապարդյուն.
րան. belaş 1) անվճար, ձրի,
bejon արոտավայր. 2) ապարդյուն, իզուր, անտեղի,
bekçî 1) գիշերները չքնող, գիշերը անօգուտ.
լուսացնող մարդ, 2) վերակացու, belav I: ~ bûn ա) ցրվել, միմյան-
հսկիչ, 3) դռնապան, 4) պահակ, ցից հեռանալ, ցիրուցան լինել,
պարեկ. բ) տարածվել, գ) առանձնանալ,
bekçîtî պարեկային ծառայու- դասավորվել, բաշխվել,
թյուն. դ) անկարգապահ լինել,
beq գորտ, դոդոշ. ե) թափթփված լինել,
Քրդերեն-հայերեն բառարան 31

~ kirin ա) ցրել, բ) տարածել, գ) betekî 1) ճերմակություն, 2) խայ-


բաժանել, բաշխել, դ) ազատել, տաբղետություն, բազմերանգու-
արձակել, ե) ցաքուցրիվ անել, թյուն, 3) հալուտ (ձյունը հալած
թափթփել, շաղ տալ. տեղ).
belav II լցնելը, լցոնելը, ջրառա- belekper ճերմակաթև.
տություն. belekpor ալեհեր, ճերմակահեր.
belavker 1) տարածող, 2) մարդ, belekreş սպիտակ սև պուտերով
որ ինչ-որ բան է բաժանում, 3) ար- (կենդանու գույնի մասին ).
ձակող, որևէ բան ցրող, 4) թափող, belelerz երկրաշարժ.
թափթփող. belem կանեփի յուղ.
belçîm տերև, թերթիկ (բույսի). belengaz 1) խեղճ, աղքատ, չքա-
belçik 1) տերևիկ, տերևուկ (բույ- վոր, 2) դժբախտ, ~ bûn աղքա-
սի), 2) թերթիկ. տանալ, ~ kirin սնանկացնել.
beleban I շատախոս, շաղակրատ. belengazî աղքատություն, չքա-
beleban II 1) առնետ, 2) աքիս. վորություն.
beled 1) բանիմաց, գիտակ, տեղ- belg 1) տերև (բույսի), 2) թերթ
յակ , ծանոթ (ինչ-որ բանի), ~ bûn (թղթի), էջ, 3) կնոջ գլխարկի
բանիմաց, գիտակ լինել, իմանալ, կախազարդ.
հասկանալ (ինչ-որ բանից). belẍem լորձ, խորխ.
beledî 1) գիտություն, գիտելիք, belê քղքվ. այո, ~ kirin ա) համա-
իմացություն, 2) տեղանքի, վայրի ձայնել, բ) հաստատել.
իմացություն, ծանոթացում belênî 1) համաձայնություն,
տեղանքին, 3) ուղեկցորդի, առաջ- 2) հաստատում, ~ kirin ա)
նորդի պարտականություններ, համաձայնել, հաստատել.
~ kirin ա) իմանալ, հասկանալ, belkî 1) որպեսզի, 2) թերևս, գու-
բ) ուղեկցորդ, առաջնորդ լինել. ցե, հավանաբար, ըստ երևույթին.
belegoşk ականջախեցու հետևի belqîtk 1) վարակ, համաճարակ,
մասը. 2) կաթված.
belek 1) սպիտակ, 2) գորշ, մոխ- belor բյուրեղապակի, yê ~ բյու-
րագույն, 3) խայտաբղետ, պտա- րեղապակյա.
վոր, գույնզգույն, ~ bûn ա) սպի- bel'û 1) հայտնի, տեսանելի,
տակել, բ) երփներանգ դառնալ, հանրաճանաչ, 2) ակնհայտ,
գույնզգույն դառնալ, ~ kirin ա) պարզ, ~ bûn պարզվել, ի հայտ
սպիտակեցնել, բ) գույզգույն գալ, բացահայտվել, ~ kirin պար-
դարձնել. զել.
32 Քրդերեն-հայերեն բառարան

belwa 1) գայթակղություն, փոր- bendîtî ստրկություն.


ձություն, 2) անհանգստություն, bendîwarî կապ, առնչություն.
խռովություն. bendik 1) թել, 2) հանգույց, օղակ,
bemî մեծ ասեղ. 3) ճարմանդ, 4) կոճակ.
ben 1) պարան, թոկ, չվան, 2) թել, benefş մանուշակ.
քուղ, առասան, 3) ուսափոկ, ձգա- benepişt գոտի.
փոկ, 4) կապ, փաթափան, 5) ժա- beng I 1) արտաքին տեսք, պատ-
պավեն. կեր, կերպարանք, 2) տրամա-
benav 1) ուռի, ուռենի, 2) բսբ. մո- դրություն.
լեխինդ. beng II փարթամություն, շքեղու-
benc բսբ. մոլեխինդ. թյուն.
bençarix քուղ, գոտի (կաշվե փո- beng III 1) հնդկական կանեփ,
կերով). 2) թմրանյութ.
bend I 1) թել, քուղ, երիզ, 2) ժա- bengî կրքոտ սիրահարված, սի-
պավեն, 3) փաթաթան, 4) հան- րով բռնկված.
գույց, 5) կապ, օղակ, 6) ցանկա- bengîtî 1) կրքոտ սեր, ~ kirin մո-
պատ, պատ, 7) ամբարտակ, լեգին սիրել, 2) սիրահարկոտ՝
պատնեշ, թումբ. հեշտ սիրահարվող.
bend II ստրուկ, գերի, բան- bengîzade մոլեգին, կրքոտ սիրա-
տարկյալ. հարված.
bendav ամբարտակ, ջրարգելակ. bengizxweş 1) գեղեցիկ, գրավիչ,
bendexane բանտ. հրապուրիչ արտաքին ունեցող,
bendek 1) փոքր կապ, հանգույց, 2) լավ տրամադրությամբ.
տրցակ, կապ (գրքի), 2) ստրկու- benî I ստրուկ, բանտարկյալ,
թյուն. կալանավոր.
bender նավահանգիստ. benî II որդի, զավակ.
bendere տաղավար. benîş 1) խալաթ, 2) շինել.
bendewar 1) կաշկանդված, կապ- benîtî ստրկություն, կախյալ վի-
ված, 2) շղթայված, 3) կալանավոր, ճակ.
բանտարկյալ, 4) կախյալ, 5) benişt 1) ծամոն, մաստակ, 2) բու-
ստրուկ. սական սոսինձ, բուսախեժ, ձյութ.
bendî I կալանավորված, ձերբա- bеr I 1) դեմք, 2) արտաքին տեսք,
կալված. դիմագիծ, 3) կողմ, եզր, 4) ջրափ.
bendî II: ~ bûn սպասել. bеr II 1) պտուղ, 2) ազգ, տոհմ,
bendîxane բանտ. ցեղ, 3) խումբ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 33

bеr III լայն. berayî սկզբնական, նախնա-


ber IV քար. կան.
ber V շերտավոր գորգ. beraz I վայրի խոզ, վարազ.
bera վաղուց, առաջներում. beraz II 1) Իրաքի հյուսիս-ա-
beraber 1) հավասար, հարթ, րևելքում ապրող քուրդ ցեղի
միակերպ, 2) համազոր, համար- անվանում, 2) այդ ցեղի ներկա-
ժեք, նույնական, 3) հավասարա- յացուցիչ.
չափ, 4) համաչափ, սիմետրիկ. berba 1) իզուր, անտեղի, 2) թե-
berabera գրոհ, հարձակում. թև, թեթևամիտ, 3) սնանկացած,
berade 1) անապաստան, լքված, քայքայված, ~ kirin ա) գղտնտ.
2) թափառաշրջիկ, 3) անգործ, քամահարել, էրանել, բ) սպառել,
անբան. անտեղի ծախսել, գ) թեթևամտո-
berahî ընդարձակություն, լայ- րեն վարվել, դ) ոչնչացնել, կոր-
նություն. ծանել, սնանկացնել.
berahik 1) առաջնորդ, շարասյան berbang 1) վաղորդայն, արշա-
ղեկավար, առաջավոր ջոկատ, լույս, 2) վաղորդյան ղողանջ, 3)ա-
2) առաջատար քարավան, քարա- րևածագին, վաղ առավոտյան.
վանապետ. berbaran 1) անձրևանոց, 2) հո-
beran 1) արու ոչխար, 2) փխբ. վանոց.
ուժեղ, զորեղ. berbayî I 1) քամոտ եղանակ,
berate I 1) տեղեկություն, լուր, 2) թեթևամտություն.
2) պարգևագիր, վկայություն, berbayî II 1) տաշելը, կտրելը,
3) մուրհակ, 4) փողերի փոխան- 2) մանր ծղոտ, դարման.
ցում, 5) երկտող, գրություն. berbejn գոտու վրա ամրացված
berate II դիակ, լեշ. հմայիլ, հուռութք.
berav 1) ափ (գետի, լճի), 2) լվացք berbend 1) գոտի, 2) ժապավեն,
(գետի, լճի ափին), 3) լվացք անե- 3) կապ, հարաբերություն, 4) են-
լու տախտակ, լաստ. թակայություն, yê ~ ա) գոտևոր-
beravan 1) ուղղություն, 2) ըն- ված, բ) կապված, գ) ստորադաս,
թացք, երթ. կախյալ, ~ bûn ա) գոտևորված
beravî 1) առափնյա, 2) ափին լինել, բ) կապված լինել, գ) են-
ապրող (գետի, լճի), 3) եզր, ափ. թարկվել, կախված լինել, ~ kirin
beravêj 1) վիժում, վիժեցում, վա- ա) գոտևորել, բ) կապել, գ) են-
ղաժամ ծննդաբերություն, 2) վա- թարկել, հպատակեցնել.
ղածին երեխա. berber I վարսավիր.
34 Քրդերեն-հայերեն բառարան

berber II բարբարոս. berçûyî անհաս, վաղածին երե-


berber III հակառակորդ, թշնամի. խա, 1) վիժվածք, 2) այլասերված.
berberxane վարսավիրանոց. berda 1) առջևից, առաջից,
berberî I 1) մեկնում (արշավի), 2) մոտ, կողքին.
2) հրապարակորեն հանդես գալը. berdax 1) ապակի, ապակյա իր,
berberî II բարբարոսություն. 2) բաժակ.
berberik 1) կայծքար, 2) գլաքար. berdar I 1) պտղատու, բերրի,
berbest կապ, հարաբերություն. արգասաբեր, 2) հղի.
berbi դեպի, ուղղությամբ. berdar II: ~ kirin կախել, մահա-
berbiçav ականավոր, ճանաչված. պատժի ենթարկել.
berbihur պարզ, հասանելի. berder 1) ակնառու, ակնհայտ,
berbir քարտաշ, որմնադիր. 2) արտաքին, դրսի կողմ.
berbirî հանդիպակաց, ~ bûn berderek շեմ.
հանդիպել. berderî 1) դռան փեղկ, 2) դռան
berboq I թարախակալում, թա- առջևի հարթակ.
րախապալար. berdest 1) օգնական, մեկի տնօ-
berboq II օղակ, հանգույց. րինության տակ գտնվող, 2) փխբ.
berborî ողջույն. ճնշված, կեղեքված, ստորադաս-
berbûk 1) քավորակին, 2) կնքա- ված.
մայր. berdestî 1) օգնական 2) սպասա-
berbûn պաշտպանել, պահակա- վոր, 3) ենթավարպետ, աշկերտ.
խումբ. berdevk I 1) հիշատակություն,
bercem 1) հաշվել, 2) հաշվարկ, 2) արտասանություն, 3) խոսակ-
~ kirin հաշվարկ կատարել. ցության, քննարկման առարկա.
berçav 1) երևացող, ակներև, berdevk II 1) դնչակալ, 2) լան-
2) հայտնի, հռչակավոր. ջապան.
berçavk ակնոց. berdevk III խորհրդական, ուսու-
berçek զինված. ցիչ, ղեկավար, սրտակից մարդ.
berçem I գետափ, yê ~ ափամերձ. berdîlvan ուղեկցորդ.
berçem II գանգրավարս, խոպոպ. berdîr 1) ոչխար, 2) երկամյա
berçît վարագույր, ծածկույթ, միջ- մաքի.
նորմ (վրանում). berdîwar 1) անտուն, անապաս-
berçikandî ջրգողությամբ հի- տան, 2) աղքատ.
վանդ, ~ bûn հիվանդանալ ջրգո- berdêl համապատասխանու-
ղությամբ. թյուն, համազորություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 35

berdêlî կրկնակի ազգակցություն ընդհակառակը, 2) թարս ու


(փեսացուի քրոջն ամուսնացնում շիտակ, խեղաթյուրված.
են հարսնացուի եղբոր հետ). berevaj 1) շրջված, շուռ տված,
berdêlvan պատանդ. 2) փխբ. անիմաստ, անկապ, չկա-
berdilî հանդարտություն, սփո- պակցված.
փում. berf ձյուն, yê ~ê ձյունե, ձյան.
berdilk 1) սիրեցյալ, 2) նվիրա- berfavêj ձյունամաքրիչ.
կան երազանք. berfende 1) խաբեություն, 2) խո-
berdûv 1) դմակի ծայրը, 2) դմակի րամանկություն, ճարպկություն,
յուղ. 3) փխբ. լաբիրինթոս.
bеге փալաս, կարպետ. berfink արևային մուգ ակնոց.
bere-bere աստիճանաբար, քիչ- berg I 1) պտուղ, 2)փխբ. աշխա-
քիչ. տանքի պտուղ.
bereberîn սկզբնական, նախնա- berg II հագուստ.
կան. berg III հատոր.
beredayî 1) հետապնդվող, հա- berga երեք տարեկան երինջ.
լածվող, 2) բաց թողնված, արձակ- bergaz հակագազ.
ված, 3) խնամազուրկ, անապաս- bergdirû դերձակ.
տան, 4) փխբ. սանձարձակ, ան- bergdirûtî դերձակություն.
կարգապահ. bergeh I 1) կենսակերպ, 2) հնա-
berehne մերկ. րավորություն, պայմաններ,
berek I 1) տոհմ, ցեղ, 2) խումբ, 3) դժվար վիճակից ելք գտնելը.
ջոկատ. bergeh II 1) ազատ տարածու-
berek II լայն, ընդարձակ. թյուն, հեռանկար, հորիզոն,
berek III բրդե գործվածք այծե- 2) կողմնացույց.
նու աղվամազից. berger I 1) թախանձելը, հորդո-
bereket 1) օրհնություն, ողորմա- րելը, 2) խնդրելով ձեռք բերելը,
ծություն, գթասրտություն, 2) լիու- 3) խնամելը, հոգ տանելը
թյուն, առատություն, 3) պտղաբե- (հիվանդին, երեխային).
րություն, բերրիություն, ~ kirin berger II խնամակալ, դաստիա-
օրհնել (բերքը, անասունները, րակ.
ուտելիքը). bergotin նախաբան, ներածու-
bereks հակառակ, ընդդեմ, ի հե- թյուն.
ճուկս. berguhk ականջակալ.
berepaş 1) դեպի հետ, հակառակ, berheste կայծքար.
36 Քրդերեն-հայերեն բառարան

berhis նախազգացում. berîde թալան, կողոպուտ.


berḧal ծննդաբերության ժամա- berîhingê նախապես, վաղօրոք.
նակը. berîk I կրծքագրպան.
berх գառ. berîk II գետաքար.
berxortanî երիտասարդական berîk III գնդակ, փամփուշտ.
տարիք, երիտասարդություն. berîn լայնարձակ.
berxudar 1) օրհնյալ, բարեբախտ, berînî 1) լայնություն, 2) ազատ
2) քաջակորով. տարածություն.
berxudarî 1) բարեբախտություն, berîstan անապատ, տափաս-
2) օրհնություն, ~ kirin օրհնել. տան, հարթություն.
berxvan հովիվ. berîya ցանկություն, ~ kirin ցան-
berxvanî հովվություն. կանալ.
berxvantî ոչխարներն արածեց- berê 1) նախկինում, վաղուց, ա-
նելը. ռաջ, մինչև, 2) անցյալում, հնում,
berxwe իր մասին. 3) սկզբում, առաջին հերթին.
berxweda ինքն իրեն. berê-berda 1) վաղուց, վաղուց ի
berxweketî 1) տխուր, թախծոտ, վեր, շուտվանից, 2) ամենա-
հոգեպես ընկճված, 2) նիհարած. սկզբում.
berxwenedayî 1) անզուսպ, 2) ան- berêberîn նախնական, սկզբնա-
զսպություն. կան.
berxweneketî 1) անամոթ, ան- berêda 1) սկզբում, 2) նախկի-
խիղճ, 2) չվհատվող, չհուսահատ- նում, մինչև այժմ.
վող, 3) անամոթություն, ան- berêva 1) առաջ, նախ, սկզբում,
խղճություն. 2) վաղուց, վաղուց ի վեր.
berxwer օգուտ, շահ. berêz հարգարժան, անվանի.
berxweş 1) պտղատու, բերրի, berih 1) թուփ, 2) թաքստոց,
2) ուրախ, 3) ծաղկափթիթ, ծաղ- ապաստարան.
կած (մարդու մասին). berjeng նախաբան, ներածու-
berî I 1) նախկինում, առաջ, մին- թյուն.
չև, 2) սկզբից, նախ. berjêr իջեցում, զառիթափ.
berî II 1) անապատ, տափաս- berjêrbûn 1) էջք, ցած իջնելը,
տան, հարթավայր, 2) ցամաք, 2) թեքություն, 3) իջեցում, անկում
3) տարածություն. (ջրի մակարդակի, գների),
berîban 1) ոչխարի հոտը քշող 4) վայրէջք (ինքնաթիռի).
(կին), 2) կթվորուհի. berjêrçûn իջեցում, վայր իջնելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 37

berjor վերելք, զառիվեր. հրապարակ կամ հարթակ, 3) նա-


berjorbûn 1) վերելք, դեպի վեր, խասենյակ.
2) բարձրացում (ջրի մակարդա- bermalî 1) տանտիրուհի, 2) սպա-
կի, գների). սուհի.
berjorçûn վերելք, դեպի վեր. bermayî 1) մնացորդ, 2) ժառան-
berk 1) ամուր, պինդ, հաստա- գություն, 3) արդյունք, հետևանք,
տուն, ստվար, 2) փխբ. կանգուն, 4) հետնորդ, 5) ժառանգ.
անհողդողդ, անկոտրում, 3) փխբ. bermîl տակառ.
հաստատակամ, 4) փխբ. դաժան, bermilk թևք, թեզանիք.
բիրտ, անողորմ. berneme ծրագիր, խնդիր, նպա-
berkaş ձգողություն, ձգողակա- տակ.
նություն, ~ kirin ձգել , քաշել, bernêt 1) դիտավորություն,
~ bûn ձգվել, քաշվել. 2) խնդիր, նպատակ.
berkbûn 1) ամուր, պինդ, դիմաց- bernivîsar 1) արտագրություն,
կուն, 2) փխբ. կայունություն, տո- ընդօրինակում, 2) պատճեն,
կունություն, հաստատակամու- ~ kirin ա) արտագրել, ընդօրինա-
թյուն, 3) փխբ. համառություն, կել, բ) պատճենել.
4) փխբ. խստություն, դաժանու- bernivîsarçî 1) արտագրող,
թյուն, վայրագություն. ընդօրինակող, 2) պատճենող.
berkevan լար, ձգան, պարան. berodan 1) ոչխաներն արոտա-
berkî 1) ամրություն, պնդություն, տեղի քշելը, 2) ծիսական տոն, որ
դիմացկունություն, 2) փխբ. հա- կատարվում է տարին երկու ան-
մառություն, տոկունություն, գամ՝ գարնան սկզբում, երբ հոտը
3) փխբ. հաստատակամություն, քշում են արոտավայր, և աշնան
4) փխբ. դաժանություն, խստու- սկզբում, երբ արոտավայրից վե-
թյուն, վայրագություն. րադառնում են:
berkifşî քերկ. որոշյալ. beropaşo շուռ տված, թարս ու
berq 1) փայլելը, շողալը, 2) կայ- շիտակ.
ծակ, yê ~ փայլուն, շողշողուն, beroş կաթսա.
~ kirin փայլել, շողալ. berpal 1) կող (ք), կողմ, 2) թեքու-
berqok 1) փայլ, 2) լուսատտիկ. թյուն, զառիվայր (սարի), 3) բազ-
bermakî ծծկեր երեխա. մոցի գլանաձև բարձ.
bermal 1) ֆասադ, տան ճակա- berpê 1) ոտնակ, աստիճան,
տային մասը, 2) տան դիմաց փոքր 2) կոշիկ.
38 Քրդերեն-հայերեն բառարան

berpêş 1) առաջ, 2) հոսանքի 3) պաշտպանություն, 4) հարձա-


ուղղությամբ. կում, ~ kirin ա) դիմադրել, բ) խո-
berpirsîyar 1) պատասխանատու, չընդոտել, գ) պաշտպանել,
2) պատասխանատու անձ. դ) հարձակվել.
berpirsîyarî պատասխանատվու- bervank գոգնոց.
թյուն. bervahatin 1) առաջխաղացում,
berra առջևից, առջևում. 2) հարձակում.
berroj 1) արևկող տեղ, վայր, berwar I 1) զառիթափ, թեքու-
2) արևին դարձած սարալանջ. թյուն, 2) իջեցում, 3) լեռնանցք.
berserî բարձ. berwar II 1) թվական (տարե-
bersiv 1) պատասխան, 2) հոր- թիվ), 2) պատմագիտություն.
դոր, խրատ. berz 1) բարձր, վեհ, վսեմ, 2) մեծ,
berstran կրկներգ. խոշոր.
berstu 1) օձիք, 2) վզնոց, վզկապ. berza կորած, կորցրած.
berşîr կաթնակեր, ծծկեր. berze բացակայող, ~ bûn բացա-
berşîv վաղ ընթրիք, իրիկնահաց. կայել.
berşivk փոքր փայտ, փայտիկ. berzex 1) պարանոց, 2) նեղուց,
berşo 1) սպիտակեղեն, 2) փոխ- 3) կրոն. մահվան և հարության
նորդ. միջև ընկած ժամանակը, 4) դժոխք.
berşoşkî այրոց. berzendk 1) թևք (հագուստի),
bertav արևոտ կողմ. 2) թեզանիք, մանժետ, 2) կապ,
berteref անհույս. փաթաթան (դաստակի), 3) ապա-
bertîl կաշառք, կաշառակերու- րանջան.
թյուն, ~ kirin կաշառել, ~ dan կա- berzewac չափահաս.
շառք տալ. berzewar վեհասքանչ, վեհա-
bertîlxur կաշառակեր. պանծ.
berû I տերև. berzî բարձրություն.
berû II խոզակաղին. berzîlî քրդական փոքր գորգ.
berûk 1) կուրծք, կրծքավանդակ, bes բավականաչափ, բավարար.
2) ստամոքս. besanî 1) բավականաչափ,
berva 1) դիմաց, 2) դեպի, առաջ, 2) բավական, 3) բավարար լինելը.
3) փոխարեն, փոխանակ, 4) որով- besîr 1) խորաթափանց, խելա-
հետև, քանի որ. միտ, իմաստուն, շրջահայաց,
bervanî 1) դիմադրում, դիմա- կանխատես, պայծառատես,
կայում, 2) արգելք, խոչընդոտ, 2) զուսպ, տոկուն, համբերատար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 39

besîret 1) խորաթափանցություն, beşkirî խայտաբղետ.


խելամտություն, իմաստնություն, beşt քառանիստ գերան, հեծան,
շրջահայացություն, 2) կանխատե- չորսու (լայնությամբ գցված).
սում, պայծառատեսություն. bet 1) մեծ արոս, 2) կաքավ.
best I 1) հովիտ, հարթավայր, betal 1) ազատ, ոչ զբաղված,
տափաստան 2) մարտի դաշտ. պարապ, 2) ապարդյուն, անօ-
best II ջրանցք. գուտ, 3) դատարկ, անբովանդակ,
beste ոչ մեծ հովիտ. 4) կեղծ, 5) անհոգ, 6) անիմաստ,
bestek մահճակալ, անկողին, 7) ծույլ, անբան.
ամուսնական առագաստ. betalî 1) անգործություն, 2) դա-
bestem նպատակ, մտադրություն. տարկություն, 3) անիմաստու-
bestî I բավարար լինելը. թյուն, 4) կեղծիք, 5) անփութու-
bestî II ամրոց. թյուն.
beş I 1) ճակատին ճերմակ նշա- betan 1) ջիլ, ջիղ, 2) հվքկն. ջիղեր,
նով կենդանի, 2) նկատելի, նշմա- 3) փակեղ, 4) հվքկն. մկաններ.
րելի (մարդու մասին). beter 1) այլանդակ, անճոռնի,
beş II մաս, բաժին, ~ kirin մասե- 2) տարօրինակ, զարմանալի.
րի բաժանել. beterî 1) խայտառակություն, ան-
beş-beşî I ճակատին ճերմակ վայել վարք, 2) տարօրինակ վար-
նշանով կենդանի. քագիծ.
beş-beşî II մաս-մաս. betik հմայիլ, թալիսման.
beşdar գործընկեր, մասնակից. betil 1) մարտիկ, ռազմիկ, 2) հե-
beşer I 1) մարդու արտաքին րոս, կտրիճ, 3) մարտնչող.
տեսքը, 2) տրամադրություն, հո- betirpêr երեք օր առաջ.
գեվիճակ, 3) հոգու առույգություն. beyan ակնհայտ, բացահայտ.
beşer II հվքկն. մարդիկ, մարդ- beyaname հրապարակելը, հայ-
կային ցեղ, մարդկություն. տարարելը.
beşerxweş 1) բարետես, 2) լավ beyanekî վաղ առավոտյան.
տրամադրությամբ, ուրախ, bеуаr 1) բլուր, բարձունք, լեռնա-
զվարթ, 3) հոգով բարի. շղթա, 2) լեռնալանջ՝ ծածկված
beşerxweşî 1) հաճելի արտաքին, բուսականությամբ, 3) լեռնային
2) լավ տրամադրություն, 3) հոգու արոտավայր, մարգագետին.
զվարթություն. beyaz I 1) սպիտակ, ճերմակ,
beşerîyet մարդկություն, մարդիկ, 2) ճերմակություն.
մարդկային ցեղ. beyaz II անմշակ, խոպան հող.
40 Քրդերեն-հայերեն բառարան

beyazî 1) սպիտակ, ճերմակ, bezilgo 1) կատակասեր, զվար-


2) ճերմակություն. ճախոս, 2) խեղկատակ, միմոս.
beybûn 1) խատուտիկ, 2) երի- bezm խնջույք, խրախճանք.
ցուկ, 3) ծաղիկ. bezok 1) վազող, 2) սպորտ.
beyda անապատ. վազորդ.
beydax դրոշ. be'zî բացի, բացառությամբ.
beyhûd 1) ապարդյուն, անօգուտ, bî I որբևայրի(ու), այրի լինել.
2) անհոգ, 3) իզուր, անտեղի, bî II 1) բարդի, 2) սաղարթախիտ
2) անվայել. ծառ.
beyn ժամանակ, տարածություն. bîber պղպեղ, բիբար.
beyraq դրոշակ, դրոշ. bîbok 1) բիբ, 2) տեսողություն.
beyraqbir դրոշակակիր. bîc հայհոյ. 1) ապօրինի ծնված
beyraqdar դրոշակակիր. երեխա, 2) այլասերված.
beyt I 1) բեյթ, երկտող ոտանա- bîcge բացի, բացառությամբ.
վոր, 2) քուրդ-եզդիների հոգևոր bîd I ուռենի.
հիմներգ. bîd II ցեց, ուտիճ.
beyt II գրք. տուն, օջախ, ընտա- bîdar 1) արթուն, 2) փխբ. զգոն,
նիք. աչալուրջ.
beytar 1) ձիապան, 2) դարբին, bîgane 1) օտար,կողմնակի,
պայտառ, 3) անասնաբույժ. 2) օտարերկրյա, 3) ուրիշ, այլ.
beytik ճնճղուկ, թռչնակ. bîhn հոտ, բույր.
bez I 1) վազք, 2) փախուստ, bîhnayî 1) անուշահոտություն,
3) վարգ, վարգով, քառատրոփ. բուրմունք, 2) հոտառություն.
bez II ճարպ, ճրագու, յուղ. bîhndar անուշաբույր, բուրում-
bez III հաղթանակ. նավետ.
bezar նմանակում, ընդօրինա- bîhnî 1) հոտ, բույր, 2) հոտառու-
կում, ~ kirin ընդօրինակել. թյուն, 3) քիթ.
bеzbеz շտապող, աճապարող. bîhnketî նեխած, հոտած.
bezdar ճարպոտ. bîhnmisk մուշկի բույր ունեցող,
beze-bez վազքով, վարգով, քա- մշկաբույր.
ռատրոփ. bîhnûnî անուշահոտ.
bezeydar դառնացած, վշտացած, bîlek 1) ենթադաստակ, 2) նա-
ընկճված. խաբազուկ.
bezgîr գեր, հաստ, գիրացած. bîmar հիվանդ, տկար, անուժ.
bîmarxane հիվանդանոց.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 41

bîmarî հիվանդություն. bîr I հուշ, հիշողություն.


bîmbaşî մայոր. bîr II ջրամբար, ջրհոր.
bîna I 1) տեսունակ, տեսողու- bîranî խելամիտ, ընդունակ.
թյուն ունեցող, 2) երևացող, bîranînî 1) հիշողություն, 2) հուշ.
նշմարվող, նկատելի. bîrbir I կշռադատող, ըմբռնող,
bîna II միշտ, հավիտյան, հա- խելացի.
վերժ. bîrbir II մոռացկոտ.
bînayî 1) տեսողություն. 2) տե- bîrereş մոռացկոտ.
սիլք, ուրվական. bîrewer 1) մտավորականություն,
bînende 1) տեսողություն ունե- 2) մտավորական.
ցող, 2) փխբ. խորաթափանց, հե- bîrewerî մտավորականություն.
ռատես, իմաստուն. bîrje բորսա.
bînfire 1) ընդարձակ (տարածքի bîrkirî մոռացկոտ.
մասին), 2) փխբ. անտարբեր, bîrname հուշատետր.
սառնարյուն, սառնասիրտ, ֆլեգ- bîrreş մտացրիվ, անուշադիր,
մատիկ. մոռացկոտ.
bînxweş անուշաբույր, քաղցրա- bîrreşî անուշադրություն, մոռաց-
հոտ, բուրավետ. կոտություն.
bînxweşî անուշահոտություն, bîrronî 1) մտավորական,
բուրմունք. 2) մտավորականություն.
bînkêşî հոտառություն. bîst 1) քսան, 2) քսանանոց.
bînt բինտ, երիզ. bîtstsalî քսանամյակ.
bînteng 1) դժվարաշունչ, ծանրա- bîşe պուրակ, անտառակ.
շունչ, 2) շնչահեղձ, 3) փխբ. զայ- bîşelan անտառ.
րացած, մոլեգնած, գրգռված, bîşeng լացող ուռենի.
4) փխբ. նեղացկոտ, 5) փխբ. bîşî 1) յուղաբլիթ, ձիթաբլիթ,
վշտացած, դառնացած, 6) հևալով, 2) հվքկ. յուղաբլիթներ.
շնչակտուր լինելով, 7) փխբ. bîtî այրիություն.
նեղացած, բարկացած. bî û şêr 1) խորհուրդ, ցուցում,
bîntengî 1) շնչառության սահմա- հրահանգ, 2) պայման, համաձայ-
նափակվածությունը, սեղմվածու- նություն.
թյունը, 2) փխբ. սրտնեղություն, bîvejin այրի.
վրդովմունք, 3) փխբ. զայրույթ, bîvok սերկևիլ.
4) փխբ. խռովելու, վիրավորվելու bîyaban անապատ, տափաս-
հատկություն. տան, հարթավայր.
42 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bîyan 1) օտար, 2) կողմնակի, bêarî անամոթություն,


3) վայրի (կենդանիների մասին), անպատկառություն.
4) օտարերկրյա. bêav անջուր, չոր, երաշտային.
bîyanî 1) օտարացում, խորթա- bêavayî 1) անտուն, 2) անբնակ.
ցում, 2) օտարերկրացի, 3) խորթ, bêavî անջրդի, անջրություն,
օտար, կողմնակի, 4) վայրի (կեն- երաշտ.
դանիների մասին), 5) օտար- bêarî անամոթություն.
երկրյա. bêav անջուր, չոր, երաշտային.
bêabrûyî 1) անպատվություն, bêavayî 1) անտուն, 2) անբնակ.
անարգանք, 2) անամոթություն. bêavî անջրդի, անջրություն,
bêabûr 1) անամոթ, անխիղճ, երաշտ.
2) ամոթալի, ամոթաբեր, 3) անա- bêbaxşandin 1) անողորմ, ան-
մոթ, անպատկառ. խիղճ, 2) անգթորեն, անխնա.
bêabûrî անամոթություն, ան- bêbar I 1) առանց բեռի, 2) քաշով
պատկառություն. թեթև.
bêaxirî 1) անսահամանություն, bêbar II անպտուղ, անբերրի.
2) փխբ. անորոշություն. bêbarariî երաշտ.
bêaqil 1) խելագար, խելացնոր, bêbask անթև, թևաթափ.
2) հիմար, անմիտ, 3) խենթորեն, bêbav 1) անազգական՝ անոք
4) անմտորեն. մարդ, 2) փխբ. անխիղճ, 3) որբ,
bêaqilî 1) անմտություն, 2) հիմա- անհայր.
րություն, 3) անմտաբար, 4) հիմա- bêbavî որբություն, անհայրու-
րաբար. թյուն.
bêalt անհաղթ. bêbavtî որբություն, որբի կյանք.
bêamin 1) անհույս, հույսը կտրած, bêbawar 1) կասկածելի, 2) ան-
3) անհանգիստ, 4) կասկածամիտ. համոզիչ, 3) անվստահ.
bêamlnî 1) անհուսություն, 2) ան- bêbawarî 1) կասկածամտություն,
վստահելիություն, 3) անվստա- 2) անհամոզիչ լինելը, 3) ան-
հություն, 4) անհանգստություն. վստահություն, 3) կասկածամիտ,
bêar անամոթ, անպատկառ. 2) անվստահ, 3) անհամոզիչ.
bêaram 1) անհամբեր, 2) ան- bêbext 1) ոչ ճիշտ, անստույգ,
հանգիստ, 1) անհամբերություն, 2) անազնիվ, 3) ուխտադրուժ,
2) անհանգստություն. երդմնազանց, 4) դժբախտ, թշվառ,
bêaramî 1) անհամբերություն, 5) դավաճան.
2) անհանգստություն. bêbextî 1) անհավատարմություն,
Քրդերեն-հայերեն բառարան 43

անհուսալիություն, 2) անազնվու- bêcanî 1) անշնչություն, անշունչ


թյուն, 3) ուխտադրժություն, դա- լինելը, 2) անմարմին, աննյութա-
վաճանություն, 4) դժբախտու- կան լինելը.
թյուն, արհավիրք, 5) անհուսալիո- bêcayîz 1) օրենքով արգելված,
րեն, 6) անազնվորեն, 7) ուխտա- 2) օրենքին հակառակ.
դրժորեն, դավաճանաբար. bêcayîzî օրինազանցություն,
bêbeq 1) մահվան դատապարտ- ապօրինություն.
ված, 2) անցողիկ, 3) նեխած, bêcî 1) անօթևան, տնանկ,
ապականված. 2) անազգական, անոք, 3) հողա-
bêber անպտուղ (ծառերի մասին). բաժին չունեցող, հողազուրկ.
bêberat 1) անհայտ, 2) անհետ. bêcêrbî 1) անփորձություն,
bêbereket 1) անպտուղ, ոչ բերրի, 2) անփորձ.
2) ոչ գործուն, անգործածական, bêcins 1) անազգ, անտոհմ,
3) անեկամտաբեր. 2) անազնիվ, անբարեկիրթ.
bêbereketî 1) անպտղություն, bêcinsî 1) ոչ տոհմիկ, 2) ան-
2) անգործածականություն, ազնվություն, 3) անազնիվ.
3) անեկամտաբերություն. bêçax 1) անպատեհ, 2) անտեղի.
bêber û devayî անվերջ, անսահ- bêçar 1) անօգնական, անել վի-
ման. ճակում գտնվող, 2) դժբախտ,
bêbesir անհեռատես, անշրջա- 3) տկար, անուժ, 4) թշվառ.
հայաց. bêçarî 1) անճարություն, անզո-
bêbeş թշվառ, ընչազուրկ. րություն, անել վիճակ, 2) դժբախ-
bêbîn անհոտ, բույր չունեցող. տություն, 3) թշվառություն.
bêbîr մոռացկոտ, ~ bûn մոռանալ. bêçav կույր, անաչք.
bêbîrî մոռացկոտություն, ~ kirin bêçek անզեն, չզինված.
մոռանալ. bêçekkirî զինաթափված.
bêbiha 1) գին չունեցող, 2) ան- bêçêşît անճոռնի, տգեղ.
վճար, ձրի. bêbilêt անտոմս. bêdad անարդար, ապօրինի.
bêbinî 1) անհատակ, 2) խորը, bêdadî անարդարություն, օրի-
3) փխբ. անհիմն, անհամոզիչ, նազանցություն, ապօրինություն.
անխոհեմ, 4) փխբ. անսահման, bêdarî 1) անիշխանություն,
անեզր. 2) տկարություն, թուլություն.
bêbinyat անհիմն, անհամոզիչ. bêdawî 1) անսահման,
bêcan 1) անշունչ, մահացած, 2) անարդյունք, ապարդյուն.
2) աննյութ, անմարմին.
44 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bêdexalet միջամտություն չհան- bêdînî 1) անաստվածություն, ան-


դուրժող. հավատություն, աթեիզմ, 2) փխբ.
bêdekdolav միամիտ, բարեհոգի. անխղճություն, անամոթություն.
bêdekdolavî բարեհոգություն. bêdîwan չհպատակվող, չեն-
bêdemaxe 1) թեթևամիտ, 2) թարկվող.
կռվարար, 3) շատախոս. bêdîwanî անիշխանություն,
bêdeng 1) լռակյաց, սակավախոս, անարխիա.
լուռ, անձայն, 2) լռելյայն, անխոս, bêdê որբ (մայր չունեցող).
3) աննկատ, աննշմար. bêdêbav 1) երկկողմանի ծնողա-
bêdenganî 1) լռություն, անդոր- զուրկ, որբ, 2) անտոհմ.
րություն, հանդարտություն, yê ~ bêdêbavî որբություն.
ա) լռակյաց, անխոս, անմռունչ, bêdil 1) անսիրտ, անխիղճ, դա-
մեղմ, բ) քերկ. բաղաձայն. ժան, 2) որևէ բան անելու չհակ-
bêdengî 1) լռություն, անդորրու- ված, չտրամադրված, 3) քաջ, խի-
թյուն, 2) անհայտություն, ան- զախ, կտրիճ, աներկյուղ, 4) վախ-
նշմարելիություն. կոտ, 5) անխղճորեն, դաժանա-
bêder I կալ, կալատեղ. բար, 2) դժկամությամբ, չկամենա-
bêder II 1) առանց դռների, բաց, լով, 3) քաջորեն, խիզախորեն,
2) դրսում, բակում. 4) վախենալով, երկչոտաբար.
bêderb քերկ. անշեշտ. bêdilî 1) անսրտություն, անխըղ-
bêderd անցավ, առանց ցավի. ճություն, դաժանություն, 2) չկա-
bêderdî 1) ցավ չունենալը, 2) ան- մենալը, չցանկանալը, 3) քաջու-
փութություն, անհոգություն. թյուն, 4) վախկոտություն.
bêderman անբուժելի, անհույս bêdiran անատամ.
(հիվանդի մասին). bêdor 1) արտահերթ, 2) անկա-
bêdermankirî անբուժելի. նոն, խառնիխուռն.
bêdest կռնատ. bêdû անծուխ.
bêdestûr անթույլատրելի, արգել- bêdûnda 1) անզավակ, 2) անհոգ,
ված. անփույթ.
bêdev 1) համր, լալ, 2) անխոս. bêdûndayî 1) անզավակություն,
bêdevan 1) տարօրինակ, արտա- 2) անհոգություն, անփութություն,
սովոր, 2) մոլեռանդ. անուշադրություն.
bêdîn 1) անհավատ, անօրեն. bêeleqe 1) ոչ հարաբերական, բա-
2) փխբ. անխիղճ, անամոթ, ցարձակ, 2) անտարբեր, 3) բա-
3) անաստված, աթեիստ. ցարձակորեն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 45

bêemel 1) ծույլ, անբան, անգործ, bêe’silî 1) անազգ, անտահմ լինե-


2) անպիտան. լը, 2) ոչ ազնվական լինելը, 3)
bêemelî 1) անգործություն, անբա- ապերախտություն, երախտամո-
նություն, ծուլություն, 2) անպի- ռություն, 4) անազնվություն,
տանություն. 5) արտասովորություն, անարժա-
bêemîyêt 1) անվստահություն, նահավատություն.
2) անհուսություն, 3) երաշխիքի bêe’yb անամոթ, լկտի, անպատ-
բացակայություն. կառ.
bêemirî անհնազանդություն. bêe’ybî անամոթություն, ան-
bêeşq տխուր, անուրախ. պատկառություն.
bêewled անզավակ. bêferaset 1) անընդունակ, ոչ խե-
bêewledî անզավակություն. լամիտ, չըմբռնող, 2) անտաղանդ.
bêe’dalet 1) անարդար, 2) անհա- bêferasetî 1) անընդունակու-
վասարակշիռ, անհանգիստ, թյուն, անխելամտություն, 2) ան-
անզուսպ, կատաղի. տաղանդություն.
bêe’daletî 1) անարդարություն, bêfesal 1) անհարմար, անբարե-
2) անհավասարակշռություն, ան- նպաստ, անպատեհ, 2) անզգույշ,
հնազանդություն, խելահեղու- 3) ոչ չափավոր, չափազանց,
թյուն. 4) անհանգիստ.
bêe’deb անկիրթ, անքաղաքա- bêfesalî 1) անհարմարություն,
վարի, անդաստիարակ. անբարենպաստություն, 2) ան-
bêe’debî անքաղաքավարություն, զգուշություն, 3) չափազանցու-
անդաստիարակություն. թյուն, 4) անհանգստություն,
bêe’rd հողազուրկ, անհող. 5) անտակտություն.
bêe’rz 1) անփառունակ, 2) ան- bêfeyda 1) անօգուտ, 2) անշա-
փառունակ (կերպով). հավետ, ոչ ձեռնտու.
bêe’sas 1) անհիմն, չհիմնավոր- bêfeydayî 1) ապարդյունություն,
ված, 2) անհիմն (կերպով). 2) անշահավետություն.
bêe’sasî հիմնավորված չլինելը. bêfe’m 1) անհասկացող, անխելք,
bêe’sil 1) անազգ, անտոհմ, 2) ոչ անընդունակ, անտաղանդ, 2) ան-
ազնվական լինելը, 3) անշնորհա- գետ, 3) անկիրթ.
կալ, ապերախտ, 4) անազնիվ, bêfe’mî 1) անհասկացողություն,
5) արտասովոր, անբնական, շին- անխելամտություն, 2) տգիտու-
ծու թյուն, 3) անքաղաքավարություն.
46 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bêfikir 1) անիմաստ, 2) գաղա- bêgumrûk մաքսից ազատ,


փարազուրկ, 3) անմիտ, 4) անխո- առանց մաքսի.
հեմ. bêgûn 1) անգույն, գունատ,
bêfikirî 1) անիմաստություն, 2) այլանդակ, տգեղ.
2) անմտություն, 3) անխոհեմութ- bêgune 1) անմեղ, 2) անարատ,
յուն, 4) անխորաթափանցություն. անբիծ, անապական.
bêfirqî 1) անտարբեր, 2) անտար- bêgunehî 1) անմեղություն,
բերությամբ, 3) անտարբերու- 2) անարատություն.
թյուն. bêhasil 1) ոչ գործուն, անգործա-
bêfitîya 1) անօգուտ, ապարդյուն, ծական, 2) անբերրի հող, 3) փխբ.
իզուր, 2) անհիմն. անպտուղ, անօգուտ, ունայն.
bêgan I օտար, խորթ, անհարա- bêhasilet 1) անարտադրողակա-
զատ. նություն, 2) հողի անբերրիությու-
bêgan II թույլ, տկար, անուժ. նը, 3) փխբ. ամլություն, անպըտ-
bêganî թուլություն, տկարություն ղություն, ունայնություն, 4) ան-
անզորություն. արտադրողական, 5) անբերրի
bêgavî 1) նպաստավոր, հարմա- հող, 6) փխբ. անպտուղ, ունայն.
րավետ պայմանների բացակայու- bêhavil անահ, աներկյուղ.
թյուն, անելանելի վիճակ, 2) կա- bêhay անտեղյակ, անիրազեկ.
րիք, 3) հարկադրական, ստիպված bêheq 1) անարդար, 2) անվճար.
վիճակ, 4) չմտածված, հապճեպ bêheqdar անարդար.
գործողություն, շտապողականու- bêheqdarî 1) անօրենություն,
թյուն. ապօրինոթյուն, 2) իրավազուրկ.
bêgbaşî գնդապետ. bêheqî 1) անօրենություն, օրի-
bêgilîgotin 1) անվերապահորեն, նազանցություն, 2) անվճար,
անպայման, անառարկելի, 2) ան- ձրի լինելը.
կասկած. bêheqîqetî 1) անիրավություն,
bêguh 1) համր, 2) փխբ. թաքուն, 2) իրավազրկություն, ապօրինու-
ծածուկ, գաղտնամիտ. թյուն, 3) անարդար, 4) իրավա-
bêguhdar անուշադիր. զուրկ.
bêguhdarî անուշադրություն. bêhejmar անհաշիվ, անհամար,
bêguman 1) անհուսություն, 2) անթիվ, անսահմանափակ.
վհատություն, 3) հույսը, հավատը bêhemd 1) ակամա, պատահա-
կորցրած, 4) աներկբայելի. 5) ան- կան, ինքնաբերաբար, բնազդա-
շուշտ, անկասկած. բար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 47

bêhemel 1) անփույթ, անտարբեր, bêḧal II անհասկանալի, անորոշ.


2) անհոգ. bêḧalî 1) սնանկություն, աղքա-
bêhemelî 1) անփութություն, ան- տություն, 2) թուլություն, 3) ան-
տարբերություն. 2) անհոգություն. զորություն, 4) հիվանդություն,
bêhereket 1) անշարժ, 2) անձեռ- տկարություն.
ներեց. bêḧed 1) անծիր, անսահման, ան-
bêhereketî 1) անշարժություն, չափելի, անվերջ, 2) բազմաթիվ,
2) անձեռներեցություն. անքանակ.
bêheval 1) միայնակ, ընկերներ bêḧesab 1) անթիվ, անքանակ,
չունեցող, 2) անհավասար, ոչ բազմաթիվ, բազմաքանակ,
միատեսակ, տարբեր, 3) աննման, 2) անվերջ, անսահման.
անօրինակ, անզուգական. bêḧetik անամոթ, անպատկառ,
bêhevta աննման, անօրինակ, հո- լկտի.
յակապ, հիանալի. bêḧeya անամոթ, լկտի.
bêhevtayî աննմանություն, անօ- bêḧeyam 1) անսպասելի, հան-
րինակություն. կարծ, 2) վաղաժամ, 3) ուշ, ան-
bêhewas 1) անզգա, անհոգի, ժամանակ.
2) անտարբեր, անկարեկից, bêḧeyayî անամոթություն, լկտի-
3) դժկամ, 4) անտարբերությամբ, ություն, անպատկառություն.
5) դժկամությամբ. bêḧeyr անհոգ, անփույթ.
bêhewasî 1) անզգայություն, bêḧîle I առանց ցավի.
2) անտարբերություն, անկարեկ- bêḧîle II 1) անխարդախ, պար-
ցություն, 3) դժկամություն, ցան- զամիտ, 2) անշնորհք, ոչ ճարպիկ.
կություն չունենալը. bêḧis 1) անզգա, ոչ զգայուն,
bêheyz փոփոխամիտ, անհաս- 2) անխոս, լուռ, անբարբառ.
տատ, անկայուն. bêḧisayî 1) տկարության, թուլու-
bêhîvî 1) վհատ, 2) անհուսալի, թյան զգացողություն, 2) անզգա,
3) հուսահատ, 4) հուսալքություն, 3) անհանգիստ.
2) վհատություն. bêḧisayîtî 1) թուլություն, տկա-
bêhêbet 1) անհամբեր, անզուսպ, րություն, 2) անզգայություն,
2) անսանձ, կատաղի. 3) անհանգստություն, տագնապ.
bêḧal I 1) սնանկ, աղքատ, bêḧisî 1) անզգայություն,
2) թույլ, անուժ, 3) անօգնական, 2) ընդարմանալը, թմրելը, մա-
4) հիվանդ, տկար. հանալը.
48 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bêḧiş 1) հիմար, խենթ, 2) անգի- bêxeder անվտանգ.


տակից (վիճակ), 3) անգիտակից bêxederî անվտանգություն.
վիճակում լինել, ուշակորույս bêxem 1) անհոգ, անփույթ, 2) ան-
լինել, 4) ակամա, պատահական. տարբեր, 3) անաչառ, 4) անհոգա-
bêḧişi 1) անմտություն, խենթու- բար, անփութորեն, 6) անաչառ
թյուն, 2) անմտորեն, 3) ակամա, կերպով.
ինքնաբերաբար. bêxemî 1) անհոգություն, անփու-
bêḧudî 1) կատաղի, մոլեգին, թություն, 2) անտարբերություն,
2) կատաղություն, մոլեգնություն. 3) անաչառություն, անկողմնա-
bêḧudîtî կատաղություն. կալություն.
bêḧunur 1) անհմուտ, ոչ ճար- bêxew 1) անքուն, 2) անքնու-
տար, 2) ոչ խելամիտ, 3) ապա- թյամբ տառապող, մշտարթուն.
շնորհ, անտաղանդ. bêxewî անքնություն.
bêhurmet 1) անփառունակ, խայ- bêxeyset թուլակամ, անհաստա-
տառակ, ~ kirin ա) խայտառակել, տակամ.
բ) կշտամբել, 2) վարկաբեկված, bêxeysetî թուլակամություն.
անվանարկված. bêxîret 1) անհոգ, ոչ ջանասեր,
bêxatir չհարգված, հեղինակա- 2) նախաձեռնությունից զուրկ,
զուրկ, ~ bûn հեղինակություն 3) չաջակցող, չօժանդակող.
չունենալ, վարկաբեկվել, bêxîretî 1) անհոգություն, անփու-
bêxatirî չհարգելը, հարգանքի թություն, 2) անձեռներեց, 3) հո-
բացակայություն. գատարության բացակայություն.
bêxebat անաշխատանք, գործա- bêxêr 1) անօգուտ, անպիտան,
զուրկ. 2) աննպաստ, ոչ շահավետ,
bêxebatî գործազրկություն. 3) անբարյացակամ, 4) ապե-
bêxeber 1) անտեղյակ, անիրազեկ, րախտ, 5) անազնիվ.
2) լռակյաց, 3) անկիրթ, տգետ. bêxêrî 1) անօգտակարություն,
bêxeberdan 1) անառարկելի, անպիտանություն, 2) անշահա-
անհակաճառելի, պարտադիր, վետություն, 3) անբարյացակա-
2) անառարկելիորեն. մություն, 4) անբարեհաճություն
bêxeberî 1) անտեղյակություն, 5) անազնվություն.
անիրազեկություն, 2) սակավա- bêxizmet անգործ, անաշխա-
խոսություն, լռակյացություն, տանք.
3) անվերապահություն, անառար- bêxof 1) աներկյուղ, անահ,
կելիություն. 2) անվտանգ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 49

bêxudan 1) լքված, 2) որբացած, bêẍur դժբախտ, ապաբախտ.


3) անպաշտպան. bêẍurfan աններելի.
bêxudanî 1) անտեր, անտիրա- bêîlac 1) թույլ, անօգնական,
կան, լքված, 2) որբություն, 3) ան- 2) անելանելի, անհույս, 3) անկա-
օգնականություն, անպաշտպա- րելի, անհնար, 4) անբուժելի.
նություն. bêîman 1) անխիղճ, անգութ,
bêxûn անօթևան, անապաստան. 2) անհավատ, 3) անողորմ.
bêxûnî տնանկություն. bêîmanî 1) անխղճություն, ան-
bêxwedî անապաստան, խնամա- գթություն, 2) անհավատություն,
զուրկ, լքված. աթեիզմ, 3) անողորմություն.
bêxwedîtî խմամազրկություն, bêîmdad անօգնական, օգնու-
լքվածություն, տնանկություն. թյան կարիք ունեցող.
bêxwedê 1) անաստված, Աստ- bêîmdadî անզորություն, ապի-
ծուն չհավատացող, աթեիստ, կարություն.
2) Աստված չճանաչող, 2) փխբ. bêîmkan 1) անհնար, 2) անհույս,
անխիղճ, անգութ. 3) անվստահելի.
bêxwedêtî 1) անաստվածություն, bêîna 1) կասկածամիտ, չվստա-
աթեիզմ, 2) փխբ. անազնվություն, հող, 2) անվստահ.
անգթություն. bêîntîzam անկարգ, անկանոն,
bêxwelî հողազուրկ. անհետևողական.
bêxwendî անգրագետ, տգետ. bêîntîzamî անկարգություն, խառ-
bêxwendîtî անգրագիտություն, նաշփոթ, անկազմակերպվածու-
տգիտություն. թյուն.
bêxwendin անկիրթ, անգրագետ, bêîsaf 1) անարդար, 2) անբարե-
տգետ. խիղճ, 3) բիրտ, դաժան, անմարդ-
bêxweyî 1) լքված, անտեր, 2) որ- կային, 4) ագահ, ընչաքաղց.
բացած, 3) անպաշտպան, 4) ան- bêîsafî 1) անարդարություն,
տերություն, 5) որբություն, 6) ան- 2) անազնվություն, 3) դաժանու-
պաշտպան լինելը. թյուն, անգթություն, 4) ագահու-
bêxwê անալի, անաղ. թյուն, ընչաքաղցություն.
bêẍazende խաղաղ, հանգիստ, bêîsbatî անապացույց, չապա-
հանդարտ. ցուցված.
bêẍelet 1) անսխալություն, 2) ան- bêîtaeʼt անհնազանդ, ըմբոստ.
սխալ. bêîtaeʼtî անհնազանդություն,
bêẍerez անհետաքրքիր. ըմբոստություն.
50 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bêîtbar 1) անվստահելի, 2) կաս- bêkêmasî 1) անթերի, կատարյալ,


կածամիտ. 2) առատ, լիառատ, 3) անթերիու
bêîtbarî 1) անվստահելիություն, թյուն, կատարելություն, 2) առա-
2) անհուսալիություն. տություն.
bêje 1) բառ, 2) դարձվածք, նա- bêkêr 1) անպիտան, անօգուտ,
խադասություն. 2) անմիտ, անիմաստ, անհեթեթ,
bêjenivîs 1) բառարան, 2) բառա- 3) անբան, անգործ.
րանագիր, բառարան կազմող, bêkêrî 1) անպիտանիություն,
հեղինակ. անօգտակարություն, 2) անհե-
bêjevan հռետոր, ճարտասան. թեթություն, անմտություն, 3) ան-
bêjî 1) անկենդան, 2) կենսա- գործություն, անբանություն.
զուրկ. bêkir անկիրք, անվրդով, անխռով.
bêjimar 1) անթիվ, անհամար, bêqalmeqal լուռ, հանդարտ.
բազում, 2) անհաշիվ, շատ. bêqanûn անօրեն, ապօրինի.
bêjin չամուսնացած, ամուրի. bêqanûnî ապօրինություն, ան-
bêjinde 1) խոսող, 2) հռետոր. իրավություն.
bêkar 1) ազատ, պարապ, ան- bêqanûntî ապօրինի գործողու
գործ, 2) անպիտան, ապիկար, թյուն.
3) սրիկա, սինլքոր. bêqedir 1) հեղինակազուրկ,
bêkarî անգործություն. չհարգված, 2) անփառունակ,
bêkemal թերի, պակասավոր 3) անհարգալից, 4) անգին.
(թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ մտավոր). bêqenaet անզուսպ, սանձար-
bêkenar անեզր, անափ. ձակ, շփացած.
bêkenarî անսահմանություն. bêqesd անկանխակալ, առանց
bêkes 1) միայնակ, որբացած, դիտավորության.
2) լքված, 3) անօգնական, ան- bêqewat անուժ, թույլ, անզոր.
պաշտպան, 4) դիմազուրկ. bêqeyde 1) անկարգ, անկազմա-
bêkesî 1) միայնություն, որբու- կերպ, 2) այլանդակ, անվայել.
թյուն, 2) լքվածություն, 3) անօգ- bêqeydetî 1) անկարգություն,
նականություն, խեղճություն, անկազմակերպվածություն,
4) դիմազրկում, դիմազրկություն. 2) այլանդակություն.
bêkêf 1) տխուր, տրտում, թախ- bêqîmet 1) ոչ թանկ, էժան,
ծոտ, 2) հիվանդ. 2) անգին, շատ թանկ.
bêkêfî 1) թախիծ, տխրություն, bêqirar 1) անօրեն, ապօրինի,
2) հիվանդություն. 2) ապօրինաբար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 51

bêqirarî ապօրինություն. bêmerûmet 1) անգութ, անխիղճ,


bêqismet ընչազուրկ, թշվառ, 2) անօգնական, անուժ.
ապաբախտ. bêmeval աննպատակ.
bêqusûr անթերի, կատարյալ. bêmeʼde 1) անհամ, անախորժե-
bêlan ասելը, արտահայտելը. լի, 2) տխուր, տրտում, մռայլ.
bêleke անեղծ, անբիծ, անարատ. bêmêr չամուսնացած, ամուրի.
bêlezet տհաճ. bêmikan I 1) անհույս, 2) անհնա-
bêlîyaqat 1) անհնարին, անիրա- րին, անիրագործելի.
գործելի, 2) անարժան. bêmikan II հայրենիք չունեցող.
bêlipat անշարժ. bêmilk անհող, հողազուրկ.
bêlipatî անշարժություն. bêmilkî հողազրկություն.
bêloma անբասիր, անպարսա- bêminasib 1) անհամապատաս-
վելի. խան, ոչ տեղին, 2) անպատշաճ.
bêmal 1) անտուն, անընտանիք, bêminet 1) անշնորհակալ, երախ-
միայնակ, 2) չքավոր, աղքատ. տամոռ, 2) անկախ, ինքնուրույն.
bêmanî 1) անհեթեթ, անիմաստ, bêmiraz 1) նպատակին չհասած,
անխոհեմ, 2) առանց պատճառի, 2) դժբախտ.
3) առանց հետին մտքերի. bêmirês 1) անհույս, անելանելի,
bêmanîbûn անմտություն, անհե- 2) անհոգ, 3) անժառանգ, անտոհմ,
թեթություն. անազգական.
bêmecal 1) անհարմար, 2) անուժ, bêmirêsî 1) անհուսալիություն,
անօգնական, 3) անհնարին, ան- անելանելիություն, 2) անհոգու-
իրագործելի, 3) անելանելի. թյուն.
bêmedenîyet ոչ քաղաքակիրթ, bêmirwet 1) փոքրոգի, 2) ապե-
անբարեկիրթ. րախտ, 3) դաժան, 4) ապերախ-
bêmejû անխելք, տխմար, անխո- տաբար, 5) դաժանորեն.
հեմ. bêmisil աննման, անզուգական,
bêmenend աննման, անզուգական. անօրինակ.
bêmerîfet 1) անկիրթ, կոպիտ, bênamûs 1) անազնիվ, անարգ,
անհարգալից, 2) անհյուրընկալ, 2) անամոթ, 3) անպատիվ.
3) հեղինակազուրկ. bênamûsî 1) անազնվություն,
bêmerîfetî 1) անքաղաքավա- 2) անամոթություն, 3) անպատ-
րություն, կոպտություն, 2) ան- վություն, խայտառակություն.
հյուրընկալություն, 3) հեղինա- bênav 1) անանուն, անհայտ,
կություն չունենալը. 2) անվանարկված, անփառունակ.
52 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bênefs անբարոյական, անառակ, bêperwa 1) անդաստիարակ, ան-


սանձարձակ. կիրթ, 2) անկարգ, 3) անվախ, խի-
bênefsî անբարոյականություն, զախ, 4) անձնվեր, անձնուրաց.
անառակություն, սանձարձակու- bêperwayî 1) անդաստիարակու-
թյուն. թյուն, 2) անկարգություն, 3) խի-
bênîşan 1) աննշան, անհայտ, ոչ զախություն, 4) անձնուրացու-
ճանաչված, 2) չհիշատակված. թյուն.
bêocax 1) անընտանիք, անազգա- bêpîvan 1) անծիր, անսահման,
կան, 2) ընտանիքը չգնահատող, հսկայական, 2) բազմաթիվ,
չհարգող, 3) անհայտ ազգից, 3) անչափելի, անընդգրկելի.
տոհմից 4) անհնազանդ, ըմբոստ, bêpê անոտք, առանց ոտքերի.
5) անառակ. bêpişt 1) գոտին արձակած, սան-
bêoẍir 1) կորստաբեր, մահաբեր, ձարձակ, 2) փխբ. թույլ, ան-
ճակատագրական, 2) չարագույժ. պաշտպան.
bêomid անհույս. bêrabit զանգվածային, վիթխարի.
bêomidî հուսահատություն. bêrayî 1) անկանոն, անկարգ,
bêpar թշվառ, ընչազուրկ. անփույթ, 2) անօրինական.
bêparî թշվառություն, ընչազրկու- bêreh 1) անտոհմ, անազգ,
թյուն. 2) անպտուղ.
bêperdaq անդաստիարակ, ան- bêrehm անգութ, դաժան.
կիրթ. bêrehmî անգթություն, դաժանու-
beperdaqî անդաստիարակու- թյուն.
թյուն, տգիտություն, անտաշու- bêreng անգույն, խամրած, թոշ-
թյուն. նած.
bêpere 1) անհույս, 2) անվճար, bêrengî գունատություն.
ձրի, 3) անփող, առանց փողի. bêresa 1) տարօրինակ, խենթ,
bêpergal 1) չունևոր, նյութապես 2) անօրինակ, ինքնատիպ.
անապահով, 2) անօգնական, ան- bêrev անելանելի վիճակ.
զոր, 3) անիրականանալի, ան- bêreza ոչ ցանկալի.
հնարին, 4) անելանելի, անհույս, bêrîtî անհեթեթություն, անմտու-
5) անհեռանկար, 6) անվստահելի. թյուն.
bêperseng անհավասարակշիռ. bêrim 1) խորություն, փոս, 2) լո-
bêpersengî անհավասարակշիռ ղավազան, ջրավազան, ջրամբար,
լինելը. 3) ջրհոր.
bêrisq թշվառ, դժբախտ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 53

bêronahî 1) անլույս, մռայլ, bêserberat 1) անհետ(ք), 2) ան-


2) մթություն, խավար. հայտ, անծանոթ.
bêruh 1) անկենդան, մահացած, bêserbêbinî 1) անվերջ, անսահ-
2) անշունչ, 3) անողոք, դաժան. ման, անծայրածիր, 2) բազմաթիվ,
bêruhberî 1) անշնչություն, 2) ան- բազում.
կենդանություն. bêserî 1) անգլուխ, ~ kirin գլխա-
bêruhî 1) անկենդանություն, տել, 2) փխբ. հիմար, 3) փխբ.
2) անշնչություն, 3) անգթություն, խենթ, ցնորված, 4) անվերջանա-
դաժանություն. լի, 5) փխբ. ա) հիմարություն,
bêrû 1) անմորուս, 2) փխբ. գու- բ) խելագարություն.
նատ, դալուկ, 3) փխբ. անամոթ, bêserpa 1) անծայրածիր, անսահ-
անպատկառ. ման, անչափելի, 2) տնանկ, անօ-
bêrûmet 1) փառազուրկ, 2) հեղի- թևան.
նակազուրկ, վարկաբեկված, bêsewda 1) ոչ հնարամիտ, հի-
3) խայտառակված. մար, 2) անհասկացող, 3) մոռաց-
bêrûmetî 1) անպատվություն, կոտ, 4) անխելք, խելագար.
2) վարկաբեկություն, 3) խայտա- bêsewdayî 1) հիմարություն, ան-
ռակություն. մտություն, 2) թյուրըմբռնում,
bêrûtî 1) անամոթություն, լկտի- թյուրիմացություն, 3) մոռացկո-
ություն, 2) անամոթ, լկտի, 3)անա- տություն, 4) խելագարություն.
մոթաբար, լկտիաբար. bêsîlih անզեն, ~ kirin զինաթա-
bêsebeb 1) անհիմն, անառիթ, փել, ~ bûn անզեն լինել.
2) իզուր, 3) առանց պատճառի bêserberat 1) անհետ, 2) անհայտ.
կամ առիթի, 4) անտեղի. bêserbêbinî 1) անվերջ, անընդ-
bêsebebî անհիմն լինելը. գրկելի, անսահման, 2) բազմա-
bêsebir անհամբեր, անզուսպ. թիվ, բազում.
bêsebirî անհամբերություն. bêşîyar անփույթ, անհոգ.
bêsekinandin 1) անդադար, bêşîyarî 1) անփութություն, ան-
անընդմեջ, անընդհատ, 2) անհա- հոգություն, 2) բերանբացություն.
պաղ, շուտափույթ. bêşibḧe 1) անկասկածելի,
bêser 1) անգլուխ, առանց գլխի, անառարկելի, 2) կասկած
2) փխբ. հիմար, անմիտ, 3) ան- չհարուցող.
վերջ, անծիր, անսահման, 4) փխբ. bêşixul պարապ, անզբաղ.
անպաշտպան, 5) փխբ. անգլուխ, bêşixulî պարապություն, անգոր-
անղեկավար. ծություն.
54 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bêşik անտարակուսելի, աներկ- bêtexsîrî 1) անգթություն, 2) ան-


բայելի, մեղություն.
bêşikir երախտամոռ, անշնորհա- bêteẍayûr անտարբեր, չեզոք.
կալ. bêteqil 1) քերկ. անշեշտ 2) ան-
bêşikirî երախտամոռ լինելը. ռիթմ.
bêşivêt աննման. bêtelîm անդաստիարակ, անկիրթ.
bêşol անգործ, պարապ. bêtelîmî անդաստիարակություն,
bêşolî անգործություն. անկիրթ լինելը.
bêtab I 1) անհամբեր, 2) ան- bêter I վատ, չար.
զուսպ. bêter II անօրինակ, աննման.
bêtab II թույլ, անզոր. bêterbyet անդաստիարակ, ան-
bêtaqet անկարող, անզոր. քաղաքավարի, անկիրթ, բիրտ.
bêtala դժբախտ, ապաբախտ. bêterbyetî անդաստիարակու-
bêtalaş անհոգ, անտարբեր. թյուն, անքաղաքավարություն.
bêtalaşî անտարբերություն, ան- bêteref անտարբեր, չեզոք.
հոգություն. bêterefî 1) անտարբերություն,
bêtam 1) ոչ համեղ, անհամ, 2) չեզոքություն.
2) տհաճ, գարշելի, զազրելի. bêtertîb անկարգ, անկազմա-
bêtamî 1) անհամ, ոչ համեզ լինե- կերպ.
լը, 2) անճաշակություն, 3) տհա- bêtertîbî անկարգություն, ան-
ճություն. կազմակերպ լինելը.
bêtar I դժբախտություն. bêterz 1) անճոռնի, տգեղ, 2) ան-
bêtar II 1) կենդանի, անասուն, պիտան, 3) անկարգ.
2) հրեշ, ճիվաղ. bêteşkîl անկարգ, կարգազանց.
bêteb անբուժելի. bêteşkîlî անկարգություն, կարգա-
bêtebat անհամբեր. զանցություն.
bêtebîet 1) անբնական, 2) ան- bêtewat անհանգիստ, տագնա-
մշակ (հող), 3) անկիրթ, անդաս- պալի.
տիարակ, կոպիտ. bêtewatî անհանգստություն,
bêteher 1) տձև, անճոռնի, 2) ան- տագնապ.
կարգ. bêtewşe 1) անճոռնի, տգեղ,
bêteherî 1) այլանդակություն, 2) անշնորհք.
2) անկարգություն. bêtêr ագահ, անկուշտ.
bêtexsîr 1) անգութ, անողոք, bêtifaq 1) անմիաբան, ոչ համե-
2) անմեղ. րաշխ, 2) անհամաձայնություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 55

bêtir I 1) հաճախ, 2) ամենաշատ, bêyarîye իրոք, իրականում, հի-


առավել, րավի.
3) ուժգին, խիստ, շատ, 4) կրկին. bêzar 1) համր, չխոսկան, 2) լուռ,
bêtir II 1) լավագույն, 2) ավելի անխոս, անբարբառ, 3) փխբ. թույլ,
լավ. անզոր.
bêtirs անվախ, քաջ, խիզախ, bêzarî 1) խոսելու շնորհի բացա-
աներկյուղ. կայությունը, 2) համրություն,
bêtirsî խիզախություն, քաջու- մնջություն, 3) լռություն, 4) փխբ.
թյուն. թուլություն, անզորություն.
bêtoxim անպտուղ. bêzaru անզավակ, անորդի.
bêtoximî անպտղություն. bêzehmet 1) թեթև, 2) ոչ դժվար,
bêtore I անազգական. առանց դժվարության.
bêtore II անխռով, չվիրավորվող. bêzehmetî թեթևություն, պարզու-
bêûmûd 1) անհուսալի, անելանե- թյուն.
լի, 2) հուսահատ. bêzerar 1) անվնաս, 2) ոչ վնասա-
bêûmûdî հուսահատություն. բեր.
bêvan այսինչ, այնինչ. bêzevî հողազուրկ.
bêvece 1) հեշտ, դյուրին, 2) ոչ bêzewac 1) չամուսնացած, 2) ար-
թանկ, էժան, 3) անվճար. տամուսնական.
bêvil 1) քիթ, 2) ռունգ, 3) ռունգ- bêzî մետաքսե թեթև շարֆ.
ներ, 4) դունչ, մռութ, քիթ ու մռութ. bêzên անընդունակ, անտա-
bêwakûfî հանդգնություն, լկտի- ղանդ.
ություն. bêzênî անընդունակություն.
bêwar անտուն, տնանկ, թափա- bêziman համր.
ռաշրջիկ, աստանդական. bêzivir 1) անդառնալի, 2) անդառ-
bêwarî տուն կամ օթևան չունե- նալիորեն.
նալը, աստանդականություն. bêzuhum 1) ոչ յուղալի, անճարպ,
bêwefa անմահ. պասուց, 2) նիհար.
bêwefayî անմահություն. bêzuret 1) անզավակ, անժառանգ,
bêwext 1) անժամանակ, ոչ տե- 2) անպտուղ, ամուլ.
ղին, անպատեհ. 2) վաղաժամ. bêzuretî 1) անզավակություն,
bêwijdan 1) անխղճորեն, խար- 2) անպտղություն.
դախորեն. 2) անխիղճ, խարդախ. biçeng I թևատակ, անութ.
bêwijdanî անխղճություն, խաբե- biçeng II ծովածոց.
բայություն, սրիկայություն. biçirik ցնցում, ցնցվելը.
56 Քրդերեն-հայերեն բառարան

biçûk 1) աննշան, փոքր, 2) ամե- bihiş 1) խելամիտ, խելացի,


նափոքր, կրտսեր, 3) մանկական, 2) խելամտորեն.
4) մանչուկ, երեխա. bihişyarî աչալրջորեն, զգոն.
biçûkayî 1) փոքրություն, աննշա- bihnûnî գազոն, սիզամարգ.
նություն, չնչինություն, 2) մանկու- bihok I սերկևիլ.
թյուն, 3) երեխայություն. bihok II միջատ.
biçûkî 1) մանրուք, 2) մանկու- bihur անցում.
թյուն, 3) երեխայություն. bihurge անցատեղ.
biçûktî 1) մանկություն, 2) երե- bihurî 1) անցյալ, անցած,
խայություն. 2) քերկ. անցյալ ժամանակ.
bidestçêkirî ձեռքի աշխատանք, bihuşt 1) անուշ բույր, 2) փխբ.
ձեռագործ. դրախտ
bidilpakî անկեղծ, սրտաբաց. bixok գարշելի, զզվելի, նողկալի.
biha 1) գին, արժեք, 2) վճար, bixokî գարշանք, նողկալիություն.
պարգևատրում, 3) փխբ. հատու- biînad մոլեռանդ.
ցում, уê ~ թանկ, արժեքավոր. biînsaf 1) խղճամիտ, 2) արդար.
bihabêj գնահատող, գինը, արժե- biînsafî 1) խղճմտանք, 2) արդա-
քը որոշող. րություն.
bihakêm ոչ թանկ, էժանագին. bijang 1) կոպ, կոպեր, 2) թարթիչ,
bihalixî թանկություն. թարթիչներ.
bihar գարուն, yê ~ê գարնանային. bijar 1) ընտրություն, տեսակա-
bihare գարնանային, գարնանը վորում, 2) ընտրություններ.
կատարվող. bijare 1) ընտիր, լավագույն,
biharê գարնանը. 2) ընտրված.
bihayî 1) արժեք, գին, 2) թանկու- bijarkar 1) տեսակավորող,
թյուն. 2) ընտրող.
bihejmar շատ քիչ, հաշված, մի bijart 1) ընտրություն, 2) տեսա-
քանի. կավորում.
biherawayî բոլոր դեպքերում. bijarvan 1) ընտրություն, 2) տե-
bihevketî խառը. սակավորում, 3 ) տեսակավորող.
bihêrs 1) բարկացած, զայրացած, bijîşk բժիշկ.
չարացած, 2) չարությամբ, չարա- bijo այծ.
մտորեն. bikabir կույս (աղջիկ, կին).
bihinxweşî անուշահոտություն, bikarhên 1) օգտագործել,
բուրմունք. գործածել, 2) ընդունել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 57

bikef փրփրաշատ, փրփրալից. bilindî 1) բարձրություն, 2) վեհու-


biken ծիծաղող. թյուն.
bikêr անհրաժեշտ, պիտանի. bilindpaye բարձրաստիճան.
bikêrhatî անհրաժեշտ, պիտանի. bilintir 1) ամնեաբարձր, բարձ-
bikirçî 1) գնորդ, 2) վաճառական. րագույն, 2) բարձրաձայն.
biqerz 1) պարտք, 2) վարկ. bilqitk պղպջակներ.
biqiloç ճարպոտ, պարարտ. bilûr I բլուլ, շվի, շհու, սրինգ.
bilbezik հվքկն. գարնանային ծա- bilûr II 1) բյուրեղապակի,
ղիկների տեսակներ. 2) բյուրեղ.
bilbil սոխակ. bilûrî բյուրեղյա.
bilbilok 1) անհասկանալի խոսող, bilûrvan բլուլահար, սրնգահար,
թոթովախոս, 2) փնթփնթացող, 3) շվի նվագող.
շաղակրատ. bilyan հմուտ, փորձառու, գիտակ,
bile-bil 1) թոթովանք, 2) փնթ- խոհեմ.
փնթոց, 3) շաղակրատություն. bimbarek 1) օրհնություն, օրհ-
bilez աճապարող, փութկոտ. նանք, 2) շնորհավորանք, yê ~
bileztî հապճեպություն, աճապա- օրհնված, օրհնյալ.
րանք. bina կառուցում.
bilẍarî 1) բուլղարացի, 2) բուլ- binaguh 1) ականջի խեցի, 2) ա-
ղարերեն. կանջի հետևի մասը, 3) քունք.
bilîmet 1) իմաստուն, խոհեմ, binax ստորգետնյա.
2) անվանի, հայտնի. binaẍe հիմք, հենարան, բազա.
bilîndaj բլինդաժ, ամուր ծածկով binanî I 1) հատակ, 2) հիմք, հե-
մեկուսի խրամատ. նարան, 3) գետնահարկ, ներքնա-
bilind 1) բարձր, վսեմ, 2) բարձ- հարկ, նկուղ.
րագույն. binanî II 1) խայթոց, 2) սուր ծայր
bilindawaz 1) բարձր (ձայնի մա- (ասեղի, քորոցի, կարթի), 3) սայր.
սին), 2) բարձր ձայն ունեցող. binavî I 1) ընկղմվելը, սուզվելը
bilindayî 1) բարձրություն, (ջրում), 2) ստորջրյա, 3) թրջված.
բարձունք, 2) փխբ. մեծ ուրախու- binavî II 1) շշմած, հիմարացած,
թյուն. 2) հասկանալու, ըմբռնելու կարո-
bilindbêj բարձրախոս. ղությունից զուրկ.
bilindcî 1) բարձրադիր վայր, բար- binbar 1) բեռնակիր (գրաստների
ձունք, լեռ, 2) ամենաբարձր աս- մասին), 2) փխբ. պատշաճ, հարկ
տիճանը. եղած, պարտավորված.
58 Քրդերեն-հայերեն բառարան

binçene կզակ. binsernav ենթավերնագիր.


binçeng թեևատակ, անութ. binsol կոշկատակ, ներբան.
binda 1) հատակում, 2) փխբ. binûr լուսավոր.
գաղտնի, թաքուն. binva 1) ներքևից, ցածից,
bindar I 1) փայտե ծածկ, 2) ծառի 2) փխբ. գաղտնի.
արմատ. binyan հիմք, բազա.
bindar II 1) ենթակա, ստորա- binyatçêker հիմնադիր.
դաս, հպատակ, 2) հալածված. binyatî հիմնական.
bindarî 1) հպատակություն, bir I 1) խումբ, 2) բազմություն,
2) ճնշվածություն․ 3) հոտ, երամ, 4) կույտ, շեղջ,
bindeq հվքկ. 1) կաղին, անտա- 5) մաս, 6) զորամաս, ջոկատ.
ռային մանր ընկույզ, 2) պիստակ. bir II 1) կոճղ, 2) կտրված, հա-
bindest ենթակա, հպատակ. տած.
bindestî հպատակություն. bira I եղբայր.
bineban վերջ, ավարտ. bira II 1) կտրող, սուր, 2) փխբ.
binecî 1) բնիկ, տեղացի, 2) բնակիչ. անպարտելի, հաղթական.
binefş մանուշակ. birajin աներձագ, աներորդի,
binemal 1) ազգ, տոհմ, 2) ծննդա- կնոջ եղբայրը.
բանական, տոհմաբանական. birakuj եղբայրասպան.
binemir ենթակա, հպատակ. birakuştin եղբայրասպանություն.
bingehîn 1) հիմնական, արմա- biramakî հարազատ եղբայր.
տական, 2) ստորոտում տեղա- biratî եղբայրություն.
բաշխված, 3) հիմք, 4) արմատ, biraza եղբորորդի.
5) ստորոտ. birazeva փեսաեղբայր.
binger գետին, բնահող. bir-bire ողնաշար.
binhengal թևատակ, անութ. bir-birî 1) մասերի բաժանված,
binhêl 1) ցածրավայր, 2) ներքև, 2) կտրատված, մասնատված.
ներքևի մասը. birc I 1) աշտարակ, դիտակետ,
binî 1) հատակ, 2) հիմք, 3) լեռան 2) ամրոց, բերդ, դղյակ.
ստորոտ, 4) արմատ. birc II կենդանակերպի նշան.
biniş ներքնազգեստ. birçî քաղցած.
binmal նկուղ, գետնահարկ. birçîtî քաղցածություն, հացադուլ.
binpî 1) ոտնակ, ոտնատեղ, birew խոպոպ, գանհաուր վարս.
2) աստիճան. birh 1) հոնք, 2) հոնքեր.
binserî սնար, գլխատեղ, բարձ. birẍwe գայլիկոն, շաղափ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 59

birîndar վիրավոր. bisk 1) մազափունջ, 2) հյուս.


birîyal 1) որոշում, 2) պայմանա- bist ակիշ, կրակխառնիչ.
գիր. bista I մտերմուհի,
birîyalavan 1) որոշման իրագոր- բարեկամուհի.
ծում, 2) պայմանագրի կատարում. bista II դյուրահավատ.
birîyan մթերք, պաշար ճանա- bistan կուրծք.
պարհի համար. bistek I կարճ ժամանակահատ-
birêyeçûyî հետիոտն. ված.
birinc I 1) բրինձ, 2) փլավ. bistek II 1) ճաղ, շյուղ (հյուսելու
birinc II բրոնզ, անագապղինձ. համար), 2) առանցք, սռնի,
birinceşîr բրնձով կաթնապուր. սռնակ.
birincî 1) առաջին, 2) սկզբնական. bistî 1) ցողուն, 2) սռնի, առանցք.
birkîyam աղջիկ, կույս. bisû բարկացած, զայրացած.
birq 1) շողշողում, փայլատակում, bisûtî բարկություն, զայրույթ.
2) փայլակ, փայլատակություն. bişaret մարդկություն.
birqbirqokî փայլուն, պսպղուն. bişav լուծույթ.
birqetav 1) փայլ, 2) արտացոլանք, bişkoj 1) կոճակ, 2) բողբոջ.
3) կայծակ, փայլակ. bişkok 1) կոճակ, 2) բողբոջ,
birqîn 1) բռնկում, փայլատակու- 3) կոկոն.
թյուն, 2) փայլ, 3) արտացոլանք. bişkorî 1) որդի, զավակ, 2) պա-
birqok 1) փայլ, 2) շողք, ցոլք, տանի.
3) լուսատտիկ. bişûnva 1) դեպի հետ, հակառակ,
birqokî փայլուն, ճաճանչափայլ. 2) հետևից, թիկունքից.
birnotî քթախոտ. bitevayî ամբողջությամբ, ամբող-
birran լեռնաշղթա. ջովին.
birû 1) հոնք, 2) հոնքեր. biteʼm համեղ.
birûreş սևահոն, մրահոն. bitirs 1) սարսափելի, զարհուրե-
birûsk 1) կայծակ, ամպրոպ, լի, 2) վախկոտ.
2) կայծ, 3) ջղաձգություն, կծկանք. bitulge շիշ.
birûskîn կայծակնասլաց. bivêj բանաստեղծ, պոետ.
biserxwe ինքնուրույն, անկախ. bivêjî 1) քնարերգություն, 2) բա-
biserxwetî ինքնուրույնություն, նաստեղծություն.
անկախություն. bivir 1) կացին, տապար, 2) քլունգ.
bisimil 1) զոհաբերված, 2) հեզ, biz ախորժակ.
հնազանդ. bizar 1) բանավոր, 2) անգիր.
60 Քրդերեն-հայերեն բառարան

bizav 1) ճիգ, ջանք, 2) պատրաս- bombaran ռմբակոծություն.


տակամություն, 3) ձգտում. bombardiman ռմբակոծություն.
bizdonek վախկոտ, երկնչոտ, bombavêj ռմբակոծիչ.
վեհերոտ. bomelerze երկրաշարժ.
bizî 1) մազ, 2) մազափունջ, հյուս, boran I 1) բուք, ձյունամրրիկ, 2)
3) կոն (փշատերև ծառերի). փոթորիկ.
bizin այծ. boran II ճգնաժամ.
bizir I բուսական յուղ. borc 1) պարտք, 2) պարտակա-
bizir II 1) անհայտ, 2) կորած. նություն, 3) պատասխանատվու-
bizmar մեխ. թյուն.
bizor բռնությամբ, բռնի. borcdar 1) պարտապան, 2) պար-
bizûz ցեց. տավոր, պարտավորված, 3) պա-
bobelat 1) հողմ, մրրիկ, 2) աղքա- տասխանատու.
տություն, դժբախտություն, 3) պա- bore-bor 1) բառաչյուն, 2) փողի
տիժ. կամ շեփորի ձայնը.
bobelîsk հողմ, մրրիկ, փոթորիկ. borî I անցում.
bodelan 1) անմիտ, 2) խելացնոր, borî II 1) սուլոց, շչոց, 2) փող.
խելագար, 3) հիմար, 4) թուլակամ. borîçî փողհար.
bodelanî 1) անմտություն, 2) խե- borîvan փողհար.
լագարություն, 3) հիմարություն, borme պտուտակ, հեղույս.
4) թուլակամություն. bose համբույր.
bodil 1) հիմար, 2) խելացնոր. bostan պարտեզ.
bohur փոթորիկ, մրրիկ, ամպրոպ. bostançî պարտիզպան.
boxçe կապ, հանգույց, կապոց. bostanvanî այգեգործություն.
boẍaz քթըմպան, կոկորդ. boş I 1) դատարկ, անտեղի,
boẍе 1) ազնվացեղ ցուլ, 2) փխբ. 2) անպիտան.
հաղթանդամ, ուժեղ. boş II թույլ.
boxz 1) չարություն, ատելություն, boş III 1) շատ, 2) բազմաթիվ.
2) վրիժառություն. boşayî անպետքություն, ոչ պի-
boke 1) խոշոր, մեծ, 2) հզոր, զո- տանի լինելը.
րեղ. boşe I գնչու.
bokeberan հսկա, դյուցազուն. boşe II 1) երամակ, 2) քարավան.
bol 1) բավարար, 2) բավական. boşpîtal հիվանդանոց.
bolî բավարարություն. bоt 1) կուռք, 2) փխբ. գեղեցկուհի.
bomb ռումբ. bоуах ներկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 61

boyaxçî ներկարար. buxtançî բանսարկու, չարախոս.


boyaxxane ներկատուն. buxtankar բանսարկու, չարա-
boyxane սպանդանոց. խոս.
boz I մոխրագույն, մողոշիկ ձի. buxtankarî բանսարկություն,
boz II անառակ. չարախոսություն.
bozebelî 1) թափառաշրջիկ, burxe գայլիկոն, շաղափ.
2) անառակ. bûcî 1) գաճաճ, թզուկ, 2) շան
boztî անառակություն. ձագ.
buhran անցում. bûk I 1) հարսնացու, 2) նորա-
buhuran գետանց, ծանծաղուտ. հարս, 3) տիկնիկ.
buxarî 1) բուխարի, 2) ծխնելույզ. bûk II գարի.
buxtan բանսարկություն, չարա- bûlvar ծառուղի.
խոսություն.

C
ca դե, ապա մի. cahil 1) երիտասարդ, պատանի,
cab 1) պատասխան, 2) լուր, տե- 2) անփորձ, անգիտակ, 3) հիմար,
ղեկություն. անխելք.
cabdar 1) պատասխանատու անձ, cahil-cûhil խակ պատանիներ.
2) իրավ. պատասխանող, 3) պա- cahilî 1) երիտասարդություն,
տասխան տվող. պատանեկություն, 2) անփորձու-
cabdarî պատասխանատվություն. թյուն, անգիտակություն, 3) հիմա-
cacî 1) կաթնաշոռ, 2) уê ~ [уê] րություն, անխելքություն, 4) уê ~
կաթնաշոռային. [уê] երիտասարդական, պատա-
cade մեծ ճանապարհ, խճուղի. նեկան.
cadû կախարդ, հմայող, հեքիմ. cahilkirin երիտասարդացում.
cadûger կախարդ, հմայող, հեքիմ. cahiltî երիտասարդին հատուկ
cadûgerî կախարդություն, հմա- վարքագիծ. երիտասարդության
յություն, հեքիմություն. դրսևորում.
cadûyî կախարդություն, հմայու- саẍ վանդակ, ցանց.
թյուն, հեքիմություն, ~ kirin կա- caẍkirî վանդակավոր, ցանցա-
խարդել, զբաղվել հեքիմությամբ: վոր.
62 Քրդերեն-հայերեն բառարան

cakêt կանացի կարճ վերնա- canbazî 1) զինվորական ծառայու-


զգեստ (ժակետ), տղամարդու թյուն, 2) խիզախություն, քաջու-
կոստյումի վերևի մասը, կիսա- թյուն, 3) կամավորություն,
բաճկոն (պիջակ). 4) սպանություն.
calcaloke սարդ. canbêzar 1) զոհաբերելով իրեն ,
саm I 1) թաս, գավաթ, սկահակ, ինքնազոհաբար, 2) մարտիկ,
բաժակ, 2) ապակի. ռազմիկ, 3) հանգուցյալ, ննջեցյալ.
саm II եկեղեցի, уê ~ եկեղեցա- candar 1) կենդանի, շնչավոր,
կան. ոգևոր, 2) հվքկ. կենդանի էակներ.
cambaz ձիեր վաճառող. candarî կենարարություն, կեն-
camerdî մեծահոգություն, վե- սունակություն,
հանձնություն. զգացմունքների candayî անկենդան, մեռած.
վեհություն. саnесаn մտերիմ, սրտակից, հո-
camî եկեղեցի. գեկից.
camêr 1) ազնիվ, մեծահոգի, առա- canega ջահել եզ՝ արջառ, ցլիկ.
տաձեռն, 2) բարեկիրթ, 3) բարե- canemerg 1) վաղամեռիկ, մահա-
հաճ, նվիրված. ցած, 2) անիծյալ, նզովյալ, նողկա-
camêrî 1) վեհանձնություն, ազնիվ լի, ստոր.
արարք, մեծահոգություն, առա- canemergî 1) անժամանակ մահ,
տաձեռնություն, 2) բարեկրթու- 2) անիծյալներ, նզովվածներ.
թյուն, 3) նվիրվածություն, անձ- canewar 1) գազան, գիշատիչ կեն-
նուրացություն, 4) уê ~ [уê] ազնիվ, դանի, կենդանի, 2) уê ~ ա) արյու-
մեծահոգի. նարբու, գիշատիչ, բ)փխբ. դաժան,
camêrtî 1) վեհանձնության դրսևո- վայրենի, անասնական, բիրտ.
րում, մեծահոգություն, 2) բարե- canewartî 1) գազանություն, վայ-
կրթության դրսևորում, 3) նվիր- րագություն, 2) անասնական վար-
վածության դրսևորում. քագիծ.
саn I 1) մարմին, 2) հոգի, 3) սի- canfîda 1) կյանքը նվիրաբերող,
րելի, թանկագին. ինքնազոհաբերող, 2) անձնուրաց,
саn II երիտասարդ, պատանի. անձնվեր, 3) ռազմիկ, 4) կամա-
canbaz 1) կյանքը վտանգելով, խի- վոր, աշխարհազորական.
զախ, անվախ, քաջ, 2) կամավոր, canfîdakarî 1) անձնազոհություն,
3) մարդասպան, 4) ռազմիկ, զին- 2) ինքնամոռաց նվիրվածություն,
վոր. անձնվիրություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 63

canfiroş ծախվող, կաշառվող. cansaẍ առողջ, անվնաս, ~ kirin


canfiroşî 1) կաշառք, 2) վաճառ- բուժել, բժշկել.
վողություն, ծախվածություն. cansaẍbûn 1) առողջացում,
cangîr 1) նվաճող, զավթիչ, 2) yê ~ ê առողջարար.
2) ուժեղ, զորեղ. cansaẍî առողջություն, ~ bûn
cangiran դանդաղկոտ, ծանրա- ապաքինվել.
շարժ, ծույլ. cansaẍkirin բուժում, բժշկում.
cangiranî դանդաղկոտություն, canşewitî տխուր, վշտացած,
ծանրաշարժություն, ծուլություն, դառնացած.
ալարկոտություն. canû ձիու կամ էշի ձագ՝ քուռակ,
canhebîn եսասեր, անձնամոլ. մտրուկ.
canḧişk անխոնջ, չհոգնող, հա- сароn ճապոնացի.
մառ. caponî 1) ճապոնական, 2) ճապո-
canî I երիտասարդություն, պա- ներեն.
տանեկություն. саr I անգամ.
canî II 1) մարմնական, 2) հոգե- саr II 1) կոչ, թռուցիկ, 2) ծանու-
կան. ցում, հայտարարություն.
canî III հանցագործ, չարագործ. cara-carda 1) միանգամից, անմի-
canêş 1) հիվանդոտ, անառողջ ջապես, 2) ժամանակին, իր ժա-
(մարդ), 2) ցավ, տառապանք. մանակին.
canêşî 1) հիվանդագին վիճակ, саrаn երբեմն, ժամանակ առ ժա-
2) անփույթ վերաբերմունք, անհո- մանակ.
գություն, անտարբերություն. саrbûn 1) բազմապատկում,
canik I փղքշ.կոչ. հոգյա՛կս, հո- 2) կրկնում, կրկնություն.
գի՛ս. саr-саr պատահաբար, պատահ-
canik II դեռահաս, դեռատի (աղ- մամբ.
ջիկ). саr-саrnа 1) երբեմն, ժամանակ
canikî նոր հասունացող, մատ- առ ժամանակ, 2) հաճախաբար,
ղաշ, դեռատի. ստեպ-ստեպ.
canim կոչ. սիրելի՛ս, թանկա- carcim զոլավոր գորգակտոր,
գի՛նս, հոգի՛ս. շերտագծավոր մեծ գորգ.
cankêş մեռնող, մահացող. carçî 1) մունետիկ, 2) հերթա-
canpola անհաղթելի, անպարտե- պահ.
լի, անխոցելի, (բռց. պողպատյա cardin ևս մի անգամ, դարձյալ,
մարմին ունեցող). կրկին.
64 Քրդերեն-հայերեն բառարան

carekê 1) մի անգամ, 2) հանկարծ, cebir I 1) ուժ, 2) բռնություն,


հանկարծակի. 3) փորձություն, 4) վերքի բուժվե-
carekêra անմիջապես, վայրկե- լը, 5) արբունքի հասնելը (սեռա-
նաբար, իսկույն. կան հասունություն).
carî աղախին, սպասավորուհի, cebir II ռազմամթերք.
ծառա. cebirandin 1) փորձարկել, փոր-
саге 1) ապա մի, դե՛հ, 2) այժմ, ձության ենթարկել, 2) ուժով
հիմա. վերցնել, 3) տեղը գցել (հոդա-
caris ստոր, ցածրոգի, անազնիվ, խախտումը, կոտրված ոսկորը),
ստորաքարշ. 4) կատարելագործել.
carisî ստորություն, անարգու- cebirxane 1) զինանոց, 2) զենք,
թյուն, անազնվություն. ռազմամթերք.
casûs լրտես, դիվերսանտ, հետա- cebranî գործնական, պրակտիկ.
խույզ. cebrî 1) ուժ, 2) ուժով զավթում,
casûsî լրտեսություն, դիվերսիա. բռնագրավում.
caw բամբակե գործվածք, չիթ, cebrok խլուրդ.
կտավ, քաթան. cebrûn երկչոտ, վախկոտ, ամաչ-
cawbir մկրատ. կոտ.
cawî ռետին, yê ~ ռետինե. cebûnî վախկոտություն, երկչո-
cayîz օրենքով թույլատրված, տություն, ամոթխածություն.
օրինական. ced մուշկետ, հրացան.
cazwe 1) ձգողություն, հակում, cedger հրացանակիր.
ձգտում, 2) փխբ. ձգողական ուժ. cedî ուլ, ուլիկ.
ceba: ~ kirin թաղել, հողին cedvel 1) աղյուսակ, 2) ցուցակ,
հանձնել. կարգացուցակ (դասացուցակ,
ceban 1) վախկոտ, 2) yê ~ ա) փոք- չվացուցակ), 3) խորագիր, հատ-
րոգի, վախկոտ, բ)փխբ. սառը, ան- ված, սյունակ, բաժին.
կյանք, կենսազուրկ, անկենդան. cefa 1) աշխատանք, ջանք,
cebarî վիրաբուժություն, уê ~ [уê] եռանդ, 2) անհանգստություն,
վիրաբուժական. հոգսեր, 3) տանջանք, տառա-
cebbar կեղեքիչ, ճնշող, հալածող պանք.
(մարդ), բռնակալ. cefakar աշխատավոր, հվքկ. աշ-
cebel ցուլերի առուծախով զբաղ- խատավորություն.
վող մարդ. cefakarî աշխատանքային գոր-
cebhet ճակատ. ծունեություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 65

cefakêş 1) աշխատավոր, 2) տա- ceẍaret տհաճություն, անախոր-


ռապյալ, շատ տանջված մարդ. ժություն.
cefakêşî դժվարություններ, խոչ- ceẍrafî աշխարհագրություն.
ընդոտներ, անհաջողություններ. cejin 1) տոն, հանդիսություն, ~
ceger 1) լյարդ, 2) սիրտ. kirin տոնել, 2) уê ~ ê տոնական,
cegerxûn հոգով տառապած, հանդիսավոր.
վշտացած, ընկճված, ճնշված, cejne-roj տոնական օր.
(բռց. արյունոտված սրտով). celal I ավազակ, ելուզակ, կո-
cegersoz 1) սրտացավ, կարեկից, ղոպտիչ.
2) հոգով տանջված, դառնացած, celal II փառք, համբավ, վսեմու-
հուսահատված. թյուն, հզորություն, վեհություն.
cegersûz տանջվող, տառապող. celat 1) դահիճ, 2) մահապատիժ.
ceh գարի. celatçî դահիճ.
cehan տիեզերք, աշխարհ, երկիր. celd I ժիր, ճարպիկ, աշխույժ.
cehangîr 1) նվաճող, զավթիչ, 2) celd II 1) գիրք, հատոր, 2) կազմ,
уê ~ փխբ. հզոր, զորեղ. գրքակազմ.
cehanparêz աշխարհի պաշտ- celeb սպանդի (մորթելու) համար
պան. անասուններ մատակարարող.
cehd 1) շտապողականություն, celew 1) կերպարանք, արտաքին
հապճեպություն, 2) ջանադրու- տեսք, 2) տեսակ, 3) նմուշ, օրի-
թյուն, բուռն ձգտում, 3) ռիսկ, ~ նակ, 4) միջոց, եղանակ.
kirin շտապել, ռիսկի դիմել, խի- celẍe 1) շրջանակ, փեղկ,
զախել. 2) ցանց, վանդակ, 3) կատար
cehdandin 1) ուժերը փորձել, հա- (թռչունների).
մարձակվել, սիրտ անել, խիզա- сеm 1) գումար, հանրագումար,
խել, 2) ձգտել. 2) մաթ. գումարում.
cehîn գարե (գարուց կամ գարու сеmа հավաք, հավաքույթ.
ալյուրից պատրաստված). cemad հվքկ. քարեր, հանքաքա-
cehnem 1) դժոխք, 2) մղձավանջ, րեր.
3) անեծք, նզովք. cemal 1) գեղեցիկ, հիասքանչ,
cehnemî անիծյալ, նզովյալ. 2) գեղեցկուհի, գեղեցիկ տղա-
cehnimîn 1) դժոխք ընկնել, 2) ա- մարդ, 3) գեղեցկություն.
նիծված լինել, 3) անհայտ կորել, cemalgiran շատ գեղեցիկ.
չքանալ, անհետանալ. cemalî գեղեցկություն, գրավչու-
cehş փղքշ. իշուկ. թյուն, հմայք.
66 Քրդերեն-հայերեն բառարան

cemandin 1) հավաքել, կուտակել, cendek 1) դիակ, աճյուն, 2) մսե-


2) մաթ. գումարել, 3) հանրագու- ղիք (մաշկած անասունի միսը),
մարի բերել, ամփոփել. լեշ, 3) գեշ, կենդանու դիակ.
cemaz արագավազ ուղտ. cenderm ոստիկան, ժանդարմ.
cember հանրագումար, արդյունք, cendermxane ոստիկանության
ամփոփում. շենք.
cembûn 1) կուտակում, միավո- cendermî ոստիկանություն.
րում, 2) մաթ. գումարում. ceneral գեներալ.
cemed 1) սառնամանիք, 2) սա- cenet 1) դրախտ, 2) փխբ.
ռույց. երանություն, երջանկություն.
cemedan 1) ճամպրուկ, 2) հվքկ. ceng 1) պատերազմ, կռիվ, ճա-
հագուստ. կատամարտ, 2) վեճ.
cemekan ցուցափեղկ, ցուցասե- cengar քերակ, քերոց, թիակ.
ղան (խանութում). cengawer 1) մարտական, ռազմա-
cemidandin սառեցնել, հովացնել. շունչ, 2) մարտիկ.
cemidîn 1) սառչել, ցրտահարվել, cengawerî 1) մարտականություն,
սառցակալել, 2) մրսել. ռազմատենչություն, 3) уê ~ մար-
cemik 1) փոքր, ոչ մեծ, 2) նեղ, տականորեն.
անձուկ, սեղմող. cengçî ռազմիկ.
cemkirî 1) միացյալ, հավաքված, cengebaz զինվոր, մարտիկ.
համախմբված, մի բանի վրա cengebazî 1) պատերազմ, ճակա-
կենտրոնացած, 2)մաթ.գումարելի. տամարտ, 2) մարտականություն,
cemmaş հարբած, խմած, գինով- ռազմատենչություն.
ցած. cengel անտառ.
cenab 1) (դիմելաձև) պարոն, մե- cengxwez մարտական, ռազմա-
ծարգո, 2) կողմ, կողք, 3) մոտ, տենչ.
կողքին. cengî 1) ռազմական, 2) զինվորա-
cenazeyî թաղում, հուղարկավո- կան.
րություն. cengîn կռվել, մարտնչել.
cenber շղթա, կապ. cengkestî մարտում պարտված
cencele 1) աղմկոտ վիճաբանու- (պարտություն կրած).
թյուն, կռիվ, սկանդալ, 2) աղմկա- cengkeştî ռազմանավ.
րար, կռվարար, 3) уê ~ անզուսպ, cennet դրախտ.
կատաղի, բուռն. cenûb հարավ.
сеnсег կալսիչ մեքենա, կամ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 67

cenûbî 1) հարավային, 2) հարավ- cesed 1) մարմին, իրան, 2) կազմ-


ցի, հարավաբնակ. վածք, մարմնակազմություն.
сеr պտուտակ, հեղույս. cesûr քաջ, համարձակ, անվախ.
cerbader տեխ. հաղորդակ, հա- cete պարտիզանական ջոկատ.
ղորդանիվ. cew 1) գետակ, առու, վտակ,
cerd 1) ավազակախումբ, հանցա- 2) գետահուն, 3) ջրի հոսքը.
խումբ, 2) ավազակային հարձա- cewahir մարգարիտ, թանկարժեք
կում, կողոպուտ, 3) ավար, գողոն. քար, թանկարժեք իր, 3) փխբ. ազ-
cerdewer ավազակ, կողոպտիչ. նիվ (մետաղներ), 4) փխբ. ան-
cerdewerî ավազակություն, բան- նման, անզուգական.
դիտիզմ. cewahirdaş թանկարժեք քար.
cerdxur ձրիակեր, պորտաբույծ cewahirfiroş ոսկերիչ, թանկար-
(ուրիշի աշխատանքով ապրող ժեք իրեր վաճառող.
մարդ). cewahirfiroşî ոսկեղենի առևտուր,
cerenix 1) պայքար, մրցություն, թանկարժեք իրերի վաճառք.
մրցակցություն, 2) վեճ, բանավեճ. cewar հարևան.
cerenixîn 1) պայքարել, մրցել, cewarî հարևանություն, մոտի-
2) վիճել. կություն.
ceres 1) զանգակ, 2) ղողանջ, cewaz թույլտվություն, բացթո-
3) ճռռոց, ճռճռոց. ղում, անցագիր.
cerg սև ամպ, թուխպ. cewcem 1) ձագ, փղքշ. ձագուկ,
cerge 1) լյարդ, 2) սիրտ, 3) հոգի 2) փխբ. երեխա, մանուկ, զավակ.
(մարդու ներաշխարհը). cewdik խորը աման, թաս, կճուճ.
cerîb փորձություն, քննություն. cewherber մարգարիտ, թանկար-
cerîd 1) տեգ, 2) մրցարշավ, ձիերի ժեք իր.
մրցումներ (տեգերի նետումով). cewr I ձագ, ձագուկ, ճուտ.
cerîdbaz 1) ձիերի մրցումների cewr II 1) բռնություն, ճնշում, կե-
մասնակից, 2) նետաձիգ, 3) հմուտ ղեքում, բռնակալություն, 2) վի-
նիզակաձիգ. րավորվածություն.
cerîme տույժ, տուգանք. cewser ոչ մեծ ճեղք, խոռոչ.
ces բացի, բացառությամբ. cewşen օղազրահ.
cesaret համարձակություն, խիզա- cewt 1) դատարկ, փուչ, սնամեջ,
խություն, քաջություն, արիու- 2) փխբ. անբովանդակ, դատարկ.
թյուն. ceyndik գանգուրներ, խոպոպներ.
сеуrаn այծյամ, վիթ, եղնիկ.
68 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ceza պատիժ, հատուցում. cîbicîbûn տեղավորում, տեղա-


cezaret 1) պատիժ, հատուցում, բաշխում.
2) տանջանք, տառապանք. cîbicîdanîn դասավորում, տեղա-
cezbe էքստազ, հափշտակվածու- վորում.
թյուն, հուզավառություն, մոլուցք. cîbûn տեղավորում, դիրք, դա-
cezbet 1) գրավչություն, 2) կիրք, սավորություն.
հակում. cî-cîya տեղ-տեղ, որոշ տեղեր,
cezve երկար կանթով պղնձե որոշ վայրերում.
սրճաման. cîda տեղում, վայրկենապես, ան-
ce᾿d խուճուճ վարս, գանգուր, միջապես, միանգամից, հենց այդ
խոպոպ. պահին.
ce᾿dû I հակառակորդ, մրցակից. cîdal 1) վեճ, վիճաբանություն,
ce᾿dû II կախարդ, մոգ, հմայող, կռիվ, գժտություն, 2) մարտ, ճա-
հրաշագործ. կատամարտ, 3) պայքար, ~ kirin
ce᾿dûbaz ախոյան, հակառակորդ. ա) վիճել, գժտվել, բ) պայքարել,
ce᾿dûger կախարդ, մոգ, հմայող, մարտնչել, կռվել.
հրաշագործ. cîdanîn մազերի հարդարում,
ce᾿dûgerî 1) կախարդություն, հարդարելը.
հմայություն, մոգություն, 2) уê ~ cîderk 1) դուրս գալը, ելք,
կախարդական, մոգական. 2) լզվբ. հնչյունի արտաբերման
ce᾿nûng հովատակ (արու ձի). տեղը.
ce᾿riz խայտառակված, անվա- cîga 1) տեղ, վայր, 2) տեղանք,
նարկված, ~ bûn խայտառակվել, 3) բնակարան, կացարան.
խաղք լինել, անարգվել, ~ kirin cîge բացի, բացառությամբ.
խայտառակել, անպատվել, նա- cîgedar I պատվարժան, հարգելի.
խատել. cîgedar II բացառությամբ, բացի.
ce᾿rizî խայտառակություն, ա- cîgeh 1) ապրելավայր, բնակա-
մոթ, ամոթանք, անպատվություն. տեղի, գտնվելու տեղը, 2) կանգ
ce᾿riztî խայտառակ, ամոթալի առնելը, կանգառ.
վարք. cîgir 1) տարողունակ, մեծածա-
cî 1) տեղ, տարածություն, 2) վալ, 2) լիազոր (լիազորություն-
վայր, տեղանք, 3) երկիր. ների համաձայն գործող անձ),
cîale բացի, բացառությամբ. 3) տեղակալ, փոխարինող.
cîanîn կատարում, իրագործում, cîgirî մեծածավալություն, մեծ
իրականացում. տարողություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 69

cîgirtin 1) գրաված (զբաղեցրած) cîyawazî 1) տարբերություն,


տեղեր, տեղաբաշխում, 2) տարո- տարբերակում, 2) տարբեր, տար-
ղություն, տարողունակություն. բերակված, 3) առանձին, եզակի.
cîguhartin 1) տեղափոխում, 2) վե- cîyayî տարբերություն.
րաբնակեցում. cêb գրպան.
cîguhirandin 1) տեղափոխում, cêbgîr գրպանահատ, գրպանի
2) վերաբնակեցում. գող.
cîhgirtî 1) տեղակալ, 2) նվաճող, cênîk քունք, քներակ.
զավթիչ. сêr կավե կուժ (սափոր).
cîmisken 1) ապրելավայր, գտնվե- cêrb փորձ, փորձարարություն
լու տեղը, 2) հայրենիք, ծննդա- (էքսպերիմենտ), փորձարկում,
վայր. ստուգում, փորձում.
cîm û gê 1) հանգանակություն, cêrbeker փորձարկիչ, փորձարար.
հավաքում, 2) բռնագրավում, cêrge 1) ջոկատ, խումբ, գունդ,
ունեզրկում. 2) կարգ, շարք, զորաշարք, 3) տող.
cînarî 1) հարևանություն, 2) уê ~ cêrge-cêrge 1) խումբ-խումբ,
[уê] դրացիական. խմբերով, ջոկատներով, 2) շար-
cînartî հարևանություն. քերով.
cînav դերանուն. cêribandî փորձված, ստուգված,
cîng տեղ, վայր. փորձի վրա հիմնված.
cî-nivîn հվքկ. անկողնու պարա- cêribandin 1) փորձարկել, փոր-
գաներ, անկողին. ձել, ստուգել, փորձ անել, 2) փոր-
cîran հարևան. ձարկում, ստուգում, քննություն.
cî û mekan 1) տեղ, 2) երկիր, հայ- cêribîn փորձարկվել, ստուգվել.
րենիք. cêwî 1) երկվորյակ, 2) կրկնորդ,
cîwar 1) ապրելավայր, կացարան, նմանակ, 3) տարեկից, հասակա-
2) տեղանք, 3)փխբ. իրադրություն, կից, 4) երկակ, զույգ, 5) уê ~ եր-
հանգամանքներ. կակի.
cîwe սնդիկ. cibbe 1) վրիպում, սխալմունք,
cîya 1) տարբեր, 2) առանձին, մոլորություն, 2) երկպառակու-
եզակի, ~ kirin տարբերել, առանձ- թյուն, գժտություն.
նացնել, ~ bûn տարբերվել. cibh ռազմաճակատ.
cîyavaz 1) բացի, բացառությամբ, cib û şaş մոլորություն.
2) առանձնաբար, մեկուսի, 3) ա- cidî լուրջ (մարդ).
ռանձին, եզակի. cidûl աղբյուր, առու, վտակ.
70 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ciha ճգնավոր, մենակյաց. cilbir ձևարար (արհեստավոր),


cihade 1) առանձին, անջատ, զատ, ձևող վարպետ.
2) զատված, առանձնացված, մե- cildirû դերձակ.
կուսացված, 3) բաժան լինելը, 4) cilew 1) երիկամ, հվքկ. երիկա-
մեկուսացում, անջատվածություն. մունք, 2) գոտկատեղ, մեջք.
cihdaxwaz նպատակ, երազանք. cilewgîr, cilewgêr 1) ձիու սան-
cihê 1) առանձին, անջատ, զատ, ձատակից բռնած առաջ տանող
2) տարբեր, 3) առանձնահատուկ. մարդ, 2) փխբ. զսպող, պահող,
cihêbûn 1) զատում, անջատում, 3) փխբ. ինքնատիրապետող.
մեկուսացում, տրոհում, 2) բաժա- cilewgîrî 1) ուղիղ, փխբ. սանձում,
նում, 3) ապահարզան, ամուսնա- սանձահարում, 2) փխբ. ինքնա-
լուծություն. տիրապետում, զսպվածություն.
cihêz օժիտ, բաժինք (հարսնա- cilşo 1) լվացարարուհի, 2) սպի-
ցուի). տակեղենի լվացք.
cihok 1) առվակ, գետակ, 2) ար- cilwergirtin հագցնելը, հագնելը,
հեստական լճակ. հագնվելը.
cihûd հրեա. cimaet, cimiet 1) հասարակու-
ciẍare 1) ծխագլանակ, գլանակ, թյուն, 2) ժողովուրդ, 3) ժողով, հա-
սիգար, 2) մուշտուկ, ծխափող, վաքույթ, բազմություն, ընկերա-
3) նարգիլե. խումբ, ընկերակցություն.
ciẍarekêş ծխող, ծխամոլ. cimaetnas 1) հասարակագետ,
ciẍarekişandin ծխում, ծխելը 2) ազգագրագետ.
(ծխելու գործողությունը). cimaetnasî 1) հասարակագիտու-
ciẍîz գիծ, ուղի, սահման, սահմա- թյուն, 2) ազգագրագիտություն.
նագիծ. cimcime I սրճաման.
ciẍîzkêş գծագրող, գծագրիչ. cimcime II ճահիճ, խրուտ, ճահ-
ciẍîzkêşî գծագրություն, նկարչու- ճուտ,
թյուն. cimcimî խիզախ, անվախ, քաջ.
ciẍîzkişandin գծագրում, գծագրու- cimcimk 1) մանտո, կանացի լայն
թյուն, նկարելը, նկարչություն. վերարկու, 2) չադրա, կանացի
cil 1) հագուստ, զգեստ, կոստյում, ծածկոց (քող).
2) փալաս, կարպետ, 3) քուրջ, cimhurîyet հանրապետություն.
կոշտ կտավ, գործվածք. cimik քող, շղարշ, որով ծածկում
cilakî արագ, շտապ, հապճեպ, են հարսնացուին.
արագընթաց.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 71

cimka 1) երկվորյակներ, 2) զույգ cinî 1) դիվահար, մոլեգին, կա-


առարկաներ, 3) տարեկիցներ, տաղի, խելահեղ, ~ bûn դիվոտել,
հասակակիցներ, 4) կրկնակի, կատաղել, գազազել, 2) ընկնավոր,
երկակի, զույգ. 3) խենթ, խելառ, գիժ.
cin 1) դև, սատանա, չար ոգի, cinêh հանցագործություն, չարա-
տան ոգի, 2) փխբ. հիմար, թուլա- գործություն, ոճրագործություն, ~
միտ, խենթ, ցնորված, ընկնավոր. kirin հանցանք կատարել.
cinaketî 1) ընկնավոր, 2) ցնորված, cinobe կատաղած, ~ bûn սաս-
խելագար, գիժ. տիկ կատաղել, գազազել, ~ kirin
cinaq գրազ. կատաղեցնել.
cinanî հրեշավոր բան, դիվայնու- cinperes չար ոգիներին երկրպա-
թյուն, սատանայական բան. գող.
cinawir դև, սատանա, չար ոգի, cins 1) կարգ, տեսակ, սեռ,
տան ոգի. 2) ցեղ, 3) ծագում.
cincil զանգակ, զանգուլակ, cintî 1) հրեշավոր բան, դիվայնու-
չխչխկան. թյուն, 2) ընկնավորություն.
cindar աստղագուշակ, աստղա- cinû խելագար, խելացնոր, խենթ.
հմա. cinûbûn խելագարություն, խելա-
cindarî աստղագուշակություն. ցնորություն, խենթություն, անխո-
cindî 1) ազնիվ, 2) քաղաքավարի, հեմություն.
արժանավոր, կարգին, 3) էլե- cinûd 1) բանակ, ջոկատ, 2) հվքկ.
գանտ, նրբակիրթ, գեղեցիկ, դաշնակիցներ.
4) դաստիարակված, սիրալիր, cinûkirin խելագարության
հարգալից. հասցնել, գժվացնել.
cindîtî 1) ազնվություն, 2) քաղա- cinyaz դիակ, աճյուն, հանգուցյալ.
քավարություն, 3) նրբագեղու- cirav ջուր, հեղուկ.
թյուն, գեղեցկություն, 4) բարեկր- cirîw ծլվլոց, ճռվողյուն.
թություն, սիրալիրություն. cirinde 1) ձիարշավ, ձիերի
cindoke 1) դև, սատանա, 2) տան մրցումներ, 2) տեգ, 3) պարսա-
ոգի, 3) խրտվիլակ. տիկ.
cingir 1) քուրջ, լաթ, ջնջոց, cirm 1) տուգանք, ~ kirin տուգա-
2) հվքկ. քրջեր, ցնցոտի, հնոտիք, նել, 2) հարկ.
փալաս-փուլուս. cirmaq սպի.
cingirtî դիվահար, խելագարված, cirnî 1) լայնաբերան մեծ տակառ,
գժված, ցնորված, խելակորույս. չան, 2) տաշտ.
72 Քրդերեն-հայերեն բառարան

cirt հռհռոց, բարձր ծիծաղ, քրքիջ. ciwanmêrî 1) ազնվություն, մեծա-


cisardî համարձակություն. հոգություն, 2) փառք, քաջություն,
cisûr քաջ, խիզախ, անվախ. 3) շքեղություն, փայլ, շուք.
cisûrî խիզախություն, քաջու- ciwe սնդիկ.
թյուն, արիություն, ciwêlek միջակ, միջակություն.
civak հասարակություն. ciwên հայհոյանք, լուտանք, հի-
civakî հասարակական, հանրա- շոց.
յին. ciz քրեական օրենսգիրք.
civan խորհրդակցություն, ~ kirin cizb 1) ձգողական ուժ, 2) ներ-
կազմակերպել, անցկացնել գրավում, ձգողություն.
խորհրդակցություն. cizdan 1) փոքրիկ տոպրակ, պա-
civandî մտահավաք, զգաստ հո- յուսակ, քսակ, 2) պորտֆել, ուսա-
գեվիճակ. պայուսակ.
civandin 1) քաղել, հավաքել, cizîr, cizir կղզի.
կենտրոնացնել, կուտակել, միաց- cizm I հատոր, գիրք.
նել, 2) հավաքում, կենտրոնացում, cizm II 1) կտրելը, հատելը,
խտացում, կուտակում, միացում, 2) քերկ. վերջատում, 3) լուծում
միավորում. (վիճելի հարցի).
civat 1) հավաքույթ, ժողով, նիստ, cizme 1) երկարաճիտ կոշիկ,
2) լիգա, ընկերակցություն, միու- 2) հվքկ. կոշիկ.
թյուն. со առու, վտակ, գետ, գետակ.
civatmilet ազգային կոնգրես, ազ- cobar գետակ, հեղեղ, վտակ.
գային ժողով. coge 1) հուն, գետահուն,
ciwan 1) երիտասարդ, պատանի, 2) ջրանցք, 3) առու.
2) գեղեցիկ, 3) հվքկ. երիտասար- cogele առվակ.
դություն. coher 1) թանկարժեք զարդ, մար-
ciwanî 1) երիտասարդություն, գարիտ, 2) փխբ. էություն, իսկու-
պատանեկություն, 2) գեղեցկու- թյուն, բնույթ, բնություն.
թյուն. coherfiroş ոսկերիչ, թանկարժեք
ciwanmêr 1) ազնիվ, մեծահոգի, իրեր վաճառող.
2) փառավոր, հերոսական, 3) col 1) ոչխարի հոտ, 2) առանձին
հիանալի, փայլուն, նշանավոր. խումբ, 3) կարգ, շարք, շղթա, շա-
ciwanmêrane 1) ազնվորեն, մեծա- րան.
հոգաբար, 2) քաջաբար, 3) հոյա- colan 1) օրորոց, ճոճ (կախովի),
կապ, փայլուն կերպով. 2) ճլորթի.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 73

comerd 1) քաջ, խիզախ, 2) ազ- cudabûn 1) բաժանում, անջա-


նիվ, մեծահոգի. տում, մեկուսացում, առանձնա-
comerdane 1) քաջաբար, խիզա- ցում, 2) տարբերություն, զանա-
խորեն, 2) ազնվաբար, մեծահոգա- զանություն, խտրություն.
բար. cudadeng 1) այլաձայն, 2) փխբ.
comerdî 1) քաջություն, խիզա- հակասական.
խություն, 2) ազնվություն, մեծա- cudadengî 1) աններդաշնակու-
հոգություն. թյուն, 2) փխբ. անհամաձայնու-
commaş 1) ուրախ, զվարճալի, թյուն, տարաձայնություն, հակա-
չարաճճի, 2) ուրախություն, ժրու- սություն.
թյուն, չարաճճիություն. cudatî 1) բաժանում, բաշխում,
conî 1) հավանգ, փոքրիկ սանդ, 2) տարբերում, 3) մեկուսացում,
2) հնոց, հալոց. մենություն, 4) տարբերություն,
corge շրջան, շրջանագիծ, շրջա- տարբերիչ հատկություն, զանա-
կայք. զանություն.
coş եփելը, խաշելը, եռացնելը. cudayî 1) տարբերություն, տար-
coşîn եռացնել, եփել, խաշել. բերանշան, 2) առանձնացում, 3)
cot I զույգ. բաժանվելը, իրար լքելը.
cot II արոր, գութան, խոփ. cuhenî քուռակ, մտրուկ.
cotar, cotkar, cotyar հողագործ, cuhl անկրթություն, տգիտություն.
երկրագործ. culeʼt, culhet քաջություն, խիզա-
cot-cobarî հողագործություն, խություն, համարձակություն,
երկրագործություն. ռիսկ, ~ kirin համարձակվել, խի-
cotikî թռիչք, ցատկ, ոստյուն. զախել, ռիսկ անել.
cotkarî, cotyarî հողագործություն, culf 1) թեթևամիտ, դատարկ,
երկրագործություն. 2) բռի, կոպիտ, անտաշ մարդ.
cotkirin I զույգում, զուգավորում. cuma ուրբաթ.
cotkirin II 1) հերկում, հերկելը, cumle 1) գումար, հանրագումար,
վարելը, 2) հողագործություն. ընդամենը, 2) քերկ. նախադասու-
соу գետակ, առու, վտակ, առվակ. թյուն, արտահայտություն, 2) ամ-
coybar գետակ. բողջ.
cuda 1) առանձին, զատ, անջատ, curet խիզախություն, քաջություն,
իրարից զատ, տրոհվող, անջատ- արիություն.
վող, մեկուսացած, առանձնացած, cuwanga 1) ջահել ցուլ, արջառ,
2) տարբեր, զանազան, այլևայլ. 2)հվքկ. մատղաշ անասուններ.
74 Քրդերեն-հայերեն բառարան

cuwanîk 1) քուռակ, մտրուկ, cûnhişk ամուր, պինդ (ատամներ).


2) դեռատի. cûrcûr հնդկահավ.
cûbe տղամարդու վերնահա- cûre 1) տեսակ, կարգ, 2) հատ-
գուստ. կություն, 3) կերպ, ձև.
сûсе, cûcik ճուտ, ճուտիկ, ձագուկ. cûre-cûre զանազան, տեսակ-տե-
cûd առատաձեռնություն, գթա- սակ, տարբեր, տարատեսակ, տա-
ծություն. րասեռ.
cûleke հրեա. cûrekî ինչ-որ մի ձևով, եղանա-
cûm I հագուստ, զգեստ. կով.
cûm II ծամոն. cût արոր, գութան.
cûmker դերձակ. cûtin ծամել, ծամծմել, որոճալ.
сûn I գորշ, մոխրագույն. cûzek մաս, մասնիկ, ոչ մեծ բա-
сûn II յուղալի, ճարպոտ. ժին.

Ç
ça I ինչպես, ինչպիսի. çakêt ժակետ.
ça II գետ, գետակ. çakil կանթ, բռնակ, կարթ.
çadir I չադրա, ծածկոց. çakkirin I 1) բարելավում, 2) բու-
çadir II վրան. ժում.
çadirneşîn քոչվոր. çakkirin II պատառ-պատառ
çah 1) փոս, 2) ջրհոր. անելը.
çax ժամանակ. çaktir ավելի լավ.
çaxekê մի անգամ. çakûç մուրճ.
çak I 1) լավ, հաճելի, 2) պիտանի, çaq ճյուղ.
3) առողջ, 4) բարեհաջող, 5) բարի. çaqû փոքրիկ դանակ, գրչահատ.
çak II պատառոտված, ~ kirin çal I չալ, խատուտիկ.
պատառոտել, կտոր-կտոր անել. çal II 1) փոս, 2) գերեզման,
çak III սրբազան շիրիմ. 3) պահեստահոր.
çakbûn 1) բարելավում, 2) բու- çalak ճարպիկ, արագաշարժ.
ժում, 3) բարություն. çalakî 1) ճարպկություն, արագու-
çakî 1) լավ որակ 2) պիտանիու- թյուն, 2) ճարպկորեն, արագորեն
թյուն, 3) առողջություն, 4) բարու- çalav ջրափոս, լճակ.
թյուն. çalebelek խատուտիկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 75

çalemişk մկան բույն. çapikî ճարպկություն, ակտիվու-


çalepîya չորեքթաթ. թյուն.
çalxane շիրիմ, գերեզման. çapkirin I չափելը.
çalişmîşbûn դժվարություն. çapkirin II տպագրում, հրատա-
çalişmîşkirin տառապանքի րակում.
պատճառում. çapraz զրահ, երկաթյա լանջա-
çalkirin 1) թաղելը, հորելը, 2) թա- պանակ.
ղում. çapûk զամբյուղ.
çam սոճի, եղևնի. çаr չորս.
çamûr 1) ցեխ, կավ, 2) уê ~ ê ցե- çaralî 1) քառակողմ, 2) չորս
խոտ, կավային, կավոտ. կողմից.
çandin ցանել, մշակել. çaranî 1) չորրորդ, 2) քառորդ.
çandinî 1) ցանելը, 2) հողագոր- çarber 1) քառակողմ, 2) պատգա-
ծություն. րակ, մահճակալ.
çap I 1) չափ, 2) չափ, սահման. çarbirî ունեզրկված, անճար
çap II 1) տպվածք, 2) տպագրու- çarçeve շրջանակ.
թյուն. çarçik քառակուսի.
çapal փնթի, անմաքրասեր. çardax շվաքարան, ծածկարան.
çapalî փնթիություն. çardar պատգարակ, դիակառք.
çapar փոստատար. çarde տասնչորս.
çaparxane փոստ, փոստի բա- çare I 1) օգնություն, 2) միջոց,
ժանմունք. եղանակ, 3) հնարավորություն.
çapbûn I չափելը, չափում. çаге II 1) դեմք, դիմագիծ, 2) տեսք.
çapbûn II տպագրում, հրատա- çare-çar չորս-չորս, չորսական.
րակում. çareço երջանկություն որոնող.
çapçî I չափող անձ. çarege գոգնոց.
çapçî II տպագրիչ. çareniwîs ճակատագիր.
çapxane տպարան, հրատարակ- çarereş դժբախտ, չարաբախտ.
չություն. çaresaz 1) օգնական, 2) ապաքի-
çapik 1) կենդանի, շարժուն, նող.
ճարպիկ, 2) գործունյա, ակտիվ, çargav քառատրոփ ~ kirin քա-
~ bûn շտապել, 3) ճարպկորեն, ռատրոփ սլանալ.
արագորեն, 4) եռանդուն, ակտի- çargurçik 1) ուժեղ, հզոր, ան-
վորեն. հաղթ, 2) անվախ (բռց. չորս սիրտ
çapikdest ճարպիկ, արագաշարժ. ունեցող).
76 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çarhaşîyê քառանկյուն, քառա- çarta քառակի.


կուսի. çartaq 1) քառահարկ, 2) քառա-
çarhilqe չորս կողմից, բոլոր կող- շերտ ծալված.
մերից. çartenişt քառակողմ, քառաչափ.
çarîk քող, շղարշ. çartilî քառաժանի, եղան.
çarîn ճիչ, ողբ, վայնասուն. çarûm չորրորդ.
çarêk քառորդ մաս. çarvedar ձիապան.
çarix մաշիկ, տրեխ. çaryek մեկ քառորդ.
çarik գլխակապ, գլխաշոր, çav աչք, ակն.
գլխարկ. çavbazî սիրախաղ.
çarin քառյակ. çavbel նախանձոտ.
çarkenar 1) չորս կողմից, բոլոր çavbelek գորշաչյա, գորշակն.
կողմերից, 2) уê ~ քառակողմ. çavbelî նախանձ.
çarkindêle կառք. çavbeloq չռած աչքեր ունեցող.
çarlepî չորեքթաթ սողալը. çavberk ակնոց.
çarling չորքոտանի. çavbestî 1) դյութելը, կախար-
çarme շրջան, ~ kirin շրջապա- դանք, 2) խարդախություն.
տել. çavbestin խաբեություն.
çarmedor շրջակայք. çavbirçî 1) ագահ, ժլատ, 2) քաղ-
çarneçar 1) անօգնական, անճար, ցած.
2) կամա-ակամա. çavbirçîtî ագահություն, ժլատու-
çarneçarî 1) անօգնականություն, թյուն.
2) կամազրկություն. çavbirke թարթում, ~ kirin թար-
çarnikal բոլոր կողմերից, բոլոր թել.
կողմերը. çavedîr ուշադիր, շրջահայաց.
çarpa քառակի. çavedîrî 1) ուշադրություն, շրջա-
çarparçe քառակողմ. հայացություն, 2) զգուշավորու-
çarparsû քառակողմ. թյուն.
çarpî չորքոտանի. çaveqûle խոլերա.
çarsalî 1) քառամյա, 2) քառամյակ. çavenorî սպասում.
çarsed չորս հարյուր. çaverê սպասում, ~ bûn սպասել,
çarsû 1) շուկա, 2) խաչմերուկ. զգաստ լինել.
çarşem չորեքշաբթի. çaverwan սպասող.
çarşev 1) քող, 2) գործվածք, 3) çaverwanî սպասում, սպասելը.
սավան. çavfireh առատաձեռն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 77

çavgirtî 1) փակ աչքերով, 2) փխբ. çavrakirin զգուշավորության


հետամնաց, անկիրթ. դրսևորում.
çavhar արյունարբու, դաժան çavreş սևաչյա.
çavhêşîn կապուտաչյա. çavreşî 1) նախանձ, 2) խանդ, ~
çavxar շիլ, շեղաչք. kirin ա. նախանձել, բ. խանդել.
çavxur ագահ, անկուշտ. çavronahî 1) շնորհավորանք,
çavxurî ագահություն. 2) ուրախություն, երջանկություն.
çavxûn արյունարբու, կատաղի, çavsor 1) շագանակագույն աչքեր
ընչաքաղց. ունեցող, 2) կարմրաչյա, 3) փխբ.
çavxûnî արյունարբություն, ագա- դաժան, արնախում.
հություն. çavsorî դաժանություն, գազա-
çavî 1) անցք, բացվածք, 2) աղբ- նություն, անգթություն.
յուր, լճակ. çavşaş շիլ, շեղաչք
çavîlke ակնոց. çavşaşî շլություն.
çavêş աչքի հիվանդություն. çavşeliqokî բորբոքված աչքերով.
çavêşî աչքի բորբոքում. çavşiken նախանձոտ.
çaykal գորշաչյա. çavşor անառակ, այլասերված.
çavkanî աղբյուր. çavşorî անառակություն.
çavkesk կապուտաչյա. çavsût գորշաչյա, կապուտաչյա.
çavqul ագահ, անկուշտ. çavteng ժլատ.
çavqulî ագահություն. çavtengî ժլատություն.
çavlêketin 1) ուշադրություն çavtêr 1) վեհանձն, մեծահոգի,
դարձնելը, 2) աչքով տալը. 2) փխբ. կուշտ, հագեցած.
çavlêkirin 1) դիտում, հսկում, çavtêrî վեհանձնություն, մեծա-
2) ընդօրինակում. հոգություն.
çavnebar 1) իր աչքերին չհավա- çavtirsandî վախեցած, ահաբեկ-
տացող, 2) նախանձոտ. ված.
çavnebarbûn 1) անվստահություն, çavtirsîyayî վախեցած, ~ kirin
չհավատալը, 2) նախանձելը. վախեցնել, ահաբեկել.
çavnebarî 1) անվստահություն, çavtûj 1) սրատես, հեռատես,
2) նախանձ. 2) փխբ. կանխատես, կռահող.
çavnêr 1 ) սպասող, 2) դիտող. çavtûjî հեռատեսություն.
çavnêrî 1) սպասում, 2) դիտում, çavvajî շիլ, շեղաչք.
զննում. çavvekirî 1) բաց աչքերով, 2) փխբ.
çavpêketin հայացք, տեսակետ. ուշադիր.
78 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çaw 1) թոկ, 2) կեմ, ծղոտե çek I նետում, ~ kirin նետել,


խրձկապ. շպրտել.
çawabûn որակ. çek II կզմխ. երակ, զարկերակ.
çawal պարկ, ջվալ. çek III զենք, ~ kirin զինել.
çawan 1) ինչպես, 2) իբրև, որպես. çekbend ռազմական հանդեր-
çawbir մկրատ. ձանք.
çawdar I աշորա, տարեկան. çekçekîle չղջիկ.
çawdar II վաճառական, ոչխար çekdanîn զինաթափում.
վաճառող. çekdar զինված.
çawdarî ոչխարների վաճառք. çeket լեռներ.
çaweş աշուղ. çekxane զինապահեստ.
çawîş 1) ծառա, 2) խմբի ղեկավար. çekkirî զինված.
çawrêxistin 1) դիտարկել, 2) դի- çekkirin 1) սպառազինում,
տարկում. 2) զինամթերք.
çawronakî ուրախություն, խնդու- çеkmе I սապոգ.
թյուն, բերկրանք. çеkmе II սրսուռ փլավ.
çawzeq դուրս պրծած աչքերով. çekmedur կոշկակար.
çay թեյ. çekmedurî կոշկակարություն.
çaydan թեյաման, թեյնիկ. çekmedûz կոշկակար.
çayxane թեյարան. çeknas 1) զենքի գիտակ,
çaynik թեյաման, թեյնիկ. 2) ռազմիկ.
çayr 1) մարգագետին, 2) խոտ, çek-rehal 1) զենք, 2) պիտույքներ,
կանաչ. 3) հանդերձանք.
çayrçîman մարգագետին, արո- çeksaz զինագործ վարպետ.
տավայր. çeksazî զենքի պատրաստում,
çefte գլխաշոր, թաշկինակ. արտադրություն.
çegîl արտը քարերից մաքրելը. çek û posat հվքկ. զենք, սպառա-
çehlhavînî 1) ամառվա քառասուն զինություն.
արևոտ օրեր, 2) ամռան արձա- çeq կենտրոն, մեջտեղ.
կուրդային օրեր. çeqareq 1) թրխկացնելը,
çehr դեմք, երես. 2) թխկոց, 3) դոփյուն.
çexmûr I շաքար, քաղցրավենիք. çeqawesû անառակ, այլասերված.
çexmûr II կապտաչյա. çeqawiz ռազմամթերք.
çexşûr վարտիք, շալվար, տա- çeqawizxane զինապահեստ.
բատ. çeqe-çeq թխկոց.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 79

çeqesû շատախոս. çelte II դատարկախոսություն.


çeqîn թխկոց, ճռռոց, կրակոցի çeltik պայուսակ,
ձայն. ուսապայուսակ.
çeqqe ծամոն, մաստակ çeltûk կեղև, պատիճ
çeqmaq հրահան, շնիկ, փակա- çelûn 1) ինչպիսի, 2) ինչպես.
ղակ. çem I 1) գետ, 2) уê ~ գետային,
çeqmaqsaz զինագործ վարպետ. գետի.
çeqmaqsazî զինագործություն. çem II մառախուղ, գոլորշի.
çeqoger տեխ. հատիչ, կտրիչ. çem III ձև, եղանակ.
çeqûlûr աղմուկ, գոռգոռոց. çemedan ճամպրուկ.
çelebî 1) ազնվաբարո, 2) ազնվա- çemer 1) հոսք, գետ, 2) հոսանք,
կանական. 3) շիթ.
çelebîtî 1) վեհանձնություն, çemik գավազան, ցուպ.
2) ազնվականություն. çemil 1) կանթ, 2) բռնակ, 3) օղակ.
çelegan ճուռակ, բազե, շահեն. çemûş քմահաճ.
çelem շղթաներ, կապանքներ. çena խոր ճաշաման, թաս.
çelemçît կտավ, գործվածք. çenage կզակ.
çeleme սեղմվածություն, նեղվա- çenber օղագոտի, անվահեց.
ծություն. çencrûk եղունկ, ճանկ
çeleng I 1) արագ, արագընթաց, çend քանի, մի քանի, շատ.
2) հապճեպ, շտապ. çendanî քանակ, уê ~ քանակա-
çeleng II բաք. կան.
çelengî 1) արագություն, արագ çendek 1) մի քանի, 2) որոշ ժա-
ընթացք, 2) շտապողականություն, մանակ.
3) ճարպկություն. çendî 1) քանակ, 2) քանի, ինչ քա-
çelengir փականագործ. նակությամբ.
çelengkirin 1) արագացում, çene 1) կզակ, ծնոտ, 2) ելուստ.
2) առաջընթաց. çenebaz 1) շատախոս, 2) կոկորդ
çelî մանուկ, երեխա, զավակ. պատռող.
çelipa հակառակ երեսը (մետա- çenebazî 1) շատախոսություն,
ղադրամի). 2) աղմկարարություն.
çelq 1) ալիք, 2) ցայտք. çenedirêj 1) շատախոս,
çelpe-çelp չփչփացնելը (ուտելիս). 2) աղմկարար.
çelpîn շրշյուն, խշխշոց. çeng I 1) ձեռք, 2) բուռ, ափ.
çelte I պայուսակ. çeng II կզակ, ծնոտ.
80 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çeng III տավիղ. çerçere 1) դժվարություն, 2) уê ~


çengal I անտառ. դժվար, դժվարին.
çengal II կարթ, կեռիկ. çerçî 1) մանր վաճառական, փե-
çengek բուռ, ափ. րեզակ, 2) փխբ. կոպիտ, անկիրթ.
çengene գնչու. çerez 1) մրգեր, 2) քաղցրեղեն,
çengîl 1) քարքարոտ վայր, 2) ան- քաղցրավենիք.
տառոտ վայր, 3) անանցանելի çerx 1) անիվ, 2) պտույտ.
վայր. çerxeçî 1) անիվը շարժման մեջ
çengorî կարթավոր, կեռաձև. դնող, 2) մեխանիկ.
çengû կզակ, ծնոտ. cêrxeçîtî անիվը շարժման մեջ
çente պայուսակ, փոքր ճամպրուկ. դնելը.
çentîn 1) սովորական, ամենօրյա, çerxetûn խարույկ.
2) ընդհանուր, 3) ցածրորակ. çerî ճիչ.
çер 1) ձախ, 2) փխբ. սխալ. çerik 1) փոքրիկ ջրհորդան,
çepçep ծափ տալը. 2) ջրի ծորակ.
çере I ձախլիկ. çeringen ղողանջ.
çере II ճակատ. çerk կաթիլ.
çepel I 1) կեղտոտ, 2) գարշելի, çerkes չերքեզ.
նողկալի. çerkesî չերքեզական.
çepel II ոսկրոտ ձեռք. çerkîn I շաչյուն.
çереr 1) ցանկապատ, 2) բարիկադ. çerkîn II այլանդակ, ~ kirin այ-
çeperkirin ցանկապատում. լանդակել, խեղել.
çephe 1) սահման, սահմանագիծ, çerm մաշկ, մորթ.
2) ռազմաճակատ. çermîk 1) սպիտակ, 2) գունատ.
çepik I խուրձ. çermik բարակ կաշի, նուրբ մաշկ.
çepik II ձեռք. çermstrû ոզնի.
çepil 1) ձեռք, բռնակ 2) ափ. çerp 1) ճարպոտ, 2) գեր, պա-
çepilî ձախլիկ. րարտ.
çepke փունջ. çerpandin 1) նետել, 2) փակել.
çeple ծափահարություն. çerp û гер զրնգոց.
çepok I ապտակ. çesp սոսինձ.
çepok II 1) ձախլիկ, 2) ձախ çespan շտապ, արագ.
çeporasto կոր, ծուռ, ծուռտիկ. çespandin 1) ամրացնել, միացնել,
çer 1) ինչպես, ինչ ձևով, 2) ինչ- 2) ամրացում, միացում.
պիսի. çespîn ամրացվել, միացվել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 81

çeşm աչք, աչքեր. çeyî 1) մեծահոգություն, վեհանձ-


çeşme աղբյուր. նություն, 2) уê ~ մեծահոգի, վե-
çeşn I 1) խնջույք, տոն, 2) հյուրա- հանձն.
նոց, 3) уê ~ ê հանդիսավոր, տո- çeyk ծառայություն, սպասար-
նական. կում.
çeşn II 1) տեսք, կերպարանք, çîban I կանացի վերնաշապիկ.
2) տեսակ. çîban II բշտիկ, պզուկ.
çeşnegîr 1) խնջույքի բաշխիչ çîçek ծաղիկ.
անձ, 2) հյուրանոցատեր. çîçik մի քիչ.
çeşt 1) իր, 2) ինչ-որ բան. çîdar շղթաներ, կապանքներ.
çet I ճեղք, ճեղքվածք. çîx վարագույր, էկրան.
çet II 1) փայտացած, ընդարմա- çîkdan սրտի խփոց.
ցած, 2) հիմար, բթամիտ. çîkildane քարճիկ.
çete 1) խումբ, ջոկատ, 2) հրոսա- çîq սրունք.
կախումբ, 3) ներխուժում. çîl I գորշ.
çetel 1) ուղեփակոց, պարսատիկ, çîl II ծիլ, բողբոջ.
2) պատառաքաղ. çîldan ծլելը, բողբոջելը.
çetin դժվար, ծանր, բարդ, ~ kirin çîlek մորի, ելակ.
դժվարացնել, բարդացնել. çîm 1) ճմահող, 2) սիզամարգ.
çetinayî դժվարություն, բարդու- çîman 1) մարգագետին, 2) ճմա-
թյուն. հող, 3) խոպան.
çetinbûn դժվարացում, բարդա- çîmenge 1) ճմահող, 2) սիզամարգ.
ցում. çîmento ցեմենտ, уê ~ ցեմենտա-
çetinî դժվարություն, բարդու- յին.
թյուն. çîmenzarîn մարգագետին.
çetinkirin դժվարացում, բարդա- çîn I մանգաղ.
նալը. çîn II չինացի
çetir հովանոց. çîn III քանդակադրոշմ.
çew 1) մանրախիճ, 2) ոսկեբեր çîn IV աստիճան, կոչում.
ավազ. çîn V 1) շերտ, 2) կնճիռ.
çewender ճակնդեղ, բազուկ. çînar չինարի ծառ.
çewr 1) ճարպ, 2) ճարպոտ, çîncix բեկոր.
բտված. çînî I 1) չինական, 2) չինարեն.
çewt I ինչպես. çînî II ճենապակի, уê ~ ճենա-
çewt II սխալ, ոչ ճիշտ. պակյա.
82 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çînko 1) ցինկ, 2) էմալ. çêbûn 1) բարելավում, 2) շինա-


çîp սրունք. րարություն, 3) պատրաստում,
çîpxar ծուռ ոտներ ունեցող, առաջացում, 5) իրադարձություն.
ծռոտանի. çêje ձագ.
çîr դանակ. çêk կտրոն, չեկ.
çîredest ճարտարապետ, уê ~ çêkirçî շինարար.
ճարտարապետական. çêkirin 1) բարելավում, 2) շինա-
çtredestî ճարտարապետություն. րարություն, 3) պատրաստում,
çîrok հեքիաթ, պատմվածք, վեպ. 4) կարգի բերում.
çîrokbêj հեքիաթասաց, պատմող. çêlek կով.
çîroknivîs նովելագիր. çêlekdoş կթվորուհի.
çîrokvan ասացող. çêlî I ձագ
çîrokzan հեքիաթասաց, ասացող. çêlî II 1) ցեղ, ծագում, 2) սերունդ.
çîrt 1) թարախ, 2) թռչնի ծերտ. çêlik թռչնիկ.
çîşt 1) իր, առարկա, 2) ինչ-որ çênc ճարպոտ, բտված.
բան. çênîk 1) լրացուցիչ կերակրելը,
çît I չիթ, բամբակյա գործվածք. 2) խայծ, հրապուրակեր.
çît II 1) վարագույր, 2) միջնա- çêr 1) հայհոյանք, 2) վիրավո-
պատ րանք, 3) չարախոսություն.
çîtî պատառ (մսի). çêre 1) արոտավայր, 2) արածե-
çîtî-çîtî կտրտված (միսը). ցում, 3) անասնակեր.
çîvanok թռչնիկ. çêregah արոտավայր.
çîve-çîv ճռվողյուն. çêrmûk տաք աղբյուր, հանքային
çîvîk թռչնիկ. աղբյուր.
çîwir համեղ կերակուր çêşît 1) տեսք, պատկերք, կեր-
çîya լեռ, уê ~ լեռնային. պարանք, 2) նմուշ.
çîyabir զբոսաշրջիկ çêşme արտաքնոց.
çîyabirî լեռնային զբոսաշրջու- çêşt կերակուր, մթերք.
թյուն. çêştengav առավոտվա կերակուր.
çîyavan լեռնական. çêştker I համտես (անձ).
çîyayî 1) լեռնային, 2) փխբ. վայրի, çêştker II խոհարար.
չընտելացված. çêt 1) ճտերի խումբ, 2) ճուտիկ.
çîz 1) իր, 2) ինչ-որ բան. çêtir ավելի լավ.
çê 1) լավ, լավագույն, 2) բարե- çêtirbûn բարելավում.
կազմ. çêtirkirin բարելավում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 83

çi 1) ինչ, 2) ինչպիսի. çilîs որկրամոլ, շատակեր.


çiçax 1) երբ, 2) այն ժամանակ, երբ. çilim խլինք, ծլուլ.
çiçik կուրծք. çilin թուր.
çiçikmêj ծծկեր çilindar թուր պատրաստող վար-
çixar ծախս, ~ kirin ծախսել. պետ.
çik I մսի կտոր. çilk I 1) կաթիլ, 2) բիծ.
çik II տամա խաղը. çilk II 1) ցեխ, 2) թափոն.
çikandin 1) փորել, 2) տնկել. çilkîn 1) կեղտոտ, 2) փխբ. զազ-
çikanê 1) դե՛, 2) տեսնե՛նք. րելի, ստոր.
çike-çik խփոց (սրտի). çille քառասնօրյա շրջան (ծնուն-
çikîn խփոց (սրտի). դից, հարսանիքից, մահվանից
çikil 1) ճյուղ, 2) ձեռք. հետո).
çiklane քարճիկ. çilm խլինք.
çikûs ժլատ, ագահ. çilmisî թառամած.
çikûsi ժլատություն, ագահու- çilmisokî թառամած, չորացած.
թյուն. çilo I 1) ինչպես, 2) ինչու, 3) որը.
çiq թաթ, ոտք (կենդանու) çilo II 1) ընձյուղ, բողբոջ, 2) չոր
çiqas քանի, որքան. տերև.
çiqil ճյուղ, ոստ, տաշեղ. çilobûn որակ, յուրահատկություն.
çil I քառասուն. çiloke 1) շատակեր, 2) փխբ. ստո-
çil II 1) ճյուղ, 2) ոլորտ. րաքարշ, քծնող.
çilak կորացրած. çiloktî 1) շատակերություն,
çilape I չորեքթաթ. 2) փխբ. ստորաքարշություն, կեղ-
çilape II ցատկ. ~ kirin ցատկել ծավորություն.
անցնել, վրայով ցատկել. çilor փոքրիկ կավե աման` կան-
çilapî չորեքթաթ. թերով, պուտուկ.
çilaw խաշած բրինձ, փլավ. çilovan տակառագործ.
çilazok 1) թույլ, 2) թուլակամ. çilpî ճյուղ, ոստ.
çilçiçik շողոքորթ, քծնող. çilpê քառասնոտնանի.
çildûv 1) կռվարար, 2) անհասկա- çilsalî քառասնամյակ.
ցող. çilû I կաղնի.
çilek I շատակեր. çilû II անասնակեր.
çilek II 1) լորձունք, 2) փսլնքոտ. çilûnî ինչպիսի, ինչ որակի.
çilî քառասուներորդ, քառասնա- çilûre սառույց.
կան. çiman ինչու, ինչ պատճառով.
84 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çimçim սրճաման. çirandin II 1) ճռճռալ, 2) փխբ.


çimki քանի որ, որովհետև. լարել վերջին ուժերը.
çinandin 1) հնձել, քաղել, 2) փխբ. çirapê լամպի տակդիր.
օգուտ քաղել. çirave-çirav կանչ, ~ kirin կանչել,
çindik ցատկ. հրավիրել.
çindir I կտոր, լաթ, կտորտանք. çirayî 1) կոշտություն (մսի),
çindir II 1) երակ, 2) փշեր. 2) փխբ. ջղուտություն, ջլապնդու-
çing թաթ. թյուն.
çingal 1) կեռ, կարթ, 2) եղան, çirç ճմռթված, կնճռոտ.
3) պատառաքաղ. çirçirandin 1) ճռճռալ, 2) ճռճռոց.
çinge-çing ղողանջ, զրնգոց. çirçirîn I ճռճռալ, ճռնչալ,
çingekrê սողացող, մագլցող. կրճտացնել.
çinger լաթ, քուրջ. çirçirk I ծղրիդ.
çingîn ղողանջ, զրնգոց. çirçirk II կեռիկ (ծղոտից պարան
çingir քարքարոտ վայր. հյուսելու համար).
çinî չուգուն, թուջ, չուգունե çire-çir, çirke-çirk ճռճռոց, ~ kirin
աման. ճռռալ, կրճտել, կափկափել.
çinîn I 1) ցանել, 2) հնձել, 3) ցա- çirî հոկտեմբեր.
նելը, 4) հնձելը. çirîkandin, çirikandin 1) գոռալ,
çinîn II 1) փետրել, պոկել, քաղել, ճչալ, 2) ճիչ, ողբ, ճղճղոց.
2) կապել, գործել, 3) փխբ. հորի- çirîn I 1) ճռճռալ, ճարճատել,
նել, հնարել. ճայթել, 2) ճռճռոց, ճայթյուն.
çir I 1) պինդ (միսը), 2) փխբ. նի- çirîn II պատռվել, պատառոտ-
հարակազմ. վել, պայթել, ճաքել.
çir II 1) կտոր, պատառ. çirîn III ճիչ, աղմուկ, կանչ.
çir III 1) կաթիլ, 2) քրտինք, 3) գո- çirîsk 1) փայլ, 2) կայծ.
լորշացում. çirik I 1) ջրվեժ, 2) շիթ, 3) ջրհոր-
çir IV 1) հաճախակի, 2) ամուր, դան, փողրակ, 4) ծորակ.
անթափանց, 3) պինդ. çlrik II ծոռ.
çira I լամպ, ջահ. çirik III կեռիկ (ծղոտից պարան
çira II հանուն ինչի, ինչի համար. հյուսելու համար).
çiran 1) պոկող, պատառոտող, çirik IV 1) ճռճռոց, 2) ճռճռացող
2) փխբ. սրընթաց. առարկա.
çirandin I 1) պոկել, պատառո- çirikandin ճռճռալ, կափկափել,
տել, 2) ցավ պատճառել. ճռնչալ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 85

çirikçî ճռճռացնող (որևէ առար- çirs փայլ, փայլելը.


կայով). çirtik ցատկ, վեր ցատկելը,
çirisîn 1) փայլել, շողշողալ, թռչկոտելը.
2) փայլ, փայլատակում. çirtik-çirtik վեր թռչելով, թռչկո-
çiristan անտառ, պուրակ. տելով, ցատկոտելով.
çiriş վայրի սոխ. çirtikîn ցատկել, թռչկոտել, ոստ-
çirk I 1) կաթիլ, 2) բիծ, պուտ. նել.
çirk II մաշկի հիվանդություն. çirtime I սուր, կտրող.
çirk III վայրի հնդկահավ. çirtime II մատնազարկ.
çirke ճիչ, ճղճղոց, գոռոց. çirûk I կռվարարություն, անհաշ-
çirkevan ջութակահար. տություն.
çirqîn ճայթյուն, շառաչ, տրաքոց. çirûk II 1) տեսք, կերպարանք,
çirmisandin 1) քաշել, քաշքշել, պատկեր, 2) դեմք.
2) փչացնել. çirûkî վեճ, ամոթաբեր կռիվ.
çirmisîn 1) թառամել, չորանալ, çirûs փայլ, փայլելը, շողալը.
2) փտել, նեխել. çirûsandin փայլեցնել.
çirnûk 1) եղունգ, մագիլ, 2) չար- çirûsîn փայլել, շողշողալ,
չարող, 3) կռվարար. կայծկլտալ, պսպղալ.
çirpandin I 1) սլանալ, սրընթաց çirûsk 1) փայլ, շող, 2) կայծ.
վազել, 2) վազք. çist 1) շարժուն, արագաշարժ,
çirpandin II 1) պոկել, քաղել, ճկուն, 3) խիստ, կտրուկ, 4) սուր.
2) պոկելը, քաղելը. çistî 1) շարժունություն, արագա-
çirpandin III 1) խշխշալ, 2) խո- շարժություն, 2) ճկունություն,
խոջել, 3) շշուկով խոսել. 3) խստություն, 4) սրություն,
çirpang 1) վազք, արագ վազք, 5) փխբ. սրամտություն.
2) ցատկ. çitewr ինչպես, ինչ եղանակով.
çirpe 1) խշշոց, 2) խոխոջյուն, çitîk 1) իր, առարկա, 2) ինչ-որ
3) ճռվողյուն, 4) շշուկ. բան.
çirpeçirp ծափահարություն, çito ինչպիսի, ինչպես.
~ kirin ծափահարել. çivandin 1) ծռել, կեռել, 2) շուռ
çirpî I 1) ճյուղ, 2) ցախ, 3) ցողուն, տալ, շրջել.
կոթ. çivane 1) կեռման, ոլորան, 2) կո-
çirpî II ուռենի. ղաթեքվածք, 3) ծուռ, թեք.
çirpîn 1) վարգ, 2) երերալը, çivî I բեկոր, կտոր, պատառ,
թրթռալը, դողալը. մաս.
86 Քրդերեն-հայերեն բառարան

çivî II 1) ցից, մեխ, գամ, 2) ծխնի, çolistan տափաստան, անապատ.


3) չորսու, քառակող գերան. çolpe 1) անպիտան, փչացած
çivî III 1) չուգուն, 2) уê ~ չուգու- 2) հաշմանդամ.
նե, չուգունի. çolvan անապատի բնակիչ.
çivîk ճնճղուկ. çomax մահակ, դագանակ, ձեռ-
çivîn I 1) ծռվել, կռանալ, 2) շրջվել. նափայտ.
çivîn II ծլվլոց, ծվծվոց, ծղրտոց. çор փայտիկ, ճիպոտ, ձողիկ.
çivt I 1) քացի տալը, 2) պոզահա- çopan պարան, թոկ, ճոպան.
րելը. çopandin փորել, կտրել, խլել.
çivt II ծլվլոց, ճղավոց, վնգստոց. çoplî թուփ, թփուտ.
çivte-çivt, çivtîn 1) ծլվլոց, çor I 1) ժանտախտ, 2) խոց,
2) ճղճղոց. 3) վարակիչ հիվանդություն.
çivtelî, çivtonekî քացի տվող, çor II մի քիչ (հեղուկի մասին).
խեթկան, պոզահարող. çoran հոսել, կաթել.
çivyan 1) կորանալ, կռանալ, çortan չորացրած կաթնաշոռ`
2) կորանալը, կռանալը. գնդիկների ձևով.
çiwalû փորսուղ. çuḧal անելանելի վիճակ.
çiwê գործունյա, եռանդուն. çux 1) մահուդ 2) չուխա.
çize-çiz ճարճատյուն, ~ kirin çuremîş փչացած, անպետք
ճարճատյունով վառվել. çuremîşbûn փչացածություն, ան-
çizû 1) խայթոց, 2) փխբ. կծու պետքություն.
խոսք, սուր ծաղրանք. çû 1) ինչ 2) ինչպիսի.
çо փայտ, ձեռնափայտ. çûav գետի ճյուղավորում.
çoban հովիվ, նախրապան. çûçik երեխա, մանուկ.
çoçik շերեփ. çûçiktî 1) մանկություն 2) երե-
çogan գավազան, ձեռնափայտ. խայություն.
çохе չուխա, տղամարդու երկար çûçiktir ավելի քիչ, ավելի ջահել.
վերնազգեստ. çûk I 1) փոքր 2) կրտսեր.
çok 1) ծունկ, 2) уê ~ ê ծնկի, çûk II ճնճղուկ.
ծնկային. çûkelik ծիտիկ.
çol 1) տափաստան, 2) անապատ. çûkî 1) փոքրություն 2) մանկու-
çolbî տափաստանի ուռենի. թյուն.
çoleke ճնճղուկ. çûktî 1) մանկություն 2) մանկա-
çolî 1) տափաստանային 2) փխբ. կան.
վայրի. çûle օրոր, ճոճում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 87

çûnî անցած, անցյալ, նախորդ. çûyî 1) հեռացած 2) անցած,


çûnkî քանի որ, որովհետև. 3) փխբ. մահացած.
çûr 1) շիկակարմիր, շիկակար- çûyîn 1) գնալ, քայլել 2) հոսել,
միր մազերով, 2) շեկ, շիկահեր. կաթել.
çûrçûr ձկնկուլ. çûyîn-hatin 1) քայլք, շարժում,
çûrî շեկ գույն (մազերի). 2) այցելություն.

D
da I որպեսզի. dabezîn իջնել, ցած իջնել, վայր
da II մայր. գալ (ձիուց, մեքենայից և այլն).
dab 1) սովորույթ, 2) բնավորու- dabîn ապահով, բարեկեցիկ
թյուն, բարքեր, 3) սովորություն. կյանք ունեցող.
dabaş նվեր, ընծա, պարգև. dabê գրական, գրական-գեղար-
dabe 1) վայրի կենդանի, գազան, վեստական.
2) հրեշ, уê ~ հրեշային. dabihirandin ուղեկցել, ճանա-
dabelandin 1) կուլ տալ, կլանել, պարհել, տեղափոխել, ուղարկել,
2) կլանում, կուլ տալը, կլանելը. անցկացնել.
daberistin 1) զինել, սպառազինել, dabihirîn 1) անցնել, տեղափոխ-
2) հանդերձավորել, 3) մետաղա- վել, 2) փխբ. տարիքն անցնել,
պատել, շղթայել, 4) զինում, սպա- պառավել, վերաճել.
ռազինում, 5) հանդերձում, 6) մե- dabistan դպրոց, ուսումնական
տաղապատում. հաստատություն.
daberizîn նետվել, հարձակվել daborîn անցնել, գնալ, տեղա-
(մեկի վրա). փոխվել, փոխադրվել, ծանծաղու-
dabeste զոհաբերության համար տով անցնել.
նախատեսված ոչխար. dabûn ծռվել, կորանալ, ճկվել,
dabestin 1) կապել, իրար կապել, կռանալ.
կապելով միացնել, 2) բտել, գի- daçandin 1) ցանել, սերմանել,
րացնել, պարարտացնել (ոչխար- 2) ցանելը, ցանք կատարելը,
ներին), 3) կապում, կապկպում, սերմանում, սերմանելը.
4) բտում, պարարտացում (ոչ- daçek նախդիր, նախադրու-
խարներին). թյուն.
88 Քրդերեն-հայերեն բառարան

daçikandin, daçiqandin 1) խրել, dager 1) դարձ, վերադարձ, վերա-


ցցել, մխել, 2) տնկել (ծառեր), դարձնելը, 2) շուռ գալը, պտտվե-
3) կանգնեցնել, բարձրացնել (դրո- լը, շրջադարձ.
շակը). dagerandin 1) շրջել, թեքել, շեղել
daçikîn 1) խրվել, ցցվել, մտցվել, (ճանապարհից), 2) վերադարձնել,
2) տնկվել (ծառը), 3) կանգնեցվել, հետ բերել, հետ տալ.
բարձրացվել (դրոշակը). dagerîn 1) շրջել, թեքել (ճանա-
daçûn 1) դեպի ներքև գնալ, դուրս պարհից), փոխել ուղղությունը,
գալ, իջնել, 1) վայրէջք, իջեցնելը, 2) հետ գալ, վերադառնալ.
բաց թողնելը. dagîrkar օկուպանտ, զավթիչ.
dad I մայր. dagîrsîner զավթիչ, նվաճող, ագ-
dad II 1) օրենք, իրավունք, 2) ար- րեսոր.
դարություն. dagir 1) գրավող, բռնազավթող,
dadaxwaz դատավոր. 2) գրավում, նվաճելը, զավթում,
dadan 1) փակել, ծածկել, կողպել, օկուպացիա, ~ kirin գրավել,
փակի տակ դնել, 2) այրել, կրակ բռնազավթել, օկուպացնել.
վառել, բորբոքել. dagirtin 1) լցնել, լիքը լցնել, լրաց-
dadge, dadgeh դատարան. նել, համալրել, 2) լիցքավորել
dadger դատախազ. (զենքը), 3) ծավալվել, տարածվել.
dadgerî 1) դատախազություն, dahat 1) իջնելու գործողությունը,
դատախազի պաշտոն, 2) արդա- 2) շահույթ, դրամական օգուտ.
րություն. dahatin 1) ցածրանալ, վայր իջնել,
dadxwaz դատավոր. վայրէջք կատարել, 2) հայտնվել,
dadxwezî արդարադատություն, երևալ, ծագել, սերվել.
արդարամտություն, իրավացիու- dahêlandin 1) իջեցնել, բաց թող-
թյուն. նել, 2)իջեցնելը, բաց թողնելը.
dadê մայր, կոչ. մայրի´կ. dahênan հնարել, հորինել, գրել,
dadik փղքշ. մայրիկ (դիմելաձև). ստեղծել.
dadistan դատախազություն. dahêştin , dahiştin 1) իջեցնել,
dadmend արդար, արդարա- 2) կախել, կախ տալ.
միտ. dahnî հվքկ. ցորենի մաքրած
dadperest արդար. հատիկ.
dadperestî արդարություն. daxavtin հետ համոզվել, որևէ
dadvan դատավոր. պատրվակով հետ կանգնել,
dadvanî արդարադատություն. հրաժարվել սեփական խոսքերից.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 89

daxêbîn խոժոռել, կիտել (հոնքե- dax II լեռ, սար.


րը կիտել). daẍandin 1) խարանել, դրոշմել,
daxil ներսը, մեջը, դեպի ներս, խարան դնել, նշան անել, 2) խա-
~ bûn ա) մտնել, բ) մասնակցու- րանում, դրոշմում.
թյուն ունենալ (որևէ բանում). daẍkirin խարանում, դրոշմում.
daxilbûn 1) մուտք, ներս մտնելը, daẍlî թագավոր, արքա.
մուտք գործելը, 2) մասնակցու- daîr 1) ապրելավայր, գտնվելու
թյուն ունենալը (որևէ բանում). տեղ, 2) կացարան, բնակավայր,
daxistin 1) իջեցնել, կախ գցել, բաց 3) հիմնարկ, հաստատություն,
թողնել, ցածրացնել, թուլացնել, 4) շրջան, մարզ, 5) շրջան, շրջա-
2) կախել, 3) դնել, ներդնել, խցկել, կայք.
մտցնել, խրել, 4) փակել, կողպել, daîre շրջան, շրջակայք, միջա-
5) վառել. վայր.
daxurî նվաստություն, ստորա- daîye 1) պատճառ, առիթ, 2) պա-
ցածություն, ~ kirin նվաստացնել, հանջ, բողոք, հայց.
ստորացնել, վիրավորել, անար- daê մայր, մայրիկ.
գել. dakendin 1) հանել, հագից հանել
daxurîn 1) հարձակվել, 2) հար- (հագուստը), ինչ-որ մեկի շորերը
ձակում. հանել, մերկացնել, 2) քաղել, հա-
daxurpan կռվել, պայքարել, վաքել (ծառի պտուղները, բերքը),
մարտնչել, անհանգստանալ. 3) հանում, հանվելը, 2) բերքահա-
daxwerin 1) զիջել, համաձայնել, վաք.
2) լռել, անպատասխան թողնել, daketin 1) իջնել, ցածրանալ,
3) արհամարհել, նկատի չառնել, վայր ընկնել, 2) սահելով իջնել,
քամահրել, 4) զիջում, հանձնում, 3) նստել, նստվածք տալ, 4) մըտ-
տեղի տալը, 5) արհամարհանք, նել, ներխուժել, 5) մեկնել, գնալ,
քամահրանք. ուղևորվել, 7) բեղմնավորել,
daxwez 1) պահանջ, խնդրանք արգավանդ դարձնել.
2) ցանկություն, բաղձանք, հույս, dakirin 1) իջեցնել, ցածրացնել,
ակնկալիք, 3) մտադրություն, թուլացնել, 2) գետին գցել, տապա-
4) պահանջմունք, կարիք. լել, կործանել, 3) ճնշել, ճնշում
dax I 1) խարան, նշան, դրոշմ, գործադրել, ճզմել, 4) կախել, 5)
2) կապտություն, կապտուկ, սպի, իջեցում, բաց թողնելը, 6) գցելը,
~ kirin խարանել, դրոշմել, կործանելը, 7) ճնշում, սեղմում,
4) փխբ. ցավ, վիշտ, տխրություն. ճզմում, 4) կախելը, կախ տալը.
90 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dakişandin 1) իջեցնել, ցածրաց- damaştin 1) մերսել, մասաժ անել,


նել, 2) ներս քաշել. 2) մերսում.
dakişîn I 1) իջնել, ցածրանալ, damaw 1) տխուր, թախծոտ,
2) ներքաշված լինել. 2) անօգնական.
daklad զեկուցում. damayî տխուր, վհատ, ընկճված,
daqurtandin 1) կուլ տալ, կլանել, վշտաբեկ.
2) կուլ տալը, կլանելը, կլանում. dambûn, dombûn 1) երկարացում,
dakutan 1) դիմագրավել, հակա- 2) շարունակում, տևողություն,
հարված տալ, հետ մղել (գրոհը, 3) տարածականություն.
հարձակումը), 2) մտցնել, ներս damdamistan ճահճուտ, ճահճոտ
բերել, ներմուծել, 3) ներս քշել, տեղանք.
քշելով ներս տանել, 4) մեջը դնել, dame I 1) շաշկի, տամայաքար,
զետեղել, ամփոփել, 5) դիմագրա- տամա.
վում, 6) ներմուծում, 7) ներդրում. dame II կոճ.
dal փուշ, տատասկ. damen 1) զգեստի փեշ, քղանցք,
dalan ծածկ ունեցող անցում, մի- 2)փխբ. ստորոտ (լեռան ստորոտ),
ջանցք, նախասրահ. 3) փխբ. լանջ, կող.
dalde ապաստան, օթևան, տուն. dameziran, damezirîn տեղավոր-
dalik էգ, մայր. վել, հարմարվել, հիմնավորվել,
daliqandin կախել, փռել, տակից ստեղծվել, հիմնվել.
կախել, կախ գցել. damezirandin կազմակերպել,
daliqîn կախվել, կախ ընկնել. հիմնել, ստեղծել.
dam, dom 1) երկարություն, տևո- damênpîs 1) անխոհեմ, անբարո,
ղություն, 2) երկարատևություն, 2) անազնիվ, կեղծավոր.
տևականություն, 3) yê ~ ա) եր- damênpîsî 1) անխոհեմություն,
կար, բ) երկարատև, երկար ժա- 2) անազնվություն, կեղծավորու-
մանակ. թյուն.
daman I վարձակալություն, վար- damirandin 1) հանգցնել,
ձով. մարել, 2) փխբ. հանգստացնել,
daman II հետ մնալ, չհասցնել, հանդարտեցնել, 3) մարում,
հետ ընկնել. 4) փխբ. հանգստացում, հանդար-
damar 1) արյունատար անոթ, տեցում.
երակ, ջիլ, 2) մկան, 3) նյարդ, ջիղ. damirîn 1) մարել, հանգչել,
damarî ոչ հարազատ, խորթ. 2) փխբ. հանգստանալ, հան-
damas կտորի տեսակ. դարտվել, խաղաղվել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 91

damkirin, domkirin 1) երկարա- danîn 1. 1) տեղավորել, պառկեց-


ցում, 2) երկարացնելը, շարունա- նել, 2) դասավորել, դարսել, 3)
կելը, 3) մեկնելը, ձգելը. հաստատել, սահմանել, 4) կազ-
dan I ծեծել, զարկել, խփել, հար- մակերպել, անցկացնել, 5) վայ-
վածներ հասցնել. րէջք կատարել, 2. 1) դարսում,
dan II կեսօր, անասուններին կեր հարդարում, զետեղում, 2) դասա-
տալու ժամանակը. վորում, տեղաբաշխում, 3) հաս-
dan III հվքկ. հացահատիկ. տատում, սահմանում, 4) կազ-
dan IV 1) ատամ, 2) կտրիչ ատամ. մակերպում, անցկացում, 5) վայ-
dana հմուտ, գիտակ, իրազեկ, րէջք.
տեղյակ. danîştga, daniştge 1) երկիր, 2) հայ-
danav, danavî տանջանք, տառա- րենիք, 3) նստելատեղ, 4) նստա-
պանք, ~ bûn տանջվել, տառապել, րան, աթոռ.
չարչարվել, ~ kirin տանջել, չար- danîştvan 1) նստած, 2) նստա-
չարել. կյաց.
dandar ատամնավոր. danêşe ատամնացավ.
dane I ժամ, պահ, ժամանակ. danişmend 1) իմաստուն, խելա-
dane II 1) սերմ, սերմնահատիկ, ցի, խելոք, 2) բանական էակ,
2) հատ (տասը հատ). իմաստուն մարդ, գիտնական.
danekî մեկ անգամ, մի անգամ, daniştin նստել, նստած լինել,
մի ժամանակ. հեծնել.
danewêle հացահատիկ, հացահա- daniştû 1) բնակիչ, 2) քաղաքացի.
տիկային բույսեր, հացազգիներ. dankutan կալում, կալսելը, ցորե-
danezan 1) ինֆորմացիա, տեղե- նի մաքրում.
կացում, 2) իրազեկիչ. dans պար (եվրոպական).
danezanîn տեղեկատվություն, dansaz ատամնաբույժ.
թղթակցություն. danû 1) եփած ցորեն, 2) ձավար.
dang I մեկ վեցերորդ, ինչ-որ danûle ցորենի եփած հատիկներ.
բանի մեկ վեցերորդ մասը. dapalandin 1) քամել, մզել, զտել,
dang II հագուստի փեշ, քղանցք. 2) քամում, զտում.
dange, dangî կեսօրին անասուն- dapance, dapinçe ատրճանակ.
ներին կերակրելու վայրը. dapel լարվածություն, զգոնու-
danî I 1) հիմնադիր, 2) շինարար. թյուն, աչալրջություն, ~ kirin
danî II հվքկ. մաքրած հացահա- զգոնություն ցուցաբերել, լինել
տիկ. ուշադիր, ականջները սրել.
92 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dapelandin I 1) ականջները սրել, dardakirin 1) կշռում, 2) կախ տա-


զգաստ լինել, 2) աչքերը չռել, լը, դուրսը կախելը, 3) կախաղան
3) զգաստություն, զգոնություն. հանելը, մահապատիժ կախաղան
dapelandin II 1) կուլ տալ, կլանել, հանելու միջոցով.
2) կլանել, յուրացնել, հափշտա- dare 1) ընդունակություն, կարո-
կել, 3) կլլում, լափում. ղություն, 2) ուժ, հզորություն,
dapîr 1) տատիկ, 2) պառավ. 3) իշխանություն.
dapoşîn ծածկել, քողարկել, darebeş բաժանում.
պաշտպանել. daredest ցուպ, գավազան, փայտ,
dapûşî ծածկված, փաթաթված, ձեռնափայտ.
հագնված. darfiroş փայտ վաճառող, փայտի
dar I 1) ծառ, 2) վառելափայտ, առևտրով զբաղվող մարդ (առև-
ցախ, 3) կոթ, բռնակոթ (դրոշա- տրական) .
կի), 4) ձեռնափայտ, գավազան, dargoşt նիհար, վտիտ, հյուծված,
մահակ, անթացուպ, 5) անտառ, սաստիկ նիհարած.
անտառանյութ, փայտանյութ. dargur 1) փայտիկ, 2) գործելու
dar II շրջան, շրջանագիծ, գունդ, ճաղ, շուղ.
երկրագունդ. darîn փայտյա, փայտային.
dar III 1) իշխանություն, կառա- darêtin 1) դուրս թափել, դատար-
վարում, 2) պետություն. կել, լցնել, 2) դուրս թափելը, դա-
dara հարուստ. տարկելը.
daraẍac կախաղան, ~ kirin կա- darik դեղ, դեղամիջոց, բուժամի-
խել. ջոց.
darbend պատգարակ. darinc մուր, մրուր.
darbest 1) պատգարակ, 2) ոտնա- daristan անտառապատ տեղանք,
փայտեր, 3) նեցուկ, հենարան, անտառ.
4) կախաղան, 5) բարաք (փայտե dariştin լցնել, հոսել, թափվել, գալ,
տուն). տեղալ, մաղել (անձրևի մասին).
darbir սղոց քաշող, սղոցարար, darkarî փայտով ծեծել, բրածեծ
փայտահատ. անել.
darçîn I 1) սոճենի, 2) խեժի ծառ, darkolk 1) փայտ, որով փոր-
3) տաշեղ. փրում, փխրեցնում են հողը,
darçîn II դարչին. 2) փայտփորիկ.
darda: ~ bûn կախվել. darkuj նիզակ, տեգ, գեղարդ.
darqûn ցից, բիր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 93

darojk 1) սղոցաքար, հեսան, davekirin 1) բացել, արձակել


2) քերիչ, ձիու քերոց. (ծրարը, փաթեթը), 2) զարգացնել,
darotin 1) ռանդել, տաշել, 2) քե- կատարելագործել, 3) դրսևորել,
րել, քերելով հանել, 3) ռանդում, հանդես բերել, ցուցաբերել, 4) շա-
տաշում, 2) քերում. րադրել, գրել.
darrim նիզակի կոթը. davik թակարդ, որոգայթ, ծուղակ.
darsêv խնձորենի. daw I 1) պոչ, դմակ, 2) փեշ,
darşkên փայտահատ. քղանցք.
darteraş 1) ռանդող բանվոր, daw II 1) պահանջ, 2) բողոք,
2) ատաղձագործ, հյուսն, 3) ռան- հայց, պահանջախնդրություն,
դա, 4) քերոց, քերիչ. 3) վեճ, ~ kirin ա) պահանջել, բ)
darû դեղ, դեղամիջոց, բուժամի- բողոքել, գանգատվել, հայց ներ-
ջոց. կայացնել, գ) վիճել.
dar û bег հվքկ. արտադրության dawerivîn հոսել (գետը).
գործիքներ. dawestîn 1) խոնարհվել, կռանալ,
darûber պատգարակ. թեքվել, 2) փխբ. մեկի առաջ գլուխ
dar ûl ulm համալսարան, իջեցնել (խոնարհվել).
քոլեջ. dawî 1) վերջ, ավարտ, 2) արդ-
das մանգաղ, ~ kirin մանգաղով յունք, հետևանք, 3) уê ~ уê վեր-
հնձել. ջին, վերջնական.
dasî քիստ, փուշ (հացահատիկա- dawîanîn 1) ավարտում, եզրա-
յին բույսերի). փակում, 2) դադարեցում, ընդհա-
dastan պատմվածք, վիպակ, տում, 3) սպանություն, 4) լուծա-
առասպել. րում, վերացում, ոչնչացում.
daş իշուկ. dawîn վերջին, վերջնական, ան-
daşkandin ջարդել, կտրատել, փոփոխելի.
մասերի բաժանել, մանրել, dawên 1) վրակար, եզր, եզրա-
փշուր-փշուր անել. շերտ, 2) երիզ, եզրանախշ, 3) փեշ,
dav որոգայթ, ծուղակ, թակարդ, քղանցք.
դարան. dawênpak 1) առաքինի, պատշաճ,
davebûn 1) բացվել, քանդվել, կարգին, 2) ազնիվ, անկեղծ, ուղ-
արձակվել (փաթեթը, կապոցը, ղամիտ, շիտակ.
հանգույցը, կապը), 2) զարգանալ, dawênpîs 1) անկարգ, սանձար-
աճել, 3) դրսևորվել, հանդես գալ, ձակ, անպարկեշտ, 2) անազնիվ,
երևալ. կեղծավոր.
94 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dawşandin 1) թափահարել, ցնցել, dayme 1) հավիտյան, միշտ, 2) уê ~


թոթափել, դուրս թափել, 2) ճոճել, հավերժ, հավերժական, մշտա-
տարուբերել (ծառը), օրորել, 3) նե- կան.
տել, գցել, 4) ծեծել, հարվածել, dayre 1) շրջան, օկրուգ, 2) շրջա-
5) թափահարում, ցնցում, 6) ճո- նագիծ, 3) մենաստան.
ճում, օրորում, 7) նետում. debax 1) մշակում, մշակելը, ա-
dawşîn 1) ցնցվել, երերալ, ճոճվել, ղաղած կաշի, 2) ներկ (կաշի ներ-
2) նետվել, 3) թափվել, գետին կելու համար).
ընկնել (մրգեր, տերևներ). debaxçî 1) կաշեգործ, 2) ներկա-
dawul թմբուկ. րար, կաշի ներկող.
dayan ծծմայր, ստնտու. debaxxane 1) կաշի մշակելու
dayîk մայր, մայրիկ. արհեստանոց, 2) ներկատուն
dayîl աննման, անզուգական, (կաշվի).
անօրինակ. debaẍ դաբաղ, պճեղախտ.
dayîm 1) հավերժ, մշտական, 2) debar I կերակուր, ուտելիք,
անընդհատ, չընդհատվող, 3) եր- սնունդ.
կարատև, 4) հավիտյան, ընդմիշտ, debar II խաբեություն,
մշտապես, 5) անընդհատորեն, խարդախություն.
6) երկարատև, տևականորեն. debaşîr կավիճ.
dayîmî 1) հավիտենություն, հա- debbe սուտ, անճշտություն.
վերժություն, 2) մշտականություն, debdebe ճոխություն,
անփոփոխություն, 3) անընդհա- շքեղություն, պերճություն.
տականություն, շարունակակա- debîr I գրիչ (ձեռագրեր արտա-
նություն, 4) երկարատևություն, գրող), գրագիր.
տևականություն. debîr II դարբին.
dayîn 1) տալ, վերադարձնել, debîrxane I գրասենյակ.
հանձնել, բաժանել, 2) նվիրել, մա- debîrxane II դարբնոց.
տուցել, 3) հանձնում, վճարում, debixandin 1) ճմռթել, տափա-
բաշխում, 4) նվիրաբերում, նվի- կացնել, 2) տափակացում.
րում, մատուցելը, 5) պարգև, նվեր. debirandin 1) կերակրել, սնել,
dayînî 1) տալը, վճարելը, 2) նվի- պահել, 2) կազմակերպել, ստեղ-
րաբերություն, պարգևում, շնոր- ծել, կարգավորել (կյանքը).
հում, 3) նվեր, ընծա, պարգև. debirxane 1) պարենամթերքի
dayîtî մայրություն. պահեստ, 2) անասնակերի պա-
dayê կոչ. մա՛յր. հեստ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 95

debirîn սնվել, ապրել, գոյությու- degirmî 1) արժանի, արժանա-


նը պահպանել. վոր, 2) թանկարժեք, թանկագին,
dedek մատակ, գոմշակով. 3) փխբ. կարևոր, գնահատված.
dedirî 1) թափառաշրջիկ, 2) կնա- degmen 1) հազվագյուտ, արտա-
մոլ, 3) պոռնիկ. սովոր, տարօրինակ, 2) շատ
def թմբուկ. զվարճալի.
defçî թմբկահար, թմբուկ զարկող. deh 1) տասը, 1) տասանոց.
defîne 1) գանձ, 2) գանձարան. dehbe 1) հվքկ. գազաններ,
defik դափ, դահիրա (երաժշտ. 2) հրեշ, 3) խոզուկ.
գործիք) . dehbetî գազանություն, վայրա-
defin: ~ bûn ա) փաթաթված լի- գություն, արյունարբություն,
նել, բ) թաղված լինել, ~ kirin ~ kirin գազանություն անել, կա-
ա) փաթաթել, բ) թաղել, հողին տաղություն ցույց տալ, մոլեգնել.
հանձնել. dehebandin 1) լայնացնել, ձգել,
definbûn 1) փաթաթում, 2) թա- երկարացնել, 2) լայնացում, ըն-
ղում. դարձակում, ձգում.
defir սպասք, ամանեղեն, կահ- dehebîn լայնանալ, ընդարձակ-
կարասի. վել, ձգվել.
defter տետր. dehf հարված, հրում, ~ dan հրել,
defterdar 1) գրագիր, 2) հաշվա- բոթել, առաջ մղել.
պահ. dehfdan հրում, վանում, դուրս
degemîş: ~ bûn ա) հարձակվել, հրելը.
նետվել մեկի վրա, բ) կապվել, dehfik ծուղակ, որոգայթ, թա-
կապ հաստատել մեկի հետ, կարդ.
գ) կապ, առնչություն ունենալ dehî I 1) նվիրում, ընծայաբերում,
որևէ բանի կամ որևէ մեկի հետ. 2) նվեր, պարգև.
degenek I 1) խորամանկ, ճարպիկ, dehî II մեկ տասներորդ մասը
նենգ, 2) խորամանկություն, (հարկի կամ այլ բանի).
ճարպկություն, նենգություն. խա- dehil կիրճ, խորաձոր.
բեբայություն, սուտ, խարդախու- dehke 1) դատավեճ, հայց, դատա-
թյուն, դավեր,~ kirin խորաման- կան գործընթաց, 2) կշտամբում,
կել, խաբել, դավեր նյութել. դատապարտում, մեղադրանք,
degenek II մահակ, դագանակ. ~ kirin ա) դատական գործ հա-
degenekî խորամանկություն, րուցել, բ) նախատել, դատապար-
ճարպկություն, նենգություն. տել, մեղադրել.
96 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dehqan հողագործ. deẍdeẍî 1) շերտավոր, զոլավոր,


dehl 1) հովիտ, 2) ջերմոց, 3) ան- 2) բծավոր, պտավոր, խալավոր
տառային թավուտ. (ձիու գույնի մասին) .
dehlîz 1) ապարանք, պալատ, 2) deẍel 1) կեղծ, կեղծած, սխալ,
դահլիճ. շինծու, 2) դավադիր, նենգավոր,
dehn I հվքկ. հացահատիկ, հաց. խաբեբա, խորամանկ, 3) կեղծա-
dehn II 1) անասուններին կերա- րար, խաբեբա, նենգամիտ, խորա-
կրելու ժամանակը, 2) մեկ անգամ մանկ մարդ.
սնվելը. deẍelî 1) կեղծում, խարդախում,
dehol I շարունակում, երկարա- 2) կեղծիք, խաբեություն, սուտ,
ցում. 3) բանսարկություն, խարդավանք,
dehol II թմբուկ. խորամանկություն, ~ kirin ա)
dehrî չար, վատ. կեղծել, խաբել, բ) խարդախու-
dehrojî 1) տասնօրյա, 2) տաս- թյուն, սրիկայություն անել.
նօրյակ. deẍl 1) հատիկ, սերմնահատիկ,
dehsalî 1) տասնամյակ, 2) տաս- հացահատիկ, 2) բերք.
նամյա. deẍme 1) խարան, նշան, դրոշմ, ~
dehş իշուկ. kirin դրոշմել, խարանել, նշան
dehşet իրարանցում, խուճապ, անել, տարբերանիշ դնել, 2) սպի.
սարսափ. deẍs նախանձ.
dehw եռուզեռ, անհանգստու- dek 1) խորամանկություն, ճարպ-
թյուն, աղմուկ. կություն, նենգություն, 2) խարդա-
dexes 1) նախանձող, 2) զրպար- խություն, խարդավանք, թակարդ,
տիչ. ծուղակ, ~ kirin. ա) խորամանկել,
dexesî 1) նախանձ, 2) հերյուրանք, կեղծել, խաբել, բ) դավեր նյութել.
զրպարտություն, ~ kirin ա) նա- dekbaz ճարպիկ, խորամանկ
խանձել, բ) զրպարտել. մարդ, բանսարկու.
dexil 1) ներս, ներսում, 2) ներսը, dekbazî 1) խորամանկություն,
ներքին մասը. ճարպկություն, նենգություն,
dexisîn 1) նախանձել, 2) զրպար- 2) խարդախություն, խարդավանք,
տել. թակարդ, ծուղակ, ~ kirin. ա) խո-
dexl 1) եկամուտ, հասույթ, շա- րամանկել, կեղծել, խաբել, բ) դա-
հույթ, 2) կապ, առնչություն, հա- վեր նյութել,.
րաբերություն. dekdolav վարժ, ճարպիկ, ճար-
dexle արկղ (սեղանի գզրոց). տար, խորամանկ մարդ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 97

dekdolavî ճարպկություն, խորա- delandin II 1) թաքցնել, ծածկել,


մանկություն, հնարամտություն. 2) թաքցնելը, քողարկելը.
dektor բժիշկ. delav I 1) ափ, 2) գետաբերան,
dek û debar հվքկ. արարքներ, 3) ծանծաղուտ.
դավեր, խարդավանքներ. delav II դույլ, կովկիթ.
deq I 1) բիծ, խալ, 2) պեպեններ, delav III ամբարտակ, պատնեշ,
3) դաջվածք, 4) դրվագազարդ. պատվար.
deq II հարթ, ողորկ, փայլուն, կոկ. deleg 1) խնդրանք, 2) մուրացկա-
deqandin 1) դաջել, 2) դրվագել, նություն.
դրվագազարդել, 3) խարան դնել, delek սամույր, կզաքիս.
4) դաջում, դաջվածք, 5) դրվագա- deleme I ճոճ, ճոճանակ.
զարդում, դրվագազարդ. deleme II 1) թանձր, 2) մակարդ-
deqdeqî բծավոր, պտավոր, ված, լերդացած, կտրված (արյու-
խալավոր (ձիու գույնի մասին). նը, կաթը).
deqe 1) րոպե, 2) ակնթարթ, deleme III խրախճանք, շքեղ
վայրկյան, պահ. խնջույք.
deqe-deqe րոպե առ րոպե, յու- delevan 1) աթար, գոմաղբի շեր-
րաքանչյուր րոպե, շատ շուտով. տեր, 2) վառելանյութ աթարից,
delak վարսավիր, սափրիչ. 3) պարարտանյութ աթարից,
delakxane վարսավիրանոց. գոմաղբից.
delaqe պատուհան. delewan դեզ, բարդոց, խոտի դեզ.
delal I 1) հիասքանչ, հմայիչ, delẍe ալիք, հորձանք, ալեկո-
գեղեցիկ, դուրեկան, 2) սիրելի, ծություն, փոթորիկ.
թանկագին, պաշտելի, 3) քմահաճ, delîl I ուղտի ձագ, ուղտ.
կամակոր, 4) հիանալի, հմայիչ delîl II 1) ուղեկցող, առաջնոր-
մարդ, 5) առավել սիրված, դող, 2) առաջնորդ, ղեկավար,
նախընտրելի անձնավորություն. պարագլուխ.
delal II մունետիկ, ազդարար, delîl III 1) ցածր, արհամարհելի,
ավետաբեր, բանբեր. չնչին, ողորմելի, 2) աղքատ,
delalet նշել, ցույց տալ (ճանա- դժբախտ, 3) նվաստացած, խեղճ.
պարհ, ուղղություն) . delîl IV 1) օրինակ, տիպար,
delalî 1) հրապույր, հմայք, թով- նմուշ, 2) ապացույց, փաստարկ.
չանք, գեղեցկություն, 2) քնքշու- delîn թաքնվել, թաքուն ապրել,
թյուն, նրբություն, 3) քմահաճույք. պահվել.
delandin I սովամահ անել. delîr քաջ, անվախ, խիզախ.
98 Քրդերեն-հայերեն բառարան

delîrî քաջություն, խիզախություն, dembeste 1) լռակյաց, սակավա-


արիություն. խոս, 2) լուռ, անխոս.
delîyalî կատակախոս, զվարճա- dem-demî 1) ժամանակ առ ժա-
խոս. մանակ, երբեմն, մեկ-մեկ, 2) փխբ.
deling վարտիքի մի ոտքը. անհավասարակշիռ, քմահաճ,
dellal 1) մակլեր, առևտրական կամակոր.
գործարքների միջնորդ, 2) գնա- demdezge 1) կարգ ու կանոն, կազ-
հատող, գին սահմանող անձ. մակերպվածություն, կարգավոր-
delle խորամանկ, խաբեբա կին. վածություն, 2) կարգավորում,
delme 1) խիտ, թավ, 2) մակարդ- կառուցվածք, կարգ, 2) կահավո-
ված, ~ bûn ա) թանձրանալ, խտա- րություն, պատրաստություն,
նալ, բ) մակարդվել. 3) հվքկ. գործիքներ.
delû I 1) դառը, 2) տհաճ, անդուր, demekê մի ժամանակ, անցյա-
զզվելի. լում, երբևէ, մի օր.
delû II 1) արգավազ (ձի), 2) հա- demeqalî բողոքի առիթ, մանրա-
մարձակ, անվախ. խնդրություն, բծախնդրություն.
delû III կավատ. demezerd 1) սրում, սրելը, 2) ա-
delûbaşî խմբապետ, պարագլուխ, խորժակը գրգռելու միջոց.
ատաման. demge 1) նշան, դրոշմ, խարան,
delûce աշորա, տարեկան. 2) կնիք.
dem I ժամանակ, ժամանակա- demîn 1) բնավորություն,
հատված, դարաշրջան. խառնվածք, 2) սովորություն,
dem II կորդ, խոպան, անմշակ հմտություն, ունակություն.
հող. demirçî դարբին.
demaẍ 1) բերանի խոռոչ, 2) քթա- demirxane դարբնոց.
ըմպան. demistan 1) չմշակված, լքված
deman I արագ, արագընթաց, հող, 2) խոպան, 3) ճահճոտ հող.
շտապ. demkeş լռակյաց, սակավախոս.
deman II: ~ê երբ, այն ժամանակ, demkeşî լռակյացություն,
միևնույն ժամանակ, առայժմ, սակավախոսություն.
մինչև որ. demkurtî կարճատևություն,
demançe ատրճանակ. կարճ տևողություն.
demarî մայր. demrû 1) դեմք, երես, 2) տեսք,
demberê առաջ, առաջներում, կերպարանք, պատկեր.
վաղ, ավելի շուտ, նախ, նախօրոք. demsaz խոսակից, զրուցակից.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 99

demuqrat դեմոկրատ. dengxweşî բարեհնչյունություն,


demuqratî 1) դեմոկրատիա, ժո- ներդաշնակություն.
ղովրդավարություն, 2) уê ~ դե- dengîn 1) քերկ. ձայնավոր,
մոկրատական. 2) փառավոր.
den I ներկ, ներկում, երանգ, dengiz I ծով.
գույն. dengiz II հարստություն.
den II գազան, գիշատիչ կենդանի. deng û bas նորություններ,
dençî 1) ներկագործ, 2) ներկող, լուրեր.
ներկարար. deng û his տարատեսակ խոսակ-
dendik 1) կորիզ, միջուկ (պտուղ- ցություններ, զրույցներ, բամբա-
ների), 2) հատիկ. սանքներ.
dendûk կտուց. denk 1) կորիզ, 2) հատ (մրգերի).
deng 1) ձայն, հնչյուն, 2) բառ, depançe ատրճանակ.
3) աղմուկ, ճիչ, կանչ, 4) կրակոց, depocebilxane զինանոց, զինա-
5) լսողություն, լուր, համբավ. պահեստ.
denganî քերկ. ձայնավոր. depreş գրատախտակ.
dengbej 1) ժողովրդական երգիչ, der I տեղ, այստեղ, այս կողմը.
աշուղ, 2) երգիչ. der II կիրճ, լեռնանցք.
dengbêjî 1) ժողովրդական երգչի deranîn 1) կրել, բազմացնել, հա-
արվեստը, վարպետությունը, նել, հեռացնել, 2) դուրս քաշել,
2) երգարվեստ, երգեցողություն, քաշելով հանել, 3) դուրս անել,
~ kirin ա) հորինել երգ, բանաս- վռնդել, քշել, 4) մաթ. հանել, պա-
տեղծություն, բ) զբաղվել երգեցո- կասեցնել, 5) արտադրել.
ղությամբ, երգել. derav I արանք, ժամանակահատ-
dengbirîn որևէ մեկին ընտրելու ված.
իրավունքից զրկելը. derav II 1) ծովածոց, 2) հեղեղում,
dengdar քերկ. ձայնավոր. վարարում, 3) ջրափ, եզր.
dengdêr 1) քերկ. ձայնավոր deravîtin 1) դեն նետել, թափել,
հնչյուն 2) արտասանություն, 2) դուրս գցելը, նետելը.
առոգանություն. deravêj 1) տականքներ, թափ-
denggîr նշանավոր, հայտնի, թփուկներ, 2) վիժվածք, 3) տեխ.
հռչակավոր. արտաձգիչ.
dengxweş 1) հաճելի և քնքուշ ձայն derayet 1) խորաթափանցություն,
ունեցող, 2) բարեհունչ, ներդաշ- խելամտություն, 2) գիտելիք, իմա-
նակ. ցություն, 3) իրազեկություն.
100 Քրդերեն-հայերեն բառարան

derb 1) հարված, զարկ, թխկոց, derçûn 1) դուրս գալ, մեկնել, հե-


2) կրակոց, 3) ակնթարթ, րոպե, ռանալ, 2) ելնելը, ելք, մեկնում,
4) քերկ. շեշտ, շեշտադրություն. հեռանալը.
derbare վերաբերյալ, մասին, derd 1) ցավ, հիվանդություն,
առթիվ. տկարություն, 2) տառապանք,
derbaz անցում, անցնելը, ~ bûn տանջանք, չարչարանք, 3) վիշտ,
գնալ, անցնել, անցկացնել, ուղար- տխրություն, կարոտ, 4) հոգս, ան-
կել. հանգստություն, ~ kirin ողբալ,
derbazbûn անցում, անցարան. սգալ, կարոտել, թախծել.
derbdar հարվածային անձ derda դրսից, փողոցից, դրսի
(առաջավոր աշխատող). կողմից.
derbdarî 1) հարվածայնություն, derdan I 1) կորցնել, 2) բաց թող-
2) уê ~ [уê ] հարվածային. նել, ազատ արձակել, 3) տանուլ
derbeder 1) թափառական, թա- տալ, զրկվել, 4) արտադրել, 5) կո-
փառաշրջիկ մարդ, շրջմոլիկ, րուստ, 6) ազատելը, 7) պարտվե-
2) թափառող. լը, տարվելը, 8) արտադրություն.
derbederî թափառելը, թափառա- derdan II սպասք, ամանեղեն,
շրջիկ կյանք վարելը. կահ-կարասի.
derbekê 1) մի հարվածով, միան- derdkêş 1) ցավ զգացող, 2) հի-
գամից, 2) մի անգամ, 3) հանկարծ, վանդությամբ տառապող, 3) ցա-
հանկարծակի, անակնկալ կեր- վոտ, հիվանդագին, 4) սգացող,
պով, անմիջապես. ողբացող, ընկճված, վշտաբեկ.
derbekêra 1) մի հարվածով, derdkêşî 1) վատառողջ, հիվան-
2) հանկարծ, հանկարծակի, իս- դագին վիճակ, 2) ճնշվածություն,
կույն ևեթ. ընկճվածություն.
derbend լեռնանցք. derece 1) բաժին, բաժանմունք,
derbest ստիպված, հարկա- 2) կարգ, դաս, աստիճան, 3) ջեր-
դրված, ~ kirdin ստիպել, հարկա- մաստիճան, 4) բնագավառ, ոլորտ.
դրել, բռնադատել. derext ծառ.
der bi derbûn 1) թափառա- dereke 1) տեղական, տեղային,
շրջիկություն, 2) մուրացկանու- 2) փխբ. կողմնակի, օտար.
թյուն. dereqet
derbûn 1) երևան գալ, պարզորոշ համապատասխանություն.
դառնալ, 2) բացահայտվել, երևան derem I պատառիկ, փոքր կտոր,
հանվել, բացվել, 3) փորել. մաս.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 101

derem II 1) արյունատար անոթ, derhatî եկվոր, գաղթական.


երակ, ջիլ, 2) լար. derhatin 1) դուրս գալ, թողնել հե-
derence կիճ, լեռնանցք, լեռնային ռանալ, 2) հայտնվել, երևան գալ,
արահետ. 3) ժամանել, 4) հեռանալը, 5) ժա-
dereng 1) ուշ, ուշացած, 2) դան- մանելը, ժամանում 6) հայտնվելը.
դաղկոտ, դանդաղեցված, ~ kirin derhênan 1) արտադրել, 2) ար-
ուշացնել, երկարաձգել, դանդա- տադրություն.
ղեցնել, ձգձգել. derxistin 1) տանել, դուրս հանել,
derengbûn ուշացում, հապաղում, 2) հանել, դուրս քաշել, 3) հայթայ-
ձգձգում. թել, 4) դատարկել, 5) հեռացնել.
derenghel դժվարամարս, ոչ դյու- derxwîn խուփ, կափարիչ.
րամարս. derî 1) դուռ, դարպաս, մուտք,
derengmayîn երկար ժամանակ ելք, 2) բկիկ, կոկորդիկ, 2) դրսից,
մնալը, ապրելը. դեպի դուրս, փողոցում.
dereve արտաքին, դրսի, երեսի, derîzan 1) սրահ, պատկերասրահ,
առերևույթ. 2) երկար դահլիճ, 3) միջանցք.
derew 1) սուտ, խաբեություն, derince աստիճան.
կեղծիք, ~ kirin ստել, խաբել, derizandin 1) կոտրել, ջարդել,
2) уê ~ սխալ, կեղծ, շինծու. ճեղքել, հատել, 2) ճանկռել.
derewçî խաբեբա, ստախոս. derizîn I ճաքել, կոտրվել, ճեղքվել.
derewgo խաբեբա, ստախոս. derizîn II պապանձվել, համրա-
derewî կեղծություն, խաբեություն. նալ, անզգայանալ.
derewîn խաբեբա, ստախոս, կեղ- derk ծանուցում, հայտարարու-
ծարար. թյուն.
derge դարպաս, դուռ, մուտք, ելք. derketin 1) դուրս գալ, հեռանալ,
dergevan 1) դռնապան, 2) պահակ, մեկնել, 2) հայտնվել, երևալ,
պահապան. 3) պարզվում է, երևում է.
dergistî 1) նշանած, փեսացու, derkirin 1) բաց անել, 2) դուրս
2) փեսա, հասունացած տղա. ցցել, ուռցնել, 3) դուրս հանել,
dergûş երեխա, մանկիկ, նորածին. վռնդել, հեռացնել, 4) քաշելով
derhal 1) հսկայական, անսահ- հանել, դուրս բերել, 5) հեռանալ,
ման, 2) դժվար, ծանր, 3) անհույս մեկնել.
հիվանդ, 4) անելանելի, անտա- derkişîn 1) սողալ, սողալով դուրս
նելի. գալ, 2) արտահոսել, ծորալ, դուրս
derhat եկամուտ, շահույթ. թափվել.
102 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dermal 1) բակ, 2) փողոց, 2) դուր- derteng 1) նեղ անցում, 2) գալար,


սը, փողոցում. պտույտ, 3) լաբիրինթոս, բավիղ,
dermalî 1) հարսնացուի օժիտ, 4) ծովածոց, 5) հուն, 6) վտակ,
2) կենդանի. 7) ջրանցք.
derman 1) դեղ, բուժամիջոց, der û bace 1) լիրք, հողաթումբ,
2) բուժում, 3) քսուք, քսադեղ, 2) հարթ հողե տանիք.
4) ներկ, ներկում. der û bег հվքկ. մուտքեր և ելքեր.
dermanfiroş դեղագործ, դեղավա- derûn ներսը, մեջը, դեպի ներս.
ճառ. derva 1) փողոցում, դուրսը, ար-
dermanxane դեղատուն. տաքին կողմից, ինչ-որ բանի
dermanivîs դեղատոմս. սահմաններից դուրս, 2) դրսից,
dermanzan դեղաբան. փողոցից.
dermanzanî դեղաբանություն. dervekarî արտաքին գործերի
dernivîs քաղվածք. նախարարի լիազորություններ.
derobero 1) անտուն, անօթևան, derya 1) ծով, 2) մեծ գետ.
անտեր, թափառող, 2) թափառա- deryavan նավաստի, ծովային.
շրջիկ, աստանդական. derz 1) ճեղքվածք, նեղ կիրճ,
deroberotî թափառաշրջիկու- 2) քերծվածք, 3) սպի.
թյուն, աստանդականություն. derzandin 1) ճղել, ճեղքել,
derperîn 1) դուրս թռչել, 2) դուրս 2) ճեղքում, ճեղքելը.
գալ, 3) ցատկել, դուրս պրծնել, derzî ասեղ, ~ kirin խթել, ծակել.
4) աչքի ընկնել, ցցվել. derzîkirin 1) ծակելը, խոցելը,
derpê վարտիք, փոխան, ոտա- 2) բժշկ. ներարկում.
շոր. desîs խարդավանքներ, բանսար-
ders 1) դաս, պարապմունքներ, կություններ, դավեր.
2) դասարան, уê ~ ê դասարա- desk I կոթ, բռնակ.
նային. desk II տրցակ, փունջ (ծաղիկ-
dersdar ուսուցիչ. ների).
dersdarî ուսուցչություն. deskêş հնձվոր, քաղվոր.
dersdayîn դասավանդում. dest ձեռք.
dersxane 1) դպրոց, ուսումնա- destajo ղեկ.
րան, 2) դասարան, դասասեն- destanînî 1) նվաճում, հաջողութ-
յակ. յուն, 2) ձեռքբերում, 3) յուրացում.
derskom դասարան, խումբ. destar I սպիտակ շալ (փաթաթ-
dersvan աշակերտ. վում է տղամարդկանց գլխին).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 103

destar II երկանք, ~ kirin երկան- destexan 1) սփռոց, 2)ճաշի սեղան.


քով աղալ, մանրել. destek I 1) խումբ, ջոկատ, կու-
destav 1) արտաքնոց, զուգարան, սակցություն, 2) փաթեթ, կապոց,
2) լվացարան. 3) մի կապուկ փայտ, 4) փունջ.
destavêj բռնակալ, բռնացող. destek II մատաղացու գառ կամ
destavêjî 1) կողոպուտ, թալան, ոչխար.
2) բռնություն, իշխանության չա- destelat 1) ուժ, իշխանություն,
րաշահում, 3) բռնաբարություն. 2) ազդեցություն, ներգործություն.
destbelavî վատնողություն, շռայ- destelatdar բռնակալ, բռնապետ.
լություն. desteng 1) աղքատ, ընչազուրկ,
destbend ձեռնաշղթաներ, ձեռնա- 2) ժլատ.
կապանքներ. destengî 1) աղքատություն, չքա-
destbiratî եղբայրություն, բարե- վորություն, 2) ժլատություն, ագա-
կամություն. հություն.
destda 1) ստորադրյալ, ենթակա, destesir թաշկինակ.
2) հնազանդ, ենթարկվող, 3) հար- destestûr հզոր, զորեղ, զորավոր.
մար, պիտանի. desteşûrî ձեռնամարտ.
destdanî ձեռքմեկնում, ~ kirin destevala 1) դատարկ ձեռքերով,
ձեռքը մեկնել. 2) անզեն.
destdayî 1) ստորադրյալություն, destewane ձեռնոցներ, թաթպան.
ենթակայություն, 2) հնազանդու- destezorî բռնություն.
թյուն, դյուրաթեքություն, 3) հա- destfireh առատաձեռն.
մապատասխանություն, պիտա- destga, destge, destgeh հաստոց,
նիություն. սարք, սարքավորում.
dest-dest միանգամից, վայրկենա- destgehwapor նավաշինական
պես, իսկույն. գործարան.
destdirêj 1) երկայնաձեռն, destgerî պայմանագիր, դաշնա-
2) փխբ. գող. գիր, դաշինք.
destdirêjî գողություն, կողոպուտ, destgîr I լաթ, որով բռնում են
~ kirin գողանալ. տաք ամանը, սպասքը.
desteber երաշխավոր. destgîr II ղեկավար.
destecilew սանձ, երասան. destgîran 1) նշանված, հարսնա-
deste-deste խմբերով, ջոկատնե- ցու, 2) փեսա.
րով, ~ bûn. ա) խմբվել, բ) բաժան- destgir 1) օգնության ձեռք մեկնող,
վել խմբերի. օգնող, 2)օգնական, 3) պաշտպան.
104 Քրդերեն-հայերեն բառարան

destgiran 1) ծանր ձեռք ունեցող, destker 1) արհեստական, կեղծ,


2) ծանրաշարժ, անշնորհք, ան- 2) ինքնաշեն.
վարժ, դանդաղաշարժ, ալարկոտ. destkewt եկամուտ, հասույթ.
destgiranî ծանրաշարժություն, destkêş I 1) սանձեր, երասաններ,
դանդաղկոտություն. 2) ձիավար.
destgirî 1) օգնություն, 2) պաշտ- destkêş II թաքցող, պարտակիչ.
պանություն, հովանավորություն. destkêş III ձեռնոցներ.
destgirtî 1) հարսնացու, նշանա- destkişan մերժել, հրաժարվել.
դրված, 2) խնամի, խնամախոս, destkişandin 1) ստորագրել,
3) կապված ձեռքերով, 4) փխբ. 2) ստորագրություն.
ճնշված, նեղված, ամաչկոտ. destkujî 1) սպանություն, 2) զոհ.
destguvaştin ձեռքսեղմում. destkurt 1) թույլ, թուլակամ,
desthişk 1) դաժան, 2) ժլատ, 2) ժլատ.
ագահ, կծծի. destlez ճարպիկ, արագաշարժ,
desthişkî 1) դաժանություն, հմուտ, վարժ.
2) ժլատություն, ագահություն, destlezî ճարպկություն, հնարա-
կծծիություն. մտություն.
destxet 1) ձեռքով գրված բնագիր, destlîz հմուտ, փորձառու, ճար-
2) ձեռագիր, 3) ձեռագործ, 4) նկա- տար.
րիչ, 5) նկարչի վարպետություն. destlêdan ձեռք տալը, շոշափելը.
destxetî նկարչի վարպետութ- destlihevxistin ծափ տալը, ծա-
յունը. փահարություններ.
destxistin 1) ձեռքբերում, վաստա- destmal թաշկինակ, գլխաշոր,
կում, 2) տիրապետում, յուրացում շարֆ.
/գիտելիքների/. destmêj երեխա, պատանի.
destxweda միանգամից, վայրկե- destnîgar 1) նշանադրության ա-
նապես. րարողություն, նշանդրեք, 2) նշա-
destî կոթ, բռնակ, բռնատեղ. նի մատանի, 3) նշանված.
destjêberdan 1) բացթողում, ար- destnîgarî 1) նշանդրեք, խնամա-
ձակում, 2) լքելը, հեռանալը, խոսություն, 2) խնամախոս,
թողնելը. 3) уê ~ уê նշանի, նշանդրեքի.
destjêbûn բաժանվելը, հրաժեշտ desto-pirçkî գոտեմարտ, կռիվ.
տալը. destpê հվքկ. ձեռքեր և ոտքեր,
destjêkişandin 1) թողնել հեռանա- վերջույթներ.
լը, 2) հրաժարվելը, մերժելը. destpêbûn սկիզբ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 105

destpêk սկիզբ, սկսելը, սկիզբ deşt 1) արտ, դաշտ, հարթավայր,


դնելը. հովիտ, 2) уê ~ уê դաշտային, տա-
destpêkar 1) հրահրող, սադրող, փաստանային, հարթավայրային.
2) ձեռնարկատեր, գործարար, deştvan տափաստանաբնակ,
3) միջոցներ ձեռնարկող. հովտաբնակ.
destpêkarge ձեռնարկություն, deşwar դժվար, բարդ.
հիմնարկություն. dev 1) բերան, երախ, 2) անցք,
destpêkarxane ձեռնարկություն, բացվածք, ճեղքվածք, 3) դուռ,
հիմնարկություն. մուտք, 4) եզր, 5) սայր, 6) ափ,
destpêkarî 1) ձեռնարկում, սկիզբ, 7) կում.
2) ձեռնարկատիրություն, ~ kirin devam 1) երկար, երկարատև,
ա) սկսել, բ) ձեռնարկել, նախա- ~ kirin տևել, շարունակվել,
ձեռնել. 2) դիմացկուն, 3) ամուր, պինդ.
destrêj I տեգ. devbela շատախոս, բացբերան.
destrêj II հերթական կրակոցը. devbend 1) դնչկալ, 2) սանձ,
destsist 1) թույլ, տկար, անուժ, սանձիկ.
2) ժլատ. devbernixûn 1) հնազանդեցում,
destşerkişandin պատերազմի դա- հպատակեցում, 2) հնազանդու-
դարեցում. թյուն, ենթարկվածություն.
destşo լվացարան. devbest լռակյաց, սակավախոս.
desttêwerdan 1) խառնվել, 2) մի- devbixûn արյունարբու, արյուն-
ջամտություն. ռուշ.
dest û bird հնարամտություն, devbixûnî 1) արյունարբություն,
Ճարպկություն. 2) уê ~ արյունարբու.
destûpêwend ենթակա, ստորա- devçiren 1) ճչան, կչկչան, աղմկա-
դաս. րար, 2) մորթազերծող, սպանդա-
destûr 1) կանոն, կարգ, 2) իրա- գործ, տանջող, չարչարող.
վունք, 3) թույլտվություն, 4) ազա- dev-devî 1) խոնարհում, կռանա-
տություն. լը, 2) մոտ, կողքին, 3) համարյա,
destûrxwez 1) թույլտվություն գրեթե.
խնդրող, 2) իր իրավունքները devdirîyayî շատախոս, բացբե-
ներկայացնող. րան.
destvekirî առատաձեռն. deve ուղտ.
destyar օգնական, աջակից. deveçî ուղտեր քշող, ուղտավար.
deşnam թշնամի, հակառակորդ. devedîş ցից ատամներով մարդ.
106 Քրդերեն-հայերեն բառարան

devexane իջևանատուն (ուղտե- devrû 1) խուփ, կափարիչ, 2) շեր-


րով ճամփորդների համար) . տիկ, թիթեղիկ.
devexîn 1) ներս ընկած, 2) խո- devşil 1) փսլնքոտ, թքառատ,
րունկ, խորին. 2) փխբ. ծույլ, անփույթ, դանդա-
develoke 1) բեռնակիր ուղտ, ղաշարժ մարդ.
2)փխբ. ծանրամարմին, դանդա- devşkestî համր, անխոս.
ղաշարժ. devteng նեղ (անցք, խոռոչ, դուռ և
deverû 1) երեսնիվայր, բերանք- այլն) .
սիվայր, 2) շուռ եկած, շրջված, dev û çav դեմք, երես, կերպա-
տակնիվեր շուռ տված. րանք.
devetûkî ուղտի բուրդ. dev û lêv հվքկ. բերան, շրթունք-
devger ավետաբեր, ազդարար. ներ.
devgerm 1) քաջ, խիզախ, 2) ար- devzendk թևք, թեզանիք, թևնոց.
յունարբու. dew խնոցի հարելը, թան.
devgîrk ապասքի կափարիչ. dewa 1) դեղ, 2) բուժում, ~ kirin
devgirtî 1) լռակյաց, 2) փակ, բուժել.
ծածկված. dewax 1) փոս, խոռոչ, խորու-
devgur շատ ագահ, ժլատ մարդ. թյուն, 2) դարուփոս.
devxûn կատաղի, արյունարբու, dewam երկար, երկարատև,
ընչաքաղց. ~ bûn շարունակվել, երկարա-
devî պուրակ, անտառակ, թփուտ. ձգվել, ~ kirin շարունակել, երկա-
devjev 1) շատախոս, 2) ցրված, րացնել.
ապշահայաց մարդ. dewambûn շարունակություն.
devken ծիծաղկոտ, ժպտացող. dewamkirin շարունակում, եր-
devkenî ծիծաղ, ժպիտ. կարացում.
devking բերան, բերանիկ. dewar հվքկ. խոշոր եղջյուրավոր
devlok բացբերան, անբան, անասուն.
շշմած. dewe I դույլ.
devo թիթեղաման, բաք. dewe II աթար, փթիր.
devpîs 1) հայհոյախոս, պղծալե- dewedoz 1) հայցի ներկայացում,
զու մարդ, 2) չարախոս, զրպար- 2) վեճի բռնվել, 3) уê ~ ê հայցա-
տասեր. տու, պահանջ ներկայացնող.
devrast 1) ճշմարտախոս, արդա- dewhe պտղատու այգի.
րամիտ, 2) լիազոր ներկայացու- dewît կավատ.
ցիչ. dewêt թանաքաման.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 107

dewl I 1) հրապարակ, հարթակ, dewrî II ափսե, պնակ.


2) տարողություն. dewrîn պտտվել, պտույտ գալ.
dewl II ջրապտույտ, հորձանուտ. dewrêş 1) դերվիշ, 2) մուրացիկ,
dewl III թմբուկ. աղքատ, չքավոր.
dewl IV դույլ. dews 1) տեղ, 2) հետք, մատնա-
dewlemend հարուստ, մեծատուն, հետք, 3) մեկի փոխարեն, մեկի
~ bûn հարստանալ. տեղը.
dewlemendkirin հարստացում. dewsandin 1) լիքը լցնել, խցկել,
dewlet 1) հարստություն, կարո- տեղավորել, 2) պնդացնել, տա-
ղություն, 2) հզորություն, 3) պե- փանով հարթել.
տություն, 4) կառավարություն, dewsgir տեղակալ, փոխարինող.
իշխանություն, 5 ) уê ~ уê ա) dey: ~ kirin ասել, արտասանել,
պետական, բ) կառավարական. արտաբերել.
dewletî հարստություն, սեփակա- deyanet 1) բարեպաշտություն,
նություն. կրոնականություն, աստվածա-
dewletîbûn հարստացում, վախություն, 2) ազնվություն.
հարստանալը. deyn I 1) պարտք, փոխարինա-
dewletketin աղքատություն, աղ- բար վերցրած դրամ, ~ kirin
քատացում. պարտք վերցնել, 2) փխբ. պար-
dewr I 1) շրջան, շրջանագիծ, տականություն, պարտք.
2) շրջապտույտ, շրջանապտույտ, deyn II 1) ձայն, հնչյուն, 2) բառ,
պտտվելը, 3) շրջադարձ, 4) ժամա- 3) խոսակցություն.
նակահատված, դար,դարաշրջան. deyndar պարտավոր, պարտա-
dewr II կրկնում, կրկնություն. կան.
dewran 1) պտույտ, շրջապտույտ, dezge 1) հաստոց, մեքենա, սարք,
2) շրջան, 3) դարաշրջան, ժամա- 2) տեխնիկա, 3) կարգ, կարգ ու
նակ, 4)փխբ. ճակատագիր, բախտ. կանոն.
dewrandin 1) պտտել, պտտեցնել, dezgesaz 1) հաստոցագործ, մեքե-
2) պտույտ. նաշինարար, 2) որևէ բան կարգի
dewrepişt 1) շուրջը, շուրջբոլորը, բերող մարդ.
2) շրջակայքը. dezgesazî 1) հաստոցաշինություն,
dewrî I 1) դարավոր, դարակազ- մեքենաշինություն, 2) կարգի բե-
միչ, 2) բոլորածիր, շրջանաձև, րելը.
3) ժամանակավոր, 4) ժամանա- dezgîn սանձ, սանձափոկ, երա-
կավորապես, առժամանակ. սան.
108 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dezgîndar 1) հարսնախոս, խնա- dî 1) այլ, մյուս, ուրիշ, 2) հաջորդ,


մախոս, 2) նշանդրեք, նշանա- հետևյալ.
դրություն. dîbace առաջաբան, նախաբան.
dezgîran նշանադրություն. dîdar 1) տեսիլք, ուրվական,
dezgirtî 1) նշանված, 2) հարս, 2) տեսք, կերպարանք, 3) уê ~
3) փեսա. խորաթափանց, կանխատես.
dezî դող, սարսուռ. dîdevan 1) դիտորդ, 2) ժամապահ.
dezû բամբակե թել. dîdevanî 1) դիտում, հսկում,
de’f հրում, մղում, հարված. 2) պահպանում.
de’fandin 1) հրել, բոթել, 2) վանել, dîhar I տեսանելի, ակնհայտ.
քշել, 3) հարվածը ետ մղել, 4) փչել, dîhar II 1) նվեր, ընծա, 2) պարգև.
փչելով վառել. dîharbûn երևալը, հայտնվելը,
de’fdan 1) հրում, վանում, դրսևորելը.
2) հրմշտոց, 3) հետ մղում, դիմա- dîk աքլոր, աքաղաղ.
գրավում. dîke I 1) այլ, ուրիշ, 2) հաջորդ.
de’fik ծուղակ, թակարդ. dike II գյուղ, ավան.
de’n I կերակուր, ուտելիք, կեր, dîl 1) գերի, կալանավոր, բան-
անասնակեր. տարկյալ, 2) ճնշված, հալածված,
de’n II ժամ, պահ, ժամանակ. հպատակ.
de’n III հվքկ. կալսած, ծեծած dîlan 1) խմբապար, շուրջպար,
հացահատիկ. 2) երգեցողություն.
de’nû հվքկ. եփած ցորեն. dîlban հմայիչ, սիրալիր, դուրե-
de’s մանգաղ. կան.
de’sî քիստ, փուշ. dîlbend թարգմանիչ.
de’skêş հնձվոր, քաղվոր. dîlber 1) սիրուհի, 2) գեղեցկուհի.
de’şik իշուկ. dîlek I խնդրանք.
de’w հայց, բողոք, պահանջ,վեճ. dîlek II 1) կշտամբանք, նախա-
de’wat հարսանիք. տինք, 2) հայհոյանք.
de’watçî, de’watî հարսանիք հրա- dîlekvan խնդրող, խնդրատու.
վիրված անձ, հարսանիքի մասնա- dîlevan I հմայիչ, գերող, դյութիչ.
կից. dîlevan II արի, խիզախ, քաջ.
de’wedar 1) հայցվոր, 2) թեկնածու, dîlevanî I հմայք, դյութանք, հրա-
3) կռվարար. պույր.
de’wet I աղոթք. dîlevanî II խիզախություն, քա-
de’wet II հրավեր, հրավիրում. ջություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 109

dîlxane բանտ, կալանավայր. dîwan II բանաստեղծություննե-


dîlî 1) գերի, 2) ստրկություն. րի ժողովածու.
dîlmanc թարգմանիչ. dîwanxane հիմնարկություն, հաս-
dîlokbêj, dîrokbêj պատմող, հե- տատություն.
քիաթասաց. dîwanî պաշտոնական.
dîloknivîs 1) առակագիր, 2) պատ- dîwar պատ.
մաբան. dîyanet պատկերացում, հայեցա-
dîmen 1) տեսողություն, 2) հա- կետ, աշխարհայացք.
յացք, 3) տեսադաշտ, 4) տեսա- dîyar I տեսանելի, ակնհայտ.
րան, 5) դիտում, 6) մտահորիզոն. dîyar II բարձունք, բլուր, թումբ.
dîn I հայացք. dîyarbûn բացահայտելը, հայտ-
dîn II 1) խելագար, խենթ, 2) հի- նաբերելը.
մար, 3) գիժ, խելացնոր. dîyarî I բացահայտություն, ակ-
dîn III 1) հավատ, դավանանք, ներևություն.
կրոն, 2) գաղափար, 3) աշխարհա- dîyarî II նվեր.
յացք. dîz կերակուր եփելու կավե աման.
dînanî 1) խելագարություն, խեն- dêbav հվքկ. ծնողներ, հարազատ-
թություն, 2) անխոհեմություն, ներ.
3) հիմարություն. dêl I պոչ.
dînc հանգիստ, խաղաղ. dêl II էգ, մարի, մայր.
dîncbûn 1) հանգստացում, dêldirêj երկարապոչ.
2) հանգստություն, անդորր. dêlegur էգ գայլ.
dînnezan անհավատ. dêleşêr էգ առյուծ.
dînperes հավատացյալ. dêm I 1) դեմք, երես, 2) տեսք,
dîrek սյուն. պատկեր.
dîrîn հին, վաղեմի. dêm II 1) խոնավություն, 2) ճա-
dîrok պատմվածք, վեպ, նովել. հիճ, 3) уê ~ խոնավ, թաց, ճահճա-
dîsa 1) կրկին, նորից, վերստին, յին.
2) նաև, դարձյալ. dêm III չոռոգված, անջրդի հող.
dîtin 1) տեսնել, նկատել, 2) նա- dêmanî գյուղացի, уê ~ գյուղա-
յել, դիտել, 3) փխբ. մտածել, խոր- ցիական.
հել. dêmarî խորթ մայր.
dîwan I 1) խորհուրդ, 2) նիստ, dêmdur 1) գեղեցկությամբ հավա-
խորհրդակցություն, 3) դատարան, սարը չունեցող, 2) անմեղ, մա-
4) իշխանություն. քուր, կուսական.
110 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dêmgir լիքը, լեցուն. diborî 1) անմարդամոտ, ինքնամ-


dêmî ճահճոտ, ճահճային. փոփ, 2) օտար.
dêmistan խոնավ, ճահճոտ տե- didan 1) ատամ, 2) հվքկ. ատամ-
ղանք. ներ, 3) կտրիչ ատամ, 4) տեխն.
dêmqemer 1) ճերմակադեմ, սպի- հատիչ, կտրիչ.
տակամորթ, 2) լուսնադեմ, գեղե- difn 1) քիթ, ռունգ, 2) հվքկ.
ցիկ, 3) թխադեմ. ռունգներ.
dên հայացք. digel միասին, համատեղ.
dêr I եկեղեցի, տաճար. diha 1) էլի, ավելի, ավելի շատ,
dêr II 1) թել, 2) գիծ. 2) արդեն.
dêran 1) դժբախտ, միայնակ, dihandin թրծել (մետաղը).
2) աքսորյալ, 3) աղքատ, խեղճ. dixesî 1) նախանձոտ, 2) խանդոտ.
dêre կանացի զգեստ. dixesîn 1) նախանձել, 2) խանդել.
dêris 1) փչացած, անպետքացած, dijgûn 1) չարաբախտ, դժբախտ,
2) մեռած, կորած, կործանված. 2) աղքատ, չքավոր.
dêrisandin 1) փչացնել, վատաց- dijgûnî 1) դժբախտություն, 2) աղ-
նել, 2) ոչնչացնել, կործանել, քատություն.
3) ծախսել, վատնել, մսխել. dijmin թշնամի, հակառակորդ.
dêriz անիծված, նզովված. dijminayî թշնամություն, անբար-
dêrvan եկեղեցու սպասավոր. յացակամություն.
dêtî 1) մայրություն, 2) մայրական dijon I ոջլոտ.
խմանք. dijon II պասուց, ոչ յուղալի.
dêw 1) դև, սատանա, 2) հրեշ, dijûn 1) չար, 2) անեծք, նզովք.
3) հսկա, աժդահա. dijûnker չարագործ.
dêza հարազատ. dijwar 1) դժվար, բարդ, 2) դժվա-
dia 1) օրհնանք, օրհնություն, րին, տանջալից.
2) աղոթք. dijwarbûn 1) դժվարություն, բար-
diakirin աղոթելը, աղերսելը. դություն, 2) ծանրություն.
dibar ուխտադրժություն, դավա- dijwên կեղտոտ, թափթփված.
ճանություն. dika I 1) քարե նստարան, 2) բեմ.
dibe երևի, հնարավոր է, հավա- dika II խնդրանք.
նաբար. dikan կրպակ, խանութ.
dibîb ոջիլ. dikandar խանութպան.
dibistan դպրոց, կրթական հաս- diqet 1) սևեռուն, ուշադիր հա-
տատություն. յացք, 2) ուշադրություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 111

dil 1) սիրտ, 2) հոգի, 3) փխբ. ցան- dilfênk հանգիստ, սառնասիրտ.


կություն, մտադրություն, 4) փխբ. dilfire 1) մեծահոգի, առատա-
համարձակություն, քաջություն. ձեռն, 2) բարեսիրտ.
dilamin 1) դյուրահավատ, 2) հա- dilgerm ջանասեր, եռանդուն,
մակիր, բարեհաճ. կրակոտ.
dilavêjî սրտախփոց, սրտի զարկ. dilgeşî ուրախություն, ուրախ
dilawa բարեսիրտ, բարեհոգի. տրամադրություն.
dilawer 1) արի, քաջ, խիզախ, dilgîr I 1) զայրացած, 2) վիրա-
2) հերոս, կտրիճ. վորված, 3) տխուր.
dilawerî արիություն, քաջություն, dilgîr II գերող, հմայող.
հերոսություն. dilgiran 1) տրտում, ընկճված,
dilaza 1) անզուսպ, սանձարձակ, վշտաբեկ, 2) դանդաղաշարժ,
2) խենթ. անշարժ.
dilbar 1) հմայիչ, դյութիչ, գեղա- dilgiranî 1) վհատություն, ընկճվա-
սքանչ, 2) հիացած, հմայված, գեր- ծություն, 2) դանդաղկոտություն,
ված. անշարժություն.
dilbarî հմայք, թովչանք, հրա- dilgirtî 1) բարկացած, 2) վիրա-
պույր. վորված, 3) տխուր, տրտում, թախ-
dilber սիրուհի, սիրելի. ծոտ.
dilberanî հաճելի, դուրեկան, dilhajotin վատ տրամադրու-
գրավիչ. թյուն, մելամաղձիկություն.
dilbijok 1) գայթակղիչ, 2) կարի- dilhavij 1) ցանկացողը, 2) ցան-
քավոր, 3) տանջվող. կալի, տենչալի.
dilbirîn վշտացած, տխուր, թախ- dilhavijî նվիրական ցանկություն.
ծոտ. dilhebandî սիրահարված, հմայ-
dilbirînî 1) վիշտ, տխրություն, ված, կախարդված.
2) դառնություն, վիրավորանք. dilhevîn սիրահարված.
dildar 1) խիզախ, քաջ, 2) սիրելի, dilhewas 1) գայթակղիչ, հրապու-
թանկագին, 3) սրտակից, մտերիմ. րիչ, 2) գայթակղված, հրապուր-
dildizî սիրային գաղտնիք. ված, 3) հրապուրող.
dilekûtke սրտախփոց. dilhinav փորոտիք, ստամոքս.
dileşq ուրախ, ուրախալի. dilhişk խստասիրտ, անողորմ,
dileşqbûn 1) ուրախություն, դաժան, անգութ.
խնդություն, 2) երանություն, dilhişkî դաժանություն, քար-
3) զվարճանք, հաճույք. սրտություն, անգթություն.
112 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dilhişyar 1) կարեկցող, 2) հուզ- dilxe տեսք, կերպար, կերպա-


ված, անհանգստացած, 3) զգոն, րանք.
աչալուրջ. dilxem վշտացած, դառնացած,
dilhişyarî 1) կարեկցանք, 2) հուզ- տխուր.
մունք, անհանգստություն, 3) զգո- dilêş 1) սրտի հիվանդություն,
նություն. 2) փխբ. հոգեկան ցավ.
dilxar 1) ճնշված, վհատ, 2) կեղ- diljar 1) թորշոմած, կենսազուրկ,
ծավոր, անազնիվ. 2) տխուր.
dilxarî 1) վհատություն, 2) կեղ- dilkeşan գրավիչ, հրապուրիչ,
ծավորություն, անազնվություն. սքանչելի.
dilxem վշտացած, սրտնեղած. dilketî սիրեցյալ, սիրելի.
dilxemgîn տխուր, ողբացող, կա- dilketin սիրահարվածություն.
րոտող. dilkevir խստասիրտ, անգութ.
dilxemî ցավ, վիշտ, դառնություն, dilkul հոգեկան ցավ ապրող
շփոթ. մարդ, ողբացող.
dilxerab 1) վշտացած, սրտնեղած, dilkutan 1) սրտի բաբախյուն,
2) հիասթափված. 2) սրտի թրթիռ.
dilxisûs անկեղծ, ազնիվ, սրտա- dilqenc անկեղծ, ազնիվ, արդար.
բաց. dilqencî անկեղծություն, ազնվու-
dilxisûş 1) ժլատ, կծծի, 2) սրիկա. թյուն.
dilxurd ընկճված, տխուր. dilmayî վիրավորված, զայրա-
dilxurt քաջ, խիզախ, հերոսական. ցած, դժգոհ.
dilxurtî քաջություն, խիզախու- dilmayîn 1) վիրավորանք,
թյուն. 2) դժգոհություն.
dilxweş ուրախ, բերկրալի, հաճե- dilme հվքկ. 1) լցոն, խճողակ,
լի. 2) մակարդուկ.
dilxweşbûn երջանկություն, երա- dilmend զայրացած, նեղացած.
նություն. dilmendî վիրավորանք.
dilxweşî 1) ուրախություն, բերկ- dilmezin մեծահոգի.
րանք, 2) հաճույք, զվարճություն, dilmezinî մեծահոգություն.
սփոփանք. dilnaz սիրտ շոյող.
dilxweşkirin զվարճացում, մխի- dilnazî փաղաքշանք, գուրգու-
թարում. րանք, քնքուշ վերաբերմունք.
dilxwez ցանկալի, բաղձալի. dilnerm փափկասիրտ, բարե-
dilxwezî նվիրական ցանկություն. սիրտ, բարի.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 113

dilnewayî սփոփում, քաջալերում. dilrazî 1) բավարարվածություն,


dilnewazî ափսոսանք. գոհացում, 2)համաձայնություն,
dilnîya 1) վստահ, 2) ապահով, 3) երախտագիտություն.
3) ճշմարիտ, 4) դյուրահավատ, dilrehm գթասիրտ, կարեկից, բա-
5) գոհ. րեհոգի.
dilnîyayî 1) վստահություն, հույս, dilrehmî գթասրտություն, բարե-
2) ապահովություն, 3) հոգություն.
արդարացիություն, 4) դյուրահա- dilreq խստասիրտ, անգութ, դա-
վատություն, 5) գոհունակություն. ժան.
dilnizm ստոր, ցածրոգի, անարգ. dilreqî խստասրտություն, դաժա-
dilnizmî ստորություն, նություն.
անազնվություն. dilreş 1) ճնշված, ձանձրացող,
dilop կաթիլ, շիթ. 2) տառապող, 3)հիվանդոտ, թույլ,
dilopîn կաթել, հոսել, ծորալ. 4) կեղծավոր, 5) դավաճանական.
dilovan 1) զգայուն, փափկասիրտ, dilreşî 1) ճնշվածություն, ձանձ-
2) մտերիմ, սրտակից, 3) քնքուշ, րույթ, 2) տանջանք, տառապանք,
գորովալից. 3)հիվանդոտություն, 4) կեղծա-
dilovanî 1) դյուրազգացություն, վորություն, 5) դավաճանություն,
բարեսրտություն, 2) մտերմու- մատնություն.
թյուն, սրտակցություն, 3) գորո- dilrevîn համակրելի, գրավիչ.
վանք, քնքշանք. dilrevînî համակրանք, գրավչու-
dilpak անկեղծ, սրտաբաց. թյուն.
dilpakî անկեղծություն, պարզա- dilrûba 1) հիասքանչ, հմայիչ,
սրտություն. 2) սիրելի.
dilpaqij անկեղծ, ազնիվ, բաց- dilsar 1) սառնասիրտ, անտար-
սիրտ. բեր, 2) հիասթափված.
dilpaqijî անկեղծություն, ազնվու- dilsarî 1) սառնասրտություն, ան-
թյուն. տարբերություն, 2) հիասթափու-
dilpîş 1) անազնիվ, կեղծավոր, թյուն.
2) խանդոտ, նախանձ. dilsivik անհոգ, հոգսերից ա-
dilpîsî 1) կեղծավորություն, զատ.
2) խանդոտություն. dilsivikayî անհոգություն, հոգս
dilrast ճշմարիտ, արդար, անկեղծ. չունենալը.
dilrastî ճշմարտացիություն, ար- dilsotî ընկճված, վշտաբեկ, դառ-
դարացիություն. նացած.
114 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dilsoz I կարեկցող, ցավակցող dilvekirin 1) անկեղծանալ, բաց


անձ. խոսել, 2) սփոփել.
dilsoz II վշտահար, սաստիկ dimbo բթամիտ, հիմար.
ընկճված. dimik եղունգ, ճանկ, ճիրան.
dilsozî I կարեկցանք, ցավակցու- dims մրգային հյութ.
թյուն. dir 1) սուր, կտրուկ, 2) դաժան,
dilsozî II ճնշվածություն, ցավ, խիստ, 3) բուռն, խելահեղ, մոլե-
վիշտ. գին, 4) չար, կատաղի, անզգա.
dilşa ուրախ, խնդալից. diram փող, դրամ, մետաղադրամ.
dilşayî ուրախություն, խնդու- diran 1) ատամ, 2)հվքկ. ատամ-
թյուն. ներ.
dilşewat 1) կրքոտ, կրակոտ, dirandin քաշել, պոկել, պատռել.
2) կարեկից, գթասիրտ, 3) սրտա- diranêş ատամնացավ.
ռուչ, հուզիչ. diranketî անատամ, թափված
dilşewatî 1) կրքոտություն, 2) կա- ատամներով.
րեկցանք. dirankêş ատամնաբույժ.
dilşika վշտացած, տխուր, դառ- dirantûj սրատամ, սուր ատամ-
նացած. ներով.
dilşko 1) վշտաբեկ, 2) վիրավոր- dirb մուտք, ելք.
ված, նեղացած. dirbo ծույլ, ծանրաշարժ մարդ.
diltehlî 1) վիշտ, տխրություն, dirc զարդատուփ, փոքրիկ
2) գրգռում, զայրույթ. սնդուկ.
dilteng 1) ճնշված, տխուր, dirdirk 1) փուշ, տատասկ,
2) հիասթափված, 3) ժլատ. 2) փշոտ թուփ.
diltengî 1) ճնշվածություն, dire-dir հաչոց, ոռնոց.
2) հիասթափություն, 3) ժլատու- dirext ծառ.
թյուն, ագահություն. direwş 1) փայլ, շող, 2) դրոշ,
dilter քնքշասիրտ, դյուրա- դրոշակ.
զգաց. direwşan փայլել, շողալ, փայլա-
dilterî գերզգայունություն. տակել.
diltevbûn սրտխառնոց. dirgan եղան.
diltîrî դաժանություն, խստու- dirî I 1) փուշ, տատասկ, 2) մա-
թյուն. ցառուտ.
dilvekirî 1) սրտաբաց, անկեղծ, dirî II պատռված, պատառոտ-
2) սփոփիչ, մխիթարական. ված, քրքրված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 115

dirîn հաչել, ոռնալ. dirûzen ստախոս.


dirîya համար, հանուն, շնորհիվ. dirz ճեղքվածք, խոռոչ.
dirêx նախանձ. diş հարս, տալ, քենի.
dirêj 1) երկար, 2) երկարատև. dişt 1) կաթսա, 2) տաշտ, 3) տա-
dirêjayî 1) երկարություն, 2) տևո- կառ.
ղություն. ditir 1) ուրիշ, այլ, 2) հաջորդ.
dirêjbûn 1) երկարացում, 2) շա- divên թվում է, միգուցե, հնարա-
րունակում, 3) ձգելը. վոր է.
dirêş մախաթ, բիզ. diwa հետո, այնուհետև, հետևից.
dirix 1) արգելանք, 2) մերժում, diwaroj ապագան, գալիքը.
3) զրկում. diwemîn երկրորդ.
dirinc հրեշ, չար ոգի. diwînê երեկ.
dirinde 1) ճաքած, 2) պատռված. diwêt թանաքաման.
dirişt կոպիտ, անքաղաքավարի, diyar I 1) երկիր, մարզ, 2) թագա-
անպարկեշտ. վորություն.
dirkirin չարություն, չարացում. diyar II շրջան, շրջանագիծ.
dirm համաճարակ. diyar III լեռնագոգ, հովիտ.
dirust 1) ճիշտ, ճշմարիտ, 2) ար- diyar IV վերաբերմունք, հարա-
դար, ազնիվ. բերություն.
dirustbûn 1) ճշտություն, ճշմար- diyar V 1) տուն, կացարան,
տություն, 2) արդարացիություն, 2) ապրելավայր.
ազնվություն, 3) արդարամտու- diyarî I սննդամթերք, կերա-
թյուն. կուր.
dirustî ճշտություն, արդարու- diyarî II 1) նվեր, 2) պարգև.
թյուն. diyarkirin 1) նվերի մատուցում,
dirustkirin 1) ուղղում, ուղղվելը, 2) պարգևատրում.
2) կազմակերպում. diz գող, կողոպտիչ, առևանգիչ.
dirûge կղզի. dizewî անմաքրասիրություն,
dirûjan ջոկատ, խումբ, գունդ. փնթիություն.
dirûn I կարել, զարդակարել. dizgîn փոքր սանձ, երասան.
dirûn II 1) մզել, քամել, 2) հնձել, dizî կողոպուտ, գողություն.
քաղել. dizîka գաղտնի, ծածուկ, թա-
dirûnker I դերձակ. քուն.
dirûnker II հնձվոր, քաղվոր, գե- dizîkava գաղտնի, ընդհատակյա,
րանդավոր. անլեգալ.
116 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dizîn կողոպտել, գողանալ, թա- dolîdang I եկեղեցական տոների


լանել. ժամանակ երեխաներին տրվող
do թան, խնոցի հարելը. նվերներ.
dod 1) դուստր, 2) աղջիկ, dolîdang II ճոճք, ճոճանակ,
օրիորդ ճլորթի.
dox I թավուտներ. dolik սողնակ, նիգ, փականք.
dox II զառիթափ, զառիվայր. dolke դույլ.
doxîn նրբաքուղ, ռետինե քուղ, dolme 1) լցոն, խճողակ, 2) տոլմա.
երիզ. doltî 1) ժառանգում, 2) ժառան-
doxterane աղջկա, աղջկական, գականություն.
կուսական. dom 1) երկարություն, տարածու-
doxtir բժիշկ. թյուն, 2) տևողություն, երկարա-
doxtirxane հիվանդանոց, կլինի- տևություն.
կա. domam ազգականուհի.
doxtirî բուժում, բժշկություն. dombûn 1) երկարացում, 2) շա-
doxman որոգայթ, թակարդ, դա- րունակություն, տևականություն,
վեր. 3) տարածականություն.
dojî 1) դժոխք, 2) չարություն, don հալած յուղ.
3) դժբախտություն. donzde տասներկու.
doqik 1) լախտ, մահակ, 2) կռփա- dor I 1) հերթ, հերթով, 2) հերթա-
զենք, կաստետ. փոխ, 3) կարգ, կանոն, 4) օրենք.
dol I 1) հետնորդ, սերունդ, ժա- dor II 1) շրջան, շրջանագիծ,
ռանգ, 2) տոհմ, ցեղ. 2) շրջակայք, մերձակայք, 3) ծայ-
dol II կաշվե լար, քուղ. րամաս, ծայրագավառ.
dol III 1) ձորակ, հեղեղատ, dorax միանման, միատեսակ,
2) լեռնագագ, հովիտ. նույնպիսի.
dolan 1) նենգ, ճարպիկ, հնարա- doran I 1) շրջակայք, 2) ծայրա-
միտ, 2) խաբեբա. մաս, 3) շուրջը, չորս կողմը.
dolap պահարան. doran II աղիք.
dolav իլ, իլիկ, առէջկան. doran III տանուլ տալը, պարտ-
dolavî նենգություն, խարդավանք, վելը.
դավեր. dorandin տանուլ տալ, պարտվել.
dolçe կաթսա. dorber 1) ինչ-որ բանի եզրերը,
dolger ատաղձագործ, հյուսն. 2) արվարձան, 3) ծայրամաս,
dolgerî ատաղձագործություն. 4) շրջապատ, միջավայր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 117

dordar 1) հերթում կանգնած dozandin հանել, գտնել, ձեռք


մարդ, 2) կարգը պահպանող անձ, բերել.
3) հաճախորդ, 4) հերթապահ. dozdîde ծածուկ, գաղտնաբար,
dordarî 1) հերթականություն, թաքուն.
2) հերթապահություն. du երկու.
dorgirtin շրջապատում, պաշա- dua 1) աղոթք, աղերսանք,
րում, շրջափակում. 2) օրհնանք.
dorhatî 1) հերթականություն, duaçî 1) աղոթող անձ, 2) օրհնող
2) հետևորդ, հետևող. անձ.
dorhelan շրջակայք. dualî երկկողմանի.
dorhêl շուրջը, չորս կողմը, կող- duanî երկակի, կրկնակի.
քերը. dubare 1) կրկնակի, 2) կրկնվող.
dormedor 1) մերձակայք, 2) ծայ- dubendî պառակտում, բաժա-
րագավառ, 3) միջավայր, 4) շուր- նում.
ջը, 5) բուն էությունից դուրս. duber երկկողմանի, կրկնակի.
dorwerhatin շրջապատում, պա- dubêrî 1) երկու կողմից հարձա-
շարված վիճակ. կում, 2) նախաձեռնության զավ-
dorzirx զրահապատ, զրահա- թում, խլում.
կիր. dubir I երկամյա, երկու տարե-
dost 1) ընկեր, բարեկամ, 2) սիրե- կան (այծ, ոչխար).
լի, 3) կնքահայր. dubir II երկու մասից բաղկա-
dostî ընկերություն, բարեկամու- ցած, երկկուսակցական.
թյուն. dubirak 1) տարեկից, հասակա-
dostîtî բարեկամական, մտերիմ կից, 2) երկվորյակ.
հարաբերություններ. ducara 1) երկու անգամ, կրկնա-
doşanî հվքկ. կաթնատու անա- բար, 2) կրկնապատիկ.
սուն (կով, այծ, ոչխար). ducarbûn 1) կրկնապատկում,
doşav 1) օշարակ, 2) մրգահյութ, 2) կրկնում, կրկնություն.
3) խաղողի հյութ. ducare կրկին անգամ, կրկնվող.
dot 1) դուստր, 2) աղջիկ. dudem երկսայրի.
dotin 1) կթել, 2) ծծել, 3) փխբ. dudil տատանվող, անվճռական,
սնանկացնել, քայքայել. անկայուն.
dotir հաջորդը, հետևյալը. dudilî երկընտրանք, տատանում,
doz 1) պահանջ, 2) հայց, 3) վեճ, անկայունություն.
4) կռիվ, պայքար. dudu-dudu երկուական.
118 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dugme 1) կոճակ, 2) կոն. durojî երկօրյա, երկու օրական.


duh երեկ. duruf նշան, դրոշմ, խարան.
duhala հղի կին. durû երկերեսանի, երեսպաշտ,
duhî, duhîn երեկվա. կեղծավոր.
duhînê երեկ. durûtî երկերեսանիություն,
duhêl կաշվե բարակ թել, կաշվե երեսպաշտություն, կեղծավորու-
քուղ. թյուն, անազնվություն.
duxeberî հակասություն. durzî 1) ուրացող, ուխտադրուժ
dukan խանութ, կրպակ. մարդ, 2) սրիկա, ստոր, լկտի,
dukandar խանութպան, վաճառող. անպատկառ, 3) հավատուրաց.
duqanat երկթևանի, երկթև. durzîtî 1) ուրացողություն, ուխ-
duqat 1) երկհարկանի, 2) երկ- տադրժություն, 2) սրիկայություն,
կողմանի. լկտիություն, 3) հավատուրացու-
dumehî երկամսյա, երկու ամսա- թյուն.
կան. dusalî 1) երկամյա, երկու տար-
dumel չիբան, թարախապալար. վա, 2) երկամյակ.
dundul ջայլամ. dusbe վաղը չէ մյուս օրը.
dunîya 1) աշխարհ, երկիր, տիե- dused երկու հարյուր.
զերք, 2) օր. duser 1) երկգլխանի, 2) երկակի,
dunîyadîtî աշխարհ տեսած, կրկնակի.
կյանքի փորձով իմաստնացած՝ dusibe վաղը չէ մյուս օրը.
խելք առած. dustrî երկեղջյուր, երկեղջյուրա-
dunîyazanebûn 1) տիեզերագի- վոր.
տություն, 2) աշխարհագրություն. duşemb, duşembe երկուշաբթի.
dunukul ռնգեղջյուր. duta 1) երկկողմանի, 2) կրկնա-
dupa 1) երկու անգամ, 2) կրկնա- կի, երկու շերտից բաղկացած,
կի, 3) մեծ մասամբ. 3) երկտակ ծալած.
dupar կրկնակի բաժին. dutax երկու թաղից բաղկացած
duparbûn երկատում, երկու մա- գյուղ.
սի բաժանվելը. dutaqî կրկնակի, երկակի.
dupê երկոտանի. duteref երկկողմանի.
dur մարգարիտ, մարգարտա- duterz երկիմաստ, կասկածելի.
հատ. duwî հաջորդը.
durdî նստվածք, մրուր, թանձրուք. dû I հետևից, որևէ մեկի հետքե-
durikat ծնրադրություն. րով գնալ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 119

dû II ծուխ, մուր. dûr հեռու, հեռավոր.


dû III 1) միջոց, դեղամիջոց, բու- dûra հետևից, հետքով, հետո.
ժում, 2) փխբ. հույս. dûrac կաքավ.
dûberayîk կրկնակի, երկակի. dûranî հեռու, հեռվություն, հե-
dûberekî թշնամանք, հակակրանք. ռավորություն.
dûbeşî երկու մասի բաժանելը. dûravêj հեռահար, topa ~ հեռա-
dûd 1) ծուխ, 2) փխբ. ընտանիք. հար զենք.
dûde ծուխ. dûravêjî հեռահարություն.
dûgerîn որևէ մեկին հետևելը, հե- dûrayî 1) հեռվություն, կտրվա-
տապնդելը. ծություն, հեռավորություն, 2) ան-
dûje 1) չար, 2) դժոխք, գեհեն. ջատում, անջատվածություն,
dûjik լեռնագագաթ, կատար, բաժանում.
բարձր կետ. dûrbîn 1) հեռատես, 2) կանխա-
dûkel 1) գոլորշի, գոլորշիացում, տես, 3) հեռադիտակ.
2) ծուխ. dûrbînayî 1) հեռատեսություն,
dûketin հետապնդում. 2) կանխատեսություն.
dûkêşk ծխատար, ծխատար խո- dûrbûn 1) հեռանալը, 2) հեռու
ղովակ. լինելը, 3) բաժանվելը.
dûlger 1) հյուսն, ատաղձագործ, dûredûr 1) հեռու, հեռվում,
2) տնայնագործ. 2) հեռվից.
dûlgerî 1) ատաղձագործություն, dûrge կղզի.
հյուսնի արհեստը, 2) տնայնագոր- dûrger հեռվություն, հեռու լինելը
ծություն. (գործողության հեռվությունը,
dûm պոչ, դմակ. զենքի հասողությունը).
dûman մեգ, մշուշ, մառախուղ. dûrî 1) հեռվություն, հեռաստան,
dûmanî մառախլապատություն, կտրվածություն, 2) բաժանում,
ամպամածություն. 3) հեռու, հեռվում.
dûmarekol կարիճ. dûrkirin 1) հեռացում, հեռաց-
dûmayî 1) մնացորդ, 2) արդյունք, նելը, 2) անջատելը, բաժանելը.
հետևանք, 3) շարունակություն. dûrme ապխտած միս.
dûmayîn 1) ետ մնալը, հետ ընկ- dûrnebîn անհեռատես, անխորա-
նելը, 2) մնացորդ, 3) արդյունք, թափանց.
հետևանք, 4) շարունակություն. dûrnebînayî անհեռատեսություն,
dûmeqesk ծիծեռնակ. անխորաթափանցություն.
dûpişk կարիճ. dûrva 1) հեռվից, 2)հեռու, հեռվում.
120 Քրդերեն-հայերեն բառարան

dûş 1) մեջք, թիկունք, 2) ուսեր. dûzan II հարթավայր.


duşk քենի, տալ, հարս. dûzayî 1) ուղղորդություն,
dû û derman դեղ, դեղամիջոց. 2) ճշտություն, ճշգրտություն,
dûv 1) պոչ, դմակ, 2) հետույք, 3) փխբ. շիտակություն, ուղղա-
3) հետքերով, հետևից. մտություն.
dûz 1) ուղիղ, հավասար, հարթ, dûzbûn 1) ուղղում, շտկում,
2) ճիշտ, ստույգ, 3) փխբ. անկեղծ, 2) փխբ. շիտակություն.
շիտակ, պարզ. dûzkirin ուղղելը, հարթելը.
dûzan I ածելի, շեղբ, սայր. dwanzde, dwazde տասներկու.

E
ebabetî խոնարհում,  bûn խո- ebûr II 1) ամոթ,  kirin ամաչել,
նարհվել. 2) համեստություն, 3) պատիվ,
ebaboz 1) գող 2) շրջմոլիկ, թա- վարկ, համբավ.
փառաշրջիկ 3) անբան, դատար- ebûrî I կյանք, գոյություն, օր ու
կապորտ. ապրուստ.
ebinî շինություն, շենք, կառույց. ebûrî II 1) ամաչկոտություն,
eble տգետ, ապուշ, հիմար. 2) համեստություն, 3) ազնվու-
ebleq խայտաբղետ. թյուն.
ebret դաս, [ուսանելի] օրինակ, ebûrkirin I կյանք, գոյություն.
խրատ, հորդոր, bûn  օրինակ ebûrkirin II ամաչկոտություն,
ծառայել (որևէ մեկի համար). ամոթխածություն.
ebretgo խրատող, հորդորող, ecnebî 1) օտարերկրյա, արտա-
դաստիարակ. սահմանյան, 2) օտարերկրացի,
ebrîşim 1) մետաքս, 2) уê  մե- jina  օտարերկրուհի.
տաքսի, մետաքսե. ecûr 1) աղյուս, 2) уе  աղյուսե.
ebrûhelal անարատ, ազնիվ, ան- eda I 1) վճար, վճարում, 2) վճար-
կեղծ. վող գումար,  kirin վճարել,
ebûr I 1) կենսամիջոցներ, ապրե- հատուցել, մարել պարտքերը.
լու, գոյության միջոցներ, 2) կյան- eda II կատարել, իրագործել,
քի ճանապարհ, 3) կյանք, գոյու-  kirin կատարում, իրագործում.
թյուն, օր ու ապրուստ,  kirin edna հասարակ ծագման մարդ.
ապրել, գոյություն ունենալ. efendî պարոն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 121

efgan 1) աֆղանցի, jina  աֆղա- eglekirin 1) պահում, ուշացում,


նուհի, 2) уê  աֆղանական. 2) դադարեցում, ընդհատում.
efganî 1) աֆղանական, 1) աֆ- ehd 1) ակտ, 2) պայմանագիր,
ղանաց լեզու. պայման, պարտավորություն,
efẍan տնքոց, հառաչանք. 3) խոստում, ուխտ, երդում.
efiwker (որևէ մեկի) զանցանքը ehdname պայմանագիր, պայմա-
ներող անձ. նագրի տեքստ.
eflak 1) քիմք, 2) փխբ. ճակատա- ehfad 1) ազդր, 2) ուսափոկ,
գիր. 3) վիրակապ.
efnikî մգլած, բորբոսնած,  bûn ehl I 1) հվքկ. ժողովուրդ, մար-
մգլել, բորբոսնել. դիկ, 2) բնակիչ, 3) քաղաքացի.
efrad դեմք, անհատ, անձ. ehl II 1) շնորհալի, ընդունակ,
efret կին. փորձառու, գիտակ, 2) արժանի.
efsene I 1) հիմար, անխելք մարդ, ehlan:  û sehlan բարև.
2) ծաղրածու, խեղկատակ. ehlî հվքկ. 1) մարդիկ, ժողովուրդ,
efsene II 1) հեքիաթ, առակ, լե- բնակչություն, 2) բնակիչ, 3) քա-
գենդ, 2) փխբ. հնարովի բան. ղաքացի.
efser I 1) թագ, պսակ, 2) թաս, ehmeq 1) հիմար, անխելք, 2) հի-
գավաթ. մար մարդ, ապուշ,  kirin խաբել,
efser II սպա. մոլորության մեջ գցել, հիմարաց-
efsûn կախարդություն, մոգու- նել.
թյուն. ehmeqî 1) հիմարություն, ան-
efsûnbaz կախարդ, մոգ. մտություն, անհեթեթություն,
efsûnbazî կախարդություն, մո-  kirin հիմարություն անել, 2) уе 
գություն. [уê] հիմար, անմիտ, անհեթեթ.
efsûnî կախարդական, մոգական. ehmîyet 1) նշանակություն,
efsûs ափսոսանք,  kirin ափսո- 2) արժանապատվություն, սե-
սալ, խղճալ, կարեկցել. փական արժանապատվության
efyon ափիոն, թմրանյութ. զգացում.
egal 1) դյուցազն, հսկա, հաղթան- ehram 1) կրոն. հեռացում, վտա-
դամ, 2) уê  դյուցազնական, վիթ- րում, 2) պղծում,  kirin ա) բանա-
խարի ուժի տեր. դրել, բ) պղծել.
egle ուշացած, ուշ, ehsan 1) բարություն, մեծահոգու-
eglebûn 1) ուշանալ, 2) կանգառ, թյուն, վեհանձնություն, 2) նվեր,
կանգառում. ընծա.
122 Քրդերեն-հայերեն բառարան

eḧwal դրություն, հանգամանք- ejens 1) գործակալություն, 2) գոր-


ներ, պայմաններ. ծակալ.
exfa թաքցնելը, իր մեջ պահելը, ejmar 1) հաշիվ, 2) թիվ, 3) հա-
 kirin թաքցնել, իր մեջ պահել. մար.
exlaq 1) բնավորություն, բնութա- ejmartin 1) հաշվել, հաշվում,
գիծ 2) բարոյականություն, 3) սո- 2) հաշվարկ, հաշվարկում.
վորություն. ekin 1) ցանք, ցանում, սերմա-
exlamûr 1) կեղծիք, 2) կեղծ նում, 2) սերմանված դաշտ, ցան-
գույն. քատարածություն 3) բերք, 2) уê 
exte 1) կրտված, ամորձատված ցանքային.
(կենդանի),  kirin կրտել (կենդա- ekinçî երկրագործ.
նուն), 2) ջորի. ekinçîtî 1) երկրագործություն,
extexane ջորի պահելու տեղ. 2) уê  [уê] երկրագործական.
extîyar 1) իրավունք, իրավունք- ekindayîn բերքատվություն.
ներ, լիազորություններ, 2) հնա- ekintî երկրագործություն,  kirin
րավորություն 3) կամք, ցանկու- զբաղվել երկրագործությամբ.
թյուն, 4) ընտրություն. eklîl թագ.
extîyarbir 1) իրավունքից զրկված, eknîs սինագոգա.
2) իրավունքից զրկող. ekrad 1) քուրդ, 2) հվքկ. քրդեր.
extîyarî I 1) ծերություն, 2) աղքա- ekrût անառակ, jina  անառակ
տություն, խեղճություն. կին.
extîyarî II 1) իրավունք, լիազո- ekser մեծամասնություն.
րություններ, իշխանություն ekserî 1) մեծամասնություն,
2) կամք, գործոլու ազատություն, 2) մեծ մասամբ.
2) уê  [уê] իրավական. eksîînglab 1) հակահեղափոխու-
extirme ձիագողություն, ձիեր թյուն, 2) уê  հակահեղափոխա-
հափշտակելը. կան.
eẍnam մանր եղջերավոր անա- eksîînglabçî հակահեղափոխա-
սուն. կան անձ.
ejdeha 1) վիշապ, հրեշ, 2) փխբ. ekter դերասան.
լողլող, հաղթանդամ, հսկա, վիթ- eqelîyat 1) լուսավորություն,
խարի մարդ, 2) уê  փխբ. հրեշա- կրթություն, 2) լուսավորիչ.
վոր, վիթխարի, աժդահա. eqelîyat փոքրամասնություն.
ejder 1) վագր, 2) հովազ, 3) փխբ. eqîd կապ հաստատող, (պայմա-
հսկա մարդ. նագիր, միություն) կնքող.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 123

eqlab 1) առավելություն ունեցող, elqise կարճ ասած, մի խոսքով,


գերիշխող, 2) մեծ մասով, մեծ ընդհանուր առմամբ, ի վերջո.
մասամբ. elm գիտելիք, գիտություն.
eqreb կարիճ. elmas 1) ալմաստ, 2) уê  ալմաս-
elah ալլահ, աստված. տի, ալմաստյա.
elalet մեծ ամբոխ, խառնաժողով. elûh 1) արծիվ, 2) уê  արծվային.
elamdan հաղորդում, լուր, տեղե- еm 1) մենք, 2) մեզ.
կատվություն. еmаn I 1) խղճահարություն,
elawet 1) զարմանալի, ապշեցու- կարեկցություն, 2) ներողություն,
ցիչ, 2) հրաշք, զարմանալիք. գթություն, ողորմածություն
elbet իհարկե, անշուշտ, անտա- 3) լաց, ողբ, տրտունջ.
րակույս. еmаn II սպասք, ամանեղեն.
eleçek գերանդու կոթ. embûr 1) ունելի, աքցան, 2) եղան.
elek մաղ, ալրամաղ, քարմաղ, emek 1) կերակուր, ուտելիք,
 kirin մաղել. 2) ջանք (գործադրված որևէ մեկին
eleqedar կապ, հարաբերություն պահելու, դաստիարակելու ուղ-
ունեցող,  kirin ա) կապ, հարա- ղությամբ).
բերություն հաստատել, բ) ուշա- emekdar 1) կերակրող, հովանա-
դրություն դարձնել. վոր, խնամակալ, 2) արժանի,
eleqet կապ, հարաբերություն. վաստակած, 3) մեկի համար բա-
eleqetî 1) կապ, հարաբերություն, րի գործ կատարող.
2) փոխհարաբերություն. emîn հանգիստ, խաղաղ, վստահ.
elem 1) ցավ, տանջանք, տառա- emîral ծովակալ.
պանք, 2) վիշտ, տխրություն. eminandin 1) սովորեցնում, վար-
elest խաղ. ժեցնում, 2) հրապուրում, գայ-
elewî հվքկ. բարեպաշտ, աստվա- թակղում.
ծավախ մարդիկ. emirkan I ամերիկացի, jina 
elfabe 1) այբուբեն, 2) այբբենա- ամերիկուհի.
րան. emirkan II 1) կտավ, քաթան,
elîl հիվանդ, անառողջ. 2) уê  կտավե, քաթանե.
elêkûm բարև (պատասխան emirkanî ամերիկյան.
բարևին). emnîyet 1) անվտանգություն,
elk 1) որկրամոլ, անկուշտ, շա- 2) խիստ վստահություն, վճռա-
տակեր մարդ, 2) փխբ. հրեշ, կանություն, 3) հուսալիություն,
3) փխբ. վհուկ, ջադու կին. 4) ապահովություն.
124 Քրդերեն-հայերեն բառարան

emsal նման, պես. eprî կանացի գունավոր գլխա-


emteʼe ապրանք, ունեցվածք. շոր.
enanas անանաս. erdevan սանդուղք.
enbazî 1) հասարակություն, erhemdula փա՛ռք աստծո, փա՛ռք
1) уê  [уê] հասարակական. ալլահին.
enbî մարգարե. erẍewanî ծիրանագույն, կարմիր,
еnса այժմ, այս անգամ. բոսորագույն.
encam 1) վերջ, ավարտ, հետևանք, erêdan խոստում.
հանրագումար, արդյունք, 2) կա- erêkirin հաստատում, հավանու-
տարում, իրագործում. թյուն.
encî կանացի զարդարանք. erêtî հաստատում, համաձայնու-
encimen 1) ժողով, հավաք, հա- թյուն.
մաժողով, համագումար, 2) ժողո- erk գործ, զբաղմունք.
վածու. erkan գլխավոր, պետ.
endam 1) անդամ (մարմնի), 2) ան- erkêbdar ուժեղ, զորեղ, հզոր,
դամ (կազմակերպության և այլն). վիթխարի, ամենակարող.
endaze աստիճան, մակարդակ. erq I 1) փոս, խրամ, զառիթափ,
endîşe հոգի, միտք. 2) առու, 3) ոռոգիչ ջրանցք.
endîşenak մտախոհ, մտազբաղ, erq II կամար.
մտահոգ. erqem թիվ, թվանշան.
endîşenakî մտախոհություն, մտա- ermen հայ, уê  հայկական.
զբաղություն, մտահոգություն. ermenî I 1) հայ, jina  հայուհի,
engûr խաղող. zimanê  уа[n] հայոց լեզու, 2) հայ-
engûşt մատ. կական 3) [bi]  հայերեն.
enqest դիտմամբ, դիտավորյալ ermenî II հայկական արտադրու-
կերպով, կանխամտածված. թյան գորգի տեսակ.
enteqam քեն, ոխ, վրեժխնդրու- ermûş 1) մետաքս, 2) уê  մետաք-
թյուն, վրիժառություն. սի, մետաքսե.
entîkçî անտիկվար, հնահավաք, ersawil, ersewil 1) եսաուլ, 2) զին-
հնավաճառ. վոր 3) ժանդարմ.
entîkxane թանգարան. erş նիզակ, գեղարդ, տեգ.
enfîkî 1) անտիկ աշխարհ, 2) уê  ertîst արտիստ, դերասան, jina 
[уê] անտիկ, դասական. դերասանուհի.
enva տեսակ. ertîstî արտիստի, դերասանի,
enwar ճաճանչափայլ, շողացող. դերասանական.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 125

ervan նեղ օրվա ալյուր,  kirin esik ոսկոր.


ալյուր պահեստավորել. esker 1) զինվոր, ռազմիկ, մար-
erzaq պարեն, մթերապաշար, տիկ, զինծառայող, 2) հվքկ. զորք,
նպարեղեն. բանակ.
erzan էժան, էժանագին. eskergeh ռազմական ճամբար,
erzanî էժանություն. բանակատեղ.
erzehal 1) հանգամանորեն, ման- eskerxane զորանոց.
րամասն շարադրանք, 2) բողոք, eskerî 1) ծառայություն բանա-
հանրագիր. կում, զինվորական ծառայություն,
erzeq 1) երկնագույն, բաց կա- 2) уê  [уê ] զինվորական, զորքի,
պույտ, լազուր, 2) երկինք. բանակի, բանակային.
erzel ցածրոգի, ստոր, անարգ. eskerkêş ռազմական փոխադրա-
esaret հաշիվ, հաշվում, հաշվար- միջոց.
կում. esma սաղմոս.
esbab պատճառ, առիթ. esmer 1) դարչնագույն, թուխ,
esed որսորդ. 2) թխահեր.
esef ափսոսանք, կարեկցանք, esmerî սրճագույն, թխություն.
 kirin ափսոսալ, ցավել, կարեկ- esna ժամանակ, ժամանակա-
ցել. միջոց.
esefkêş 1) ափսոսանք, կարեկ- esnaf I 1) գիտակ 2) անասնա-
ցանք դրսևորող, 2) ափսոսանքի բույժ.
արժանի. esnaf II խումբ, դաս.
esefkêşî 1) ափսոսանքի, կարեկ- espab հվքկ. սպառազինություն,
ցանքի դրսևորում. ռազմամթերք, զենք, ռազմական
eser գիտական աշխատություն. հանդերձանք.
eserdan խոնարհվել, գլուխ espehî փայլուն, փառահեղ, հոյա-
տալ. կապ.
eserge թաքուն տեղ. esrar 1) գաղտնիք, գաղտնի միտք,
esfilt ասֆալտ. 2) գաղտնի սեր.
eshab ուղեկից, ընկեր, գործըն- esrex հեղեղ.
կեր. estewilik ձիու քերոց, քերիչ.
esheban հվքկ. լավ վարքագիծ estî պողպատյա ձող.
ունեցող, բարեկիրթ մարդիկ. estîrenasî աստղագիտություն.
esibil 1) ճանապարհ, ուղի, 2) մի- estêska ջրգողություն.
ջոց, եղանակ. estol ճակատ, ռազմաճակատ.
126 Քրդերեն-հայերեն բառարան

estûr 1) ամուր, ուժեղ, 2) պինդ, 3) eşref 1) անվանի, ճանաչված,


հոծ, խիտ, 4) հաստ. 2) նշանավոր, հռչակավոր,
estûrayî 1) ամրություն, պնդու- 3) արիստոկրատ, ազնվական,
թյուն 2) հոծություն, խտություն, 4) հվքկ. ազնվականություն.
3) հաստություն. eteb կարգ ու կանոն, կարգապա-
esyad որսորդ. հություն.
eşheb մոխրագույն, մողոշիկ ձի. etek 1) փեշ, քղանցք 2) կողմ,
eşîya իր, առարկա, ապրանք. սահման, մակերես.
eşk I տեսք, կերպարանք. ethad հնազանդեցում, հպատա-
eşk II 1) արցունք, արտասուք, կեցում.
2) հվքկ. լաց. etik 1) ծաղրանք, ծաղր ու
eşkere ակնհայտ, բացահայտ, ծանակ 2) խայտառակություն,
ակներև, հայտնի. անարգանք.
eşkerebûn 1) երևան գալը, etlahî ահ, վախ, երկյուղ.
հայտնվելը, 2) ակնհայտություն, etles I 1) սատին, 2) կերպաս.
ակներևություն. etles II ատլաս, քարտեզ.
eşkerekirin դրսևորում, երևան etwar եղանակ, միջոց, գործելա-
հանում, բացահայտում, պարզա- ձև.
բանում. evba 1) քամոտ եղանակ, 2) փխբ.
eşq 1) սեր, կիրք, 2) ուրախու- թեթևամիտ, թեթևսոլիկ.
թյուն, խնդություն, բերկրանք, evder 1) այս տեղը, 2) այստեղ.
3), հետաքրքրություն, ոգևորու- evez 1) փոխարեն, փոխանակ,
թյուն, 4) առողջություն. 2) փոխարինում, փոխանակում,
eşqana 1) ուրախությունից, փոխհատուցում.
2) խնդությամբ. evin 1) սեր, 2) уê ê սիրային,
eşqbaz սիրախաղ անող, սիրա-  bûn սիրահարվել.
խաղով զբաղվող. evindar 1) սիրեցյալ, 2) սիրա-
eşqbazî սիրային կապ, սիրա- հարված, սիրող, 3) սիրալիր.
խաղ, սիրահետում. evindarî 1) սեր, 2) սիրալիրու-
eşqbir սեր հարուցող, դյութիչ, թյուն, 3) уê [уê] սիրային, սիրա-
հմայիչ, թովիչ. լիր.
eşqî 1) սիրահարված, 2) ուրախ, evinî 1) սեր, 2) սիրալիրություն.
խնդալից. evinperwer 1) սիրահարված,
eşqlû ուրախ, զվարճ, խնդագին, 2) բարեկիրթ.
 kirin ուրախացնել, զվարճացնել. evintî սիրո դրսևորում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 127

evir 1) հայհոյանք, լուտանք, հի- ewreng 1) համաստեղություն,


շոց 2) խստություն, դաժանու- 2) Մեծ արջ համաստեղություն.
թյուն. ewrîşîm 1) մետաքս, 2) yê  մե-
evqas այնքան, այնքան շատ, տաքսի, մետաքսե.
այնչափ. ewsaf 1) գովերգում, գովաբա-
evro 1) այդ օրը, այսօր, 2)  уê նում, դրվատում, 2) նկարագրում,
այսօրվա. 3) բնորոշ գծեր, հատկանիշներ.
evsal 1) այդ տարին, այս տարին, ewsaqirmî պատվախնդրություն,
2) այս տարի. ամբիցիա.
evşev 1) այս գիշերը, 2) այս գի- ewsed ամսվա կեսը.
շերին. еуах թաս, գավաթ (խմելու հա-
ewc 1) վերնամաս, գագաթ, կա- մար).
տար, 3) նոտա. eydî այսուհետև, հետայսու, հե-
ewcan 1) անցում, անցնելը, փո- տագայում.
խադրում, փոխադրվելը, 2) փո- eyle ամառային արոտավայր
ղոց, նրբանցք. (լեռներում).
ewce ծփի, կնձնի. eylo արծիվ.
ewçend այնքան, այնչափ. eyredrom օդանավակայան.
ewder այն տեղը, այնտեղ. eyreplan սավառնակ.
ewende 1) այսպես, այսպիսով, eywan 1) պատշգամբ, ծածկա-
2) այնքան, այնչափ, այնքան շատ, պատշգամբ, սանդղամուտք,
2) այդպիսի. 2) ապարանք, պալատ.
ewqas այնքան, այնչափ, այնքան ezara լացող, հեծկլտացող.
շատ. ezbenî պատրաստ եմ ձեզ օգնե-
ewqeder այնքան, այն չափով, այն լու, խնդրեմ, լսում եմ.
ծավալով, այնքան շատ. ezber 1) անգիր, բերանացի,
ewle առաջին, սկզբնական, 2) բանավոր կերպով,  kirin
նախնական. ա) սովորել անգիր, բ) սերտել.
ewled 1) երեխա, մանուկ, 2) որ- ezberî 1) անգիր սովորելը, 2) уê 
դի, 3) դուստր, 4) հետնորդ, ժա- անգիր, բերանացի.
ռանգ, սերունդ. ezel 1) ճակատագիր, 2) հավեր-
ewlî I սուրբ, սրբազան. ժություն, հավիտենականություն,
ewlî II հարկ, պատշգամբ. 3) уê  հավերժ, հավետ.
ewmange այս ամսում. ezelî 1) ճակատագիր, 2) հավի-
ewraq թուղթ, թերթ. տենականություն.
128 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ezep 1) ծառա, սպասավոր, ezibîn 1) տանջվել, չարչարվել,


2) դահիճ. 2) տանջանք, չարչարանք.
ezhar հայտարարություն,  kirin ezva I ալոեի հյութ.
հայտարարել. ezva II 1) բռնկված, բոցավառվող
ezibandin տանջել, չարչարել, առարկա, 2) լուցկի, 3) հրապա-
բռնանալ. տիճ, պիստոն.

Е’
е’bа աբա. բրդյա կտորից կար- e’cêbî 1) հրաշք բան, 2) արտասո-
ված վերնազգեստ. վորություն.
e’badile ժողովուրդ. e’cêbmayî զարմացած, զմայլված,
e’bd 1) մարդ, 2) հվքկ. մարդիկ, ապշահար.
ժողովուրդ, 3) աստվածապաշտ, e’cêbokî 1) զարմանալի, զմայլիչ,
4) ստրուկ. ապշեցուցիչ, 2) տարօրինակ,
e’bdal 1) աղքատ, չունևոր, խենթ մարդ.
2) դժբախտ. e’cêbtî տարօրինակ արարք.
e’bdayetî ստրկություն. e’cibandin I 1) հավանելով ընտ-
e’bdî հավերժ, անվերջ (ժամա- րել, սիրել, 2) հավանություն տալ,
նակի մասին). գովել.
e’bes զուր, ապարդյուն, անօ- e’cibandin II զարմացնել, հիաց-
գուտ. նել, ապշեցնել.
e’cbatî հրաշք, արտասովոր բան. e’cibîn զարմանալ, զմայլվել,
e’cel 1) շտապողականություն, ապշել.
հապճեպություն, 2) հանկարծա- e’ciza 1) իր, առարկա, 2) կտոր,
հաս մահ, 3) կյանքի վերջը. գործվածք, 3) դեղագործական
е’сеm պարսիկ, jinа ~ պարսկու- ապրանքներ.
հի. e’cizaçî 1) կտորեղեն վաճառող,
e’çemî 1) պարսկական, 2) պարս- 2) դեղագործ, դեղավաճառ.
կերեն. e’cran գաղտնիք.
e’cêb 1) զարմանք, զմայլանք, e’cûze 1) պառավ, 2) կախար-
2) զարմանալի բան, հրաշք, դուհի.
3) փխբ. դժբախտություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 129

e’dalet 1) արդարություն, արդա- e’fat հերոս, դյուցազն, մար-


րադատություն, 2) խաղաղու- տիկ.
թյուն, հանգստություն. e’fatî հերոսություն, քաջություն,
e’davet 1) ատելություն, թշնա- խիզախություն.
մանք, 2) մարտ, կռիվ. e’fîf համեստ, առաքինի, կու-
e’de մոլախոտ, որոմ. սական.
e’deb I ամոթ, խայտառակություն. e’fîyat 1) շահ, օգուտ, 2) բարեկե-
e’deb II 1) թարախ, 2) խոց. ցություն.
e’deb III 1) քաղաքավարություն, e’firandin 1)ստեղծել, հորինել,
բարեկրթություն, 2) համեստու- հնարել, 2) հայտնագործություն,
թյուն, ամոթխածություն. ստեղծագործություն.
e’debî գրական. e’firandkar ստեղծող, հնարող,
e’debîyet գրականություն. գյուտարար.
e’det 1) սովորույթ, ընդունված e’firandkarî ստեղծում, հայտնա-
կարգ, սովորություն, 2) բարքեր, գործություն.
բնավորություն, 3) ադաթ. e’firîn ստեղծվել, ծնվել,
e’detî սովորական. հայտնվել, ծագել.
e’dîb գրող, գրականագետ. e’fû, e’fwe ներում, ներողամտու-
e’dîl 1) համահավասար, 2) մրցա- թյուն, արդարացում.
կից, ախոյան. e’fûkirin ներում, թողություն,
e’dîm գոյություն չունեցող. արդարացում.
e’dil 1) արդար, 2) խաղաղ, հան- e’gît 1) խիզախ, քաջ, արի,
գիստ. 2) կտրիճ, հերոս.
e’dilandin 1) զսպել, խաղաղեցնել, e’gîtî խիզախություն, քաջու-
հանգստացնել, 2) բնակեցնել, տե- թյուն, հերոսություն, սխրագոր-
ղավորել, 3) կարգի բերել, կարգա- ծություն.
վորել. e’îsaî 1) քրիստոնյա, 2) քրիստո-
e’dilayî 1) արդարություն, 2) խա- նեական.
ղաղ, հանգիստ կյանք. e’kis 1) անդրադարձ, 2) պատկեր,
e’dilîn 1) խաղաղվել, հանգստա- նկար, 3) արձագանք, 4) հակա-
նալ, 2) տեղավորվել, տնավորվել. պատկեր, 5) առարկություն.
e’dû 1) հակառակորդ, թշնամի, e’qilremîde խաղաղ, հանգիստ,
ոսոխ, 2) մրցակից. անվրդով.
e’dûtî 1) թշնամանք, ատելություն, e’lalem խումբ, հասարակություն.
2) մրցակցություն. e’lam ծանուցում, տեղեկացում.
130 Քրդերեն-հայերեն բառարան

e’lamet 1) ծանուցում, հայտարա- e’mir II 1) հրաման, կարգադրու-


րություն, լուր, տեղեկություն, թյուն, 2) կամք, իրավունք, 3)
2) ազդագիր, 3) ազդանշան. թույլտվություն, 4) իշխանություն.
e’lb 1) փայտե տակառ, դույլ, e’mirdar I 1) կենդանի, ողջ,
2) սորուն մարմինների չափ. 2) կենսական.
e’lem I աշխարհ, տիեզերք. e’mirdar II 1) տիրակալ, 2) հրա-
e’lem II դրոշ, դրոշակ. մանատար, պետ.
e’lîl թույլ, տկար, հիվանդ, e’mirdarî I կենսականություն,
անուժ. կենսունակություն.
e’limandin 1) սովորեցնել, 2) e’mirdarî II կարգադրություն,
դաստիարակել, 3) հետազոտել. հրաման.
e’limîn 1) սովորել, 2) ուսում. e’mirdirêj երկարամյա, հարատև,
e’lozî բծավոր տիֆ. երկարատև.
e’marî դեսպակ, պատգարակ. e’mirdirêjî երկարակեցություն,
e’mbar պահեստ, շտեմարան, հարատևություն.
մառան, ամբար. e’mirname I հրամանագիր.
e’mbarçî պահեստապետ, մառա- e’mirname II ծննդյան վկայական.
նապետ. e’mranî I դիկտատուրա.
e’md նպատակ, մտադրություն, e’mranî II կենարար, կենսունակ.
դիտավորություն. e’mtee’ ապրանք, գույք, ունեց-
e’mden դիտմամբ, միտումնավոր, վածք.
հակառակի պես. e’mûm ընդհանրություն, ամբող-
e’mel 1) գործ, աշխատանք, ջություն.
զբաղմունք, 2) գործողություն, e’mûmî համընդհանրություն,
արարք. ամբողջություն.
e’meldar 1) զբաղված լինել գոր- e’nadî համառություն, կամակո-
ծով, աշխատանքով, 2) գործավոր, րություն.
աշխատավոր, աշխատավորու- e’nayet 1) գթասրտություն, բարե-
թյուն. հաճություն, 2) հոգատարություն,
e’melker աշխատավոր, բանվոր, ուշադրություն.
օրավարձու մշակ. е’nе’nе I 1) եսասիրություն,
e’milandin գործածել, կիրառել, 2) ամբարտավանություն, մեծա-
օգտագործել. մտություն, ինքնահավանություն.
e’mir I 1) կյանք, 2) տարիք, հա- е’nе’nе II ավանդություն, լեգենդ,
սակ. պատմվածք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 131

e’ngir զայրացկոտ, բարկացած. e’rif գիտուն, իրազեկ, խելացի.


e’ngirîn բարկանալ, վիրավորվել, e’rifî գիտելիք, իմաստություն.
նեղանալ. е’rn 1) զզվանք, նողկանք, 2) զայ-
e’nî 1) ճակատ, 2) առջևի մաս, րույթ, ցասում, 3) հուզմունք, ան-
առջևակողմ. հանգստություն.
e’nîn հառաչանք, հոգոց, տնքոց. e’rnîn 1) զզվանք տածել, 2) զայ-
e’nîşk 1) արմունկ, 2) թռչնի րանալ, 3) հուզվել.
ճանկ, ճիրան. e’rnokî 1) սպառնալիք, 2) չա-
e’nir 1) զայրույթ, ցասում, վրդով- րություն.
մունք, 2) վիրավորանք, անպատ- e’rnûs նախանձոտ.
վություն. e’rnûsî նախանձ.
e’nirîn 1) զայրանալ, վրդովվել, e’rş I երկնակամար.
2) վիրավորվել, սրտնեղել. e’rş I գահ.
e’raz հող. e’rş III նիզակ, գեղարդ.
e’razî 1) հող, 2) уê ~ [уê] հողային. e’rz I 1) զեկուցում, 2) առաջարկ,
e’rbab I 1) ավագ, 2) սեփականա- 3) խնդրանք.
տեր, 3) գործիչ, 4) գիտակ, մաս- e’rz II հող.
նագետ. e’rz III լայնություն.
e’rbab II նպատակ, մտադրու- e’rz IV պատիվ.
թյուն, ցանկություն. e’rz V հվքկ. ընտանիք.
e’rd 1) հող, գետին, 2) երկիր. e’rze բողոք, դիմում.
e’rdlerzîn երկրաշարժ. e’sas հիմք, բազա.
e’rdnigar աշխարհագրագետ. e’ser 1) հետք, 2) արդյունք, 3) ազ-
e’rdnigarî աշխարհագրություն. դեցություն.
e’rdpîv հողաչափ. e’sil 1) ծագում, 2) ընտանիք,
e’rebe արաբա, սայլ, սայլակառք. տոհմ, ցեղ.
e’rebeajo սայլապան. e’silbeşer մարդկային ցեղ.
e’rebeçî սայլապան. e’silsere նախահայր, նախա-
e’rebî 1) արաբական, 2) արաբե- պապ.
րեն. e’sllza ազնվազարմ, անվանի.
е’rе’r 1) գիհի, 2) սոճի, 3) նոճի, e’sir 1) դար, դարաշրջան,
կիպարիս. 2) մթնշաղ.
e’rẍevan խայտաբղետ, երփնե- e’slan առյուծ.
րանգ. e’slî բնական, իսկական.
e’rîn մռնչյուն, ոռնոց. e’smanî երկնային.
132 Քրդերեն-հայերեն բառարան

e’sse 1) անպայման, անկասկած, e’wravî ամպամածություն, ամ-


2) միշտ. պամած, մառախլապատ եղա-
e’sseyî անհրաժեշտություն, իրա- նակ.
կանություն. e’wte-e’wt հաչոց.
e’şar I տասներորդ մասը. e’wtîn 1) հաչել, ոռնալ, 2) հաչոց,
e’şar II հվքկ. բանաստեղծու- ոռնոց.
թյուններ. e’yal ընտանիք, գերդաստան.
ê’şîr 1) քոչվոր ցեղ, ժողովուրդ, е’уаn 1) աչքի ընկնող, տարբեր-
2) հվքկ. քոչվոր քրդեր, 3)փխբ. վող, 2) ակնհայտ.
ազնիվ, խիզախ, հերոսական. e’yanbûn 1) երևալը, հայտնվելը,
e’şîret 1) քոչվոր ցեղերի միու- 2) դրսևորելը.
թյուն, համայնք, 2) հվքկ. քուրդ e’yankirin 1) ցուցադրելը, 2) բա-
քոչվորներ. ցահայտելը.
e’şîrtî 1) քոչվորական կյանք, е’уаr I 1) մաշկ, մորթի, 2) կաշվե
2) փխբ. ազնվություն, խիզա- պարկ, տոպրակ.
խություն, արիություն, հերոսու- е’уаr II 1) չափ, չափաքանակ,
թյուն. 2) փորձում, փորձարկում.
e’tab կշտամբանք, նախատինք, е’уаrе չափս.
պարսավանք. e’yarşîrk կաշվե պարկ, տիկ.
e’tarî 1) հվքկ. նպարեղեն, e’yb ամոթ, անպատվություն,
2) նպարեղենի վաճառք. խայտառակություն.
e’vdal 1) աղքատ, չքավոր, e’ybanî ամաչկոտություն, ամոթ-
2) ստրուկ. խածություն.
e’vdalî 1) աղքատություն, e’yd տոն, տոնակատարություն,
2) ստրկություն. հանդես.
e’ware 1) թափառաշրջիկ, 2) ան- e’ydî տոնական.
բան, ծույլ. e’ydkirin տոնելը, տոնակատա-
e’waretî 1) թափառականություն, րություն.
2) անգործություն. е’уn աղբյուր, ակնաղբյուր,
e’wil առաջին, սկզբնական, նախ- սկզբնաղբյուր.
նական. e’ynalû կարաբին, կարճափող
e’wr 1) ամպ, 2) երկինք. հրացան.
e’wrane ամպամած, մառախլա- eʼynat 1) համառություն, կամա-
պատ. կորություն, 2) դիմադրություն,
e’wrav ամպ, թխպոտ ամպ. 3) ատելություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 133

e’yndar աղբյուրներով հարուստ e’zet հարգանք, պատիվ, մեծա-


տեղանք. րանք.
е’уnе հայելի. e’zîm 1) հմայիչ, հիասքանչ,
e’ynek, e’ynik ակնոց. 2) վիթխարի, հսկա.
e’ynî 1) նույն, նույնական, 2) բուն, e’zîmet հրավեր, ընդունելություն,
իսկական, 3) ճիշտ, ստույգ. հյուրասիրում.
e’ynîtî 1) նույնություն, նույնա- e’zîmî 1) զարմանալի բան, 2) շքե-
կանություն, 2) իսկություն, ղություն, պերճություն, 3) հսկա-
3) ճշգրտություն. յական չափերի.
e’ynik I փոքրիկ հայելի. e’zîmşan վիթխարի, մեծ,
e’ynik II սկզբնաղբյուր, աղբյուր. ահագին.
e’ynterî կանացի վերնազգեստ. e’zîyet 1) տանջանք, տառապանք,
e’yş ուրախություն, զվարճու- 2) հոգսեր.
թյուն, հրճվանք. e’zîyetkêş տառապյալ, նահատակ.
е’ууаr խորամանկ. e’zîyetkêşî 1) նահատակություն,
e’zeb I 1) տառապանք, տանջանք, 2) դեգերումներ, դժվարություն-
2) ճնշում, կեղեքում, 3) պատիժ. ներ, հոգսեր.
e’zeb II չափահաս, հասունացած. e’zîz 1) թանկագին, սիրելի,
e’zebdar տառապյալ, տանջակիր. 2) հարգարժան.
e’zebî դեմքի փոքրիկ պզուկ. e’zilkirin հետաձգում, հետա-
e’zebker տանջող, չարչարող. ձգելը.
e’zebkêş տառապող. e’zimandin հյուրերի հրավիրում,
e’zelî 1) հավերժ, անանցողիկ, ընդունում.
2) ճակատագիր. e’zra օրիորդ, կույս.

F
fabrîke ֆաբրիկա, գործարան. falik գուշակության առարկաներ.
fadî մերժում, ~ kirin մերժել. falikçî գուշակ.
fax 1) ծուղակ, 2) վանդակ. famîl 1) ազգանուն, 2) ընտանիք,
faîz շահութաբեր. գերդաստան.
faq 1) ճեղք, 2) կտրվածք, փորակ. fanî դատապարտված (մահվան
fal գուշակություն. կամ կորստի),~ bûn դատապարտ-
faldar գուշակ. ված լինել (մահվան կամ կորստի).
134 Քրդերեն-հայերեն բառարան

fanîle բամբակե կամ բրդյա փա- fehîtî 1) ստորություն, գարշանք,


փուկ խավոտ կտոր. 2) ամոթ, խայտառակություն,
fanîz սառնաշաքար. 3) անհամեստություն.
fanos լապտեր. fehîtkar ստոր, գարշելի մարդ.
farmasî հասարակարգ. fehle 1) աշխատավոր, 2) հողա-
fars պարսիկ. գործ.
farsî պարսկերեն, պարսից լեզու. fehm բանականություն, հասկա-
fasiq հանցագործ, մեղսագործ. ցողություն, ~ kirin հասկանալ,
fasolye լոբի. ընկալել.
fatereşk փայծաղ. fehmdar ըմբռնող, խելամիտ.
fayîdexwez շահամոլ. fehmdarî ըմբռնելը, ընկալելը.
fayîdexwezî շահամոլություն. fehmî խելամտություն, հնարա-
fayîdekar օգտակար, շահավետ. մտություն.
fayîdekarî օգտակարություն, fehmkor ոչ խելամիտ, հիմար,
շահավետություն. տխմար.
fayiq 1) լավագույն, 2) շատ գեղե- fehmkorî հիմարություն, տխմա-
ցիկ. րություն.
fecaet անսպասելի իրադրու- fîehş հայհոյանք, զազրախոսու-
թյուն. թյուն.
fecar անառակ. fehşî 1) հայհոյանք, 2) գարշելիու-
fecer լուսաբաց, արշալույս. թյուն, զազրելիություն.
feda զոհ. fehz հետազոտություն, ~ kirin
fedakar 1) ինքն իրեն զոհաբերող, հետազոտել, ուսումնասիրել.
2) հայրենասեր. fehzker հետազոտող.
fedakarî 1) ինքնազոհություն, fexfex մահմեդական իրավագի-
2) հայրենասիրություն. տություն.
fedayî 1) աշխարհազորային, fexir 1) փառք, պատիվ, 2) հպար-
կամավոր, 2) զինվոր. տության առարկա, 3) գեղեցկու-
fedî I ամոթի զգացողություն, թյուն, նրբագեղություն.
ամաչկոտություն, ամոթխածու- feẍfûr ճենապակի, yê ~ ճենա-
թյուն, ~ kirin ամաչել. պակյա.
fedî II 1) ռիսկ, համարձակու- feqeh աստվածաբան, իսլամի
թյուն, 2) զոհ. քարոզիչ.
fehît 1) ցածր, ստոր, նսեմ, 2) ան- feqehîtî մահմեդականություն
համեստ. քարոզելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 135

feqîr 1) աղքատ, ընչազուրկ, մու- fenanî I նման, որպես, ինչպես.


րացիկ, 2) անուժ, տկար, անօգնա- fenanî II 1) ապականված լինելը,
կան, 3) չքավոր, 4) թափառող դեր- փտած լինելը, 2) անգոյություն,
վիշ. անէություն,
feqîrî աղքատություն, ընչա- 3) անհետացում, 4) կորուստ.
զրկություն fendar 1) խորամանկ, նենգ, խա-
feqîtî աստվածաբանություն. բեբա, 2) ճարպիկ, ձեռնհաս,
felak 1) դժբախտություն, 2) մահ, 3) հմուտ, ճարտար.
վախճան. fendarî 1) խորամանկություն,
felaket 1) դժբախտ պատահար, նենգություն, խաբեություն,
2) մահ, վախճան. 2) ճարպկություն, 3) ուշիմու-
felat I 1) ազատագրում, 2) ազա- թյուն, հնարամտություն.
տություն, 3) կամք. fendo շուն.
felat II գետ, հոսանք. fener լապտեր, լամպ.
felat III սարահարթ. fenerî 1) լուսավոր, 2) կարմիր
felek 1) երկինք, երկնակամար, լույս արձակող.
2) ճակատագիր, բախտ. fepûle թիթեռ.
felekbaz երջանիկ, բախտավոր fer I 1) հատ, 2) գործածվում է
մարդ, ճակատագրի սիրելին. զույգ առարկաներ նշելիս (գուլ-
felekreş դժբախտ. պա, ձեռնոց, կոշիկ).
felhêt օգուտ, շահ. fer II 1) արժեք, գին, 2) համար-
felît 1) փրկություն, ազատում, ժեք, 3) կարևորություն, նշանա-
2) երջանկություն, բախտավորու- կություն.
թյուն, բարօրություն. fera ամանեղեն, սպասք.
felqe 1) մազափունջ, 2) խումբ, feraq բաժանում, հրաժեշտ.
ջոկատ. feramoş մոռացկոտ.
felsef փիլիսոփա. ferange օդանավակայան.
felsefî փիլիսոփայություն. feransiz ֆրանսիացի.
fen 1) խորամանկություն, կեղ- feransizî ֆրանսերեն.
ծավորություն, նենգություն, feraset 1) խորաթափանցություն,
2) ճարպկություն, հնարամտու- խելամտություն, հնարամտու-
թյուն, վարպետություն, 3) ար- թյուն, 2) բանականություն, խելք,
վեստ, 4) արհեստ. 3) վարպետություն, հմտություն.
fena 1) ապականված, փտած, նե- feraş 1) սպասավոր, 2) մզկիթի
խած, 2) զոհված, 3) անհետացած. պահակ.
136 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ferc I 1) ներկայացում, թատրոն, ferman կարգադրություն, հրա-


2) բազմություն, ամբոխ, 3) իրա- ման, ~ kirin կարգադրել,
րանցում, հրմշտուք. հրամայել.
ferc II ճեղք, բացվածք. fermandar 1) կարգադրող, հրա-
ferec արշալույս, արևածագ. մայող, 2) տեր, տիրակալ, 3) հրա-
fereh 1) ուրախություն, 2) լիու- մանատար.
թյուն, առատություն. fermandarî հրամանատարու-
ferencî թաղիքե թիկնոց. թյուն.
fereşxane մզկիթի պահակատուն. fermanî 1) հրաման, կարգադրու-
fereşîn 1) ծաղկուն, փթթուն, թյուն, 2) փխբ. պատիժ.
2) փխբ. հասուն. fermîsk 1) արցունք, արցունքներ,
ferfûr ճենապակի. 2) աստղ.
ferfûrî ճենապակյա. fermoyetî հրաման.
ferheng 1) գիտություն, իմացու- fersend I 1) պատեհ առիթ,
թյուն, 2) բառարան, բառագիրք. 2) դժվար իրավիճակից դուրս
ferhengok (բացատրական) բա- գալը, 3) գործողության միջոց,
ռարան, բառացանկ. 4) կարճատև դադար.
ferx I արև. fersend II զայրույթ, բարկություն.
ferx II 1) ձագ, ձագուկ, 2) երեխա. ferş 1) գորգ, 2) սփռոց, 3) սալա-
ferih պարզ, հստակ, որոշակի, քար.
~ kirin պարզել, պարզաբանել. ferûçk ճուտ, ճուտիկ.
ferihî պարզություն, հստակու- ferwar 1) փայլուն, հոյակապ,
թյուն. շքեղ, 2) փոթորկոտ, մրրկալի,
ferix ուրախ, զվարթ. աղմկոտ, 3) փայլ, շքեղություն.
ferixî ուրախություն, զվարճու- ferwarî փայլ, ճոխություն, շքե-
թյուն. ղություն.
ferişt հրեշտակ. feryad ողբ, վայնասուն, ճիչ,
ferq I 1) տարբերություն, զանա- աղաղակ.
զանություն, 2) գժտություն, խզում, ferz կարևոր, անհրաժեշտ.
պառակտում, ~ kirin տարբերել, ferzan I 1) կարևոր, էական, 2)բա-
տարբերակել. նական, իմաստուն, 3) կարևորու-
ferq II գագաթ, կատար (ծառի). թյուն, էական լինելը, 4) բանակա-
ferqinan տարբերություն, զանա- նություն, իմաստնություն.
զանություն. îerzan II 1) եթե, դեպքում, 2) են-
ferqût բաժանում, անջատում. թադրենք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 137

ferzend 1) երեխա, զավակ, որդի, fezîletdar 1) առաքինի, 2) գոր-


2) ժառանգ. ծունյա, եռանդուն, 3) արժանա-
ferzî կարևորություն, անհրա- պատիվ.
ժեշտություն. fezihet ամոթ, խայտառակություն.
fesad 1) բանսարկու, չարախոս, fîk սուլիչ, շվիկ.
2) նախանձող fîkîn սուլոց, ~ kirin սուլել.
fesadî 1) չարախոսություն, fîq սուլիչ, շվիկ.
բանսարկություն, 2) նախանձ. fîl փիղ.
~ kirin ա) չարախոսել, բ) նա- fîncan բաժակ, գավաթ.
խանձել. fîno գլխարկ.
fesadker 1) բանսարկու, 2) նա- fîrge 1) ուսումնարան, 2) ուսում-
խանձող. նական հաստատություն.
fesahet բաց տարածություն, ըն- fîş սուլոց.
դարձակություն. fîşqe փողրակ, կաշեփոկ.
fesal 1) պատեհ առիթ, 2) շահա- fîte-fît սուլոց, շվշվոց, ~ kirin սու-
վետ դիրք, 3) նախաձեռնություն, լել.
4) չափավորություն. fîtik մատնազարկ, մատի հար-
fesalî 1) հարմարություն, 2) չա- ված.
փավորություն, 3) պատշաճավա- fîyat 1) արժեք, գին, 2) փխբ. ար-
րություն 4) զգուշություն. ժանապատվություն.
fesil 1) հատված, բաժին, մաս, fîzîkî ֆիզիկայի.
2) տարվա եղանակ. fîzîkzan ֆիզիկոս.
fesûlî լոբի. fîzkûltûr մարմանամարզություն.
fetaret դժբախտություն, աղետ. fê նոպա.
fetqoyî քաջ. fîêde քաջություն, ռիսկ.
feware 1) շատրվան, 2) ջրամբար, fêkî 1) միրգ, 2) մրգեր.
ջրավազան. fêl I 1) գործողություն, արարք,
feyrûz փիրուզ, уê ~ փիրուզե. 2) քեր. բայ.
feyz 1) առատություն, 2) ողոր- fêl II 1) ճարպիկ արարք, 2) բան-
մածություն, գթասրտություն, սարկություն, խարդավանք,
3) շռայլություն, 4) օգուտ, շահ. 3) հնարանք, աճպարարություն.
feyzdar 1) առատ, 2) շռայլ. fêlbaz 1) խաբեբա, աճպարար,
fezîlet 1) բարեգործ, բարերար, 2) խարդախ, գործարար.
2) արժանապատվություն, 3) վաս- fêlbazî խարդախություն, խա-
տակ, 4) կատարելություն. բեություն.
138 Քրդերեն-հայերեն բառարան

fêldar խորամանկ, ճարպիկ. filûq փոքր առագաստանավ.


fêldarî խորամանկություն, ճարպ- finc I 1) ռունգ, 2) ռունգներ.
կություն. finc II 1) խաբեություն, սուտ,
fêr I 1) վազք, 2) փախուստ. 2) խորամանկություն, ճարպկու-
fêr II 1) խելամիտ, ուշիմ, 2) գոր- թյուն.
ծունյա, ~ bûn սովորել, ~ kirin սո- find I 1) մոմ, 2) կանթեղ, ջահ.
վորեցնել. find II 1) ունայնություն, 2) անցո-
fêris 1) հերոս, քաջարի (մարդ) ղիկություն.
2) հսկա. findeq պնդուկ, մանր ընկույզ.
fêrisî հերոսություն, քաջություն. finyaz ճարպկություն.
fêz վերևում. fir I կում, ումպ.
fêzar բողոք. fir II թռիչք, սլացք, ~ kirin թռչել,
fihêt ամոթ, խայտառակություն. սլանալ.
fiẍan ողբ, լաց, վայնասուն. firar փախստական, դասալիք.
fikar 1) խորհրդածում, մտորում, firarî փախուստ, դասալիքու-
2) անուրջ, երազանք, 3) հոգածու- թյուն.
թյուն, հոգսեր, 3) երկչոտություն, firavîn 1) ճաշ, 2) հետճաշիկ.
վախ. firawan 1) ընդարձակ, լայնածա-
fikir I 1) միտք, խոհ, 2) իմաստ, վալ, 2) բազմաթիվ, 3) լիառատ.
նշանակություն, 3) կարծիք, տե- firawanî 1) ազատ տարածու-
սակետ, 4) անհանգստություն, թյուն, լայնարձակություն, 2) ա-
~ kirin մտածել, խորհել. ռատություն.
fikirdar 1) մտածող, 2) իմաստուն. firçak ատամի խոզանակ.
fikirdarî 1) բանականություն, firçe 1) խոզանակ, 2) վրձին.
2) գիտակցականություն, 3) ի- fire I ընդարձակ, լայնարձակ.
մաստնություն. fire II շատ.
fikirker մտածող. firehî 1) լայնություն, լայնք,
fiqare աղքատ, թշվառ. 2) փխբ. ազատություն.
file հայ, zimanê fila[n] հայերեն, firetî 1) ընդարձակ և ծավալուն
հայոց լեզու. լինելը, 2) փխբ. ազատություն.
fileh հողագործ. fireyî 1) լայնություն, ազատ տա-
filekî հայերեն, հայոց լեզու. րածություն, 2) փխբ. ազատու-
fileyî հայերեն, հայոց լեզու. թյուն, անկախություն.
filfil բիբար, տաքդեղ. fire’wn 1) լիառատ, 2) բազմաթիվ.
filos պղնձե մանր մետաղադրամ. firî ներքև, ներքևում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 139

firîk I կապ, տրցակ. firset 1) հարմար, պատեհ (ա-


firîk II 1) հոլ, 2) օդափոխիչ. ռիթ), 2) ազատ ժամանակ.
firîw խաբելը, խաբեություն. firşteng դյուրագրգիռ, դյուրա-
firîyazet ճիչ, ողբ, վայնասուն. բորբոք.
firêqet 1) ազատ, անկախ, 2) հան- firştengî դյուրագրգռություն.
գիստ, ապահով, անվտանգ. firtone 1) փոթորիկ, մրրիկ,
firêqetî 1) ազատություն, անկա- 2) փխբ. բախտ, ճակատագիր.
խություն, 2) ապահովություն, ան- fisegur 1) բսբ. անձրևասունկ,
վտանգություն. 2) փխբ. դատարկ մարդ.
firêz 1) բարձունք, 2) վեր, վերև, fisûn կախարդություն, հմայու-
3) բարձրություն, 4) վերելք. թյուն.
firinçî հացթուխ. fisûnger կախարդ.
firinde ինքնաթիռ. fişar ճնշում, սեղմում.
firindegah օդանավակայան. fişek 1) պարկուճ, 2) փամփուշտ.
firindevan օդաչու. fişekdan փամփշտակալ,
firk կում, ումպ. փամփշտագոտի.
firqanet խմբավորում. fişqe I 1) ջրաշիթ, 2) կաշեխողո-
firqas ոստյուն, ցատկ, ~ kirin վակ, կաշեփողրակ.
ցատկել. fişqe II հրթիռ.
firqat անահ, աներկյուղ. fişne բալ.
firqe կուսակցություն. fişna[n] բալենի.
firqeçî կուսակցության անդամ. fitin անհամաձայնություն, տա-
firqet բաժանում, հրաժեշտ. րաձայնություն.
firqî զանազանություն, տարբե- fitlîn 1) շրջադարձ, 2) ոլորան,
րություն, ~ kirin զանազանել, պտույտ.
տարբերել. fitne 1) թշնամություն, 2) խառ-
firman 1) աշխատանք, զբաղ- նակություն, խռովություն, 3) գայ-
վածություն, 2) պարտականու- թակղություն.
թյուն. fitnekar 1) խառնակիչ, խռովա-
firne հացի փուռ. րար, 2) գայթակղիչ.
firneçî հացթուխ. fitret իրական, բանական.
firoke ինքնաթիռ. fitûr ուժասպառություն, հոգնա-
firokevan օդաչու. ծություն.
firoşçî վաճառող. fiyat գին, ~ kirin գնահատել.
firotan վաճառք.
140 Քրդերեն-հայերեն բառարան

fizildûman 1) բուք, ձյունամրրիկ, fortan II շքեղություն, ճոխու-


2) պտտահողմ. թյուն.
fizûl 1) կպչուն, 2) փխբ. աներես. fote 1) մահ, վախճան,
fola որակ. 2) կորուստ.
folk նավ. fûgas ականառումբ, ֆուգաս.
forq անառակ, անբարոյական. fûr շտապողականություն,
fort I 1) շքեղություն, ճոխություն, փութկոտություն.
2) ինքնագովություն, պարծենկո- fûre-fûr 1) փչելը, 2) շունչ,
տություն. 3) մոլեգնելը, փոթորկելը (ջրի,
fort II 1) գազան, 2) փխբ. չարա- քամու), 4) փխբ. լարված պայ-
գործ. քար.
fort III 1) վիրավորանք, 2) հան- fûrî 1) արագություն, 2) շտապո-
դիմանություն, կշտամբանք. ղականություն.
fortan I իրարանցում, խառնա- fûtan խորամանկություն, նեն-
շփոթ. գություն, խարդախություն.

G
ga եզ, ցուլ. gal : ~ dan ա) կարգի բերել,
gaajo եզներ քշող, եզնապան. բ) շինել, կառուցել, կարգի (շար-
gac I ուժ, հզորություն, կարողու- քի) մեջ մտցնել, գ) նախանշել,
թյուն, զորեղություն. սահմանել, որոշել, դ) հրամայել,
gac II 1) կիր, գաջ, 2) ծեփ, հրաման տալ.
սվաղ. gale-gal աշխույժ զրույց, խոսակ-
gacot: ~ kirdin հերկել, վարել. ցություն.
gadoş 1) կովկիթ, 2) կթվորուհի. galegotek դատարկախոսություն,
gak իբրև թե, որպես թե. շաղակրատություն, շատախոսու-
gakûvî եղջերու (արուն), եղնիկ թյուն.
(էգը). galegurt աղմուկ, ժխոր, իրարան-
gakûvîdar եղջերվաբույծ, եղջեր- ցում, շփոթ, եռուզեռ.
վապահ. galgalo ցորենի տեսակ.
gakûvîdarî եղջերվաբուծություն. galoş կրկնակոշիկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 141

galte 1) կատակ, զավեշտ, զվար- gav II ժամանակ, պահ.


ճախոսություն, 2) սրախոսու- gava 1) երբ, 2) այն ժամանակ.
թյուն, սուր արտահայտություն, gavan խոշոր եղջերավոր
3) ծիծաղաշարժ, ծիծաղելի, անասուններ արածեցնող հո-
~ kirin կատակել. վիվ.
galtecar զվարճախոս, կատակա- gavantî հովվություն, խոշոր եղ-
խոս. ջերավոր անասուններ պահող
gamboẍ ավերակներ, փլատակ- հովվի զբաղմունք, ~ kirin հովվու-
ներ. թյուն անել.
gamezîn հեծելասարք, լծասարք. gavdirêj մեծ քայլերով գնացող,
gamêş գոմեշ, գոմշացուլ. ~ а mê ընթացող.
մատակ, գոմշակով. gavekê 1) մի որոշ ժամանակ,
gamirî 1) խոշոր եղջերավոր կեն- 2) քիչ ժամանակ.
դանիների անկում, համաճարակ, gavgiran դանդաղաշարժ, դժվա-
2) մարդ, որի խոշոր եղջերավոր րաշարժ, ոչ ճարպիկ, դանդաղ-
կենդանիները սատկել են համա- կոտ.
ճարակից. gavgiranî դանդաղաշարժություն,
gancor 1) արմատախիլ եղած ծանրաշարժ լինելը.
կոճղ, 2) կոճղ, քոթուկ. gavvêj որոճում, որոճք.
garan խոշոր եղջերավոր անա- gawir 1) ոչ մուսուլմանական
սունների նախիր. հավատքի մարդ, ոչ մահմեդա-
garis 1) եգիպտացորեն, սիմինդր, կան, 2) հավատուրաց, ուրացող,
2) կորեկ, уê ~ եգիպտացորենի, 3) ոչ մուսուլմանական կրոն,
nаnе ~ եգիպտացորենի հաց. 4) անհավատ, պիղծ, անօրեն.
garnîzon կայազոր. yê ~ ê կայա- gaz I մարմաշ, շղարշ (բարակ
զորական, կայազորային, eskerên գործվածք).
~ ê կայազորի (զորքեր). gaz II գազ (երկարության չափի
garson ծառա, սպասավոր. միավոր, որ հավասար է երեք
gasin ակոս. ~ kirin, ~ kişandin ֆունտի).
ակոսներ անել, ակոսել. gaz III քիմ. 1) գազ. yê ~ ê գազի,
gastîn գոմ, փարախ. գազային
gaşeberd քարափ, ապառաժ. gaze-gaz կանչ, կոչ.
gav I քայլ. ~ bi ~ ա) քայլ առ քայլ, gazî I 1) կանչ, կոչ, 2) կանչելը,
բ) անընդհատ, գ) մեկը մյուսի հրավիրելը, 3) կանչ (օգնության),
հետևից. ~ dan, ~ kirin քայլել. 4) ճիչ, աղաղակ, գոռոց, բղավոց.
142 Քրդերեն-հայերեն բառարան

gazî II նահատակված (հանուն gel II 1) խումբ, բազմություն,


հավատի). ամբոխ, 2) ժողովուրդ.
gazêt լրագիր, թերթ, уê ~ ê gela տերև, սաղարթ.
լրագրային, լրագրի, թերթի. gelaş թափառաշրջիկ, շրջմոլիկ.
gazindar բողոքող, գանգատվող, gelavêj ճառագայթ, շող, ճա-
բողոքավոր. ճանչ.
gazinde բողոք, գանգատ. gele 1) վեճ, վիճաբանություն,
gazindok 1) գանգատավոր, բո- 2) հայհոյանք, ~ kirin ա) վիճել,
ղոքատու հայցվոր, հայցատեր, բ) հայհոյել.
2) դատավոր. gelek 1) շատ, չափազանց շատ,
gazir: ~ kirdin 1) սպիտակ ներ- 2) հույժ, սաստիկ, ուժգին, 3) ան-
կել, սպիտակեցնել, 2) սպիտակել, համեմատ, շատ ավելի, բավակա-
ճերմակել. նաչափ, զգալիորեն, 3) երկար,
geboz 1) կիրճ, կապան, լեռնաձոր, երկար ժամանակ.
2) ձորակ, հեղեղատ, խանդակ. gelî I հե յ, էհե յ, է յ դուք
gede 1) ողորմելի, խեղճ, թշվառ, (դիմում, բացականչություն).
2) թափառաշրջիկ, շրջմոլիկ, փո- gelî II 1) կիրճ, կապան, լեռնա-
ղոցային տղա, 3) ազնվական ծա- ձոր, լեռնաձոր, ձորակ, հեղեղատ,
գում չունեցող, 4) ծառա, սպասա- 2) ըմպան, կոկորդ, բուկ.
վոր. gelîltang 1) նեղ կիրճ, 2) նեղ ան-
gede-gûde հվքկ. 1) թափառա- ցում.
շրջիկներ, 2) փողոցային տղաներ. gelveşîn 1) մաքուր, խնամված
gedek գոմշուկ, գոմշաձագ. (ձի), 2) ձիու քերոց, քերիչ, թիմա-
gedûk 1) ապարանք, պալատ, րելու խոզանակ.
2) կալվածք. gem I սանձ, երասան.
gef 1) սպառնալիք, վտանգ, սար- gem II հոր, փոս.
սափեցնելը, ահաբեկելը. gemal 1) արու, որձ, վարուժան,
geh ժամանակ. 2) արու շուն.
geh-geh երբեմն, ժամանակ առ gemar 1) աղբ, կեղտ, 2) գոմաղբ,
ժամանակ, մերթ ընդ մերթ. թրիք, կու, 3) լվացքաջուր, կեղտա-
gehînek կայարան. ջուր, 4) աղտեղություն, կեղտո-
gej 1) ժամանակ, տարվա եղա- տություն.
նակ, 2) սեզոն, ժամանակ, ժամա- gemaro շրջապատում, շրջա-
նակաշրջան. փակում, օղակում, պաշարում.
gel I: di ~ միասին, համատեղ. ~ kirin շրջապատել, պաշարել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 143

gemarok 1) ոչ մաքրասեր, փնթի, gend 1) վատ, 2) աղտոտ,


2) ցեխոտ, տղմոտ, աղտոտ, կեղտոտ,
3) կեղտոտ, փնթի, թափթփված gendeje 1) վատ, գարշելի, զզվելի,
(մարդ). պիղծ, 2) գարշահոտ, ժանտահոտ.
gemarçkî անմաքրասիրություն, gend-gemar 1) կեղտոտ, աղտոտ,
փնթիություն. 2) գարշահոտ, ժանտահոտ,
geme 1) զվարճացում, զվարճաց- 3) աղբ, 4) ցեխ, տիղմ աղտ,
նելը, ուրախացնելը, 2) խաղ, խա- 5) գարշահոտություն, ժանտա-
ղալը, զվարճախաղ, մրցախաղ, հոտություն.
3) մրցում, մրցություն. gene տիզ, մամուկ, gena texte
gemî 1) նավ, շոգենավ, 2) մա- փայտոջիլ, մլակ.
կույկ, նավակ, 3) հվքկ. տորմիղ, gengaz I թեթև, պարզ.
նավատորմ. gengaz II աղաղակ, ճիչ, գոռոց.
gemîçî ծովային, նավաստի. gengez գենգեզ (փշոտ բույս՝ եր-
gemîsaz նավագործ, նավաշինա- կար ցողունով և դեղին ծաղիկնե-
րար. րով).
gemîsazî նավաշինություն, уê ~ genî 1) գարշահոտ, ժանտահոտ,
նավաշինական. 2) հոտած, նեխած, 3) գարշահո-
gemîstan նավահանգիստ, նավա- տություն, ժանտահոտություն,
մատույց. 2) փտած, նեխած (բան), փտածու-
gemîvan 1) նավավար, նավա- թյուն, նեխածություն, նեխուկ.
տար, 2) նավաստի. genim ցորեն. yê ~ ցորենի, nаnе
genc I վեճ, վիճաբանություն, ~ ցորենի հաց.
2) կռիվ, տուրուդմբոց, ծեծկռտուք, genimeşamî եգիպտացորեն, սի-
3) պայքար, մարտ, կռիվ, 4) պա- մինդր.
տերազմ. gep 1) այտ, 2) բերան, բերանի
genc II 1) գանձ, 2) գանձատուն, խորշ, 3) բառ, խոսք.
գանձարան. gepek 1) փոքր կտոր, պատառիկ,
genc III 1) երիտասարդ, պատա- մաս, 2) կում, ումպ.
նի, 2) փխբ. անփորձ, անտեղյակ. ger I 1) շրջան, շրջանագիծ,
gencî 1) երիտասարդություն, 2) շրջակայք, մերձակայք, 3) ուղե-
պատանեկություն, 2) փխբ. ան- ծիր, 4) հրապարակ, մրցարան,
փորձություն, անտեղյակություն. խաղասպարեզ, հրապարակ
gencîne 1) գանձ, 2) գանձատուն, (կրկեսի), 5) պտույտ, պտտվելը,
գանձարան. շրջապտույտ, բոլորապտույտ.
144 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ger II 1) հովիտ, լեռնագոգ, gerdenşkestî 1) ընկճված, ճնշված,


2) ձորակ. հուսահատ, 2) ենթակա, հպա-
ger III 1) անհանգստություն, տակ, ստորադաս.
հոգս, 2) վիշտ, կսկիծ. gerdenzer գեղեցիկ վիզ ունեցող.
gera այծյամ, վայրի այծ. gerdoş պտտ(վ)ելը.
gerano թափառական, աստան- gerdûn 1) երկնակամար, 2) փխբ.
դական. բախտ, ճակատագիր, 3) աշխարհ,
gerav I գրավ, կանխավճար. տիեզերք.
gerav II 1) մեծ, խոշոր, 2) պար- gerdûş քայլելը, զբոսնելը.
թև, հաղթանդամ. gerek I անհրաժեշտ է, հարկա-
gerav III 1) ջրամբար, ջրավա- վոր է, պետք է.
զան, 2) ջրապտույտ, հորձա- gerek II քառորդ (տարվա, ժամի,
նուտ. լուսնի).
gerd 1) մեծ, խոշոր, 2) հաղթան- gerek III շրջան, մարզ.
դամ, մարմնեղ (մարդ), 3) փխբ. gerek IV մի պտույտը (անիվի).
մեծ մարդ. gerekî անհրաժեշտություն.
gerdan 1) շրջմոլիկ, թափառա- gerger 1) պտտվող, շրջվող,
շրջիկ, 2) աղքատ. 2) գալարուն, ոլորապտույտ,
gerden 1) վիզ, պարանոց, 2) կո- 3) շրջապտույտ, 4) գալար,
կորդ, ըմպան. պտույտ, ոլորք.
gerdenazadî ազատ, անկախ, gerî 1) քոսի, քոսային, գոնջոտ,
ինքնուրույն. 2) ոջլոտ.
gerdengaz բարակ վիզ ունեցող. gerîde 1) թափառող, 2) թափա-
gerdenherîr կարապի վիզ ունե- ռաշրջիկ.
ցող. gerînende վարիչ, կառավարիչ.
gerdenxwer 1) վիզը թեքած՝ գլու- gerînendkar կառավարիչ, տնօ-
խը խոնարհել, 2) փխբ. ճնշված, րեն.
ընկճված. gerînendkarî կառավարելը, ղե-
gerdenî 1) մանյակ, 2) շղթա (պա- կավարելը.
րանոցի), 3) վզակապ, վզնոց. gerînok 1) զվարճասեր, խրախ-
gerdenkêş անհնազանդ, համառ, ճասեր, 2) շրջմոլիկ, 3) քոչվոր,
կամակոր. վաչկատուն,
gerdenkêşî համառություն, քմա- gerîyayî փորձառու, բանիմաց.
հաճություն. gerker անհանգիստ, հոգսաշատ,
gerdenşebab քնքուշ վիզ ունեցող. բազմահոգ (մարդ).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 145

germ 1) տաք, թեժ, շոգ, տոթ, gerok 1) անբան-անգործ, խրախ-


տապ, ~ kirin տաքացնել, ջեր- ճասեր, 2) թափռող, շրջող, 3) ճա-
մացնել, xwe ~ kirin տաքանալ, նապարհորդող, 2) քոչվոր, վաչ-
ջերմանալ, 2) տաքություն, ջեր- կատուն.
մություն. gerow կոկորդ.
germana տաքությունից, ջեր- gestî կծած, խայթած.
մությունից, տաքության հետևան- geş I 1) ծաղկուն, փթթուն, 2) գե-
քով. ղեցիկ, վայելուչ, 3) հաճելի, 4) ու-
germav 1) տաք աղբյուր, 2) տաք րախ, զվարթ, 5)շողացող, փայլող,
ջուր, 3) բաղնիք. 6) ուժեղացող, զորացող, 2) ծաղ-
germave բաղնիք. կելը, փթթելը.
germe-germ 1) տաք վիճակով, geş II երթ, ընթացք.
ձևով, 2) փխբ. տաք-տաք, բորբոք- geşe 1) բավականություն, հա-
ված, վայրկենապես, անմիջապես. ճույք, 2) զմայլանք, հիացմունք.
germesûk աշխույժ, աղմկոտ geşî 1) ծաղկելը, փթթելը, 2) կեն-
շուկա. սունակություն, 3) դեմքի հաճելի
germ-germistan տրոպիկական գույն, 4) գեղեցկություն, նրբագե-
տաք երկրներ. ղություն, 5) ուրախություն,
germî 1) տաքություն, ջերմու- խնդություն.
թյուն. տապ, տոթ, շոգ. բարձր ջեր- geşînî ծաղկելը, փթթելը.
մաստիճան, 2) փխբ. տաքարյուն- geşt 1) քայլելը, գնալը, շրջելը,
ություն, կրքոտություն, խանդա- 2) զբոսանք, 3) պտտվելը, ~ bûn
վառություն. ա) քայլել, գնալ, շրջել, բ) պտտվել.
germîyan 1) քոչավայր (ամառա- geşt û galî 1) հողագործություն,
յին), 2) ամառանոց, 3) տաք երկիր. երկրագործությամբ զբաղվելը, ~
germik 1) տաք վայր, 2) ջերմոց, kirin զբաղվել հողագործությամբ,
3) տաք աղբյուր, 4) բաղնիք. գյուղատնտեսությամբ, yê ~ [yê ]
germistan 1) տաք երկիր, ագրարային, գյուղատնտեսական.
2) տապ, խիստ շոգ. gever I սատկած, մեռած.
germoke ջեռակ. gever II առանց գլխարկի.
germosarî զով, զովաշունչ. gevez 1) կարմիր, 2) ծիրանա-
germotankî գոլ, գաղջ. գույն, 2) կանացի գլխաշոր.
germpîv ջերմաչափ. geveze 1) անպետք, փչացած,
gernas 1) հսկա, դյուցազուն, 2) բանսարկու, խառնակիչ.
2) հերոս. gevezek բանսարկու, չարախոս.
146 Քրդերեն-հայերեն բառարան

geveztî բամբասանք, զրպարտու- gewrotankî 1) գորշավուն, 2) կոր-


թյուն. յակավոր, բշտիկավոր, 3) պեպե-
gevir քարե մեծաբեկոր. նավոր.
gevşek թուլացած, ուժասպառ, ~ gewrû 1) ըմպան, կոկորդ, 2) վզիկ,
bûn թուլանալ. ~ kirin թուլացնել. բերան (անոթի), 3) նեղ անցում.
gewad 1) կավատ, միջնորդ, gewşek խաչմերուկ, քառուղի.
2) սրիկա, ստոր. gez խայթոց, կծելը. ~kirin կծել,
gewadî կավատություն, միջնոր- խայթել.
դություն. gezek 1) խայթող, կծող, 2) խայ-
gewc հիմար, տխմար. թածի կամ կծածի հետք.
gewde 1) հսկայական, վիթխարի gezgezk եղինջ.
(կազմվածք), 2) բարձրահասակ, gezgezok կծող, խայթող.
պարթև. gezîze ձնծաղիկ.
gewend գնչու. gezme 1) գիշերային պահակ,
gewher I 1) մարգարիտ, 2) թան- 2) պարեկ, պահակախումբ.
կարժեք զարդ, 3)թանկարժեք քար, gezo 1) կոկոսի հյութ, 2) մուրաբա.
4) գանձ, 5) փխբ. գեղեցկուհի. gî բոլորը, ամբողջը.
gewher II կերպար, տեսք. gîgant հսկա, աժդահա, [уê] ~
gewlaz 1) ծաղկաշղթա, պսակ, հսկայական, վիթխարի, ահռելի.
2) կապ, շարուկ (խնձորի, տանձի gîha 1) խոտ, 2) կանաչ բուսակա-
և այլն). նություն, 3) խար, չոր խոտ,
gewr I 1) գորշաթույր, գորշակա- 4) բույս.
պույտ, 2) խայտաբղետ, երփնե- gîhaçandin խոտհարք, խոտ-
րանգ, 3) լուսավոր, պայծառ. հունձ.
gewr II գեղեցկուհի. gîhaçîn հնձվոր.
gewr III անմաշակ, խոպան հո- gîhaçinîn խոտհարք, խոտհունձ.
ղեր. gîhanas բուսաբան.
gewre մեծ, խոշոր. gîhanasî բուսաբանություն
gewreyî 1) հոծ, վիթխարի լինելը, gîhanîşk խար, չոր խոտ.
2) մեծություն, ծավալ. gîlaz 1) թուք, 2) լորձ.
gewr-gewrokî գորշավուն. gîmin հիմն.
gewrik I 1) կորյակներ, բշտեր, gîr 1) կպչուն, մածուցիկ, 2) կառ-
2) պեպեններ, 3) ճաղատություն, չուն, բռնունակ.
4) թեփ (գլխամաշկի). gîre 1) բռնակ, կանթ, 2) ամրակ,
gewrik II գեղեցկուհի. 3) սեղմակ, մամլակ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 147

gîredestî 1) ստորադաս, երթակա, gêjger 1) պարտված, խոցված,


հպատակ, 2) արբանյակ (մոլորա- 2) գիժ, խելագար, 3) հիմար,
կի). 4) գլխապտույտ, 5) խենթություն,
gîro գոտեմարտ, ընդհարում, 6) հիմարություն.
բախում. gêjgerîng 1) գլխապտույտ,
gîrode գերեվարված, գերի. 2) ջրապտույտ, kеtin ~ ê ա) գլխա-
gîr û girift 1) դժվարությամբ, հա- պտույտ զգալ, բ) ջրապտույտի
զիվ, 2) դժվարին կացություն. մեջ ընկնել.
gîsin խոփ, խոփիկ. gêjgerok 1) պարտված, խոցված,
gîsk մի տարեկան ուլ. շփոթված, 2) շփոթվածություն,
gîştî նավ. 3) գլխապտույտ, 4) ջրապտույտ.
gîtî աշխարհ, տիեզերք. gêjgerokî 1) գլխապտույտ,
gîyan 1) հոգի, 2) մարմին. 2) զարմանք, շփոթվածություն,
gîyandar շնչավոր. 3) պարտված, խոցված, շփոթված.
gîyaneda ողջ, կենդանի. gêjî 1) շփոթվածություն, 2) խեն-
gîyanela հանկարծակի մահ, թություն, խելագարություն,
վախճան. 3) գլխապտույտ, 4) անգիտակից
gîyanewer 1) հոգեկան, 2) հո- վիճակ.
գևոր. gêjtî 1) շփոթվածություն, զար-
gîyanî հոգեկան. մանք, 2) խելագարություն, 3) ան-
gîzme հվքկ. կոշիկներ, երկարա- գիտակից վիճակ, 4) գլխա-
ճիտ կոշիկներ. պտույտ.
gê բերքահավաք. gêl I եղանակ, միջոց, կերպ.
gêdûk 1) կիրճ, ձոր, 2) լեռնանցք. gêl II հիմար, տխմար.
gêhan 1) աշխարհ, տիեզերք. yê ~ gêl III ժողովուրդ.
ê տիեզերական. gêlas սառնամանիք, խիստ ցուրտ.
gêj 1) պարտված, 2) շփոթված, gêlaz 1) բալ, կեռաս, 2) dara ~а[n]
զարմացած, 2) խելագարված, բալենի, կեռասենի.
ցնորված, 3) գիտակցությունը gêleh 1) դատ, դատարան, 2) դա-
կորցրած. տաստան, պատիժ.
gêjav հորձանուտ, ջրապտույտ. gênêral գեներալ.
gêjbûn 1) շշմածություն, շփոթ- gêografî աշխարհագրություն, yê
վածություն, 2) խելագարություն, ~ [yê] աշխարհագրական.
բանականության մթագնելը, gêometrî երկրաչափություն, yê ~
3) գիտակցության կորուստ. [yê] երկրաչափական.
148 Քրդերեն-հայերեն բառարան

gêre կալսելը, կալսում. ~ kirin gilavî 1) ղեկավար, 2) նահանգա-


կալսել. պետ, 3) գլխավոր.
gêrîk մրջյուն. gile 1) բացակայությամբ եղած
gêrmanî գերմանացի. yê ~ գերմա- գանգատ, բողոք, 2) չարախոսու-
նական. zimanê ~ գերմաներեն. թյուն, բամբասանք.
gêş ռազմ. ջոկատ. gileyî դժգոհություն, գանգատ,
gêzî 1) ջրուռի, 2) ավել, ցախավել. բողոք.
gêzîkirin 1) ավլելը, 2) մաքրելը, gilî 1) բառ, խոսք, 2) խոսակցու-
սրբելը (ավելով). թյուն, 3) պատմություն, զրույց.
gêzmîş : ~ bûn 1) զբոսնել, ման gilîbêj պատմող, ասացող.
գալ, 2) մոտենալ, մոտ գալ. gilîgotin 1) պատմելը, պատմու-
gêzmîşbûn 1) զբոսանք, 2) մոտե- թյուն, պատմվածք, 2) զրույց, խո-
ցում, մոտենալը. սակցություն.
gihanek 1) միցնող, կապող, gilîvan 1) պատմող, ասող, 2) դա-
2) քերկ. շաղկապ. տավոր.
gihar հոր, փոս. gilêne I ուժեղ ցավ.
glhîştî 1) հասած (ինչ-որ բանի), gilêne II 1) ակնաբիբ, 2) եղջերա-
2) հասունացած, մեծացած. թաղանթ (աչքի).
gihîya 1) խոտ, 2) չոր խոտ. gillê 1) գոյացություն, ուռուցք,
gij I հարձակում, հարձակվելը. 2) ելունդ, պալար.
gij II : ~ bûn ցցվել, ցից-ցից gilmitk 1) գուղձ, հողակոշտ,
կանգնել, բիզ-բիզ կանգնել, 2) մոխիր, փոշի, հող.
փշաքաղվել. gilole 1) գունդ, գնդակ, 2) կծիկ,
gij III 1) գանգրահեր, 2) դուրս 3) միջուկ, 4) գլանափաթեթ.
պրծած, ցցված. ~ bûn բիզ-բիզ gilûl յուղոտ, ճարպոտ.
կանգնել gime-gim 1) աղմուկ, որոտ,
gijî հվքկ. 1) գզգզված, ճճված մա- դղրդյուն, 2) դղրդալը, թնդալը,
զեր, 2) ստև, ցցամազ. որոտալը.
gijnîj հորդառատ անձրև. gimîn ամպրոպ, որոտ.
gil I 1) կավ, 2) հող, գետին, բնա- gincî կենդանու պոչից կախված
հող, 3) փոշի, մոխիր. սառած գոմաղբ.
gil II աչքի հիվանդություն. gincirokî ցնցոտիներ հագած.
gilav անմաքուր, կեղտոտ, փնթի. gincorî կտրատված, պատա-
gilavdûn տրեզ, երիզ, եզրաքուղ, ռոտված, ծվեն-ծվեն եղած.
եզրաշերտ. gindor դդում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 149

gine-gin 1) թնկթնկալը, նվնվալը, girav II 1) բլուր, թումբ, բարձ-


2) փնթփնթալը, մռթմռթալը, րություն, 2) կղզի.
3) ռնգախոսություն, խոնթոնթ խո- girbêj մաղ.
սելը. gird I 1) կույտ, շեղջ, 2) բլուր,
ginginokî ռնգախոս, խոնթխոնթ թումբ, 3) կուտակվելը, կիտվելը.
խոսող. gird II շրջան.
gir I 1) մեծ, խոշոր, 2) մարմնեղ, girde խոշոր.
հաղթանդամ. giregir հվքկ. 1) անվանի, ճանաչ-
gir II բարձրություն, թումբ, բլուր. ված, նշանավոր մարդիկ, 2) ավա-
gir III 1) քոս, քոր, գրգռվածու- գանի, բարձր դաս, ազնվատոհ-
թյուն, 2) փխբ. կիրք, սեր. միկներ, 3) հայտնի, նշանավոր.
gir IV բոց, հուր. gire-gir աղմուկ, որոտ, դղրդյուն.
girafîk գծագիր. girfan գրպան.
girafîki գծանկարչական. girgîn I խոշոր (կենդանի).
giram գրամ. girgîn II դյուրագրգիռ, դյուրա-
giramar քերականություն. բորբոք, տաքարյուն.
giramatîka քերականություն, yê ~ girgirok 1) դղրդացող, որոտա-
քերականական. ցող. 2) սայլակ.
giramatîkî քերականական, [bi] ~ girî լաց լինելը, արտասվելը,
քերականորեն. girînok 1) լալկան, նվան, 2) լա-
giran 1) ծանր, ծանրակշիռ, ցող, մղկտացող.
2) դժվար, 3) խոշոր, մեծ, 4) հղի, girîp գրիպ. ~ ê ketin գրիպով
5) թանկ, արժեքավոր. հիվանդանալ.
giranbiha թանկարժեք. girîdeng հեկեկոց, հեծկլտանք,
girancan 1) ծանրաքաշ, 2) ծան- ողբ, կոծ.
րաշարժ. girînok լացկան.
giranesil ազնվական ծագում girê 1) հանգույց, ժապավենա-
ունեցող. կապ, 2) կապ, տրցակ, 3) կծիկ,
giranî 1) ծանրություն, քաշ, 4) ելունդ, ուռուցք.
2) դժվարություն, 3) հոծ, վիթխա- girêbend 1) ժապավեն, 3) կաշե-
րի լինելը, 4) հղիություն, 5) թան- փոկ, 2) կապանք 4) շղթաներ.
կություն. girêdanî կապ, շաղկապ.
girar թանով և ձավարով պատ- girêdayî 1) կապված, փաթաթ-
րաստված ապուր. ված, 2) փխբ. անբաժանելի, ան-
girav I բանտարկյալ, կալանավոր. քակտելի.
150 Քրդերեն-հայերեն բառարան

girêjene ծխնի (դռան). gir û gal 1) թոթովախոս, 2) շա-


girêk 1) կապ, հանգույց, 2) քերկ. տախոս, շաղակրատ.
շաղկապ. girwe չեչոտ, ծաղկատար.
girêv 1) գրավ, կանխավճար, gişan ամբողջը, բոլորը.
2) գրազ, 3) խաղագումար. gişk 1) ամբողջը, 2) ամբողջովին,
girift փորկապ, փորկապություն. ամբողջությամբ.
giriftar 1) գերի, 2) փխբ. սիրա- giva 1) ասես, կարծես, իբրև թե,
հարված. 2) արտաքուստ.
girik I հվքկ. կլոր, բոլորակ givir 1) բտած, գիրուկ, պարարտ,
կտորներ (խմորի). 2) ամուր, ուժեղ.
girik II 1) բլրակ, թումբ, 2) բարձ- givirdar անկենդան, մահա-
րություն. ցած.
girin խոշոր, մեծ, givirdarî անկենդանություն.
girinc կոպիտ, անտաշ. givrik 1) խոշոր, մեծ, 2) բարձրա-
giring 1) էական, կարևոր, հասակ, պարթև, 3) չափահաս,
2) փքուն, վերամբարձ. ամուսնացած.
giringî 1) կարևորություն, givzdank մատանի.
2) փքունություն, ճոռոմություն. givzonik տատասկափուշ, ուղ-
girj 1) խոժոռ, մռայլ, բարկացած, տափուշ.
2) անզիջող, համառ (մարդ). giwêzing ոտքի կոճ, կոճիկ.
girje 1) բարկացած, զայրացած, gize-giz 1) ճիչ, կաղկանձ,
2) զայրացկոտ. վնգստոց, 2) աղմուկ (քամու).
girme-girm ամպրոպ, որոտ, gizî խաբեբա, սրիկա.
դղրդյուն. gizîk կծիկ (թելի).
girmîn աղմուկ, դղրդյուն, թնդյուն. gizêr գազար, ստեպղին.
girs մեծ, խոշոր. gizing արշալույս, լուսաբաց.
girsî 1) զանգվածային, վիթխարի go 1) գունդ, գնդակ, 2) կծիկ.
լինելը, 2) մեծություն, 3) վեհու- gocan ձեռնափայտ, գավազան,
թյուն, վսեմություն. ցուպ.
girstir դյուցազուն, հսկա. gog հոկեյ.
girtî 1) կալանավորված, ձերբա- gogird ծծումբ.
կալված, 2) կալանավոր, բան- gol I 1) լիճ, 2) ջրափոս.
տարկյալ. gol II 1) արու շուն, 2) արու.
girtîxane բանտ. golik հորթ.
girû խումբ, ջոկատ. golikvan հովիվ, նախրապան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 151

golşen 1) ծաղկող, փթթող, gosirmat 1) տարօրինակ, զար-


2) ծաղկանոց, ծաղկաթումբ. մանալի, 2) ծիծաղելի, 3) հիմար.
gom I գոմ, փարախ. gosirmatî 1) տարօրինակություն,
gom II հորձանուտ. 2) հիմարություն, 3) ամոթ, խայ-
gon 1) կերպար, տեսք, 2) գույն, տառակություն.
նրբերանգ. goşe 1) անկյուն, 2) անկյունի ուղ-
gonçal 1) փոս, 2) խրամատ. ղությունը, կողմը, 3) ռազմ. թև,
gopal 1) դագանակ, մահակ, 2) գա- կողմ.
վազան, փայտ, 3) լախտ, մական. goşt միս.
gopke բողբոջ, ընձյուղ. goştav 1) մսի արգանակ, 2) մսով
gor I 1) որսի միս, 2) որսորդու- ապուր.
թյուն. goştfiroş մսագործ.
gor II 1) գերեզման, դամբարան, goştxwer մսակեր.
շիրիմ, 2) անդրշիրիմյան կյանք. goştîn 1) մսեղ, գեր, հաստ,
gor III համաձայնությւոն, հնա- 2) մսային, մսից.
զանդություն, խոնարհություն. gotar 1) բառ, խոսք, 2) զեկուցում,
goran 1) անհասկացող, անիրա- 3) դասախոսություն, 4) հռետոր,
զեկ, անտեղյակ, 2) հետամնաց, 5) զեկուցող, 6) դասախոս.
3) անգետ. gotarxane լսարան.
gore գուլպա. gotarvan 1) հռետոր, 2) զեկուցող,
gor-goristan գերեզմանոց, գերեզ- 3) դասախոս.
մանատուն. gotî 1) ասված, արտաբերված,
gorxane գերեզմանոց, գերեզմա- արտահայտած, շարադրած,
նատուն. 2) անվանված, հորջորջված,
gorî I զոհ. 3) խոսող.
gorî II նույնական, հավասար, govek 1) շրջան, շրջանագիծ,
միանման. շրջագիծ, 2) գունդ, 3)փխբ. մրցա-
gorîs բախտ, ճակատագիր. րան, կրկեսի հրապարակ, 4) շա-
gorîsî նավակայմ. ռավիղ, 5) ծավալ.
goristan գերեզմանատուն. govekî շրջան, շրջագիծ.
gorkol 1) գերեզմանափոր, 2) լե- govend 1) շուրջպար, խմբապար,
շերով սնվող թռչուն. 2) շուրջպարի շրջանը.
gornebaş բորենի. govendî պարող, շուրջպարի
gornepişîk հուշկապարիկ, ուր- մասնակից.
վական. goyîj ալոճենի.
152 Քրդերեն-հայերեն բառարան

goyîn 1) ասք, ավանդազրույց, guhbirî II խաբեբայություն,


2) բառ, խոսք, զրույց. խարդախություն.
goz գեղեցկուհի. guhdar 1) ունկնդիր, լսող,
goze մեծ կուժ, սափոր. 2) հնազանդ, 2) աչալուրջ, զգոն,
gozel 1) գեղեցկուհի, 2) գեղեցիկ. ուշադիր.
gozik առաստաղ. guhdarxane լսարան.
granît գրանիտ. guhdarî 1) լսելը, 2) հնազանդ լի-
granîtî գրանիտե. նելը, 3) աչալրջություն, զգոնու-
grîp գրիպ. ~ ê ketin գրիպով թյուն, ուշադրություն.
հիվանդանալ. guhdirêj 1) երկարականջ,
guçke 1) ականջ, 2) ականջներ. 2) փխբ. հիմար, տխմար, 3) էշ.
gudil ճակատին թափված խո- guher 1) մարգարիտ, 2) թանկա-
պոպ. գին զարդ, թանկարժեք իր.
guft û go 1) խոսակցություն, guherbar փոփոխական, փոփոխ-
զրույց, 2) խոսք, խոստում. վող.
guh I 1) ականջ, 2) ականջներ. guherîn 1) մարգարտե, 2) թան-
guh II 1) ելունդ, կարկառ (սարի, կարժեք.
ժայռի), 2) քիթ, ծայր (կոշիկի). guhgiran խուլ, ծանր լսող.
guhan կուրծք (կնոջ). guhgiranî խլություն.
guhanokî 1) ստինքացավ, guhîj բսբ. ձարխոտ, պտեր.
2) ստինքացավով տառապող կին. guhêr 1) անասուններին ներս
guhar ականջօղ. տանելը, ներս քշելը (գոմ կամ
guhastar վերափոխիչ, բարեփո- փարախ), 2) դաշտի այն մասը,
խիչ. որտեղ անասունները կանգ են
guhbel I զգաստ, լարված, ուշա- առնում հանգստանալու.
դիր. guhêrvan 1) փոխանակություն
guhbel II 1) մեծականջ, 2) փխբ. կատարող, 2) վերափոխիչ, բարե-
խոզ. փոխիչ.
guhbelî աչալրջություն, զգոնու- guhmişk աչալուրջ, զգոն.
թյուն. guhpen մեծականջ, լայնականջ.
guhber մեծականջ, լայնականջ. guhsist մեծականջ, լայնականջ.
guhbir I ձանձրալի, տաղտկալի. guhşeytan խխունջ.
guhbir II 1) ականջները կտրած guje-guj աղմուկ (ջրի, քամու).
շուն, 2) փխբ. խաբեբա, խարդախ. gujîn պոռթկում, ուժգնություն
guhbirî I ձանձրալիություն. (քամու).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 153

gul 1) ծաղիկ, 2) վարդ, уê ~ ա) guldan II ծաղկաման.


ծաղկավոր, բ) վարդագույն. guldayî 1) ծաղկուն, փթթուն,
gulak տաճար. 2) փխբ. ծաղկած, փթթած.
gulale վայրի ծաղիկ. gulebax վարդ.
gulalesûrke բսբ. հողմածաղիկ, guleberoje արևածաղիկ.
պուտ, ծափկոտրուկ. gulejen կաժ, կծիկ.
gulan մայիս, yê ~ ê մայիսի, մա- gulesor կարմիր վարդ.
յիսյան. guleş 1) ծաղկուն, փթթուն,
gulaş ըմբշամարտ, կոխ. 2) դեմքի թարմ գույն, 3) փխբ.
gulaşgir ըմբիշ, ըմբշամարտիկ. ուրախ տրամադրություն.
gulaşgirî ըմբշամարտ, մենա- gulfiroş ծաղկավաճառ.
մարտ. gulgeş 1) ծաղկուն, փթթուն,
gulav 1) վարդաջուր, օծանելիք, 2) փխբ. ուրախ, բարձր տրամա-
2) բուրմունք, անուշ բույր. դրություն.
gulavgirî օդեկոլոն, օծանելիք. gulgeşî 1) ծաղկելը, փթթելը,
gulavtûn 1) ոսկեթել կամ արծա- 2) փխբ. ուրախություն, զվար-
թաթել ասեղնագործություն, ճանք, 3) հանդիսություն.
2) երիզ, ժապավենաթել. gulgul : hêsir ~ barandin արցունք
gulbaxan 1) արևածաղիկ, թափել, արտասվել.
2) վարդ, 3) կակաչ. gulgulî 1) գունագեղ, ծաղկավոր,
gulben վարդի թուփ. նախշուն, 2) գունազարդ, ծաղկա-
gulbend 1) ծաղկաշղթա, 2) ծաղ- զարդ (գործվածք, կտոր)
կեպսակ. gulgûnî գունազարդ, գունավոր.
gulberan բսբ. 1) ցախակեռասի, gulî 1) խոպոպ, հյուս, 2) հվքկ.
գայլախաղող, աղվեսախաղող, խոպոպներ, գանգուրներ, հյուսեր,
2) թզենի. 3) փխբ. ճյուղ, ոստ.
gulbiroj արևածաղիկ. gulîdirêj երկար հյուսեր, գան-
gulciwan 1) նորատունկ վարդ, գուրներ ունեցող.
2) ծաղկաբողբոջ. gulîsor ոսկեծամ, ոսկեգանգուր.
gulçen գրք. վարդի նման գեղեցիկ gulîzer ոսկեգանգուր.
դեմքով. gulêlk փղքշ. ծաղկիկ, ծաղկուկ,
gulçîçek ձնծաղիկ. վարդիկ.
guldan I 1) ծաղկելը, փթթելը, gulik 1) փղքշ. ծաղկիկ, վարդիկ,
ծաղիկներ արձակելը, 2) փխբ. 2) հվքկ. ծաղիկներով զարդա-
ծաղկելը, փթթելը, բարգավաճելը. նկար կամ զարդաքանդակ.
154 Քրդերեն-հայերեն բառարան

gulinke ոսկորից պատրաստված gulrengî 1) վարդագույն, 2) ծաղ-


զարդեր. կավոր, 3) գունագեղություն, երփ-
gulistan 1) ծաղկանոց, ծաղկաս- ներանգություն.
տան, 2) վարդանոց, վարդաստան. gulsor կարմիր ծաղիկ.
gulk 1) ծոպավոր ժապավեն, ծո- gulrîx գրք. վարդի նման գեղեցիկ
պերիզ, 2) գնդաձև զարդ, փուփուլ. դեմքով.
gulle 1) արճիճ, կապար, 2) փամ- gulrû գրք. վարդի նման գեղեցիկ
փուշտ, գնդակ, արկ, ռումբ. դեմքով.
gulleagirkirin 1) կրակոց, 2) հրա- gulsor 1) կարմիր ծաղիկ, 2) կար-
ձգություն միր վարդ.
gullekirin 1) կրակոց, 2) գնդակա- gultepe 1) ծաղկաթումբ, 2) ծաղ-
հարելը. կապատ բարձունք.
gulm I կում, ումպ. gulzar ծաղկանոց.
gulm II 1) գոլորշի, շոգի, 2) գո- gum 1) հուսակտուր, հուսախաբ,
լորշիացում. 2) կորած.
gulmast թարմ թթվակաթ. guman 1) հույս, հավատ, 2) կար-
gulmit ճյուղ, ոստ. ծիք, ենթադրություն, 3) խոհ,
gulnar նռնածաղիկ. միտք, 4) կասկած, 5) ցանկու-
gulnaz 1) քնքուշ ծաղիկ, 2) քնքուշ թյուն, փափագ, սպասում.
վարդ. gumbez 1) գմբեթ, 2) կամար,
gulnexwîn վարդ. 3) երկնակամար.
gulok I) կծիկ, կաժ (թելի), gumgum 1) տափակաշիշ,
2) գնդաձև առարկա. 2) սրվակ, 3) ջրաման.
gulolbûn 1) կլորություն, բոլորա- gumgume ամպրոպ, որոտ,
կություն, 2) կոլոլում, կոլոլելը. դղրդյուն.
gulol կլոր, գնդաձև. gumgumk կոնաձև կախազար-
gulover կլոր, գնդաձև. դեր մանյակի վրա.
guloverî կլորություն, գնդաձևու- gumîn 1) որոտ, աղմուկ, թնդյուն,
թյուն. 2)ճայթյուն, ճարճատյուն, շաչյուն.
gulp կում, ումպ. gumik I մատների ծայրերը.
gulpe-gulp կլկլոց, ղլղլոց. gumik II ջուլհակի կամ մանա-
gulperest ծաղիկներ սիրող, ծաղ- ծագործական հաստոց.
կասեր. gumik III 1) կոկոն, 2) փխբ. գրք.
gulperestî սեր ծաղիկների նկատ- այտ(եր).
մամբ. gumikvanî ջուլհակ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 155

gumreh 1) մեծ, խոշոր, վիթխարի, guno : уê ~ այսինչը, այդինչը,


2) ուժեղ, զորեղ. այնինչը.
gumrehî 1) մեծ չափեր, ծավալ, gup-gupî: berf ~ hat փաթիլ-
2) ուժ, հզորություն. փաթիլ ձյուն է գալիս.
gumrî մաքսատուն. gupik I 1) բողբոջ, կոկոն, 2) ծիլ,
gun ամորձի. ընձյուղ, 3) պորտ, 4) գինդ,
gunc կավե կճուճ, թաղար. ականջօղ, 5) մետաղազարդ, բրոշ.
guncîşk ճնճղուկ. gupik II այտ.
guncor 1) ոստ, կոստղ, խիլ, gupik III 1) վերջ, ծայր, 2) ծայրա-
2) կոճղ. պանակ, ծայրակալ. ~ а serê rimê
guncorî ճյուղավոր, կոշտուկա- նիզակի ծայր.
վոր, կոստղավոր. gur I 1) գայլ, 2) փխբ. գազան,
gund գյուղ, ավան, уê ~ գյուղա- 3) փխբ. կատաղի, արյունռուշտ,
կան. գիշատիչ, 4) ագահ, անկշտում,
gundî գյուղացի, уê ~ уа[n] գյու- անհագ.
ղացիական. gur II 1) քոս, 2) գոնջ, կեղ, 3) քոր,
gundîtî 1) գյուղացու զբաղմունքը, մարմաջ, 3) փխբ. կիրք, 4) փխբ.
գործը, ~ kirin զբաղվել գյուղա- գրգռ(վ)ելը, գրգիռ.
ցիական աշխատանքով, 2) հվքկ. gur III 1) ուժեղ, ուժգնացող
գյուղացիություն. (կրակ, քամի, կիրք), 2) արագ,
gundor դդում. սրընթաց, 3) բռնկվող, բոցա-
guneh 1) հանցանք, զանցանք, վառվող.
կրոն. մեղք, 2) հանցագործություն, gur IV 1) վտանգ, սպառնալիք,
3) պատիժ, 4) կարեկցություն, 2) ինքնագոհություն, պարծենկո-
խղճահարություն, 5) ափսոսանք. տություն, ինքնավստահություն.
gunehbar հանցավոր, քրեական. guran 1) գուրան (Իրանի Քեր-
gunehkar 1) հանցավոր, մեղավոր, մանշահի շրջանում և Իրաքի
2) հանցագործ, ոճրագործ. հյուսիս-արևելքում ապրող քուրդ
gunehkarî 1) կրոն. մեղք գործելը, ցեղի անվանում), 2) այդ ցեղի
2) հանցագործություն կատարելը, ներկայացուցիչ.
3) մեղք, զանցանք, 4) մեղապար- guranî I երգ.
տություն, հանցապարտություն. guranî II 1) գուրանական, 2) գու-
gunel եղանակ (տարվա), ժամա- րաներեն, 3) գուրանի ցեղի ներ-
նակ, սեզոն. կայացուցիչ.
gunesmer դժբախտ. guranîbêj երգիչ.
156 Քրդերեն-հայերեն բառարան

guranîbêjî երգեցողություն. gurî I 1) գազանություն, վայրա-


gurc I վրացի, zimanê ~ а[n] վրա- գություն, 2) ագահություն, ընչա-
ցերեն. քաղցություն.
gurc II 1) ճարպիկ, արագաշարժ, gurî II 1) քոսոտ, գոնջոտ, 2) ոջ-
2) հնարամիտ, 3) խիզախ, քաջ. լոտ, 3) քոս, գոնջ, 4) ոջլոտություն.
gurcikî 1) վրացական, 2) վրացե- gurîn I ամպրոպ, որոտ,
րեն. դղրդյուն.
gurçik 1) երիկամ (ներ), 2) սիրտ, gurîn II ջրի առատ հոսք.
3) փափուկ միս, փափկամիս, gurîyatî 1) քոս, գոնջ, 2) քոր,
4) այտ, այտոսկր. մարմաջ, 3) ոջլոտություն.
gurçikhesin 1) արի, քաջասիրտ, gurmîn 1) որոտ, դղրդյուն,
անահ, անվեհեր, աներկյուղ 2) թմբուկի մանրահարվածներ.
(բռց. երկաթե սիրտ ունեցող). gurmik երամակ, ջոկ.
gurd I մարտ, ճակատամարտ. gurperest 1) դաժան, արյունար-
gurd II 1) մահակ, դագանակ, բու, 2) փխբ. գազան (մարդ).
2) մական, լախտ. gurtî 1) գայլի վարքագիծ, բնա-
gurdil 1) խղճահարություն, կա- վորություն, 2) փխբ. գազանու-
րեկցություն, 2) վիշտ, ցավ, դառ- թյուն.
նություն, 3) կռվարարություն. guruh խումբ.
gure-gur I 1) ամպրոպ, որոտ, gurz I 1) խուրձ, 2) կապուկ,
2) դժգոհություն. տրցակ, 3) հակ.
gure-gur II 1) բռնկվելը, բոցավառ- gurz II մահակ, լախտ, մական
վելը, 2) ուժգնացում (քամու, ջրի). (կլոր ծայրերով).
gureke հորթ. gurzavêj 1) զինվոր, մարտիկ,
gureyî 1) արագություն, սրընթա- ռազմիկ, 2) զինված ոստիկան.
ցություն, 2) խելամտություն, հնա- gustîl 1) ամուսնական մատանի,
րամտություն. 2) մատանի.
gur-gur 1) փնթփնթոց, քրթմնջոց, gustîlk մատանի.
2) աղաղակ, գոռգոռոց, 3) աղմուկ guswane տանիքի եզր.
(ջրի, քամու), 4) փնթփնթան, guş 1) վուշ, 2) վուշե թելեր, մա-
դժգոհ. զաթելեր.
gurgure ջրվեժ. guşe-guş 1) փոթորկելը, մոլեգ-
gurgurk 1) չխկչխկան, բոժոժ, նելը, մրրկելը (քամու, ջրի),
2) աղմուկ, աղաղակ, գոռգոռոց, 2) կարկաչյուն, խոխոջյուն (ջրի),
3) որոտ, ամպրոպ, դղրդյուն. 3) սոսափյուն, շրշյուն (խոտի).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 157

guşînî 1) աղմուկ (փոթորկոտ gû աղտ, կեղտ.


քամու, ջրի), 2) կարկաչյուն (ջրի), gûc I ուժ, հզորություն.
3) սոսափյուն (խոտի). gûc II 1) երիզ, եզրազարդ,
guvêj բսբ. եզան լեզու. 2) քղանցք, փեշ.
guwa 1) ակնհայտ, ակներև, gûît 1) բառ, խոսք, 2) խոսակցու-
2) արտաքուստ. թյուն.
guwêj ալոճենի. gûnî թփերով աճող բույս.
guya ասես թե, կարծես թե. gûşî ողկույզ.
guzaf գովերգ, փառաբանու- gûz հունական ընկույզ, dara ~ê
թյուն. ընկուզենի.
guzebane մասերի կտրատած gûzan 1) ածելի, 2) սայր, շեղբ,
թարմ, անալի միս. ~ kirin սափրել.
guzer անցում, անցնելը. gûzek ոտքի կոճ, կոճիկ.

H
ha I 1) ապա, հապա, դե՛, դե՛հ hacib I դռնապան.
(խրախուսանք), 2) ցավի, վշտի, hacib II 1) ծածկոց, 2) վարա-
դառնության արտահայտություն, գույր.
3) ի՞նչ, ինչպե՞ս, ինչպե՞ս թե (հար- haciz խոչընդոտող, արգելքներ
ցում), 4) այո՞, մի՞թե, վա՛հ, չէ մի, հարուցող մարդ.
իսկապե՞ս (զարմանք, հիացում). hadîs պատմություն, պատմվածք,
ha II 1) այսպիսի, այդպիսի, այն- ավանդություն.
պիսի, նույնպիսի, նույն, նման, hadêr ներկա գտնվող անձ,
2) այսպես, այդպես, այնպես. ներկա.
habot թավալելը, լմելը, շուռու- ha-ha I այո՛, այո՛, ահա.՛
մուռ տալը (թաղիքի). ha-ha II մեկ այսպես, մեկ այն-
hacet 1) կարիք, անհրաժեշտու- պես.
թյուն, ha-hanga 1) շտապելով, շնչա-
2) գործիք, հարմարանք, 3) մի- կտուր, շնչասպառ, 2) հազիվհազ,
ջոց, հնար, 4) առիթ, պատրվակ, մի կերպ.
5) պատճառ. haho 1) ճիչ, աղաղակ, գոռոց,
hacetxane գործիքների արհես- ողբ, 2) սպառնալից բղավոց,
տանոց. կշտամբանք.
158 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ha-hû խրախուսանքի, հիացմուն- har I 1) կատաղած, 2) կատաղի,


քի արտահայտություն. դաժան, գազազած, վայրագ,
haxlûl հարսնացու. 3) վայրի, անսանձ, 4) ահեղ, մո-
haj իրազեկություն, մի բանի լեգնած, 5) ուժեղ, զգալի, նշանա-
մասին իմանալը, տեղյակ լինելը. կալից, ~ bûn զայրանալ, ~ kirin
haje շառաչյուն, աղմուկ (ջրի). զայրացնել.
hajxwe զգոն, աչալուրջ. har II շոգ, տաք, կիզիչ.
haka մոտ, ոչ հեռու. hare հնչեղ, զրնգուն.
hakimanî 1) կառավարում, harî կատաղություն, դաժանու-
2) դիկտատուրա. թյուն, վայրագություն.
hala 1) այժմ, հիմա, 2) դեռևս. haris I հողագործ.
halan 1) քաջալերում, հուսա- haris II ագահ, ընչաքաղց, ժլատ.
դրում, մխիթարում, 3) շփոթ, haris III 1) պաշտպանություն,
իրարանցում, խուճապ, 4) խռո- պահակախումբ, 2) պահակային,
վություն, խառնակություն, ժամապահ.
գժտություն, ~ dan քաջալերել, hars 1) հարսնացու, հարս, 2) եղ-
խրախուսել. բոր կին, հարս.
hambal բեռնակիր, բարձիչ harsem ողկույզ (խաղողի).
(բանվոր). hartî 1) կատաղություն, կատա-
hambaltî բեռնակրի, բարձիչի աշ- ղության դրսևորում, 2) դաժանու-
խատանքը. թյուն, վայրագություն.
hamlе գրոհ, հարձակում, ~ kirin hasarî պատ, պարիսպ, ցանկա-
գրոհել, հարձակվել. պատ.
hamûn դաշտավայր, հարթավայր. hased 1) նախանձ, 2) ատելու-
hamûnî 1) դաշտավայրի, հարթա- թյուն.
վայրի, 2) դաշտավայրի բնակիչ. hasedkar նախանձող, նախան-
han I ահա՛, վերցրո՛ւ, վերցրե՛ք. ձոտ.
han II օգնության կանչ. hasê 1) սեղմված, ճնշված,
han III 1) գրգռելը, հրահրելը, 2) դժվարամատչելի, 3) անմատ-
2) քաջալերելը, խրախուսելը, չելի, անմատույց.
3) սադրանք, դրդում, 4) ձայն հա- hasêge արգելք, խոչընդոտ.
նելով քշելը, վազեցնելը, վարելը. ~ kirin արգելել, խոչընդոտել.
hana 1) ժամանակ, շրջան, 2) դա- hasil 1) հվքկ. արտադրանք,
րաշրջան. հվքկ. բերք, 2) արդյունք, հանրա-
hanê վերցրու՛, վերցրե՛ք. գումար, 3) շահ, օգուտ, եկամուտ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 159

hasilet 1) արտադրության ար- haşîtperes ազատության ջատա-


տադրանքների ամբողջություն, գով, պաշտպան.
2) առատություն, լիություն, ար- haşê լուսանցք (գրքի).
տադրանքի ավելցուկ, 3) մթերք- hatin-çûyîn 1) այցելություն, այց,
ների, ապրանքների արտադրու- 2) քայլելը, շրջելը, ման գալը,
թյուն (օր.՝ կաշվի). 3) հաղորդելը, ծանուցելը, 4) կապ,
hasilî արդյունք, արգասիք, հան- հաղորդակցություն, հարաբերու-
րագումար. թյուն.
hasilker 1) արտադրող (գյուղա- hator ծայրը հաստացրած փայտ
տնտեսական մթերքներ), 2) մշա- (գործածվում կիրը ծեծելու, ման-
կող. րելու համար).
hasilkêm 1) սակավ արդյունավետ, havîj նախանձ.
2) սակավաբերք, 3) քիչ եկամտա- havîn 1) ամառ, 2) уê ~ê ամա-
բեր, սակավահասույթ. ռային.
hasilkêmî ցածր արտադրողակա- havîngah ամառանոց.
նություն. haven խմորիչ, թթխմոր.
hasilkirî 1) արտադրված, 2) havil հոգի, ոգի.
մշակված. havnişîn մտերիմ, բարեկամ,
hasilkor անարտադրողական. սրտակից.
hasilkorî անարատադրողակա- havniştman հայերնակից, հա-
նություն. մերկրացի.
hasincaw զրահապատ. havser ընտանիք.
hasinker դարբին. hawa իզուր, անտեղի, դատարկ.
hasir խսիր, փսիաթ, ճիլոպ. hawak գույն, երանգ.
haşer û maşer: roja ~ կրոն. ահեղ hawgan սրահ, նախասենյակ.
դատաստանի օրը. hawîr 1) շուրջբոլորը, բոլոր կող-
haşît 1) հաշտության, հաշտ, մերից, 2) կողքին, մոտ.
2) ազատ, անկախ, ինքնուրույն, hawêr 1) բլուր, բարձրություն,
3) ազատական, լիբերալ. 2) երկինք.
haşîtxwaz 1) խաղաղասեր, 2) ա- hawêrdor 1) շրջակայք, 2) շուրջը,
զատասեր. չորս կողմը.
haşîtxwazî 1) աղաղասիրություն, hawil վախ, երկյուղ, ահ.
2) ազատասիրություն. hawl 1) խեթ, ծուռ, 2) շիլաչք.
haşîtî 1) խաղաղություն, 2) ազա- hawmeynetî դժբախտ օրերի
տություն, անկախություն. ընկեր.
160 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hawpêşe գործընկեր. hecam ներս քաշելը, կլանելը


hay I օ՛յ, վա՛խ, վա՛յ, ա՛յ, ա՛յ, ա՛յ (ծխելիս).
(ցավի, դառնության, ափսոսանքի hecamkar գրոհող, հարձակվող.
արտահայտություն). hecamker 1) ներս քաշող, կլանող
hay II 1) իրազեկություն, իմացու- (ծխելիս), 2) ծխող.
թյուն, 2) գիտություն. hecr անջատում, անջատվելը,
haydê 1) (քաջալերելու, խրախու- բաժանում.
սելու կոչ) ապա՛, դե՛հ, դե՛հ, գնա- heçî I 1) նա, ով, 2) նրանք, ով-
ցինք, 2) հայդե, հայդա, առաջ, քեր.
3) կորի՛ր, հեռո՛ւ, դո՛ւրս. heçî II պարան, ճոպան.
hay-hûyî 1) (քաջալերելու կոչ) hedan սահման, սահմանագիծ.
ապա, հապա, 2) արտահայտում է hedayet I 1) կրոն. ճշմարտու-
քամահրանք, արհամարհանք. թյան ճանապարհի վրա դնել,
hayîm 1) թափառող, շրջող, 2) սի- 2) ղեկավարություն, ղեկավարելը,
րուց խենթացած. 3) մատնանշելը, ցույց տալը.
hazîn թախիծ, վիշտ, տանջանք. hedayet II 1) նվեր, ընծա, պար-
hazir 1) պատրաստ, 2) ներկա գև, 2) վարձատրելը, պարգևա-
գտնվող, 3) անհապաղ, անմիջա- տրելը, հատուցելը.
պես. hedeqe ակնակապիճ, ակնախո-
hazirî 1) պատրաստություն, ռոչ, ակնաբուն.
պատրաստականություն, 2) ներ- hedî ընծա, նվիրաբերություն,
կայություն, 3) պաշար, մթերք. նվեր.
heba 1) կորած, անհետացած, heger 1) եթե, երբ, 2) արդյոք.
2) զոհված, նահատակված, hedîqe 1) այգի, պարտեզ, 2) ծաղ-
3) սփռված, ցրված, ցիրուցան կանոց.
եղած. hejar 1) նիհար, վտիտ, հյուծված,
heban 1) պայուսակ, պարկ (ոչ- 2) աղքատ, ընչազզուրկ.
խարի մշակված կաշվից), 2) տիկ, hejarbûn 1) հյուծվելը, նիհարելը,
տկճոր. 2) աղքատանալը, աղքատացում.
hebes իզուր, ապարդյուն, դա- hejarî աղքատություն, չքավորու-
տարկ տեղը. թյուն.
hecab 1) ծածկոց, 2), գալարավա- hejîr թուզ, dara ~ê թզենի.
րագույր, փաթաթավարագույր, hejmar 1) թիվ, 2) հաշիվ, 3) հա-
վարագույր. մար, 4) քերկ. թիվ, թվի կարգը.
hecac ամպ, թուխպ. hejnû ծունկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 161

hek 1) փորագրիչ, փորագրող, heqîr արհամարհված, անարգ-


2) փորագրական աշխատանք. ված, խղճուկ.
heke եթե. heqkêm ցածր աշխատավարձ
hekkak փորագրող. ստացող, ցածր վաձատրվող.
heq 1) իրավունք, 2) կամք, heqroj աշխատանքային օր.
3) ճշմարտություն, իսկություն, heqşkênandî իրավազուրկ.
իրականություն, 4) օրենք, 5) վաս- heqtî 1) օրինական գործունեու-
տակ, աշխատավարձ, 6) գին, թյուն, 2) իսկություն, իրականու-
արժեք, 7) կապ, առնչություն. թյուն.
heqangor իրավահավասար. heqyat 1) իրավունք, 2) ճշմար-
heqangorî իրավահավասարու- տություն, 3) վաստակ, աշխա-
թյուն. տավարձ.
heqbirî իրավազուրկ, իրավունք- hela I ապա, հապա.
ներից զրկված. hela II ևս, դարձյալ, էլ.
heqdest 1) աշխատավարձ, helac թակող, ձաղկող, գզող
2) ձեռքբերված իրավունք, (բամբակ).
3) օրինական իրավունք. helahel մասերի բաժանված,
heqdost ճշմարիտ, իրական ընկեր. կոտրատված.
heqebaz 1) աճպարար, 2) փխբ. helahil մահացու թույն.
ճարպիկ. helak մահ, վախճան.
heqxebat աշխատավարձ. helaket 1) կորուստ, 2) մահ,
heqxur ուրիշի աշխատանքի վախճան.
պտուղները յուրացնող, շահագոր- helal 1) նորալուսին, 2) գրք. երես,
ծող, հարստահարող. դեմք.
heqxurî ուրիշի աշխատանքի helale ծաղկի տեսակ.
պտուղները յուրացնելը, շահա- helamet 1) ցուրտ, 2) մրսածու-
գործելը, հարստահարելը. թյուն, մրսելը.
heqî 1) ճշմարտոթյուն, իսկու- helat սուտ, խաբեություն.
թյուն, իրականություն, 2) ճշմար- helbest 1) կառուցում, կերտում,
տացիություն, 3) արդարացիու- 2) կարգուկանոնի հաստատում,
թյուն, 4) օրինականություն. 3) գրելը, ստեղծագործելը (բանա-
heqîb պայուսակ, մախաղ, խուր- ստեղծություն), 4) բանաստեղ-
ջին. ծություն, ոտանավոր.
heqîq 1) իրական, ճշմարիտ, 2) helbestî 1) պատում, 2) սովորույթ,
իրավունք. 3) բարք, 4) գիտ. պատմություն.
162 Քրդերեն-հայերեն բառարան

helbet անշուշտ, հարկավ. hem 1) նույնպես, նմանապես,


helbijêr ընտրող, քվեարկող. 2) և, էլ, ևս, 3) միասին, մեկտեղ.
heldar բարձրացած, բարձրաց- hema 1) այնուամենայնիվ, այնու-
րած. հանդերձ, 2) լոկ, միայն, 3) հատ-
hele 1) սխալ, վրիպակ, 2) մոլո- կապես, 4) սակայն, բայց,
րություն. բայցևայնպես, 5) թեպետ.
helecan 1) անհանգստություն, hemal բեռնակիր.
հուզմունք, 2) գրգռելը, դրդելը, hemaltî բեռնակրի աշխատանքը,
հարուցելը. բեռնակրություն.
helecoşî 1) փոթորկոտ, մրրկոտ, hemayet պաշտպանություն, հո-
2) եռուն, եռացող. վանավորություն.
hele-hel 1) լաց, հեկեկոց, լացու- hemayetger պաշտպան, հովա-
կոծ, 2) խառնաշփոթ, իրարան- նավոր.
ցում. hemayûn կայսր. уê ~ կայսերա-
heleste 1) բարձրանալը, վերելք, կան.
2) ապստամբություն. hember 1) նման, համապատաս-
helez չոր ճյուղեր, ցախ. խան, նույնական, 2) հանդիպա-
helîm փափուկ, նուրբ. կաց, 3) հակառակ, ընդդեմ,
heliz սուր հոտով բուսական յուղ. 4) տարեկից, հասակակից, 5) հա-
helkewt դեպք, պատահար, իրա- կառակորդ.
դարձություն, դիպված. hemcivat համագումար, վեհա-
helqe I 1) շրջան, 2) օղակապ, ժողով.
օղակ, 3) հանգույց, կապ, 4 ) կա- hemd կամք, ազատություն.
շեգոտի, լայն գոտի. bê ~ê xwe ակամայից, ակամա,
helqe II 1) ալիք, 2) փոթորիկ, ինքնաբերաբար.
ալեկոծություն. hemdem 1) զինակից, 2) ժամանա-
helmatên գնդակներով մանկա- կակից, 3) մտերիմ, բարեկամ.
կան խաղ. hemdeng ներդաշնակ, համա-
helmet հարձակում, առաջխա- հունչ.
ղացում, գրոհ. hemdengî ներդաշնակություն.
helo ճուռակ, շահեն. hemderd վշտակից, սփոփիչ,
helperkî պար, պարելը. ~ kirdin մխիթարիչ.
պարել. hemdîn դավանակից,
helsûrîn տնօրեն. միահավատ.
helwe հալվա. hemdost ընկերակից.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 163

hemdostî ընկերակցություն, բա- hempar 1) մասնաբաժին ունե-


րեկամություն. ցող, բաժնետեր, 2) գործընկեր.
hemel 1) գառնուկ, 2) Խոյ (հա- hempayî 1) հավասար մասնա-
մաստեղության նշան). բաժին ունեցող, 2) հավասար
hemen կրկին ու կրկին, նորից. մասնաբաժին.
hemeşe միշտ, հավետ. hemraz մտերիմ, սրտակից ընկեր.
hemeşebehar բսբ. վաղենակ, վա- hemreh ընկեր, ուղեկից.
ղենիկ. hemsa հարևան, դրկից.
hemguhdar լսող, հնազանդ. hemsen տարեկից, հասակակից.
hemhal ընկերակից. hemser ամուսին.
hemxak հայրենակից, համերկ- hemşeherî 1) հայրենակից, 2) հա-
րացի. մաքաղաքացի.
hemîn 1) միևնույն է, 2) հենց, hemşîre կաթնեղբայր, կաթնա-
ճիշտ ու ճիշտ, 3) արդեն, այլևս, քույր.
4) չէ որ, 5) իրականում, 6) որով- hemta հավասար, միանման.
հետև, քանի որ. hemtiz 1) միահնչյուն, միալար,
hemîsan I բոլորը, ողջը, ամբողջը. 2) ներդաշնակ, համահունչ.
hemîsan II հարևան, դրացի. hemvar I հարթ, ողորկ.
hemil հղի, ~ bûn հղիանալ. hemvar II 1) զինակից, 2) նմա-
hemjîyîn 1) գոյակցություն, 2) հա- նակ, երկվորյակ.
մատեղ կյանք. hemvarî զինակցություն.
hemkar գործընկեր, աշխատակից. hemwelat հայրենակից, համերկ-
hemkarî համագործակցություն. րացի.
hemnefes մտերիմ, սրտակից ըն- hemwelatî համերկրացի լինելը.
կեր. hemyar ընկեր.
hemnişîn 1) զրուցակից, 2) հայրե- hemyarî ընկերակցություն, միու-
նակից, համերկրացի, 3) ընկերա- թյուն.
կից. hemzade հասակակից, տարե-
hemnişînî : ~ kirin ա) միասին կից.
նստել, բ) զրուցել, գ) հայրենակից- hemzik 1) երկվորյակ 2) հվքկ.
ներ լինել. երկվորյակներ, 3) հարազատ,
hempa I ոստիկանական ջոկատի արյունակից.
պետ. henase 1) շնչառություն, 2) հա-
hempa II միանման, միահավա- ռաչանք, հոգոց, 3) տնքոց.
սար.
164 Քրդերեն-հայերեն բառարան

henasebirke դժվար, ընդհատված herbî մարտականություն, ռազ-


շնչառություն. մականություն, ռազմատենչու-
hend 1) ոմն, մի, ինչ-որ, 2) մի թյուն, уê ~ [уê] ա) զինվորական,
քանի. մարտական, բ) ռազմաշունչ,
henda 1) կողմ, ուղղություն, ռազմատենչ.
2) մոտը, կողքին. herbnas ռազմական գործի
hendî որոշ, մի քանի. գիտակ, հմուտ զորավար.
heng մեղու. herbnasî ռազմագիտություն.
hengam ժամանակ, շրջան, փուլ, hercar 1) ամեն անգամ, միշտ,
պահ. սովորաբար, ըստ սովորության,
hengav 1) քայլ, 2) քայլվածք, 2) ամենօրյա, մշտական, անընդ-
3) սանդղակ, աստիճան, 4) ոտ- հատ, անդադար, սովորական,
նակ, ոտնատեղ. առօրյա.
hengî 1) այն ժամանակ, այն hercîya ամեն տեղ, ամենուրեք.
պահին, 2) այնքան, այնքան էլ, herçax 1) միշտ, շարունակ,
այնչափ էլ. 2) մշտական, ամենօրյա, անընդ-
heniz ճիշտ, ստույգ. հատ, անդադար.
her 1) յուրաքանչյուրը, ամեն herçar չորս հոգի.
մեկը, 2) միայն, լոկ, 3) մշտական, herçend 1) որովհետև, քանի որ,
հավերժ. որքան որ, 2) թեև, թեպետ, եթե
hera 1) ճիչ, աղմուկ, աղաղակ, նույնիսկ, 3) այնքան, այնչափ,
2) դղրդյուն, թնդյուն. 4) որքան, որչափ, ինչքան, ինչ
heralî 1) բազմակողմանի, 2) չափով, 5) ուստի, այդ պատճա-
ամենուրեք, ամեն տեղ. ռով, 6) չնայած դրան, ինչ էլ որ
heraret ավյուն, խանդավառու- եղած լինի.
թյուն, բռնկում. herçî 1) նա, ով. նա, որ. նրանք,
heras վախ, երկյուղ, ահ. ովքեր. նրանք, որոնք, 2) յուրա-
heraset պաշտպանություն, պահ- քանչյուր, ամեն.
պանություն. herçîdeme ամեն անգամ երբ. երբ
hera û horîya 1) աղմուկ, ճիչ, էլ.
2) խառնաշփոթ, իրարանցում. herçiko այն… ինչ.
herav կործանված, ավերված. herde քարե գետին.
heravî կործանում, ավերում. herdem միշտ, հավերժ.
herb պատերազմ, ճակատա- herder 1) ամեն տեղ, ամենուրեք,
մարտ. 2) համատարած.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 165

herdu երկուսն էլ, երկուսը միա- herîs II ձանձրալի, տաղտկա-


սին. լի.
here I 1) ամենա- (գործածվում է herê 1) այո, օ˜, այո, 2) հե˜յ,
ածականի գերադրական աստի- էհե˜յ.
ճան կազմելիս), 2) հույժ, շատ, herêm շրջան, մարզ, գոտի.
խիստ. herênî 1) հաստատում, վավերա-
here II 1) փայտե հեղույս, 2) փայ- ցում, հիմնավորում, 2) համաձայ-
տե փոքր ցից, փոքր բիր. նություն.
hereket 1) շարժում, տեղափո- herke եթե, երբ.
խություն, 2) քղքկ. շարժում, պայ- herkes յուրաքանչյուրը, ամեն
քար, 3) ուժ, հզորություն, 4) հնա- մեկը.
րավորություն. herkuyek ինչից հետո, որից
herem I հարեմ. հետո, այն բանից հետո.
herem II ճաշ. ~ xwerin, ~ kirin herroj ամեն օր.
ճաշել. herrojî 1) ամենօրյա, առօրյա,
heremxane I հարեմ. 2) մշտական, անընդհատ, սովո-
heremxane II ճաշասենյակ. րական.
heresan վախեցած, երկյուղած. hersal ամեն տարի, յուրաքանչ-
hereşe I 1) զարդ, զարդարանք, յուր տարի.
2) հագուստ, զգեստ. hersalî ամենամյա, տարեկան.
hereşe II վտանգ, սպառնալիք. hersehet 1) ամենժամյա, ամեն
heret ժամ, ժամանակ, շրջան. ժամ, 2) ժամը մեկ.
herewez կոոպերացում. hersê երեքով.
hergav 1) ամբողջ ժամանակ, hersim 1) հարբուխ, 2) մրսածու-
միշտ, սովորաբար, 2) հավետ, թյուն, գրիպ, 3) թոքերի բորբո-
մշտապես. քում.
herḧal 1) բոլոր դեպքերում, հա- herşev ամեն գիշեր.
մենայն դեպս, ինչպես էլ լինի, herştê ամեն իր, առարկա.
2) անպայման, անպատճառ, hertim 1) միշտ, անընդհատ, 2)
անկասկած, իհարկե, անշուշտ. անդադար, անընդմեջ.
herîf 1) անտեղյակ, անիրազեկ, hertimî 1) անփոփոխ, մնայուն
2) անկիրթ, տգետ. լինելը, 2) չընդհատվելը, շարու-
herîr մետաքս, уê ~ մետաքսե. նակվելը.
herîs I ագահ, ընչաքաղց, շահա- her û her միշտ, անփոփոխ.
մոլ. herwext միշտ, շարունակ.
166 Քրդերեն-հայերեն բառարան

herwekî 1) քանի որ, որովհետև, hesretkêş 1) թախծող, 2) գան-


2) եթե, 3) որպեսզի, 4) բայց, սա- գատվող, տրտնջացող, 3) ցավող,
կայն, 5) ասես, կարծես, իբր թե, ափսոսացող, 4) կարիք ունեցող,
իբրև թե, 6) թեպետ, թեև. 5) ցանկացող.
heryek յուրաքանչյուրը, ամեն hest զգացմունք, զգացողու-
մեկը. թյուն.
herze զուր, ապարդյուն, ունայն. heste կայծքար, գայլախազ,
herzekar I անբան, ծույլ, դատար- հրահան.
կապորտ. hestî I ոսկոր.
herzekar II երիտասարդ տղա, hestî II զգացմունք, զգացողու-
պատանի. թյուն.
hesar I 1) ցանկապատ, պարիսպ, hestîçene ծնոտ.
2) արգելափակոց, 3) պաշարում, hestîv քափգիր, քափքաշ.
շրջափակում, 4) դարանակալու- hestir ուղտ.
թյուն. heşem 1) շքախումբ, 2) փխբ. վե-
hesarkirin 1) ցանկապատելը, հություն, վսեմություն, ճոխու-
2) արգելափակելը, 3) պաշարելը, թյուն, շքեղություն.
4) դարանակալելը. heşer հավաք, ժողով.
hesas 1) գայություն, զգացմունք, heşerat հվքկ. 1) միջատներ,
2) զգացողություն, yê ~ ա) զգա- 2) սողուն, զեռուն.
յուն, տպավորվող, բ) նրբազգաց, heştirvan 1) իմաստուն (մարդ).
կարեկից, ուշադիր. 2) խելացի, իմաստուն.
heseb 1) անվանի, հռչակավոր hettî խեթեր, zimanê ~ a[n] խե-
լինելը, 2) փառք. թերեն.
hesincaw I կզմխ. օրգան, մարմի hev 1) միմյանց, իրար, փո-
մաս. խադարձ, 2) միասին, համա-
hesincaw II զրահապատ. տեղ.
hesincawî գործիք, միջոց. hevadisname 1) տեղեկագիր,
hesk 1) լցնելու գդալ, 2) շերեփ. 2) հիվանդության թերթիկ.
hesp ձի, նժույգ. heval 1) բարեկամ, ընկեր, 2) հա-
hespajo ձիապան, ձիեր քշող, սակակից, տարեկից.
երամակապան. hevalbend 1) զինակից, 2) դաշ-
hesret 1) թախիծ, վիշտ, 2) գան- նակից, համախոհ, 3) անդամ
գատ, տրտունջ, 3) ցավ, ափսո- (կազմակերպության), 4) ընկերա-
սանք, 4) կարիք, 5) ցանկություն. կից, 5) մասնակից.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 167

heyalbendî 1) դաշնակցություն, ըն- hevderdî 1) ընդհանուր վիշտ,


կերակցություն, 2) միասնություն, 2) կարեկցություն, 3) կարեկցող,
համախմբում, միություն, 3) ան- վշտակցող.
դամակցություն, 4) ընկերակցու- hevdîn I հանդիպում.
թյուն, 5) մասնակցություն. hevdîn II դավանակից, հավա-
hevaldar, hevalkar 1) գործընկեր, տակից.
2) մասնակից, 3) աշխատակից. hevdil միաբան, համերաշխ.
hevaldarî, hevalkarî 1) գործակ- hevdilî միաբանություն, համե-
ցություն, մասնակցություն, 2) հա- րաշխություն.
մագործակցություն. hevdin միմյանց, իրար.
hevalgir 1) ուղեկից, 2) զինակից. hevdost բարեկամական.
hevalî, hevaltî 1) ընկերություն, hevdostî բարեկամական միաս-
բարեկամություն, 2) ուղեկցելը, նություն, համերաշխություն.
ուղեկից լինելը. ուղեկցություն. hevdu միմյանց, իրար.
hevalkiras վարտիք. hevdudîtin հանդիպում, ժամա-
hevav ափամերձ, առափնյա. դրություն.
hevbend կապված, զուգակցված. hevdutî փոխադարձություն.
hevbendî 1) փոխադարձ կապ, hevedudanî 1) նույնական, հա-
կապակցում, կցորում, 2) փոխա- մահավասար, 2) միօրինակ,
դարձ խոստում. միակերպ, 3) քերկ. բաղադրյալ.
hevber 1) միանման, համահավա- hevîngerm բուռն սիրող, կրքոտ
սար, 2) հակառակ, հակընդդեմ. սիրահարված.
hevbeş գործընկեր. hevîr խմոր.
hevbûn միանալ, միավորվել. hevîrtirş թթխմոր.
hevçûn 1) վեճ, վիճաբանություն, hevirmiş մետաքս.
2) կռիվ, գզվռտուք. hevjîyîn 1) գոյակցություն, 2) հա-
hevda 1) խճճված, խառնակ, մատեղ կյանք.
2) խառնաշփոթ. hevkar գործընկեր, աշխատա-
hevdem ժամանակակից անձ. կից.
hevdeng ներդաշնակ, համա- hevkarî 1) մասնակցություն,
հունչ. 2) համագործակցություն.
hevdengî ներդաշնակություն. hevkom վեհաժողով, համաժո-
hevderd 1) դժբախտության, ղով.
դժվար ժամանակների ընկեր, hevnasîn ծանոթություն (փոխա-
2) կարեկցող, ցավակցող. դարձ).
168 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hevnav 1) նույնանուն, համանուն, hevsû հպում, բախում.


2) անվանակից. hevşeher 1) համաքաղաքացի,
hevo բադ. 2) հայրենակից, համերկրացի.
hevok քերկ. նախադասություն. hevşî գոմ, փարախ.
hevong արու բադ, բադաքլոր. hevşîn սուգ, համընդհանուր
hevcr 1) եղնիկ, 2) քարայծ. վիշտ.
hevpeyman դաշնակից. hevta 1) համանման, միանման,
hevpêşe աշխատակից, գործըն- 2) տարեկից, հասակակից, 3) ըն-
կեր. կեր.
hevpiştî փոխադարձ աջակցու- hevyarî I փոխադարձ օգնու-
թյուն. թյուն.
hevra 1) միասին, համատեղ, hevyarî II 1) փոխադարձ սեր,
2) փոխադարձ. 2) փոխադարձ կապվածություն,
bevraz 1) լեռնալանջ, զառիվայր, մտերմություն.
թեքվածք, 2) վերելք, զառիվեր. hew I 1) վերջապես, 2) ավարտ,
hevreng 1) միագույն, 2) միա- վերջ.
նման, համապատասխան. hew II հենց, հենց որ.
hevrîng մեծ մկրատ ( ոչխար hewa I 1) օդ, 2) եղանակ, 3) կլի-
խուզելու համար). մա.
hevrîs արմավենի. hewa II վշտացած, այլայլված.
hevrîşk հվքկ. յուղով տապակած hewa III ձայն, մեղեդի.
հաց. hewa IV 1) հանգստություն,
hevrê ուղեկից. 2) մեղմություն, 3) համբերություն.
hevrêyî ուղեկցություն. hewa V իզուր, ապարդյուն.
hevrû դեմ հանդիման, դեմ դի- hewadar պաշտպան, պահա-
մաց. պան, հովանավոր.
hevrûtî 1) հակադրություն, հա- hewadarî պաշտպանություն,
կասություն, 2) նույնություն, նմա- հովանավորություն.
նություն, 3) համապատասխա- hewafir 1) oդագնացություն,
նելը (միմյանց). 2) օդագնաց, 3) ինքնաթիռ.
hevs երկյուղ, վախ. hewafirî oդագնացություն.
hevsar 1) փոքր երասան, սանձ, hewakî նման, ասես, կարծես.
սանձափոկ, 2) սանձեր, երասան- hewapîv ծանրաչափ, բարոմետր.
ներ. hewar 1) օգնության կանչ, 2) կոչ,
hevser միանման, նույնական. դիմում, 3)տագնապ, 4)օգնություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 169

hewayî 1) օդային, 2) մթնոլորտա- heydedan 1) լուրեր, խոսք ու


յին, 3) դատարկ, 4) փխբ. թեթևա- զրույց, խոսակցություն, 2) աղ-
միտ, 5) մթնոլորտ. մուկ, աղաղակ.
heweng հավանգ. heye 1) հնարավոր է, 2) ակնհայտ
hewesker հետաքրքրասեր. է.
hewîj կոկոսի կաթ. heyholan բացականչություն.
hewil 1) օգնություն, 2) օգուտ, շահ. heyînî 1) էություն, իսկություն,
hewir I 1) օդ, մթնոլորտ, 2) ամպ. 2) գոյություն, կյանք.
hewir II 1) սպունգ (լվանալու), heykel հուշարձան, արձան,
2) ձագար. անդրի, քանդակ.
hewqele 1) դատարկ խոսքեր, heykelteraş քանդակագործ.
2) դատարկ, զուր սառնալիք. heykelteraşî քանդակագործու-
hewle 1) օգնություն, 2) օգուտ, թյուն.
շահ. heynel հառաչանք, հեծեծանք.
hewlî 1) պնդում, համառ պա- heyşet քաղաք.
հանջ, թախանձագին նդրանք, heywan 1) առմուտք, սանդղա-
2) բարեխոսություն. մուտք, 2) պատշգամբ, ծածկա-
hewran I 1) անջրանցիկ վերար- պատշգամբ.
կու, թիկնոց, 2) վերարկու, մուշ- hezarloẍane տասներկումատնյա
տակ. աղիք.
hewran II ամպ, թուխպ. hezb կուսակցություն.
hewranî լուր, տեղեկություն. hezek 1) ճահճային թփուտներ,
hewrav 1) ամպ, թուխպ, 2) մա- 2) ճահիճ, ճահճուտ, 3) ջրիմուռ.
ռախուղ. hezer կանացի թեթև գլխաշոր.
hewravî 1) ամպամած, 2) ամպա- hezerî զգուշություն.
մած եղանակ. hezîz երջանիկ, կենսասեր.
hewreban ծածկ. hezêmet 1) պարտություն, հար-
hewrez 1) մտերիմ, սրտակից ըն- ված, 2) փախուստ.
կեր, 2) զինակից. hezin 1) տխրություն, թախիծ,
hewrî 1) սպունգ (լվանալու), 2) սուգ, վիշտ.
2) շղարշ (կտոր). hezret 1) ներկայություն, 2) մե-
hewşek փոքր-ինչ, մի փոքր. ծություն, Ձերդ մեծություն (տիտ-
heybet 1) փառահեղ տեսք, 2) վե- ղոս, կոչում), 3) միապետի կացա-
հություն, 3) ակնածանք, երկյու- վայրը, գտնվելու տեղը, մայրա-
ղածություն. քաղաք, 4) սրբություն.
170 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hîcret 1) վերաբնակեցում, գաղթ, hîvîdar 1) սպասող, 2) հուսացող.


2) տարագրվելը, հայրենիքից հե- hîvîdarî 1) սպասում, 2) հույս.
ռանալը. hîvîkar 1) սպասող, 2) հուսացող.
hîjdeh տասնութ, уê ~ а[n] տաս- hîvîs կտոր, գործվածք.
նութերորդ. hê 1) նաև, ևս, էլ, դարձյալ, դեռևս,
hîlak 1) հիվանդ, տկար, 2) հոգ- 2) կրկին, նորից.
նած, տանջված. hê hê կրկին ու կրկին.
hîle û tivdîr ռազմավարություն. hêbet I համբերություն, տոկու-
hîmîn հիմն, օրհներգ. նություն, դիմացկունություն.
hîn I : ~ bûn ա) սովորել, ուսանել, hêbet II 1) պատկառազդու
բ) վարժվել, ընտելանալ. (տեսք), տպավորիչ լինելը,
hîn II 1) դեռ, դեռևս, առայժմ, 2) սարսափազդու, 3) կրքոտ սեր,
առժամանակ, 2) ավելի մեծ, 4) վախ, երկյուղ.
3) մինչև այն ժամանակ, երբ, hêcan սխալվելը, վրիպելը, մոլո-
4) ժամանակ, պահ. րություն.
hîn III 1) այս, այդ, սա, դա, 2) այն. hêcet 1) փաստ, փաստարկ, ապա-
hînbûn 1) ուսում, ուսուցում, ցույց, 2) վեճ, վիճաբանություն.
2) վարժվելը, ընտելանալը. hêç I 1) ոչինչ, ոչ մի բան, 2) ոչ մի,
hînbûnxane ուսումնական 3) իզուր, անօգուտ, ապարդյուն,
հաստատություն. 4) դատարկ, փուչ, սին, սնամեջ.
hînxane 1) ուսումնարան, դպրոց, hêç II անզուսպ, կատաղի, մոլե-
2) ուսումնական հաստատու- գին.
թյուն. hêdan համբերություն, տոկու-
hînker ուսուցիչ. նություն.
hîstok 1) գաղութ, բնակավայր, hêdî 1) կամաց, զգույշ, 2) դանդաղ.
2) բնակեցում, բնակեցնելը. hêdî-hêdî 1) կամաց, զգույշ,
hîv լուսին, ~ а çardeşevî լիա- 2) աստիճանաբար, 3) դանդաղ.
լուսին, ~ а teze նորալուսին. hêdika 1) կամաց, զգույշ, 2) դան-
hîvar լուսնկա (գիշեր). դաղ, անշտապ.
hîvbano 1) լուսնադեմ, 2) գեղեց- hêdîtî 1) զգուշություն, 2) դան-
կուհի. դաղկոտություն.
hîveron 1) լուսնյակ գիշեր, սպի- hêdîyaetî 1) խաղաղություն, ան-
տակ գիշեր 2) լիալուսին. դորր, հանգստություն, 2) խաղա-
hîvî 1) սպասում, 2) հույս, ղության, հաշտության, 3) մեղմ,
3) խնդրանք. հանդարտ, խաղաղ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 171

hê-hê I 1) կրկին, նորից, 2) կրկին hêlanok 1) վեր խոյացող, բարձ-


ու կրկին. րացող, 2) բարձրացում, բարձ-
hê-hê II (գործածվում է մեկին դի- րանալը, 3) բալ (բնական երևույթ-
մելիս) հե˜յ-հե˜յ. ների ուժի չափման միավոր).
hêj 1) նաև, դարձյալ, 2) դեռ, hêlanvan ոգևորող, ոգեշնչող.
դեռևս, 3) միայն, լոկ, 4) միայն այն hêle անգութ, անողոք.
ժամանակ. hêlecan մանկական օրորոց.
hêja I 1) այժմ, հիմա, հենց նոր, hêle-hêl դաժան մարտ.
վերջերս, 2) միայն, լոկ, 3) նաև, hêlek: ~е din որոշ ժամանակ
դեռ, դեռևս, էլի, դեռ հիմա էլ. անց.
hêja II 1) գին, արժեք, 2) փխբ. hêlekan 1) ամենաբարձր,
արժեքավոր, 3) արժանի (ինչ-որ 2) գերակշռող, գերազանց, 3) հաղ-
բանի). թող.
hêjabûn 1) արժեք, արժանա- hêlîn 1) բույն, 2) փխբ. կացարան,
պատվություն, բարոյական ար- բնակարան.
ժեք, 2) կարևորություն, իմաստ hêlîvan հավաբուն.
ունենալը. hêlik 1) կզմխ. ամորձի, ամորձա-
hêjageh ռազմ. կարևոր օբյեկտ. պարկ, 2) տղամարդու սեռական
hêjayî 1) գին, արժեք, 2) փխբ. օրգան.
արժեք, արժանապատվություն. hêlim սոսինձ.
hêk ձու. ~ kirin, ~ anîn ձու hêlinj 1) փսխելը, ործկալը,
ածել. 2) փխբ. ժայթքելը.
hêkerûn ձվածեղ. hêlistan բարձրություն, բարձունք,
hêktar հեկտար. բլրաշատ վայր.
hêl I 1) գագաթ, կատար, 2) բար- hêlkan մանկան օրորոց.
ձունք. 3) վերևի, վրայի, 4) բարձ- helkewrûn բիֆշտեքս.
րադիր. hêlkeyî ձվաձև, օվալ.
hêl II 1) երկիր, 2) գավառ, նա- hêna ընթացքում, ժամանակա-
հանգ, 3) երկրաշերտ, գոտի, շրջանում.
4) կողմ, ուղղություն. hêncet պատրվակ, առիթ, bi ~ а[n]
hêl III բսբ. հիլ. պատրվակով.
hêlan I բարձրություն, գագաթ. hênî բուրավետ, հոտավետ.
hêlan II 1) ոգևորություն, խան- hênik 1) զով, զովաշունչ,
դավառություն, 2) ոգևորելը, խան- 2) ցուրտ, սառը, 3) թարմ,
դավառելը. մաքուր (օդ).
172 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hênikayî զովություն, թարմու- hêsû բարձունք, բլուր, գագաթ.


թյուն. hêşar 1) արթուն, 2) աչալուրջ.
hêra այստեղ. hêşîn 1) կանաչ, 2) երկնագույն,
hêrîk 1) խումբ, 2) հոտ, նախիր, կապույտ.
երամակ, 3) երամ. hêşînatî 1) կանաչի, կանաչեղեն,
hêrik մի տարեկան գառ՝ լավ 2) բանջարեղեն.
բրդով և բարձր դմակով. hêşînatîfiroş կանաչի վաճառող.
hêro բսբ. վայրի մոլոշ, փիփերթ. hêşnayî 1) խոտ, կանաչ, 2) բու-
hêrs 1) զայրույթ, ցասում, 2) բար- սականություն.
կություն, գրգռվածություն. hêşta 1) դեռ, դեռևս, մինչև հիմա,
hêrs-bêrs 1) բարկացած, զայրա- 2) նախկինի պես, 3) այնուհան-
ցած, 2) գրգռված, նյարդայնացած. դերձ, այնուամենայնիվ.
hêrş կանչ, կոչ. hêşû 1) կապ, տրցակ, փունջ,
hêrzan 1) ոգեշնչելը, ոգևորելը, 2) ողկույզ.
2) խանդավառություն. hêt 1) զիստ, ազդր, 2) սրունք.
hêsa 1) խաղաղ, հանգիստ, hêtûn 1) փոշի, հող, 2) մոխիր.
2) պարզ, թեթև, հեշտ. hêvîkar հուսացող, հույս փափա-
hêsanî 1) հանգստություն, 2) թե- գող.
թևություն, պարզություն. hêvîrk 1) ոչ մեծ ավան, գյուղակ,
hêsîr 1) գերի, ստրուկ, 2) կալա- 2) ճամբար, կայանատեղ.
նավոր, բանտարկյալ, 3) թշվառ, hêwan 1) նույն, նույնական,
աղքատ. նման, 2) հասակակից, տարեկից.
hêsîrî 1) գերություն, 2) ստրկու- hêwaş 1) դանդաղ, հանգիստ,
թյուն, 3) թշվառություն, աղքա- 2) խաղաղ, հանդարտ.
տություն. hêwerjin տեգերկին.
hêsîrker ստրկացնող անձ. hêwir 1) կանգառ, կայան,
hêsîrtî 1) գերություն, 2) ստրկու- 2) ճամբար, բանակատեղ, կայան.
թյուն, 3) թշվառություն, աղքա- hêwirge 1) գտնվելու տեղը, կա-
տություն. ցավայր, 2) բնակավայր, բնակա-
hêstir I 1) ջորի, 2) ուղտ, դրոմա- տեղ, բնակարան, 3) կանգառ, կա-
դեր՝ միասապատ ուղտ. յան, կայարան, 4) ճամբար, բա-
hêstirII 1) արտասուք, 2) հվքկ. նակատեղ, 5) տեղ, վայր, կայան.
արցունքներ. hêwlrze 1) ճիչ, աղմուկ, աղաղակ,
hêstirvan 1) ջորեպան, 2) ուղտա- 2) խառնաշփոթ, անկարգություն,
պան. իրարանցում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 173

hêwşînger 1)պահպանող, պաշտ- hilanîn û danîn 1) սպասարկում,


պանող, 2) հոգ տանող. սպասարկելը, 2) խնամք, խնա-
hêwşînxane խնայողական դրա- մելը.
մարկղ. hilawet 1) քաղցրավենիք, 2) փխբ.
hêz ուժ, կարողություն, հզորու- բավականություն, հաճույք.
թյուն, ամրություն. hilbet իհարկե, անշուշտ.
hêzar 1) քող, ծածկոց, 2) վարա- hilbijarde ընտրված, ընտիր.
գույր. hilke-hilk 1) սրտխփոց, 2) ծանր
hêzdar ամուր, ուժեղ, զորեղ. հոգոց, 3) ծանր շնչառություն.
hêzing I հվքկ. կոտրած փայտեր. hilkîn հառաչանք, հոգոց.
hêzing II հառաչ, հոգոց. hilkêş 1) բարձրանալը, ելնելը,
hicab ամոթ, ամոթխածություն, 2) արևածագ.
ամաչկոտություն. hilqeys 1) այնքան, այնքան էլ,
hicir 1) սենյակ, խուց, մենախուց, այնչափ էլ, 2) այդ ծավալով, այդ
բանտախուց, 2) ռազմ. կազեմատ, չափով, 3) այնչափ.
հրետանախուց. hilqhûlq զկռտոց, զկռտալը.
hicran 1) բաժանում, անջատում, hilqok I 1) սրարշավ մոտենալը,
2) վիրավորանք. մոտ արշավելը, 2) վեր ցատկելը,
hidûd հոպոպ. վեր թռչելը.
hikim 1) կառավարում, ղեկավա- hilqok II զկռտալը, զկռտոց.
րում, 2) իշխանություն, 3) ազդե- hilqoşî ոստյուն, ցատկ.
ցություն, 4) հրաման տալը. hilneyî բարձր, բարձրադիր.
hikmetdar տիրական, իշխող. hilparkî թռիչք.
hikumet կառավարություն, իշ- hilşan փլուզում, փլվածք,
խանություն. ~ а berfê ձյունափլվածք.
hikyat պատմություն, զրույց. hilşanker կործանիչ, ավերիչ.
hiqûq իրավունք. hilû I 1) հարթ, ողորկ, 2) ողորկ-
hiqûqnas 1) (որևէ մեկի) իրա- ված, կոկված, փայլեցրած, 3) թեք,
վունքն ընդունող, ճանաչող, զառիվայր.
2) իրավաբան. hilû II 1) մանր սալոր, 2) սալո-
hiqûqnasî 1) (որևէ մեկի) իրա- րենի.
վունքն ընդունելը, ճանաչելը, hilûk պարզ, թեթև.
2) իրավագիտություն. hilûkî պարզություն, թեթևություն.
hilalî բարձր, գերագույն (աստի- himangî 1) հազիվհազ, 2) քիչ, մի
ճանակարգ, պաշտոնական դիրք). փոքր.
174 Քրդերեն-հայերեն բառարան

himbêz գրկախառնություն, hindî I 1) հետո, այնուհետև, այդ


~ kirin գրկել րոպեից,
himelî հմայիլ, հուռութք. 2) այնքան, այնչափ, 3) որքան էլ,
himet 1) ավյուն, բռնկում, 2) մե- ինչպես էլ.
ծություն, վեհություն, 3) մեծահո- hindî II 1) հնդկական, Հնդկաս-
գություն, վեհանձնություն, 4) պա- տանի, 2) հնդիկ, հնդկաստան-
տիվ, արժանապատվություն. ցի.
himhim : ~ kirin շչալ, շաչյուն hindik 1) քիչ, ոչ շատ, անբավա-
արձակել. րար, 2) մի քիչ, հազիվ, 3) մի փոքր,
him-him հաջորդական, անընդ- ոչ մեծ, ոչ բավական(աչափ).
հատ, շարունակական. hindikayî 1) փոքրամասնություն,
hin I 1) մի փոքր, փոքր-ինչ. ~ bi ~ 2) փոքր թիվ, քիչ քանակ.
քիչ-քիչ, կամաց-կամաց, աստի- hindik-hindik քիչ-քիչ, կամաց-
ճանաբար, հետզհետե, 2) մի քա- կամաց, աստիճանաբար.
նի, ոմանք, մի քանիսը. hindiktir 1) ավելի պակաս, ավե-
hin II 1) (խրախ. արտահայտութ- լի նոսր, 2)ավելի քիչ, ավելի փոքր.
յուն) ապա, հապա, 2) (զարմանքի hinek 1) մի փոքր, քիչ, փոքր-ինչ,
արտահայտություն) մի՞թե. 2) մի քանի, մի որոշ քանակ.
hin III 1) դեռ, դեռևս, տակավին, hiner 1) արվեստ, վարպետու-
2) նաև, դարձյալ, կրկին. թյուն, կարողություն, 2) տաղանդ,
hinar նուռ. շնորհ, 3) խիզախություն, անվեհե-
hinarî լացուկոծ, ողբ, սուգ. րություն.
hinartî 1) բանբեր, պատգամա- hinerbaz 1) վարպետ, հմուտ
բեր, 2) ուղարկ(վ)ած, առաք(վ)ած. մարդ, 2) ճարպիկ, հմուտ.
hinav 1) կրծքավանդակի օրգան- hinerbazî արվեստ, վարպետու-
ներ, 2) ընդերք, փորոտիք. թյուն, հմտություն, ճարպկություն.
hincas նուշ. hinermend 1) փորձված, հմուտ,
hind I կողմ, ուղղություն. 2) տաղանդավոր, շնորհալի, 3) իր
hind II հնդիկ, jina ~ հնդկուհի. գործի վարպետը, գիտակ.
hindav 1) կողմ, ուղղություն, hinermendî 1) վարպետություն,
2) ~ а մոտ, կողք. հմտություն, 2) տաղանդավոր
hinde 1) այնքան, այնքան էլ, այն- լինելը, ձիրք ունենալը.
չափ էլ, այնչափ, 2) այսպես, այդ- hinerwer 1) ճարպիկ, հմուտ,
պես, այնպես, այսպիսով, 3) սա- 2) խելամիտ, հնարամիտ,
կայն, բայց, միաժամանակ. 3) տաղանդավոր, օժտված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 175

hinerwerî 1) վարպետություն, hirqet 1) այրվածք, 2) փխբ. ծանր


հմտություն, արվեստ, 2) կարո- վիշտ.
ղություն, 3) խելամտություն, hirme-hirm մռնչոց, ~ kirin մռնչալ.
ունակություն, 4) տաղանդ, ձիրք, hirs համառություն, կամակորու-
տաղանդավոր լինելը. թյուն.
hingam ժամանակ, շրջան, պահ his զգացում, զգացողություն.
hingî 1) այնքան, այնքան…, որ- hisêdar նա, ով գույքի բաժանման
քան, 2) այնքան ժամանակ, քանի, իրավունք ունի.
3) այն ժամանակից, երբ. hisêdarî գույքի բաժանման իրա-
hingê այն ժամանակ, ji ~ da այն վունք.
ժամանակից. hiş 1) (լռության կոչ) սսս, շշշ,
hingil կուրծ. ավելի ցածրաձայն, ավելի կա-
hingiv մեղր, уê ~ մեղրի, մեղրա- մաց, 2) լռի՛ր, լռե՛ք.
յին. hişbûn լռություն, անդորր.
hingivîn մեղրի, մեղրային. hişme-hişm 1) նրբագեղություն,
hlngor I 1) ընկեր, 2) համահավա- 2) նրբագեղ քայլվածք.
սար, նույն, նույնական. hişmet 1) հարգանք, ակնածանք,
hingor II 1) լուսաբաց, արշալույս, 2) վեհություն, վսեմություն, մե-
2) մթնշաղ, աղջամուղջ, 3) ուշ ծություն, 3) համեստություն,
երեկո, 4) առավոտյան, 5) երեկո- ամոխթածություն.
յան. hişyark 1) արթուն մնալը, չքնելը
hing û ding ճոխություն, շքեղու- 2) աչալրջություն, զգաստություն.
թյուն, փարթամություն, հանդի- hiwêzî մական, լախտ, գուրզ.
սավորություն. hizhizî պատառոտված, ծվատ-
hinîşk հեկեկոց, հեծկլտանք. ված.
hinne հինա. hizin 1) տխրություն, տրտմու-
hinzûr 1) անհատականություն, թյուն, վիշտ, 2) ափսոսանք.
2) ներկայություն (որևէ մեկի` hizindar զգայուն, դյուրազգաց.
որևէ վայրում). hizing խոր հառաչ, խոր հոգոց.
hiraset պաշտանելը, պահպանե- hizir 1) միտք, գաղափար,
լը, պահելը, ~ kirin պաշտպանել, 2) քերկ. նախադասություն.
պահպանել. ho I եզնարածի կանչը կամ գոռո-
hire-hir մեծամտություն, գոռո- ցը. ~kirin քշել, մտրակել (եզները).
զություն. ho II չէ՞ որ, ~ ev ne usane չէ՞ որ
hirî ոչխարի բուրդ. դա այդպես չէ.
176 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hoçik I բույն. holê 1) այսպիսով, այս ձևով,


hoçik II թևք. այսպես, 2) նույնպես, նմանապես,
hoçke քար. 3) այսպիսի, այդպիսի, նման.
hodax 1) աշխատավոր, բատրակ, holik հյուղ, խրճիթ.
մշակ, հոտաղ, 2) սպասավոր. homan 1) քաջարի, անձնուրաց,
hodaxtî 1) բատրակություն, բատ- անձնվեր, 2) մեծահոգի, վեհանձն,
րակի զբաղմունքը, 2) սպասավո- 3) հերոս, քաջ.
րի պարտականությունները. homên շրջան, բնակավայր.
hogeç 1) երկու տարեկան խոյ, hongulîsk մատանի.
2) ստերջ (ոչխար). hor պարկ, ջվալ.
hogir 1) ընկեր, բարեկամ, hore շուրջպարի երգ.
2) ուղեկից, ճանապարհակից, horî 1) հուրի, հուրի-փերի,
3) հասակակից, տարեկից. 2) փխբ. գեղեցկուհի.
hox 1) վարելահող, հերկած դաշտ, horîk լուծի առաջին զույգ եզները
վարած արտ, 2) վար, հերկ. (գութանով վարելիս).
hokan պաշտամունքի առարկա. horîzon հորիզոն, երկնակա-
hoker քերկ. մակբայ. մար.
hoqe I կիլոգրամ. hosta I 1) վարպետ, 2) ուսուցիչ,
hoqe II աճպարարություն. դաստիարակ.
hoqebaz 1) աճպարար, 2) փխբ. hosta II նիրհ, նինջ.
խարդախ, խաբեբա. hostakar 1) վարպետ, արհես-
hoqebazî 1) աճպարարի զբաղ- տավոր, 2) հմուտ, փորձառու,
մունքը, 2) փխբ. խարդախություն, գիտակ, իրազեկ.
խաբեբայություն. hostakarî 1) վարպետի աշխա-
hoqqe 1) փոքր արկղ, 2) զարդա- տանքը, 2) արհեստ.
տուփ. hostexane արհեստանոց.
hol I 1) շրջան, 2) գունդ, 3) գնդակ, hosûd 1) նախանձ, 2) խանդոտ.
4) պոլո (գնդակախաղի տեսակ), hoşib երիցուկ.
5) հոկեյ. hov 1) վայրենի, 2) գազան.
hol II փարախ, գոմ. hovan վայրի, անընտել.
holandî 1) հոլանդացի, 2) уê ~ hovî վայրենություն, վայրիու-
հոլանդական. [bi ] ~ հոլանդե- թյուն.
րեն. hovîtî 1) վայրենություն, 2) գա-
holbend 1) գնդակ խաղացող, զանություն.
2) պոլո խաղացող, 3) հոկեյիստ. hoynar կրկներգ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 177

hoz 1) ընտանիք, ազգանուն, hurmet II 1) կին, 2) ամուսնացած


2) ժողովուրդ. կին, ամուսին.
hozan իմաստուն. hurmetgir երկրպագու, մեծարող.
hucir 1) դասասենյակ, 2) դասա- hurmetî հարգանք, մեծարանք,
րան. ակնածանք.
hucret 1) պարգև, 2) հատուցում. hurmetkar 1) պատվարժան,
hucur քար. հարգելի, պատվելի, 2) հարգող,
hufe-hûf փոթորկելը, մոլեգնելը, պատվող, մեծարող.
աղմուկ (քամու, ջրի). hurmîn 1) աղմուկ, աղաղակ, ճիչ,
hukimran 1) ղեկավար, 2) տիրա- 2) մռնչոց, 3) հրմշտուք.
կալ, 3) տնօրեն. hurmê տանձ.
hukumdar 1) ղեկավար, 2) տիրա- Hurmiz Որմիզդ (զրադաշտա-
կալ, 3) տնօրեն. կան կրոնի բարի աստվածու-
huqûq 1) իրավունք, 2) հվքկ. թյուն).
իրավունքներ. hurmizgah Որմիզդի պաշտա-
hulkum սեղմում, ճնշում. մունքի վայրը.
hulm գոլորշիացում. hurum հույն, zimanê ~ а[n] հու-
hulmbûn 1) գոլորշի, գոլորշիա- նարեն.
ցում, 2) շնչառություն, 3) օդ. hurumî 1) հունական, 2) հունա-
hulmgulm գոլորշի, գոլորշիացում. րեն.
hulmkêş շոգեքարշ. hurûm հիմար, տխմար.
hulû 1) կարմրաներկ, կարմրա- husin գեղեցկություն, հրապույր,
շպար, 2) սպիտականերկ, սպի- գրավչություն.
տակաշպար. huzûr ներկայություն, առկայու-
humac հսկա. թյուն.
humeylan ջերմ, տենդ, դողէրոցք. huzûret ներկա լինելը.
hundur 1) ներքին տարածություն, hûmîn հասարակություն.
ներսը, 2) միջուկ, 3) փորոտիք, уê hûnan հույն, zimanê ~ а[n] հու-
~ ներքին, ներսի, 4) ներսը, մեջը, նարեն.
5) կեսին, մեջտեղում. hûnandî 1) գործած, հյուսած,
hurîm համառ. 2) կարկատած, 3) փխբ. հորինած
hurme-hurm մռնչյուն, մռնչոց. (բանաստեղծություն).
hurmet I 1) հարգանք, պատկա- hûncarî 1) հունգարական,
ռանք, ակնածանք, 2) պատիվ, 2) հունգարերեն.
փառք, 3) հեղինակություն.
178 Քրդերեն-հայերեն բառարան

hûr I 1) փոքր, մանր, 2) մաթ. hûrgilî 1) մանրամասն, մանրա-


կոտորակային, 3) փոքր, ոչ մեծ, կրկիտ, 2) մանրամասնություն.
աննշան, 4) մանրուք, փշրանք, hûr-hûrî 1) մանր, փոքր, 2) մաս-
5) մանր, ոչ խոշոր. նատված, կոտրատված.
hûr II 1) արև, 2) փխբ. երջանկու- hûrhûrkî 1) փշրած, մանրած,
թյուն 2) շատ մանր, փշուր.
hûranî 1) մանրուք, 2) մաթ. hûrxaş 1) ջարդված, կոտրատ-
կոտորակ, 3) մանր, ոչ խոշոր, ված, 2) մանր, ոչ մեծ, 3) ջարդելը,
4) մանր, ոչ խոշոր, 5) մաթ. կոտո- կոտրելը, 4) կտորներ (կոտրված
րակային. սպասքի).
hûrayî 1) մանրուք, 2) ոչ մեծ չա- hûr ստամոքս.
փեր կամ ծավալ. hûrî հվքկ. 1) մանրուք, փշուրներ,
hûrbîna ուշադիր, խորաթափանց. կտորներ, 2) մանրադրամ.
hûrbînayî ուշադրություն, խորա- hûrmûr հվքկ. 1) առտնին կամ
թափանցություն. կենցաղային իրեր, 2) կահ-կա-
hûrbûn 1) մանրելը, մանրացնելը, րասի.
2) մասնատելը, կոտորակելը. hûrtirş հաստափոր, ցմփոր.
hûre-hûr մանր, ոչ խոշոր. hûzan ածելի.


ḧac 1) ուխտագնացություն, 2) նվի- ḧakim 1) տիրակալ, 2) նահան-
րաբերություն, նվիրատվություն գապետ, 3) թագավոր, տեր,
ուխտագնացների կողմից. 4) արքայազն, 5) դատավոր.
ḧacî հաջի, Մեքքա ուխտի գնա- ḧakiman 1) ղեկավար, 2) տիրա-
ցած մահմեդական. կալ.
ḧacî-legleg 1) արագիլ, 2) ձկնկուլ. ḧakimî 1) կառավարում, ղեկա-
ḧacîreşk արագիլ. վարելը, 2) նահանգապետի պաշ-
ḧacîtî 1) ուխտագնացություն դե- տոնը, 3) դատավորի պաշտոնը.
պի Մեքքա, 2) ճանապարհորդու- ḧakmane տիրաբար, հրամայա-
թյուն դեպի Մեքքա. բար, իշխանաբար.
ḧadîse դեպք, պատահար, դիպ- ḧal 1) դրություն, վիճակ, 2) առող-
ված. ջության վիճակը, 3) տրամադրու-
ḧafiz հաֆիզ (Ղուրան կարդացող). թյուն, 5) քերկ. հոլով.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 179

ḧalet հանգամանքներ, գործերի ḧed 1) սահման, 2) իրավունք.


վիճակը. ḧedadçî դարբին.
ḧalḧekyat գործի հանգամանալից ḧedadxane դարբնոց.
շարադրանք. ḧedayet I: ~ kirin սահմանափա-
ḧalḧewal 1) դրություն, վիճակ, կել, նորմայի սահմաններում պա-
2) հանգամանքներ, 3) գործի հել, hatin ~ ê ա) սահմանա-փակ
էությունը, 4) իրադարձություն. լինել, բ) զուսպ լինել, գ) տատան-
ḧalḧeyat կենսապայմաններ. վել, դ) գլուխը կորցնել, ե) փակու-
ḧalxweşî բարեկեցություն. ղու առաջ կանգնել.
ḧalî I: ~ bûn ա) ընկալել, հաս- ḧedayet II 1) հովանավորություն,
կանալ, բ) սովորել. 2) ղեկավարություն.
ḧalî II ճարպակալած, գեր, պա- ḧedûd 1) սահման, 2) ջրաբաժան,
րարտ. ջրաբաշխ.
ḧalperîşan խախտված, խափան- ḧedûdî 1) արտասահմանյան,
ված, քայքայված. օտարերկրյա, 2) սահմանային,
ḧaşa 1) բացառությամբ, բացառե- սահմանամերձ.
լով, բացի, 2) չշոշափելով, չխոսե- ḧedûdvan սահմանապահ.
լով. ḧefiz 1) պահպանություն,
ḧeb 1) հատիկ, սերմ, սերմնահա- 2) պաշտպանություն.
տիկ, 2) դեղահաբ, 3) մի քիչ, մի ḧefizker 1) պահապան, 2) պաշտ-
փոքր. պան.
ḧebek մի քիչ, փոքր-ինչ, մի փոքր. ḧefs զգուշություն.
ḧebeş եթովպացի, հաբեշ. ḧeft յոթ, уê ~ а[n] յոթերորդ.
ḧebeşî եթովպական. ḧeftê I շաբաթ.
ḧebḧebok սարդ. ḧeftê II յոթանասուն.
ḧebîb 1) սեր, 2) սիրո առարկա. ḧeftêsalî 1) յոթանասունամյա,
ḧebîn 1) սեր, 2) հավատ, հավա- 2) յոթանասուամյակ.
տալիք. ḧeftreng գունավոր, ծաղկազարդ
ḧebs 1) բանտ, 2) բանտարկու- գլխաշոր.
թյուն, կալանք. ḧeftsalî 1) յոթամյա, 2) յոթամյակ.
ḧebsxane բանտ. ḧejan 1) ցնցում, ցնցելը, 2) ճոճե-
ḧebsî բանտի, բանտային. լը, 3) օրորելը.
ḧecac հաջի, Մեքքա գնացող ուխ- ḧekîm 1) բժիշկ, 2) բուժակ.
տավոր. ḧekîmxane հիվանդանոց, կլի-
ḧecḧeck ծիծեռնակ. նիկա.
180 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ḧekîmî բուժում. ḧemû 1) բոլորը, ամբողջը, 2) ամ-


ḧekyat պատմություն, զրույց. բողջությամբ, լիովին.
ḧekyatçî պատմող, ասող. ḧemyet 1) բոց, կրակ, 2) բորբոք-
ḧel 1) հալելը, 2) տարրալուծելը, վածություն, 3) պատվախնդրու-
փտելը, 3) մարսողություն, 4) փխբ. թյուն.
լուծելը, վճռելը (որևէ խնդրի կամ ḧenek 1) կատակ, 2) զվարճու-
հարցի). թյուն, ուրախություն, բերկրանք,
ḧelal 1) մաքուր, անարատ, 2) ազ- 3) հաճույք, սփոփանք, 4) քաշ-
նիվ, անկեղծ, 3) սննդում օգտա- կռտուք, 5) չարաճճիություն.
գործելու համար թույլատրված, ḧenekbaz 1) կատակասեր, զվար-
4) ազնիվ, վեհանձն, 5) օրինական, ճախոս, 2) չարաճճի.
օրինավոր. ḧenekbazî 1) զվարճանք, 2) չա-
ḧelalî 1) անարատություն, առա- րաճճիություն.
քինություն, 2) ազնվություն, ան- ḧenekok 1) կատակասեր, զվար-
կեղծություն, 3) վեհանձնություն, ճախոս, 2) կատակող, կատակա-
4) օրինականություն. բան, 3) զվարճալի, ծիծաղելի.
ḧelaltî 1) ազնիվ արարք, 2) բարի ḧeram 1) կեղտոտ, պիղծ, 2) գար-
գործ. շելի, զզվելի, 3) կրոն. սննդում օգ-
ḧelalza օրինածին, օրինական տագործելու համար արգելված
ամուսնությունից ծնված. (ըստ մահմեդական սովորույթի).
ḧelan 1) հալում, հալելը (մետաղ- ḧerambaz հանցագործ.
ների), 2) հալոցք. ḧerambazî հանցագործություն.
ḧelaw 1) հալվա, 2) քաղցրավենիք. ḧeramcins 1) ցածր դասի պատ-
ḧelawçî հրուշակագործ. կանող, 2) ստոր, անարգ մարդ.
ḧelîse հալիսա (մսով պատրաստ- ḧeramet խաբեություն, նենգու-
ված շիլա). թյուն.
ḧemal 1) բեռնակիր, 2) սևագործ ḧeramxur լեշերով սնվող.
բանվոր. ḧeramî 1) անազնվություն,
ḧemam բաղնիք. 2) հանցագործություն, 3) ստո-
ḧemamçî բաղնեպան, բաղնիս- րություն, նենգություն.
պան. ḧeramker փչացնող, պղծող,
ḧemêz գրկախառնություն. ապականող մարդ.
ḧemis սև (շուն). ḧeramza 1) ապօրինածին, 2) ար-
ḧeml բեռ, ծանրություն. տամուսնական, 3) խաբեբա,
ḧemle հղի. խարդախ, 4) գող.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 181

ḧeraş 1) քերծվածք, 2) ճանկռելը, ḧetk II 1) զգուշություն, 2) օրի-


քերծելը. նապահություն.
ḧerf 1) տառ, 2) այբուբեն, ḧevekî մի փոքր, փոքր-ինչ.
3) տպատառ, 4) բառ. ḧevtcarî յոթնապատիկ.
ḧerfrêz հավաքող, գրաշար. ḧevtêk 1) մեկ շաբաթ, 2) մեկ շա-
ḧerî 1) կավ, 2) ցեխ. բաթով, մեկ շաբաթվա ընթաց-
ḧesab 1) հաշիվ, հաշվարկ, քում.
2) հաշվետվություն. ḧevtsed յոթ հարյուր.
ḧesabdar հաշվետար. ḧevtûzk թարախապալար,
ḧesabdarî հաշվետարություն. կայծուռուցք (չիբան).
ḧesabê ասես, կարծես, նման, պես. ḧewal 1) վիճակ, դրություն, հան-
ḧesan սրոցաքար, հեսանաքար. գամանքներ, 2) դեպք, պատա-
ḧesand պարզ, թեթև. հար, դիպված.
ḧesen բարություն, քնքնշություն. ḧewas 1) զգայություն, զգացո-
ḧesḧes 1) զարթուն, աչալուրջ, ղություն, 2) հետաքրքրություն,
2) պահակ. հետաքրքրասիրություն, 3) հա-
ḧesêbanî իբրև, կարծես. կում, ձգտում, տենչ, 4) ցանկու-
ḧesin երկաթ. թյուն.
ḧesinî երկաթե, երկաթյա. ḧewasdar 1) զգայուն, դյուրա-
ḧesûd 1) նախանձ, 2) բանսարկու. զգաց, տպավորվող, 2) գրավիչ,
ḧesûdî 1) նախանձ, 2) բանսար- հրապուրիչ, հետաքրքիր, 3) հե-
կություն. տաքրքրասիրություն, 4) ցանկա-
ḧeşaşo թմրամոլ. ցող.
ḧeşḧeş կակաչ, խաշխաշ. ḧewasdarî 1) զգայություն, դյուրա-
ḧeşîm ճոխ, հանդիսավոր. զգացություն, 2) հետաքրքրասի-
ḧeşîş հաշիշ. րություն, 3) գրավչություն.
ḧeşîşxur հաշիշ, օպիում ծխող. ḧewas-hezmekar 1) հաճելի զգա-
ḧeştik 1) ութ, 2) ութերորդ մաս. ցումներ, զգացողություններ,
ḧeta 1) մինչև, 2) նույնիսկ, 2) հետաքրքրություն, 3) հետա-
3) առայժմ, առժամանակ. քրքրվող.
ḧeta- ḧetayî 1) անվերջ, անսահ- ḧewaskar 1) զգայուն, տպավոր-
ման, 2) հավիտենություն, հավեր- վող, դյուրազգաց, 2) հետաքր-
ժություն. քրություն դրսևորող, 3) սիրահար,
ḧetk I աներեսություն, պնդերե- սիրող, ~ ê sazbendîyê երաժշտու-
սություն. թյան սիրահար.
182 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ḧewaskarî 1) զգայունություն, դյու- ḧeyam ժամանակ, պահ, շրջան.


րազգացություն, 2) հետաքրքրու- ḧeyanî 1) մոտ, մոտավորապես,
թյան դրսևորում, հետաքրքրու- 2) առայժմ, առժամանակ, 3) այն-
թյուն. քան ժամանակ, քանի.
ḧewce կարիք, անհրաժեշտու- ḧeyat I գոյություն, կյանք.
թյուն. ḧeyat II բակ.
ḧewcedar կարիքավոր. ḧеуесаn 1) ալեկոծություն,
ḧewcedarî կարիք, պահանջմունք, ծփանք, 2) հուզմունք, գրգիռ,
անհրաժեշտություն. 3) անհանգստություն, տագնապ.
ḧewînî 1) հանգստություն, հան- ḧeyecanbûyî 1) հուզված, գրգռված,
դարտություն, 2) համբերությւոն, 2) անհանգստացած, 3) տագնա-
հանդուրժողականություն, 3) մեղ- պած.
մություն, չափավորություն. ḧeyf I 1) կարեկցություն, գթա-
ḧewle հալվա, քաղցրավենիք. սրտություն, 2) ափսոսանք, 3)
ḧewleçî 1) հալվա, քաղցրավենիք ողորմելի, խղճալի, 4) ափսոս,
վաճառող, 2) հրուշակագործ, հալ- ավաղ.
վա, քաղցրավենիք պատրաստող. ḧeyf II վրեժ.
ḧewlefiroş 1)հալվա, քաղցրավենիք ḧeyr I 1) հոգս, մտահոգություն,
վաճառող, 2) հրուշակավաճառ. 2) ուշք, ուշադրություն, ուշիմու-
ḧewlî բակ. թյուն.
ḧewlîvan դռնապան, բակապան. ḧeyr II 1) թափառող, թափառա-
ḧewş 1) բակ, 2) ցանկապատ կամ կան, 2) մոլորված, ճանապարհը
պարսպապատ տարածք. կորցրած, 3) զարմացած, ապշած,
ḧewşekî մի որոշ ժամանակ. հիացած, 4) մոլորություն.
ḧewz 1) լողավազան (բակում), ḧeyran I սիրելի, թանկագին (դի-
2) ջրամբար, ամբար. մելաձև).
ḧeya I 1) մինչև, 2) ընթացքում, ḧeyran II զոհ.
3) այնքան ժամանակ, քանի. ḧeyran III 1) զարմացած, հիա-
ḧeya II 1) գիտություն, 2) տեղե- ցած, 2) խանդավառ, հիացական,
կություն. 3) ուշադրություն, հետաքրքրու-
ḧеуа III ամոթ, ամոթխածություն. թյուն դրսևորող.
ḧеуа IV 1) ամորձի, 2) սերմնահե- ḧeyret զարմանք, ապշանք.
ղուկ, 3) տղամարդու սեռական ḧeyrî 1) թափառող, 2) մոլորված,
օրգան, 4) վավաշոտություն, հեշ- 3) զարմացած, զմայլված.
տանք, 5) փափագ, տենչ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 183

ḧeyşt ութ, уê ~ а[n] ութերորդ. ḧezinî 1) տխրություն, տրտմու-


ḧeyştê ութսուն, уê ~ ութսունե- թյուն, 2) ցավ, վիշտ.
րորդ. ḧezjêkirin սիրո դրսևորում (որևէ
ḧeyştêsalî 1) ութսունամյա, մեկի, ինչ-որ բանի նկատմամբ)
2) ութսունամյակ. ḧezker 1) զգացող, 2) սիրող,
ḧeyştpê ութոտանի, ծովահրեշ. սիրահարված, 3) սիրելի.
ḧeyştsalî ութամյա. ḧezkirî սիրելի, սիրած.
ḧeyştyek մեկ ութերորդ. ḧezmekar 1) զգայուն, նրբագաց,
ḧeywan 1) կենդանի, 2) գազան, 2) հետաքրքրություն դրսևորող,
3) փխբ. հիմար, տխմար, անմիտ. հետաքրքրասեր, 3) սիրող.
ḧeywandar անասնաբույծ. ḧezmekarî 1) զգայունություն,
ḧeywandarî անասնաբուծություն. նրբազգացություն, 2) հետա-
ḧeywanet կենդանիներ, անա- քրքրության դրսևորում, հետա-
սուններ. քրքրասիրություն, 3) սեր.
ḧeywanî 1) անասնական վար- ḧeznî 1) տխուր, թախծոտ,
մունք, 2) փխբ. հիմարություն. 2) դառնացած, վշտացած, մոր-
ḧeywantî 1) անասնական վար- մոքված.
մունք, 2) փխբ. հիմարության ḧezok կախաղան.
դրսևորում. ḧîle I 1) խորամանկություն,
ḧez 1) զգացմունք, զգացողու- 2) խարդավանք, նենգություն,
թյուն, 2) սեր, 3) հաճույք, 4) ուրա- 3) սրիկա, խաբեբա, խարդախ.
խություն, զվարճանք. ḧîle II 1) հիվանդ, տկար, վա-
ḧezar հազար, уê ~ а[n] հազա- տառողջ, թուլակամ, 2) հիվան-
րերորդ, հազարերորդական. դություն.
ḧezarpizrûk փորոտիք. ḧîlebaz 1) խաբեբա, նենգ,
ḧezarsal հազարամյա. խարդախ, 2) խորամանկ, ճար-
ḧezarsalî 1) հազարամյակ, 2) հա- պիկ.
զարամյա. ḧîlebazî 1) խարդախություններ,
ḧezîn 1) տխուր, տրտում, թախ- խաբեբայություններ, 2) խաբեու-
ծոտ, 2) խեղճ, թշվառ, ողորմելի, թյուն, 3) խաբելը.
3) սրտագին, սրտանց, անկեղծ. ḧîledar 1) հիվանդագին, ցավոտ,
ḧezîne 1) տխրություն, թախիծ, 2) քրոնիկ հիվանդ.
2) տխուր, թախծոտ. ḧîlekar 1) վնասակար, 2) նենգ,
ḧezîran հունիս, yê ~ê հունիս- խաբեբա, խարդախ, սրիկա,
յան, հունիսի. 3) չարագործ, ոճրագործ.
184 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ḧîlekarî 1) խաբեբայություն, սրի- ḧirçik I արջուկ.


կայություն, 2) խորամանկություն. ḧirçik II մսով պատրաստված
ḧîletî 1) խաբեբայություն, խար- շիլա.
դախություն, 2) խորամանկու- ḧire-ḧir կոպիտ, ամբարտավան
թյուն, հնարք. վարք.
ḧîm I 1) հիմք, հիմնադրելը, 2) ար- ḧise-ḧis 1) հարցասիրության
մատ (բույսի), 3) փխբ. հայրենիք. դրսևորում, հետաքրքրություն,
ḧîm II քար, գլաքար. 2) ասեկոսե, բամբասանք..
ḧîmdar հիմնադիր. ḧiskûr նրբագաց, նրբանկատ,
ḧîmî հիմնական, արմատական. շատ զգայուն.
ḧîre-ḧîr խրխնջոց, խրխինջ. ḧislet որակ.
ḧîrîn 1) խրինջ, վրնջոց, 2) փնչաց- ḧisret ցանկություն, ձգտում.
նելը. ḧiş խելք, միտք, բանականու-
ḧîz I 1) տիկ, կաշվե պարկ, 2) մեծ թյուն, գիտակցություն.
կուժ, սափոր. ḧişalk կանգառ, կայանա-
ḧîz II 1) անկարգապահ, անհնա- տեղի.
զանդ, 2) ցոփ շվայտ, 3) անառակ, ḧişbir սքանչելի, հմայիչ, դյութիչ,
անաբարոյական. թովիչ.
ḧîzî 1) անակարգապահություն, ḧişk 1) չոր, չորացած, 2) ան-
սանձարձակություն, 2) անառա- պտուղ, 3) ուժեղ (քամի), 4) դա-
կություն, անբարոյականություն. ժան, խիստ (բնավորություն),
ḧîzîn կավե կուժ. 5) պինդ, ամուր, 6) բարձրաձայն.
ḧimayîl 1) ժապավեն, 2) հուռութք, ḧişkayî 1) չորություն, 2) երաշտ,
հմայական պահպանակ. 3) ցամաք, 4) ամրություն, պնդու-
ḧinar նուռ (ծառը և պտուղը). թյուն.
ḧinarik այտ. ḧişkedar արմատի վրա չորացած
ḧincirokî 1) ճխլած, ճզմած, թփեր, ծառեր.
2) տրորված, ճմռթված. ḧişkeeʼrd անմշակ, խոպան հող.
ḧine հինա, ~ kirin հինայով ներ- ḧişker մտածող.
կել. ḧişkesar սառած.
ḧir 1) կոպիտ հանդուգն ան- ḧişkḧişkokî 1) չորացած, ցամա-
պատկառ, 2) քմահաճ, կամայա- քած, 2) ոսկրացած, պնդացած.
կան, 3) մեծամիտ գոռոզ, ամբար- ḧişkolekî 1) չորուկ, նիհարուկ,
տավան. 2) ոսկրոտ, նիհար, 3) ուժառպառ,
ḧirç 1) արջ, 2) փխբ. դանդաղկոտ. հյուծված, 4) սմքածություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 185

ḧişvekirî ազատասեր, ազատա- ḧukum 1) տիրապետություն, իշ-


միտ. խանություն, 2) հրաման, 3) որո-
ḧişyar 1) զարթուն, 2) փխբ. աչա- շում (դատարանի), վճիռ.
լուրջ, զգոն. ḧukumdar 1) կառավարիչ, 2) տի-
ḧişyarge դիտակետ, դիտման րակալ.
կետ. ḧukumdarî կառավարություն,
ḧişyarî 1) զարթոնք, արթնանալը, իշխանություն, ղեկավարություն.
3) զգաստություն, զգոնություն, ḧukumet կառավարություն, իշ-
ողջամտություն. խանություն.
ḧişyarker զարթուցիչ. ḧukumetî 1) կառավարություն,
ḧizkî: [bi] ~ ա) սիրով, բ) սիրե- իշխանություն, 2) բռնություն.
լով, գ) զգացմունքով, կրքոտու- ḧur 1) անզուսպ, հանդուգն,
թյամբ. 2) ուժեղ, կոպիտ.
ḧоç կտոր, պատառ (հացի). ḧurî 1) անզսպություն, 2) ան-
ḧoçik շերեփ. պատկառություն, հանդգնություն.
ḧol 1) գետնափոր տուն, 2) հյուղ, ḧurîyet 1) հեղաշրջում, հեղափո-
տնակ. խություն, 2) ազատություն.
ḧub 1) սեր, 2) սիրուհի, 3) սիրեց- ḧurîyetçî հեղափոխական.
յալ. ḧusilcemal 1) գեղեցկուհի, 2) գե-
ḧubir թանաք. ղեցիկ տղամարդ, 3) գեղեցիկ.
ḧucet 1) պահանջ, թախանձանք, ḧusin գեղեցկություն, հրապույր,
2) փաստաթուղթ, արձանագրու- թովչանք.
թյուն, 3) ապացույց, փաստարկ, ḧuzret 1) ցանկությունների,
վկայություն, 4) բանավեճ, 5) խի- ձգտումների առարկա, 2) կարիք,
զախություն, քաջություն, աղքատություն, 3) ցանկություն,
6) մրցակցություն. փափագ, ձգտում.
ḧucir 1) սենյակ, 2) տաղավար. ḧûr 1) փոր, որովայն, 2) աղիք-
ḧucûm հարձակում, առաջխա- (ներ), փորոտիք, 3) ստամոքս.
ղացում, գրոհ, ներխուժում, ար- ḧûrbelîşk 1) կերակրափող, 2) ա-
շավանք. ղիք(ներ), փորոտիք.
ḧucûmkar հարձակվող, գրոհող. ḧûrtirş հաստափոր, ցմփոր.
ḧucûmkarî հարձակում, գրոհ. ḧût 1) հրեշ, 2) կետ (ձուկ), 3) գե-
ḧudûs երևալը, հայտնվելը, գոյա- տաձի, 4) փխբ. տգեղ, անճոռնի
նալը. մարդ.
ḧufeḧuf ճողփյուն, բախյուն.
186 Քրդերեն-հայերեն բառարան

X
ха չէ որ. xalîkirin 1) դատարկում, 2) ամա-
xabis քաղցրություն. յացում.
xabûr ջրափոս, լճակ. xalifandin մոլորեցնել.
xaç խաչ. xalifîn 1) մոլորվել, կորցնել ճա-
xaçerê խաչմերուկ. նապարհը, 2) փխբ. սխալվել.
xaçparêz քրիստոնյա, խաչա- xaliq արարիչ.
պաշտ. xalis 1) օգտակար, 2) մաքուր,
xaçparêzî քրիստոնեություն. անխառն,  kirin մաքրել, ~ bûn
xaçperest քրիստոնյա. մաքրվել.
xaçperestî քրիստոնեություն. xaliskar 1) անկեղծ, սրտաբաց,
xadim 1) աղախին, ծառա, 2) օգտավետ.
2) կրոն. պաշտամունք սպասա- xalnîşan նախանշան, նշան.
վոր, 3) ներքինի. xalojn քեռակին.
xahêş 1) խնդրանք, 2) ցանկու- xaloza քեռու զավակ.
թյուն,  kirin ա) խնդրել, բ) ցան- xaltîk հորաքույր
կանալ, կամենալ. хаm I 1) հում, անեփ, 2) չհասած,
хах հոգս, անհանգստություն. 3) կիսամշակ.
хаk հող. хаm II սոսնձալաթ, կոլենկոր.
xakeser դժբախտ. xamberdîr երեք տարեկան
xaksar ցածր, չնչին, արհամար- ստերջ ոչխար.
հելի. хаmе I 1) մատիտ 2) գրչածայր
xak û xalî 1) փոշի, 2) փոշոտ. 3) գրիչ.
xal I քեռի хаmе II միամիտ, անփորձ.
xal II 1) խալ, 2) բիծ, 3) պեպեն. хаmе-хаm 1) չեփած, 2) չհասած.
xalfe արհեստավորների ավագ. xamexanis գարնանը եզներին ա-
xalxalî 1) բծավոր, 2) պեպենոտ. ռաջին անգամ դաշտ տանելը.
xalxalkî 1) բծավոր, 2) պեպենոտ. xamî I խամացած ձի.
xalî I 1) դատարկ, 2) անմարդա- xamî II 1) խակություն, 2) չմշակ-
բնակ, ամայի. վածություն (հողի).
xalî II գորգ. xamoşî 1) պարզամիտ, 2) տգետ,
xalîbûn 1) դատարկում, 2) ամա- 3) լռակյաց.
յացում. хаn I 1) սենյակ, տուն, շենք,
xalîçe գորգ, կարպետ. 2) կրպակ, խանութ, 3) քառատող.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 187

хаn II խան, իշխան. xapînok խաբեբա.


хаn III ճաշի սեղան. xapok խաբեբա.
xançî կրպակավաճառ. хаr I 1) ծուռ, շեղ, 2) փխբ. սխալ.
xandî հյուր, հարսանիքի հրա- xar II փուշ.
վիրյալ. хаr III 1) գրգռիչ, խթանիչ,
xandoq ուտելի քաղցր կոճղեզ 2) արագ, շտապ.
ունեցող բույս. хаr IV խարտոց, սրոցաքար,
xaneban 1) կտուր, 2) երկարա- հեսան.
վուն պատշգամբ. xarayî 1) կեռություն, ծռվածք,
xanedan 1) հայտնի, նշանավոր, 2) փխբ. սխալմունք, 3) փխբ. նեն-
2) պատվարժան, 3) հարուստ, գություն, դավաճանություն.
ունևոր. xarbûn ծռում, բեկում.
xanedar տանտեր. xarcigan խաչերկաթ.
xanedarî տուն-տնտեսություն. xarcigat խաչերկաթ.
xanexu հյուր. xare-xalî ամբողջովին ամայի,
xaneq 1) սպանող, մարդասպան, անմարդաբնակ, անապատային.
2) դահիճ. хаrе-хаr շեղ, ծուռ.
xanewer տանտեր. xar-xarokî կեռ, ծռված.
xanewêran սնանկացած. xarîte քարտեզ.
xanewêranî սնանկացում. xaric 1) արտաքին, 2) արտա-
xang հում, խակ. սահմանյան.
xanî տուն, շենք, սենյակ. xaricîn 1) անցնել, 2) դուրս գալ.
xanîng տնակ. xaricîyet 1) հերետիկոսություն,
xanê աչքի զարնող, տեսանելի. 2) հերձվածողություն.
xanêbûn տեսանելիություն. xaristan մացառուտ.
xanêkirin ցուցադրում. xarkirin 1) ծռում, 2) թեքելը,
xanim 1) տիկին, 2) տիրուհի. 3) շեղում.
xanman 1) հվքկ. տներ, շենքեր, xaromar ծռված,  kirin ծռել,
2) ունեցվածք, ինչք. կորացնել.
xantî խանություն, իշխանություն. xarotankî ծռված.
хар խաբելը, խաբեբայություն. xarotankî ծռված.
xapandin խաբել. xarû 1) մաքուր, անխառն, 2) յու-
харе-хар խաբեությամբ. րահատուկ.
хархароk խաբեբա. хаn û ger տապալում, թափելը,
xapîn խաբվել.  kirin տապալել.
188 Քրդերեն-հայերեն բառարան

хаn û xes ստորացված, արհա- xatim քարով մատանի.


մարհելի. xatir 1) բարյացակամություն,
xarûk ոտնաման. 2) հարգանք.
xarûre 1) ոլորապտույտ, 2) փխբ. xatircem հանգստություն.
խճճված գործ. xatirgir 1) հարգող, 2) հարգելի.
xarvar իշաբեռ. xatirgirtin հարգանք, գնահա-
xarzî զարմիկ, զարմուհի. տանք.
xas I 1) թանկարժեք, 2) բարձրո- xatirxwestin 1) հրաժեշտ, 2) գնա-
րակ, ընտիր, 3) մաքուր. լու թույլտվության խնդրանք.
xas II մերկ. xatirxwezî քաղաքավարական
xasbaxçe 1) այգի, 2) լավագույն այց.
այգի. xatirketî հեղինակազրկված.
xasî I զոքանչ. xatirnas 1) հարգող, մեծարող,
xasî II 1) լավորակություն, հեղինակություն ճանաչող
2) բնական հատկություն, որակ, 2) երախտագետ.
3) արտոնյալություն. xatirnasî 1) հարգանք, մեծա-
xasîng զոքանչ. րանք, 2) երախտագիտություն.
xasmêr 1) արի, քաջ, 2) դյուցազն. xatirniwaz 1) խորապես հարգող,
xasmêrî արիություն, քաջություն. 2) մեծարգո.
xastekar 1) ցանկացող, ձգտող, xatirperwer 1) բարեկամական,
2) մուրացող, 3) աղքատ. 2) սիրալիր.
xastekarî 1) խնդրանք, 2) չքավո- xatûn 1) արքայադուստր, 2) տի-
րություն, մուրացիկություն. րուհի, 3) պատվելի կին.
xastî 1) որակյալություն, 2) ար- xav 1) անհաս, խակ, 2) հում,
տոնյալություն. կիսաեփ.
xas û am հվքկ. մարդիկ, ժողո- xave-xav 1) չհաած, խակ, 2) հում,
վուրդ. կիսաեփ.
xaş 1) թամքատակ, ձիու ծածկոց, xavend տեր.
2) ծածկաշապիկ. xavendad արդար.
xaşandin 1) եռացնել, 2) խաշել. xavendadî արդարություն.
xaşxaşk 1) կակաչ, 2) հվքկ. xavenxwîn արյունռուշտ.
կակաչի սերմեր. xavenxwînî արյունարբություն.
xaşîl շիլա. xaver 1) արև, 2) արևելք.
xaşkok հաճելի համ ունեցող. xavernas արևելագետ.
xatî մորաքույր. xavernasî արևելագիտություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 189

xavî 1) խակ, 2) հում, կիսաեփ. xeberdan զրույց, խոսակցություն,


xawen տեր, տիրակալ. խոսք, զեկույց.
xawenşko արտոնյալ. xeberdang 1) բանբեր (հրատ.),
xawên 1) մաքուր, մաքրասեր, 2) բառարան.
2) անթերի. xeberdar 1) պերճախոս, հռետոր,
xawênî մաքրություն, մաքրասի- 2) լրաբեր.
րություն. xebergeh 1) նորությունների տա-
xawis բոբիկ. րածման վայր, 2) ռադիոկայան.
xawlî սրբիչ, անձեռոցիկ. xebergerok ազդարար, մունետիկ.
xawzar փոշի. xebergêhan լրաբեր, բանբեր.
xayîn դավաճան, ուրացող, ուխ- xebername 1) բանբեր (հրատ.),
տադրուժ. 2) լուր, 3) բառարան.
xayînî դավաճանություն, դավա- xebernivîs 1) բառարան, 2) բա-
դրություն. ռարանագիր.
xayîntî դավաճանություն, ուխ- xeberok ասացվածք, առած.
տադրժություն. xeberreş բոթաբեր.
xaz գիծ. xebervanî հռետոր.
xaznak 1) նշանավոր, 2) ռազմա- xebxeb 1) կրկնակզակ, 2) թթուց,
շունչ. քարճիկ (թռչունների).
xebat գործ, աշխատանք. xebîs 1) կեղտոտ, 2) չար,
xebatçî բանվոր, աշխատող. 3) գարշելի.
xebatgeh կենտրոն, շտաբ. xebitandin օգտագործել.
xebatkari աշխատանքային գոր- xebitîn աշխատել.
ծունեություն. xedeng նետ.
xebatker բանվոր, աշխատող. xeder 1) վտանգավոր, անբու-
xebel անմտություն, անմիտ ժելի, մահացու, 2) դավաճանա-
արարք կան, 3) ապարդյուն.
xeber 1) բառ, խոսք, զրույց, xef գաղտնի, ծածուկ.
2) խոսք, խոստում, 3) լուր. xefa գաղտնիք.
xeberanî 1) լրաբեր, բանբեր, xefet 1) պատուհաս, աղետ,
2) բանավոր. 2) թախիծ, վիշտ.
xeberbezok շատախոս, բամբաս- xefetbar թախծոտ, տխուր,
կոտ, մատնիչ. վշտալի.
xeberbezokî բամբասանք, xefetxwar տխուր, տառապող.
մատնություն. xefî գաղտնի, ծածուկ.
190 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xefîf 1) թեթև, 2) ժիր, աշխույժ. xeleq 1) մատանի, օղակ, շրջան.


xefik 1) թակարդ, 2) բանտ. xelîc ծովածոց, ծովախորշ.
xefl 1) դարձածալ, 2) հանգույց, xelîf 1) հետնորդ, ժառանգորդ,
օղակ. 2) տեղակալ.
xeflet 1) անտեղյակություն, տգի- xelîfe 1) խալիֆ, կառավարիչ,
տություն, 2) ցրվածություն. փոխանորդ, 2) ավագ, տանուտեր.
xeftan կապա, կաֆտան. xelîfet խալիֆայություն.
xej թավ, անանցանելի անտառ. хеlîl I ծնծղա.
xel հանգույց, օղակ. хеlîl II մտերիմ, բարեկամ.
xelas: ~ bûn 1) վերջանալ, ա- xelîlî 1) մտերիմ, 2) մտերմու-
վարտվել, 2) ազատվել, փրկվել, թյուն.
~ kirin 1) ավարտել, վերջացնել, xelîtk 1) պայուսակ, քսակ,
2) ազատել, փրկել. 2) պարկ.
xelasbûn 1) ավարտ, վերջ, 2) ա- xelêne սեղանատամ.
զատում, փրկում. xelêr խոլերա.
xelasek քերկ. վերջավորություն, xelindor առաջին կաթ, դալ.
ավարտ. xelq 1) ժողովուրդ, բնակչություն,
xelasî 1) վերջ, ավարտ, 2) ազա- մարդիկ, ամբոխ, 2) уê ~ ժո-
տում, փրկում, 3) պաշտպանու- ղովրդական.
թյուն. xelqḧiz ժողովրդասեր.
xelasker 1) ազատարար, փրկիչ, xelqî ժողովրդայնություն.
2) պաշտպան. xelqnas ազգագրագետ.
xelaskirin 1) ավարտ, վերջանալը, xelqnasî 1) ազգագրություն,
2) ազատում, փրկում, 3) պաշտ- 1) уê ~ ազգագրական.
պանություն. xelqperwar լուսավորիչ.
xelat 1) խալաթ, 2) փխբ. նվեր, xelqperwarî ժողովրդի կրթում.
պարգև, ~ kirin նվիրել, պարգևել. xelqzan ազգագրագետ.
xelatker 1) պարգևատրող, xelqzanînî ազգագրագիտություն.
2) պարգևատրված. xellaq արարիչ, ստեղծող.
xelayî քաղց, սով. xelûz փայտածուխ.
xele հատիկ, սերմ. xem 1) վիշտ, թախիծ, սուգ,
xelef 1) փոխանորդ, 2) ժառան- 2) հոգս, անհանգստություն.
գորդ, որդի. xembar թախծոտ, տխուր.
xeleke 1) օղակ, մատանի, 2) գան- xembarî 1) ցավալի, տխրալի,
գուր, պարույր. 2) վիշտ, թախիծ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 191

xemcivîn տառապող, ողբացող, xendan ծիծաղկոտ, ժպտացող,


վշտացած. ուրախ.
xemdar թախծոտ, տրտմալի, xendeq 1) փոս, խանդակ, խոր-
վշտալի. խորատ, 2) խրամատ, 3) թակարդ,
xemdarî տխրություն. ծուղակ.
xemgîn վշտացած, տրտմած. xeneq I 1) ադամախնձոր, 2) կո-
xemgir վշտալի, տխուր. կորդ.
xemxwer 1) տխուր, վշտալի, xeneq II շնչահեղձություն.
2) հոգատար. xenî բացի, բացառությամբ.
xemxwerî 1) տխրություն, վիշտ, xenîm I 1) մահացու թշնամի,
2) հոգս, անհանգստություն. ոխերիմ թշնամի 2) վրիժառու
xemil 1) զարդարանք, 2) հագուստ, xenîm II ռազմավար.
գեղեցիկ զգեստ, 3) տարածքի xenîmet 1) ռազմավար, 2) հար-
հարդարանք, 4)դրություն, վիճակ. մար պահ.
xemilandin 1) զարդարել, 2) զու- xeniqandin 1) խեղդել, կախաղան
գել, 3) զարդարանք. հանել, 2) ջրահեղձ անել.
xemilî գեղեցիկ հագնված. xeniqîn 1) շնչահեղձ լինել,
xemilîn զարդարվել, զուգվել. 2) ջրահեղձ լինել, 3) ճնշվել,
xemilokî 1) զարդարված, 2) զուգ- 4) գիտակցությունը կորցնել.
ված. xeniqok 1) ջրահեղձ, 2) կախա-
xemkêş 1) վշտահար, ողբացող, ղան հանված.
տխուր, 2) հոգատար. xennas չար ոգի.
xemkêşî 1) թախիծ, վիշտ, սուգ, хере-хер 1) հանկարծակի,
2) հոգս, անհանգստություն. 2) աննկատ.
xemnak տխուր, վշտալի. хepenek 1) մտոց, դիտանոց,
xemrevîn վիշտը ցրող, ուրախաց- 2) ծուղակ, դարան.
նող. xerabe ավերակ.
xem û xiyal 1) մտախոհություն, xerabezar 1) ավերված, 2) ավե-
երազկոտություն, երևակայու- րակ.
թյուն, 2) տրտմություն, 3) տառա- хеrас 1) հարկ, տուրք,
պանք, 4) անհանգստություն. 2) ծախս.
xemwar 1) տխուր, վշտալի, xeram 1) մեծամտանալը, 2) սա-
վշտացած, 2) տառապող. հուն, գեղանի քայլվածք.
xencelîsk արմատապտուղ. xerandin սանձել, սանձահարել.
хеnсеr դաշույն. xeratçî խառատ.
192 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xerboqe 1) օղակ, օղապարան, xerîdar գնող, գնորդ.


2) հանգույց. xerîdarî գնում.
xerbûz ձմերուկ. xerît 1) թաղանթ, 2) պատյան.
хеrс 1) ծախս, 2) հարկ, տուրք, xerêq 1) հոգս, անհանգստու-
3) վճար. թյուն, 2) զբաղմունք, գործ.
xercbûn ծախս. xerêqî հոգատարություն.
xercda հարկատու. xerêqtî հոգատար վերաբերմունք.
xercdan տուրքի վճարում. xerif 1) հորինվածք, հերյուրանք,
xercelix ծախս. 2) անհեթեթ.
xercî ծախսի փող. xerifandin 1) զրկել խոսելու ունա-
xercker ծախսող. կությունից, 2) խելքահան անել.
xerckirin ծախսում, վատնում. xerifîn 1) անհեթեթ բաներ ասել,
хеrс û хеrас ծախսեր. 2) խոսելու ունակությունից
xerçeng խեցգետին, զրկվել, 3) բանականությունից
ծովախեցգետին. զրկվել.
xerdel 1) մանանեխ, 2) уê ~ ê xeriqandin 1) խեղդել, 2) ջրահեղձ
մանանեխի. անել, 3) հասցնել գիտակցության
xerek թելակոճ. կորստի.
xeretûşî 1) շների գզվռտոց, xeriqîn 1) սուզվել, ընկղմվել, 2) ու-
2) փխբ. վեճ, ծեծկռտուք. շաթափվել, 3) շնչահեղձ լինել.
xerez I արագություն, ժրություն. xerisandin 1) գնահատել, 2) հաշ-
xerez I նպատակ, մտադրություն. վարկել.
xerez III ընդհանրապես. xeritandin 1) մշակել (հողը),
xerîb օտարական, թափառական. 2) ձևավորել, կազմավորել.
xerîbdost օտարականին լավ վե- xerq ուշագնացություն, անզգա-
րաբերվող. յություն.
xerîbî պանդուխտ լինելը. xerqe դերվիշի հագուստ.
xerîbnas 1) պանդուխտին օգնող, xerman 1) դեզ, 2) հունձք,
2) դժբախտին օգնող. 3) կալսում.
xerîbnasî 1) պանդուխտին օգնե- xermane 1) կալատեղ, 2) խրձա-
լը, 2) դժբախտին օգնելը. նոց.
xerîbok օտարական, թափառա- xermange կալատեղ.
կան. xerobûn ուրախություն.
xerîbstan տարաշխարհիկ անձ, xeroşî ճանկռոտված, պատա-
օտարական. ռոտված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 193

xertel ուրուր, ցին. xetabela 1) աղետ, դժբախտու-


xerz ձկնկիթ. թյուն, 2) եռուզեռ, իրարանցում.
xesal բնույթ, բնավորություն. xeten թլպատման ծեսը, թլպա-
xesandî ներքինացված, կրտված. տում.
xesandin 1) ներքինացնել, կրտել, xetîb 1) հռետոր, 2) քարոզիչ.
2) ներքինացում. xetîr արժանավոր, հարգելի.
xesar 1) կորուստ, 2) կործանում, xetîrek գրագիր.
մահ, 3) վնաս. xetim 1) աղաչանք, աղերսանք,
xesardîtî վնաս կրած. 2) հոգեհանգստի աղոթք.
xesî ներքինացված, ամորձատ- xetimandin 1) խցել, փակել,
ված. 2) խցանում, փակում.
xesîs 1) ստոր, անարգ, 2) ժլատ. xetimîn խցանվել, փակվել,
xesirîn I 1) ջանալ, ձգտել, 2) հոգ կալնվել.
տանել, անհանգստանալ. xetkêş 1) գծագրող, 2) գեղագիր.
xesirîn II վնաս կրել. xetkêşî 1) գծագրություն, 2) գե-
xeslet 1) բնավորություն, 2) սովո- ղագրություն.
րություն. xew քուն, քնելը, երազ տեսնելը.
xest խիտ, խտացված (հեղուկը). xewalok քնատ.
xeste 1) հիվանդ, 2) հոգնած. xewalû քնկոտ.
xestexane 1) հոսպիտալ, հիվան- xewandin I ցույց տալ, երևան
դանոց. հանել.
xesû 1) զոքանչ, սկեսուր, 2) աներ, xewandin II քնեցնել.
սկեսրայր. xewar քնկոտ.
xeşal 1) անհոգ 2) անգործ 3) ծույլ. xewarî քնկոտություն.
xeşandin 1) լցնել, 2) լցնելը. xewas 1) հատկություն, որակ,
xeşîm միամիտ, անփորձ. 2) առաջնակարգ, որակյալ.
xeşîmî միամտություն, անփոր- xewer արև.
ձություն. xewf վախ, սարսափ.
xeşm 1) զայրույթ, ցասում, 2) վի- xewîn քնկոտ.
րավորանք. xewle 1) թաքնված, գաղտնի, ծա-
xeşt 1) նիզակի սուր ծայր, 2) տեգ. ծուկ, 3) մեկուսի, աչքից հեռու.
xet 1) գիծ, 2) տող, 3) ակոս, xewlebûn առանձնացում, մեկու-
4) ռազմ. դիրք. սացվածություն.
xeta 1) մեղք, 2) սխալ, վրիպում, 3) xewlekirin 1) թաքցնելը, պար-
աղետ, դժբախտություն, 4)վտանգ. տակելը, 2) մեկուսացում.
194 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xewlet 1) գաղտնիք, 2) գաղտնի xeydîn վիրավորվել, բարկանալ.


հանդիպում. xeydok շուտ վիրավորվող.
xewletxane թաքստոց. xeylî շատ.
xewletî 1) աղտնիություն, 2) մե- xeylîn մտածել, երևակայել,
կուսացվածություն. ենթադրել, երազել.
xewn քուն, երազ տեսնելը. хеуг բացի.
xewnbêj երազներ մեկնող. xeyrxah բարյացակամ.
xewndar քնկոտ. xeyrîn փայլփլել, շողշողալ.
xewndîtin երազ տեսնելը. xeyset 1) հատկություն, որակ,
xewngo երազներ մեկնող. 2) բնույթ, բնավորություն, 3) սո-
xewok քնկոտ. վորություն.
xeyal I 1) միտք, մտածմունք, xeysetnav քերկ. ածական անուն.
երազանք, երևակայություն, xeyşûm քիթ.
2) անհանգստություն, հուզմունք. xez 1) տող, 2) գիծ.
xeyal II ուրվական, տեսիլ. xezal վիթ, եղնիկ.
xeyalî 1) երազկոտություն, xezan I աղքատ, չքավոր.
2) երևակայություն. xezan II աշուն.
xeyalker 1) երազկոտ, 2) կասկա- xezane լողասենյակ.
ծամիտ. xezanî 1) աղքատություն, 2) ան-
xeyamî դավաճանություն, ուխ- հաջողություն.
տադրժություն. xezeb 1) բարկություն, զայրույթ,
xeyat 1) թլպատում, 2) սրելը. 2) անհանգստություն, 3) դաժա-
xeyb դիցանուշ, կախարդուհի. նություն, 4) ճակատամարտ.
xeybet չարախոսություն, զրպար- xezîne 1) գանձ, 2) գանձարան.
տանք, բամբասանք. xezîneçî գանձապահ.
xeybetî չարախոսություն, xezînedar 1) գանձապահ, 2) հա-
զրպարտանք. րուստ.
xeybetkar 1) չարախոս, xezkêş 1) գծագրող, 2) նկարիչ.
2) զրպարտիչ. xezkok գծիկ.
xeybetkarî բամբասանք, xezne 1) գանձ, 2) գանձարան.
զրպարտություն. xezûr 1) աներ, 2) սկեսրայր.
xeyd վիրավորանք. xîle-xîl ղողանջ (զանգակի).
xeydan վիրավորանք. xîlok ուտելի քաղցր արմատա-
xeydandin վիրավորել, վիրավո- պտուղ.
րանք հասցնել. xîme վրան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 195

xîmî քիմիա. xêrame տույժ, տուգանք.


xîmîzan քիմիկոս. xêrat I 1) բարերարություն,
xîp 1) ոստ, 2) փուշ. 2) ողորմություն.
xîret 1) ձգտում, մղում, 2) պոռթ- xêrat II 1) խառատ, 2) փակա-
կում, ձգտում, 3) հոգ տանելը. նագործ.
xiretî 1) ջանասիրություն, 2) հո- xêrayî արագություն.
գատարություն, 3) նախաձեռնո- xêrbêr եկամուտ.
ղականություն, 4) համակրանք. xêrda բարեգործական.
xîretkêş 1) եռանդուն, 2) հոգա- xêrhatî 1) օգտակար, 2) բարե-
տար, 3) նախաձեռնող. հաջող եկած, 3) նա, ում գալը
xîretkêşî 1) եռանդ, ձգտում, ջանք, համընկնում է հաջողության հետ.
2) հոգատարություն, 3) նախա- xêrhatin 1) բարեհաջող ժամա-
ձեռնողականություն. նում, 2) շնորհավորանք բարե-
xîse-xîs միախառնված. հաջող ժամանման առթիվ.
xîş գութան. xêrxur ժառանգորդ.
xîyan 1) խաբեություն, 2) դավա- xêrxweş 1) բարեհաջող, 2) ոչ
ճանություն. վնասակար, առողջ.
xîz ավազ. xêrxweşî 1) բարեբախտություն,
xîzan I կայտառ, ժիր. 2) առողջություն.
xîzan II խեղճ. xêrxwez բարյացակամ.
xîzanî I կայտառություն. xêrxwezî բարյացակամություն.
xîzanî II խեղճություն xêrxweztî բարեհաճություն.
xîzer խզար, երկբռնիչ մեծ սղոց. xêrker բարեգործ.
xîzerçî սղոցող. xêrkûnî 1) բարեգործ, 2) բարե-
xîzge 1) ավազուտ, 2) ավազ. րարություն.
xêl I շեղաչք, շիլ. xêrnedî դժբախտ.
xêl II 1) տոհմ, ցեղ, 2) խումբ. xêrnedîtî դժբախտություն.
xêlekê որոշ ժամանակ, xêrnexwez անբարյացակամ.
միառժամանակ անց. xêrnexwezî անբարյացակամու-
xêlî քող (հարսին ծածկող). թյուն.
xêlif սխալ, թյուր. xêşm 1) ազգական, 2) հվքկ.
xên, xêncî բացի, բացառությամբ. ազգուտակ.
xêr 1) բարիք, 2) օգուտ, շահ, 3) xêvet I վրան.
ողորմություն, 4) զոհ. xêvet II ծածկված, գաղտնի,
xêra աշխույժ. ~ kirin ծածկել, թաքցնել.
196 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xêvetdar քոչվոր. xingal I խինկալի.


xêw I 1) ստվեր, 2) տեսիլք, ոգի. xingal II կանացի զարդ՝ խին-
xêw II տեր, սեփականատեր. գալ.
xêzan ընտանիք. xinge-xing զրնգոց.
xêzêre առաստաղի գերան. xingirîn երևակայել, մեծամտել.
xidxidîk, xidîk խուտուտ. xinêbûn 1) պահպանվածություն,
xidirî xelat պատվո խալաթ 2) ապահով վիճակում լինելը.
հագած. xinêkirin 1) տալուց հրաժար-
xidirnebî Խդրնաբի (կրոնական վելը, 2) ապահով պահպանելը.
տոն հունվարի վերջին). xinkan 1) ճնշվել, 2) շնչահեղձ
xike-xalî 1) դատարկ, ազատ, լինել.
2) անմարդաբնակ, ամայի. xinzîr խոզ.
xile-xil 1) փոթորկվելը, 2) փո- xinzîrtî խոզություն.
թորկոտ. xir I 1) տկար, թույլ, անառողջ,
xilfikî 1) երիտասարդ, պատանի, 2) վատ, փչացած.
2) մանր (անասունի մասին). xir II ճիպոտ.
xilxile 1) կույտ, կուտակ, xir III շրջան.
2) բլրաշարք. xirab 1) ավերված, ամայացած,
xilîk փսլինք, լորձունք. 2) խափանված (պլանների մա-
xilîsk լպրծուն. սին), 3) փչացած, անպետք,
xilîskan սայթաքել. 4) վատ.
xilmaş նինջ. xirabbûn 1) ավերում, ամայա-
xiloxar կեռ, ծռված. ցում, 2) խախտում, 3) վատացում.
xiloxarbûn կեռվածություն. xirabdest 1) գողաբարո, 2) գող,
xiloxarkirin կեռում, ծռում. 3) բանսարկու.
xilor քլոր. xirabî 1) կործանում, 2) չարա-
xilte 1) տականք, 2) թերմացք. մտություն, 3) չարագործություն,
xilûs անշահախնդիր 4) աղետ.
ընկերություն. xirabker կործանող, ավերող.
xim լեղակ. xirabkirin 1) կործանում, ամա-
ximxane ներկատուն. յացում, 2) խախտում, 3) փչացում,
ximximandin 1) լավ եփել, 2) տա- 4) վատթարացում, 5) պղծում.
պակել. xirabtî 1) վայրագություն, 2) չա-
ximîn խուլ դոփյուն. րագործություն.
xinamî ազգական. xiram տուֆ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 197

xirayî բարի. xişxişandin լավ եփել.


xirbe ավերակներ. xişxişe եղջերավոր
xired բանականություն. անասունների հիվանդություն.
xire-xir 1) խզխզոց, 2) ֆսֆսոց. xişîm 1) չհասած, խակ, 2) փխբ.
xirxal ոտքի կանացի անփորձ.
ապարանջան. xişik I հվքկ. կանացի զարդեր.
xirxirandin քարշ տալ. xişik II սահք (սառույցի վրա).
xirxirk շնչափող. xişikîn 1) սահել, 2) սղղալ (սահ-
xirî ռեզին, ռետին. նակով, չմուշկով).
xirîn խռխռոց. xişinde սայթաքուն, ողորկ.
xiringêle խառնաշփոթ. xişir 1) կանացի զարդեր, 2) թան-
xirqe կարճ բաճկոն. կարժեք զարդեր.
xirme-xirm 1) ճպճպոց, 2) դոփ- xişn բազեի տեսակ.
յուն, 3) թռչկոտելը. xişok 1) սահող, 2) ինքնասահ.
xirmîn 1) սուլոց, 2) դոփյուն, xişt I 1) սեպ, 2) սվին, 3) տեգ.
3) ճռռոց, 4) ցատկերով. xişt II ճիշտ, կանոնավոր.
xiroxirabe 1) ամբողջովին դա- xişt III 1) աղյուս, 2) սրոցաքար.
տարկ, 2) ամայացած, 3) անտուն. xiştanok սուր, կտրող.
xirom խուրձ (խոտի). xişte I ճեղք, փոս.
xiromir կերի մնացորդներ. xişte II գայթակղություն, ~ bûn
xirpûk վարսակ. գայթակղվել, հրապուրվել.
xirtexalî պեպենոտ. xiştî ճշտություն, կանոնավորու-
xirte-xirt 1) դոփյուն, 2) ցատկ. թյուն.
xirtik խռպոտություն. xitim խցանում.
xistin 1) հարվածել, 2) դնել, xitimandin խցանել.
3) միացնել. xitimîn խցանվել.
xisûş 1) ստոր, անարգ, 2) ժլատ. xiyanet դավաճանություն, ~ kirin
xisûşî 1) ստորություն, 2) ժլա- դավաճանել, մատնել.
տություն. xiyanetî դավաճանություն,
xişan սահել. մատնություն.
xişar ավազ. xiyar վարունգ.
xişarge ավազուտ. xizak սահնակ.
xişe-xiş 1) խշխշոց, 2) թշշալը, xizan 1) միամիտ, անփորձ,
3) ղողանջ, ~ kirin խշխշալ, 2) անտեղյակ, 3) չքավոր, 4) երե-
սոսափել, ղողանջել. խա, մանուկ.
198 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xizanî 1) միամտություն, անփոր- xolawî 1) հողի, հողից, 2) փո-


ձություն, 2) անտեղյակություն, շոտ.
3) չքավորություն, 4) մանկություն. xold դրախտ.
xize-xiz 1) խրթխրթոց, 2) սահելը, xolemêş մոխիր, փոշի.
~ kirin ա) խրթխրթացնել, բ) սահել. xolor խոլերա.
xizxizkî 1) խրթխրթան, 2) սահող, хоm I ես ինքս.
սահուն. хоm II հոգ, պաշտպանություն,
xizîn 1) սահել, 2) խրթխրթալ. հովանավորություն
xizik 1) սայթաքուն տեղ, 2) սահ- xomalî սովորական, շարքային,
նակ. միջակ.
xizir նստակյաց կյանք. xoman մենք ինքներս.
xizm I 1) գործ, զբաղմունք, աշ- хоmrе կարմրություն.
խատանք, 2) կապ, կախվածու- хораn 1) ամայի վայր, անա-
թյուն. պատ, 2) փխբ. անիծված
xizm II ազգակցություն. хоr արև.
xizmati ազգակցություն. xorayî ազատ, չզբաղված
xizmayî հատկություն. xordekar 1) տնայնագործ,
xizmet գործ, աշխատանք, 2) уê ~ տնայնագործական.
պարտականություն xoresend եսասիրական.
xizmetkar 1) աշխատող, աշխա- xoresendî եսասիրություն.
տավոր, ծառայող, 2) ծառա. xorhelat արևելք.
xizmetkarî աշխատանք, ծառայու- хоrхоr նարգիլե.
թյուն, ~ kirin աշխատել, ծառայել. xorî արևային.
xobarî 1) փոշի, 2) ոչնչություն. xoroz աքլոր.
хосе 1) ուսուցիչ, 2) գիտնական, xorsend գոհ, բավարարված,
3) խոջա. ուրախ.
xocegî գրք. 1) վաճառական, xort պատանի.
2) հարուստ, ունևոր. xortanî պատանեկություն.
xof 1) վախ, սարսափ, 2) уê ~ ê xortxapînok խաբող (պատանի-
ա) սարսափելի, ահավոր, ներին խաբող աղջկա մասին).
բ) վտանգավոր. xortî պատանեկություն.
xofkêş վախկոտ, երկչոտ. xorû 1) անհատական,
xofkêşî վախկոտություն, երկչո- մասնավոր, 2) սեփականատեր.
տություն. xose կզմխ. ամորձի.
хох դեղձ. xoş տռփանք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 199

xoşav մրգահյութ, օշարակ. xudankitêb 1) գրքի տեր, 2) հեղի-


xoşevîst 1) սիրելի, 2) սիրեցյալ. նակ, 3) уê ~ գրագետ.
xoşevîstî 1) սեր, 2) սիրելի. xudanqudret ուժեղ, արի.
xot դու ինքդ xudanqûl ստրկատեր.
xotan դուք ինքներդ xudanqûltî ստրկատիրություն.
хоу նա ինքը. xudanmal 1) տնատեր, 2) ունևոր.
хоуаn նրանք իրենք. xudanmêr արի.
xozan 1) խոզան, հնձած արտ, xudanmilk 1) կալվածատեր,
2) վարելահող. 2) հողատեր.
xozandax վարելահող լեռան xudannav հայտնի, նշանավոր.
լանջին. xudansebir համբերատար.
xozneber ջրասուզակ. xudanşeref նշանավոր, փառա-
xozneberî սուզվելը. վոր.
xubar 1) փոշի, 2) ծուխ, 3) մթու- xudanterîqet հայտնիություն,
թյուն, 4) մառախուղ. փառք.
xubarî մթություն, խավար. xudantî հովանավորություն,
xubirî 1) գինեհամ կամ գինե- պաշտպանություն.
գույն, 2) հարբեցնող, արբեցուցիչ. xudaperwer բարեպաշտ.
xuda 1) աստված, 2) տիրակալ. xudawend տեր, սեփականատեր.
xudan 1) տեր, սեփականատեր xudî 1) տեր, սեփականատեր,
2) հովանավոր, պաշտպան. 2) հովանավոր, ~ kirin հովանա-
xudanbehr ծովային տերություն. վորել, խնամել.
xudanbext 1) ազնիվ, անկեղծ, xudserane 1) ինքնակա, 2) կա-
2) երջանիկ. մայական.
xudanbextî 1) ազնվություն, ան- xudûk տրտմություն, վիշտ.
կեղծություն, 2) երջանկություն. xufye լրտես.
xudanesil ազնվազարմ. xuh քույր.
xudanesilî ազնվազարմություն. xujîlik կաթնակեր.
xudanfêl քերկ. ենթակա. xukî տուրք, հարկ.
xudanhikm տիրական, ինքնիշ- xulam 1) ստրուկ, 2) ծառա, աշ-
խան. խատող.
xudanxêr 1) բարի, բարեգործ, xulamî ծառա լինելը, ստրկություն.
2) բարյացակամ. xulamtî ծառա լինելը, ծառայի
xudanî հովանավորություն, պարտականություններ կատա-
պաշտպանություն. րելը.
200 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xule-xul 1) կարկաչյուն, 2) անձ- xumar II մռայլ.


րևի աղմուկ. xumar III զարթխում, խումար.
xulese կարճ ասած, մի խոսքով. xumarbaz խաղամոլ.
xulxulandin 1) կարկաչել, 2) լցնել, xumarbazî մոլախաղ.
3) կլկլալ, 4) ցանել. xumarî 1) մթություն, խավար,
xulxulîn 1) կարկաչել, 2) կլկլալ, 2) սև, մութ.
3) հոսել. xumexum 1) ուժեղ աղմուկ (քամու,
xulî I 1) երազանք, 2) անձրևի, ջրի), 2) փոթորիկ, մրրիկ.
երազկոտություն, 3) մտորելը. xumîn 1) աղմուկ (քամու, անձ-
xulî II մոլեգնություն. րևի, ջրի), 2) փոթորիկ, մրրիկ,
xulîn I 1) կարկաչյուն, 2) անձրևի 3) որոտ.
աղմուկ. xumir կարմիր գինի.
xulîn II պտտվել. xumrî կարմիր.
xuliqandin ստեղծել, արարել. xunav I 1) խոնավություն, 2) շաղ,
xuliqdar ստեղծող. 3) մառախլապատ եղանակ.
xuliqîn ստեղծվել, հայտնվել. xunav II 1) մսաջուր, 2) արյուն.
xulq I 1) սրտնեղություն, բարկու- xunçe կոկոն.
թյուն, 2) փորձ, 3) ստուգում. xundevan ուսանող.
xulq II 1) ստեղծում, արարած, xundevantî ուսանողություն.
2) արարիչ. xundewar գրագետ, կրթված.
xulq III 1) դեմք, 2) բնավորու- xundewarî գրագիտություն,
թյուն. կրթվածություն.
xulqat 1) ստեղծում, արարած, xundkar կրթված մարդ.
2) բնույթ. xuneda գրագետ, կրթված մարդ.
xulqîyet բնույթ. xur I 1) կերակուր, հանապա-
xulqker արարիչ, ստեղծող. զօրյա հաց, 2) մաս, բաժին.
xulqokî ստեղծված. xur II 1) քոր, մարմաջ, 2) փխբ.
xulolîk 1) հվքկ. կարկուտ, գրգռում.
2) կարկտահատ, 3) սիսեռահատ. xur III արև.
xulyaqet էակ, արարած. xur IV արագ ընթացք (ջրի).
xulyan 1) մտազբաղություն, xurafe հորինվածք, անհեթեթու-
2) խորհրդածում. թյուն, շաղակրատանք.
xum կավե մեծ կուժ. xuran քորել, քոր զգալ.
xumam տապ, շոգ. xurandin 1) քորել, ճանկռել,
xumar I մոլի խաղ. 2) փխբ. գրգռել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 201

xurc խուրջին. xurme արմավ.


xurcilîn հապաղել, դանդաղել. xurmîn 1) ցատկ, ոստյուն, 2) դոփ-
xurd 1) կերակուր, 2) փխբ. մաս, յուն, թփթփոց.
բաժին. xurperest արևապաշտ.
xurde 1) մանրադրամ, 2) կտոր- xurperestî 1) արևապաշտություն,
տանք. 2) հովանոց.
xuregî 1) մթերք, կերակուր, xurrem ուրախ, խնդալից.
2) ուտող. xurt 1) ճարպոտ, գեր, 2) ուժեղ,
xurek մթերք, կերակուր. ամուր, 3) քաջ, համարձակ.
xurekxane 1) խոհանոց, 2) ճաշա- xurtbûn 1) ճարպակալում, 2) ամ-
րան. րապնդում.
xurekpêj խոհարար. xurtebarî արիություն,
xurî I չնախաճաշած, բան քաջություն.
չկերած xurtemêr դյուցազն.
xurî II 1) հվքկ. ծաղիկ xurtî 1) գիրություն, 2) ուժ, զորու-
(հիվանդություն), 2) չեչոտ, ծաղ- թյուն, 3) բռնություն.
կատար. xurûş նետում.
xurîk 1) հվքկ. ծաղկախտ, xurûşîn նետվել.
2) բշտիկ. xusan 1) թրջվել, 2) ներծծվել,
xurîn I 1) քորել, 2) փխբ. գրգռվել. ծորալ, 3) ծարավը հագեցնել.
xurîn II խոսել, ասել. xusandin թրջել.
xurîn III 1) չնախաճաշած, բան xusro միապետ.
չկերած, 2) թեթև նախաճաշ. xusûs 1) իրեղեն, 2) հատուկ,
xurîn IV անփորձ, միամիտ. 3) անձնական.
xurîn V 1) զիջել, 2) զիջելը, xuş ցեղ, ընտանիք.
զիջում. xuşe-xuş 1) խշխշոց, 2) աղմուկ.
xurîn VI 1) գոռալ, 2) նախատել, xuşxuşîn 1) խշխշալ, 2) աղմկել.
3) քոթակել, ծեծել, 4) դիպչել. xuşîn հոսել, լցվել.
xurînî բան չկերած, անոթի, xutût բսբ. հալվեի ծաղիկը.
սոված. xuw զբոսանք.
xurînokî ծաղկատար, չեչոտ. хuуа I 1) նշանավոր, տարբեր-
xuricîn 1) սկսել, 2) մոտենալ, վող, 2) ակնհայտ.
3) նետվել, 4) բարկանալ. хuуа II 1) հատկություն, որակ,
xurma ամսաթիվ. առանձնահատկություն, 2) բնավո-
xurmalû արմավ. րության գիծ, 3) էություն.
202 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xuyabûn 1) երևան գալը, 2) հայտ- xûnî զոհ.


նաբերում, 3) տեսանելի. xûnkar 1) մարդասպան, չարա-
xuyakirin 1) ցուցադրում, գործ, 2) բռնակալ.
2) հայտնաբերում. xûnkari 1) արյունռուշտություն,
xuyan I 1) երևալ, հայտնվել, 2) սպանություն, 3) բռնակալու-
2) հայտնաբերվել. թյուն.
xuyan II ընտանիքի անդամ. xûnkel տաքարյուն, բռնկվող,
xuyandarî տեսանելիություն. եռանդուն.
xuyanî I 1) նշանավոր, տեսա- xûnkelî տաքարյունություն.
նելի, 2) արտաքին տեսք. xûnkêm սակավարյուն.
xuyanî II ընտելացված, ընտանի. xûnkêmî սակավարյունություն.
xuyanî III 1) հատկություն, որակ, xûnkêş համակրելի, գրավիչ.
2) բնույթ, 3) էություն. xûnkêşî գրավչություն.
xûdan քրտնել. xûnmij արնախում, շահա-
xûh քույր. գործող.
xûkî 1) տուրք, հարկ, հողահարկ, xûnrêj 1) արյուն թափող, մար-
2) հատուցում. դասպան, 2) արյունահոսություն.
xûn արյուն. xûnrêjî 1) արյունահեղություն,
xûnavî արյունոտ. սպանություն, 2) դաժանություն.
xûnawer արյունոտ. xûnrêtin արյունահեղություն.
xûnberdan արյունաթողություն. xûnrijandin արյունահեղություն.
xûnçe 1) գավաթ, 2) սկուտեղ. xûnsa երկսեռ, արուէգ.
xûndar արյունոտ. xûnsar սառնարյուն, հանգիստ,
xûndarî 1) արյան վրեժ, 2) սպա- անտարբեր.
նություն. xûnsarî սառնարյունություն,
xûng քույրիկ. հանդարտություն.
xûnger 1) արյան շրջանառու- xûnşîrin հաճելի, գրավիչ.
թյուն, 2) արյունատար. xûnşîrinî գրավչություն.
xûngerm տաքարյուն, բռնկվող, xûnzehf լիարյուն.
դյուրագրգիռ. xûrxank 1) քթածակ, 2) հվքկ.
xûngermî տաքարյունություն. պինչ, ռունգ.
xûnxur 1) արնախում, 2) շահա- xûsran 1) կորուստ, 2) կործա-
գործող, դաժան. նում, 3) վթար.
xûnxurî արնախմություն, դաժա- xûşk քույր.
նություն. xûşkeza զարմիկ, զարմուհի.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 203

xût 1) հենց, ճիշտ, 2) նույնը, xwedîheq իրավասու.


նույնպիսին. xwedîhikm ինքնիշխան.
xûz 1) կեռված, թեքված, 2) սա- xwedîhikmî ինքնիշխանություն.
պատավոր. xwedîkirin 1) պահպանում,
xwak քույրիկ. 2) պաշտպանություն, 3) դաստիա-
xwanî սփռոց, սուփրա. րակություն.
xwardemenî կերակուր, սնունդ. xwedîqedir հարգելի.
xwarzî ազգական, ազգականուհի. xwedîmal տանտեր.
xwe 1) ինքը, 2) իրեն. xwedînamûs ազնիվ, բարեվարք.
xwebeledî 1) ինքնաճանաչում, xwedînav հայտնի, նշանավոր.
2) ինքնատիրապետում. xwedînivîs հեղինակ.
xweberajo ինքնաձիգ. xwedîtac թագակիր.
xweberçû ինքնագնաց. xwedîtî 1) տնտեսություն վա-
xwebergir զուսպ, հաստատա- րելը, 2) հովանավորություն,
կամ. 3) պաշտպանում.
xwebergirî ինքնատիրապետում, xwedê աստված.
զսպվածություն. xwedêdan 1) սեփականություն,
xweberkuj ինքնասպան. 2) սեփական.
xweberkujî ինքնասպանություն. xwedêgiravî կարծես.
xweberza բնական, ի ծնե. xwedêhebîn հավատացյալ,
xwebîrkirin ինքնամոռացություն. կրոնական.
xwedan 1) տեր, սեփականատեր, xwedêhebîna աստծու սիրուն.
2) տիրակալ, 3) հովանավոր, xwedênas աստվածահավատ,
4) արարիչ, Աստված. հավատացյալ.
xwedanhikm 1) տիրակալ, xwedênasî կրոնականություն.
2) տիրական. xwedênenas անաստված, ան-
xwedanîlm գիտնական. հավատ.
xwedanterîqet կրոնական. xwedênenasî անաստվածություն,
xwedî 1) տեր, սեփականատեր, աթեիզմ.
2) հեղինակ. xwedêtî բարեպաշտություն.
xwedîbext 1) բախտավոր, 2) հա- xwedêtirs աստվածավախ.
վատարիմ. xwedêtirsî աստվածավախություն.
xwedîehmîyet կարևոր, լուրջ, xwedêtuala կրոն. բարձրյալ,
նշանակալի. ամենակարող.
xwedîgund կալվածատեր. xwefiroş 1) դավաճան, 2) ծախու.
204 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xwefiroşî 1) դավաճանություն, xweltik մորաքույր.


2) ծախվածություն. xwenasî 1) ինքնաճանաչում,
xweger ինքնաշարժ. 2) ինքնագիտակցություն.
xwegir 1) իրեն տիրապետող, xwenda գիտնական, գրագետ,
զուսպ, 2) ինքնակալ. կրթված.
xwegirî 1) ինքնատիրապետում, xwendegah ուսումնական
2) ինքնակալություն. հաստատություն, դպրոց.
xwegirtî 1) ինքնիշխան, 2) ինքն- xwendevan 1) ընթերցող, 2) սովո-
իշխանություն. րող, ուսանող.
xweh քույր. xwendewar գրագետ, կրթված.
xwehafizî հրաժեշտ. xwendewarî գրագիտություն,
xwehebîn եսասիրական, եսասեր. կրթվածություն.
xwehej ինքնաշարժ. xwendî I գրագետ, կրթված,
xweher գրք. քույր. գիտնական.
xwehesîn 1) ինքնազգացողու- xwendî II հյուր (հարսանիքի).
թյուն, 2) ինքնագիտակցություն, xwendîtî գրագիտություն,
3) ինքնաճանաչում. կրթվածություն.
xwehîng քույրիկ. xwendin 1) կարդալ, 2) սովորել,
xwehikm ինքնիշխան. 3) երգել.
xwehikmî ինքնիշխանություն. xwendinxanî 1) ընթերցարան,
xwehişt ցանկություն. 2) դպրոց.
xwehiz 1) եսասեր, 2) ինքնասեր. xwendkar 1) գրագետ, կրթված,
xwehizî ինքնասիրություն, 2) հասարակության վերնախա-
եսասիրություն. վին պատկանող.
xwehizkirî եսասիրական. xwendkarî գրագիտություն.
xwehrûviç կեռ, ծուռ, շեղ. xwenê հայտնի, նշանավոր.
xwexwe 1) ինքն իրեն, ինքն իր xwenêbûn 1) ի հայտ գալը,
համար, 2) ինքնուրույն. 2) դրսևորվելը.
xwexwetî 1) ինքնուրույնություն, xwenêkirin 1 ) ցուցադրում,
անկախություն, xwekrîtîkî 2) դրսևորում, հայտնաբերում.
ինքնաքննադատություն. xweperastin ինքնապաշտպանու-
xwekuştin ինքնասպանություն. թյուն.
xwelî 1) հող, փոշի, 2) մոխիր. xwepesinîtî ինքնագովություն,
xwelîser 1) դժբախտ, 2) քամա- պարծենկոտություն.
հրելի, 3) խեղճ. xwepêşbir ինքնաշարժ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 205

xwepiştîvanî ինքնապաշտպա- xweş 1) լավ, հաճելի, գեղեցիկ,


նություն. 2) համեղ, 3) ուրախ, 4) առողջ.
xwer 1) կերակուր, սնունդ, xweşbang բարեհունչ, ներդաշնակ.
2) մաս, բաժին. xweşbangî ներդաշնակություն.
xwerazî 1) ինքնագոհ, 2) ինքնա- xweşbext 1) երջանիկ, 2) բարե-
գոհություն. հաջող.
xwerazîbûn ինքնագոհություն, xweşbextî 1) երջանկություն,
սնապարծություն. 2) բարեհաջողություն.
xwerdemenî սնունդ, կերակուր, xweşbez 1) արագոտն, 2) արշա-
մթերք. վաձի.
xwerek կերակուր, սնունդ, xweşbîn բուրմունք.
ուտելիք. xweşbêj գեղեցկախոս.
xwerev ինքնագնաց. xweşbû բուրավետ.
xwerin 1) ուտել, 2) խմել. xweşbûn 1) բարելավում, 2) ծաղ-
xwerinxane ճաշարան. կում, 3) ուրախություն.
xwerû ինքնատիպ. xweşdeng բարեհունչ, մեղեդային,
xwerûyî ինքնատիպություն. հաճելի.
xweser 1) ինքնուրույն, անկախու- xweşdengî բարեհունչություն, մե-
թյուն, 2) քմահաճ. ղեդայնություն.
xweserî ինքնուրույնություն, xweşdevling գեղեցկախոսություն.
անկախություն. xweşdil 1) ուրախ, 2) ոգևորված.
xweska եթե միայն. xweşdilî 1) ուրախ տրամադրու-
xwest ցանկություն, իղձ, տեն- թյուն, 2) ոգևորություն.
չանք, ձգտում. xweşevîst սիրելի, թանկագին.
xwestandin պահանջել. xweşevîstî սեր.
xwesteganî 1) կրքոտ ցանկու- xweşgo 1) գեղեցկախոս,
թյուն, 2) կիրք, սեր, 3) սիրո առար- 2) հռետոր.
կա. xweşhal 1) երջանիկ, ուրախ, գոհ,
xwestek 1) ցանկություն, 2) նպա- 2) առողջ, 3) ունևոր.
տակ, 3) խնդրանք. xweşhatin շնորհավորանք
xwestî նշանդրեք. գալստյան առթիվ.
xwestik հարս. xweşxeber հաճելի լուր.
xwestin 1) ուզել, 2) խնդրել, պա- xweşxwan գազել, քառյակ.
հանջել, 3) խնդրելը, պահանջելը, xweş-xweş լավ, հաճելի, գեղեցիկ.
4) խնդրանք, պահանջ. xweşxweyî սիրալիր.
206 Քրդերեն-հայերեն բառարան

xweşî 1) հաճույք, ուրախություն, xweyfêl 1) գործնական, 2) ճար-


2) բարեկեցություն, 3) առողջու- պիկ, 3) խորամանկ.
թյուն. xweyfêlî 1) գործնականություն,
xweşistan ծաղկող երկիր. 2) ճարպկություն, 3) խորաման-
.xweşkirin 1) բարելավում, 2) բա- կություն.
վարարում, 3) թարմացում. xweyguneh 1) մեղավոր, 2) մեղ-
xweşmelewanî լավ լողացող. սագործ.
xweşmêr 1) լավ մարդ, 2) քաջ xweyḧiş իմաստուն, խելացի.
մարդ. xweyxêr բարեգործ.
xweşpenah լավ ծածկած, լավ xweyî 1) տեր, սեփականատեր,
թաքցված, լավ պաշտպանված. 2) խնամակալ, հովանավոր.
xweşreng գեղեցկագույն, գեղե- xweyîceger համարձակ, քաջ, արի.
ցիկ. xweyîkirin 1) պաշտպանություն,
xweşrû հաճելի արտաքինով. պահպանություն, 2) խնամք.
xweşrûk կարմրուկ. xweyîng քույրիկ.
xweşteb լավ հատկություններ xweyîtî 1) տնտեսություն վա-
ունեցող, լավորակ. րելը, 2) հովանավորություն.
xweştirbûn 1) բարելավում, xweyêş հիվանդ, վատառողջ.
2) ուժեղացում, 3) առողջացում. xweykemal տաղանդավոր.
xweştirkirin 1) բարելավելը, xweykemalî
2) ուժեղացնելը, 3) բուժելը. տաղանդավորություն.
xweyagir վեհանձն, նշանավոր, xweyker խնամակալ,
անվանի. հովանավոր, պաշտպան.
xweyan 1) նշանավոր, երևելի, xweykerem բարեգործ, բարի.
2) ակնհայտ, 3) հայտնի. xweykeremî բարություն.
xweyandin 1) ցույց տալ, xweykîse հարուստ.
2) դրսևորել, երևան բերել, հայտ- xweykulfet ընտանիքավոր,
նաբերել, 3) ցուցադրում. ամուսնացած.
xweyçek զինված, ~ kirin զինել, xweymal 1) ունևոր, 2) ընտանի-
~ bûn զինվել. քավոր, 3) տանուտեր.
xweyçekbûn զինվածություն. xweymane նշանակություն ունե-
xweyçekkirin սպառազինում. ցող, իմաստալից.
xweydan 1) քրտինք, 2) քրտնելը. xweymilk հողատեր.
xweydeyn պարտատու, պարտա- xweynav փառավոր, հայտնի,
տեր. ~ bûn հայտնի, անվանի դառնալ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 207

xweypesn 1) գովերգված, 2) փառա- xwezok 1) ցանկացող, 2) աղքատ,


բանված, հայտնի. 3) խնդրարկու.
xweyritbe 1) պաշտոնյա, 2) սպա. xwî քրտինք.
xweyrûmet հեղինակավոր. xwîdan 1) քրտնելը, 2) քրտինք.
xweyseadet երջանիկ. xwîjing մոռացկոտություն.
xweytî 1) տնտեսվարում, 2) խնա- xwînfiroş շահագործող, բռնա
մակալություն, ~ lê kirin հովանա- կալ.
վորել, պաշտպանել. xwê աղ, ~ kirin աղ անել.
xweyulm գիտնական. xwêdan աղ դնելու տեղ (անա-
xwezbênî առաջարկություն սունի համար).
(ամուսնական). xwêdang աղաման.
xwezdar ցանկացող, ցանկություն xwêkirî աղած, աղ դրած.
ունեցող. xwêkirin աղելը, աղ դնելը.
xwezge 1) ցանկություն, 2) նպա- xwêndewar 1) սովորող, 2) գրա-
տակ, 3) սեր, 4) ցանկալի կլիներ. գետ, կրթված.
xwezgîn խնամախոս. xwêndewarî 1) ուսում, 2) գրագի-
xwezgînî 1) խնամախոսություն, տություն, կրթություն.
2) խնամախոս. xwênîn 1) երևալ, աչքի ընկնել,
xwezî 1) պետք է, անհրաժեշտ է, 2) հայտնաբերվել.
2) գոնե, եթե միայն, ցանկալի է. xwêtiskî աղիավուն, աղշոռ.


ẍafil 1) անհոգ, 2) անուշադիր, ẍаr IV քարանձավ.
3) անտեղյակ. ẍaret 1) կողոպուտ, ավարառու-
ẍafilgirtin անակնկալի բերելը, թյուն, 2) ավերում,  kirin ա) կո-
անակնկալ հարձակում. ղոպտել, բ) ավերել.
ẍaîb 1) բացակա, 2) թաքնված, ẍayet սահման, վերին աստիճան.
ծպտյալ, ~ bûn ա) բացակայել, ẍayîş: ~ kirin խնդրել.
բ) թաքնվել,  kirin թաքցնել. ẍaze I կարմրաներկ.
ẍаnеʼ գոհ, բավարարված. ẍaze II աղմուկ, ճիչ, ~ kirin ճչալ.
ẍаr I վճար, վճարում. ẍazî 1) կրոն. մուսուլմանական
ẍаr II 1) խումբ, ջոկատ, 2) հոտ. հավատի մարտիկ, 2) հաղթող,
ẍаr III քառատրոփ արշավելը. հերոս.
208 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ẍedar 1) դավաճան, 2) ուխտա- ẍerbî արևմտյան.


դրուժ, նենգ. ẍerez բացի, բացառությամբ.
ẍeflet անհոգություն, անուշա- ẍегẍеге I թելի կարժ.
դրություն, անփութություն. ẍегẍеге II ողողում (բերանի, կո-
ẍela թանկություն, բարձր գներ. կորդի), ~ kirin ողողել.
ẍelbeẍelb 1) աղմուկ, գոռգոռոց, ẍerq 1) սուզում, 2) ջրահեղձ եղած.
2) շփոթ, իրարանցում. ẍerz ձգտում, մեծ ցանկություն.
ẍelet 1) սխալմունք, վրիպում, ẍeyb գաղտնի, անհասկանալի.
2) уê ~ սխալ, թյուր, կեղծ. ẍeyrî 1) բացի, բացառությամբ,
ẍeltan 1) կլոր, 2) գլորվող, ~ bûn 2) ուրիշներ, մյուսները.
գլորվել. ẍeyrîn 1) փոխանակել, 2) փոխել.
ẍemazî մատնություն, զրպար- ẍezibîn բարկանալ, կատաղել,
տություն. չարանալ.
ẍemhilgir տառապող. ẍire-ẍir գռմռոց, փնթփնթոց.
ẍemilandin 1) գնահատել, 2) կազ- ẍoll 1) ձեռնաշղթա, շղթա,
մել նախահաշիվ. 2) փխբ. լուծ.
ẍemrevîn մխիթարող, ẍorfe 1) վերնասենյակ, 2) ծածկա-
հուսադրող. պատշգամբ, 3) ձեղնապատուհան.
ẍemze սեթևեթանք, պչրանք, ẍufranî անեծք.
կոկետություն. ẍulẍul կաչաղակ.
ẍemzerîman կոկետություն, ẍunçe 1) բշտիկ, 2) փուշ.
պչրող հայացք. ẍurbet 1) օտար աշխարհ, օտա-
ẍenî հարուստ. րություն, 2) աքսոր.
ẍenîmet ավար, ռազմավար. ẍusse վիշտ, տրտմություն,
ẍerb արևմուտք. թախիծ.

Î
îbahat թույլտվություն, թույլա- îbra անդորրագիր.
տրություն. îbraname անդորրագիր.
îbaret արտահայտություն, դարձ- îbtîda սկիզբ, սկզբից, նորից,
վածք. կրկին.
îblîs հրեշ, չար ոգի, սատանա. îcabet 1) ընդունում, հաստա-
îbram թախանձալից խնդրանք. տում, 2) համաձայնություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 209

îcar այս անգամ, հիմա, ներկա îdare II 1) կառավարում, ղեկա-


պահին. վարում, 2) սահմանադրում, հիմ-
îcare 1) վարձում, վարձակալում, նադրում.
2) վճարում, հատուցում, փոխհա- îdarexane գրասենյակ, տնօրի-
տուցում. նություն, հաստատություն.
îcat 1) ստեղծում, հայտնագոր- îdqat հույս, հավատ.
ծություն, 2) հնարամտություն, îfade I 1) դիտման համար ներ-
ճարպկություն. կայացված, 2) հաղորդում,
îcatkar գյուտարար. 3) պաշտպանություն (ատենա-
îcatkarî գյուտարարություն, խոսության).
գյուտ, հայտնագործություն, հնա- îfade II իրագործում, կատարում.
րամտություն. îfrat 1) չափազանցում, 2) ավե-
îcazet թույլտվություն, թույլ տալ. լորդություն.
îcgar շատ, չափից ավելի, չափա- îfraz բաժանում, անջատում.
զանց. îftra զրպարտություն, զրպար-
îcra կատարում, իրագործում, տանք.
իրականացում. îhtîmal հնարավոր է, հավանա-
îcrabûn կատարում, իրագործում. կան է.
îcradar կատարող, իրագործող. îẍva 1) գայթակղություն, հրա-
îcradarî կատարում, իրագործում. պուրանք, 2) սադրանք, դրդում.
îcraker կատարողը, իրականաց- îẍvaker 1) գայթակղիչ, հրապու-
նողը. րող, 2) սադրիչ.
îcret վարձ, վճարում, վարձա- îkram 1) լավ ընդունելություն,
տրում, վարձահատուցում, ~ kirin հարգանք, պատիվ, 2) բարիք,
վարձատրել, հատուցել. գթասիրություն, 3) առատաձեռ-
îctime 1) ժողով, հավաք, 2) հա- նություն, մեծահոգություն,
սարակություն. ազնվություն.
îda 1) նաև, էլ, դարձյալ, 2) արդեն, îqîn անպայմանորեն, պարտա-
3) այդ դեպքում. դիր կերպով.
îdam I զայրույթ, ցասում, կատա- îlac 1) օգնություն, 2) հնարավո-
ղություն. րություն, միջոցներ.
îdam II մահապատիժ, ~ kirin îlah թախանձալից խնդրանք,
մահապատժի ենթարկել. բարեխոսություն.
îdare I գոյության, կենսագործու- îlam հատկապես.
նեության միջոցներ. îlan I վստահություն, հավատ.
210 Քրդերեն-հայերեն բառարան

îlan II 1) հայտարարություն, ազ- înglab հեղափոխություն.


դագիր, գովազդ, 2) հաղորդում, զե- înglabçî հեղափոխական.
կուցում. înglîz անգլիացի.
îlet ընտանիք, տոհմ. înî ուրբաթ.
îlon սեպտեմբեր. înkar մերժում, ժխտում,
îma 1) գլխով անելը, 2) ակնարկ, բացասում.
ցուցում. înkîşaf զարգացում, ծաղկում,
îmam I մուսուլմանների հոգևոր բարգավաճում.
առաջնորդը. însan 1) մարդ, 2) հվքկ. մարդիկ,
îmam II հնազանդություն, խո- մարդկություն.
նարհություն. însanet մարդիկ, մարդկային ցեղ.
îman 1) հավատ, դավանություն, însiz 1) անհուսալի, անվստահելի,
հավատալիք, 2) վստահություն, անհույս, 2) թերահավատ, կասկա-
3) խիղճ, պատիվ. ծամիտ.
îmane բուստ, մարջան. întîxab ընտրություն, ընտրում.
îmçî 1) շղթաներ, կապանքներ, întîqal 1) տեղափոխում, փոխա-
2) պայտ. դրում, 2) վերաբնակեցում, բնա-
îmdad օգնություն, աջակցություն, կավայրի փոփոխություն.
զորակցություն. întîzam 1) կարգ ու կանոն, կար-
îmtîhan 1) փորձություն, ստուգում, գապահություն, 2) հասարակական
քննություն, 2) հետաքննություն. կարգ.
îmza 1) ստորագրություն, 2) ստա- întizar սպասում, ակնկալիք,
ցական. ~ bûn սպասել.
îna 1) հավատ, վստահություն, îrizîbat կարգապահություն,
2) համոզմունք, համոզվածություն. պահպանել կարգապահություն.
înandin I 1) վստահեցնել, համոզել, îrad I եկամուտ, շահույթ.
2) վստահություն, համոզմունք. îrad II 1) պարտիք, պարհակ,
înandin II բերել, բերել հասցնել. 2) հարկ.
înanî վստահություն. îraqî Իրաքի բնակիչ.
înayî հավատ, վճռականություն, îranî 1) իրանցի, 2) уê  իրանա-
համոզվածություն. կան.
încan կավե թաղար, խեցաման. îrxî երամակ, ջոկ.
încaz նարինջ, թուրինջ. îrxîçî երամակապան, ջոկապան.
încîl Ավետարան. îrq 1) ցեղ, ցեղատեսակ, 2) ռասա,
încîr թուզ. մարդացեղ, 3) ծագում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 211

îro այսօր, այժմ, հիմա. îtaet հնազանդություն, հպատա-


îsaf 1) արդարություն, 2) կարեկ- կեցում.
ցություն, գթասրտություն, îtaetkar ազդեցիկ, ազդեցություն
3) խիղճ. ունեցող.
îsafil երդում, ուխտ, խոստում. îtbar վստահություն, հավատ,
îshal I հողմ, փոթորիկ, բուք, հույս.
ձնամրրիկ. îtfaq 1) միություն, միավորում,
îshal II լուծողական. 2) կապ.
îske-îsk լացուկոծ, հեկեկոց, ողբ. îtîdal 1) չափավորություն, 2) հա-
îskela նավակայան, նավահան- վասարակշռություն, 3) համաչա-
գիստ. փություն, 4) փխբ. արդարություն.
îsm անուն, անվանում. îtîraz առարկում, բողոք, բողո-
îspenax սպանախ. քարկում.
îstasîon կայարան. îtrav սուտ, ստախոսություն,
îstekan բաժակ. խաբեություն.
îstgah կանգառ, կայան, կայարան. îven վստահություն, համոզվա-
îstîdad վաստակ, ծառայություն, ծություն, ստույգ գիտելիքներ.
արժանիքներ. îwanzer ծաղկապսակ.
îstîfad շահույթ, եկամուտ, օգուտ. îyûl հուլիս.
îstîqbal հանդիպում, ընդհարում, îyûn հունիս.
բախում. îz I հետք.
îstîlah արտահայտություն, դարձ- îz II անառակ, անբարոյական.
ված. îza 1) սեղմում, ճնշում, 2) պատիժ,
îstîmal գործածություն, կիրառու- 3) տառապանք, տանջանք.
թյուն. îzaker 1) կեղեքիչ, 2) պատժիչ,
îstîmalçî օգտատեր, սպառող. 3) չարչարող.
îstîmar շահագործող, կեղեքիչ. îzar շղարշ, շղարշաման գործ-
îş գործ, աշխատանք, զբաղմունք. վածք.
îşker բանվոր, աշխատավոր. îzbat ապացույց, փաստարկ,
îşkol դպրոց. հանցանշան, ~ kirin ապացուցել.
îşq I լույս, փայլատակում, ճառա- îzî անառակություն, ցոփություն.
գայթում. îzin իրավունք, թույլտվություն.
îşq II սեր, կիրք. îzinname 1) գրավոր թույլտվու-
îşlik բաճկոնակ, անթևք հագուստ. թյուն, 2) անցագիր.
îşte ախորժակ. îztî անառակություն.
212 Քրդերեն-հայերեն բառարան

Ê
êcgar 1) նույնպես, նաև, 2) բացի êle I բաճկոն, անթևք զգեստ.
դրանից, ի լրումն, 3) չափազանց, êlek II հանդուգն, համարձակ,
չափից դուրս. անվախ.
êdin 1) ուրիշ, այլ, 2) հաջորդը, êlkan ցեղ.
3) մնացած, մյուս. êm ուտելիք, կերակուր, կեր.
êge խարտոց, ~ kirin խարտել. êmanekî մի որոշ ժամանակ.
êgin 1) ճարպիկ, ժիր, արագա- êmanê մոտ, մոտավորապես,
շարժ, 2) գործունյա, ակտիվ, համարյա.
3) հմուտ, ճարտար, 4) հասկացող. êmek կերակուր, սնունդ,
êginî 1) ճարպկություն, 2) գործա- ուտելիք.
րարություն, ակտիվություն, êmîş 1) միրգ, բանջարեղեն,
3) հմտություն, 4) ըմբռնողություն, 2) հվքկ. մրգեր.
խելամտություն. êperî թափառական, ցնցոտիա-
êhram 1) ապականված, պղծված, վոր մարդ.
կեղտոտ, 2) արգելված. êpîzod դրվագ, դիպված.
êxistin 1) վայր գցել, թափել, ցած êpêce բավականաչափ, զգալի,
նետել, 2) իջեցնել, խոնարհվել. շոշափելի.
êẍbal երջանկություն, ճակատա- êrdek I բանող ձի.
գիր. êrdek II հեծան, գերան.
êẍlî խումբ. êrî-bêrî պարզամիտ, հիմարիկ,
êẍnî 1) մսով ճաշատեսակ, 2) ար- խենթուկ.
գանակ, մսաջուր. êrîş I 1) հարձակում, 2) առաջ-
êkane վարազ, արու խոզ. խաղացում, գրոհ, 3) հարձակում
êkspêdîsî արշավախումբ. կողոպուտի նպատակով.
êl 1) քոչվոր ցեղ, 2) միություն, ցե- êrîş II հետք.
ղերի միավորում, 3) ժողովուրդ. êrîşbir I 1) հարձակվող, գրոհող,
êlat 1) միություն, ցեղերի միա- 2) ավազակ, կողոպտիչ.
վորում, 2) ժողովուրդ. êrîşbir II հետախույզ.
êlbat 1) գլխավորը, ցեղի առաջ- êrif 1) այլաբանություն, 2) այլա-
նորդը, 2) միություն, ցեղերի միա- բանորեն.
վորում. êrmenî 1) հայ, 2) հայկական.
êlbeg գլխավորը, ցեղի առաջ- êrtek գերան.
նորդը. êsik 1) ոսկոր, 2) կմախք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 213

êsikgiran դանդաղկոտ, ծանրա- êşkîgir պահակ, հսկիչ, ժամա-


շարժ. պահ.
êsikqurs այլանդակ, տգեղ, նող- êşrevîn ցավի մեղմացում.
կալի. êtîm որբ, անապաստան երեխա.
êsqan ոսկոր. êtîmxane որբանոց.
êsta այժմ, հիմա, տվյալ պահին. êtîmî որբություն, խնամազրկու-
êş 1) ցավ, հիվանդություն, 2) հա- թյուն.
մաճարակ. êtnograf ազգագրագետ.
êşandin 1) ցավ պատճառել, տան- êvar երեկո.
ջել, 2) ճնշել, նեղել, 3) վիրավորել. êvarekê մի անգամ երեկոյան.
êşbir ցավազրկող. êvarge գիշերելու տեղ, օթևան,
êşîk կնճիռ, խորշոմ. ~ bûn գիշերել.
êşîn 1) ցավ զգալ, հիվանդանալ, êzing I փայտ, ցախ, տաշեղ.
2) փխբ. տանջվել, տառապել, êzing II հոգոց, խոր շունչ,
3) փխբ. ողբալ, սգալ. հառաչանք.
êşivt թարախային բշտիկ êzingker փայտահատ.
(ոչխարների մոտ).

I
ibadet 1) աղոթք, 2) հավատ, դա- ifiq երկիր, աշխարհ, տիեզերք.
վանանք, կրոն. iflas սնանկացում, սնանկություն,
ibadetgeh պաշտամունքի վայր, աղքատացում.
աղոթատեղի. iftîran զրպարտություն, չարա-
icbar ստիպված, հարկադրված, խոսություն.
~ kirin ստիպել, հարկադրել. iftiraq անջատում, բաժանում,
icbarî զինվոր. հրաժեշտ տալը.
ifad 1) մեղք, հանցանք, մեղավո- ihtîlal խռովություն, ապստամ-
րություն, 2) պատիժ. բություն.
ifaet 1) աղետ, պատուհաս, ihtîyac կարիք, պահանջ, պա-
դժբախտություն, 2) վտանգ, հանջմունք.
վտանգավորություն. ihtîyat 1) պահում, պահպանում,
ifet 1) անարատություն, առաքի- հսկում, 2) զգուշություն,
նություն, 2) բարեպաշտություն. խոհեմություն, խելամտություն.
214 Քրդերեն-հայերեն բառարան

ihtiraq այրում, բռնկում, բոցա- in մայր, մայրիկ.


վառում. incûz արևելյան գործիքների
ihtiram հարգանք, պատիվ, մե- նվագախումբ.
ծարանք. infisal 1) հեռացում, հեռացնելը,
ihtirast 1) ագահություն, 2) իղձ, 2) բաժանում, տրոհում, անջա-
փափագ, կիրք. տում.
ihtiyatkar 1) հսկող, պահպանող, ins սովորություն, կապվածու-
2) զգույշ, ողջախոհ, խելամիտ. թյուն.
ixtîyar 1) ծեր, զառամյալ, տկար, inte-int 1) տնքոց, հևոց, ծանր
2) փխբ. աղքատ. շնչառություն, 2) խոր հոգոց,
iqlîm 1) երկիր, 2) կլիմայագոտի. հառաչ.
iqrar 1) հաստատում, 2) ճանա- intîn 1) տնքալ, հևալ, ծանր շնչել,
չում, գիտակցում. 2) խոր հոգոց հանել, հառաչել.
iqtiza պահանջ, պնդում, թա- intînî հառաչանք, տնքոց.
խանձանք. intiqam վրիժառություն, վրեժ.
ilhaq միացում, միակցում, intisab 1) հարաբերություն, կապ,
բռնակցում. առնչություն, 2) ծագում, 3) պաշ-
ilham 1) ոգեշնչում, ոգևորու- տոնի նշանակում.
թյուն, 2) հայտնություն, հայտնա- inwan 1) վերնագիր, խորագիր,
գործություն. անվանում, ~ dan անվանել,
ilm գիտություն, գիտելիք, ուսում, 2) հասցե.
ուսուցում. iradet ցանկություն, կամք.
ilmî գիտական. irban դաշույնի տեսակ.
imaret 1) շենք, շինություն, կա- irf 1) սովորույթ, ավանդույթ,
ռույց, պալատ, 2) իր, թանկարժեք կարգ, 2) բարքեր.
իր, գանձ, 3) գանձարան. irfan 1) գիտելիք, իմացություն,
imaretxane 1) թանկարժեք իրերը 2) լուսավորություն, 3) մշակույթ.
պահելու տեղ, գանձարան, irhab սարսափեցում, ահաբե-
2) թանգարան, 3) արհեստանոց. կում, սպառնալիք.
imhayî 1) մաքրում, ջնջում, irîn ոռնոց, մռնչոց, մռնչյուն.
2) ոչնչացում. irin չարություն, քեն, զայրույթ.
imkan հնարավորություն, կարո- ir û zir 1) ճիչ, գոռոց, 2) ոռնոց.
ղություն. irz û eyal ընտանիք.
imtîyaz առավելություն, արտո- iskûfek սրածայր գլխարկ՝ թա-
նություն. սակ, կնգուղ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 215

ismet անարատություն, կուսու- istrahet հանգիստ, ~ kirin


թյուն. հանգստանալ.
ismida խնդիրք, դիմում, խնդրա- isûl 1) սովորույթ, կարգ, կանոն,
գիր. սկզբունք, 2) բնույթ, բնավորու-
isot բուլղարական պղպեղ. թյուն, 3) վարք.
istîla 1) նվաճում, զավթում, 2) տի- işaret 1) նշան, նախանշան,
րապետություն, իշխանություն. 2) ազդանշան, 3) ակնարկ,
istîzhar 1) երևալը, հայտնվելը, 4) ցուցում, 5) ծանուցում.
դրսևորելը, 2) տեսիլք, ուրվական, iştehawer ախորժելի, ախորժակ
ուրու. գրգռող.
istibdad ինքնիշխանություն, միա- iştirak համատեղ, ընդհանուր,
պետություն, բռնապետություն. հասարակական.
isticwab հարցաքննություն, հար- iştirakî ընդհանրություն.
ցուփորձ. iştiyaq 1) ցանկություն, 2) ախոր-
istifade օգտագործում, ~ kirin ժակ, 3) կիրք.
օգտագործել. itham կերակուր, ուտելիք, ~ kirin
istiqlal անկախություն, ինքնու- կերակրել.
րույնություն, уê  անկախ. itisal կապ, միացում, միանա-
istilam տեղեկացում, իրազեկում, լը.
տեղեկություններ հավաքելը. izb 1) ամուրի տղամարդ, 2) աղ-
istimrar 1) անավարտություն, ջիկ, կույս.
անկատարություն, 2) անընդհա- izz 1) վեհություն, վսեմություն,
տություն. 2) հարգանք, մեծարանք.

J
jajerûn ժաժարուն (յուղով շիլա). jan I 1) հիվանդություն, ախտ,
jajî I 1) շիլա, 2) կպչուն կավ, 3) ուժեղ ցավ, 2) համաճարակ,
փխբ. փորլուծություն. 3) տառապանք, տանջանք, չար-
jajî II կաթնաշոռ, ժաժիկ. չարանք, վիշտ, 4) վիրավորանք.
jakan տրորվել, ճմլվել, ճմռթվել. jan II կատաղի, վայրագ (կեն-
jakêt ժակետ. դանու մասին).
jale դափնեվարդ. jandarme ժանդարմ.
216 Քրդերեն-հայերեն բառարան

jandarmxane ոստիկանական jehrdar թունավոր, թունավոր-


տեղամաս. ված, թույն պարունակող.
jandin 1) ճոճել, օրորել, 2) ճո- jehrdayî 1) թունավորված (մեկի
ճում, օրորում. կողմից), 2) թունավոր (օրինակ`
janeser գլխացավ. բույսը).
jankuj ցավամոքիչ, ցավը ամո- jehrxwerin թույնի ընդունում.
քող, ցավը մեղմացնող (դեղի jehrî թույն, թունավոր նյութ.
մասին). jehrokî թունավոր, թունավորող.
japon 1) ճապոնացի, jina  jem կերակուր, ուտելիք,
ճապոնուհի, 2) уê  ճապոնական. ուտեստ.
japonî 1) ճապոնական, 2) ճապո- jendin 1) խփել, հարվածել, բա-
ներեն. խել, 2) գզել (բուրդը), 3) փորել,
jar 1) նիհար, վտիտ, նիհարա- քանդել, պատռել, 4) պայթեցնել.
կազմ, հյուծված, 2) թուլակազմ, jene միջատի խայթոցը,  kirin
նվազ, 3) աղքատ, չքավոր, խայթել.
մուրացկան, 4) ողորմելի, թշվառ. jeneral գեներալ.
jarbûn 1) նիհարում, սաստիկ նի- jeng ժանգ,  girtin ժանգոտվել,
հարելը, հյուծվելը, 2) աղքատա- ժանգակալել, պատվել ժանգով.
նալը, չքավորանալը. jengar ծուխ, մուխ.
jarî 1) նիհարություն, վտիտու- jengdar ժանգոտ, ժանգոտած.
թյուն, 2) թուլություն, տկարու- jenîn I 1) թեթևակի շարժել,
թյուն, 3) աղքատություն, չքավո- ճոճել, ցնցել, տատանել, 2) բոթել,
րություն, թշվառություն. հրել, 3) խառնել, 4) շարժում,
jarîn 1) լալ, լաց լինել, վշտանալ, 5) հրում.
2) լաց լինելը, սուգ. jenîn II 1) զարկել, դողալ, դող-
jarik նիհարիկ, վտիտ, նիհարա- դողալ, երերալ, 2) բաբախել,
կազմ. 3) մորմոքել, մղկտալ, հիվանդա-
jarikokî խիստ նիհարած. նալ, 4) դող, սարսուռ, ցնցում,
jarkirin 1) հասցնել հյուծման, 5) մղկտուն ցավ.
հյուծում, 2) թուլացում, 3) սնան- jereng 1) հմուտ, ճարպիկ, արա-
կացում, հասցնել չքավորության. գաշարժ, կայտառ, 2) ճարպկու-
jehr թույն,  dan թունավորել. թյուն, արագաշարժություն.
jehravî թույն, թունավոր նյութ, jîjik I 1) ջրիկ խյուս, 2) ջրիկ
 dan թունավորել. շիլա, 3) փխբ. փորլուծություն.
jehrdan թունավորում. jîjik II ոզնի.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 217

jîjikî 1) ջրիկացած, 2) փորլուծու- jîyîn 1) ապրել, գոյություն ունե-


թյամբ տառապող,  kirin ա) ջրի- նալ, 2) կյանք.
կացնել, բ) փխբ. որևէ մեկին jêacizbûn ինչ-որ բանի նկատ-
խայտառակել, ամոթահար անել. մամբ զզվանքի զգացում.
jîk 1) լար, նվագալար, 2) աղե- jêavîtin 1) ցած նետել, ցած գցել,
ղալար. 2) ցած նետելը.
jîndar 1) կենդանի, ողջ, շնչա- jêbadan hետ քանդվել, բացվել,
վոր, 2) կենսունակ, 3) կենսարար, hետ անել, hետ կծկել.
կենսատու, կենսաբեր. jêbanzdan ետ ցատկել, դուրս
jîndarbûn 1) ամոքում, բուժում, ցատկել, դուրս նետվել, դուրս
2) կենսունակություն, 3) կենդա- թռչել.
նության դրսևորում, 4) վերակեն- jêbarandin լցնել, դատարկել,
դանացում. դուրս թափել.
jîndarî 1) շնչավորություն, jêbarîn տեղալը, գալը (տեղում-
2) կենսունակություն, կենսա- ների մասին).
կանություն, կենարարություն. jêbirîn 1) կտրել, հատել, սղոցել,
jînekurt կարճատև, կարճակյաց. 2) անջատել, 3) կտրում, հատում,
jînekurtî կարճատևություն, ան- 4) անջատում.
հարատևություն. jêbiriqîn արտացոլվել, երևալ.
jînenîgarî կենսագրություն. jêbirin 1) շահել, տանել, 2) շա-
jîr 1) շուտ ըմբռնող, խելամիտ, հում, շահելը.
հասկացող, 2) գործունյա, նախա- jêderhatin 1) դուրս գալ, հեռա-
ձեռնող, ժիր, աշխույժ, 3) գործնա- նալ, գնալ, 2) արտահոսել, բխել,
կան, գործիմաց. 3) ելնելը, դուրս գալը, հեռանալը,
jîrayî 1) ըմբռնողություն, խելա- 4) արտահոսելը.
մտություն, 2) ակտիվություն, նա- jêderxistin 1) դուրս հանել, տա-
խաձեռնողություն, աշխուժու- նել, դուրս քաշել, 2) հեռացնել,
թյուն, 3) գործնականություն. վտարել, 3) խցանը հանել, բաց
jîrtî 1) խելամտության, ըմբռնո- անել, 4) մաթ. հանել, պակա-
ղության դրսևորում, 2) ակտիվու- սեցնել, 5) փխբ. հասկանալ, գլխի
թյան, նախաձեռնության ընկնել, ըմբռնել.
դրսևորում 3) գործնականության, jêderê անսահմանորեն, անվեր-
գործիմացության դրսևորում. ջորեն.
jîyandin վերակենդանացնել, jêdûrxistin 1) հեռացնել, հեռու
հարություն տալ. տանել, 2) հեռացում, հեռացնելը.
218 Քրդերեն-հայերեն բառարան

jêdûrketin 1) խույս տալ, հեռա- jêqetandin 1) զատել, բաժանել,


նալ, մի կողմ քաշվել, օտարանալ, ուժով պոկել, անջատել, արձա-
մեկուսանալ, 2) հեռացում. կել, 2) զատում, բաժանում, ան-
jêfirîn 1) թռչել, դուրս թռչել, չվել, ջատում, արձակում.
2) թռիչք, չու, թռչելը հեռանալը. jêqetîn զատվել, բաժանվել, ան-
jêhatî 1) ընդունակ, հասկացող, ջատվել, առանձնանալ, պոկվել,
հնարամիտ, 2) եռանդուն, ակտիվ, կապն արձակվել.
գործունյա, 3) պիտանի, պետքա- jêla ներքևից, ներքևից վերև.
կան, 4) ըմբռնողություն, 5) ակտի- jêmexesîn նախանձել.
վություն, 6) պիտանիություն. jêmêtin 1) ծծել, ծծելով խմել,
jêxirabtir վատագույն, ամենա- 2) ծծում, ծծելը, ծծելով քաշելը.
վատ. jêomêtrî երկրաչափություն.
jêketî 1) թափած, 2) թափված, jêr ներքևի մասը, ստորին հատ-
շաղ տված, 3) սերված, առաջա- ված.
ցած, 4) հետնորդ, սերունդ. jêrbûn իջեցնելը, կախելը, բաց
jêketin 1) պոկվել, անջատվել և թողնելը, վայրէջք, ցածրանալը,
վայր ընկնել, 2) թափվել, ցրիվ պակասելը.
գալ, ցիրուցան լինել, 3) ծնվել, jêrejor 1) ներքևից վերև,
ծագել, սերվել, 4) պոկվել ընկնելը, 2) տակնուվրա.
5) թափվելը, 6) ծագում, առաջա- jêrejorbûn 1) բարձրացում,
ցում. բարձրանալը, վերելք, 2) շրջելը,
jêkirin 1) կտրել, հատել, զատել, շուռ տալը, տակնուվրա անելը.
2) կտրել հանել, փորագրել (նախշ, jêrejorkirin 1) բարձրացում,
զարդանկար), 3) կտրելը, հատելը, բարձրացնելը, 2) շրջելը, շուռ
4) կտրվածք, փորագրություն. տալը.
jêkişandin 1) դուրս բերել, քաշե- jêrevîn 1) վազելով հեռանալ,
լով հանել, ձգել, խլել, պոկել, 2) դուրս վազել, 3) վազվզելով
2) դուրս տանել, դուրս հանել, անցնել՝ ոտի տակ տալ.
արտահանել, դուրս կրել, 3) դուրս jêrxan կիսանկուղ, նկուղ.
քաշելը, ձգելը, պոկելը, խլելը, jêrî 1) ցածրի, ներքևի,
4) արտահանելը, դուրսբերում. 2) ստորին, 3) տակի.
jêkişîn 1) հետ սողալ, հեռու սո- jêrîn 1) ներքևի, 2) ստորև
ղալ, սողալով հեռանալ, սողալով բերված.
դուրս գալ, 2) դուրս գալ, 3) ար- jêrê 1) ներքևը, ներքևում,
տահոսել, բխել, սկիզբ առնել. 2) դեպի վար, դեպի ցած.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 219

jêrêtin լցնել, դատարկել, դուրս jiber 1) անգիր, բերանացի,


թափել. 2) բանավոր.
jêrijîn թափվել, դուրս թափվել, jibergirtin 1) պատճենը հանել,
դուրս հոսել. 2) փոխ առնել, 3) պատճենահա-
jêrketî 1) ցած կախված, 2) վայր նում, 4) փոխառություն.
իջնող, վայրընթաց. jiberguhastin հեռացնել, մի կողմ
jêrmal նկուղ. տանել.
jêrmen գերմանացի. jiberketin ընկնել (որևէ տեղից).
jêrmenî գերմանական. jiberkirin վերցնել, հանել, ցած
jêrpîale բաժակապնակ, թեյի բերել.
պնակ. jiberrabûn տեղից բարձրանալ,
jêstandin ձեռքից խլել, զավթել, վեր կենալ (որևէ մեկին ողջունե-
հետ վերցնել. լու համար).
jêsûrkirin ցանկապատել, jibîrçûn հիշողությունից դուրս
անջրպետել, առանձնացնել. ընկնել, մոռացվել.
jêşkestin կոտրվել. jibîrkirin 1) մոռանալ, 2) մոռա-
jêv աղեղալար, ձգապարան. ցում, մոռացություն.
jêvalabûn դատարկվել, պարպ- jihevavîtin 1) ցրել, շաղ տալ,
վել. ցիրուցան անել, 2) ցրելը, շաղ
jêvalakirin դատարկել, պարպել. տալը, թափթփելը.
jêvegerîn 1) երեսը շուռ տալ, jihevbela 1) ցիրուցան, զատնե-
մյուս կողմը դառնալ, 2) հետ զատ ընկած, ցրված, 2) զատված,
մնալ, հետ ընկնել. անջատված, բաժանված.
jêveqetandin 1) զատել, բաժանել, jihevbijartin 1) տեսակավորել,
առանձնացնել, 2) զատում, բա- 2) տեսակավորում.
ժանում, առանձնացում. jihevbişkavtin 1) կոճակներն ար-
jêveqetîn զատվել, բաժանվել, ձակել, բաց անել, 2) կարերը քան-
անջատվել. դել, կարքանդ անել, քանդել.
jêverisandin կծիկը հետ տալ, jihevbûn 1) բացվել, 2) արձակ-
կծիկը բաց անել, արձակել, քան- վել, քանդվել, 3) անջատվել, զատ-
դել, հետ կծկել. վել.
jêzivirandin շուռ տալ, մի կողմ jihevcudabûn 1) բաժանվել, մե-
դարձնել, թեքել. կուսանալ, առանձնանալ, 2) բա-
jêzivirîn շուռ գալ, մի կողմ դառ- ժանվել, կապերը խզել, 3) տար-
նալ, թեքվել. բերվել, աչքի ընկնել.
220 Քրդերեն-հայերեն բառարան

jihevcudakirin 1) բաժանել, jinbav խորթ մայր.


առանձնացնել, 2) տարբերել, jinbaz կնամոլ, կնասեր.
զանազանել. jinberdan ապահարզան,
jihevçûn բաժանվել, կապերը ամուսնալուծություն.
խզել. jinbira եղբոր կին, հարս.
jihevderketin 1) բաժանվել, իրա- jindar ամուսնացած.
րից հեռանալ, կապերը կորցնել, jinebî այրի կին, որբևայրի.
2) քայքայում, փլուզում. jineftin 1) լսել, 2) լսելը,
jihevdirandin 1) պատռել, ծվա- ունկնդրելը.
տել, պառակտել, 2) պատռում, jinepîr տարեց կին, պառավ.
պառակտում, քայքայում. jinxal քեռակին, մորաքույր.
jihevrabûn 1) պոկվել, 2) բացվել, jinxwestin 1) խնամախոսություն,
փթթել (ծաղիկները, բողբոջները), 2) ամուսնություն.
2) փթթելը, բացվելը. jinmirî այրի տղամարդ.
jihevrakirin կպցրածը պոկել. jinperes կնամոլ, լովելաս, ցան-
jiḧalketin հյուծվածություն, կասեր.
տկարություն. jinperesî կանանց սիրահետելը.
jijû շիճուկ. jinstandin ամուսնություն.
jiku որտեղից. jintî 1) կանացիություն, կանա-
jimar 1) հաշիվ, հաշվելը, 2) թիվ, ցիության դրսևորում, 2) կնոջ
քանակ, համար, 3) քերկ. թվական. պարտականությունների կատա-
jimartin 1) համրել, հաշվել, հաշ- րում.
վարկել, 2) թվել, թվարկել, 3) համ- jinû I կրկին, նորից, դարձյալ,
րում, հաշվում, հաշվարկում, վերստին.
4) թվարկում. jinû II ծունկ.
jimarvan հաշվետար. jinûva կրկին, նորից, դարձյալ.
jimêja վաղուց, վաղուց ի վեր, jiwan հայհոյանք.
շատ հնուց. jiyandin 1) վերակենդանացնել,
jimirîn հաշվել, հաշվարկել. 2) վերակենդանացում.
jin կին, կին ամուսին. jor 1) վերևը, վերևի մաս,
jinanî 1) կանացիություն, 2) կա- 2) վերևում, 3) դեպի վեր.
նացի, քնքուշ, նրբագեղ. jorda վրան, վրայից, վերևից
jinanîn ամուսնություն, ներքև.
ամուսնանալը. jorî վերին, ամենաբարձր, բարձ-
jinap հորեղբոր կին, հորաքույր. րագույն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 221

jorîn վերին, ամենաբարձր, joro ամենաբարձր, բարձրագույն.


բարձրագույն. juju, jûşik ոզնի.
jorketî ելնող, բարձրացող, jwan տեսակցություն, ժամա-
ծագող. դրություն, հանդիպում.

K
kа մանր ծղոտ, մղեղ, մղիկ. kafûr 1) կամֆորա, քափուր,
kabira 1) մարդ, 2) ընկեր, բարե- 2) մոմի ճրագ, 3) որևէ սպիտակ
կամ, մտերիմ. բան.
kabûs 1) դև, սատանա, չար հոգի, kahin հոգևոր դասի ներկայա-
2) մղձավանջ, սարսափ. ցուցիչ.
kadan խոտանոց, խոտի մարագ. kahû բսբ. հազար, կաթնուկ,
kadir հվքկ. զորքի հիմնակազմ. սալաթ.
kadiz չոր խոտ գողացող, Rîya ~ kaxet , kaxit 1) թուղթ, 2) գրու-
Հարդագողի ճանապարհ. թյուն, նամակ.
kadoşke դույլ, կով կթելու աման, kaẍez 1) թուղթ, 2) գրություն,
կավե կճուճ. 3) թռուցիկ, 4) թղթախաղ.
kadû ծուխ. kaẍrîtk լոր.
kafî 1) բավականաչափ, 2) ընդու- kaj I սոճի.
նակ, 3) նախաձեռնող. kaj II դուրսպրծուկ.
kafir 1) անհավատ, այլադավան, kajî-vajî 1) շրջված, շուռ եկած,
անօրեն, հոգևոր դոգմաները մեր- 2) ավերված, ջախջախված,
ժող, 2) հավատուրաց, Աստծուն 3) թարս ու շիտակ, ~ kirin շուռ
անարգող, գյավուր, ոչ մահմեդա- տալ, շրջել, 4) փխբ. խենթ, խելա-
կան կրոնի պատկանող. գար.
kafirane 1) անհավատ, պիղծ, kak 1) ավագ եղբայր, 2) հորեղ-
2) անհավատի նման, ինչպես ան- բայր.
հավատ. kakîle սեղանատամ.
kafirî անհավատություն, ան- Kakêşan աստղ. Ծիր Կաթին,
աստվածություն. Հարդագողի ճանապարհ.
kaf-kûf 1) սնանկություն, 2) գո- kakil 1) հատիկ, սերմ, 2) միջուկ,
ղություն, 3) համբերությունից կորիզ, 3)փխբ. բովանդակություն.
դուս գալը. kakol I մազափունջ, խոպոպ.
222 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kakol II արտույտ. kam IV ձիերի հիվանդություն.


kal I զառամյալ, ծեր, ~ bûn ծերա- kamajo եզներ քշող, եզնապան.
նալ. kambax 1) ավերակներ, փլա-
kal II չհասած, խակ (պտուղ). տակներ, 2) անեծք.
kal III ձմերուկ. kamber ռազմ. հրասանդ, կար-
kala հվքկ. 1) իրեր, 2) ունեցվածք. ճափող թնդանոթ.
kalan I 1) պատյան, 2) տուփ. kamço 1) դյուրագրիռ, դյուրա-
kalan II 1) հիմար, տխմար, բորբոք, 2) բուռն կերպով ցանկա-
2) ծռված, կորացած. ցող.
kalan III օժիտ. kamil 1) չափահաս, 2) կատար-
kalansera աթոռանիստ վայր, յալ.
նստավայր. kamilk ցլիկ (աշխատանքի հա-
kalanzîv արծաթե պատյան. մար պիտանի).
kale 1) ամառային կոշիկներ, kamiltî 1) չափահասություն, հա-
2) կոշիկի կաղապար. սունություն, 3) կատարելություն.
kalek դդում. kamir խուց, սենյակ.
kale-kal 1) մայուն, մկկոց, kamiran 1) առաջադեմ, հաջո-
2) հեկեկոց, հեծկլտոց, ~ kirin ղակ, 2) կամավոր.
ա) մայել, մկկալ, բ) հեկեկալ. kamiranî 1) հաջողություն, 2) կա-
kalemêr ծերունի, տարեց մարդ. մավորություն.
kalepîr 1) ծեր (տղամարդ), kamkêşk 1) թաց, խոնավ, 2) մգլած,
2) ծերունի, ալևոր. 3) խեղդուկ, հեղձուցիչ (օդ).
kalî, kalîtî ծերություն (տղամար- kampanî ընկերախումբ, միջա-
դու). վայր.
kalik 1) ծերուկ, 2) պապ, պապիկ. kandîdat թեկնածու.
kalonî գաղութ, уê ~ գաղութային. kanî ակնաղբյուր, աղբյուր.
kalonîzasî գաղութացում, գա- kanîng ակնաղբյուր, աղբյուր.
ղութների զավթում. kansêler գրասենյակ.
kalonîzasîker գաղութարար. kantrol հսկողություն, ստուգում.
kam I 1) ցանկություն, կամք, kanûn I հունվար.
2) մտադրություն. kanûn II քանոն (գործիք).
kam II որը, որ, ինչպիսի, որպիսի, kanyak կոնյակ.
hîç ~ ոչ մի. kар I 1) պարան, ճոպան, ~ kirin
kam III կալսելու, ծեծելու տախ- կապել, 2) կանեփ, 3) կանեփաթել.
տակ. kар II 1) ոտքի կոճ, 2) ծունկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 223

kapek 1) կեղև, պատիճ, թեփ, karge 1) ձեռնարկություն, գոր-


2) գլխամաշկի թեփ. ծարան, 2) արհեստանոց.
kapîtan կապիտան. karhiştarî գործադուլ.
kapîtanî կապիտանի աստիճան. karxane 1) արհեստանոց, 2) գոր-
kapêk մանրադրամ. ծարան, ֆաբրիկա, 3) հանքարան,
kapsûl հրապատիճ, պատիճ. հանքահորեր.
kar I ուլ, ուլիկ. karxaneçî 1) արհեստանոցի տե-
kаг II աշխատանք, գործ, զբաղ- րը, 2) գործարանատեր, 3) բանվոր
մունք, ~ kirin գործով զբաղվել, (գործարանի, հանքահորի).
աշխատել. karxezal 1) վիթ, 2) քուռակ, իշուկ.
kar III 1) օգուտ, շահ, 2) շահույթ, karî I սունկ.
եկամուտ. karî II գործնական, գործարար.
karaktêr բնավորություն. karîte 1) հեծան, չորսու, 2) սռնի,
karas մեծ կավե սափոր, կարաս. 3) առեղ.
karbar , karebar սաթ, բուստ, karîtk լոր.
մարջան. karêz ջրատար խողովակ.
karbarî գործ, աշխատանք, kаrkеr 1) աշխատավոր, բանվոր,
զբաղմունք. 2) ծառայող, պաշտոնյա, 3) աշ-
karbîn խորաթափանց. խատակից.
karbidest 1) աշխատավոր, 2) ծա- karkirî 1) գործ, 2) գործողություն.
ռայող. karname նախագիծ, ծրագիր.
karçin տանձ. karperest ջատագով, եռանդուն
kardar I գործարար, գործունյա պաշտպան.
զբաղված. karsaz 1) վարպետ, արհեստա-
kardar II 1) օգտակար, ձեռնտու, վոր, 2) աշխատանքի կամ գործի
2) շավետ, եկամտաբեր. կազմակերպիչ.
kardarî 1) ձեռներեցություն, karsazî 1) հմտություն, 2) արհեստ,
2) վարչական մարմին, 3) բաժան- 3) աշխատանքի կազմակերպում.
մունք. kart 1) քարտեզ, 2) խաղաթուղթ.
kardayî 1) օգտակար, ձեռնտու, karto հնացած, չոր հաց.
2) շահավետ. kartol կարտոֆիլ.
kareba էլեկտրական հոսանք. karton ստվարաթուղթ.
kare-kar աղիողորմ ճիչ. kar û bаr 1) նախապատրաստու-
karesat ամոթ, խայտառակու- թյուն, պատրաստություն, 2) աշ-
թյուն. խատանք զբաղմունք.
224 Քրդերեն-հայերեն բառարան

karvan 1) քարավան, 2) քարավա- katibî 1) քարտուղարի պաշտո-


նային առևտրով զբաղվող վաճա- նը, 2) գրագրություն, քարտուղա-
ռական. րություն.
karvanî 1) քարավանային առև- katlêt կոտլետ.
տուր, 2) շրջելով առևտուր անել. kavil 1) ավերված, կործանված,
karvansera իջևանատուն. 2) դատարկված, 3) անիծված.
karzar ռազմի դաշտ. kavir երկու տարեկան գառ.
kas I բաժակ, գավաթ. kavran եղջերավոր անասուն-
kas II զարմացած, շփոթված. ների նախիր.
kasa դրամարկղ. kavling 1) ավերակներ, փլա-
kasib աղքատ, չքավոր մարդ. տակներ, 2) փխբ. անիծված վայր.
kasibîn հասնել, ձեռք բերել. kaw I 1) աղավնի, 2) փխբ. գեղեց-
kaste-kast ճիչ, ճղճղոց, ոռնոց. կուհի.
kastîn ոռնոց (գայլի, շան). kaw II հպարտ, գոռոզ, ամբար-
kastûm կոստյում. տավան.
kaş I 1) բեռ, շալակ, 2) կշիռ, քաշ. kawî հպարտություն, գոռոզու-
kaş II 1) լեռնային ճանապարհ, թյուն, ամբարտավանություն.
2) լեռնագոգ, ձորակ, հովիտ. kaye խաղ, խաղի հերթ.
kaş III մարգարիտ, մարգարտա- kayser միապետ, կայսր.
հատ, уê ~ մարգարտյա. kaze-kaz ոռնոց (գայլերի, շների).
kaşî կավե աման. kazîn ոռնոց (գայլերի, շների).
kaşo I 1) թեք ծայրով փայտ, գա- kazib ստախոս, խաբեբա.
վազան, անթացուպ, 2) փայտե kebab քաբաբ, խորոված.
մուրճ, 3) քրդական ազգային kebabçî քաբաբ, խորոված վա-
խաղ՝ փայտերով և գնդակներով. ճառող.
kaşo II 1) բեռ, 2) քարշ եկող kebabxane խորովածանոց.
առարկա. kebanî տնային տնտեսուհի.
kaşokêş 1) պայքար, մարտ, գոտե- kebk կաքավ.
մարտ, կռիվ, ծեծկռտուք, ~ kirin keç I 1) դուստր, 2) աղջիկ, կույս.
պայքարել, կռվել, 2) հրմշտոց. keç II սապատավոր.
kat ժամանակ. keçanî կուսություն, yê ~ կուսա-
katar հաստ վիզ. կան.
katbêj ժամացույց. keçel 1) ճաղատ, 2) գոնջ, քոսոտ.
kate գաթա (թխվածքի տեսակ). keçelok ճաղատ մարդ.
katib գրագիր, քարտուղար. keçxapînok կնամոլ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 225

keçik 1) դուստր, 2) աղջիկ. kefîn չալմա, գլխի փաթաթան.


keçperes աղջիկներին սիրահե- kefikayî մգլածություն, բորբոսա-
տող, աղջկական գեղեցկության հոտություն, նեխահոտություն.
երկրպագու. kefikî 1) փրփրուն (գինի), ~ bûn
keçtî կուսություն. փրփել, 2) ծակոտկեն, 3) մգլած,
ked 1) աշխատանք, 2) վաստակ, բորբոսնած, փչացած.
աշխատավարձ. keftar I զառամյալ, անուժ, տկար.
keder 1) տանջանք, տառապանք, keftar II բորենի.
ցավ, 2) թմրելը (մարմնի մասերի), kefteleft 1) իրարանցում, խառ-
3) տրտմություն, տխրություն. նաշփոթ, 2) կռիվ, վեճ, 3) պայքար.
kedxuda 1) գյուղական տանու- keftik բավականաչափ.
տեր, 2) տանտեր. kehêl աշխետ.
kedxur 1) պորտաբույծ, անբան, kehl հին, հնացած.
ձրիակեր, 2) շահագործող. kehnî աղբյուր, ակնաղբյուր.
kedxurî 1) անբանություն, ձրիա- kehrûba սաթ, yê ê ա) սաթե,
կերություն, 2) շահագործում. բ) դեղին, սաթի գույն ուեցող.
kedî ձեռնասուն, ընտանի. kehwe գյուղական տանուտեր.
kef I 1) փրփուր, օճառի kej I 1) շիկակարմիր, 2) սպի-
պղպջակ, 2) բորբոս, 3) խավ տակ, բաց գույնի.
(մրգերի վրա), 5) քափ. kej II մետաքսի հումք.
kef II ափ. kej III լեռան ստորոտ.
kefçî շերեփ, քափգիր, գդալ. kejave բեռնակիր ուղտ.
kefdayî փրփրուն, փրփրաշատ. kel I կոր, ծուռ (եղջյուր).
kefel գավակ. kel II 1) հորթ, 2) եզ, գոմեշ, ցուլ.
kefen 1) սավան, 2) պատանք. kel III 1) եռալը, եփվելը, 2) շոգ,
kefgîr շերեփ, քափգիր. 3) փխբ. հուզվելը, գրգռվելը.
kefxwe գյուղական տանուտեր. kel IV իր, ապրանք.
kefî I պատգարակ. kel V հագուստ.
kefî II աղետ, պատուհաս. kel VI կտոր, պատառ, մաս.
kefîl 1) պատանդ, 2) տեղակալ, kela 1) ամրոց, դղյակ, միջնա-
պաշտոնակատար, 3) երաշխա- բերդ, 2) փխբ. հսկա (մարդ).
վոր, 4)երաշխիք, 5) գրավ. kelafe կծիկ.
kefîltî 1) երաշխիք, երաշխավո- kelax 1) նիհար, հյուծված, 2) ոչ
րություն, 2) վկայություն, 3) տե- յուղալի, անճարպ միս, 3) թուլա-
ղակալություն. ցած, թորշոմած, անուժ, 4) դիակ.
226 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kelak ծխամորճ. keleket ազդր, զիստ.


kelam 1) բառ, 2) խոսք, խոսակ- kelekvan լաստանավորդ.
ցություն. kelem I փուշ, տատասկ.
kelaş անկենդան մարմին, դիակ. kelem II կաղամբ.
kelaşe հին կտորներից կարած kelemçe ասպանդակ.
մաշիկներ. kelepçî 1) շղթա, 2) ձեռնաշղթա.
kelat 1) ամրություն սարի գագա- kelereq պնդաճակատ.
թին, ամրոց, 2) դղյակ. keleş I 1) գեղեցիկ, հմայիչ,
kelawe ավերակներ. 2) ազնվաբարո, վեհանձն.
kelb շուն. keleş II ավազակ, կողոպտիչ.
kelc գոռոզ, ամբարտավան. keleşêr աքաղաղ.
kele 1) գլուխ, 2) կատար, գագաթ keleşmêr 1) քաջ, խիզախ, անվե-
(սարի), 3) փխբ. կաղամբի գլուխ. հեր, 2) ազնիվ, վեհանձն, 3) թալա-
kelebab աքաղաղ. նով, կողոպուտով զբաղվող.
keleber ճեղք, ճեղքվածք. kelî I սար.
kelef I 1) ավերականեր, փլա- kelî II եղջյուրավոր.
տակներ, 2) քանդված տուն. kelîçe մի տարեկան գոմեշ.
kelef II սավան. kelîmî հրեա.
kelega 1) եզ, 2) փխբ. ախոյան, kelîşe սեղանատամներ (կենդա-
մրցակից, 3) փխբ. երկրպագու. նիների).
kelek I կեղծում, նմանակում. kelîşo 1) լվացք, 2) սպիտակեղեն
kelek II 1) լեռնային անցում, ճա- (լվանալու համար նախատես-
նապարհ, 2) մուտք, մտնելու անց- ված), 3) լվացարարուհի.
նելու հնարավորություն, 3) դար- kelên ճեղք.
պաս, դուռ. kelik 1) գործածություն, կիրա-
kelek III 1) տիկերից պատրաստ- ռություն, 2) անհրաժեշտություն.
ված լաստանավ, 2) մակույկ, kelişt եփելը, խաշելը.
նավակ. kelle գլուխ, գանգ.
kelekbaz կեղծավոր, անազնիվ kelmêş 1) մոծակ, 2) կրետ, իշա-
(մարդ). մեղու.
keleke I կող, կողք. kelobîn գրգիռ, գրգռելը, կրքի
keleke II 1) կույտ, շեղջ, դեզ, 2) բորբոքելը.
զանգված. kelogirî հեկեկոց, հեծկլտոց, ողբ.
kele-kel 1) ջերմորեն, կրակոտ, keloşk I չորացած կաշի, մորթի.
կրքոտ, 2) ուժեղ, ամուր. keloşk II այր, քարանձավ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 227

kelot տաքարյուն, կրակոտ, kenar 1) եզր, կողմ, 2) մերձա-


կրքոտ. կայք, 3) անտառեզր, 4) ափ,
kelp առջևի ատամները, ժանիք- 5) ցանկապատ, պարիսպ.
ներ. kendal 1) զառիթափ, 2) ուղղա-
kelpetan ունելի, աքցան. բերձ ժայռ, 3) ձորակ, հեղեղատ.
kelte I պոչատ. kengir ուտելի վայրի բույս.
kelte II շիլ, շլաչք. kengu հոդացավ.
kel û pel I 1) գործողություն, kenîşk աղջիկ.
2) արդյունք, հետևանք. kenêz սպասուհի.
kel û pel II հվքկ. իրեր. kenişt արևապաշտության տա-
kema մարգագետին. ճար.
kemax արժանի (ինչ-որ բանի). kenkenok ծիծաղկոտ մարդ.
kemal 1) հասունություն, չափա- kenokî ծիծաղելի.
հաս լինելը, 2) կատարելություն, kepen շղթաներ, կապանքներ.
3) օժտվածություն, 4) խելացիու- kepenek I բրդե հագուստ.
թյուն. kepenek II 1) թոքերի հիվանդու-
kemalî 1) հասուն, 2) կատարյալ, թյամբ տառապող (կենդանիներ),
3) օժտված, տաղանդավոր, 4) խե- 2) ախորժակի բացակայություն
լացի. (կենդանիներ).
kember 1) իրան, գոտկատեղ, kepez քարափ, ժայռ.
2) գոտի, լայնագոտի. kepir I պարսպապատ տարածք.
kemençe քամանչա (ժողովրդա- kepir II պատշգամբ.
կան նվագարան). kepû 1) քիթ, 2) ռունգներ.
kemend 1) աղեղ (զենք), 2) օղա- kеr I 1) խուլ, 2) փխբ. լուռ, հան-
պարան, 3) թակարդ. գիստ, ~ kirin լռեցնել.
kemendkêş օղապարանով որս ker II ավանակ, էշ.
անող. kerafî 1) ավերակներ, փլատակ-
kemîn դարան, ծուղակ, որոգայթ. ներ, 2) ոչնչություն.
kemkur 1) դժբախտ, 2) հարա- kerayî 1) խլություն, 2) փխբ. լռու-
զատներին կորցրած. թյուն, անդորրություն.
kemyon 1) բեռնատար, 2) մեքենա kerb I 1) հոգեկան անհանգըս-
(զորք տեղափոխելու համար). տություն, 2) վիշտ, տրտմություն.
ken ծիծաղ, քրքիջ, ժպիտ. kerb II ամոթ, խայտառակու-
kenandin ծիծաղեցնել, զվարճաց- թյուն.
նել, ուրախացնել. kerbelan մերկ տափաստան.
228 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kerdî, kerdû 1) մարգ, թումբ, kerîgêj 1) խենթ, 2) ցնորված, խե-


2) ակոս. լագարված, 3) հիմար, տխմար.
kerdîge 1) խառնածին, խառ- kerîm 1) բարեգութ, գթասիրտ,
նուրդ, 2) խյուս, ~ bûn խառնվել, 2) առատաձեռն, մեծահոգի,
~ kirin խառնել. 3) ազնիվ, վեհանձն, 4) մեծահո-
kere յուղ, կարագ. գություն, 6) ազնվություն.
kereberî 1) նախատինք, կշտամ- kerifîn 1) բարի գործ, լավ արարք,
բանք, 2) մեղադրանք, ~ kirin 2) արժանապատվություն, 3) վաս-
ա) նախատել, կշտամբել, բ) մեղա- տակ, արժանիք.
դրել. kerkene թիթեռ.
kere-ker 1) լուռ, անաղմուկ, kerkûş 1) դաշտ, արտ, 2) տնկա-
2) գաղտնի, թաքուն. դաշտ (պլանտացիա).
kerelal 1) խուլուհամր, 2) փխբ. kerman ոսկեզարդ գոտի.
լուռ, անձայն, 3) փխբ. անպա- kermanî 1) ազնվազարմ, նշանա-
տասխան. վոր, 2) պատվարժան, պատվելի.
kerem 1) բարիք, բարօրություն, kerme աթար, աթարի սալիկներ.
2) գթություն, ողորմածություն, kermêş 1) իշամեղու, 2) բոռ, պի-
3) առատաձեռնություն. ծակ.
keremet 1) բարօրություն, 2) գթա- kero խուլ.
սրտություն, 3) առատաձեռնու- kerpîç աղյուս.
թյուն, շռայլություն. kerş 1) տաշեղներ, 2) հվքկ. աղբ.
keremkar 1) բարեգութ, մեծա- kert 1) սպի, 2) կարելը, 3) կտրելը,
հոգի, առատաձեռն, 2) բարեգործ. հատելը.
kereste 1) գործիք, 2) շինանյութ, kertî I 1) խլություն, 2) փխբ.
հումք. լռություն, անդորր.
kerewiz բսբ. ազատքեղ, նեխուր. kertî II 1) էշի համառություն,
kergeden ռնգեղջյուր. 2) հիմարություն.
kergû, kergûşk նապաստակ. kerû բորբոս.
kеrх 1) անշարժ, թոռոմած, kervansera իջևանատուն.
թոշնած, դանդաղկոտ, 2) անզգա. kes 1) անձնավորություն, անձ,
kerî I մաս, կտոր, պատառ. 2 ) ինչ- որ մեկը.
kerî II 1) հոտ, նախիր, երամակ, kesad I 1) կանգ, զարգացման
2) ջոկատ. բացակայություն (առևտրի),
kerî III 1) խլություն, 2) փխբ. լճացում, 2) գների անկում.
լռություն, անդորր. kesad II նիհար, վտիտ (կենդանի).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 229

kesas 1) աղքատ, չքավոր, keşe-keş խայտառակություն,


2) դժբախտ, անբախտ. ամոթ.
kesasî 1) աղքատություն, keşf 1) բացահայտում, հայտնա-
2) դժբախտություն. բերում, 2) ռազմ. հետախուզում,
kesb 1) ձեռքբերում, 2) շահում, հետախուզություն.
3) շահույթ, 4) վաստակ. keşîş քահանա, վանական.
kese 1) ամենակարճ, ուղիղ (ճա- keşk չորացրած կաթնաշոռ՝ գըն-
նապարհ), 2) ամենակարճ ճանա- դիկների ձևով.
պարհով. keşmîr 1) բրդե գործվածքի տե-
kesek 1) մեկը, ինչ-որ մեկը, որևէ սակ, 2) քաշմիրե շալ.
մեկը, 2) ինչ-որ անձնավորություն. keştî նավ.
keser 1) ծանր հոգոց, 2) վիշտ, keştîvan նավաստի.
տխրություն. kes û vekeş իրարանցում,
kesîb աղքատ, չքավոր. խառնաշփոթ, եռուզեռ.
kesîbî աղքատություն, չքավո- ketebir 1) գրանցում, 2) գրառում.
րություն. ketî 1) ընկած, 2) ոչնչացած,
kesîb-kûsîb հվքկ. աղքատ մարդիկ. կործանված, մեռած, 3) լքված,
kesîbtî 1) խղճուկ կյանք, մուրաց- 4) աղքատացած.
կանություն, 2) չքավորություն. ket-ket մեկ-մեկ, հատ-հատ.
kesîret 1) բազմաքանակ լինելը, kevan I 1) աղեղ (զենք), 2) երժշ.
2) առատություն, լիություն, 3) հա- աղեղ, 3) կամար, 4) հորիզոն.
ճախականություն. kevan II ճկված, կորացած.
kesîtî անձնավորություն. kevandar աղեղնավոր, նետաձիգ.
kesir 1) հոգեկան ապրում, 2) հո- kevanî տնային տնտեսուհի.
գեկան ապրումների առարկա. kevantî տնային տնտեսությամբ
kesirîn 1) հոգնել, 2) տանջվել. զբաղվելը.
kesk 1) կանաչ, 2) կապույտ. kevç ծուռբերան.
keskesor ծիածան. kevej ձյունաճերմակ, սպիտակ.
kesme բարեկազմ. kever I 1) խավոտ, փափկամազ,
kespik 1) խեցի, խխունջ, 2) գաղ- 2) գանգուր, 3) սպիտակ, 4) սպի-
տակուր, սադափ. տակ բիծ (կենդանիների ճակա-
kesrewan ապարանք, պալատ. տին).
keşaf 1) բաց, բացահայտ, kever II վայրի կանաչ սոխ.
2) ակնհայտ, որոշակի. kevgez եղինջ.
keşef սկուտեղ, մեծ ափսե. kevgîr 1) շերեփ, 2) քափգիր.
230 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kevî 1) եզր, ծայր, 2) բերան kewet թխկի.


(ամանի), 3) ափ (ջրի). kewgirî լացուկումած.
kevir քար. kewxwe գյուղական տանուտեր.
kevirbir քարակոփ, քարտաշ. kewkanî պարսատիկ.
kevirheste հրահան, կայծքար, kewl մորթի, կաշի.
գայլախազ. kewsele անմտություն, անհեթե-
keviristan քարքարոտ տարածք. թություն.
kevirteraş քատաշ, քարհատ. kewser I կայսր, միապետ.
kevjal բադ. kewser II նեկտար.
kevn 1) հին, հնացած, 2) մաշված, kewş կոշիկ.
3 ) զառամյալ, ծեր. kewşen դաշտ, ցանքատարա-
kevnahî ծերություն. ծություն.
kevnar 1) հնացած, 2) ծերացած, kewt 1) զորք, բանակ, 2) ուժ,
3) չորացած (բույս). զորություն, 3) ամրացում.
kevnejin պառավ, ծեր կին. kewte-kewt բղավոց, ճիչ,
kevnekal ծերունի. կաղկանձ.
kevnemal հնաբնակ, վաղեմի kewtû ծերացած, զառամյալ.
բնակիչ. kewtûytî ծերություն.
kevnepîr զառամյալ. kеу I թագավոր, արքա.
kevnik հնոտի, հնամաշ շորեր. kеу II երբ.
kevok, kevotk աղավնի, էգ keyan արքայական, թագավորա-
աղավնի, մարի. կան.
kevz 1) մամուռ, 2) բորբոս. keyanî թագավորություն.
kevzotankî փտած, հոտած. keyaset 1) խորաթափանցություն,
kew I 1) աղավնի, 2) կաքավ. հեռատեսություն, 2) սրամտու-
kew II 1) երկնագույն, կապույտ, թյուն.
2) գորշ, մոխրագույն. keyzade արքայորդի, արքայազն.
kew III վերք. kezaz կարմրախտ.
kew IV 1) բարկություն, 2) կիրք. kezeb 1) լյարդ, 2) թոքեր, 3) ներ-
kewaq բրուտ, կավագործ. քին օրգաններ.
kewane կամար. kezelik անմիջապես.
kewar I 1) փեթակ, 2) պարս. kezî 1) մազափունջ, 2) հյուս.
kewar II նկուղ. kezîzer ոսկեմազ, ոսկեծամ.
kewçûk I շղթաներ. ke’b 1) մարմնավաճառ, 2) խա-
kewçûk II կաուչուկ. բեբա, դավաճան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 231

kî ո՞վ. kêfxweş 1) ուրախ, կայտառ,


kîderê ուր, որտեղ. 2) բարձր տրամադրությամբ,
kîf պարկ, պայուսակ. 3) հաճոյակատար, կամակատար.
kîj աղջիկ. kêfxweşî ուրախություն, զվար-
kîjkî 1) որը, որ, 2) ինչ, ինչպիսի. ճություն, խնդություն.
kîl կավ. kêhe 1) ով, 2) որը, որ, ինչպիսի.
kîler մառան. kêl I տապանաքար, մահարձան.
kîn 1) չարություն, քեն, ոխ, kêl II ամառանոց, ամառանոցա-
2) թշնամություն, 3) վրիժառու- տուն (այգում, անտառում).
թյուն, վրեժ. kêl III տեմպ, թափ, արագություն.
kîne-kîn տապ, տոթ, սաստիկ kêlek 1) կողմ, ուղղություն,
շոգ. 2) ափ, 3) կողք կողքի, շարքով,
kînewer չար, ոխակալ, քինոտ. 4) մոտр, կողքին.
kînkêş քինախնդիր, հիշաչար. kêlendî գերանդի.
kînkêşî 1) վրիժառություն, 2) հի- kêlendîkêş գերանդավոր, հնձվոր.
շաչարություն. kêlm բառ, խոսք.
kîp I ուղղահայաց, ուղղաձիգ. kêm I 1) քիչ, ոչ շատ, 2) ոչ բավա-
kîp II ստվար, հաստ ամուր. կանաչափ, 3) խղճուկ, ~ kirin
kîsel կրիա. քչացնել, փոքրացնել.
kîso ծուռ, թեք. kêm II թարախ.
kît վանկ. kêmaqil թուլամիտ, հիմար.
kîwar բսբ. ուղտափուշ. kêmaqilî թուլամտություն, հի-
kîwark 1) թունավոր սունկ, մարություն.
2) փխբ. շողոքորթ. kêmasî 1) պակասություն, կա-
kêç լու. րիք, 2) պակասորդ, 3)փխբ. կա-
kêçik կեչի. րիք, պահանջ.
kêço բորբոսնած, մգլած. kêmbext դժբախտ, ապաբախտ.
kêderê 1) որտեղ, 2) ուր. kêmbîna 1) թույլ, վատ տեսողու-
kêf 1) տրամադրություն, 2) առող- թյուն ունեցող, 2) փխբ. կարճա-
ջություն, ինքնազգացողություն, տես, անհեռատես.
3) ուրախություն, հաճույք, 4) ցան- kêmbînayî 1) թույլ տեսողություն,
կություն, կամք. 2) փխբ. անհեռատես.
kêferat 1) պատասխանատվու- kêmbîr մոռացկոտ.
թյուն, 2) պարտականությունների kêmbîrî մոռացկոտություն.
կատարում. kêmdeng քերկ. կիսաձայն.
232 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kêmdest աղքատ, չքավոր. kêran 1) գերան, 2) սյուն.


kêmdestî աղքատություն. kêrayî 1) անհրաժեշտություն,
kêmdiqet անուշադիր. պետքականություն, 2) օգտակա-
kêmgo լռակյաց, չխոսկան. րություն.
kêmgotî սակավախոսություն. kêrhatî 1) հարկավոր, պետքա-
kêmhiş թուլամիտ, տկարամիտ. կան, 2) օգտակար.
kêmhişî թուլամտություն, տկա- kêrt 1) փորագրություն, 2) ասեղ-
րամտություն. նագործություն, 3) նախշ, 4) կար.
kêmxûn 1) սակավարյուն, 2) սա- kêrtikkirî 1) փորագրած, 2) ասեղ-
կավարյունությամբ տառապող նագործած, 3) նախշազարդած.
(մարդ), 3) փխբ. վախկոտ. kês 1) հաջող գյուտ, 2) հուսալի
kêmxûnî 1) սակավարյունություն շահույթ, 3) հնարավորություն.
2) փխբ. վախկոտություն. kêsim 1) եղանակ, ձև, սովորու-
kêmî 1) անհոգություն, անփու- թյուն, 2) քայլվածք.
թություն, 2) սխալ, վրիպակ, թե- kêş I 1) լեռնային կածան, 2) ուղի.
րություն, 2) վիրավորանք. kêş II 1) երթ, 2) ռազմերթ, ռազմ-
kêm-kêm քիչ-քիչ, աստիճանա- արշավ, 3) զորաշարք.
բար. kêş III 1) քաշ, ծանրություն,
kêmqedir անկարևոր, ոչ նշանա- 2) կշռաքար.
կալից. kêşan 1) չափ, 2) կշիռ, 3) կշեռք.
kêmqedrî անկարևոր լինելը. kêşe I 1) մանրախնդրություն,
kêmqewat թույլ, ուժը պակաս. բծախնդրություն, 2) ծաղր.
kêmqîmet փոքրարժեք, սակավ- kêşe II դեզ, բարդ.
արժեք. kêşe û gîre 1) վեճ, 2) կռիվ,
kêmtir ավելի քիչ, ավելի պակաս. պայքար, մարտ.
kêm û kurt թերություն, արատ. kêşik 1) պահպանություն, 2) հեր-
kêmweş անշարժություն. թապահություն, ~ kirin ա)
kêmza 1) թարախային, թարա- պահպանել, բ) հերթապահել.
խոտ, 2) թարախապալար, թարա- kêşke թռչնակ.
խակույտ. kêw սար.
kêr I 1) անհրաժեշտ, պետքա- kêwrûşk նապաստակ.
կան, 2) օգտակար. kêz բզեզ.
kêr II դանակ. kêzik բզեզ.
kêr III 1) կեռաձև, կեռանման, kibaîr մեծ, խոշոր.
2) կեռ. kibîr 1) մեծ, խոշոր, 2) ծանրաքաշ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 233

kibrît 1) ծծումբ, 2) լուցկի. kilênçke ազդրամաս, պոչուկ.


kiçeza անդրանիկ, առաջնեկ kilêşe: çûn bin ~ ճանապարհից
(զավակ). շեղվել, մոլորվել.
kiçik 1) փոքր, 2) կրտսեր. kilk պոչ, ագի.
kifir 1) անհավատ լինելը, kilmoxaro I որդնած.
2) աստվածամերժ, աստվածա- kilmoxaro II թեք, ծուռ, կոր.
նարգ, 3 ) հայհոյանք. kilok 1) նիհար, վտիտ, 2) զա-
kifiristan աստծուն չհավատալը, ռամյալ, ծեր.
հավատ չունենալը. kilor կարկանդակ, հրուշակ.
kifşker քերկ. 1) որոշիչ, 2) որոշ- kilor քլոր.
յալ. kilorofil քիմ. քլորոֆիլ.
kift 1) հիվանդ, 2) հիվանդագին. kils 1) կիր, կրաքար, 2) գիպս,
kifte քուֆթա (կերակրատեսակ՝ գաջ, 3) սպիտականերկ, կավիճ,
աղացած մսից և բրնձից). ~ kirin սպիտակեցնել.
kifyat 1) որակ, 2) վիճակ, 3) հան- kiltûr փոքր պարկ սուրման կամ
գամանք. ծարիրը պահելու համար.
kil I 1) սուրմա, ծարիր, 2) սուրմա kilûb ակումբ.
քսելու վրձին. kilûr 1) դեզ, 2) կույտ, շեղջ.
kil II: ~ dan պատել (ինչ-որ բա- kin I 1) մոտ, կողքին, 2) դեպի.
նով՝ ոսկով, արծաթով). kin II 1) կարճ, 2) ցածր, ոչ բարձր,
kil III 1) սերուցքային կարագի ~ kirin ա) կարճացնել, բ) համա-
մաս կամ կտոր, որ առաջանում է ռոտել, 3) կարճատև.
կաթը հարելիս, 2) հարված, զարկ kinc հագուստ, զգեստ.
(խնոցու մեջ կարագը հարելիս). kincbir ձևարար, ձևող վարպետ.
kilam 1) երգ, ~ gotin երգել, kincdirû դերձակ.
2) բառ, խոսք. kincdirûtî դերձակություն.
kilas դասարան. kincik 1) հագուստ, 2) ցնցոտի-
kilçîdan պայուսակ (կոսմետիկ ներ, քրջեր.
միջոցները պահելու համար). kincşo 1) լվացք, 2) լվացարա-
kildayî ոսկեզօծ, արծաթազօծ. րուհի.
kilîm, kilîmçe կարպետ, փալաս kincûl հագուստ, զգեստ.
(առանց խավի). kindîşindok հույլ, դանդաղկոտ,
kilîma կլիմա. ծանրաշարժ (մարդ).
kilîse եկեղեցի. kindik I կարճ.
kilît 1) կողպեք, 2) բանալի. kindik II մեկ տարեկան հորթ.
234 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kindir 1) կանեփ, 2) կանեփաթել, kirîzîs ճգնաժամ.


3) պարան, ճոպան. kirê վարձակալություն, վար-
kindirbaz լարախաղաց. ձելը, 2) վարձավճար, 3) վաս-
kingir ուղտափուշ, տատաս- տակ, աշխատավարձ.
կափուշ. kirêc 1) կիր, 2) գաջ, գիպս,
kinêz 1) բարեկամ, հարազատ, 3) սպիտականերկ, կավիճ.
2) մարդամոտ, զրուցասեր. klrêçî վարձակալ.
kinêzayî 1) բարեկամություն, հա- kirêdar 1) վարձակալ, 2) մարդ,
րազատություն, 2) մարդամոտ որ վարձով է տալիս (ինչ-որ
լինելը. բան), yê ~ վարձու.
kinif 1) կանեփ, 2) կանեփաթել, kirêj թեփ (գլխի, մաշկի).
3) պարան. kirêkar վարձու բանվոր.
kinik 1) կարճլիկ, 2) ցածրահա- kirêkiran 1) գործարար, 2) խո-
սակ. րամանկ, խաբեբա.
kip հանգիստ, մեղմ, խաղաղ. kirêt 1) տգեղ, անճոռնի, 2) նող-
kir I 1) գործ, 2) գործողություն, կալի, տհաճ, գարշելի, 3) անմա-
արարք. քուր, կեղտոտ լինելը.
kir II 1) հուզմունք, գրգիռ, kirêtî 1) այլանդակություն,
2) դժգոհություն, զայրույթ, 3) հա- 2) նողկալիություն.
կում, տենչ, բուռն ցանկություն. kirkirk I 1) կռճիկ, 2) ականջա-
kir III լուռ, անբարբառ. խեցի.
kiras 1) շապիկ, 2) վերնաշապիկ. kirkirk II 1) կանեփ, 2) կանե-
kirasbelek խայտաբղետ վերնա- փաթել.
շապիկ հագած. kirkût ծծումբ.
kirawat փողկապ. kirmanc գյուղացի.
kirdanek 1) գրտնակ, 2) տեխ. kirnûk 1) չեչոտ, ծաղկատար,
գլան, լիսեռ. 2) ծաղկահարություն, չեչոտու-
kirde 1) գործողություն, 2) բայ. թյուն.
kirî 1) գնված, 2) կաշառված. kirşe I սահնակ.
kirîjîyok կռճիկ, աճառ. kirşe II սառցակեղև, ձյունա-
kirîtîka քննադատություն. սառույց.
kirîv 1) սանահայր, քավոր, kirte-kirt I կռթկռթոց, կչկչոց
3) մտերիմ ընկեր. (հավի).
kirîvtî քավորություն, քավոր kirte-kirt II կռճիկ.
լինելը. kirtînî ծվծվոց (մկան).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 235

kiryar I 1) գործիչ, 2) գործու- kivî մաս, կտոր, շերտ.


նեություն. kivş 1) որոշակի, սահմանված,
kiryar II 1) գնորդ, 2) պատվի- 2) պարզ, պայծառ, 3) բաց, բացա-
րատու, հաճախորդ. հայտ, 4) տեսանելի, ակնհայտ.
kiryarî գնում, գնելը. kivşîyat հվքկ. ցուցանիշներ.
kiswet հագուստ, զգեստ. kivşker 1) որոշող, սահմանող
kişandî 1) ձգված, լարված, (ինչ-որ բան), 2) նշանակող, ցույց
2) պոկված, դուրս պրծած. տվող, 3) քերկ. որոշիչ.
kişik I հողաթափ, թեթև ոտնա- kiz I կասեցում, ուշացում, հա-
ման. պաղում.
kişik II 1) շախմատ, 2) շաշկի. kiz II 1) ծույլ, դանդաղաշարժ,
kişmîş 1) քիշմիշ, 2) չամիչ. 2) նիհար, վտիտ, թույլ, 3) ձանձ-
kişt 1) ցանած արտ, 2) ցանք, րալի, տխուր.
ցանքս. kizav քիմ. աղաթթու.
kiştek 1) պարան, 2) գոտի, 3) ժա- kizb խաբեություն, սուտ.
պավեն, 4) քուղ. kizeba զեփյուռ, թեթև քամի.
kişt û kal հողագործություն. kize-kiz խիստ այրվելը, վառվելը.
kiş û berkiş խոյընթաց հարձա- kizîn 1) մարմրելը, մարմանդ
կում, գրոհ. այրվելը, 2) այրվելը, վառվելը,
kişwer 1) պետություն, երկիր, 3) ֆշշալը, թշշալը.
2) մարզ, շրջան, 3) տերություն, kizîr 1) սուրհանդակ, բանբեր,
տիրապետություն. 2) սերժանտ.
kit 1) (մեկ) հատ , 2) քեր. վանկ. kizirk 1) խարխզի, խորխոզի,
kitan 1) կտավ, քաթան, 2) թան- ճարպասպիտակուց, 2) այրված,
զիվ, 3) կանացի գլխաշոր. խանձված (բան).
kitêb գիրք, ~ а dersê դասագիրք. kizole 1) ծույլ, դանդաղաշարժ,
kitêbfiroş գրավաճառ. 2) նիհար, թույլ, 3) ձանձրալի.
kitêbxane գրադարան, yê ~ê kizoleyî 1) ծուլություն, դանդա-
գրադարանային. ղաշարժություն, 2) թուլություն,
kitcbnas մատենագետ. նիհարություն, 3) տխրություն.
kitêbnasî մատենագիտություն. klor 1) դատարկություն, 2) փչակ.
kitêbok գրքույկ, բրոշյուր. kо I հիմար, տխմար.
kitik կատու. kо II կորացած, թեքված.
kit-kit 1) հատով, հատ-հատ, kо III: ~ kirdin հավաքել.
2) մանրամասն. kobûn I բթանալը, գուլանալը.
236 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kobûn II 1) ծռելը, ոլորելը, գալա- kokirin I բթանալը, գուլանալը.


րելը, 2) կորանալը, կորացնելը. kokirin II կորանալը, թեքվելը.
kobûn III 1) հավաքելը, ժողո- kokkirin բտելը, գիրացնելը.
վելը, 2) կուտակելը, կիտելը. kol I ստրուկ.
kос I 1) քոչ, քոչավայր, 2) քոչվո- kol II անեղջյուր, անպոզ.
րականներ, 3) քոչելը, 4) վերա- kol III 1) հոր, փոս, 2) բույն.
բնակեցում. kol IV 1) թուփ, 2) թփուտ.
kос II կոճ (թելի). kol V 1) մեջք, թիկունք, 2) ողնա-
koçek մենակյաց, ճգնավոր. շար, 3) հակառակ կողմը.
koçer քոչվոր. kolan փողոց, նրբանցք, պողոտա.
koçerî I քոչվոր կյանք. kolare ուրուր, ցին.
koçerî II քոչարի (արագ խմբա- koledar ստրկատեր.
պար), ~ lîstin քոչարի պարել. koledarî ստրկատիրական.
koçkirin քոչ, քոչելը. koleke շարասյուն.
kod 1) թաս, գավաթ (փայտե), kolemişk մկան բույն.
2) դույլ (փայտե). kolewij 1) ակիշ, կրակխառնիչ,
kofî քոֆի (քրդական ազգային 2) սեպ.
կանացի գլխաշոր). kolgeh 1) փոս, խրամատ, 2) զա-
koga 1) առատություն, 2) պաշար. ռիթափ, զառիվայր.
kohne հին. kolît հյուղ, խրճիթ.
kох 1) հյուղ, խրճիթ, 2) մառան. kolêk ճակատագիր.
kok I արմատ. kolik 1) հյուղ, խրճիթ, 2) կիսա-
kok II յուղոտ, ճարպոտ, ծածկ տեղ.
kok III 1) հարմարեցում, հար- kolkezêrîne ծիածան.
մարեցնելը, 2) հարմար. kolkos մոլախոտ.
kok IV: ~ kirdin լարել (ժամա- kolm 1) փոս, հոր, 2) բույն.
ցույցը). kolonî գաղութ.
kokbûn գիրություն, ճարպակա- kolonêl գնդապետ.
լում. kom I 1) հավաքատեղի, 2) հասա-
kokhatin 1) անհետանալը, ան- րակություն, խումբ, կոլեկտիվ,
հետացում, 2) մահ, վախճան. 3) դասարան, 4) տուփ, 5) կույտ.
kokî գիրություն, պարարտու- kоm II սապատավոր, կուզիկ.
թյուն. komandar հրամանատար.
kokim 1) ավագ եղբայր, 2) ծերու- kombûn հավաքվելը, կուտակ-
նի, ծեր, 3) բարեկամ. վելը, խռնվելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 237

kоmе ըստ հնարավորին, ըստ konstrûksî կառուցվածք, շին-


կարելվույն. վածք.
komek 1) օգնություն, աջակ- konsûl հյուպատոս.
ցություն, 2) պաշտպանություն. konsûltî հյուպատոսարան.
komekdar 1) օգնական, 2) հովա- kop 1) կոպ, 2) կոպեր.
նավոր, պաշտպան. kopal 1) փայտ, 2) մահակ.
komelayetî 1) ժողովրդական, kopek շուն.
2) հասարակական. kopelan անուր, խամուտ.
komele 1) խումբ, 2) հասարա- kopî պատճեն.
կություն, 3) կազմակերպություն, kor I կույր.
4) կուսակցություն. kor II 1) դաշտ, մարգագետին,
komesker ռազմ. ստորաբաժա- 2) ազատ տարածություն.
նում, ջոկատ. koranî, korayî կուրություն.
komîser կոմիսար. korazî ի ծնե կույր.
komîsî հանձնաժողով, հանձնա- koremar թունավոր օձ.
խումբ. koreng մրիկ (ցորենի հիվանդու-
komêdî կատակերգություն. թյուն).
komir ածուխ. korevişkî կարճատես.
komirvan ածխագործ. korê կորեացի.
komker հավաքող, ժողովող. korêşî անբուժելի հիվանդու-
kom-komî 1) խմբավորում, դաս- թյուն.
դասում, 2) խումբ-խումբ. korocax 1) անսերունդ, անզա-
kompas կողմնացույց. վակ, 2) դժբախտ.
kоn I վրան. kоrре I կատու.
kоn II հին. korpe II 1) նորածին, 2) պատանի.
kond բլրակ, թումբ. kortal 1) փոս, խրամատ, 2) ձո-
koneperest պահպանողական. րակ, հեղեղատ.
konfêrênsî գիտաժողով. kortik փոսիկ, փոքր փոս.
kongire աշտարակ. kort-kortî անհարթ, խորդուբորդ.
kongirê կոնգրես, վեհաժողով. kose անբեղ, անմորուս տղամարդ.
konî ծերություն. kosebebe ծաղրածու, խեղկատակ.
konsêrt համերգ, yê ~ ê համեր- kosetî 1) անբարյացակամություն,
գային. 2) խորամանկություն, խարդա-
konsêrv պահածո. խություն.
konstîtûsî սահմանադրություն. kosevêr ակիշ, կրակխառնիչ.
238 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kost 1) ճակատագիր, 2) հաջողու- kove երիզ, եզրազարդ.


թյուն, 3) երջանկություն. kovek կար.
kostek 1) ուսափոկ, լանջագոտի, kovik 1) ուռուցիկ, կորնթարդ,
2) սրակալ, սուսերակալ, 3) շրջա- 2) ցնցուղ, ջրցիր.
նակ. kovikî ուռուցիկ.
koş I գրանիտ, yê ~ ê գրանիտե. koz գոմ, փարախ.
koş II փեշ, քղանցք. kozî մոխիր.
koşe ծախսեր. kozîdang մոխրաման.
koşk 1) պալատ, ապարանք, kozik ռազմ. բլինդաժ.
2) տուն, տարածք, 3) սենյակ. krêwzor հածանավ.
kot պիջակ. ku I 1) ինչ, որ, 2) որպեսզի,
kotan գութան. 3) երբ, հենց որ, 4) եթե.
kotanber հերկած հող, հերկ. ku II ուր, որտեղ.
kotankêş հերկող, հողագործ. kubar 1) նրբագեղ, վայելուչ,
kotek 1) հարված, 2) ծեծ, ջարդ, 2) շքեղ, փարթամ, 3) գոռոզ,
3) բռնություն. ամբարտավան.
kotel հուղարկավորություն. kubarî 1) նրբագեղություն,
kotem շաղգամ. 2) շքեղություն, 3) գոռոզություն,
koter աղավնի. մեծամտություն.
kotere 1) կոճղ, 2) սյուն, kubar-kubar 1) հպարտորեն,
3) շարասյուն. 2) մեծամտորեն.
kotî 1) վարակիչ, 2) քոսոտ, գոն- kuç I 1) քար, քարաբեկոր,
ջոտ, 3) բորոտ. 2) կույտ.
kotîbûn 1) վարակ, 2) քոսոտ kuç II ծայր.
լինելը. kuçik 1) խարույկ, 2) օջախ.
kotir 1) աղավնի, 2) տատրակ. kuda ուր.
kotlik կաթսա. kuder որտեղ, որ մասում.
kov I ձագար. kudik ձագ.
kov II քարանձավ. kufr 1) անհավատ լինելը,
kovan I 1) կորացած, 2) փխբ. 2) անաստվածություն, 3) անեծք,
տխուր, վշտացած. 4) արգելք.
kovan II հիմար, տխմար. kuxik հազ.
kovar 1) ամսագիր, պարբերա- kujek 1) մարդասպան, 2) զոհ,
կան, 2) թերթ. սպանված.
kovdon քուսպ, կոպտոն. kujtarge կոտորած, ջարդ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 239

kul I 1) ցավ, 2) հիվանդություն. kulûr 1) խոտի դեզ, բարդոց,


kul II եռացնելը. 2) սերմնահատիկների կույտ.
kulabe I թարախապալար. kulzikî անփութություն, անբա-
kulabe II 1) ձող, սռնի, 2) առեղ. րեխղճություն.
kulah թաղիքե գլխարկ. kum գլխարկ.
kulane պատուհան. kumbed 1) գմբեթ, 2) երկնա-
kulav թաղիք, թաղիքե գլխարկ. կամար.
kulawzirî զրահ, պատյան. kumcik կատար (թռչունի).
kulek I 1) հիվանդ, 2) կաղ, kumeyt I աշխետ.
3) հիվանդ ոչխար. kumeyt II 1) հուշաքար, տապա-
kulek II օդանցք. նաքար, 2) դամբարան.
kuleteyî շատրվան. kumêşk գլխարկ.
kulf 1) շատակեր, 2) շատակերու- kumik 1) գլխարկ, 2) կոկոն,
թյուն. 3) գլուխ (թռչունի, կենդանու),
kulfe-kulf նմանաձայնություն, 4) գագաթ, կատար.
բնաձայնություն. kumreş 1) նախանձ, 2) խանդոտ.
kulfet 1) կին, ամուսին, kumreşî 1) նախանձ, 2) խանդ.
2) հվքկ. ընտանիք. kumsor 1) կարմիր գլխարկ
kulî I 1) թել, մանվածք, 2) բրդյա (կրող), 2) կարմրագլուխ.
կծիկ. kuncî քունջութ.
kulî II ամբողջը, բոլորը. kund I 1) կոճղ, քոթուկ, 2) փխբ.
kulîk I ձյան փաթիլներ. տխմար, հիմար.
kulîk II 1) աղբակույտ, 2) հողա- kund II բու.
թումբ. kundir դդում.
kulî-kulî փաթիլ-փաթիլ. kupiz հաստափոր, մեծափոր.
kulîlk 1) ծաղիկ, 2) փխբ. ծաղկել. kur I 1) որդի, 2) տղա, yê ~
kulîlkfiroş ծաղկավաճառ. ա) որդիական, բ) տղայական.
kulîn I մառան. kur II խուզած ոչխար.
kulîn II հավաբուն. kuranî պատանեկան տարիք.
kuling 1) բրիչ, քլունգ, 2) սալ, kurap 1) արյունակից, ազգա-
զնդան. կան, 2) եղբայր (մորաքրոջ, հոր-
kulm 1) բռունցք, 2) բուռ. եղբոր տղա).
kulmal դժբախտ. kurçom անասունների կերի
kuloç 1) կլոր հաց, 2) բլիթ. մնացորդը.
kulor կլոր հաց. kurd քուրդ.
240 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kurdanî, kurdî քրդերեն. kurn 1) ջրամբար, ջրավազան,


kurdîtî քրդերի սովորույթների, 2) լողավազան, 3) ջրհոր.
ավանդույթների ամբողջությունը. kursî 1) աթոռ, բազկաթոռ,
kurdûnda ծնողների գործը շա- նստարան, 2) փխբ. հենարան,
րունակող զավակ. նեցուկ.
kurdzan քրդագետ. kurt կարճ, համառոտ.
kurdzanî քրդագիտություն. kurtan ավանակի թամբ.
kurebeşk փորսուղ, գորշուկ. kurtebala գաճաճ.
kurekem հարազատներին կորց- kurteling 1) կարճ ոտքերով,
րած դժբախտ կին. 2) ցածրահասակ.
kurepist խոսակցություններ կո- kurtî I կարճ, համառոտ լինելը.
ղասրահներում. kurtî II որդիական զգացմունք-
kureza առաջնեկ. ների դրսևորում.
kurxal 1) արյունակից, ազգա- kurtik 1) կիսավերարկու, կուրտ-
կան, 2) եղբայր (մորաքրոջ, հոր- կա, 2) անթևք բաճկոն.
եղբոր տղա). kurtkirin կարճացում.
kurîk մտրուկ. kurtol 1) կտորներ, 2) փշուրներ
kurî-kurî խրխինջ. (հացի).
kurîşk գանգրահեր. kuskî թիկնավետ, պնդակազմ,
kurîşkî գանգրահերություն. ամրակազմ (ցածրահասակ մար-
kurît ուտելի խոտաբույս. դու մասին).
kurk I թուխս, թխսկան. kusp քուսպ, կոպտոն.
kurk II 1) մուշտակ, քուրք, kustan լեռնային երկիր.
2) բրդե հագուստ. kusûf արևի խավարում.
kurkem 1) հարազատներին kuşiman ծաղր, ծաղրուծանակ.
կորցրած, 2) դժբախտ. kuşinde 1) ճակատագրական,
kurkfiroş մուշտակներ վաճառող. 2) կործանարար, աղետաբեր,
kurm որդ, ճիճու. 3) կորստաբեր, մահաբեր.
kurmam 1) ազգական, 2) բարե- kuşiş ջանք, ճիգ, եռանդ.
կամություն. kuşkuş կասկած.
kurmanc կուրմանջ, քուրդ. kuşm վախ, երկյուղ.
kurmancî 1) քրդերեն, 2) քրդե- kuştar 1) սպանություն, 2) ծեծ,
րենի հյուսիս-արևմտյան բարբառ. 3) գնդակահարում, 4) արյունալից
kurmî որդնած. կռիվ, կոտորած.
kurmik 1) որդ, 2) փոքր բզեզ. kuştî սպանված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 241

kuşturkî 1) աղվամազ, բմբուլ, kûn 1) հետև, մարմնի հետին


2) փետուր. մասը, հետույք, հետանցք,
kuta I դաջելը, դաջվածք. 2) ազդրամիս, 3) պատռվածք,
kuta II : ~ kirin վերջացնել, անցք, 4) լուսանցք, 5) բույն, որջ.
ավարտել. kûndacarg վիրավորված, դառ-
kutabûn 1) վերջանալը, վերջաց- նացած, վշտացած.
նելը, ավարտելը, 2) ամբողջակա- kûp 1) կավե մեծ սափոր ( նեղ
նություն, ավարտվածություն. բերանով և երկու բռնակով),
kutakirin ավարտելը, բոլորելը, 2) ցիստեռն, գլանատակառ.
եզրափակելը. kûr խոր, խորունկ, ~ bûn խո-
kutasî 1) վերջանալը, վերջաց- րանալ, ավելի խոր դառնալ.
նելը, 2) վերջ, ավարտ, 3) արդ- kûranî, kûrayî 1) խորություն,
յունք, հետևանք, 4) ամբողջակա- խորք, 2) կենտրոն, 3) լեռնագոգ,
նություն, ավարտվածություն. հովիտ, 4) ձորակ, հեղեղատ.
kute դու՛րս գնա. kûrbîna խորաթափանց մարդ.
kutek 1) մահակ, դագանակ, kûrbînayî խորաթափանցություն.
լախտ, 2) հարվածներ, ծեծկռտուք, kûrbûn խորացում, խորանալը.
3) մարտ, 4) բռնություն, ճնշում, kûre I 1) գունդ, 2) գլոբուս,
5) դաժանություն, վայրագություն. երկրագունդ (մոդելը).
kute-kut 1) դոփյուն, թփթփոց, kûre II 1) խարույկ, 2) օջախ,
2) երերում, ցնցում, 3) դատարկա- ակութ, 3) վառելը, վառելիք,
խոսություն, շատախոսություն. 4) հնոց, քուրա, կրակարան.
kutîk I 1) պինդ տոփված ձյուն, kûredar հնոցապան.
2) ձնեմարդ. kûreheng փեթակ, մեղվանոց.
kutîk II կոճղ. kûrexane 1) աղյուսի գործարան,
kutîk III ծննդյան վկայական. 2) հնոց, քուրա, կրակարան.
kutîk IV 1) ներարկում, պատ- kûre-kûr մռնչոց, ոռնոց, լաց.
վաստում, 2) դաջվածք. kûrepez աղյուսի գործարանում
kûçe փողոց, նրբանցք. աշխատող բանվոր.
kûçik շուն. kûrfe'm խորամիտ, խորախոր-
kûxnî խոհանոց. հուրդ.
kûlane հավաբուն. kûrî խորություն, խորք.
kûleke դդում. kûrîn ճչալ, գոռալ, ոռնալ.
kûltûr մշակույթ, կուլտուրա, kûrkirin խորացում, խորացնելը.
yê bi ~ կուլտուրական. kûrkûr շատ խորը.
242 Քրդերեն-հայերեն բառարան

kûrme 1) խարույկ, 2) օջախ, kûvîbûn վայրենացում, վայրի


ակութ, 3) վառելը, վառելիք, դառնալը.
4) հնոց, քուրա, կրակարան. kûwan վերք.
kûrs 1) կուրս, դասընթաց, kûz I սապատավոր, կուզիկ,
2) ուսման տարի. կորացած, ~ bûn ծռվել, կռանալ,
kûrtan փալան, համետ. կորանալ, թեքվել.
kûsî կրիա, уê ~ կրիայի. kûz II կավե սափոր, աման.
kût 1) գնդիկ, գնդակ, 2) թխելիս kûz III պատառ, կտոր, մաս
փչացած հաց. (ձմերուկի, դդումի և այլն).
kûtal մանուֆակտուրա (մանա- kûzbûn կորություն, կռացած
ծագործական արտադրություն). լինելը, կուզ ունենալը.
kûtxur 1) մուրացիկ, մուրացկան, kûze-kûz I: ~ kirdin կտորների,
աղքատ, 2) պնակալեզ, ստորա- մասերի բաժանել.
քարշ, շողոքորթ. kûze-kûz II 1) խղճալի ոռնոց
kûtxurî պնակալեզ լինելը, շողո- (շան), 2) լաց, հեկեկոց (երե-
քորթություն, ստորաքարշություն. խայի).
kûtik արհամարհելի, անարգ. kûzî 1) այրված ածխակտոր,
kût-kût կտորներով, պատառնե- 2) կիսայրված փայտի կտոր.
րով. kûzîn 1) խղճալի ոռնոց (շան),
kûvî 1) լեռնային, 2) վայրի, ոչ 2) լաց, հեկեկոց (երեխայի).
ձեռնասուն, 3) վախկոտ, մարդա- kwîner 1) ուռուցք, 2) թարախա-
խույս, 4) փխբ. բուռն, անզուսպ, պալար, չիբան, կայծուռուցք.
կատաղի, 5) քարայծ. kwîr կույր.

Q
qab I 1) տուփ, 2) պատյան, 3) կա- qabilbêj առարկող, հակաճառող,
ղապար, 4) սպասք, ամանեղեն. հակասող.
qab II անբարոյական, անառակ. qabilbêjî առարկություն, անհա-
qaban վարազ, կինճ, արու խոզ. մաձայնություն.
qabî 1) անառակություն, սեռա- qabilîyet ընդունակություն.
մոլություն, 2) պոռնկություն. qacqicandin 1) տանջել, չարչա-
qabil 1) արժանի, արժանավոր, րել, 2) հուզել, անհանգստացնել,
2) ընդունակ. 3) ջանալ, ձգտել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 243

qacqicîn 1) տանջվել, չարչարվել, qale-bal դատարկախոսություն,


2) հուզվել, անհանգստանալ, շատախոսություն.
3) ջանալ, ձգտել. qale-qal աշխույժ
qaç սրունք. խոսակցություն, զրույց.
qaçax 1) փախստական, 2) ավա- qalib I 1) կաղապար, ձև,
զակ, կողոպտիչ. 2) պատյան, տուփ.
qaçaxî 1) փախուստ, 2) կողոպուտ. qalib II սրոցաքար, հեսան.
qaçû 1) բարիք, բարօրություն, qalibçî 1) կաղապար
2) սեփականություն. պատրաստող վարպետ, 2) տեխ.
qad սահման, սահմանագիծ, կաղապարող, կաղապարիչ.
վերջնակետ. qalim 1) գեր, 2) ամուր, ուժեղ,
qadulk փոքրիկ կաթսա, աման. 3) բարձր, զիլ ձայն.
qaf գլուխ, գանգ. qalimayî հաստություն.
qafquloz հպարտ, գոռոզ, պար- qalimî 1) գիրություն, պարար-
ծենկոտ. տություն, 2) ամրություն, ուժ,
qafseqet 1) բթամիտ, հիմար, ուժեղություն, 3) բարձրություն.
2) խելագար, խենթ. qalme-qalm 1) ճիչ, աղմուկ, աղա-
qahîm 1) պինդ, ամուր, դիմաց- ղակ, 2) եռուզեռ, իրարանցում,
կուն, 2) հուսալի, վստահելի, խառնակություն.
ապահով. qaloçe բզեզ.
qaîde 1) գործելակերպ, 2) կարգ, qalpax 1) խուփ, կափարիչ,
սովորույթ, 3) նորաձևություն, 2) սրածայր գլխարկ.
4) եղանակ, մեղեդի. qaltax թամբի կեռ.
qaid առաջնորդ, ղեկավար. qaltaxçî թամբագործ, փոկագործ.
qajû սերմնագռավ, սերմնաքաղ qal û qîl 1) աղմուկ, գոռգոռոց,
ագռավ. 2) աշխույժ զրույց.
qaqa ծիծաղ. qam հարազատ, մտերիմ մարդ.
qal I 1) վեճ, վիճաբանություն, qamçî մտրակ, խարազան.
2) կռիվ, ծեծկռտուք, 3) մարտ, qamet 1) հասակ, բարձրություն,
ճակատամարտ. 2) կազմվածք, մարմնակազմու-
qal II կոփում, կոփելը. թյուն, իրան.
qal III բառ, խոսք, խոսակցու- qamîş եղեգ, բամբուկ.
թյուն. qam-qinyat ֆիզիկական ուժ,
qalçîçek ձնծաղիկ. հզորություն.
qalçik մաշկ, կաշի, կեղև, կճեպ. qamûs բառարան.
244 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qamyon բեռնատար ավտոմե- qarçik II սունկ.


քենա. qarîtk 1) կաքավ, 1) էգ լոր, մարի.
qan 1) արյուն, 2) փխբ. դժբախ- qarik ագռավ.
տություն. qarişmîş: ~ kirin հասկացնել,
qanc ուժեղ, ամուր, դիմացկուն. բացատրել.
qancux խաբեբա, դավաճան. qarişmîşbûn հասկանալը,
qane 1) հավատ, վստահություն, ըմբռնելը.
2) համոզում, համոզվածություն, qarqark սերմնագռավ.
3) բավարարվածություն. qarqarok ճչան, գոռգոռացող
qanî 1) գոհ, բավարարված, մարդ.
2) համոզված, վստահ. qarpûz ձմերուկ.
qansera համոզված, վստահ, qar û wehm 1) տանջանք, տա-
հաստատուն. ռապանք, 2) անհանգստություն,
qantir ջորի. հուզմունք, 3) ունայնություն.
qantirçî հովիվ, նախրապան. qasekê քիչ ժամանակ, մի որոշ
qanûn 1) օրենք, 2) կարգ, կանոն. ժամանակ.
qanûnî օրինական. qasî 1) համահավասար, նույն,
qanûnname օրենսգիրք, կանոնա- միանման, 2) հավասարաչափ,
դրություն. միևնույն ձևով.
qanûntî 1) օրինական գործողու- qasid I սուրհանդակ, բանբեր,
թյուն, 2) օրինականություն. ցրիչ.
qanûnzan օրենսգետ, իրավաբան. qasid II գովերգ, ներբող.
qapî 1) դուռ, դարպաս, 2) բակ, qaş I զարդաքանդակ.
3) տուն. qaş II հոնք, հոնքեր.
qaplan վագր. qaşil տաշեղներ.
qapûçî 1) դռնապան, պահակ, qat 1) ծալք, 2) շերտ, 3) հարկ.
2) փխբ. սրիկա. qatî սով, քաղց.
qapût թիկնոց, վերարկու. qatirme սանձ.
qar I 1) պակասություն, թերու- qawan թաղանթ, պատյան.
թյուն, արատ, 2) կշտամբանք, qawe սուրճ.
նախատինք, մեղադրանք. qawedan սրճաման.
qar II ճիչ, աղմուկ, գոռգոռոց. qawexane սրճարան.
qarandin ճչալ, բղավել, աղմկել. qaweltî երկրորդ նախաճաշը.
qarçik I 1) ազդրամաս, 2) այծի qawîş այր, քարանձավ.
պոչ. qawin սեխ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 245

qayîl 1) համաձայն, համամիտ, qebe այլանդակ, տգեղ, գարշելի,


2) գոհ, գոհունակ. անպիտան.
qayîlî 1) համաձայնություն, qebir գերեզման, շիրիմ, դամբա-
2) գոհություն. րան.
qayîlname դաշինք, համաձայ- qebirhelken գերեզմանափոր.
նագիր, պայմանագիր. qebirẍe կող, կողոսկոր, կողք.
qayîm 1) ամուր, ուժեղ, 2) պինդ, qebiristan գերեզմանատուն, գե-
կարծր, դիմացկուն, 3) անսասան, րեզմանոց.
կայուն. qebirkol գերեզմանափոր.
qayîmbûn 1) ամրացում, ուժեղա- qebqeb ղռղռոց, կռկռոց, փնչոց.
ցում, 2) թանձրացում, պնդացում. qebûl ընդունված, հավանության
qayîme I փայտե հենարան խա- արժանացած.
ղողի որթի համար. qebûlbûn համաձայնություն, հա-
qayîme II դաշնագիր, պայմանա- վանություն, պաշտոնական ըն-
գիր. դունելություն.
qayîş 1) կաշեգոտի, 2) տեխ. հա- qebûlxane ընդունարան.
ղորդակ. qebûlkir ընդունող, ընդունիչ.
qaymaq կաթի սերուցք, եփած qeda 1) դժբախտություն, փոր-
սեր. ձանք, դժբախտ պատահար,
qaymeqam 1) նահանգապետ, 2) անեծք, նզովք.
2) պետ, 3) փոխգնդապետ, qedandin 1) կատարել, իրակա-
3) պաշտոնակատար. նացնել, 2) ավարտել, վերջացնել,
qaz սագ. 3) անցնել, գնալ.
qazan կաթսա, մեծ կաթսա. qedare սրի տեսակ.
qazanc 1) շահ, օգուտ, 2) շահույթ, qeddimîn գնալ, քայլել, ընթանալ,
3) վաստակ, աշխատավարձ. շարժվել.
qazewat կրոն. գազավաթ (մու- qedeh I թաս, գավաթ, բաժակ.
սուլմանների «սրբազան պատե- qedeh II դժբախտություն,
րազմ» այլադավանների դեմ). դժբախտ պատահար.
qazî I կրոն. իսլամի համար qedek գունավոր գործվածք.
պայքարող մարտիկ. qedem, qidem 1) ոտք, ոտնաթաթ,
qazî II մուսուլմանական հոգևոր 2) քայլ, ~ kirin քայլել.
դատավոր. qeder I 1) քանակ, թիվ, քանա-
qazîk դիտմամբ, կանխամտա- կություն, 2) չափ, մեծություն,
ծորեն, դիտավորյալ. 3) մոտ, մոտավորապես.
246 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qeder II ճակատագիր, բախտ, qefilandin II 1) փաթաթել, ոլորել,


նախասահմանում. հյուսել, 2) բռնել.
qederekê 1) մի քիչ, մի փոքր, քիչ qefilî սառեցրած, սառած, ցրտից
քանակով, 2) մի որոշ ժամանակ. փայտացած, ընդարմացած.
qedes սրբություն. qefilîn I սառչել, ցրտահարվել.
qedîfe 1) թավիշ, 2) բաղնիքի qefilîn II 1) փաթաթվել, ոլորվել,
սրբիչ, 3) թավշածաղիկ. 2) բռնվել.
qedîm հին, հինավուրց, վաղեմի. qefle 1) խումբ, 2) շքախումբ,
qedir 1) պատիվ, հարգանք, 3) բազմություն.
մեծարանք, 2) հեղինակություն, qeflok, qefloqî մրսկան, ցրտից
արժանապատվություն. վախեցող մարդ.
qedirbilind մեծապատիվ, գերա- qefş 1) տրցակ, փունջ, կապոց,
պատիվ. 2) մազափունջ.
qedirgir 1) հարգելի, պատվելի, qeftîş քարայր, քարանձավ.
2) հարգող, մեծարող. qehbe անառակ, անբարոյական
qedirgiran I 1) կարևոր, էական, կին.
2) մեծարգո. qehbet 1) հանցանք, հանցագոր-
qedirgiran II թանկարժեք քար. ծություն, 2) մեղք, մեղավորու-
qedirgirtin հարգանք, պատիվ. թյուն, 3) սխալմունք, մեղանչանք.
qedirgotin գնահատանք, գնահա- qehf գլուխ.
տում, գնահատական. qehir 1) զայրույթ, ցասում,
qedirşkênandî հեղինակազրկված 2) բռնություն, հարստահարում.
մարդ. qehirandin I ջղայնացնել, բար-
qedirzan հարգող, պատվող, մե- կացնել, գրգռել.
ծարող. qehirandin II քշել, վանել, հե-
qedqed սղոց, ~ kirin սղոցել. ռացնել, վռնդել.
qed û qamet 1) հասակ, բարձրու- qehrebaz բռնակալ, բռնապետ.
թյուն, 2) կազմվածք, մարմնակազ- qehreman 1) հերոս, դյուցազն,
մություն, 3) կեցվածք. 2) չեմպիոն.
qefes 1) վանդակ թռչունների և qehremanî հերոսություն, արիու-
կենդանիների համար, 2) կրծքա- թյուն.
վանդակ, 3) խոռոչ, 4) թևատակ. qela 1) անագ, արճիճ, 2) ցինկ,
qefil խումբ. 3) փայլար.
qefilandin I 1) հովացնել, սառեց- qelaçî I 1) կլայեկիչ, 2) զոդող
նել, 2) սառեցում, հովացում. բանվոր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 247

qelaçî II խրամատ. qelendayî: qîza ~ աղջիկ, որի


qelafetdar բարձրահասակ, համար վճարված է գլխագին,
պարթև. նշանված աղջիկ.
qelax աթար, աթարի մեծ կույտ. qeleşt ճեղք, ճեղքվածք, ծերպ.
qelakirin 1) կլայեկում, 2) զոդում, qelet 1) սխալ, վրիպում, մոլորու-
3) ցինկապատում. թյուն, 2) սխալմամբ, ոչ ճիշտ.
qelandin 1) տապակել, 2) փխբ. qeletî սխալականություն.
ոչնչացնել. qelew գեր, պարարտ, չարպա-
qelaştin 1) պատռել, պատառո- կալած.
տել, բզկտել, 2) փորել, քանդել, qelewî գիրություն, պարարտու-
3) կոտորել, ջարդել. թյուն, բտածություն.
qelawiz թիկնապահ. qelf 1) խումբ, ջոկատ, 2) շարք,
qelb 1) սիրտ, 2) հոգի, 3) փխբ. տողան.
ցանկություն, մտադրություն, qelẍan I վահան, ասպար.
որոշում. qelẍan II օղապարան.
qelefat I կարգ, տողան, շարք. qelîn տապակվել, խորովվել,
qelefat II ուրվագիծ, ստվերա- բովվել.
նկար. qelînok հվքկ. բոված հատիկներ
qelem I 1) մատիտ, 2) փետրա- (ցորենի կամ այլ).
գրիչ, գրչածայր. qelibîn 1) հանդիպել, 2) դեմ առ-
qelem II 1) նարգիլե, 2) մուշտուկ, նել, դիպչել, բախվել.
ծխափող. qeliqandin 1) ճոճել, օրորել, թա-
qelem III: ~ kirdin կտրել, հատել, փահարել, տեղաշարժել, 2) օրո-
անջատել. րում, ճոճում թափահարում.
qelembir փոքրիկ դանակ. qeliqîn 1) շարժվել, տեղափոխ-
qelemdan գրչատուփ, գրչաման. վել, ընթանալ, 2) ճոճվել, երերալ,
qelemkarî 1) փորագրում, քան- տարուբերվել, ցնցվել.
դակում, 2) ավելացում, հավելում, qelin ծխամորճ, նարգիլե, ծխա-
լրացում. գլանակ.
qelemkêş I 1) գեղագիր, 2) արտա- qelinkêş 1) ծխող, 2) ծխամոլ.
գրող, գրագիր, ընդօրինակող. qelinkêşî ծխում, ծխելը.
qelemkêş II ծխող, ծխամոլ. qelişandin 1) պատռել, պատառո-
qelen 1) ղալիմ. հարսնացուի տել, 2) քաշել պոկել, 3) քանդել,
համար տրվող գլխագին, 2) գին. փորել, պեղել, 4) կոտորել, կիսել,
qelenbirîn ղալիմի սահմանում. հատել.
248 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qelişîn 1) պատռվել, պատառոտ- qelsketî ուժասպառ եղած, թուլա-


վել, 2) ճեղքվել, ջարդվել. ցած.
qeliştek 1) ճեղք, ճեղքվածք, qelş 1) նեղ կիրճ, ճեղքվածք,
պատռվածք, 2) անցք, բացվածք, պատռվածք, անցք, բացվածք,
3) փոս, խրամատ, խանդակ. 2) ծակ, ճեղք, կարքանդ տեղը.
qelq տագնապ, անհանգստու- qeltax դիակ, աճյուն.
թյուն, հուզմունք. qember արկ, ռումբ.
qelqel ձախորդություններ, ան- qeme յաթաղան, դաշույն, շեղբ.
հաջողություններ. qemer I 1) թուխ, 2) ագատի գույն
qellaş 1) աղմկարար, կռվարար, ունեցող, 3) սևաթույր.
չարաճճի, 2) ավազակ, 3) զբոսա- qemer II լուսին, լուսնյակ.
մոլ, անբան, ծույլ, 4) խորամանկ. qemerî լուսնի, լուսնյակի.
qelp 1) կեղծիք, սուտ, 2) կեղծում, qemilîn 1) արևառ լինել, արև-
3) աղճատում, խեղաթյուրում, այ- այրուկ ստանալ, 2) գունատվել,
լասերում, 4) դավաճանություն, խունանալ, 3) թառամել, թոշնել.
5) խաբեբա, խարդախ, նենգ. qemirandin 1) թարթել, աչքով
qelpbûn 1) փչացում, վնասում, անել, 2) թարթում, աչքով անելը.
2) աղավաղում, այլասերում, կեղ- qemitandin 1) ծեփելով կերտել,
ծություն, 3) անազնվություն, կեղ- 2) կպցնել, սոսնձել, փակցնել,
ծավորություն, 4) փչացածություն, 3) սեղմել, ճզմել, 4) հավաքել.
անբարոյություն, 5) ստորություն. qemke մատ.
qelpkirin նենգափոխում, խեղա- qenaet 1) բավականություն, հա-
թյուրում. ճույք, բավարարում, գոհացում,
qelptî անազնվության դրսևորում, 2) խնայողություն, տնտեսում.
խաբեբայություն, սուտ. qenare դեղձանիկ.
qels 1) թույլ, տկար, զառամյալ, qenc 1) լավ, ավելի լավ, 2) հա-
2) անպիտան, 3) զայրացկոտ. ճելի, դուրեկան, 3) առողջ, առող-
qelsa 1) ճնշված, 2) թույլ, անուժ, ջարար, 4) բարի.
զառամյալ. qencbûn ապաքինում, առողջա-
qelsbûn 1) թուլություն, տկարու- ցում.
թյուն, զառամություն, 2) դժվարու- qencî 1) բարիք, բարություն,
թյուն, դրության վատթարացում. 2) լավորակություն, դիմացկու-
qelseheval անհուսալի ընկեր. նություն.
qelsemêr 1) թույլ, անզոր, 2) ողոր- qencîker բարերար.
մելի, չնչին, վախկոտ տղամարդ. qencîtî բարի գործեր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 249

qencilîn սեղմվել, կուչ գալ. qerçim 1) ծալ, ծալվածք, փոթեր,


qenckirin բուժում, բուժելը. 2) կնճիռ, խորշոմ.
qend 1) քաղցրավենիք, անուշե- qerçimandin 1) կնճռոտել,
ղեն, 2) շաքար. կնճռել, 2) չորացնել, ապխտել.
qendav քաղցր ջուր. qerçimokî 1) կնճռոտ, խորշոմա-
qendîl 1) ճրագ, կանթեղ, լապ- պատ, ճմռթված, 2) թառամած,
տեր, 2) աշտանակ. թոշնած.
qeneyî պարտք, պարտականու- qerd 1) մեծ, խոշոր, մարմնեղ,
թյուն. բարձրահասակ, հաղթանդամ,
qenne ծխափող, ծխամորճ. 2) չափահաս, մեծահասակ.
qenter I ձեռքի զսպանակավոր qerebalix 1) աղմուկ, աղաղակ,
կշեռք. գոռգոռոց, 2) իրարանցում, խառ-
qenter II շղթա, շարան. նակություն, հրմշտոց.
qenter III ցենտներ, հարյուր qerebaşî ծառա, ստրուկ.
կիլոգրամ. qerebelek մուգ դարչնագույն
qeptan կապիտան. պիսակավոր՝ խալավոր (պուտե-
qer 1) սև, մուգ, սևաթույր, րով) ձի.
2) շագանակագույն, 3) թուխ, qereberbang վաղ առավոտ,
թխամաշկ. վաղորդայն, լուսաբաց.
qeraçî 1) գնչու, 2) փխբ. խաբեբա, qerebîn կարաբին, կարճափող
ստախոս, 3) փխբ. գուշակ, հրացան.
4) փխբ. երաժիշտ. qerefîl գինդ (քթին ամրացվող).
qerax 1) արտաքին կողմ, կողք, qerefiskî ծալապատիկ նստել.
եզր, 2) ափ. qereh 1) վերք, խոց, 2) սպի.
qerandin 1) դադարեցնել, վերջ qerexirman հվքկ. բոված հատիկ-
տալ, կասեցնել, թողնել, 2) դադա- ներ (ցորենի և այլ.)
րեցում, կասեցում. qereqol ժամապահ, պահակ.
qerasî ցրտահարություն, սառնա- qereqot սև հաղարջ.
մանիք, ոչ սաստիկ ցրտեր. qereqûş գիշատիչ թռչուն, ուրուր,
qeraş ջրաղաց. ցին.
qerat կարատ (թանկագին qerenfil մեխակ, ձագախոտ.
քարերի կշռաչափ). qerepişîk 1) խրտվիլակ, 2) սև
qeratû 1) ուրու, ուրվական, տե- կատու.
սիլք, 2) ստվերանկար, ուրվա- qerepoşî սգո սև հագուստ.
պատկեր, ուրվագիծ. qeresî բալ, darа ~ уе բալենի.
250 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qeresor մուգ կարմիր, մուգ qermiçîn թառամել, թոշնել.


դարչնագույն, սրճագույն. qermijîn կնճռոտվել, թառամել.
qeretûn առավոտյան նախաճաշ. qerpal 1) վերնահագուստ,
qerewaş 1) ընտանիքի անդամ, 2) քուրջ, լաթ, ջնջոց.
2) ծառա, սպասավոր, սպասա- qerpandin թարթել, աչքով անել.
վորուհի, աղախին. qerpîn ակնթարթ, վայրկյան.
qerewil 1) զինված պահակ, պա- qerpûz գավակ (ձիու հետևի
հակություն, 2) պահակ, ժամա- կողմը).
պահ. qertale հյուսածո զամբյուղի տե-
qerewilxane պահակատուն, պա- սակ.
հակակետ. qertel 1) գիշատիչ թռչուն, բազե,
qerewilî պահակային ծառայու- ուրուր, 2) գիշատիչ, արյունարբու,
թյուն. 3) դժբախտ.
qefewiltî qerweş ծառա.
qerez I մի խոսքով, կարճ ասած. qerz փոխառություն, վարկ,
qerez II 1) վեճ, դատավեճ, կռիվ, պարտք.
2) մարտ, ճակատամարտ, պայ- qerzdar պարտապան.
քար. qerzdarî պարտք.
qerf 1) կշտամբանք, նախատինք, qesa դրամարկղ.
2) ծաղր, ծաղրանքով. qesab 1) մսագործ, 2) փխբ. մար-
qerî մոտ, մոտիկ, մերձակա. դասպան.
qerimandin 1) սառեցնել, հովաց- qesabçî մսագործ.
նել, 2) փխբ. հոգնեցնել. qesabxane 1) սպանդանոց, 2) մսի
qerimî 1) ցրտահարված, սառած, խանութ, 3) մսաղաց.
ցրտից ընդարմացած, 2) փխբ. qesas I 1) վրեժ, 2) վրիժառու.
հոգնած. qesas II պալատական սպասա-
qerimîn 1) սառչել, ցրտահարվել, վոր.
ցրտից փայտանալ, 2) փխբ. հոգ- qesas III դահիճ.
նել, ուժասպառ լինել. qesd մտադրություն, նպատակ,
qerqaş սպիտակ, ձյունաճերմակ. ցանկություն.
qerqef կապեր, ծանոթություններ. qesden դիտմամբ, դիտավորյալ
qerqer սավան, պատանք. կերպով, կանխամտածորեն.
qerqere դիակառք, սգակառք. qesdxerab չարամիտ, նենգամիտ.
qerqeşûm արճիճ, կապար. qeseb I փունջ, կապուկ (ծաղիկ-
qermiçî գարշելի, նողկալի. ների).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 251

qeseb II ոսկեթել ասեղնագործու- qetandin 1) պատառոտել, պատ-


թյամբ նուրբ կտավ. ռել, քաշելով պոկել, 2) շերտ-շերտ
qeseb III երդում, ուխտ, խոստում. պոկել, 3) զատել, առանձնացնել,
qesel 1) ցողուն, 2) տաշեղ, 3) մո- օտարել, 4) խլել, հեռացնել.
լախոտ, 4) հասկ. qetek թեփ, խզուզ, ծանծ.
qesîd ներբողական բանաստեղ- qeter 1) շղթա, շարք, շարան
ծություն, գովերգ, ներբող. (բեռնակիր կենդանիների), 2) խո-
qesir դղյակ, պալատ. պոպ, գանգուր, 3) ծաղկաշղթա.
qesirbend դղյակ, ամրոց, միջնա- qetîn I 1) պատռվել, պոկվել,
բերդ. 2) առանձնանալ.
qesirîn I սառչել, ցրտից մեռնել, qetil սպանություն, մահ (բռնի).
ցրտահարվել. qetran հեղուկ խեժ, ձյութ, կուպր.
qesirîn II մտնել, անցնել. qevdzer ոսկեզօծ կոթ (սառը զեն-
qestana նախամտածված կեր- քի).
պով, դիտմամբ. qevz բռնակ, կոթ, բռնատեղ.
qeşa 1) ցրտահարություն, սառ- qevzik թակարդ, ծուղակ,
նամանիք, 2) եղյամ, 3) սառույց. որոգայթ, 2) փխբ. դավեր.
qeşartin 1) մաքրել, զտել (ցորե- qewal քարոզիչ, քարոզ կարդա-
նը), 2) փետրել, փետրահան անել. ցող.
qeşe քահանա, տերտեր. qewan ձայնապնակ, սկավառակ
qeşeng գեղեցիկ, նրբագեղ, վայել- (պատեֆոնի).
չագեղ. qewane սուտ, ստելը.
qeşengî գեղեցկություն, նրբագե- qewartin 1) փորել, բրել, քանդել,
ղություն. 2) փխբ. ավերել, ամայացնել,
qeşirandin տարբերել, զանազա- 3) փորում, քանդում, 4) փխբ.
նել, հեռվից պարզորոշ տեսնել, ավերում, ամայացում.
նշմարել. qewat 1) ուժ, զորություն, հզո-
qeşmerî ծիծաղ, ծաղր, ծաղրանք. րություն, ամրություն, 2) ռազմ.
qeştan շագանակ. ուժեր (զինված ուժեր, օդային
qet I 1) բոլորովին, միանգամայն, ուժեր և այլն).
կատարելապես, 2) նույնիսկ. qewatî օգնություն, օգնական ուժ,
qet II 1) կտոր, հատված, մաս, սատար, նեցուկ.
2) պարան, թոկ. qewaz 1) ցրիչ, թղթատար, առա-
qeta բոլորովին, միանգամայն, քիչ, բանբեր, կապավոր, 2) ռազ-
լիովին. միկ, զինվոր, 3) պահնորդ.
252 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qewetlî ուժեղ, հզոր, ամուր. qewm 1) տոհմ, ցեղատեսակ, ծա-


qewẍe կռիվ, մարտ, ճակատա- գում, 2) ազգական, ազգուտակ,
մարտ. ցեղակից, 3) ժողովուրդ.
qewî 1) ուժեղ, 2) ամուր, պինդ, qewmab իրադարձություն.
3) բարձր (ձայն). qewmandin 1) կատարում, ստեղ-
qewîn 1) ամուր, հզոր, 2) պինդ, ծում, արարում, 2) դեպք, պատա-
դիմացկուն, 3) բարձրաձայն. հար, 3) ակտ, գործողություն.
qewînbûn 1) ամրացում, ամրա- qewmîyet ազգակցություն, բարե-
պնդում, 2) ուժեղացում, բարձրա- կամություն.
ցում (ձայնի). qewmtî ազգակցական հարա-
qewînî 1) ամրություն, հզորու- բերություններ, ազգակցություն.
թյուն, 2) պնդություն, կարծրու- qewrandin 1) քշել, վռնդել, դուրս
թյուն, դիմացկունություն. անել, արտաքսել, վտարել, 2) ար-
qewînkirin 1) ամրացում, ուժե- տաքսում.
ղացում, ամրապնդում, 2) ուժեղա- qews I 1) աղեղ (զենք), 2) աղեղ,
ցում, բարձրացում (ձայնի). կամար.
qewîtî : ~ kirin ա) հաղթել, հաղ- qews II: ~ bûn փորկապությամբ
թահարել, բ) կարգադրել, հրամա- տառապել.
յել, գ) ուժ հավաքել, ուժեղանալ. qewzandin դժբախտացնել.
qewimîn պատահել, տեղի ունե- qewzîn դժբախտ լինել.
նալ, կատարվել. qeya ժայռ, քերծ, ապառաժ,
qewitandin 1) քշել, վանել, վռնդել, քարափ.
արտաքսել, 2) ուղարկել, 3) հե- qeyas 1) համեմատում, նմանե-
ռացնել, ազատել, 4) վտարում, ցում, համանմանություն, 2) են-
2) առաքում, 3) հեռացում. թադրություն, ըմբռնում, կռահում.
qewizîn դժբախտ լինել. qeyd կապանքներ, շղթաներ,
qewl 1) բառ, խոսք, 2) խոստում, երկաթե կապանքներ.
3) կրոն. ժամերգություն, աղոթք, qeyde 1) կարգ, կանոն, սովո-
4) պայման, պայմանագիր, 3) սո- րույթ, սովորություն, 2) կենսա-
վորույթ, սովորություն, հմտու- կարգ, ապրելակերպ, 3) միջոց,
թյուն. գործելաձև, 4) մեղեդի, ռիթմ.
qewlî հանդիպական. qeyxane ձվածեղ.
qewl û qirar 1) պայման, պայմա- qeyk մակույկ, նավակ.
նագիր, գործարք, 2) որոշում, լու- qeykçî մակույկավար.
ծում. qeyser արքա, թագավոր, կայսր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 253

qeyserî 1) արքայական, թագավո- qîl I 1) ժանիք, ատամ, 2) երախ,


րական, 2) կայսրություն, թագա- 3) տեխ. կտրիչ, հատիչ.
վորություն. qîl II 1) ծաղր, ծաղրանք,
qeyserûn չորացրած ծիրանով և 2) դատարկախոսություն.
յուղով պատրաստված կերակրա- qîloqaç 1) կոր, ծուռ, կորացած,
տեսակ. ծռված, կեռ, 2) խաչաձև, խաչա-
qeysî հվքկ. 1) ծիրան, 2) ծիրանա- նման, 3) ճմռթված.
չիր. qîloqaçbûn 1) ծռում, կորացում,
qeytan 1) ժապավեն, 2) երիզ, եզ- 2) խաչակնքվելը, վերամկրտվելը.
րաքուղ, 3) ծոպ, ծոպերիզ, 4) քուղ, qîm I ռիսկ, խիզախում,
նրբաքուղ, ժապավենաթել. համարձակություն.
qeytankirin 1) եզրակարում, ժա- qîm II հույս, հավատ.
պավենով բոլորակարում, եզրա- qîm III վրեժ.
վորում, 2) քուղակապելը. qîman թանկարժեք, արժեքավոր.
qeza գավառ, գավառակ, շրջան. qîme խճողակ, լցոն.
qezîya 1) դժբախտ պատահար, qîmet գին, արժեք, գնահատում.
դժբախտություն, 2) իրադարձու- qîmetbêj գնահատող, սակագին
թյուն, պատահար, դեպք. որոշող.
qîçik 1) դեղին, 2) դեղին մետաք- qîmetbêjî գնահատում.
սից կանացի գլխաշոր. qîmetdar 1) թանկ, թանկարժեք,
qîçikayî 1) դեղնություն, 2) բժշկ. 2) արժանի.
դեղնախտ. qîmetdarî 1) արժեքավորություն,
qîçqîçokî դեղնավուն, դեղներանգ. 2) արժանապատվություն, արժա-
qîçolek 1) գունատ, աղոտ, խամ- նիք.
րած, 2) դեղնած. qîmetgiran թանկարժեք, թանկա-
qîçolekî 1) գունատություն, աղո- գին.
տություն, 2) դեղնություն. qînlezig չարախինդ, նենգ.
qîçotankî 1) դեղնավուն, 2) գու- qîr I չարախոսություն, զրպար-
նատված, սփրթնած. տանք.
qîdîlke խուտուտ, խտղտանք. qîr II 1) խեժ, ձյութ, 2) փխբ. հոր-
qîj ճիչ, գոռոց, աղմուկ. ձանուտ, 3) փխբ. անախորժու-
qîjandin ճչալ, գոռալ. թյուն, դժբախտություն.
qîje-qîj ճիչ, գոռգոռոց, աղմուկ. qîr III փղոսկր.
qîqac խաչելը, խաչաձևելը. qîrandin 1) բղավել, գոռալ, 2) գոռ-
qiqlîqî ծուղրուղու կանչելը. գոռալով նախատել, 3) կռկռալ.
254 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qîrek բղավոց, կանչ, բացական- qiç II ազդր, զիստ.


չություն. qiç III: ~ kirin ատամները ցույց
qîr û lêdan 1) շփոթ, իրարանցում, տալ.
խուճապ, տագնապ, 2) խռո- qidem հնադարյան ժամանակ-
վություն, ապստամբություն, ներ, հնություն.
ընդվզում. qidîk I 1) նշագեղձեր, 2) գեղձ,
qîtik ազդր, զիստ. 3) խպիպ (վահանաձև գեղձի բոր-
qîyafet 1) երես, դեմք, արտաքին բոքում), 4) ադամախնձոր.
տեսք, կերպարանք, 2) հագուստ, qidîk II 1) փորձանք, դժբախ-
զգեստ. տություն, 2) չարիք.
qîyam կրոն. հարություն առնելը, qifik 1) ծոծրակ, 2) ձիու բաշա-
վերածնվելը. տակ.
qîz 1) դուստր, 2) աղջիկ. qifil կողպեք, փակ, փականք.
qîzanî 1) կուսություն, 2) կուսա- qij մազափունջ.
կանություն, անարատություն. qijavî 1) տապ, տոթ, 2) շոգ ամառ.
qîzap հորեղբոր աղջիկ. qije-qij I սաստիկ շոգ.
qîzxalî մորեղբոր աղջիկ, ազգակ- qije-qij II ղունղունոց (աղավ-
ցուհի, զարմուհի. նու).
qîzxatî մորաքրոջ աղջիկ, ազգակ- qijik 1) սերմնագռավ, 2) փխբ.
ցուհի, զարմուհի. դժբախտ.
qîzîn աղջկա, աղջկական, կույսի, qijilandin 1) տապակել, բովել,
օրիորդական. խորովել, թխել, 2) տապակելը,
qîzik աղջիկ, դեռահաս աղջիկ. խորովելը, եփելը, թխելը.
qîzmetî հորաքրոջ աղջիկ, ազ- qijilîn տապակվել, եփվել, թխվել.
գակցուհի, զարմուհի. qijle տապ, շոգ.
qêmîş 1) գթություն, խնայում, կա- qil: ~ bûn սրընթաց վազել, սլա-
րեկցանք, 2) ափսոսանք, խղճա- նալ, սուրալ.
հարություն, 3) հոգացողություն, qilafet 1) արտաքին տեսք, կեր-
խնամք. պարանք, պատկեր, 2) կազմվածք,
qêz զզվող, գարշող, նողկացող. իրան, մարմին, 3) հասակ.
qibe-qib կռթկռթոց, կչկչոց. qilawîz ուղեկցորդ, ուղեկցող,
qiblegah հարավային կողմ, ճանապարհող անձ.
հարավ. qilçandin 1) հարվածի դիմագրա-
qicî փրփրուն, եռուն, հորդուն. վում, հակահարված, ճնշում,
qiç I րոպե, կարճ ժամանակ. 2) բուռն գրոհ, հարձակում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 255

qilçik հվքկ. 1) հագուստի երկար qiran II կործանում, ոչնչացում.


թևքեր, 2) վարտիքի, շալվարի qirar 1) որոշում, վճիռ, 2) կար-
փողքեր. գադրում, հրաման, 3) պայման,
qilf 1) կարթ, կեռիկ, 2) օղ, օղակ, պայմանագիր, 4) խոսք, խոստում.
3) պատյան. qirarge շտաբ, ռազմակայան.
qilîcot բսբ. օշինդր, ափսինթ. qirarname 1) գրավոր որոշում,
qilîçk ճկույթ. բանաձև, 2) համաձայնագիր,
qilêr աղտ, կեղտ, կեղտոտու- պայմանագիր.
թյուն, աղբ. qiravî 1) ցրտահարություն, սառ-
qilêrayî անմաքրասիրություն, նամանիք, խիստ ցուրտ, 2) եղյամ,
փնթիություն. 3) ջրազրկություն.
qilêrkirin կեղտոտում, աղտո- qirbac մտրակ, փոքրիկ մտրակ.
տում, կեղտակալում, աղբակա- qirboq դոդոշ (գորտանման կեն-
լում, խցանում. դանի).
qilêrok կեղտոտ, անմաքրասեր, qirbûn կործանում, կորուստ,
փնթի մարդ. աղետ, մահ.
qilix 1) արտաքին տեսք, կերպար, qirç կնճիռ, խորշոմ.
պատկեր, 2) հագուստ, հանդեր- qirçandin 1) ճարճատել, ճաքճքել,
ձանք. 2) կրճտացնել, կափկափել,
qilpîn 1) կլկլոց, ղլղլոց, 2) զկրտոց. 3) տրաքոց, ճայթյուն, 4) կրճտոց.
qimitokî 1) ճմռթված, կնճռոտ- qirçîn 1) ճարճատյուն, ճայթուն,
ված, 2) թոշնած, թառամած, տրաքտրաքոց, 2) ճռռոց, ճռինչ,
խամրած, դալկացած. ճռնչյուն, 3) սուլոց, շվոց (գնդակի,
qinyat 1) էություն, իմաստ, նշա- մտրակի), 4) կրակոց.
նակություն, բովանդակություն, qirçimandin 1) թարթել, աչքով
2) ուժ, եռանդ, կորով, 3) սնունդ, անել, 2) խոժոռել, կիտել, 3) թար-
սննդամթերք, սննդարար նյութեր. թելը, աչքով անելը, 4) խոժոռելը.
qir կործանում, ոչնչացում, խոր- qird կապիկ.
տակում, մահ. qirx բրդի խծուծ, քոլք.
qirac 1) գետաքար, գլաքար, qirîwazor հածանավ.
2) կույտ, քարակույտ, 3) քարքա- qirêj կեղտ, աղբ.
րոտ տեղանք, 4) տափաստան, qirêjayî 1) անմաքրասիրություն,
5) անմշակ հող, խոպան. փնթիություն, 2) կեղտոտություն.
qiral թագավոր, արքա. qirên կործանում, վախճան.
qiran I հոտ, նախիր, երամ. qirik կոկորդ, բուկ, ըմպան.
256 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qirinte բարձրահասակ. qol II 1) կարճ, 2) պոչատ, պոչը


qirizîn 1) նիհարել, գունատվել, խուզած.
2) մրսել. qol III ճակատին կապվող կա-
qirj կնճռոտ, խորշոմավոր. նացի զարդարանք (ժապավենի
qirjal խեցգետին. վրա կարված մետաղադրամ-
qirkirin ոչնչացում, բնաջնջում, ներով).
կործանում. qola I 1) հիվանդ, անառողջ,
qirqisîn 1) նիհարել, 2) թառամել, 2) թերություններ ունեցող.
թոշնել, խամրել. qola II պարզ, ոչ բարդ, դյուրին.
qirm մուր. qolan 1) լայն ժապավեն, 2) գոտի,
qirme I ատրճանակ, հրացան. 3) թամբակալ.
qirme II խրթխրթոց, ճռթոց. qolayî I 1) պակասություն, թե-
qirmî թեյնիկ, սրճաման. րություն, 2) հիվանդություն,
qirmiz կարմիր, վարդագույն. 3) уê ~ թույլ, տկար, հիվանդոտ.
qirnî տիզ (միջատ). qolayî II պարզություն, դյուրի-
qiyas համեմատում, նմանեցում. նություն.
qizîk 1) գաճաճ, թզուկ, 2) սեռա- qolik I անթևք կարճ զգեստ,
պես անհաս. կոֆտա.
qlasîk դասական. qolik II բսբ. ընտանի կանկար,
qoç I հացի պատառիկ, կտոր. արտիճուկ.
qoç II եղջյուր, պոզ, կոտոշ. qolinc I ձգելը, քաշելը.
qoçax 1) քաջ, համարձակ, խի- qolinc II 1) գոտկատեղ, մեջքի
զախ, 2) ճարպիկ, ժիր, արագա- ներքևի հատվածը, 2) բժշկ. միո-
շարժ, 3) գործարար, գործունյա. զիտ, գոտկացավ.
qoçaxî 1) քաջություն, համարձա- qolincî 1) գոտկացավից տառա-
կություն, խիզախություն, 2) արա- պող, 2) ստամոքսի սուր ցավերից
գաշարժություն, ճարպկություն, տառապող մարդ, 3) ցրտից կուչ
3) գործարարություն. եկած, ցրտահարված.
qoçdar եղջյուրավոր, կոտոշավոր. qolkirin գրանցելը, ստորագրելը.
qoçol կլոր քար, որով մանրաց- qolla բամբասող, չարախոսող,
նում են աղը. զրպարտիչ.
qoxel տուն, բնակարան. qolo պոչատ շուն.
qojbinî հետք. qolordî մայոր.
qol I 1) ձեռք, թև, 2) թևք, թեզա- qom 1) փաթաթելը, պարուրելը,
նիք. 2) կծկելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 257

qomes 1) ազնիվ, ազնվաբարո, qorî I կռացած, ծռված, կորացած.


վեհանձն, 2) ազնվական, արիս- qorî II: ~ kirin գդալով ուտել,
տոկրատ. մեծ-մեծ կումերով խմել, կոնծել.
qonax 1) գիշերելու տեղ, օթևան, qorîn 1) գոռալ, բղավել, ոռնալ,
իջևանատուն, կացարան, 2) հյուր. 2) գռմռալ, մռնչալ, 3) բառաչել,
qonaxxane գիշերելու տեղ, իջևա- 4) գոռոց, ոռնոց, 5) գռմռոց,
նատուն, օթևան. 6) բառաչ, բառաչյուն.
qonc 1) կոճղ, քոթուկ, վառելա- qorix 1) արգելափակ գոտի,
փայտի կտոր, ոստ, 2) փխբ. բթա- պարսպապատ արոտավայր, ար-
միտ, հիմար, ապուշ մարդ. գելոց, 2) պահպանում.
qoncik I կոճղ, կոճղիկ. qorixçî պահակ, հսկիչ.
qoncik II ազդրամաս, զստամաս. qorik նստատեղ, հետույք.
qondere կիսակոշիկներ. qort 1) արգելք, խոչընդոտ,
qondreçî կոշկակար. 2) անհաջողություն.
qondreçîtî կոշկակարություն. qorte շորորաքայլ, շորորավազք.
qonferens կոնֆերանս. qoş 1) թամբակալ, 2) ձիարշավ,
qonsûl հյուպատոս. ձիերի մրցումներ.
qonsûlxane հյուպատոսություն. qot I 1) գլխիկ, գագաթ, կատար,
qor I ճողվածքով հիվանդ. 2) ոստ, ծղան.
qor II 1) նիհար, սաստիկ նիհա- qot II հաղարջ.
րած, հյուծված, 2) զառամյալ, շատ qotifîn 1) թուլանալ, նվաղել,
ծեր. ուժասպառ լինել, 2) բնաջնջվել,
qor III կարգ, շարք, գիծ. ոչնչանալ, մեռնել, 3) մարել.
qorat I տաք քամի, խորշակ, տո- qotik վրձնիկ.
թահողմ. qubale կողմ, ուղղություն.
qorat II 1) ոստ, կոստղ, 2) թուփ, qube գմբեթ, կամար.
թփուտ. qubet 1) կոպիտ, գռեհիկ, ան-
qorb մոտիկություն, մերձավո- պատշաճ, 2) հպարտ, մեծամիտ,
րություն. գոռոզ.
qorbûn կռացում, ծռում, թեքում. qubetî 1) կոպտություն, 2) հպար-
qorçik 1) ազդրամաս, 2) սրբան- տություն, մեծամտություն.
ոսկր, պոչուկ. qublename կողմնացույց, կողմ-
qorede 1) նիհար, սաստիկ նիհա- նացույցով անկյունաչափ.
րած, հյուծված, 2) պարապ, ծույլ, qude հպարտ, պարծենկոտ,
անգործ, 3) քոսոտ, քնձռոտ ձի. սնապարծ, գոռոզ.
258 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qudetî հպարտություն, ամբար- qulfik 1) թևք, 2) թևքածալ.


տավանություն, պարծենկոտու- qulxan հնոց, վառարան, կրա-
թյուն. կարան.
qudret 1) ուժ, հզորություն, qulêr 1) վանդակ, 2) պատուհանի
2) բնություն, 3) ողորմածություն, շրջանակ.
գթասրտություն, ներում. qulibandin 1) ոչնչացնել, երկրի
qudretdar բնական, իրական, երեսից ջնջել, 2) տապալել, կոր-
իսկական. ծանել, 3) ոչնչացում, 4) տապա-
quds սրբություն. լում, կործանում.
qudûm 1) ոտներ, ոտնաթաթեր, qulibîn 1) թաքնվել, տեսադաշ-
2) քայլեր. տից անհետանալ, 2) կանաչի մեջ
quflik փակ, փականք, կողպեք. թաղված լինել, 3) գունատվել.
qul 1) պատռվածք, անցք, բաց- qulix ծառայություն, աշխատանք,
վածք, 2) բույն, որջ, 3) շնաբույն, զբաղմունք.
4) թռչնաբույն, 5) փող (հրազենի). qulixçî ծառայող, աշխատող.
qulap 1) դռան ծխնի, 2) սողնակ, qulixdar ծառայող, աշխատող,
նիգ. աշխատավոր.
qulbaxî թևքածալ. qulixdarî ծառայություն, աշխա-
qulbûcax հվքկ. ծակուծուկեր, տանք, զբաղմունք.
գաղտնամուտքեր. qulix û ezet խնամում, խնամք,
qulç I անկյուն, փոքրիկ անկյուն. սպասարկում.
qulç II պատռվածք, անցք, ծակ. quling կռունկ, խորդ (չվող
quldir 1) վատնիչ, զեղծարար, թռչուն).
2) սնանկ, սնանկացած մարդ, qulkirin ծակծկելը, խոցելը.
3) ավազակ, կողոպտիչ, 4) բռի, qulquli 1) ծակծկված, 2) ծակոտ-
կոպիտ, անտաշ մարդ, 5) անա- կեն, ծակ-ծակ.
ռակ, անբարոյական. qulqulk 1) անցք, փոքրիկ անցք,
qule I արագավազ ձի, արշավաձի. 2) ծակ, ծակոտի.
qule II պոչատ, պոչազուրկ. qullebazî ստրկամտություն,
qule III խայտաբղետ, խատու- ստորաքարշություն.
տիկ, hespa ~ պիսակավոր ձի. qulopanî գլուխկոնծի տալը,
quletên հոսուն ջուր, օգտագործ- թավալգլոր տալը.
ման համար պիտանի ջուր. quloz թռիչք, ոստյուն, ցատկ.
qulezengî ստրուկ. qulozbûn 1) թռիչք, ցատկ,
qulfe հանգույց, կապ, օղակ. 2) բարձրացում, բարձրացնելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 259

qulozkirin 1) վերև նետելը, վերև quraftin 1) դուրս քաշել, հանել,


գցելը, 2) բարձրացնելը, կանգնեց- պոկել, խլել, 2) ջարդել, կոտրա-
նելը. տել, կոտրել, 3) հանելը, քաշելը,
qulp I 1) հանք, հանքահորեր, պոկելը, 4) ջարդելը, կոտրելը.
2) անցք, պատռվածք. quran կրոն. ղուրան.
qulp II հանգույց, օղակ, qurba կոչ. սիրելի՛, թանկագի՛ն,
ճարմանդ, կոճակ. անգի՛ն.
qulteyn շատրվան. qurban, qurbanî զոհ, զոհաբերու-
qumax կտուր, տանիք. թյուն, մատաղ.
qumandar հրամանատար. qurband ռազմ. հաուբից (հրա-
qumandarî, qumandartî 1) հրա- նոթի տեսակ.)
մանատարություն, 2) հրամանա- qurbet I 1) օտարություն, օտար
տարի պաշտոն. երկիր, 2) տարագրում, աքսորում,
qumar մոլախաղ. արտաքսում, վտարում.
qumarbaz թղթախաղաց, թղթա- qurbet II 1) մեծամիտ, գոռոզ,
խաղամոլ. ամբարտավան, 2) կամակոր,
qumarbazî մոլախաղ. չհամոզվող, իր ասածի մարդ,
qumaş նյութ, հումք, գործվածք, 3) մեծամտաբար, գոռոզաբար,
մանուֆակտուրա. 4) համառորեն.
qumber արկ, ռումբ. qurç: ~ kirin աչքերը կկոցել.
qumberavêj 1) ռմբակոծիչ, qurçimandin 1) ջարդել, կոտրել,
2) ռմբանետ. 2) ջարդելը, կոտրելը.
qum-qum, qum-qumk 1) խեցի, qurçimokî 1) թառամած, թոշ-
խեցեմորթ, խխունջ, 2) սրվակ, նած, 2) ճմռթված, կնճռոտված.
փոքրիկ շիշ. qurçom հվքկ. չոր, չորացած
qumrî տատրակ (ոչ մեծ անտա- ճյուղեր.
ռային թռչուն). qure հպարտ, ամբարտավան,
qumrût զմրուխտ, уê ~ զմրուխտե. գոռոզ, ինքնագոհ.
qumsî բամբասող, բանսարկու. qurebûn հպարտության, գոռո-
quncirandin 1) կսմթել, ճմկթել, զության դրսևորում.
2) ճանկռել, քերծել, 3) կսմթում, qure-qure հպարտորեն, գոռոզա-
ճմկթելը, 4) ճանկռելը, խազելը. բար, ինքնագոհ կերպով.
quncirok կսմթոց, ճմկթոց, դաղոց. qureng հպարտ, գոռոզ կին.
qunî 1) ակնաղբյուր, աղբյուր, 2) quretî հպարտություն, ամբար-
սառցանցք. տավանություն, գոռոզություն.
260 Քրդերեն-հայերեն բառարան

qurf I 1) ծռում, կորվածք, ծալ- qurte-qurt կուլ տալը, կումերով


վածք, 2) փաթույթ, կարժ (մետա- խմելը.
ղալարի). qurubuẍdan զրպարտություն,
qurf II սաստիկ քաղց, սովածու- չարախոսություն.
թյուն. quruqulî կարակուլ (կարակուլ-
quricandin 1) պռճոկել, պոկոտել, յան գառի թանկարժեք մորթի).
փետրել, 2) թարթել, աչքով անել. qurulte համագումար.
qurifandln 1) ծռել, կորացնել, ոլո- qurumîş: ~ kirin ա) գործի գցել
րել, փաթաթել, 2) կոտրել, վնասել (շարժիչը, սարքը), բ) լցնել, լիցքա-
փաթաթելու ժամանակ (մետաղա- վորել (զենքը).
լարը). qurumsaẍ 1) միջնորդ, կավատ,
qurifîn 1) ծռվել, ոլորվել, փա- 2) սրիկա, ստոր.
թաթվել, 2) կոտրվել. qurumsaxtî 1) կավատություն,
qurix լուսաստղ. 2) սրիկայություն.
qurijîn I շրջապատել. qurunc կսմթոց, ճմկթոց.
qurijîn II 1) փայլել, կայծկլտալ, qusandin 1) մաշել, տրորելով
պսպղալ, շողալ, 2) փայլ, փայլա- ծակել, 2) պատռել, պատառոտել,
տակում, շողշողում, պսպղոց. 3) հատել, կտրել, 4) փխբ. դադա-
quriş մանրադրամ, կոպեկ, չնչին րեցնել, ընդհատել, վերջ դնել.
գումար, գրոշ. qusîn 1) մաշվել, 2) պատռվել,
qurquşûm արճիճ, կապար. 3) հատվել, կտրվել, 4) փխբ.
qurm 1) արմատ (բույսի), 2) կոճղ, դադարեցվել, ընդհատվել.
քոթուկ. quşûn զորք, բանակ.
qurn դար, հարյուրամյակ, դա- qut պատառ, կտոր, մաս, բեկոր.
րաշրջան. qutab դպրոց.
qurs I 1) սկավառակ, շրջանա- qutabxane դպրոց, ~ yê berayî
գիծ, 2) ձուլակտոր. տարրական դպրոց.
qurs II 1) ծանրաքաշ, 2) համեստ, qutabî դպրոցական.
3) հարուստ. qutb 1) բևեռ, 2) yê ~ բևեռային.
qursayî 1) ծանրություն, ծանրա- qutî արկղ, սնդուկ, տուփ.
քաշություն, 2) հարստություն, qutî-mutî կարճ, ցածր, ցածրա-
3) համեստություն. հասակ.
qurt կում, ումպ, ~ kirin կումե- qutik գլխարկ.
րով խմել. qutisîn 1) կտրվել, պոկվել,
qurtandin կուլ տալ, կլանել. 2) թաքնվել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 261

qutkirin կտրում, հատում, զա- qûn 1) հետև, հետույք, 2) հետ-


տում, կրճատում. անցք, 3) տակ, հատակ.
qut-qutî կտրատած, ջարդած qûnalês ստորաքարշ, քծնող, շո-
փայտի ճղոններ, վառելափայտի ղոքորթ.
կտորներ. qûnalêsî ստորաքարշություն,
qutnî թավիշ, պլյուշ. քծնանք.
qut û kem 1) մինչև վերջ խուզված, qûnbaz արվամոլ, արվագետ.
2) փխբ. որբացած, մերձավոր qûnbazî արվամոլություն.
ազգականներին կորցրած մարդ. qûndaẍ 1) կոթ, ծոծրակալ (զեն-
quwe-quw կռկռոց, կռռոց, ~ kirin քի), 2) լեռան ստորոտ, 3) հատակ,
կռկռալ. 4) թամբի հենք.
quzulqurt բժշկ. խոզուկ (հիվան- qûnde անառակ, արվամոլ.
դություն). qûndîlane դյուրաբեկ, փխրուն.
qûç կույտ, շեղջ, դեզ. qûnek 1) արվամոլ, 2) փխբ.
qûçbûn կիտել, կուտակել, դիզել. ծախու, վաճառվող մարդ, իր
qûjandin ճչալ, բղավել, գոռալ. մարմինը ծախող, պոռնիկ.
qûjîn 1) գոռգոռալ, ոռնալ, 2) լա- qûnekî 1) արվագիտություն,
ցել, 3) ճիչ, բղավոց, 4) լաց. 2) անառակություն.
qûl ստրուկ. qûnfire ծանրաշարժ, դանդա-
qûlbend ստրուկ, անազատ. ղաշարժ, ծույլ.
qûlbendî ստրկություն, անազա- qûr աղյուս, սրոցաքար.
տություն. qûş I ձիու գավակ.
qûlbenî հվքկ. հասարակ մար- qûş II գիշատիչ խոշոր թռչուն.
դիկ, ռամիկներ. qûşbend թամբակալ.
qûldar ստրկատեր. qûştûkî բմբուլ, փետուր.
qûldarî ստրկատիրություն. qût 1) հատիկ, սերմ, 2) կերա-
qûlfiroş ստրկավաճառ. կուր, սնունդ, կեր.
qûlfiroşî ստրկավաճառւթյուն. qûz սապատավոր, ծռված,
qûlî ստրկական. կորացած.
qûling 1) բրիչ, քլունգ, 2) զնդան. qûzbûn ծալում, ծռում, կորացում,
qûlkirin ստրկացում, ստրկաց- խոնարհում.
նելը. qûzkirin ծռվելը, կռանալը,
qûm ավազ. խոնարհվելը.
qûmistan ավազուտ, տափաս- qûzo սապատավոր, կուզիկ
տան, անապատ. մարդ.
262 Քրդերեն-հայերեն բառարան

L
1а I ձ. է՛յ (կնոջը դիմելիս). lalê նխդ. 1) ընդդեմ, հակառակ,
1а II կողմ. 2) ուղղությամբ, 3) կից, մոտ.
labod հարկավոր, անհրաժեշտ. lalijîn 1) հեծկլտալ, լացել,
laboratorî լաբորատորիա. 2) լալագին երգել.
lacerem անկասկած, իհարկե. lal û ker խուլ ու համր.
laçik 1) սպիտակ գլխաշոր, lam տերև.
2) սպիտակ շղարշ. lamlat մկան.
laf I 1) պարծենկոտություն, lampoşke լամպ.
2) դատարկախոսություն. lan 1) բույն, 2) արջաորջ.
laf II վիրավորական խոսք. landek օրորոց, ճոճ.
lafav ջրհեղեղ. lap 1) ամբողջովին, լիովին,
lafî 1) պարծենկոտություն, 2) շատ.
2) ինքնագոհություն. lapere էջ.
laje երգ. laperîn I անլեգալ.
lak լակ, շան կեր. laperîn II քերկ. խոնարհում.
lakîn բայց, սակայն. lapûşk 1) բռնելը, 2) եղունգ,
laq I պատշաճ ձևով. 3) չանչ.
laq II ոտք. lareyb վստահելի, հավաստի,
laqa հանդիպական,  bûn ճիշտ.
հանդիպել. lasa ընդօրինակում,  kirin
laqirdî կատակ, զվարճանք, ընդօրինակել.
 kirin կատակել, զվարճանալ. lastîk լաստիկ, ռեզին.
laqirdîçî զվարճախոս. laş 1) դիակ, 2) լեշ.
lal I 1) համր,  bûn պապանձվել, laşgiran սակավաշարժ, դանդա-
համրանալ, լեզուն կապ ընկնել, ղաշարժ.
2) լուռ, անխոս,  kirin լռել. laşgiranî դանդաղաշարժություն.
lal II 1) սուտակ, 2) կարմիր laşqelew 1) հաղթանդամ, 2) գեր,
վարդ, ծաղիկ. հաստլիկ.
lalbûn համրացում, համրանալը, lat I 1) աղքատ, չքավոր, 2) թա-
պապանձվելը. փառական, խարդախ.
lalelêv կարմրաշուրթ. lat II ժայռ.
lalereng կարմիր, վարդագույն. latînî լատիներեն.
lali 1) համրություն, 2) համր. lava խնդրանք, աղաչանք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 263

lavahî խնդրանք, աղաչանք. lawuj 1) երգի քառատող, 2) հե-


lavakirin խնդրանք, աղաչանք. րոսական երգ.
lavekar 1) խնդրող, 2) ցանկացող. 1ау միջով, մոտով.
lavelav համառ խնդրանք, աղա- layezal հավերժական, անմահ.
չանք. layîq 1) վայելուչ, պատշաճ,
laven եղեգ. հարմար, արժանի, 2) համաձայն,
lavêj 1) երգ, 2) վեպ, պատմվածք. չառարկող.
lavlak մոլախոտ. layîqî վաստակ, արժանապատ-
lavlav 1) համառ խնդրանք, վություն.
2) կշտամբանք, նախատինք. laz սողանցք.
law I 1) երեխա, 2) որդի, lazî լազերեն.
3) պատանի. lazim 1) հարկավոր, անհրա-
law II դատարկախոսություն, ժեշտ, 2) պիտանի.
 kirin դատարկաբանել, շատա- lazimayî 1) անհրաժեշտություն,
խոսել. 2) պիտանիություն.
lawandin նանիկ ասել, օրորել. lebaleb լի, գերլցված.
lawanî 1) երիտասարդություն, lebat I 1) շարժում, 2) գործո-
պատանեկություն, 2) մանկու- ղություն.
թյուն, 3) уе  երիտասարդ, պա- lebat II 1) անդամ, մասնակից,
տանի. 2) մաս, 3) պատառ.
lawaz 1) նիհար, 2) անճարպ միս. lebê 1) ի՞նչ, ի՞նչ եք ասում, 2) լը-
lawecan մանկիկ, փոքրիկ. սում եմ, պատրաստ եմ ծառայել.
lawekerî դատարկախոսություն. lebt կամք, ցանկություն, ձգտում.
lawî 1) ջահելություն, պատա- 1ес 1) մրցում, մրցավազք, 2) կա-
նեկություն, 2) հվքկ. երիտասար- մակորություն, 3) չարություն.
դություն. lecam սանձ, երասան.
lawînî 1) ջահելություն, պատա- lecbezî մրցավազք, աճապա-
նեկություն, 2) հվքկ. երիտասա- րանք, չափազանց շտապողակա-
րդություն. նություն.
lawjan տխուր երգ. leçer ժլատ.
Iawker շատախոս. leçerî ժլատություն.
lawko (դիմելաբառ) երիտա- legan 1) պղնձե լագան, 2) թավա.
սա՛րդ, ջահե՛լ. legleg արագիլ.
lawo (դիմելաբառ) 1) երեխա՛, lehane 1) պարանոց, 2) վզիկ (շշի).
2) որդի՛, 3) աղջի՛կ. lehce բարբառ.
264 Քրդերեն-հայերեն բառարան

leheng ճակատամարտ. lele 1) սուտակ. 2) կարմիր.


lehf խարդավանք. lema այդ պատճառով.
lehf û gur 1) կծու ծաղր, հեգնանք, leme-lem 1) խոխոջ, 2) առատ
2) նախատինք, 3) սպառնալիք. հոսք.
lehî 1) հոսք, 2) գետի հորդացում. lemetûzî կիտրոնաթթու.
lehîstik 1) խաղ, 2) պար. lemisîn ծռվել, կռանալ.
lehîstok խաղալիք. lempe լամպ.
lehîzîn խաղալ. lemz աչքով անելը.
lehîzvan խաղացող. lenc մանրախնդրություն.
lehêf ծածկոց. lenger խարիսխ.
lehiqandin միացնել. lengeri պղնձե թաս.
lehs խոտի դեզ. 1ер I 1) դաստակ, ափ, 2) ձեռք,
lehyan հոսք. թաթ, 3) բուռ.
lehze I ակնթարթ, պահ. lep II պատուհան.
lehze II բարբառ, լեզու. lepa ժամապահ.
lexme 1) պատառ, 2) կծիկ. lepe I հեղուկ շիլա.
leẍlemîş: ~ bûn խռնվել, կուտակ- lepe II կեղև.
վել. lepik թաթման, ձեռնոց.
leẍm ական, ականառումբ. lepisîn չափից շատ ուտել (կեն-
lexû: ~ bûn լուծարվել, չեղյալ դանիների մասին).
հայտարարվել. lepitandin շարժել, տեղաշարժել.
lexûbûn լուծարում, չեղարկում. lepitîn շարժվել, տեղաշարժվել.
lek արագիլ. lera այստեղ.
lekan դահուկներ. lerizî դողացող.
leke 1) լաք, 2) բիծ, 3) զմուռս. lerizîn դողալ.
leq 1) երերուն, 2) լպրծուն. lerz ցնցում, դող
leqandin 1) ճոճել, տատանել, lerzandin 1) թափահարել, տա-
2) շարժել. րուբերել, տատանել 2) սարսա-
leqeb 1) տիտղոս, աստիճան, փեցնել, 3) ցնցել (գետինը).
կոչում, 2) մականուն. lerzok դողացող.
leqeleq 1) թխկոց, 2) ղողանջ. lesan լեզու, բարբառ.
leqem գետնուղի, ական. leşker զորք, բանակ.
leqemçî գետնուղի փորող. leşkergeh ռազմ. ճամբար.
leqîn ճոճվել, շարժվել. leşkertî զինվորական ծառայու-
leqleqokî ճոճվող, երերացող. թյուն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 265

let, lete պատառ, մաս. lewitîn 1) աղտոտվել, ապական-


letayî 1) վիրավորանք, 2) նախա- վել, 2) փխբ. խայտառակվել, ան-
տինք, հայհոյանք, 3) վնաս. պատվվել, 3) փխբ. պղծվել.
leteçîn աղքատ. lewlew բաղեղ.
lete-lete կտրտված, պատառոտ- lewm 1) ձև, 2) նման.
ված. lewma 1) այդ պատճառով,
lete-letekirin ջախջախում, մաս- 2) քանի որ.
նատում. lewme 1) դժգոհություն, բողոք,
letîf I կատակաբան, սրախոս. 2) կշտամբանք, 3) քննադատու-
letîf II 1) գեղեցիկ, հրաշալի, թյուն.
2) փափուկ, նուրբ, քնքուշ. lewmekarî 1) դժգոհության ար-
letîfe կատակ, սրամտություն. տահայտում, գանգատ 2) կշտամ-
letîfî գեղեցկություն, հմայք. բանք, 3) քննադատություն.
letilandin լքել, թողնել. lewra այդ պատճառով.
letiyan խույս տալ, ծլկել. lewz I 1) խոսք, արտահայ-
leven եղեգ. տություն, 2) բարբառ, խոսվածք.
lew այդ պատճառով. lewz II եղանակ, կերպ, ձև.
lewand I 1) անխոհեմ, 2) կամա- leyîm ցածր, ստոր.
յական, 3) ավազակ, թալանչի, leylaq յասաման.
4) թափառական. leylan I 1) երգ, 2) գովերգ.
lewand II 1) գեղեցիկ 2) բարե- leylan II պատրանք.
տես, 3) նուրբ. leystik հվքկ. խաղալիքներ.
lewandî I 1) անխոհեմություն, leystok խաղալիք.
2) կամայականություն, 3) կողո- lez արագ, շտապ, հապճեպ.
պուտ. lezandin 1) շտապեցնել, արա-
lewandî II 1) բարետեսություն, գացնել, 2) շտապել.
2) գեղեցկություն, 3) նրբություն. lezanî փութկոտ.
lewaş լավաշ. lezbûn շտապողականություն.
lewat ստորություն. leze-lez արագ, շուտով, շտապ.
lewçe դատարկախոսություն. lezet բավականություն.
lewẍet 1) բառ, խոսք, 2) երգ. lezg զբաղմունք, գործ.
lewij երգ. lezgî լեզգին.
lewitandin 1) աղտոտել, ապակա- lezî 1) արագություն, 2) արագ,
նել, 2) փխբ. խայտառակել, ան- շուտով.
պատվել, 3) փխբ. պղծել. lezîz համով.
266 Քրդերեն-հայերեն բառարան

lezizandin 1) բավականություն lê I 1) իսկ, 2) բայց.


պատճառել, 2) համտեսել, 3) կե- lê II է՜յ (կնոջը, աղջկան դիմե-
րակուր պատրաստել. լիս).
lezketin շտապողականություն. lêalandin 1) փաթաթել, 2) բռնել,
leztî շտապողականություն. ճանկել.
leʼb խաղ, զվարճանք. Iêalîn 1) փաթաթվել, 2) կառչել.
leʼd 1) կիրակի, 2) տոն, 3) շաբաթ. lêanîn 1) նմանեցնել, 2) կազմել,
leʼle վարդակակաչ. 3) կազմակերպել.
leʼnet նզովք, անեծք. lêb խաբեություն,  kirin խաբել.
leʼz ակնթարթ, պահ. lêbelê բայց, սակայն.
leʼzekî 1) որոշ ժամանակ, 2) րոպե. lêbkar խաբեբա.
lîkvîdasî վերացում, լուծարում. lêd 1) հարվածել, խփել, 2) ծեծել.
lîqa 1) հանդիպում, 2) դեմքի ար- lêf փարախ.
տահայտություն. lêgerîn 1) որոնել, փնտրել,
lîl 1) ճահիճ, 2) ջրափոս. 2) հետաքննել.
lîlandin երգել. lêgihîştin մազերով պատվել.
lîmon կիտրոն. lêgirêdan կապկպել.
lîmoned լիմոնադ. lêh լեհ.
lîs 1) արջաորջ, 2) բույն. lêhatin 1) հարմար լինել, 2) հա-
lîsans լիցենզիա. մապատասխանել.
lîsk ճառագայթ. lêhirijîn 1) գոռալ, 2) հարձակվել,
list 1) թերթ, 2) ցուցակ. նետվել (մեկի վրա).
lîstik 1) խաղ, 2) պար, 3) խաղա- lêxistin հարվածել, խփել, ծեծել.
լիք, 4) уê  ê խաղալու. lêxurîn I 1) դիպչել, 2) գոռալ,
lîstikçî 1) խաղացող, 2) պարող. 3) հարվածել.
lîstikxane 1) խաղատուն, 2) պա- lêxurîn II վարել (մեքենան).
րասրահ. lêxûbûn արգելվածություն.
lîstin 1) խաղալ, 2) պարել. lêxûkirin արգելք.
lîtêratûr գրականություն. lêxweşhatî հավանության արժա-
lîtir I դեմքի արտահայտություն, նացած.
ձև, արտաքին lêk 1) խումբ, 2) ջոկատ.
lîtir II լիտր. lêker I հագցնող.
lîwan սանձ, սանձափոկ. lêker II քերկ. բայ.
lîzk 1) խաղ, 2) թատրոն, դեր. lêketin 1) դիպչել (նպատակա-
lêxistin հարվածել, խփել. կետին), 2) վերաբերել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 267

lêkombûn շրջապատում, շրջա- lêvdeqoş 1) հաստաշրթունք,


պատելը. 2) փխբ. այլանդակ.
lêkvebûn բաժանում, բաշխում, lêvegerandin 1) պատասխանել,
տրոհում. 2) առարկել.
lêqeçimandin 1) կախ տալ, կցել, lêvkirin արտասանելը.
2) փաթաթել. lêvok հաստաշրթունք.
lêlandin ջուր բաց թողնել (օր.՝ lêvsor կարմրաշուրթ.
դաշտերը). lêwerkirin վրան գցել, պատել
lêlê է՜յ (կնոջը դիմելիս). lêyî-lêmişt մեծ ջրհեղեղ.
lêmişt ջրհեղեղ, հեղեղում. lib 1) հատիկ, 2) հատ (հաշվելու
lênihêrandin 1) դիտել, զննել, բառ).
2) հետազոտել. liba հողմակողմ, հողմաշունչ
lênihêrîn 1) դիտել, հետևել, կողմ.
2) հետազոտել, 3) խուզարկել. libabûn հողմահարում.
lêp I լեփ (քրդական ժողովըր- libakirin հողմահարում.
դական կատակ խաղ. libas հագուստ, զգեստ.
lêp II դավեր, խարդավանք. libaswergirtin հագնվելը.
lêpandin 1) խաբել, 2) սուտ, liber 1) դեմ, 2) առջև, 3) մոտ.
խաբեբայություն. liberdanîn հենելը, կցելը.
lêpêçandin կծկել, փաթաթել. libergerîn խնդրելով ձեռք բերելը.
lêpok 1) կատակերգություն, կա- liberketin խղճահարվելը.
տակ, 2) ծաղրածու, երգիծաբան. liberreşandin շաղ տալը, լցնելը.
lêpokî 1) խեղկատակություն, libervalakirin շաղ տալը.
2) կատակերգություն, կատակ. lib-libî հատով, հատ-հատ.
lêra այստեղ, այս կողմը. libod սանր.
lêreşandin ցողել, շաղ տալ. libûçî բուրդ գզող.
lêrewar անտառոտ վայր. licem մոտ.
lêrvan անտառապահ. lider դուրս, դրսից.
lêtadakirln գրոհել, հարձակվել. lidû հետևից, հետևում.
lêv 1) շուրթ, 2) շրթունք, բերան, lihevanîn 1) հաշտեցնել, 2) հա-
 kirin արտասանել, արտաբերել, մաձայնեցնել, 3) կազմել, հորինել,
3) ելուստ. 4) նմանեցնել, 5) միացնել.
lêvanî շրթնային, sewtên  լզվբ. lihevanînkar 1) հաշտարար,
շրթնային հնչյուններ. միջնորդ, 2) կազմող, հորինող.
lêvar ափ. lihevdan կռվել, ծեծկռտուք անել.
268 Քրդերեն-հայերեն բառարան

lihevgihan հավաքվել. lingxar ծուռոտ.


lihevhatî համամասնական, lingirîn քարշ գալ, կաղալ.
համաչափ. lingzirav բարակոտն.
lihevhatin 1) հաշտվել, համա- lipaş հետևում, հետևից.
ձայնվել, 2) համընկնել. lipat շարժում.
lihevxistin ծեծկռտուք անել, lipêş 1) առջևում, 2) դեմ հան-
կռվել. դիման.
lihevketin 1) ծեծկռտուք անել, lipitandin շարժել, ճոճել, տեղա-
կռվել, 2) բախվել. շարժել.
lihevnihêrîn մեկմեկու նայել. lipitîn շարժվել, տեղաշարժվել.
lihevpêçandin 1) կծկել, 2) խճճել. lirex մոտ, կողքին.
lihevpiçikandin խճճել. lisersekinî համառություն,
lihevpiçikîn խճճվել. уê  համառ, հաստատակամ.
Iihêf ծածկոց. liva 1) բուրդ, 2) թաղիք.
lihêm 1) արճիճ, 2) զոդում. livajen բուրդ գզող.
lihêmker զոդող. livandin 1) շարժել, տեղաշարժել,
lihêmkirin զոդում. 2) քաշել հանել.
lihvan զվարճանք, խաղ. livîn 1) շարժվել, 2) երերալ.
lixarê ներքևում. livêderê այստեղ, уê  այստեղի,
lixûm թրիք (ոչխարի, այծի). տեղացի.
liẍab 1) սանձ, 2) կապ (գլխա- livira այստեղ.
շորի). livlivk անդամ (մարմնի).
liẍаr նիհար, հյուծված, վտիտ, liwê այնտեղ.
 bûn սաստիկ նիհարել, հյուծվել. liwêderê այնտեղ, уê  այնտեղի.
liẍû լուծարված, չեղյալ հայտա- liyan 1) տառապող, ցավ զգացող,
րարված. 2) նիհար, 3) թույլ.
liẍûkirin լուծարում, չեղարկում. 1о I ձ. է´յ (տղամարդկանց դի-
lijêr ներքևում, ներքև. մելիս).
lijor վերևում, վերև. 1о II կոչ. որդյա՛կ (ծնողը որդուն
liku 1) որտեղ, ուր, 2) որտեղից դիմելիս).
likumandin հրել, գցել. lobî լոբի, հվքկ. ընդեղեն.
likumîn սայթաքել. loc օթյակ.
liq ճյուղ, ոստ. loce անդունդ, վիհ, խորխորատ.
linav մեջտեղում. lod 1) դեզ, բարդոց, 2) մարագ,
ling 1) ոտք, 2) ոտիկ (կահույքի).  kirin կուտակել, դիզել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 269

loẍet 1) բառ, արտահայտություն, los խորամանկություն, նենգու-


2) խոսք, զրույց, 3) բառարան. թյուն, սրիկայություն.
loẍetname բառարան. loş լավաշ.
loẍetnivîs բառարանագիր. lot I ցատկ, ոստյուն.
loetsazî բառաստեղծում. lotî 1) զվարճասեր, թեթևսոլիկ,
loks I 1) լապտեր, լամպ, 2) լույս, 2) սանձարձակ, 3) խարդախ.
լուսավորում. lotik , lotikî ցատկ.
loks II շքեղություն. lotikçî ցատկորդ.
loq պատառ, կտոր. lotin ցատկել.
loqme 1) պատառ, 2) ումպ, կում. lotke նավակ.
lola նման, որպես, կարծես. luaʼb թուք.
lolo ձ. է՜յ (տղամարդուն դիմելիս) lûbandin ողբալ, ողբաձայն
lom լինգ, նիգ. երգել.
loma 1) այդ պատճառով, 2) քանի lûbe-lûb շչոց,  kirin շչալ.
որ, որովհետև. lûce 1) երկինք, 2) հորիզոն.
lome կշտամբանք, նախատինք. lûfik ճիլոպ.
lomekar 1) դժգոհող, 2) քննա- lûlandin շչալ.
դատող. lûle փող, խողովակ.
lomekarî 1) դժգոհություն, գան- Iûrandin I օրոր ասել.
գատ, 2) քննադատություն. lûrandin II ոռնալ.
1ор կոպիտ գործվածք. lûrî օրորոցային երգ.
lopaz պարծենկոտ. lûrî-lûrî նանիկ-նանիկ.
lopazî պարծենկոտություն. lûs 1) շողոքորթություն, քծնանք,
lorandin ճոճել, տարուբերել. 2) ինքնագոհություն.
lorî գիշատիչ թռչուն. lût քիթ.
lorik I օրորոցային երգ. lûtf 1) բարյացակամություն,
lorik II կաթնաշոռ. 2) լավություն.

М
mа 1) մի՞թե, արդյոք, 2) չէ՞ որ, macar հունգարացի.
3) ինչո՞ւ. macarî 1) հունգարական, 2) հուն-
mabeyn միջև, մեջտեղում. գարերեն.
mabûd պաշտամունքի առարկա, macira 1) իրադարձություն, դեպք,
աստվածություն, կուռք. 2) իրականացած, կատարված.
270 Քրդերեն-հայերեն բառարան

macirayî պատահածը, տեղի mafir I 1) շրջապատ, հասարա-


ունեցածը. կություն, 2) ժողովատեղի.
maç I համբույր. mafir II 1) այդ պատճառով, ուս-
maç II 1) բռնատեղ (գութանի), տի, որովհետև, 2) եթե, 3) էլ, նաև,
2) ղեկ. նույնիսկ, ևս.
maçdar, maçgar 1) հողագործ, mahane պատճառ, առիթ.
հերկող, 2) ղեկակալ, ղեկավար. mahfî 1) գաղտնի, թաքուն, ոչ
maçe I էգ էշ. բացահայտ, 2) գաղտնիք.
maçe II մահակ, գավազան. mahî 1) ամսվա, ամսական,
maçgarî վարելը, հերկելը (գու- 2) ամսական աշատավարձ.
թանով). mahîtab 1) լուսին, 2) լուսնա-
madam I 1) քանի որ, որովհետև, նման.
2) բայց, սակայն, 3) թեպետ, թեև. mahir 1) հմուտ, փորձված,
madam II տիկին. վարպետ, 2) բանիմաց, գիտակ,
madam III սատին (գործվածք). իրազեկ, 3) իր գործի վարպետը.
made I պարբերություն, հոդված, mahûd մահուդ, уê ~ մահուդե.
պարագրաֆ. mаẍ I մաղ.
made II 1) նյութ, հումք, 2) առար- mаẍ II հեծան, քառանիստ գե-
կա, 3) էություն. րան, չորսու.
made III ախորժակ. maîfîn չքացած, անհետացած,
madek 1) մատակ, գոմշակով, կորած.
2) կով, 3) էգ. mаk I 1) մայր, 2) արգանդ, էգ,
maden I 1) հանք, 2) հանքահոր, մարի.
հորան, 3) հանքատեղ, հանքա- mаk II խալ.
վայր, 4) հանքանյութ, հանքաքար. maker էգ էշ.
maden II նման, ինչպես, որպես. makîne մեքենա.
madenî 1) հանքի, հանքերի, maqûl 1) հարգված, մեծարված,
2) հանքահորի, 3) մետաղային. 2 ) ազնիվ, ազնվաբարո, 3) խոհեմ,
mader մայր, zimanê ~ մայրենի խելամիտ, ողջամիտ, 4 ) բարե-
լեզու. կիրթ, 5) պատշաճ, վայելուչ.
madetirş 1) այրոց, այրուցք, maqûlî 1) հարգված, պատվար-
2) փխբ. թթված տեսք. ժան լինելը, 2) ազնվություն,
madî մար, մեդացի, уê ~ մարա- 3) խոհեմություն, խելամտություն,
կան, մեդական. ողջամտություն, 4) բարեկրթու-
madyan զամբիկ, մատակ ձի. թյուն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 271

mal 1) տուն, 2) ընտանիք, malxwê 1) տանտեր, 2) ընտա-


3) ունեցվածք, հարստություն, նիքի գլխավորը, 3) սեփակա-
բարիք, 4) անասուն, տավար, նատեր.
5) ապրանք. malî 1) ընտանիքի անդամ,
malat կենդանիներ (ընտանի). 2) ընտանեսեր, 3) ընտանեկան,
malava 1) հարուստ, մեծատուն, 4) տնային, տնական.
2) երջանիկ, 3) տուն ունեցող, malik I 1) տնակ, 2) բջիջ (կազ-
4) ընտանիք ունեցող. մակերպության).
malavayî երախտապարտության malik II տուն (ոտանավորի),
արտահայտություն. քառատող.
malbat 1) ընտանիք, 2) ազգ, malkar 1) շինարար, 2) տնտես-
տոհմ. վար.
malbav 1) հայրական տուն, malkavil 1) սնանկացած, 2) փխբ.
2) ազգականներ. դժբախտ.
malbend երկրամաս, մարզ. malker շինարար, կառուցող.
malbûs հագուստ. malmîrat 1) սնանկացած, 2) ազ-
maldar 1) հարուստ, ունևոր, գականներ չունեցող, ազգական-
մեծատուն, 2) անասնապահ, ներին կորցրած, 3) անխնամ,
3) անասնաբույծ, 4) տնատեր. բարձիթողի տնտեսություն,
maldarî 1) հարստություն, ունևոր 4) ժառանգություն.
լինելը, 2) սեփականատիրություն, maloçke տնակ.
3) անասնապահություն, անաս- malşewitî 1) հրդեհից տուժած
նաբուծություն. մարդ, 2) հրդեհված, 3) փխբ.
male բահ, թի. դժբախտ.
malgenî ժլատ, ագահ. malûm ռաբի, հրեա քահանա.
malhazirî հյուրընկալության նա- malûmatî տեղեկացնելը, ծանու-
խապատրաստություն. ցելը.
malhebûn տնտեսություն. malûmî 1) հայտնի լինելը,
malxezûr 1) սկեսրայրի տունը, 2) պարզություն, հստակություն.
2) տուն, ընտանիք, 3) հվքկ. ծնող- mam 1) հորեղբայր, 2) բարեկամ,
ներ, բարեկամներ (ամուսնու). 3) հվքկ. բարեկամություն.
malxirab 1) սնանկացած, maman I մանկաբարձ, գինե-
2) փխբ. դժբախտ. կոլոգ.
malxirabî 1) սնանկություն, maman II միջնեկ կինը (բազմա-
2) փխբ. դժբախտություն. կնության ժամանակ).
272 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mamanî 1) մանկաբարձություն, mandû 1) հոգնած, խոնջացած,


2) գինեկոլոգիա. 2) թողած, մնացած, պահած,
mamegurg գայլի ձագ. 3) մի կողմ դրած, հետ մնացած,
mamelîsk մատնեմատ. հետ ընկած, ~ bûn ա) հոգնել,
mamik 1) հանելուկ, 2) ասաց- բ) մնալ, գ) հետ մնալ, հետ
վածք, 3) արտահայտություն. ընկնել.
mamiz եղջերու, եղնիկ. mandûnebî ողջունելը, գլուխ
mamosta 1) ուսուցիչ, դաստիա- տալը.
րակ, 2) վարպետ. mandûtî 1) հոգնություն,
mamostatî 1) ուսուցչություն, խոնջություն,
2) վարպետություն. 2) հետամնացություն, 3) հետ
mamû պապ, պապիկ. ընկնելը, հետ մնալը.
mamûkar նա, ով հոգ է տանում manendî նման, որպես, ինչպես.
ազգականների նկատմամբ. manendîbûn նմանեցում,
mamûkarî հոգատարություն համեմատություն.
ազգականների նկատմամբ. manendîkirin նմանեցնելը, հա-
mamûr 1) բարեկարգ, ծաղկուն, մեմատելը.
2) մշակված, 3) բնակեցված. manepêragirtî պատճառաբան-
man I 1) ունեցվածք, 2) տուն. ված, հիմնավորված.
man II : ~ girtin բծախնդրություն manewî I պտմ. 1) մանիքեցի,
ցուցաբերել. մանիքեության հետևորդ, 2) մա-
man III մենք. նիքեություն (կրոնափիլիսոփա-
mana 1) իմաստ, նշանակություն, յական ուղղություն).
2) պատճառ, առիթ, պատրվակ. manewî II 1) հոգևոր, 2) բարոյա-
manadar իմաստ ունեցող, իմաս- կան, բարոյախոսական, խրա-
տալի. տական, 3) ներքին, ներսի.
manarx միապետ. manewiyet հոգևորականություն.
manarxî միապետություն, mang լուսին, լուսնյակ, yê ~ê
уê ~ [уê] միապետական. ա) ամսական, բ) լուսնային.
manarxîst միապետական. mangamêş գոմեշ, գոմշացուլ.
manaş 1) խանգարող, խոչընդո- mangane ամսական վճար.
տող, 2) զսպող, 3) դիմադրող, mange I 1) կով, 2) գոմշակով.
հակառակվող, ընդդիմացող. mangeşev լուսնյակ գիշեր.
manawira զորախաղեր, ռազմա- mangî 1) ամսվա, միամսյա,
վարժություններ. 2) ամսական աշխատավարձ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 273

mangêr տափան, ցաքան, ~ kirin mart մարտ, уê ~ ê մարտի,


տափանել, ցաքանել. մարտյան.
manî I հվքկ. մանիքեցիներ. marûf 1) հայտնի, 2) հռչակ,
manî II իմաստ, նշանակություն. փառք վայելող.
manîfaktûra մանուֆակտուրա. marûz 1) հաստատելը, վավե-
manîfêst հրովարտակ, մանի- րացնելը, 2) ներկայացնելը (հաս-
ֆեստ. տատման).
manêvra զորախաղեր, ռազմա- mase 1) սեղան, 2) պարտեր.
վարժություններ, ~ kirin կազմա- masî ձուկ, уê ~ ձկան, ձկնային.
կերպել ռազմավարժություններ. masîgir ձկնորս, ձուկ բռնող.
manqir մանրադրամ. masîgirî ձկնորսություն, ~ kirin
manto կանացի լայն վերարկու, զբաղվել ձկնորսությամբ, ձուկ
մանտո. բռնել, уê ~ [уê] ձկնորսական.
mаr I օձ, ~ ê teyar կոբրա, masîvan ձկնորս.
ակնոցավոր օձ. masîvanî ձկնորսություն.
mаr II 1) ամուսնություն, ամուս- masike 1) աշխուժություն, առույ-
նանալը, ~ kirin ամուսնացնել, գություն, 2) ուժ.
2) սեռական հարաբերություն. maske դիմակ, ~ kirin դիմակա-
maral մարալ, եղջերու. վորել, xwe ~ kirin դիմակավորվել,
maran հվքկ. պտմ . մարեր. ծպտվել.
marangez 1) օձի կծած, 2) փխբ. masowa 1) բացի, բացառելով, բա-
վախկոտ. ցառությամբ, 2) մի կողմ թողած.
maranî մարական, մարերի. mast թթված կաթ, մածուն.
marekol կարիճ. mastav ըմպելիք՝ պատրաստված
mareyî ժառանգության մաս, որ ջրով բացած թթված կաթից կամ
պատկանում է այրուն. մածունից.
margîsk մողես. masûlke հորթ.
maristan վայր, որտեղ շատ օձեր masûman 1) անմեղորեն, անմե-
կան. ղությամբ, 2) համեստորեն, հա-
marmasî օձաձուկ. մեստաբար, уê ~ ա) անմեղ,
marmêlke մողես. բ) համեստ.
marmij 1) տզրուկ, 2) փխբ. ար- maş հվքկ. ոսպ, կանաչ սիսեռ.
յունախում. maşandin 1) մաշել, 2) տրորել,
marş 1) երթ, 2) արշավ. 3) ծախսել, վատնել.
marşal մարշալ, yê ~ մարշալի. maşe 1) ունելի, 2) կրակխառնիչ.
274 Քրդերեն-հայերեն բառարան

maşela (արտահայտում է քաջա- mator շարժիչ, մոտոր.


լերանք, խրախուսանք) կեցցե՛, matran սխրագործություն,
ապրե՛ք, հիանալի, գերազանց. քաջագործություն.
maşîne 1) մեքենա, հաստոց, mava ապաստան, կացարան.
2) գործիք, սարք, 3) գնացք. mawar հյուս (կանացի).
maşînîst մեքենավար. mawe տարածություն, հեռավո-
maşînsaz մեքենագործ, մեքենա- րություն.
շինարար. mawerd վարդաջուր.
maşînsazî մեքենաշինություն, mayçe մկան.
уê ~ [уê] մեքենաշինական. mауе կապիտալ, հարստություն.
maşêne սիսեռով ապուր. mayedar կապիտալիստ.
maşik 1) ունելի, 2) նրբունելի. mayepûç սնանկացած, սնանկ.
maşoq 1) սիրեցյալ, սիրելի, mayî I 1) մնացած, պահպանված,
2) սիրող (մայր), 3) սեր. 2) մյուս, ուրիշ, այլ, 3) մնացորդ,
maşoqî սիրային. ավելցուկ.
maşordek 1) գեղանի քայլվածք, mayî II էգոիզմ, եսասիրություն.
2) նրբագեղ քայլվածք ունեցող mayûs հուսահատված, վհատ-
կին. ված, ~ bûn հուսահատվել.
maşyayî մաշված, հնամաշ. maze սռնի, սռնակ, լիսեռ.
mat I 1) խոցված, շփոթված, զար- mazeret I 1) վնաս, կորուստ,
մացած, 2) լուռ, համր, անբարբառ. 2) արատ, պակասություն.
mat II 1) հարթ, ողորկ, 2) փայ- mazeret II 1) ներողամտություն,
լեցրած. 2) պատրվակ, 3) հարգելի պատ-
mat III փոս, բնիկ, որի մեջ գցում ճառ.
են գնդակները մատեն խաղալիս. mazî 1) գխտոր, 2) արմավենի,
matem սուգ, վիշտ, տխրություն, 3) տաշեղ.
թախիծ. mazêt մազութ, уê ~ մազութի,
maten մատեն (խաղ, որի մազութե.
ժամանակ գնդակները գցում են mazûban 1) տեր, սեփականա-
փոսի կամ բնիկի մեջ). տեր, 2) տիրակալ.
matêryal 1) նյութ, 2) հումք. mazûn 1) թույլտվություն ստա-
matêryalî նյութեղեն լինելը. ցած, 2) վստահված.
matêryalîst մատերիալիստ, meal նշանակություն, իմաստ,
մատերիալիզմի հետևորդ. էություն.
matêryalîzm մատերիալիզմ. mearif լուսավորություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 275

meaş 1) ծախս, 2) վճար, վարձ, mecît 1) ճշմարիտ, ստույգ,


աշխատավարձ, 3) կերակուր, իսկական, 2) անկեղծ, շիտակ,
ուտելիք, ուտեստ. 3) նվիրված, հավատարիմ.
mebest նպատակ, մտադրություն. mecîtî 1) ճշմարտություն, 2) ան-
mebhût խոցված, զարմացած, կեղծություն, 3) նվիրվածություն,
զմայլված, շփոթված. հավատարմություն.
mebna 1) հիմնադրելը, 2) հիմք, meclîs 1) նիստ, ժողով, 2) մեջլիս,
բազիս. խորհրդարան.
mebûs պատգամավոր. mecmer բովարան, կրակարան.
mebûsî 1) պատգամավորական, mecmû 1) հավաքված, ~ bûn
2) պատգամավորի պարտակա- հավաքվել, ~ kirin հավաքել,
նությունները. 2) ժողովածու.
mecal 1) ուժ, հզորություն, 2) հա- mecnûn 1) գիժ, խելագար, ցնոր-
վանականություն, 3) հնարավո- ված, 2) փխբ. խենթորեն սիրա-
րություն, 4) նախաձեռնություն. հարված.
mecar 1) արցունք, արտասուք, mecnûnîye խելագարություն,
2) կզմխ. արցունքածորան. անմտություն.
mecaz 1) փոխաբերական իմաստ, mecrûm 1) մեղք, 2) հանցագոր-
2) պատկերավոր արտահայտու- ծություն.
թյուն, 3) փոխաբերություն. meczûb 1) ոգևորված, խանդա-
mecazî փոխաբերական, այլա- վառված, 2) շփոթված, 3) խելա-
բանական, պատկերավոր. գարված, ցնորված.
mecbûr պարտավորված, հար- meçek I դաստակ.
կադրված, ստիպված. meçek II մկան.
mecbûrbûn պարտավորվածու- meçît մզկիթ.
թյուն. med պտմ. մար.
mecbûrî 1) հարկադրելը, ստի- medam 1) անընդհատ, մշտա-
պելը, 2) հարկադրված լինելը. կան, 2) միշտ, շարունակ.
meced 1) ջանք գործադրող, medar 1) հիմնադրելը, 2) կենտ-
2) ձգտող, ջանացող, 3) համառ. րոն, առանցք.
mecer հունգարացի, уê ~ հուն- medare 1) փաղաքշանք, գուրգու-
գարերեն. րանք, 2) սփոփանք, մխիթա-
mecerî 1) հունգարական, 2) հուն- րություն, 3) հաշտություն.
գարերեն. mededkar օգնական.
mecîd 1) փառք, 2) փառավոր. medekirî տխուր, թախծոտ.
276 Քրդերեն-հայերեն բառարան

medenîyet մշակույթ, քաղաքա- meharet 1) վարպետություն, կա-


կրթություն. րողություն, հմտություն, ունա-
medet 1) վիշտ, տխրություն, կություն, 2) հնարամտություն.
2) օգնություն, 3) ափսոս, ավաղ. mehbûb 1) սեր, 2) սիրելի, սիրեց-
medfûnî 1) թաղման, թաղելու, յալ, սիրած, 3) ցանկալի.
2) թաղած, թաղված. mehcûb 1) ծածկոցով ծածկած,
medfûnkirin թաղում, թաղելը. 2) ծածուկ, թաքուն, գաղտնի,
medhet գովաբանություն, փառա- 3) փխբ. ամոթխած, ամաչկոտ.
բանություն, ներբող. mehder զգուշացնող, ~ bûn զգու-
medhûş վախեցած, շփոթված, շացնել.
մոլորված, ~ bûn վախենալ, շփոթ- mehef դագաղ.
վել, մոլորվել, ~ kirin վախեցնել. mehele թաղամաս, շրջան.
medih գովաբանություն, փառա- mehelî տեղական, տեղային.
բանություն. mehemed կրոն. մարգարե.
medrek 1) փաստաթուղթ, mehemedî մահմեդականություն,
2) փաստ. уê ~ [уê] մահմեդական, մուսուլ-
medrese 1) հոգևոր դպրոց, մանական.
2) ուսումնարան, դպրոց, ուսում- mehfel 1) շրջան, շրջանակ,
նական հաստատություն. միջավայր, հասարակություն,
mef 1) վրան, 2) ծածկասայլ. 2) հավաքների, ժողովների վայր.
mefer ապաստան, ապաստարան. mehfî 1) գաղտնի, թաքուն,
meftûh բաց, ~ kirin բացել. թաքնված, 2) զոհված, 3) անհե-
meftûl 1) պտտված, ոլորված, տացած, կորած.
~ kirin պտտել, ոլորել, 2) մետա- mehfûr գորգ.
ղալար. mehî ամսական աշխատավարձ.
meftûn 1) կախարդված, դյութ- meh 1) չափից շատ եփվել
ված, 2) սիրուց խենթացած. (ուտելիքի մասին), 2) մարսվել.
meger 1) մի՞թե, արդյոք, 2) եթե, mehîn զամբիկ, մատակ ձի.
3) բայց, սակայն. mehik դաշտան.
megez մոծակ, մժեղ. mehirbanî բարություն, ողորմա-
meh 1) լուսին, 2) ամիս, 3) ամ- ծություն.
սական աշխատավարձ, yê ~ ê mehkem ուժեղ, ամուր, պինդ,
ամսվա, ամսական. դիմացկուն, հաստատուն.
mehakeme դատարան. mehkembûn ուժեղացում, ամրա-
mehandin մարսել (կերակուրը). ցում, ամրապնդում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 277

mehkeme դատարան, ~ kirin դա- mexab 1) ցավ, վիշտ, դառնու-


տել, yê ~ê դատական. թյուն, 2) ափսոսանք, 3) տխրու-
mehkemî ամրություն, դիմացկու- թյուն, թախիծ.
նություն. mexer փլատակներ, ավերակներ.
mehkûm դատապարտված. mexîn ասորի, yê ~ ասորական.
mehkûmbûn դատվածություն. mexînî ասորական, ասորերեն.
mehkûmkirin դատապարտու- mexl արմավենի.
թյուն, hatin ~ [ê] դատապարտված mexlûq հվքկ. ժողովուրդ, մար-
լինել. դիկ.
mehne 1) պատճառ, պատրվակ, mexlûqet ժողովուրդ, մարդիկ,
առիթ, 2) իմաստ, նշանակություն. մարդկություն, yê ~ ê ժողովըր-
mehrem 1) անկեղծ, ընկեր, 2) մեր- դական, մարդկային.
ձավոր ազգական. mexlût խառը, խառնակազմ,
mehrûm 1) աղքատ, չքավոր, չու- ~ bûn խառնվել, ~ kirin խառնել.
նևոր, 2) զուրկ լինել, զրկված լինել mexmer թավիշ, уê ~ թավշե.
(ինչ-որ բանից). mexmûr 1) հարբած, գինովցած,
mehrûmî 1) աղքատություն, չքա- 2) փխբ. հարբած (հաջողությամբ).
վորություն, թշվառություն, 2) դըժ- mexmûrî հարբածություն, գինո-
վարություններ, զրկանքներ. վություն.
mehsûl արդյունք, արտադրանք. mexsûb պտղաբեր, բերքատու.
mehsûldar 1) արդյունավետ, ար- mexsûs 1) բացառիկ, առանձնա-
գասավոր, 2) պտղաբեր, բեղուն. հատուկ, յուրահատուկ, ուրույն,
mehsûldarî 1) արդյունավետու- 2) հատուկ, 3) հաստատուն.
թյուն, արտադրողականություն, mexsûsî 1) առանձնահատկու-
2) պտղաբերություն, բերրիու- թյուն, 2) որոշակիություն.
թյուն. mextûm 1) կնքված, 2) ավարտ-
mehsûlet 1) արտադրանք, 2) ար- ված.
դյունաբերություն. meẍber 1) գերեզման, շիրիմ,
mehtûr գերազանցություն, գերա- 2) դամբարան.
կշռություն. meẍbûn խաբված.
mehûj չամիչ. meẍel 1) ներս քշելը, ներս տա-
mehw I հանձնելը, փոխանցելը. նելը (անասունները), 2) հանգստի
mehw II ոչնչացում, բնաջնջում, վայր (անասունների).
կործանում. meẍlûbîyet խոցելը, վնասելը,
mehza միայն, բացառապես. ջախջախելը.
278 Քրդերեն-հայերեն բառարան

meẍol մոնղոլ, уê ~ մոնղոլական. mekteb, mektebxane դպրոց,


meẍolî մոնղոլական, մոնղոլերեն. ուսումնական հաստատություն,
meẍrîb 1) մայրամուտ, 2) արև- ուսումնարան.
մուտք, уê ~ արևմտյան, 3) աղջա- mektebvan 1) դպրոցական,
մուղջ, մթնշաղ. 2) սովորող.
meẍribî 1) մավրիտանական, mektûb նամակ.
2) արևմտյան, 3) մավր. meqalat դավաճանություն, մատ-
meẍze խանութ. նություն.
meẍzen լյուկ, դռնակ. meqam I 1) եղանակ, մեղեդի,
mejû 1) ուղեղ, 2) միտք, բանա- ձայնաստիճան, տոն, 2) երգ.
կանություն. meqam II 1) քարանձավ, որջ,
mejvêma լեգենդ, զրույց, ավան- 2) խրճիթ, կացարան, 3) գտնվելու
դազրույց ավանդություն. վայր, 4) աստիճան, կարգ, 5) դիրք.
mekabe տանջանք, տառապանք, meqam III պաշտոնյա.
~ bûn տանջվել, տառապել. meqamat 1) մարմին (վարչական),
mekan 1) տեղ, վայր, 2) կացա- ~ ên dewletê պետական մարմին-
վայր, գտնվելու տեղ, 3) երկիր, ներ, ~ ên îcrayê գործադիր մար-
4) հայրենիք. միններ, 2) աստիճանակարգ.
mekare 1) լծելը, 2) լծասարք. meqare 1) հատիչ, կտրիչ, 2) դուր,
mekîn մեքենա, ավտոմեքենա. 3) շաղափ, գայլիկոն.
meknûn 1) ծածուկ, թաքուն, meqaş ունելի, աքցան.
2) թաքցրած, պահած, ~ kirin պա- meqbûl 1) ընդունված, թույլա-
հել, թաքցնել. տրելի, 2) հավանության արժա-
mekok մաքոք (մանածագործա- նացած.
կան հաստոցի). meqdem ժամանելը, գալը.
mekr խորամանկություն, նենգու- meqelî բով, բովարան, կրակա-
թյուն. րան.
mekranî 1) խորամանկ, ճարպիկ, meqes մկրատ.
2) խորամանկություն, ճարպկու- meqesok I փոքր մկրատ.
թյուն, հնարամտություն. meqesok II ծիծեռնակ.
mekrbaz խորամանկ, խաբեբա. meqleb 1) շրջելը, թեքելը, 2) փա-
mekruh զզվելի, գարշելի, տհաճ. թաթելը, պտտելը.
mekşûf բացահայտված, հայտնա- meqletûz մագնիս, yê ~ մագնի-
բերված, ~ kirin բացահայտել, սային.
հայտնաբերել. meqletûzî մագնիսականություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 279

meqlûb 1) շրջված, գետին գցած, melebangan 1) լուսաբաց, արշա-


2) խեղաթյուրված, աղավաղված. լույս, 3) աղոթքի կանչ.
meqreme 1) ասեղնագործ ծած- meleḧezir պատրաստում.
կոց, 2) անձեռոցիկ. meletî մոլլայի զբաղմունքը,
meqsed 1) նպատակ, մտադրու- մոլլայի պարտականությունների
թյուն, 2) ցանկության առարկա. կատարումը.
meqte մասերի բաժանված. melevan լողորդ.
meqyas չափ, մասշտաբ, մեծու- melevanî լողալը, լողանալը.
թյուն. melîk արքա, տիրակալ.
mel թռչուն. melim, melûm ուսուցիչ.
melafiqî շրջակարած, եզրակա- melkemot հանդուգն, քաջ,
րած. խիզախ.
melahet հրապույր, թովչանք, melûl 1) տխուր, տրտում, թախ-
հմայք. ծոտ, 2) ձանձրալի, 3) ճնշված,
melaq I շողոքորթ, կեղծավոր, 4) մտախոհ, 5) հիվանդ, տկար.
երեսպաշտ. melûlî 1) տխրություն, թախիծ,
melaq II հանդիպում. 2) ձանձրույթ, 3) հիվանդություն.
melaqbûn հանդիպում, հանդի- melûm 1) ակնհայտ, բացահայտ,
պելը. 2) ծանոթ, հայտնի, նշանավոր.
melamet 1) կշտամբանք, նախա- melûmet ծանուցելը, տեղեկաց-
տինք, հանդիմանություն, պար- նելը, հաղորդելը, հրապարակելը.
սավանք, 2) հորդորելը, խրատելը, melûmetî ծանուցում, լուր, տե-
դաստիարակելը. ղեկություն, հայտարարություն.
melaşû քթաըմպան, քիմք. melûn անիծյալ, նզովյալ, զազ-
melbend 1) կողմ, ուղղություն, րելի, գարշելի.
2) եզր, ծայր, 3) մարզ, երկրամաս, meman զրպարտիչ.
4) հայրենիք. memat մահ, վախճան.
melcem, melhem 1) բույսերի հո- member տրիբունա, ամբիոն.
տավետ խեժ, բուժիչ քսուք, բալ- memik կուրծք, լանջ.
զամ, 2) սպեղանի, 3) գիպս. memleket 1) վայր, տեղանք, 2) եր-
mele I 1) մոլլա, մուսուլման կիր, 3) հայրենիք, 4) նահանգ.
քարոզիչ, քահանա, 2) ուսուցիչ. memnûn 1) գոհ, բավարարված,
mele II լող, լողալը, լողանալը, 2) շնորհակալ, երախտապարտ.
~ kirin լողալ, լողանալ. memnûnî 1) լիություն, առատու-
mele III տափան, ցաքան. թյուն, 2) երախտագիտություն.
280 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mеnа արգելող, խոչընդոտող, mensafe առնչություն, վերաբե-


դավեր նյութող. րություն.
mеnах վեճ, երկպառակություն. mensef արդար, ճշմարտացի.
menal սեփականություն, գույք, mensul պատասխանատու,
ունեցվածք. պատասխանատվություն կրող.
menc 1) ցանկություն, իղձ, mensûb 1) կատարված, տեղի
2) կիրք, տենչ, հակվածություն. ունեցած, 2) վերաբերող, առնչվող.
mencal I 1) լապտեր, 2) ճյուղա- menşa 1) աղբյուր (գրավոր),
վոր մոմակալ. 2) սկիզբ, 3) ծագելը, առաջանալը.
mencal II 1) բովարան, կրակա- menşûr 1) հրապարակած, տա-
րան, 2) կաթսա, աման. րածված, 2) հայտնի, հռչակավոր.
mencenêq սրիկա, ստոր, անարգ. mentîq I զոնա, գոտի, շրջան.
mend I 1) կապ, հանգույց, 2) կա- mentîq II տրամաբանություն.
պանք, կապանքներ, շղթաներ. menzer 1) տեսանկյուն, 2) տեսք,
mend II համեստ. կերպար, 3) տեսարան, երևույթ.
mendal նորածին, երեխա. menzîl 1) բնակարան, կացարան,
mendalî 1) մանկություն, 2) երե- 2) կանգառ, կայան, 4) հեռավո-
խայություն. րություն, 5) փոստային կապ.
mendaw, mengav չհոսող, կանգ- menzûr 1) նպատակ, 2) հույս.
նած ջուր. mer I բահ, թի.
mendî համեստություն. mer II խոյ, ոչխար.
mendîle բարակ թելերի կծիկ. merajo բսբ. ծնեբեկ.
mendik ուտելի բույս, որ թթու են meraq 1) հոգս, մտահոգություն,
դնում ձմռան համար. 2) անհանգստություն, տագնապ,
menfaet 1) օգուտ, շահ, եկամուտ, 3) կիրք, սեր, բուռն ցանկություն.
2) հետաքրքրություն. meraqlî 1) հոգատար, հոգսա-
menfehet բաց, բացված. շատ, 2) անհանգիստ, անհան-
meng 1) լուռ, անխոս, անձայն, գըստացող, 4) կրքոտ, բռնկվող.
անաղմուկ, 2) անշարժ. merar ցավ, վիշտ, դառնություն.
mengelik կաթսա. merasinna 1) արարողություն,
mengene 1) մամլակ, 2) հաստոց. 2) արարողակարգ.
menî 1) նշանակություն, իմաստ, merat I ցանց (ձուկ բռնելու).
էություն, 2) պատճառ, առիթ, merat II արոտատեղի, դաշտ.
պատրվակ. merbend կապանք, շղթաներ.
menqûş նկարած, գծած, գրած. merc 1) գրազ, 2) խաղադրույք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 281

merd 1) քաջ, խիզախ, 2) ազնիվ, merx եղևնի, տոնածառ.


վեհանձն, 3) առատաձեռն, բարի, merẍûl խոպոպ, գանգուր.
4) տղամարդ, 5) հվքկ. մարդիկ. merî 1) մարդ, 2) հվքկ. մարդիկ,
merdane 1) քաջաբար, արիաբար, ժողովուրդ, հասարակություն.
խիզախորեն, 2) քաջ, խիզախ. merîfet 1) նշանակություն, էու-
merdanî 1) քաջաբար, 2) ազնվո- թյուն, 2) ընդունակություն, տա-
րեն, շռայլորեն, 4) մարդասիրա- ղանդ, 3) պատիվ, մեծարանք,
բար, 5) խիզախություն, 6) արժա- 4) քաղաքավարություն, 5) հյու-
նապատվություն, ազնվություն, րասիրություն 6) շռայլություն.
7) շռայլություն, բարություն. merîfetdar 1) իմաստալի, 2) հար-
merdayetî 1) մարդկություն, մար- գալից, 3) հարգված, հեղինա-
դասիրություն, 2) մարդկային. կություն ունեցող.
merdî 1) քաջություն, արիություն, merîk ինչ-որ մարդ, ինչ-որ մեկը.
2) արժանապատվություն, 3) բա- merîkuj մարդասպան.
րություն, 4) մարդասիրություն. merîkujî մարդասպանություն.
merek խոտի մարագ. merkez 1) կենտրոն, 2) մայրա-
merekat հետաքրքրասիրություն, քաղաք.
հետաքրքրություն. merkezî 1) կենտրոնական,
merem նպատակ, ձգտում. 2) մայրաքաղաքային.
meremet 1) մտադրություն, merqed գերեզման, դամբարան.
2) նպատակասլացություն. mermer մարմար, yê ~ մարմարե.
merez 1) հիվանդություն, mermerî մարմարի, մարմարյա.
2) փխբ. վիշտ, փորձանք. mermêlke մողես.
merezdar հիվանդոտ, վատառողջ. mermûz առեղծվածային,
merg մահ, վախճան. հանելուկային, խորհրդավոր.
merh ուրախություն, զվարճու- merov 1) մարդ, 2) հվքկ. մար-
թյուն, տոնակատարություն. դիկ, ժողովուրդ.
merheba 1) բարի գալուստ, merovî 1) մարդկայնություն,
2) բարև ձեզ (քաղաքավարի ձև). 2) հարազատություն, ազգակցու-
merhele 1) անցում, անցնելը, թյուն.
2) փուլ, շրջան, 3) կանգառ, կայա- merovtî մարդկային արարք.
րան, 4) փխբ. տիեզերք, աշխարհ. mersef կոնք, տաշտ.
merhemet 1) ողորմածություն, merş 1) գորգ, 2) սփռոց.
գթասրտություն, 2) շռայլություն, mertal վահան.
3) մեծահոգություն, ազնվություն. merteb աստիճան, կոչում, կարգ.
282 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mertek առաստաղի լայնակի mesmuh 1) ընդունելի, պիտանի,


գերան կամ ձող. 2) թույլատրելի.
merzel 1) ցանքատարածություն, mesref ծախս, ծախսեր.
2) գերեզմանոց. mesrûf վատնող, շռայլող.
merziq ճահիճ. mesrûfe շռայլություն, ծախսեր.
mesa բոբիկ, բոկոտն. mest I 1) հարբած, 2) փխբ. խան-
mesafe տարածություն, միջոց, դավառված, 3) փխբ. անգիտակից.
հեռավորություն. mest II կոշիկ.
mesbût ճշմարտացի, ճշմարիտ. mestane 1) խմած, գինովցած,
meseb հավատ, կրոն. 2) ինքնամոռաց, հափշտակված.
mesele 1) հարց, խնդիր, 2) պատ- mestî խմած, հարբած լինելը.
մություն, 3) առած, ասացվածք, mestir 1) ավելի շատ, ավելի մեծ,
4) օրինակ. 2) մեծ, 3) ավագ.
mesenî 1) հմտորեն, վարպետո- mestûr I թաքուն, գաղտնի.
րեն պատրաստված, 2) գլուխ- mestûr II 1) գրված, 2) վերոհիշյալ.
գործոց. mesûl պատասխանատու.
meseret ուրախություն, խինդ, mesûliyet պատասխանատվու-
բերկրանք, զվարճություն. թյուն.
meseretengîz 1) ուրախացող, meş քայլ, քայլելը, քայլվածք.
խնդացող, 2) ուրախ, զվարթ. meşam 1) քիթ, 2) հոտոտելիք,
mesheb գուշակության գիրք. 3) բուրմունք.
mesxere 1) ծաղր, ծաղրանք, meşayîx հվքկ. հոգևորականու-
2) կատակ, ~ kirin ա) ծաղրել, թյուն.
ծանակել, բ) կատակել. meşelan լապտեր.
mesxerekirin ծաղրելը, ծանակելը. meşele 1) ջահ, լամպ, լապտեր,
mesîl 1) ջրանցք, 2) վտակ, հուն. 2) մոմ, 2) փխբ. լուսատու.
mesihî 1) մեսիա, 2) Քրիստոս, meşfûf պարզ, մաքուր, լուսավոր.
քրիստոնյա, yê ~ քրիստոնեական. meşhed 1) նահատակ, 2) գերեզ-
mesilhet 1) զրույց, հարցազրույց, ման (հավատի համար նահա-
3) խորհրդակցություն, ~ kirin տակվածի).
ա) զրուցել, բ) խորհրդակցել. meşhûd նկատած, անձամբ
mesken 1) բնակության վայր, տեսած, ~ kirin ա) վկայել,
2) տուն, 3) երկիր, 4) հայրենիք, անձամբ տեսնել, բ) վկա.
5) մարդաբնակ վայր. meşhûn լի, լցված, բեռնված.
meslûl թոքախտավոր. meşhûr հայտնի, նշանավոր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 283

meşxeram գեղանի քայլվածք. metelok 1) առած, ասացվածք,


meşîyet 1) ցանկություն, մտա- 2) դատարկ, խոսակցություն.
դրություն, 2) կամք, իրավունք. metelokî հանելուկային, առեղծ-
meşk տիկ, տկճոր. վածային.
meşkûf բացահայտ, ակնհայտ. meteris խրամատ.
meşq I 1) վարժություն, մար- metha գովաբանություն, ներբող.
զանք, 2) կարգ, շարք. meth û sena գովաբանություն,
meşq II: ~ kirin գրել, գծել. փառաբանություն, ~ kirin գովա-
meşqbaz մարմնամարզիկ, բանել, փառաբանել.
մարզիկ. metîn համեստ.
meşqbazî մարմնամարզություն. metîye հեծնելու կենդանի.
meşqûl դժվար. metleb 1) պահանջելը, 2) հար-
meşreb ըմպելիք. ցում, 3) նպատակ, մտադրություն.
meşriq արևելք, yê ~ արևելյան. metleʼ 1) ծագելը, ելնելը (արևի),
meşûr 1) խորհրդական, 2) ուսու- 2) պոեմի առաջին քառատողը.
ցիչ, դաստիարակ. metmûre 1) փոս, հոր, 2) նեքնա-
meşveret 1) խորհուրդ, խորհըր- տուն, ստորերկրյա անձավ.
դակցություն, 2) քննարկում, metne 1) տեքստ, 2) բնագիր.
~ kirin ա) խորհուրդ տալ, metrûb նպատակ, մտադրություն.
բ) քննարկել. mewa թրծելը (պողպատի).
met հորաքույր. mewalî 1) աղայի, իշխանի,
meta 1) ապրանք, 2) ունեցվածք. 2 ) իշխանական.
metbex խոհանոց. mewar հվքկ. սողուն, զեռուն.
metbû 1) բնական, բնածին, mewcan ալիք, հորձանք.
2) հաճելի, ախորժելի, դուրեկան. mewcûd 1) գոյություն, ապրուստ,
metel I 1) այլայլված, վշտացած, 2) առկայություն, ներկայություն.
2) զարմացած, ապշած. mewêt ժամ, պահ, ժամանակա-
metel II 1) հանելուկ, 2) առած, միջոց.
ասացվածք. mewkeb 1) շքախումբ, 2) թափոր.
metelbûn 1) վատ տրամադրու- mewlûd 1) ծնունդ, ծնվելը, 2) ծա-
թյուն ունենալը, վշտացած լինելը, գումը, 3) ծննդյան վայրը.
2) զարմանք, ապշանք. mewsim 1) տարվա եղանակ,
metelmayî 1) այլայլված, վշտա- 2) ժամ, պահ, ժամանակ.
ցած, 2) զարմացած, ապշած, mewt մահ, վախճան.
3) վատ տրամադրությամբ. mewtemer մահացու, մահաբեր.
284 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mewuj 1) չամիչ, 2) քիշմիշի խո- meyldarî 1) հակում, համա-


շոր տեսակ. կրանք, սեր, 2) ցանկություն.
mewûd 1) խոստացած, 2) նախա- meymûn կապիկ, yê ~ փխբ.
նշած, կանխորոշած. այլանդակ, տգեղ, անճոռնի.
mewz 1) թեմա, նյութ, 2) բովան- meymûntî կապիկի վարքագիծ.
դակություն. meynoş գինի խմող.
mewzûn 1) համաչափ, 2) ռիթմիկ, meynoşî գինարբուք, կերուխում.
3) համաչափություն, համապա- meynter երժշտ. կսմիթային
տասխանություն. նվագարան.
mеу 1) եղեգ, շամբ, 2) եղեգնյա meyt 1) դիակ, անկենդան մար-
սրինգ. մին, 2) հանգուցյալ, մահացած.
mеуа I 1) գինի, 2) հեղուկ, 3) սերմ, meyter 1) ջորի, 2) ձիավոր ծա-
սերմնահեղուկ, 4) սաղմ, 5) թթվե- ռա, ուղեկցող, 3) ձիապան.
ցում, խմորում, 6) խմորիչ. meywe 1) պտուղ, 2) միրգ.
mеуа II դրամական միջոցներ meyza հայացք, նայվածք.
(որևէ գործ ծավալելու համար). mezac 1) խառնուրդ, 2) բնավո-
meyan 1) միջին, մեջտեղի, րություն, խառնվածք.
2) մեջտեղ, կենտրոն. mezad I շուկա, տոնավաճառ.
meydan 1) հրապարակ, 2) փխբ. mezad II 1) շարժում, 2) ընթացք,
մրցասպարեզ, կրկեսի հրապա- հոսք (ջրի), 3) փորլուծություն.
րակ, 3) ռազմի դաշտ, 4) փխբ. mezaq համ, yê ~ համեղ, համով.
ազատ տարածություն, 5) շուկա, mezar դամբարան, գերեզման.
6) տարածություն (վազքի). mezel 1) սենյակ, 2) գերեզման,
meyger մատռվակ. դամբարան, 3) գերեզմանոց.
meyxane 1) պանդոկ, 2) գինու mezheb I կրոն, դավանանք.
մառան. mezheb II 1) փոքրիկ սեղան
meyxaneçî 1) գինու առևտրով (եկեղեցու բեմի վրա), 2) զոհա-
զբաղվող, 2) գինեվաճառ. սեղան, զոհարան.
meyxoş կիսաքաղցր. mezîyet 1) առավելություն, ար-
meyxur 1) գինի խմող, տոնություն, 2) արժանիք.
2) հարբեցող. meziq բանսարկու, չարախոս.
meyxûlî հարբած, գինովցած. mezin 1) մեծ, խոշոր, մարմնեղ,
meyxweş համեղ գինի. 2) սարսափելի, ահարկու,
meyl 1) հակում, 2) համակրանք, 3) ավագ, 4)պտմ. տոհմի ավագը,
3) տենչ, սեր, 4) ցանկություն. 5) ղեկավար, առաջնորդ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 285

mezinayî 1) մեծություն, ծավալ, me’sûl պատասխանատու.


2) մեծ չափեր. me’sûm անմեղ, մաքուր.
mezintî 1) ղեկավար դիրք, me’zûl 1) թողած, լքած, 2) բարե-
2) ավագություն. կարգ, բարեկեցիկ.
mezlûm 1) ճնշված, հալածված, me’zûr ներված, արդարացված.
2) ծեծված, վիրավորված, նեղա- mî ոչխար.
ցած. mîc հեծան, լայանդիր գերան
mezmezk ողնաշար. (տանիքի վրա).
mezmûn 1) բովանդակություն, mîç առաստաղ.
էություն, 2) նշանակություն. mîdad մատիտ.
mezmûnî բովանդակալից. mîdan 1) գրչատուփ, 2) մատիտ.
mezre I ցանք, արտ, վարելահող. mîkrob մանրէ.
mezre II միանման, միատեսակ. mîkrobîolojî մանրէաբանություն.
mezrûn I խաղողի տեսակ. mîl I 1) նշանառության հատիկ
mezrûn II ցանք, վարելահող. (զենքի), 2) սլաք.
me’bûd 1) պաշտելի, 2) կուռք, mîl II մղոն.
պաշտամունքի առարկա. mîlmik հորաքույր.
me’de I ստամոքս, փոր, որովայն. mîlyard միլիարդ.
me’hûd 1) պայմանական, 2) պայ- mîlyon միլիոն
մանավորված, 3) խոստացած, mîlyondar միլիոնատեր
4) ծանոթ, հայտնի, որոշակի. mîn ական, ~ а bertankî հակա-
me’qûl հասու, հասկանալի, տանկային ական, ~ dan bin ակա-
ըմբռնելի, մատչելի. նապատել.
me’lûl հիվանդ, տկար. mînavêj ականանետ.
me’mûr I 1) ծառայող, պաշտոն- mînavêjçî ականաձիգ.
յա, ղեկավար, 2) լիազորված անձ. mînber 1) ամբիոն, բարձրաբեմ,
me’mûr II 1) մշակված, ծաղկած, 2) գործունեության ոլորտ.
2) բնակեցված. mînbir, mînkêş ականակիր.
me’mûrtî 1) ծառայություն, mînger ականահատ, սակրավոր.
ծառայելը, 2) կառավարելը. mînîstir նախարար.
me’negî 1) զամբիկ, մատակ ձի, mînîstirtî նախարարություն.
2) ծանրաքարշ, պարարտ ձի. mîr ամիրա, իշխան, տեր.
me’rez 1) ցուցահանդես, 2) իրա- mîrat 1) ժառանգություն, 2) ան-
դրություն, հանգամանքներ, ժառանգ գույք, 3) լքված, անտեր,
3) դեպք, պատահար, դիպված. անխնամ.
286 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mîratçî , mîratgir ժառանգ. mêjû պատմություն.


mîrav ջրպետ, ջրբաշխ. mêjûvan պատմաբան.
mîrbehir ծովակալ. mêjva վաղուց.
mîrelayî գնդապետ. mêjvemayî ավանդություն,
mîrxan գլխավոր խան, խաների լեգենդ.
ավագը. mêkut 1) փայտե մեծ մուրճ,
mîs 1) պղինձ, 2) երիզ, եզրազարդ 2) սանդակոթ, հավանգակոթ.
(հագուստի). mêkute I շերեփուկ.
mîsger, mîskar պղնձագործ. mêkute II ջրծաղիկ.
mîsir քառատող, բանաստեղ- mêl թանկարժեք իր.
ծության տուն. mêlag ապացույց, փաստարկ,
mîtan 1) թիկնոց, անջրանցիկ հիմք.
վերարկու, 2) վարտիք. mêr 1) տղամարդ, 2) ամուսին.
mîtîng հանրահավաք. mêranî 1) արիություն, քաջու-
mîtralyoz գնդացիր. թյուն, 2) սխրագործություն.
mîyaser իրականանալի, իրա- mêrg մարգագետին, բացատ,
գործելի. արոտավայր.
mîyaserbûn 1) իրականացում, mêrgamûş մկնդեղ.
2) ավարտելը, եզրափակելը. mêrxas հերոս, քաջ մարդ, դյու-
mîz մեզ. ցազուն.
mîzdan միզապարկ. mêrxasî հերոսություն, քաջու-
mîzek 1) անմիզապահությամբ թյուն, խիզախություն.
տառապող, 2) հաճախ միզող. mêrxastî հերոսական արարք.
mê էգ, մարի, մայր. mêrik գեղջուկ, փոքրիկ գյու-
mêcet սիրո առարկա. ղացի.
mêdal մեդալ, կրծքանշան. mêrkirî ամուսնացած կին.
mêgal հվքկ. ոչխարի հոտ. mêrkuj մարդասպան.
mêhriban սեր, yê ~ սիրելի. mêrkujî մարդասպանություն.
mêhrivanî սրտակցություն, ան- mêrkut կռվարար, կռվասեր.
կեղծություն. mêrtî քաջության դրսևորում,
mêxanîk մեքենագետ, մեխանիկ. հերոսական արարք.
mêxanîkî մեխանիկական. mêş I 1) ճանճ, 2) մեղու.
mêxik բսբ. մեխակ. mêş II նշան, նշանակետ, թիրախ.
mêxûlî 1) երևակայություն, mêşe 1) անտառ, 2) պուրակ.
2) զառանցանք, 3) երևակայող. mêşestan անտառապատ վայր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 287

mêşevan 1) անտառապահ, mêweron քսուք (մարմնի).


2) անտառապետ. mêz սեղան.
mêşhingivî մեղու. mêze հայացք.
mêşik ուղեղ. mêzek 1) հայացք, 2) նայելը,
mêşin ստերջ, ամուլ, անպտուղ. դիտելը.
mêşindar դիպուկ հրաձիգ, mêzer 1) գլխափաթաթան, չալմա,
դիպուկահար. 2) կանացի գլխարկ, 3) ծածկոց.
mêşindarî 1) դիպուկություն, mêzevan 1) տեսաբան, 2) դիտորդ.
2) նշանառություն, նշան բռնելը. mêzîn 1) քաշ, կշիռ, 2) կշեռք.
mêşk 1) ուղեղ, 2) բանականու- mêzînçî կշռող.
թյուն, խելք, 3) միտք. miadil հավասար, նույնական.
mêşmor հվքկ. 1) ճանճեր, miaf 1) ազատված, 2) արդարաց-
2) մոծակներ, 3) կրետներ, ված, ներված.
4) մրջյուններ. miamele 1) գործ, 2) արարք,
mêşok պարկ. 3) գործարք.
mêşule հվքկ. մոծակներ, մժեղներ. miawenet 1) պարենամթերքի
metal մետաղ. պաշար, 2) կերակրելը, սնելը,
mêtalî մետաղյա, մետաղական. խնամելը, 3) հզորություն, ուժ.
mêtalûrjî մետաղագործություն. miawîn օգնական.
mêtir մետր. miayen 1) տեսանելի, ակնհայտ,
mêtod մեթոդ. 2) պարզ, հստակ, 3) որոշակի.
mêtodîka մեթոդիկա. mibarek 1) օրհնյալ, օրհնված,
mêtodîkî մեթոդական. 2) երջանիկ.
mêtodolojî մեթոդաբանություն. micenid զգաստ, պատրաստ
mêvan հյուր. (զորքի մասին).
mêvandar հյուրասեր մարդ. micerid 1) ամուրի, 2) աշխարհիկ
mêvandarî հյուրասիրություն. բարիքներից հրաժարված, 3) մե-
mêvanxane հյուրանոց. կուսացած, առանձնացած.
mêvanî հյուրընկալություն, հյու- micesem մարմնավորված, նյու-
րասիրություն. թականացված.
mêvankor հյուրընկալ, հյուրասեր. micesim 1) ծանրակշիռ, լուրջ,
mêvantî հյուրընկալություն, վայելուչ, պատկառելի, 2) ամրա-
հյուրասիրություն. կազմ, պինդ, թիկնեղ.
mêw I 1) գինի, 2) խաղողի որթ. micewherat հվքկ. թանկարժեք
mêw II մեղրամոմ. զարդեր, ոսկերչական իրեր.
288 Քրդերեն-հայերեն բառարան

micewr պաշտամունքի սպա- mifte I բանալի.


սավոր. mifte II 1) ձրի, անվճար, 2) զուր,
micrîf բահ, թի. ապարդյուն.
micrû տանջված, տառապած, miftexur պորտաբույծ, անբան,
հոգնած. ձրիակեր.
midafe պաշտպանություն, դիմա- miftexurî անբանություն, ձրիա-
դրություն. կերություն.
midas 1) կոշիկ, 2) սպիտակեղեն, mihaceret 1) վերաբնակեցում,
3) հագուստ. գաղթ, 2) տարագրություն.
midekî մի որոշ ժամանակ. mihacir 1) վերաբնակիչ, գաղթա-
midet ժամանակ, ժամանակա- կան, 2) տարագիր, վտարանդի.
միջոց. mihafize պահպանություն,
midîr պետ, վարիչ. պաշտպանություն.
midîrî ղեկավարություն. mihal դատարկ, փուչ, անիմաստ.
midîrtî վարիչի պարտականու- mihamet 1) տագնապ, տագնա-
թյունների կատարումը. պալի վիճակ, 2) օգնության կանչ.
midirlîxan 1) շրջան, մարզ, mihamî դատապաշտպան, փաս-
2) շրջանի, մարզի ղեկավար. տաբան.
miet-tir մաքուր, սրբազան. mihebet 1) սեր, 2) ընկերություն,
mie'lîm գիտուն, իմաստուն. բարեկամություն, 3) համակրանք,
mieʼmir տարեց, զառամյալ. բարեհաճություն, 4) ուշադրու-
mifade օգտակար, շահավետ. թյուն.
miflis 1) սնանկացած, անվճա- miheqeq 1) ճշմարիտ, իրական,
րունակ, 2) սնանկ, նյութապես 2) ստուգված, փորձված, 3) ան-
անապահով մարդ. կասկած, անտարակույս,
miflisî սնանկություն. 4) ճշմարտություն, իսկություն.
mifraz ռազմ. 1) ստորաբաժա- mihel 1) վայր, տեղանք, 2) թա-
նում, 2) ջոկ, դասակ, 3) զորամաս. ղամաս, շրջան.
mifriq հյուսիս, yê ~ հյուսիսային. mihendiz 1) վարպետ, արհես-
mifriz 1) առանձին, անջատ, տավոր, 2) ինժեներ.
մեկուսի, 2) հատուկ, բացառիկ. mihewir երդվյալ՝ մահացու
mifsid 1) չար, ժանտ, վայրագ, թշնամի.
2) գարշելի, զազրելի, 3) չարակամ, mihr I արև.
4) սադրիչ, 5) խռովարար. mihr II 1) սեր, 2) ընկերություն,
mifsil կզմխ. հոդ. բարեկամություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 289

mihrab խուսափելու հնարք, խո- mixtelif 1) հանդիպակաց, հակա-


րամանկություն, պատրվակ. ռակ, տարբեր, 2) անհամաձայն.
mihreb պայքարող, մարտնչող. mixulqet 1) ժողովուրդ, 2) հասա-
mihrecan փառատոն. րակություն.
mihriban սիրալիր, հարգալից. miẍan կրակապաշտ.
mihribanî սիրալիրություն, miẍare, miẍaze քարայր, անձավ.
հարգանք. miẍaze խանութ.
mihteşem 1) հոյակապ, շքեղ, miẍeîer սաղավարտ.
փարթամ, 2) հզոր, զորեղ. mij մառախուղ.
mihwer 1) սռնի, սռնակ, լիսեռ, mijane մառախլապատ.
2) կապ, միացում. mijayî մառախլապատ լինելը,
mihwerbûn կապ, միացում. ամպամածություն.
mihwerkirin կապելը, միացնելը. mijde I բարի լուր, ավետիս.
mix 1) մեխ, 2) սեպ, 3) ցից, բիր. mijde II հատուցում, վարձ,
mixab ափսոսանք, ափսոսալը, պարգև, վարձահատույց լինելը.
yê ~ ողորմելի, խեղճ, թշվառ. mijmijok ծծկեր, կաթնակեր.
mixabir 1) լրաբեր, բանբեր, mijol աչքի թարթիչներ.
2)թղթակից, 3) բանակցություն. mijûl զբաղմունք, ժամանց.
mixaflet 1) հակազդեցություն, mijûlgeb 1) հիմնարկություն,
դիմադրություն, 2) անհամաձայ- հաստատություն, 2) գրասենյակ.
նություն, հակասություն, ~ bûn mijûlok 1) զվարճալի խաղալիք,
հակազդել, դիմադրել, հակասել. 2) մանր զարդարանք.
mixatib ճառով, ելույթով դիմելը. mikafat վարձատրություն.
mixelid 1) անշարժ, 2) հաստա- mikafet թմրանյութ, թմրադեղ.
տուն, 3) ամուր, դիմացկուն. mikan I 1) վայր, գտնվելու տեղը,
mixenet դավաճան, մատնիչ, կայանատեղի, 2) բնակարան,
ուխտադրուժ. կացարան, 3) փխբ. հայրենիք.
mixenetî 1) դավաճանություն, mikan II 1) հույս, վստահություն,
մատնություն, 2) խարդավանք, 2) հնարավորություն.
3) երդմնազանց լինելը, ուխտա- mike-mik մայուն, մկկոց, ~ kirin
դրժություն. մայել, մկկալ.
mixlis 1) անկեղծ, շիտակ, mikerrer 1) կրկնվող, կրկնական,
2) անկեղծորեն նվիրված (մարդ). 2) մաքրած, զտված (շաքար).
mixmixk 1) պիծակ, շնաճանճ, mikur խոստովանություն,
բոռ, 2) մոծակ, 3) կրետ, իշամեղու. ~ bûn խոստովանել.
290 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mikurî 1) ձանձրույթ, տաղտկու- miqeyed շղթաներով կապված,


թյուն, 2) կարոտ, անձկություն. շղթայված.
miqabil 1) հակառակադիր, հան- miqîm 1) մշտական, անընդհատ,
դիպակաց, 2) դեմառդեմ, դիմացը, 2) անփոփոխ, անվերապահ,
3) ընդառաջ, 5) ընդդեմ. պարտադիր, 3) միշտ, մշտապես,
miqabilat 1) հակադրություն, 4) անկասկած, անպատճառ.
2) զուգադրություն, համեմատու- miqomiqo ճիչ, գոռոց, աղաղակ.
թյուն. miqrop մանրէ.
miqabildanîn հակադրելը, համե- miqtebis ստացող, ձեռք բերող,
մատելը. փոխառող.
miqabilgotin առարկություն, հա- miqur հուսահատություն.
կաճառություն. mil 1) ուս, թիակ, նախաբազուկ,
miqabilhatin հանդիպելը, դիմա- 2) վիզ, պարանոց, 3) ձեռք, 4) թևք
վորելը. (հագուստի), 5) կողմ, 7) ելուստ,
miqabilî հակադրություն. կարկառ ( սարի, ժայռի).
miqabilsekinîn դիմադրություն. milahîm 1) հանգիստ, հանդարտ,
miqale 1) հոդված, շարադրանք, խաղաղ, հեզ, զուսպ, 2) թեթև
գրառում, 2) թղթակցություն. (ծխախոտի մասին).
miqaleçî , miqaledar թղթակից. milahîmî 1) հանգստություն,
miqaledarî թղթակցի մասնագի- խաղաղություն, 2) հեզություն,
տությունը. 3) թեթևություն (ծխախոտի).
miqare 1) դուր, 2) գայլիկոն, milal 1) ձանձրույթ, տաղտուկ,
շաղափ, 3) հատիչ. 2) հոգնություն, խոնջություն.
miqat 1) զգույշ, շրջահայաց, mile : ~ kirdin արտաբերել, ար-
2) խնայող, 3) հոգատար, ուշադիր. տասանել, առոգանել.
miqatî 1) оզգուշություն, 2) խնա- milebes հագած, զգեստավորված.
յողություն, 3) հոգատարություն. milet ժողովուրդ, ազգ, ազգու-
miqedem 1) նախորդող, նախըն- թյուն, yê ~ ա) ժողովրդական,
թաց, 2) նախնական, 3) գլխավո- բ) ազգային.
րող, առաջնորդող. miletçî ազգայնական.
miqeder կանխորոշված, նախա- miletçiti ազգայնականություն.
նշված (ճակատագիր). miletî ազգություն.
miqedes սրբություն, yê ~ սրբա- miletparêz 1) ժողովրդի, ազգի
զան, նվիրական. պաշտպան, 2) ազգայնական.
miqedesat սրբություն, սրբավայր. milheb 1) պատառաքաղ, 2) եղան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 291

milhebok պատառաքաղ. minasib I 1) համապատասխան,


milhesin կշռադատված, կանխա- հարմար, պատշաճ, պիտանի,
մտածված. 2) արժանի, արժանավոր.
milik 1) թևնոց, բազպան, 2) թևք, minasib II 1) կենտրոն, մեջտեղ,
3) հվքկ. թևնոցներ, թևքեր. 2) փխբ. միջակ, միջին.
milk 1) հողային սեփականու- mindaldan արգանդ.
թյուն, 2) տիրույթ, կալվածք, mindaltî 1) մանկություն, 2) երե-
3) հարստություն, կարողություն. խայություն.
milkdar հողատեր, կալվածատեր. mindaremang անասունների հա-
milkdarî հողատիրություն. մաճարակի, անկման ժամանակը.
milozm արգելք, խոչընդոտ. minet 1) բարերարություն, լա-
milûk I 1) տեր (հողի, հարստու- վություն, 2) երախտագիտություն.
թյան), 2) նահանգապետ. minetdar երախտապարտ.
milûk II հանգիստ, խաղաղ, հեզ. minetdarî երախտագիտություն,
milûkî 1) հանգստություն, շնորհակալություն.
2) հնազանդություն. minewer 1) լուսավորող, 2) լու-
milyaket հրեշտակ. սավորված.
mimkûn հնարավորություն, հա- mine’kis 1) անդրադարձած, ար-
վանականություն. տացոլված, 2) գետին գցած,
mimtaz 1) երևելի, անվանի, կար- շրջված.
կառուն, 2) ընտիր, լավագույն, minge-ming գռմռոց, փնթփնթոց.
գերագույն, 3) ընտրյալ, սիրեցյալ. minêkar 1) մտադրված, 2) ջա-
mina : ~ bûn անհետանալ նացող, ձգտող, 3) կարիքավոր.
(տեսադաշտից), թաքնվել. minêkarî ցանկություն.
minabûn անհետացում. minqad հպատակ, ենթակա.
minacat գիշերային աղոթք, minminîk 1) թիթեռնիկ, 2) ճպուռ.
գաղտնի աղոթք. minnî թիթեռ.
minafiq երկերեսանի, երես- minşar սղոց.
պաշտ, կեղծավոր, mintezirî սպասում, հույս.
minafiqî երեսպաշտություն, miraceat 1) գործ, զբաղմունք,
կեղծավորություն. 2) դիմում, դիմելը (որևէ մեկին).
minakirin ոչնչացնելը, կործա- mirafea 1) դատական հայց,
նելը, բնաջնջելը. 2) դատական գործընթաց.
minare 1) մինարեթ, 2) դիտանոց, mirahiq պատանի (արբունքի
աշտարակ. հասած).
292 Քրդերեն-հայերեն բառարան

mirarî I մարմարե, մարմարյա. mirêsdar ժառանգության իրա-


mirarî II հվքկ. մարգարիտ. վունք ունեցող, ժառանգորդ.
miravî 1) բադ, 2) կաքավ. mirêsdarî 1) ժառանգություն,
miraz 1) ցանկություն, նվիրական 2) ժառանգականություն, 3) ժա-
երազանք, 3) նպատակ, 4) երջան- ռանգության իրավունք.
կություն. mirêsdartî ժառանգելը.
mirazxwez 1) նպատակին հաս- mirtib գնչու, jinа ~ գնչուհի,
նող, 2) երջանկության ձգտող. mirtoxe հալվա.
mircan 1) մարջան, բուստ, mirûç դեմքի մաշկ.
2) ուլունք, 3) մարգարիտ. mirûz 1) վատ տրամադրություն,
mirdar 1) սատկած, 2) անմա- 2) ձանձրույթ, տաղտկություն,
քուր, կեղտոտ, 3) ապականված, 3) վիշտ, տխրություն.
պղծված, 4) լեշ, 5) փնթի մարդ. mirûzdayî 1) վատ տրամադրու-
mirdartî փնթիություն, անմաք- թյամբ, 2) ձանձրացող, տխուր.
րություն, անմաքրասիրություն. mirûzkirî խոժոռ, մռայլ.
mirexes ազատություն ստացած, mirwet 1) մեծահոգություն,
ազատ, անկախ. ազնվություն, 2) քաջություն,
mirek տեսություն, ակնարկ, խիզախություն, անձնվիրություն.
ամփոփում. misafir 1) ճանապարհորդ,
mirekeb թանաք. 2) կանգ առնելը (ճանապարհին),
miretib կարգավորված, կանոնա- 3) գիշերելու վայր, օթևան.
վորված. misbah 1) լապտեր, կանթեղ,
mirx 1) վավաշոտություն, հեշ- 2) գավաթ, սկահակ.
տանք, 2) ցանկություն. misene’ 1) վարպետորեն պատ-
mirxanî ժակետ. րաստված, 2) գլուխգործոց.
mirxoş վավաշոտություն, հեշ- miser մամլիչ.
տանք. miseyqel ողորկ, փայլուն.
mirî 1) մեռած, մահացած, mishîd փառավոր, հռչակավոր.
2) ննջեցյալ, հանգուցյալ. misfief 1) փաթեթ, ցանկ, ցուցակ,
mirîn 1) մլավոց, 2) մռնչոց, 2) գիրք, հատոր, 3) օրենսգիրք.
3) փնթփնթոց, մռթմռթոց. misîbet աղետ, պատուհաս.
mirîşk հավ, ~ а hindê հնդուհավ. misîn I 1) պղնձե աման, 2) պղնձե
mirêkar ձգտող, ցանկացող. թեյնիկ, 3) սրճաման, 4) սափոր.
mirês 1) ժառանգություն, misîn II կառուցում, կառուցելը.
2) հետնորդ, զավակ, ժառանգ. misil միանման, նույն, հարմար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 293

misilhet զրույց, զրուցելը. mişkîl դժվար, դժվարին.


misilman մուսուլման. mlşkîlî դժվարություն, խոչընդոտ.
misilmanî մուսուլմանի, մուսուլ- mişmiş ծիրանի տեսակ.
մանական. mişriq արևելք, yê~ ê արևելյան.
misilmantî 1) մուսուլմանություն, mişt I մաքուր, պարզ.
իսլամ, 2) մուսուլմանների սովո- mişt II 1) լիքը լցված, 2) առատ,
րույթների պահպանումը. լիառատ, 3) բուռ.
misirî 1) եգիպտացի, 2) եգիպտա- mişteha ցանկության առարկա.
կան. mişterek գործընկեր, մասնակից.
misk մուշկ. mişterî 1) գնորդ, պահանջարկ
miskar 1) հանքային ջուր, ներկայացնող, 2) գնահատող.
2) ոգելից խմիչք. miştik ծխափող, մուշտուկ,
miskîn 1) աղքատ, չքավոր, mişwar 1) քայլ, քայլափոխ,
չունևոր, 2) դժբախտ. 2) փխբ. հանկարծակի, անսպա-
miskînî աղքատություն, չքավո- սելի լինելը,
րություն. mitabiq 1) ներդաշնակ, 2) համա-
mist 1) բռունցք, 2) բուռ, ափ. պատասխան, 3) նման.
misteheq 1) արժանի (ինչ-որ mitale 1) խորհրդածելը, մտո-
բանի), 2) տեղին, արդարացիորեն. րելը, 2) միտք, 3) երևակայություն.
misteẍriq սուզված, ընկղմված. mitarekename զինադադարի
mistemend 1) վշտացած, դառնա- պայմանագիր.
ցած, 2) դժբախտ, աղքատ. miteber 1) օրհնված, 2) սուրբ,
mistemilik գաղութ, գաղթավայր. 3) հարգելի, պատվելի, 4) նշանա-
mistentiq դատական քննիչ. կալի, իմաստալի.
misuldan միզապարկ. mitexesîs մասնագիտություն,
miş առատ, հարուստ. զբաղմունք.
mişabih նմանություն, նմանակ. miteyî հնազանդեցում, հպա-
mişar 1) սղոց, 2) սրածայր լեռնա- տակեցում.
գագաթ. mitîn 1) ամուր, պինդ, դիմաց-
mişeweşî անհանգստություն, կուն, 2) մշտական, անփոփոխ.
հուզմունք. mitînî ամրություն, դիմացկու-
mişîr խորհրդական. նություն.
mişirîk հարևան, դրացի. mitil հարկ, տուրք.
mişk մուկ, առնետ. mitran արքեպիսկոպոս.
mişkeçir հվքկ. կրծողներ. miwafiq համաձայն, միաձայն.
294 Քրդերեն-հայերեն բառարան

miweqetî ժամանակավոր. moçek 1) զամբյուղ, կողով,


miz I 1) թթվաշ, 2) համեղ, 2) թափք.
հյութեղ (մրգեր). mod նորաձևություն.
miz II 1) արճիճ, 2) պղինձ, modet ժամանակ, պահ, միջոց.
mizafiret հաղթանակ. modêl տիպ, նախանմուշ, նմուշ-
mizawir 1) աջակցող, սատարող, օրինակ.
օգնող, 2) օգնական. mohabet 1) վեհ, վսեմ, պատկա-
mizefer 1) հաղթական, անպար- ռելի տեսք, 2) պատիվ, մեծարանք.
տելի, 2) հաղթող. mohal անհնարին, անկարելի.
mizeferîyet հաջողություն, հաղ- mohenna I հինայով ներկած.
թանակ. mohenna II կորացած, թեքած.
mizehib ոսկեզօծ, ոսկեջրած. mohenna III 1) գոհ, գոհունակ,
mizeyen 1) զարդարած, զուգած, երջանիկ, 2) շնորհավորանք
2) կահավորած. ստացող.
mizgeft մզկիթ, եկեղեցի, տաճար. moheya կենարար, կենսատու,
mizgîn ուրախ, բարի լուր, կազդուրիչ.
mizir թթվաշ (համ). mohib 1) սիրեկան, 2) սիրող.
mizmiz հյութեղ, համեղ. mohlet 1) համբերություն,
mizrax սրածայր լեռնագագաթ. տոկունություն, 2) դադարեցում,
mizrib 1) խփած, զարկած, կասեցում, հետաձգում, 3) ստու-
ջարդած, 2) մարտիկ, ռազմիկ. գում, փորձարկում.
mizzab ալեկազմիչ, թրթռանակ mohriq 1) այրող, կիզիչ,
(նվագարանների). 2) փխբ. սրտահույզ, աղեկեզ.
moadil 1) համահավասար, mohtac 1) կարիք, պահանջ,
2) նման, համապատասխան. 2) կարիքավոր, 3) չունևոր.
mobahî փառավոր, փառապանծ, moxetet շերտավոր, զոլավոր.
հռչակավոր. moxil մաղ.
mobîlîzasî զորահավաք. moxlim 1) զգայական, զգացա-
mobîlîzasîkirî զորահավաքի կան, 2) ցանկասեր, վավաշոտ.
ենթարկված. moxtal 1) գոռոզ, ամբարտավան,
mocadil վիճարկող, վիճող. 2) նենգ, խորամանկ, 3) եսասեր,
mocelid 1) հյուսված, միահյուս- 4) խաբեբա.
ված, 2) հատոր, 3) գրքույկ. moẍnî երգիչ.
mocelle ողորկ, փայլուն. mokafat 1) վարձահատույց լի-
moceza անջատած, բաժանած. նելը, պարգև, 2) հատուցում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 295

mokelel 1) թագադրված, թագա- more I պտուտակ.


կիր, 2) դրվագազարդ, զարդար- more II կավաշեն պատ.
ված, պաճուճված. moresel 1) ուղարկված, առաք-
moqbil երջանիկ, բախտավոր. ված, 2) դեսպանորդ, 3) ավետա-
moqesem բաժանած, մասնատած, բեր, պատգամաբեր.
~ kirin բաժանել, մասնատել. moreweq 1) ճզմած, քամած,
moqteza անհրաժեշտություն, 2) զտած, 3) պարզ, պայծառ,
կարիք. թափանցիկ, 4) փայլուն.
molhed աստծուն չհավատացող morewir ստախոս, խաբեբա.
մարդ, սրբապիղծ, հերետիկոս. morî 1) ուլունքներ, մանյակ,
momeyiz տարբերվող. 2) մարգարիտ.
momted երկարատև, տևական. mosefa մաքրած, սրբած.
momzec խառը. mosemma հորջորջված, կոչված.
mоnî 1) թույլ, անզոր, տկար, moskir հարբած.
2) վատ, անբավարար, 3) տխուր. moskovî մոսկովյան.
moneqa մաքրած, սրբած. moskovvan մոսկվացի.
moneqet կետերով ծածկված, mosteqî անհագ ծարավ զգացող.
խայտաբղետ, գույնզգույն. mostemere գաղութ.
monî 1) թուլություն, տկարու- moşk սևություն, մթություն,
թյուն, 2) տխուր, մռայլ տրամա- խավար.
դրություն. moştaq բուռն ցանկությամբ
monim 1) առատաձեռն, ձեռնբաց, համակված.
2) բարեգործ, բարերար. motehîd 1) միավորված, կապված,
monopolî մենաշնորհ. 2) համաձայն, ներդաշնակ.
monopolîst մենաշնորհատեր, motehim մեղադրող, կասկածող.
մոնոպոլիստ. motekif մենավոր, մեկուսացած,
monopolîstî մենաշնորհային. առանձնացած.
mopêzan 1) գիտուն, իմաստուն, motesif 1) շնորհալի, տաղանդա-
2) խորհրդական. վոր, 2) արդար, արդարամիտ.
mоr I 1) կնիք, դրոշմակնիք, motesil միավորված, կապված.
2) նշան, դրոշմ. motewecib 1) արժանի, 2) արժա-
mоr II 1) մանուշակ, 2) ծիրանի նանալ.
(գույն). motik անիծ.
moran 1) մառախուղ, 2) թուխպ, motorkirî մեքենայացված.
ամպ. movik կզմխ. հոդ.
296 Քրդերեն-հայերեն բառարան

moveîexîyet հաջողություն. muhterem հարգելի, պատվար-


movenes աղջիկներ ծնող կին. ժան, պատկառելի.
mowacib 1) հետևանք, արդյունք, muhteşem 1) շքախմբով շրջա-
2) պարգև, շնորհ. պատված, 2) հզոր, 3) հոյակապ,
mowedet 1) բարեկամություն, փարթամ, 4) ներգործուն, ազդու,
մտերմություն, 2) սեր. տպավորիչ, 5) հզորություն.
moyeser 1) մատչելի, 2) թույլա- muxabere 1) տեղեկացնելը, ծա-
տրված. նուցելը, 2) նամակագրություն,
moz I 1) բոռ, պիծակ, 2) մեղու. թղթակցություն, գրագրություն.
moz II 1) հորթ, արջառ, ցլիկ, muxeyla I երևակայություն.
2) փխբ. ոստոստան, թռիվռի. muxeyla II մառախուղ.
mozeker տղաներ ծնող կին. muxtar 1) գյուղական տանու-
mozelan I խոշոր եղջերավոր տեր, 2) լիազորված անձ, ներկա-
անասունների հանգստի տեղը, յացուցիչ.
մակաղատեղի. muxurzemîn արևմտյան երկիր.
mozelan II մեղուների պարս. muẍbecan սարսափազդու, ,
mozik արջառ, եզնիկ, ցլիկ. սարսափելի, զարհուրելի.
mozmehil 1) անհետացած, ան- muẍdar 1) ժամանակ, շրջան,
էացած, 2) ոչնչացած, կործանված. ժամանակամիջոց, 2) թիվ,
mudbir I 1) զգույշ, շրջահայաց, քանակ.
2) գործնական, 3) ընդունակ, mukrî 1) հվքկ. Իրանի հյուսիս-
շնորհալի. արևմուտքում ապրող քուրդ ցեղի
mudbir II 1) դժբախտ, անբախտ, անվանում, 2) այդ ցեղի ներկա-
2) անհաջող, ձախորդ. յացուցիչ.
muferdat մեկուսացած, առանձ- muqbil երջանիկ.
նացած. mulk 1) հողի սեփականություն,
mufî հավատարիմ, նվիրված. 2) սեփական հող, կալվածք,
muft իզուր, անհիմն, անօգուտ. 3) հարստություն, կարողություն.
muhafiz պաշտպանություն, munezem 1) միացած, միացրած,
պաշտպանելը. 2) բռնի միացած, անեքսիայի
muhasere շրջապատելը, շրջա- ենթարկած, 3) կանոնավոր,
փակելը, պաշարելը. 4) միանալը, միացնելը, 5) բռնի
muhb սեր. միացում, անեքսիա, 6) կանոնա-
muhît 1) շրջապատող, 2) բազմա- վորում, կարգավորում.
կողմանի, 3) միջավայր. mur մեռոն, մյուռոն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 297

murẍ թռչուն. mûrî մրջյուն, kola ~ уа[n]


murûzî վիշտ, տխրություն, մրջնակույտ.
~ yê xwe kirin վշտանալ, տխրել. mûrîstan մրջնաբույն, մրջնանոց.
muşeveş 1) հուզված, տագնա- mûsafêr ամուրի տղամարդ.
պած, 2) սրտնեղած, դառնացած, mûsat 1) ռազմ. ռազմական
3) շփոթված, այլայլված. հանդերձանք, պատրաստու-
muta փառք, պատիվ, ~ kirin թյուն, ~ kirin լցնել, լիցքավորել,
muteber 1) հարգված, պատվար- 2) սպառազինություն, լծասարք.
ժան, 2) վարկունակ, 3) ուժ ունե- mûslî պրաս, մշակովի սոխի
ցող, 4) նշանակություն ունեցող. տեսակ.
mû 1) բուրդ, 2) մազեր. mûşedeme փուքս (դարբնոցի).
mûcizan I 1) հվքկ. ճնշողներ, mûşen մարմար.
կեղեքողներ, 2) ուժասպառ անող. mûtî հլու, հնազանդ, լսող,
mûcizan II անզուգական, ան- խոնարհ. ~ bûn խոնարհ, հնա-
նման. զանդ լինել.
mûcize I հրաշք. mûzerîn 1) ոսկեծամ, ոսկեգան-
mûcize II 1) ամաչկոտ, ճնշված, գուր, 2) շիկակարմիր մազերով,
2) հոգնեցնող, ուժասպառ անող, կարմրահեր.
3) տխուր, ձանձրալի, տաղտկալի. mûzîk 1) երաժշտություն,
mûçe 1) աշխատավարձ, դրամա- 2) նվագախումբ, երաժշտախումբ.
կան վարձատրություն, 2) բաժին, mûzîkî երաժշտական, hacetên ~
մաս. երաժշտական գործիքներ, նվա-
mûçirk 1) դողդոջուն, դողացող, գարաններ.
սարսռող, 2) ցնցում, ցնցվելը. mûzê թանգարան, yê ~ թանգա-
mûdî կառավարիչ. րանի, թանգարանային.
mûjîlang արտևանունք, թարթիչ.
mûm մոմ, մեղրամոմ, պարաֆին.
mûmdan 1) ջահ, կանթեղ, աշտա-
նակ, 2) ճյուղավոր մոմակալ.
mûnîr լուսավորող, լուսատու.
mûr 1) կոճղ, հաստ ու կարճ
գերան, քոթուկ, 2) կտոր, մաս.
mûrabe մուրաբա.
mûrad երջանկություն.
298 Քրդերեն-հայերեն բառարան

N
nа ոչ. naletketî անիծված.
nab մաքուր, անխառն. nalîn 1) հառաչել, 2) հեծկլտալ.
nabe չի կարելի, անհնար է. nalînî 1) հառաչանք 2) հեծկըլ-
nabê 1) պարզվում է, 2) չի կարող տոց.
պատահել, միթե. nalkirin պայտելը.
nabên հեռավորություն. nalog հարկ.
nagah հանկարծ. nаmе 1) նամակ, 2) պայմա-
nagehan հանկարծ. նագիր.
naxêr ոչ. namebir նամակատար.
naxir նախիր. namenasî հրահանգ.
naxirçî նախրապան. namenivîs նամակագիր.
naîb գործերի հավատարմատար. namil 1) թիկունք, 2) ուս.
nаkа այժմ, հիմա. namûs 1) պատիվ, հեղինակու-
nakam անհաջողակ, ձախորդ. թյուն, արժանապատվություն,
nakes ոչ ոք. 2) հերոսություն, 3) մեծահոգու-
nakok 1) անհամաձայն, թյուն.
2) թշնամական. namzed թեկնածու.
nakokî 1) անհամաձայնություն, namzedî թեկնածություն.
2) թշնամանք. nаn 1) հաց, հացահատիկ,
naqil պատմող, ասացող,  kirin 2) ուտելիք, ճաշ.
պատմել. nаnа ոչ (ժխտական մասնիկ),
naqos 1) պակաս, 2) վրիպում,  kirin ժխտել, բացասել, հերքել.
սխալ. nanakirin ժխտում, մերժում.
nal I հառաչանք. nanayî հրաժարում, ժխտում,
nal II պայտ. уê  ժխտական.
nalandin 1) լացացնել, 2) հառա- nandar 1) ունևոր, հարուստ,
չել. 2) աղուհացով, հյուրասեր.
nalbend դարբին, պայտար. nandarî 1) ունևորություն,
nalçî դարբին, պայտար. 2) հյուրասիրություն.
nale-nal հառաչանք,  kirin nandirûn բերքահավաք (ցորենի).
ա) հառաչել, տնքալ, բ) փխբ. nanfiroş հացավաճառ.
գանգատվել, տրտնջալ. nangenim 1) ցորենի հաց,
nalet անեծք. 2) փխբ. ստորաքարշ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 299

nangenimî ստորաքարշություն. naştin 1) տնկել, 2) թաղել.


nanhazirî կերակուրի պատ- natiwanî անզորություն.
րաստում. nator հերթապահ.
nanhêran ցորեն աղալը. natrîn նատրիում, սոդա.
nanxur ընտանիքի անդամ, շունչ. nav I 1) անուն, անվանում,
nanker հացթուխ. 2) փխբ. փառք, հեղինակություն,
nankor 1) անհյուրընկալ, 2) ան- 3) կոչում.
շնորհակալ, 3) ժլատ, 4) թշվառ. nav II 1) ներսում, մեջ, 2) միջև,
nankutan կալսում. 3) ընթացքում.
nanpahtinî հաց թխելը. nav III փորլուծություն.
nanpêj հացթուխ. nav IV պորտ.
nаr 1) կրակ, բոց, 2) լույս. navbang փառք, ճանաչում.
nardin ուղարկել. navbend I գոտի.
narîn I 1) բարակ, նուրբ, փխրուն, navbend II ներքին կապ.
2) փայլուն, 3) կարմիր. navber I 1) ժամանակ, փուլ,
narîn II 1) մռնչոց, 2) բարձր ծի- 2) ժամանակամիջոց, 3) կենտրոն.
ծաղ, հռհռոց. navber II տոհմ, սերունդ.
narînî նրբություն, փխրունու- navbeyn 1) կենտրոնում, 2) միջև.
թյուն. navbir 1) ընդմիջում, 2) միջնորմ.
narêk ոչ կանոնավոր. navçav 1) ճակատ, 2) դեմք.
narikî կրակե, հրե, լուսե. navçe 1) միջին, մեջտեղում
narinc նարինջ, уê  ê նարնջի. գտնվող, 2) կենտրոնական.
nas ծանոթ, հայտնի. navçîgar միջնորդ, դատավոր.
nasbûn ծանոթություն. navçîgarî միջնորդություն,
nasî 1) իմացություն, 2) ծանոթու-  kirin միջնորդել.
թյուն. navdanîn անվանում.
nasîn իմանալ, ճանաչել. navdar 1) հայտնի 2) անվանի.
nasînivîsar ծանոթագրություն. navdeng փառք, ճանաչում
nask I նուրբ, փխրուն. navdest ափ (ձոռքի).
nask II եղջերու. navend կենտրոն, մեջտեղ,
nasker ճանաչող. уê  ê կենտրոնական, մեջտեղի.
nastî ծանոթացում. navenî միջնորդ.
nasyaw ծանոթություն. naverast մեջտեղ, կենտրոն.
naşî I փողոցային տղա. naverok անվանում, վերնագիր.
naşî II անվարժ. navgel հենակ, անթացուպ.
300 Քրդերեն-հայերեն բառարան

navgiran 1) հայտնի, 2) անվանի. navserî 1) վերնագիր, 2) գլուխ


navhevketin 1) խառնում, 2) վեճ, (գրքի).
3) ընդվզում. navtajî բարեկազմ.
navxwe 1) իրար մեջ, 2) երկպա- navteng 1) գոտկատեղ, իրան,
ռակչական. 2) գոտի.
navîn 1) միջին, միջակա, navtêdan 1) հորդորում, խրատ,
2) միջակ. 2) հրահրում.
navêş փորլուծություն. nawçe 1) ռազմաճակատ,
navik պորտ. 2) ռազմ. ճամբար.
navincî 1) միջին, 2) միջնորդ. nayîl գրք. բավականաչափ.
navincîtî միջնորդություն. nayîn 1) միավորվել, 2) միա-
navkêl 1) գոտկատեղ, իրան, վորում.
կազմվածք, 2) հասակ. naz 1) նուրբ, բարակ, փխրուն,
navkor քիչ հայտնի, անհայտ. 2) քնքուշ.
navlep ձեռքի ափ. nazdar 1) նուրբ, բարակ,
navmalî 1) տան ներս, 2) տնային փխրուն, 2) քնքուշ.
կահ-կարասի, 3) տնային nazî I նրբություն.
աշխատող (կին). nazî II ազգայնամոլ.
nav-nava 1) երբեմն, 2) իմիջիայլոց. nazîn հպարտանալ, հպարտ լինել
navnîş անվանացանկ, ցանկ. nazik 1) նուրբ, բարակ, փխրուն,
navnîşan 1) նախանշան, նշան, 2) փափուկ, 3) երկչոտ.
2) կենսագրական տվյալներ, nazil 1) վայր իջնող, նվազող,
3) հասցե. 2) ներքևի.
navnêrî 1) միջուկ (բույսի), naznîn 1) նուրբ, գեղեցիկ,
2) փխբ. էություն. 2) գեղեցկուհի.
navno 1) զրպարտիչ, 2) չարախոս. naz û nemet ուտելիք.
navnotî զրպարտություն, չարա- nе չէ որ, ախր.
խոսություն. neaza անազատ.
navok 1) անվանում, անուն, nebaş վատ, գարշելի, անպետք.
2) քերկ. անուն. nebat 1) բուսականություն,
navra միջով. 2) բույս, 3) նաբաթ.
navran ազդր. nebawar կասկածամիտ.
navrok լաստ, նավակ. nebawarî անվստահություն.
navser կատար (լեռան, ծառի). nebawermend չվստահող,
navsera տարեց. կասկածամիտ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 301

nebedew տգեղ. nесm աստղ, երկնային լուսատու.


nebeled չիմացող, անտեղյակ. neçak վատ, գարշելի.
nebeledî անտեղյակություն. neçar 1) անօգնական, 2) թշվառ,
neberamber 1) անհավասար, ոչ կարիքավոր, 3) դժբախտ.
միանման, 2) անհավասարաչափ. neçarî 1) անօգնականություն,
neberk անկայուն, ոչ ամուր, 2) անել վիճակ, 3) կարիք, աղքա-
թույլ. տություն.
neberkî անկայունություն. neçeleng դանդաղաշարժ, ան-
nebî մարգարե. շարժ.
nebîna 1) կույր, 2) չտեսնված. neçê 1) վատ, 2) չար.
nebînayî չտեսնված. neçêtî չարագործություն.
nebîran հղի,  bûn հղի լինել. neçêyî չար, չարագործություն.
nebîrbir մոռացկոտ. neda 1) բացականչություն,
nebêxeter ոչ անվտանգ. 2) օգնության կանչ.
nebihîstî չլսված. nedamet զղջում, ափսոսանք,
nebilind ոչ բարձր.  bûn զղջալ, ափսոսալ.
nebindest անկախ. neder արտաքին տեսք.
nebindestî անկախություն. nederbasbûyî քերկ. անանցո-
nebûnî 1) պակասություն, կա- ղական.
րիք, աղքատություն, 2) բացակա- nedîm մերձավոր ընկեր.
յություն. nedînc անհանգիստ.
nebûyîn 1) չգոյություն, անէու- nedîncî հուզմունք.
թյուն, 2) բացակայություն. nedîtî 1) չտեսնված, զարմանալի,
nесах տապար. 2) անտեսանելի.
песаг հյուսն, ատաղձագործ. nedîyar 1) աներևույթ, անտեսա-
necarî հյուսնություն. նելի, 2) չտեսնված, արտասովոր.
necaset անմաքրություն, nedirust 1) սխալ, 2) անսարքին,
կեղտոտություն. 3) անարդար, 4) անազնիվ.
necat նպատակ, մտադրություն. nedûr մոտ, ոչ հեռու.
necîb ազնվաբարո, ազնվազարմ, neeşkela 1) խորհրդավոր, 2) ան-
անվանի. լեգալ, 3) անորոշ.
necêribandî չփորձված. neeşkelayî 1) գաղտնիք, 2) անո-
necis կեղտոտ, անմաքուր, րոշություն.
արատավոր,  kirin աղտոտել, neeʼdilayî 1) անարդարություն,
ապականել, պղծել. 2) խռովություն.
302 Քրդերեն-հայերեն բառարան

neeʼdilî 1) անարդար, 2) անհան- neftderanîn նավթի արդյունա-


գիստ, անդադրուն. հանում.
nefeq I 1) սննդարարություն, neftkar նավթագործ.
2) սնունդ. neftkêş նավթամուղ.
nefeq II 1) երկերեսանություն, neftza նավթաբեր.
2) պառակտում, թշնամանք. negah 1) հայացք, 2) դիտարկում.
nefer 1) անձ, մարդ, անհատ, negbet 1) հանցագործություն,
2) մարտիկ, զինվոր. 2) աղետ.
neferih ոչ պարզ. negîn 1) մատանի, թանկագին
neferz անկարևոր, աննշան. քարով մատանի, 2) թանկարժեք
nefes I շունչ, հառաչ, հոգոց. քար.
nefes II 1) հոգի, 2) անձ. negihan 1) չհասած, 2) փխբ. պա-
nefeʼ օգուտ, շահ. տանի, անչափահաս.
nefxe քամու փչելը. negihiştî 1) չհասած, 2) փխբ. պա-
nefî արտաքսում, աքսոր, ~ kirin տանի, անչափահաս.
արտաքսել, աքսորել, վտարել. neguhêrbar անփոփոխ, հավեր-
nefîr պղնձե խողովակ, փող. ժական, մշտական.
nefikirî չկշռադատված, չմտած- negunekar անմեղ.
ված, անխոհեմ. neh ինը, իննոց.
nefretî անեծք. nehazir 1) անպատրաստ, 2) բա-
nefs I 1) հոգի, 2) անձ, անհատ. ցակայող.
nefs II կիրք, տռփանք. neheq 1) անարդար, 2) ապար-
nefsek I ինչ-որ մեկը, ոմն. դյուն, 3) մեղավոր.
nefsek II կրքոտ, ցանկասեր. neheqî անարդարություն.
nefsmezin 1) ագահ, 2) որկրամոլ, neheqîtî 1) անարդարություն,
շատակեր. 2) ապօրինություն.
neîsmezinî 1) ագահություն, neheng 1) կետ, 2) շնաձուկ,
2) շատակերություն. 3) կոկորդիլոս.
nefspiçûk դյուրագրգիռ. nehêja անարժան.
nefsteng 1) շնչարգելք ունեցող, nehêsa 1) դժվարին, 2) անհան-
2) փխբ. դյուրագրգիռ. գիստ.
nefstengî շնչարգելք. nehêsayî անհանգստություն.
nefş մանուշակ. nehin 1) գոյություն չունեցող,
neft 1) նավթ, уê  նավթային, 2) ոչ մի բան, ոչինչ.
նավթի, 2) մազութ. nehiştin խանգարել, թույլ չտալ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 303

nehişyar 1) քնած, 2) ոչ աչալուրջ. neẍilkirin 1) փոխանցում,


nehriz սուր. 2) փոխադրում.
nehtor սպասում. nejî անկենդան.
nehwêd իննսուն. nejîyandin սպանել
neḧayet սահման, վերջ. nekes 1) ոչ ոք, 2) ոչնչություն.
neḧelal ոչ անկեղծ, անազնիվ. nekesî ոչնչություն.
neḧelalî անազնվություն. nekêr ոչ պետքական, անպի-
neḧî շրջան (վարչական). տան.
neḧiş 1) ոչ գիտակցական, 2) ոչ nekêrhatî ոչ պետքական, ան-
խելոք, 3) խենթ. օգուտ.
neḧka ամուսնություն. nekifş 1) ոչ պարզ, անորոշ,
nexêr 1) անբարենպաստ, 2) ան- 2) անհայտ.
օգուտ, 3) անբարյացակամ, 4) ան- nekifşî անորոշություն.
շնորհակալ. nekirin անգործունություն.
nexme մեղեդի. nekirkêr ոչ հարկավոր, ան-
nexşe քարտեզ. պետք.
nexşkar նկարիչ. neqab ծածկոց.
nexş-nexşî բազմագույն. neqandin I ընտրել.
nextî մի քիչ. neqandin II նկարազարդել.
nexûnşîrin անհրապույր. neqaş նկարիչ.
nexwe 1) չի՞ կարելի, 2) մի՞թե. neqayîm 1) ոչ հաստատուն,
nexwendewar անգրագետ. 2) անկայուն.
nexwendewarî անգրագիտու- neqeb 1) ական, ստորերկրյա
թյուն. ուղի, 2) զառիթափ, անդունդ.
nexwendî անգրագետ, անուս. neqebçî ական փորող.
nexwendîtî անգրագիտություն. neqelp 1) չնմանակված, իսկա-
nexweş 1) հիվանդ, անառողջ, կան, 2) ազնիվ, անկեղծ.
2) անդուր, վատ 3) անհուսալի. neqenc 1) զազրելի, վատ,
nexweşge հիվանդանոց. 2) անառողջ.
nexweşxane հիվանդանոց. neqencî չարիք, չարագործություն
nexweşî հիվանդություն, տկա- neqîze խայթոց.
րություն. neqil I պատմվածք, պատում.
neẍd կանխիկ. neqil II ուղղություն.
neẍil 1) փոխանցում, 2) փոխա- neqiş 1) նկար, պատկեր, 2) տեսք,
դրում. կերպար, 3) նախշ.
304 Քրդերեն-հայերեն բառարան

neqişandin 1) նկարել, պատկերել, nemerd 1) ստոր, 2) անշնորհա-


2) զարդարել. կալ, 3) ժլատ, 4) անմարդկային.
neqişîn զարդարվել. nemerdî 1) ստորություն, 2) ժլա-
neqişker նկարիչ. տություն, 3) դաժանություն.
neqola 1) դժվարին, 2) անկիրթ nemeriv անմարդկային, դաժան.
անտաշ մարդ. nemervî անմարդկայնություն,
neqolayî դժվարություն, уê  ոչ դաժանություն.
դյուրին, դժվար. nemeşûr ոչ հայտնի.
neqşbend նկարիչ. nemeşûrî անհայտություն.
neqşbendî գեղանկարչություն, nemeʼlûm 1) անհայտ, անծանոթ,
 kirin զբաղվել գեղանկարչու- 2) ոչ պարզ, անորոշ.
թյամբ. nemîna աննման.
nelayîq անարժան. nemînende ներկայացուցիչ.
nelayîqî անարժանություն. nemêr 1) արուէգ, 2) վախկոտ.
nelazim անպիտան. nemêrî վախկոտություն.
nelazimayî անպիտանություն. neminasib 1) չհամապատաս-
nеm խոնավ,  bûn խոնավանալ, խանող, 2) անարդարացի,
տամկանալ,  kirin խոնավացնել. 3) անարժան.
nеmа ոչ մի դեպքում. neminasibî անհամապատաս-
nеmаm I մատղաշ ծառ. խանություն.
пеmаm II անհարազատ. nemirî անմահ.
nemamî անբարյացակամություն. nemirnejî կիսաքաղց գոյություն.
nemayî 1) խոնավություն, թացու- nemmam բամբասկոտ, զրպար-
թյուն, 2) ցող, շաղ. տիչ.
nemaz I նամազ,  kirin նամազ nemmamî բամբասանք, զրպար-
անել. տանք.
nemaz II կարևոր, անհրաժեշտ, nemrûd խիստ, դաժան.
օգտակար. nemrûdî խստություն, դաժա-
nemaze I 1) նամազ անող, նություն.
2) բարեպաշտ, աստվածավախ. nenas անծանոթ, անհայտ.
nemaze II հատուկ, առանձնա- nеnе տատիկ.
հատուկ. nерах ուռուցք.
nemeḧkem 1) ոչ պինդ, դյուրա- nepak 1) անմաքուր, կեղտոտ,
բեկ, 2) անկայուն, անհաստատ, 2) վատ, չար.
երերուն. nepakî 1) կեղտ, 2) չար (արարք).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 305

nepartîvan անկուսակցական. nermik փափկամիս.


nependî գաղտնիք. neruhber անշունչ.
nepeʼnî 1) լեռնանցք, 2) ապաս- nerwêc նորվեգացի.
տան, թաքստոց. nerwêcî նորվեգական.
nepîvayî անսահման. nesadiq անազնիվ.
nepêbûyî անգործունյա. nesadiqî անազնվություն.
nepix 1) քամու փչելը, 2) ուռչելը. nesax 1) անառողջ, 2) կոտրված.
nepixandin 1) փչել, 2) ուժերը nesaz 1) անհարմար, 2) անար-
լարել. ժան, 3) անբարեկարգ.
nerahetî անհանգստություն. nesazkirî 1) անբարեկարգ,
nerandin գոռալ. 2) անկազմակերպ.
nerast 1) անիրական, 2) սխալ, neserbest անազատ, կախյալ.
կեղծ, 3) անարդարացի. nesxe պատճեն.
nerazî 1) անհամաձայն, 2) դժգոհ, nesîb 1) բաժին, մաս, 2) բախտ,
3) անշնորհակալ. ճակատագիր.
nerazîbûn 1) անհամաձայնու- nesîḧet խրատելը, խրատ, բարո-
թյուն, 2) դժգոհություն. յախոսություն.
nerd նարդի. nesîḧetçî դաստիարակ, խրա-
nerdewan սանդուղք, աստիճան. տատու.
nerehet 1) անհանգիստ, իրարան- nesîm զեփյուռ, սյուք.
ցում ստեղծող, 2) դժվար. nesilamet վատառողջ, հիվանդ.
nerezaliẍî դժգոհություն, վրդով- nesitirî անհանգիստ.
մունք. nesivik 1) ոչ թեթև, ծանր, 2) բարդ,
nergîs 1) անիծված, 2) հակակրելի. դժվար.
nеrх 1) արժեքավոր, թանկարժեք, nesl I 1) սերունդ, 2) ժառանգ,
2) կարևոր, նշանակալից. 3) ցեղ, 4) ծագում.
nerind 1) տհաճ, տգեղ, 2) վատ, nesl II սուր նետեր.
զազրելի. neslet 1) մարդկային ցեղ,
nerm 1) փափուկ, նուրբ, 2) խա- 2) սերունդ, հետնորդ.
ղաղ, մեղմ, 3) փխրուն, 4) զգույշ. nesrîn վայրի վարդ, մասուր.
nermandin մեղմացնել. nesteqî գեղեցկախոսություն.
nermbûn մեղմացում. nestêl 1) երիտասարդ, պատանի,
nеrmе փափկամիս. 2) թարմ, 3) փխբ. անփորձ.
nermijandin փափկացնել. neşa արբեցում.
nermijîn փափկանալ. neşîretxane հրատարակչություն.
306 Քրդերեն-հայերեն բառարան

neşîrin 1) ոչ քաղցր, անհամ, newa II կարիք,  bûn կարիք


2) տգեղ, գարշելի. ունենալ, կարիքի մեջ լինել.
neşir հրատարակում, տպա- newal ձորակ, կիրճ.
գրում. newaz մեղեդի.
neşirkar հրատարակիչ. newestyayî անխոնջ, անդուլ
neşirkirin հրատարակում. newêrek վախկոտ.
neşkestî չկոտրված, ամբողջա- newêrîn վախենալ, երկնչել.
կան. newq իրան, գոտկատեղ.
netadarî չհարձակվելը. newşe պոեզիա.
netemirî 1) անմար, 2) անմահ. newşekar պոետ.
netemiz անմաքուր. nеу 1) եղեգ, 2) շվի, սրինգ.
netevitî 1) անհանգիստ, 2) ան- пеуаr թշնամի, հակառակորդ.
համբեր. neyarî թշնամանք.
netewan անծռելի, կայուն. neyaz կարիք.
netewe 1) ժառանգ, 2) ժողովուրդ, neyîn 1) անգոյություն, 2) ոչ մի
ազգ. բան.
netîc I նպատակ, մտադրություն. neyînî 1) չգոյություն, 2) ժխտում.
netîc II արդյունք. neynesî 1) պատճառ, առիթ,
netê անիրական. 2) իմաստ, էություն.
netêr 1) անկուշտ, ագահ, 2) ան- neynik հայելի.
բավարար. neyse մի խոսքով.
netêrî անկշտություն. nezaket նրբանկատություն,
netijî ոչ լրիվ. քաղաքավարություն.
netişt ոչ մի բան. nezam զինվոր, ռազմիկ.
netor պահակ. nezan 1) չիմացող, 2) անգրա-
netukes ոչ ոք, ոչ մեկը. գետ.
netutişt ոչ մի բան. nezanî չիմացություն.
netutiştî անպիտանություն. nezelal ոչ հստակ.
neulmî ոչ գիտականություն, nezer 1) հայացք, 2) տեսակետ.
уê  ոչ գիտական. nezerî հայեցակետ.
neve-neve ոչ մի դեպքում. nezerîn սրածայր.
nevî թոռ. nezîr համանման.
nevîçirk ծոռ. nezêndî անկենդան, մեռած.
nevêsandî չմարված. nezir խոստում, ուխտ.
newa I մեղեդի, երգ. nezm մառախուղ, մուժ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 307

nezok անպտղատու, անարտա- nîşange 1) հրաձգարան, 2) ցուցա-


դրողական. հանդես.
neʼlet անեծք.  bûn անիծված nîşangirtin նշանառություն.
լինել,  kirin անիծել. nîşanî 1) նշանի մատանի,
neʼs 1) անհնազանդ, 2) կռվարար. 2) հվքկ. նվերներ հարսին՝ նշա-
neʼsî չարաճճիություն. նադրությանը.
neʼstî անհնազանդություն. nîşankirin 1) ցուցադրում,
neʼtik 1) ճակատ, 2) առաջնա- 2) նշում, 3) դրսևորում, 4) նշանա-
մաս. դրում.
nîdal 1) աշխատանք, 2) ջանք. nîştman հայրենիք.
nîgar 1) նկար, պատկեր, nîştvan նստակյաց.
2) կերպար, տեսք, 3) գեղեցկուհի. nîv կես,  kirin կիսել, բաժանել
nîk 1) կեռ, ճանկ, 2) ծայր. երկու հավասար մասերի.
nîlûfer ջրաշուշան. nîvada թերակղզի.
nîmet 1) բարերարություն, գթա- nîvbirçî կիսաքաղց.
սրտություն, 2) բարիք, 3) ունեց- nîvçe միջակ տնտեսատեր.
վածք. nîvdeqe կես րոպե.
nîr 1) լուծ, բեռ, 2) փխբ. գաղու- nîvdenganî քերկ. կիսաձայն.
թային լուծ. nîvek 1) կես, 2) մեջտեղ.
nîran դժոխք, уê  դժոխային. nîvekar հավասար իրավունք-
nîrgeh 1) հեծան, մարդակ, ներով մասնակից.
2) լիսեռ. nîverast մեջտեղ, կենտրոն.
nîrkêş բանող անասուն. nîvgav կես քայլ.
nîrkirin լծելը (եզների). nîvgilî 1) կես բառ, 2) մինչև վերջ
nîrov զորք, բանակ. չասված.
nîsa կին. nîvgirav թերակղզի.
nîsan ապրիլ, уê  ê ապրիլյան, riîvhişkayî կիսամեռ.
ապրիլի. nîvxas կիսահագնված.
nîsk ոսպ. nîvxwendî կիսագրագետ.
nîşan 1) նշան, խորհրդանիշ, nîvî 1) կես, 2) մաս.
նշում, 2) հատկանիշ, ցուցանիշ, nîvkoçerî կիսաքոչվորական
3) շքանշան, 4) թիրախ. կյանք.
nîşandan ցուցադրում. nîvqurçî I կուլ տալը.
nîşandar նշմարելի, նկատելի, nîvqurçî II աղավաղում.
աչքի ընկնող. nîvqurn կես դար.
308 Քրդերեն-հայերեն բառարան

nîvqurnî կեսդարյա. nêrî նոխազ.


nîvmirî կիսամեռ. nêrîn I առնական.
nîvpijyayî թերեփ, կիսաեփ, nêrîn II 1) նայել, դիտել, զննել,
պակաս եփված. 2) հետևել, հոգալ, խնամել.
nîvrê կես ճանապարհ. nêriz սուր.
nîvro 1) կեսօր, 2) հարավ. nêt 1) իմաստ, 2) միտք, 3) կար-
nîvroj կեսօր. ծիք, 4) ձգտում, նպատակ.
nîvroyî կենտրոնական. nêwk պորտ.
nîvsal կիսամյակ. nêwpişt գոտկատեղ.
nîvsalî կիսամյակային. nêz 1) քաղց, 2) հոգեկան տան-
nîvsehet կես ժամ. ջանք, 3) հուզմունք, 4) կրքոտ
nîvsehetî կեսժամյա. ցանկություն.
nîvşev կեսգիշեր. nêzîk մոտ, մոտակա.
nîvtazî կիսամերկ. nêzîkayî մոտիկություն.
nîyaz պահանջմունք, կարիք. nêzîkbîn կարճատես.
nîyet մտադրություն, նպատակ. nêzîkbînî կարճատեսություն.
nîzam կարգ (հասարակական). nêzîkbûn մոտեցում.
nêçîr 1) որսամիս, 2) որս. nêzîkî մոտիկություն.
nêçîrî, nêçîrvanî որս. nêzîkkirin մոտեցում.
nêçîrvan որսորդ. nêzîkva մոտ, մոտերքում.
nêhriz սրածայր. niç 1) անկյուն, 2) ծայր, 3) ծայրա-
nêr որձ, արու. կցատեղ.
nêre արական. niçandin 1) հարվածել, խփել,
nêrekew աղավնի. 2) հրել, 3) փխբ. դրդել.
nêremûk I տղամարդանման niçe-niç հրաժարում, խուսա-
(կնոջ մասին). փում.
nêremûk II ցողուն, կոթ. niçik 1) ծայր, 2) անկյունիկ.
nêreng կախարդություն. niçikandin 1) խրել (հողի մեջ),
nêrevan նավատորմ. 2) տնկել.
nêrgele 1) կոկոսյան արմավենի, niçikîn խրվել (հողի մեջ).
2) նարգիլե. niçtûj սրածայր.
nêrgiz I 1) նարգիզ, 2) փխբ. գե- nidîbidî դուրսպրծուկ.
ղեցկուհի. nifaq 1) երեսպաշտություն, կեղ-
nêrgiz II պողպատ. ծավորություն, 2) թշնամանք.
nêrgiz III սրածայր. nifandin 1) հորել, 2) թաղել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 309

nifir անեծք, նզովք. nihom հարկ (շենքի).


nifirî անեծք. nixamtin 1) խցանել, 2) ծածկել,
nifirîn անիծել. 3) թաքցնել.
nifûs I 1) ազդեցություն, 2) հեղի- niximandin 1) խցել, փակել,
նակություն. 2) ծածկել.
nifûs II անհատականություն, niximîn 1) խցանվել, փակվել,
մարդ, հոգի. 2) ցած իջնել, նստվածք տալ.
nig ոտք. nixsanî չարաբաստիկ.
nigehban 1) պահակ, ժամապահ, nixurî առաջին երեխա.
2) դիտորդ. nixusani ստրկավաճառություն.
niha այժմ, հիմա, այս պահին. niẍilandin 1) տնկել, 2) խմբել,
nihad 1) բնություն, էություն, 3) թեքել.
2) դիրք, տեղաբաշխում. nijad 1) ծագում, 2) ժողովուրդ,
nihal մատղաշ ծառ. ազգ.
nihan գաղտնի. nijadperest ազգայնամոլ.
nihandin I խրել. nijda նժույգ.
nihandin II թաքցնել. nijde 1) ավերում, 2) կողոպուտ.
nihêl 1) սածիլ, 2) տունկ. nijdevan 1) ավերող, 2) կողոպ-
nihêr 1) հայացք, 2) զննում. տիչ.
nihêrdar 1) զննող, 2) տեսաբան. nijdî մատակ ձի.
nihêrdarî զննում. nijinandin 1) խորհել, 2) երևա-
nihêrgar տեսաբան. կայել.
nihêrge դիտակետ. nijinîn կառուցել, ստեղծել.
nihêrîn 1) նայել, 2) մտածել, nik մոտ.
խորհել, 3) լսել. nika 1) այժմ, 2) ներկայիս.
nihêrizîn սուր, ծակող. nikandin 1) խրել (հողի մեջ),
nihêrvan 1) դիտորդ, 2) պահակ. թաղել, 2) տնկել.
nihêrvanî 1) դիտում, 2) ստու- nikeh ամուսնություն.
գատես. nike-nik աղիողորմ ճիչ.
nihêt I 1) մարմար, 2) գրանիտ. nikisîn սայթաքել.
nihêt II էություն. nikul 1) կտուց, 2) կեռիկ.
nihêt III մացառուտ. niq կտրուկ շրջադարձ.
nihicîn պատրաստվել հարձակ- niqam 1) մեղեդի, 2) ձայնաս-
ման (գազանի մասին). տիճան.
nihijîn տառապել. niqandin 1) աղմկել, 2) հառաչել.
310 Քրդերեն-հայերեն բառարան

niqar I արծաթ. nisxan 1) պատճեն, 2) ցանկ,


niqar II տեխ. հատիչ. 3) ընդօրինակման նմուշ.
niqboq նավակ. nisxe չեղարկում.
niqe 1) ձայն, աղմուկ, 2) հառաչ, nisret I 1) օգնություն, 2) հաղ-
 kirin հնչել, աղմկել, հառաչել թանակ.
niqis վնաս, կորուստ. nisret II սերունդ.
niqitandin կաթել, հոսել. nisyan մոռացում.
niqitîn կաթել, հոսել. nişa մրուր, նստվածք.
niqitk 1) կաթիլ, 2) կետ. nişat ուրախություն, ցնծություն.
niqit-niqit կաթիլ-կաթիլ. nişav արգանակ.
niqo:  bûn սուզվել, ընկղմվել, nişîv 1) տակը, 2) ցածրավայր,
խորտակվել. 3) լանջ.
niqobûn սուզվելը. nişkêva հանկարծակի, անսպա-
niqovan սուզորդ, ջրասուզակ. սելի.
niqtek 1) որոշ ժամանակ, կարճ niştir 1) ասեղ, մախաթ, 2) հեր-
ժամանակամիջոց, 2) րոպե. ձադանակ, նշտար.
niquricandin կճմթել, ճմլել. niştivan հայրենակից.
niqwet կաթիլ. nişwan արբեցնող.
nimandin 1) նմանեցնել, 2) փո- nitir նախշազարդում.
խարինել. nitirandin 1) պատկերել, 2) նախ-
nimet 1) հաջող գյուտ, շազարդել.
2) անսպասելի եկամուտ. nitirîn 1) պատկերվել, 2) նկա-
nimêj նամազ. րազարդվել.
nimêjge նամազ անելու տեղ. nitir-nitirî նկարազարդված,
nimêjker նամազ անող. նախշազարդված.
nimûne նմուշ, օրինակ. nitir-nitirkirin նկարազարդում.
nimûnge, nimûşge 1) ցուցափեղկ, nivandin I քնեցնել.
2) ցուցահանդես. nivandin II 1) բարբառել, ասել,
nimûş 1) տեսք, արտաքին, խոսել, 2) տխրագին երգել.
2) պատկեր, 3) նմուշ. nivandin III ցույց տալ.
nir առաջնորդ ուղտ. nivîn I անկողին.
nirçe-nirç I կաթիլների ձայն. nivîn II ննջել, նիրհել.
nirçe-nirç II հրաժարում. nivîsandî գրված.
nirîn 1) մռնչալ, 2) բառաչել. nivîsandin գրել.
nisbet հարաբերություն, կապ. nivîsar 1) նամակ, 2) գրելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 311

nivîsarçî գրող. nod իննսուն.


nivîsarxane գրասենյակ. nogin հորթ, երինջ.
nivîser 1) գիր անող, 2) գրող, nok, noq սիսեռ.
հեղինակ. noker ծառա.
nivîsevan գրող. noktedan 1) նուրբ գնահատող,
nivîsîn գրել. 2) սրամիտ մարդ.
nivîşk նկարագրություն. noqar I 1) վեճ, 2) վիրավորանք.
nivîşkayî միջակություն. noqar II ջրասուզակ.
nivênker ցույց տվող. noqav սուզանավ.
nivistin ննջել, քնել. noqbûn սուզում.
nivişt 1) նամակ, գրություն, noqil նաբաթ, սառնաշաքար.
2) պատկեր, նկար. noql քաղցրավենիք,
nivsan վերակառուցված. սառնաշաքար.
niyazmend 1) կարիքավոր, nomêr համար, թիվ.
2) խնդրող. normal կանոնավոր.
niyet 1) մտադրություն, նպա- norme նորմ.
տակ, 2) միտք. noşet 1) խրախճանք, կերուխում,
nizamtî զինվորական ծառա- 2) ուրախություն, ցնծություն.
յություն. noşîcan անուշ լինի.
nizar I 1) թույլ, 2) նիհար. noştin խմել.
nizar II կիրճ, ձորակ. note I 1) երժշտ. նոտա, 2) մեղեդի.
nizar III պուրակ. note II դվնգ. նոտա, հայտագիր.
nize 1) տեգ, 2) սվին. notq խոսք, բառ.
nizm ցածր, ոչ բարձր. notlanî նման, ինչպես.
nizmbûn 1) ցածրացում, noûbare 1) երախայրիք,
2) վայրէջք. 2) առաջնեկ.
nizmkirî ցածրացած. nozdeh տասնինը.
nizmkirin 1) ցածրացում, nuhom հարկ (շինության).
2) իջեցում. nuk սուր ծայր.
nobe շրջադարձ, պտույտ. nuqte 1) կետ, 2) կաթիլ, 3) հա-
nobet 1) հերթ, 2) հերթափոխ. տիկ.
nobetdar 1) օրապահ, հերթա- nuqurç ծակծկոց.
պահ, 2) ժամապահ. nul լծակ.
nobetî 1) հերթականություն, numere 1) գնահատական
2) հերթապահություն. (դպրոցական), 2) համար.
312 Քրդերեն-հայերեն բառարան

nuşadir քիմ. անուշադր, ամո- nûxsan ստրկավաճառ.


նիակ. nûxwirî առաջնեկ.
nuzhetgah ուրախանալու վայր. nûjen I ծունկ.
nû 1) նոր, թարմ, 2) երիտասարդ, nûjen II նորակառույց.
պատանի. nûkirin 1) նորոգում, 2) վեր-
nûbar 1) վաղ գարուն, 2) սկսում.
նորույթ. nûr 1) լույս, 2) փայլ, 3) ճառա-
nûber 1) ծաղկող, 2) աճող, գայթ.
3) պատանի. nûranî 1) լույս, 2) փայլ.
nûbihar վաղ գարուն. nûreng թարմ (դեմքի գույնի
nûbûn 1) նորոգում, 2) մասին).
վերսկսում. nûr û neder 1) հատկություն,
nûcîwan պատանի. որակ, 2) բնավորություն.
nûçe 1) նորություն, լուր, 2) նոր. nûske-nûsk աղիողորմ հաչոց.
nûçegeha 1) լրաբեր, nûsyar 1) գրագիր, 2) քարտու-
սուրհանդակ, 2) թղթակից. ղար.
nûçegih ծանուցում, տեղեկացում. nûşecan անուշ լինի.
nûder 1) պատրաստի, 2) հա- nûtîmar մաքրված.
տուկ. nûtik 1) հատիկ, 2) ոսպ.
nûgehan 1) աճող, 2) աճող nûva նորից, կրկին.
սերունդ. nûwînî 1) նորություն, 2) թար-
nûgehayî 1) նորահաս, 2) պա- մություն, 3) երիտասարդություն.
տանի. nûzarok նորածին.
nûhatî 1) կրկին եկած, 2) նորա- nûzayî 1) նորածին, 2) պատանի,
ծին, 3) պատանի. 3) թարմ (մրգերի մասին).

O
obe գյուղատնտեսական հա- object 1) օբյեկտ, առարկա, իր,
մայնք, քոչվորական համայնք 2) քերկ. լրացում.
(10-20 ընտանիք). objêktîv օբյեկտիվ, առարկայա-
obebaşî քոչվոր ցեղի կամ գյու- կան, անկողմնակալ.
ղատնտեսական համայնքի objêktîvî օբյեկտիվություն,
ղեկավար, առաջնորդ անաչառություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 313

осах 1) օջախ, վառարան, 2) հնոց, olk 1) մարզ, նահանգ, գավառ,


3) փխբ. ընտանիք. 2) գունդ, զորք.
ocaxkor 1) ընտանիքը, հարազատ- oltext սրբություն, սրբավայր.
ներին կորցրած մարդ, 2) տնից, oltîmatom վերջնագիր.
ընտանիքից, զրկված, 3) դժբախտ, omet կրոնական համայնք.
ocaxzade 1) հայտնի, նշանավոր onbaşî տասնապետ.
տոհմ, 2) լավ ընտանիքից, onceh երեքնուկ, առվույտ.
ազնվազարմ, մեծատոհմիկ. onî սյուն, ձող, գերան.
ode սենյակ. onsîyet մոտիկություն, բարեկա-
ofîsêr սպա. մություն.
ofîsêrî 1) սպայական, 2) սպայա- opêrasîon:  kirin ա) բժշկ. վիրա-
կան ծառայություն. հատել, բ) ռազմ. գործողություն
oẍir 1) երջանկություն, 2) նախա- իրականացնել, բ) գործառնու-
նշան, 3) ճակատագիր. թյուն կատարել (ֆինանսական,
oẍirxêr բարեհաջող, երջանիկ առևտրական և այլն).
(ճանապարհ). opozîsî ընդդիմադիր խումբ, ընդ-
oẍirme ճանապարհ, ուղի. դիմադրություն.
okîan օվկիանոս. opozîsîonêr ընդդիմադիր.
ol I 1) խումբ, 2) ռազմ. ջոկատ, orbe սոուս, թանձր կերակրա-
զորք. հյութ.
ol II դավանություն, հավատ, ordek բադ.
կրոն. ordî զորք, բանակ.
olam 1) կոռ, 2) աշխատանքային ordên շքանշան.
պարհակ, աշխատապարտիք, ordêndar շքանշանակիր.
3) բահրա, դրամական հողա- ore-or , orînî 1) բառաչ, բառա-
տուրք, 4) հարկ. չյուն, 2) մռնչոց, գոռոց, ոռնոց,
olan 1) խելք, միտք, բանակա- organ օրգան, մարմին (կազմա-
նություն, 2) ոգի, բարոյական վի- կերպություն, հաստատություն,
ճակ, 3) նշանակություն, իմաստ. հրատարակություն).
olçe օլչա (սորուն մարմինների organîzasî կազմակերպություն,
չափ).  kirin կազմակերպել.
oldar աստվածավախ. оrẍаn մգդակած վերմակ.
oldarî աստվածավախություն. оrẍе վարգ, շորորավազք.
olfet 1) բարեկամություն, ընկե- orîn 1) բառաչել, 2) մռնչալ,
րություն, 2) կապվածություն, սեր. ոռնալ, 3) գոռալ, բղավել.
314 Քրդերեն-հայերեն բառարան

oriş արոտ, արոտավայր. otarbêjî հռետորական արվեստ.


orket միապետություն. otarnivîs թղթակից.
ormix 1) ճիմահող, մարգասեզ, otê բառ, խոսք, խոսելը.
խոտ, 2) փետրախոտ. otêl հյուրանոց.
ornişk մահապատիժ,  kirin otmatîk ռազմ. ավտոմատ
մահապատժի ենթարկել. հրացան.
ors հարսանիք, հարսանեկան otomobîl ավտոմեքենա.
խրախճանք. oûc աստղգ. զենիթ.
orte 1) մեջտեղ, կենտրոն, ove քոչվորական համայնք.
2) արանք, միջանցք. owlî պատշգամբ.
orteçî 1) միջնորդ, 2) միջակ, oyîn I 1) հերթ, 2) կարգ, շարք,
միջակություն. 3) տեսք, կերպարանք, 4) տեսա-
orteçîtî միջնորդություն. րան, 5) զարմանալի բան, հրաշք.
ortemiletî 1) միջազգային, 2) միջ- oyîn II 1) ծիծաղաշարժ, զվար-
ազգային հարաբերություններ. ճալի, 2) կատակող, կատակա
ortilî 1) հվքկ. օրթիլի ( Խորհրդա- սեր, 3) ծաղրածություն, խեղկա-
յին Հայաստանում ապրող քուրդ տակություն;  kirin զվար-
ցեղի անվանում), 2) այդ ցեղի ճացնել, կատակել.
ներկայացուցիչ. oyînbaz 1) ծաղրածու, խեղկա-
os օս, օսեթին. տակ, 2) ակրոբատ, կրկեսային
osaf հատկություն, առանձնա- մարմնամարզիկ, 3) խորամանկ,
հատկություն, որակ. ճարպիկ մարդ, 4) տարօրինակ
osek հովազ. մարդ.
osî 1) օսական, օսերի, 2) օսերեն. oyînbazî 1) խեղկատակություն,
osmanî օսմանյան. տարօրինակություն,
ostan մարզ, գավառ, ծայրա- խենթություն, 2) ակրոբատիկա,
գավառ. կրկեսային վարպետության և
oştolam ճիչ, աղմուկ, աղաղակ, մարմնամարզության տեսակ,
հայհոյանք. 3) խորամանկություն, ճարպ-
otax սենյակ. կություն.
otar 1) խոսք, բառ, 2) նշում, оуmе օյմա (երկար թևերով ու
փոքրիկ հոդված, 3) կետ, դրվագ, փեշերով զգեստ).
պարագրաֆ. oʼzlet առանձնացում, մեկուսա-
otarbêj ճարտախոս, հռետոր, ցում, ճգնավորություն, միանձ-
ճարտասան. նություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 315

P
ра I անգամ. pakîze մաքուր, անմեղ.
ра II մակարդակ, աստիճան. pakêt փաթեթ.
ра III այսպիսով. pakkirin 1) մաքրում, 2) բարելա-
pabend կապանքներ, շղթաներ. վում, 3) բուժում.
pabeste կապված, խճճված. paktî 1) մաքրություն, մաքրա-
pabûsî 1) ոտքը համբուրել, սիրություն, 2) փխբ. բարերա-
2) խոնարհում. րություն, լավություն.
раç համբույր. paq սրնքամիս.
paçIk լաթ. paqij մաքուր.
paçkirin համբուրվելը. paqijbûn 1) մաքրում, 2) մաքրու-
padisqe կտավ. թյուն.
padşah արքա, փադիշահ. paqijkirin մաքրում.
padşahî թագավորություն. pal կող, կողմ.
padşaliẍ 1) թագավորություն, palamarî 1) հարձակում, 2) գրոհ.
2) նահանգ, 3) նահանգապետ. palan բեռնակիր կենդանու
padval նկուղ. թամբ.
pah ապրե՛ս. palançî բեռնակիր.
pahîzok աշնանացան palas 1) փալաս, 2) քուրջ.
հացաբույսեր. palat պալատ.
paxil I 1) ծոց, 2) կուրծք. palawtin քամել.
paxil II ուռկան. paldan թիկն տալը.
paxir պղինձ. pale բանվոր, աշխատող,
раk 1) մաքուր, 2) լավ, 3) առողջ. աշխատավոր.
pakane արդարացում. palegir աշխատուժ վարձող,
pakbeden մաքրասեր. հավաքագրող.
pakbûn 1) մաքրում, 2) բարե- paletî, paleyî բանվորի գործ.
լավում, 3) առողջացում. palevan աշխատավոր.
pakdamen մաքուր. palîn հոսել, կաթել.
pakdil անկեղծ. palîsî 1) ոստիկանություն,
pakdilî անկեղծություն. 2) ոստիկան, 3) yê ~ [yê] ոստի-
pake-pak բարեկամաբար. կանական.
pakî 1) մաքրություն, 2) բարու- palêv I 1) սերմնահեղուկ, սերմ-
թյուն. նաթելիկ, 2) լորձ.
316 Քրդերեն-հայերեն բառարան

palêv II քամիչ. parbîin մասերի բաժանում.


palik 1) երկար ոլորուն բեղեր, parçe պատառ, մաս.
2) երկար գալարուն մազեր. parçem ուռուցք.
paloş թրադաշույն. parçe-parçe մասնատված.
palto վերարկու. parçe-parçebûn մասերի բաժա-
palvedan թիկն տալը. նում.
palûd 1) կաղնի, 2) կաղին. pardar փայատեր.
pamalkirin ոչնչացնել, ոտնա- раrе մաս, բաժին.
հարել. paresker 1) պաշտպան, կողմ-
pamîdor պոմիդոր. նակից, 2) երկրպագու.
panav ջրային տարածքներ. pargon սյուն.
pantalon տաբատ. раrхаn կող, կողոսկր.
panzde տասնհինգ. parî պատառ, մաս, փոքր կտոր.
panzehir հակաթույն. parîk 1) պատառիկ, 2) մի քիչ,
ра-ра ապրե՛ս. 3) վայրկենաբար.
рарах փափախ. parîn 1) անցած տարի, 2) անցյալ
papas քահանա. տարվա.
papefk 1) պարկ (պարկավոր կեն- parî-parî մասնատված.
դանու), 2) թթուց, քուջ (թռչնի). parîz այգի, պուրակ.
рароr նավ. parîzvan այգեպան.
раr I բաժին, մաս. parêv I տապակած.
раr II 1) անցած (տարի), parêv II բեռնավորված.
2) անցյալ տարի. parêz I պաշտպանություն.
раrа 1) հետևից, հետևում, parêz II պաս.
2) հետ. parêzgar պաշտպան.
parad շքերթ. parêzgarî պաշտպանություն.
parafîn պարաֆին. paristî 1) պաշտպանված,
paragraf 1) պարագրաֆ, 2) պար- 2) անվնաս.
բերություն. paristin գաղտագողի մոտենալ.
parakişandin հետքաշում. parizîn խնայողություն.
paramayîn հետ մնալը. parmend մասնակից, գործակից.
parastin 1) պաշտպանել, 2) պաշ- раrоnе 1) հետք, 2) արահետ
տել, աստվածացնել. (կենդանիներին քշելու).
paraşût պարաշյուտ, անկարգել. pars ողորմություն հավաքելը.
parazker պաշտպան, խնամակալ. parsek մուրացիկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 317

parsekî աղքատություն. paşîkar 1) սերունդ, 2) ժառան-


parsker մուրացկան. գորդ.
parsûxwar անհավատարիմ. paşîn վերջին.
part բարդոց, դեզ. paşîv ուշ ընթրիք.
partîzan պարտիզան. paşê 1) հետո, 2) վերջապես.
partkirin դեզելը. paşil ծոց, կուրծք.
раr û mаr ջարդված. paşkar ժառանգորդ.
parva անցած տարվանից. paşketin հետ մնալը.
parzandin քամել. paşmawe մնացորդ.
parzûn քամիչ, ~ kirin քամել, paşmayîn մնացորդ.
քամելով զտել. paşmer 1) հետևորդ, 2) պաշտ-
pas ժանգ. պան.
pasajîr ուղևոր. paşnav քերկ. որոշիչ.
pasarî ճնճղուկ. paşpirtik քերկ. 1) հետադրու-
pasban պահակ, ժամապահ. թյուն, 2) ածանց.
pasevan հերթապահ, ժամապահ. paşport անձնագիր.
pasiban 1) պաշտպան, 2) պահա- paşrojmendî ապագա.
պան. paşstû ծոծրակ.
pasport անձնագիր, yê ~ անձնա- paşva 1) հետևից, 2) հետո,
գրային. ավելի ուշ.
paş 1) հետևից, 2) հետ. paşvaçûn, paşvekişan նահանջ.
paşa փաշա. paşwextî 1) ապագա, 2) վերջա-
paşalixî նահանգապետություն. պես.
paşda դեպի հետ. patate կարտոֆիլ.
paşdadan հետաձգում. patik: ~ а stu ծոծրակ.
paşdakêş նահանջ. patin 1) եփել, թխել, տապակել,
paşdamayî հետամնաց. 2) փխբ. հոգնեցնել.
paşdawî ապագա. patini խորոված, տապակած միս.
paşekewt տնտեսում. patrîot հայրենասեր.
paşeroj 1) ապագա, 2) ճակա- patrîotî հայրենասիրություն.
տագիր. patron փամփուշտ, պարկուճ.
paşgotin, paşxeber վերջաբան. patrûme պատվաստում.
paşxwerin թերմացք. pawan պահակ.
paşî հետև, հետին մաս, pawandarî 1) պաշտպանություն,
2) թիկունք. 2) հովանավորություն.
318 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pawandin 1) պահպանել, pehil 1) բարձր, 2) նշանակալի,


պաշտպանել, 2) հովանավորել. մեծ.
pawantî 1) պահպանություն, pehlewan 1) դյուցազն հերոս,
պաշտպանություն. մարտիկ, 2) աթլետ, 3) լարա-
pawtîn 1) պահպանել, խաղաց.
պահակություն անել. pehn 1) լայն, ընդարձակ,
рау I 1) աստիճան, ~ yê jorin 2) հարթ, հավասար, ~ kirin
բարձրագույն աստիճան, լայնացնել, հավասարեցնել.
2) կարգ, պաշտոն. pehnav հարթավայր, հովիտ.
рау II 1) բաժին, մաս, pehnayî լայնություն.
2) չափաքանակ. pehnbûn 1) ընդարձակում,
рау III գովեստ, գովաբանու- 2) հարթեցում.
թյուն, ~ dan գովել, պատշաճը pehnî կրունկ.
հատուցել. pehnkirin 1) ընդարձակում,
рауаn վերջ, ավարտ. 2) հարթեցում.
paydan գովք, գովեստ. pexil եսասեր.
paydar 1) բաժնետեր, pej մամուխ, մամխի թուփ.
մասնաբաժին ունեցող, pejî 1) քուղ, 2) գոտի.
2) բաժանորդ. pejikandin 1) ցայտել, 2) շաղ տալ.
paydos 1) պարապ, անզբաղ, pejin լուր, տեղեկություն.
2) արձակուրդներ. pejirandin հյուրընկալել.
рауе 1) աստիճան, 2) կոչում, pejmûrde 1) խանգարված,
3) շքանշան. տապալված, ընդհատված,
payezan կարիերիստ. 2) թուլացած.
payî գովեստ. реk I 1) ջոկատ, 2) շարք.
payîn I աքացի. реk II պիտանի.
payîn II մանր փթիր. pekandin 1) հատել, կտրել,
payîn III 1) հետևել, 2) հսկել. 2) պայթեցնել.
payînî կրունկ. peken 1) ծաղր, 2) ծաղրի
payî-payî մասերի բաժանված. առարկա.
payîz աշուն, yê ~ ê աշնանային. pekîn 1) պոկվել, 2) ճեղքվել.
payîze աշնանացան. peqlew հրուշակ, կարկանդակ.
paytext մայրաքաղաք. peqpeqok կշռաքար.
pedesqe սատին. pel I 1) մեծաբեկոր, 2) պատառ,
pehîn աքացի, ոտնաթաթ. բեկոր, 3) մանրախիճ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 319

pel II տերև, ծաղկաթերթ. pembûçin բամբակագործ.


pel III սրունք. penah 1) թաքստոց, 2) ծածկ
pel IV ընձյուղ, կոթ. ապաստարան, 3) գաղտնիք.
pel V ականջախեցի. penahgah 1) թաքստոց, 2) ծածկ,
pel VI ոչ խորը, ծանծաղ. ապաստարան, 3) գաղտնարան.
pelax I 1) փոս ընկած տեղ, 2) սեզ. penahker թաքցնող.
pelax II մեծաբեկոր. реnс 1) դաստակ, ձեռքի հինգ
pelaxtin 1) ճմլել, ճզմել, 2) ճնշել, մատները, 2) եղունգ, ճանկ.
կոխկռտել. реnсаr ուտելի խոտ.
pelandin փնտրտել. реnсеrе պատուհան.
pelaş ծղոտ. pencrûk եղունգներ, ճանկեր.
pelatîqe ծիծաղ. pend I ուսում, ուսուցում.
pelaw փլավ. pend II 1) խորհուրդ, խրատ,
pelçiqandin 1) ճնշել, կոխկռտել, 2) միտք.
2) փշրել. pendkar խորհրդատու.
pelçiqîn ճնշված, կոխկռտված pendkarî խորհուրդ տալը.
լինել. pendname կանոնադրություն.
pelemîsk շիթ. реnе գաղտնիք.
pele-pel արագ, շտապ, հապճեպ. penese անցողիկ.
peleseng 1) առատություն, լիու- penewa գաղտնի, թաքուն.
թյուն, 2) գոհություն, բավարար- penhanî գաղտնաբար.
վածություն. penêr պանիր.
pelẍem 1) խորխ, լորձ, 2) սերմ- penzahar հակաթույն.
նահեղուկ. pepik թաթ (կենդանու).
pelixandin 1) ճնշել, 2) ճզմել, pepûk 1) աղքատ, 2) անտուն.
կոխկռտել. реr 1) փետուր, 2) թև.
pelpelîn փնթփնթալ. perandin I հատել, կտրել.
pelte I խանգարում. perandin II զուգավորել.
pelte II ամպ. peranî գազաններ.
peltik որմնախորշ. perav 1) ալիք, 2) ծովածոց,
pemabenî 1) այդ ընթացքում, 3) ջրային տարածք.
2) մինչև որ. peravîn ջրափնյա.
pembû բամբակ. perawî տետր.
pembûçandin բամբակագոր- perbelek խայտաճամուկ թևեր
ծություն. ունեցող.
320 Քրդերեն-հայերեն բառարան

реrсаn ցանկապատված տեղ. peretî փողով.


perçev փքվելը, այտուց. pergal I 1) իշխանություն, տիրա-
perçevandin փչել, փչելով պետություն, 2) հզորություն, ուժ,
ուռցնել. 3) հարստություն, ունեցվածք,
perçevîn 1) ուռչել, փքվել, 4) գանձ.
2) տրաքել. pergal II 1) կարկին, 2) կողմնա-
perçîn ծեփակերտում. ցույց, 3) գործիք.
perçive թարգմանություն. perhîz 1) ինքնազսպում (սննդի
perdax գավաթ, բաժակ. առումով), 2) դիետա.
perdaq դաստիարակվածու- perxandin 1) շփել, տրորել,
թյուն, քաղաքավարություն. 2) ճնշել.
perde վարագույր, ծածկույթ. perî 1) փերի, 2) գեղեցկուհի.
perdereş սգո հանդերձանք. perîn I 1) թռչել, ճախրել, 2) գնալ,
реrе փող. անցնել.
реrех բրդոտ, փռչոտ. perîn II ցայտել, շիթել.
perekende 1) ցրված, ցիրուցան, perîşan 1) խեղճ, աղքատ,
2) հողազուրկ. 2) դժբախտ, 3) տխուր.
реrеnсе փարանջա. perîşanî 1) խեղճություն, աղքա-
pereng I 1) տապ, խանձող, տություն, 2) դժբախտություն,
2) բոց. 3) տխրություն.
pereng II կախազարդ. perinde 1) թռչող, 2) թռչուն.
peres պաշտամունք. perispan նորոգում.
perest պաշտպանություն, հովա- peristarî աստվածացում,
նավորություն. երկրպագում.
perestar 1) հիվանդապահ, peristî 1) պաշտպանություն,
2) պաշտպան. 2) երկրպագություն.
perestarî 1) խնամք, 2) պաշտ- peristkar 1) պաշտպան,
պանություն. 2) երկրպագու.
perestîş 1) երկրպագություն, peritandin 1) պատառոտել,
2) պաշտպանություն. 2) պոկել.
perestkar 1) պաշտպան, peritîn պատռվել, մաշվել.
հովանավոր, 2) երկրպագու. реrреrk 1) փետուրիկ, 2) թի-
perestû կող, կողոսկր. թեռնիկ.
perestûk ծիծեռնակ. perpînek բսբ. դանդուռ.
peretî փողով. perpos բորբոս.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 321

perpûşk թիթեռնիկ. pesin II 1) երազ, երազ տեսնելը,


perseng 1) բալաստ, մանր 2) երազանք.
կշռաքարեր, 2) մեծակոշտ. pesinda շողոքորթ.
persim 1) հարբուխ, 2) մրսա- pesindan գովք, գովեստ.
ծություն. pesindar գովելի.
pertab I 1) ցնցում, դող, pesintî պարծենկոտություն.
2) փխբ. վախ. pesnandin գովել, գովաբանել.
pertab II նետում. pesnedar գովաբանող.
pertab III 1) արևի շող, 2) փայլ, pesnevedan գովք, գովեստ,
լույս, 3) հուր. գովաբանում.
pertal 1) հնոտի, 2) կահ-կարասի. peşîwî տխուր.
pertew փայլ, ճաճանչ. peşik կաթիլ.
perteyrede աղվամազ. peşk I 1) վիճակ, 2) բաժին,
pertûk գիրք. մաս, ճակատագիր.
pertûkxane գրադարան. peşk II 1) կայծակի հարված,
pervaz թռիչք. 2) կարկուտ.
perwane I 1) թիթեռ, 2) թռչուն. peşkayîtin վիճակահանություն.
perwane II արիաբար, համար- petek լամպի տակդիր.
ձակորեն. petrol նավթ.
perwayî 1) դաստիարակվածու- pevçûn վիճել, վիճաբանել, կռվել.
թյուն, 2) արիություն. pevda բոլոր, ամբողջովին.
perwaz շրջանակ. pevdan 1) խառնել իրար, 2) կռվել.
perwende թռչող. pevdura իրար հետ.
perwer դաստիարակություն. pevgir միացում, շղթայակցում.
perwerdegar դաստիարակ. pevgirêdan կապ հաստատել.
perwerdegarî դաստիարակու- pevgirêk 1) կապ, 2) քերկ. շաղ-
թյուն. կապ.
pesandin գովել, գովաբանել. pevgirtin միացվել, շղթայակցվել.
pesanek պարծենկոտ. pevguhartin փոխել, փոխանակել.
pesarî տարթ, փթիր. pevguhastin փոխանակում.
peseport անձնագիր. pevhatin 1) միանալ, հավաքվել,
pese-pûse 1) քրջեղեն, շորեղեն, 2) համընկնել, 3) հաշտվել.
2) հնոտիք, 3) կահ-կարասիք, pevguhêr փոխանակում.
տան եղած-չեղածը. pevxistin 1) հաշտեցնել, 2) միաց-
pesin I գովք, գովեստ. նել իրար.
322 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pevketin 1) հաշտվել, 2) համա- peygeranî 1) հետազոտություն,


ձայնել. 2) որոնում, 3) հետախուզություն.
pevra միասին, համատեղ. peygerî հետաքննություն.
pevşêwirîn խորհրդակցել. peygerîn հետաքննություն.
pewest խաբեություն, սուտ. peyhev 1) իրար հետևից,
pewge ախոռ. 2) հետևողականորեն, անընդմեջ.
реу I հետո, հետևից. peyhevî հաջորդականություն,
реу II գովք, գովեստ. անդադարություն.
реуа 1) հետիոտն, ոտքով peyẍam լուր, տեղեկություն.
գնացող, 2) հետևակային, peyîftin 1) խոսել, զրուցել,
3) հետևակ. 2) խոսակցություն.
peyal բաժակ, թաս. peyîn ոչխարի կտտոր.
реуат լուր, տեղեկություն. peyîv խոսակցություն, զրույց.
реуаn զինվոր. реуk նետ.
реуареу 1) իրար հետևից, շարու- peyketî 1) հետևորդ, 2) ժառանգ.
նակ, 2) հետևողականորեն. peyketin հետևել, հետապնդել.
реуаr 1) ոտքով գնացող, հե- peyman I 1) հետ ընկնել, 2) մնալ.
տիոտն, 2) շխմտ. խաղազինվոր. peyman II պայմանագիր,
peyarî ոտքով, հետիոտն. պայման.
peyatî քայլք. peymanname պայմանագիր,
peyayî 1) հանցակից, 2) զինակից. դաշնագիր.
peyazan զբոսաշրջիկ. peymayîn 1) հետևանք, արդ-
peyçû 1) մեկի հետևից գնացող, յունք, 2) մնացորդ.
2) փխբ. հետևորդ. реуn 1) թրիք, 2) պարարտա-
peyçûyî հետևորդ. նյութ.
peydabûn 1) հայտնվելը, ծագելը, peynge թրիքի կույտ.
2) հայտնաբերելը. peyrev հետևորդ.
peydakirin 1) գտնելը, ձեռք peyşerî հետպատերազմյան.
բերելը, 2) ստեղծելը. peyva 1) հետքերով, 2) հետք,
peydan գովք, գովեստ. 3) վերջ, ելք.
peydar գովված, գովական. peyvendî կապ, հարաբերություն.
peydatî 1) ի հայտ գալը, 2) ձեռք- peyvîn 1) խոսել, 2) խոսակցու-
բերում. թյուն.
peyger 1) հետախույզ, հետքա- peywend կապ, միավորում,
գետ, 2) հետաքննիչ. ~ kirin կապել, միավորել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 323

pez ոչխար. pîneçî 1) քրջահավաք, 2) կոշկա-


pezajo ոչխար քշող. կար.
pezbir 1) ոչխար խուզող, pînekirin նորոգում.
2) ոչխար խուզելը. pînge-pîng նվնվոց.
pezbirîn ոչխար խուզելը. pîpo փուփուլ, մազափունջ.
pezdar ոչխարաբույծ. pîpok վանդակ.
pezdarî ոչխարաբուծություն. pîr 1) հին, 2) ծերունի,
pezdoş ոչխարի կթվորուհի. ~ bûn ծերանալ.
pezkûvî վայրի ոչխար. pîranî 1) ծերություն, 2) yê ~ ծե-
pezvan ոչխարաբույծ. րունական.
peʼnî I կրունկ. pîrayî ծերություն, զառամյալ,
peʼnî II ակնհայտ. հասակ.
peʼnpeʼnkî հարթ, տափակ. pîrebî այրի.
pî I ունևոր, նյութապես pîreda տատ.
ապահով. pîrejin պառավ.
pî II կախվածություն, pîrek 1) պառավ, 2) կին.
ենթակայություն. pîremêr 1) ծերունի,
pî III մի՞թե. 2) փխբ. իմաստուն.
pîç արտամուսնական, pîrhebok սարդ.
ապօրինածին. pîrhevok վհուկ.
pîçke լուցկի. pîrê պառավ.
pîgar գործընկեր. pîrq հռհռոց, ծիծաղ.
pîgarî ընկերություն. pîrqîn հռհռոց, ծիծաղ.
pîj I սուր (դանակը, դաշույնը). pîroz 1) հաղթական, հաղթող,
pîj II բեկոր. 2) երջանիկ.
pîj III ստոր, խարդախ. pîrozî 1) հանդես, 2) հաղթանակ,
pîjik ճաղ, շուղ. 3) շնորհավորանք.
pîl 1) թիկունք, 2) թև. pîrozname շնորհավորական
pîlat կնիք. նամակ.
pîlekan սանդուղք. pîrtî ծերունավարի.
pîn հավաբուն pîs 1) կեղտոտ, անմաքուր,
pînc 1) փայտե մեխ, սեպ, 2) փխբ. տհաճ, զզվելի.
2) պտուտակ, 3) հատիչ. pîstî անպարկեշտ վարք.
pîne լաթ, հնոտի, կարկատան, pîstir ավելի վատ.
~ kirin կարկատել. pîşekar ծառա.
324 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pîşik երկժանի եղան. pêçane փաթեթ.


pîşto ատրճանակ. pêçat 1) կնիք, դրոշմակնիք,
pîtol իմացող. 2) տպագրում, տպագրություն,
pîvan չափել, փորձել. ~ kirin ա) կնքել, բ) տպագրել.
pîvaz սոխ. pêçavtin փաթաթել.
pîvok I գարնանային ծաղիկ. pêçek փաթեթ, հանգույց, կապոց.
pîvok II չափիչ. pêçî մատ.
pîw հալած ճարպ. pêçîn փաթաթվել, ոլորվել.
pîya I 1) ոտքով, 2) ոտքի վրա, pêçik 1) մի քիչ, քիչ, 2) հազիվ-
կանգնած. հազ.
pîya II 1) զինակից, 2) հասա- pêçira մոմակալ.
կակից. pêdagog մանկավարժ.
pîyade 1) հետիոտն, 2) հետևակ. pêdagogî մանկավարժություն.
pîyal բաժակ, թաս. pêda-pêda 1) ամբողջովին,
pîyar կողմնակից. լիովին, 2) անմիջապես,
pîyarî 1) արդարություն, 3) ամենուր.
2) կարեկցանք. pêdarî տիրապետություն.
pîyavan պատիվ, փառք. pêemelkirî օգտագործված.
pîyavetî 1) մարդկայնություն, pêgeh 1) արահետ, 2) հետք.
2) մարդկություն. pêgehîn կայարան.
pîyaw 1) մարդ, 2) հվքկ. մարդիկ. pêger 1) զբոսանք, 2) զբոսա-
pîyawane քաջարի. տեղի.
pîyawetî 1) արիություն, pêgerok զբոսանք.
2) մարդկություն. pêgihandin 1) հասցնել, 2) ավար-
pîyîn քայլ, քայլք. տել.
pîyês պիես. pêgiran 1) ծանրաշարժ, 2) ծույլ.
рê I միջոցով. pêgirêdayî կապկպված, կապված
pê II ոտք, ոտնաթաթ. ոտքերով.
pêber ուղիղ, փխբ. ոտքերին pêhesandin տեղեկություն.
կանգնած. pêxar ծուռոտն.
pêberizîn նետվել (մեկի վրա). pêxas ոտաբոբիկ.
pêberjêr վայրէջք. pêxwer թեթև ուտեստ.
pêç I չալմա, գլխափաթթոց. pêẍem լուր.
pêç II քանդակելը. pêẍember մարգարե, գուշակ.
pêçandin փաթաթել. pêjandin եփել, տապակել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 325

pêjgîr սրբիչ. pêlav I կոշիկ.


pêjin I 1) որոտ, 2) արձագանք, pêlav II էջ, թերթ.
3) լուր, համբավ. pêlav III ալիք.
pêjin II 1) հետք, 2) արահետ. pêlek որոշ ժամանակ.
pêjn փառաբանություն. pêlekan սանդուղքի աստիճան.
pêjtin եփել, թխել. pêleqe դոփյուն, դոփդոփյուն.
реk 1) կազմակերպված, 2) հա- pêlepaş հետընթաց, նահանջ.
մաձայնեցված. pêl-pêl ծխի քուլաներ.
pêkanîn կազմակերպում, կար- реnс հինգ.
գաբերում. pêncek պիջակ.
pêkarin հաղթահարել. pêncîsalî հիսնամյակ.
pêkend կառույց, շենք. pêncsalî հնգամյակ.
pêkenîn ծաղրել. pêncsed հինգ հարյուր.
pêkenînî ծաղր, ծաղրանք. pêncşemb հինգշաբթի.
pêkenok 1) ծաղրասեր, 2) ծաղրի pênctaq հինգհարկանի.
առարկա. pênebûn 1) անկարողություն,
pêkhat պայմանագիր, 2) անգործունեություն.
համաձայնություն. pênebûyî 1) անհմուտ, 2) ան-
pêkhatin 1) պատրաստում, գործունյա.
2) հաջողություն. pêpelîng 1) աստիճան, 2) սան-
pêkol I ոտաբոբիկ. դուղք.
pêkol II 1) փորփրելը, ոտքերով pêpes դոփյուն.
հողը փորփրելը (կենդանիների pêpeskirin ոտքերով դոփելը.
մասին), 2) փխբ. շողոքորթու- pêpê քայլ առ քայլ, հետևողա-
թյուն, քծնանք. կանորեն.
pêkolî խոնարհում, քծնանք. реr երեկ չէ նախորդ օրը.
pêkve 1) միասին, 2) անմի- pêra I միասին.
ջապես, 3) կրկին. pêra II անմիջապես.
pêl I 1) ալիք, ալեկոծում, pêrab թռչող գորգ.
2) հոսանք. pêra-pêra 1) անմիջապես,
pêl II քամու փչելը. 2) ամենուր.
pêl III ժամանակ, փուլ. perar նախանցյալ տարի.
pêl IV կոտոշ. pêrav թռչող գորգ.
pêl V 1) խորամանկություն, pêraverêbûn ուղեկցում.
2) ճարպկություն. pêrgî I դեպի, ուղղությամբ.
326 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pêrgî II թաղանթ, նրբամաշկ. pêşdaçûn առաջընթաց, 2) զար-


pêrgîn հանդիպում. գացում, հաջողություն.
pêsîr I 1) կուրծք, 2) լանջափեշ, pêşdaxistin առաջադրում.
օձիք. pêşdaketin առաջ անցնելը,
pêsîr II դժվարություն. կանխելը.
pêsîrteng անտանելի վիճակում pêşdar առաջավոր.
գտնվող. pêşderketin ելույթ ունենալ.
pêsîrtengî նեղվածություն, pêşdestî առաջանցում, կանխում.
անտանելի վիճակ. pêşdewrî նախապատմական.
pêsipî ճերմակոտն (ձիու մասին). pêşdîtin կանխատեսել.
pêsivik 1) արագընթաց, 2) ճար- pêşdorî առաջնահերթ.
պիկ, շարժուն. pêşe 1) մասնագիտություն,
pêstek շրջազգեստ. 2) արհեստ.
pêstir սանդուղք. pêşekar I 1) մասնագետ,
pêş I 1) դեմ, առաջ, 2) առջևում. 2) արհեստավոր.
pêş II քղանցք, փեշ. pêşekar II արձակագիր.
pêşandin առաջ քաշել, առա- pêşekarî 1) մասնագիտություն,
ջարկել. 2) արհեստ.
pêşasêgeh խոչընդոտ. pêşende ապագա, ապագայում.
pêşayî սկզբնական. pêşesazî արդյունաբերական.
pêşber հակառակ կողմում. pêşetir 1) առաջ, 2) նախկինում.
pêşbergo հակադարձող, ընդ- pêşeva նախաբան.
դիմախոս. pêşezan մասնագետ.
pêşbîna 1) կանխատեսող, pêşeʼlem նախակարապետ.
2) շրջահայաց. pêşeʼsas նախահիմք.
pêşbêj կանխասաց. pêşeʼvelî նախասկզբնական.
pêşbêjî կանխագուշակություն. pêşgeh առաջնամաս.
pêşbijar նախընտրական. pêşgîr անձեռոցիկ, սրբիչ.
pêşbir առաջնորդող. pêşgo կանխասաց.
pêşbirî առաջը կտրելը. pêşgotin 1) կանխագուշակու-
pêşbirin առաջ մղել. թյուն, 2) նախաբան.
pêşçav արտաքինից դատելով. peşhatin շարժում.
pêşçavî 1) տեսանելի, ակնհայտ, pêşxan առաջնորդող.
2) հավանական. pêşxane նախասրահ.
pêşda առաջ. pêşxeber նախաբան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 327

pêşxizmet աշխատող, ծառա. pêşva I առաջ.


pêşxûn ճաշասեղան. pêşva II փոխարեն.
pêşî I 1) առաջ, առջևի մասը, pêşvaketî առաջադեմ.
2) սկիզբ. pêşvayî ելուստ (ժայռի).
pêşî II ալիք. pêşwa առաջնորդ, ղեկավար.
pêşîbir առաջնորդ. pêşwarî առաջնություն.
pêşîgir I 1) առաջը կտրող, pêşzimam քերկ. առաջնալեզ-
2) ավազակ. վային (հնչյունի մասին).
pêşîgir II առաջավոր. pêt կրակ, բոց, տապ, այրվող
pêşîkar առաջնորդ. ածուխ.
pêşîkêşî առաջնորդություն, pêtavent սարդ.
ղեկավարում. pêtek մեղվանոց, պարս.
pêşîn 1) առջևի, 2) առաջին. pêva I բոլոր, ամբողջ, ամբող-
pêşînan նախնիներ. ջովին.
pêşînî 1) առաջավոր, 2) նախ- pêva II բացի.
նական. pêve այսուհետ.
pêşîv հեռանկար. pêvedan խայթել, կծել, ծակել.
pêşkanî սկզբնաղբյուր. pêvek չափ, չափում.
pêşkepû թշնամի. pêvir աստղ.
pêşkêş նվեր, ընծա, պարգև. pêwan պահապան, պահակ.
pêşkomî առաջին դասարանցի. pêwend հանգույց.
pêşmal 1) շենքի ճակատային pêzeveng ստոր, անպիտան.
մաս, 2) հարթակ շենքի դիմաց. pêzevengî ստորություն.
pêşmerge զինվոր. piçek քիչ, աննշան, որոշ մասը.
pêşmêr առաջադեմ մարդ. piçeng թևատակեր, ծոց.
pêşmiqabil հակառակ, ընդդեմ. piçe-piçe աստիճանաբար,
pêşnav քերկ. որոշյալ. քիչ-քիչ.
pêşnihad առաջարկություն. piçik II 1) ոլորան, 2) շրջանցում.
pêşpirtik քերկ. նախածանց. piçikandin 1) շուռ տալ, 2) փա-
pêşsebeb նախապատճառ. թաթել.
pêşsekinîn հակամարտություն. piçikî ոլոր-մոլոր.
pêştexte գրասեղան. piçikîn 1) շրջվել, 2) փաթաթվել.
pêştire 1) սկզբում, սկզբից, piçiqîn կապել, կապկպել.
2) նախ և առաջ. piçûkayî 1) քիչ քանակություն,
pêşûn 1) հետք, 2) արահետ. 2) մանուկ հասակ.
328 Քրդերեն-հայերեն բառարան

piç û parî ջարդված, pindepîr սարդ.


մասնատված. pingav I ճեղք, ճաք.
pidî լինդ. pingav II ճահիճ.
pidû քիմք. pinte-pint 1) հևալը, ծանր
pif , pifdan թեթև փչելը, սյուք. շնչառություն, 2) փնթփնթոց.
pifik 1) թեթև փչելը, սյուք, pintîtî փնթիություն.
2) օդածակ. pir 1) շատ, 2) առատ.
pihan հսկել, պահպանել. pira կամուրջ.
pihêt ամուր, հաստատուն, pirafêsor պրոֆեսոր.
հիմնավորապես. piranî 1) մեծամասնություն,
pijandin եփել, թխել. 2) բազմություն, առատություն,
pijîn եփվել, թխվել, տապակվել. 3) քերկ. հոգնակի թիվ.
pijik I բշտիկ, պզուկ. pirayî 1) մեծամասնություն,
pijik II ելուստ. 2) բազմություն, առատություն.
pijikandin շաղ տալ, սփռել. pirbêj զրուցասեր, շատախոս.
pijmil ծոծրակ. pirbêjî զրուցասիրություն,
pijyayî թխած, եփած, շատախոսություն.
տապակած. pirbûn ավելացում, բազմացում.
pilate բաշխում, բաժանում. pircaran շատ անգամ, հաճախ.
pile-pil փնթփնթոց. pirç բուրդ, մազեր, բմբուլ.
pilîmot գնդացիր. pirçemk 1) քունքի խոպոպ,
pilîmotçî գնդացրորդ. 2) ճարմանդ.
pilên գերություն. pirçolekî 1) բրդոտ, 2) մազոտ.
piling վագր, ընձառյուծ, հովազ. pirçû խոժոռադեմ.
pilk ձեռնոց. pirçûk 1) տխրություն, թախիծ,
pilket պատառ (մսի). 2) խոժոռադեմ, թախծոտ.
pilte I պատրույգ. pirçûkirî խոժոռ, տխուր.
pilte II ամպ. pirçzerîn շիկահեր.
pilûr 1) բարդոց, դեզ, 2) կույտ, pirdil խիզախ, համարձակ.
շեղջ. pirdilî խիզախություն, համար-
pin I 1) բույս, 2) սածիլ. ձակություն.
pin II 1) ներբան, 2) տակ, pirejmar քերակ. հոգնակի թիվ.
հատակ. pirenav քերկ. հասարակ անուն.
pincar կանաչ, բանջար. pirestekar երկրպագու.
pincarçîn բանջար հավաքող. piresteşî երկրպագում, պաշտելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 329

pirxaş 1) պատերազմ, pirtî-pirtîbûn մասնատվածու-


ճակատամարտ, 2) ծեծկռտուք. թյուն.
pirxur շատակեր. pirtî-pirtîkirin պատառոտում.
pirxweş գերազանց. pirtik 1) մաս, պատառ,
pirxweşî բարեհաջողություն. 2) քերկ. մասնիկ.
pirî լինդ. pirtir ավելի.
pirîn I թռչել, ճախրել. pirû 1) լինդ, 2) քիմք.
pirîn II փայլ. pirzane իմաստնագույն.
pirîsk 1) կայծ, 2) կայծակ. pirzik 1) բշտիկ, 2) գեղձ,
pirêzante պատկերացում, 3) ուռուցք.
հասկացություն. pisaẍa իշխանազուն.
pirijandin 1) թափթփել, 2) շաղ pismam 1) զարմիկ, 2) ազգական.
տալ. pismamî ազգակցություն.
pirkînî վախ, տագնապ (կեն- pismamtî ազգակցական կապեր.
դանիների). pispor 1) անասնապահությունից
pirkirin մեծացում, բազմացում. հասկացող, 2) փխբ. փորձառու,
pirmal հարուստ, ունևոր. իր գործն իմացող.
pirpar բազմամաս. pist I 1) վրիպում, 2) անհաջող
pirpirîk թիթեռ. քայլ (թղթախաղում).
pirpitandin տարուբերել. pist II փիշտ.
pirpitîn տատանվել, դողդողալ. pistandin փսփսալ.
pirs 1) հարց, հարցում, 2) հար- piste պիստակ.
ցաքննություն. piste-pist փսփսոց, շշուկ,
pirsîn 1) հարցնել, 2) հարցա- ~ kirin շշնջալ.
քննել. pistîn փսփսալ, քչփչալ.
pirsyar 1) հարց, հարցում, pistik պիստակ.
2) հարցաքննություն. piston հրապատիճ.
pirtexlît տարատեսակ. pist-pistok 1) բամբասող,
pirteqal նարինջ. 2) շատախոս.
pirte-pirt 1) երերում, 2) աղմուկ piş հետևում, հետևից.
(թևերի), 3) խփոց (սրտի). pişavî գետի մյուս ափի.
pirtî մաս, պատառ. pişîk կատու.
pirtîn երերում. pişîle կատվի ձագ.
pirtî-pirtî կտրտված, մասերի pişik թոքեր.
բաժանված. pişikîn վիրավորվել, խռովել.
330 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pişikreşî թոքախտ. piştkovik սապատավոր.


pişirandin փշուր-փշուր անել, piştmêr 1) պաշտպան, 2) թիկնա-
մանրել, ծեծել. պահ.
pişirîn փշրվել, տրորվել. piştnîvro հետմիջօրե.
pişirûk ալյուրով շիլա, ~ çêkirin pişto ատրճանակ.
ալյուրով շիլա եփել. piştstû ծոծրակ.
pişkînî 1) վախ, 2) փռշտոց, pişûdan շնչառություն.
~ kirin փռշտալ. pite-pit փսփսոց.
pişkêner տեսուչ. pitê 1) կնիկ, 2) երեխա.
pişkoj I 1) կոճակ, 2) օղակ. pitik լուցկի.
pişkoj II առագաստ, վարագույր. pitir ավելի շատ.
pişkovî չափահաս, հասուն. pitpitok փնթփնթան.
pişkût փթթում. pivling միզապարկ.
pişmîn փռշտալ. pizdan վիժում.
pişo մոծակ. pizî լինդ.
pişt 1) թիկունք, 2) գոտկատեղ. pizik 1) բշտիկ, 2) խոց,
piştçeper ռազմ. թիկունք. 3) ուռուցք.
piştdawî 1) վերջին, 2) հաջորդ. piznandin մաշել.
piştek 1) թիկնակ, 2) մեջքի pizûr աղիքներ, փորոտիք.
հատված, 3) փխբ. պաշտպա- plan պլան, ~ çêkirin պլան
նություն, հենարան, նեցուկ. կազմել, պլանավորել.
piştemal 1) գոգնոց, 2) գոտի, plasdarm պլացդարմ.
լաթագոտի. роç պոչ.
piştevala կոճակներն արձակ. podret կապալ.
piştevan, piştîvan պաշտպան, poxîn տապակած ալյուր.
հովանավոր. poxik 1) վրձին, 2) մազափունջ.
piştge ռազմ. թիկունք. poẍîn ալյուր տապակած հա-
piştxurtî փոխհատուցում. տիկներից.
piştxwer սապատավոր. роêm պոեմ.
piştxwerin աղանդեր. pojan կրունկ.
piştî I հետո. pojman զղջացող, հուսաբեկ,
piştî II բեռ, շալակ. վհատված, ~ bûn զղջալ,
piştîkêş բեռնակիր. ապաշխարել.
piştînî 1) գոտի, 2) իրան. роk լինդ.
piştire հետո, այնուհետև, ապա. pol I փող, մետաղադրամ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 331

pol II ուս. роr û pojman հիասթափված,


pola պողպատ, yê ~ պողպատյա. հուսահատված.
polarêj պողպատագործ. porzer ոսկեգանգուր.
polat պողպատ. posatşer սպառազինություն.
polîs ոստիկան, ոստիկանու- posîde հուսահատված.
թյուն. post մաշկ, մորթ.
polik I կախազարդ. postxane փոստատուն.
polik II սիսեռ. poşîn հագցնել.
polk ռազմ. գունդ. poşte փոստատուն.
polon լեհ. poştebir փոստատար.
polonî լեհական. pot շարք, շղթա.
polperest փողասեր, ընչաքաղց, potîn սապոգ.
շահամոլ. pot-palas մաշված հագուստ.
polûs բևեռ. poz քիթ.
ponijandin 1) բարկացնել, pozbilind հպարտ, գոռոզ.
2) դառնացնել. pozbilindî մեծամտություն.
ponijîn 1) կատաղել, բարկանալ, pozçilak կորաքիթ.
2) դառնանալ. pozder ելուստ.
poperîşk բաշ. pozik ծայր, վերջ.
роr մազեր. pozmîş խախտել.
porbela չսանրված, փրչոտ. pozpelax տափակ քթով.
porbijî բաշ. pozpîjîn արծվաքիթ.
porbirî կտրած մազերով կին poztûj սրաքիթ.
կամ աղջիկ. pragram ծրագիր.
pordek սանր. praktîk գործնական.
porgijgijî գզգզված մազերով. praktîke պրակտիկա.
porkur կտրած մազերով. prodûksî արտադրանք.
porkurişk գանգուր. proftifaq արհմիություն.
pormijî վշտացած, դառնացած. proje նախագիծ.
pormijîn վշտանալ. pronav քերկ. դերանուն.
porreş սևամազ. prosês գործընթաց.
porsipî ալեհեր. protesto բողոք, ~ kirin բողոքել.
porsor շիկամազ. pûç 1) դատարկ, սնամեջ, փուչ,
portoẍal 1) նարինջ, 2) նարնջա- 2) փխբ. աննպատակ, 3) իզուր,
գույն. անտեղի.
332 Քրդերեն-հայերեն բառարան

pûçbêj դատարկախոս, շաղա- pûrpûrk 1) աղվամազիկ,


կրատ մարդ. 2) թիթեռ.
pûxtane 1) հասած, հասուն, pûrt 1) մազեր, 2) բուրդ.
2) փխբ. փորձառու. pûş չոր խոտ, ծղոտ.
pûk I սնամեջ, դատարկ. pûşî I հագուստ.
pûk II ջրհեղեղ. pûşî II փետուր (գլխարկի վրա).
pûlêmot գնդացիր. pût I կուռք.
pûlêmotçî գնդացրորդ. pût II փութ.
pûlik փափկափետուր. pût III խցան.
pûngal թուխսի նստելու տեղը. pûtparêz կռապաշտ, հեթանոս.
рûрû կկու. pûtsenem կուռք.
pûr I փասիան. pût û lat 1) վերնազգեստ,
pûr II ձեռնոց. 2) հագուստ.

R
rа I 1) գերի հանձնվելը, անձնա- raborî 1) անցում, անցատեղ,
տուր լինելը, 2) պահելը, զսպելը, 2) միջանցք, 3) փոխադրում,
դիմանալը, պահպանելը. տեղափոխում.
rа II արմատ (բույսի). rabûn 1) բարձրանալ, ոտքի
rа III զարկերակ, արտերիա. կանգնել, 2) ապստամբել, ըմբոս-
rа IV 1) կարծիք, 2) քվե (ձայն). տանալ, ընդվզել.
raber ցուցադրում, վկայություն, raçandin 1) ձգել, երկարացնել,
ցուցմունք. 2) փռել, տարածել, 3) մանել,
rabestin 1) զինել, զինվել, հան- 4) փխբ. հիմք դնել, հիմք գցել.
դերձավորվել, 2) պատրաստվել rad առատաձեռնություն, մեծա-
ռազմական արշավանքի. հոգություն.
rabirdû 1) անցած ճանապարհ, radan 1) քշել, վռնդել, հալածել,
2) անցյալ, անցած. 2) հարձակվել, վրա տալ, նետվել.
rabirîn 1) թաքցնել, ծածկել, radio ռադիո.
խնայել, 2) գաղտնի պահել, իր radîogudar ռադիոունկնդիր.
մեջ պահել, պարտակել, 3) վրան radîostansî ռադիոկայան.
փռել, փաթաթել, պատել. radîovan ռադիստ, ռադիովար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 333

rafet կարեկցանք, խղճահարու- raxwestin 1) հարցնել, խնդրել,


թյուն. պահանջել, 2) հարցում.
rafiz հերետիկոս, աղանդավոր, rajîn 1) բարձրացնել, մի փոքր
հավատուրաց, ուրացող. բարձրացնել, 2) բարձրացում.
rafizîyet ուրացողություն, ուխ- raketin 1) պառկել, քնել, 2) ընկ-
տադրժություն, նել, 3) կործանվել, 4) անհետա-
rage զբոսավայր. նալ, 5) կործանում, մահ.
ragirtin 1) ձգել, քաշել, 2) խփել, rakêt հրթիռ.
3) իր մեջ կրել, ամփոփել, rakirin 1) փխբ. արթնացնել,
4) զսպել, կանգնեցնել, կասեցնել. ոգեշնչել, ոտքի հանել, 2) արմա-
rahet 1) հանգիստ, խաղաղ, տախիլ անել, պոկել, 3) հերկել,
հանդարտ, 2) թեթև, պարզ, վարել, 4) փխբ. արտաքսել, վտա-
3) հարմար, հարմարավետ. րել, 5) փխբ. բնաջնջել, ոչնչացնել.
rahetbûn 1) հանգիստ, հանգըս- rakişan պառկել, մեկնվել.
տանալը, 2) հանգստություն, խա- rakişandin 1) ձգել, երկարացնել,
ղաղություն, 3) առողջանալը. 2) պրկել, քաշել, լարել.
rahetî 1) հանգիստ, 2) հանգստու- rakutan 1) ներխուժել, խուժել,
թյուն, անդորրություն, 3) թեթևու- 2) ներխուժում.
թյուն, պարզություն. raqetandin 1) դուրս քշել, վռնդել,
rahetkirin 1) հանգստացում, արտաքսել, աքսորել, հալածել,
հանդարտեցում, խաղաղեցում, 2) արտաքսում, վտարում.
2) թեթևացում, մեղմացում. raqetîn 1) պոկվել, կտրվել,
rahijîn սկսել, ձեռնարկել, գործի բաժանվել, մեկուսանալ,
անցնել. 2) հեռանալ, բացակայել.
rahiştin 1) բարձրացնել, 2) բռնել, ram ընտելացված, վարժեցված.
որսալ, հափշտակել, 3) սկսել, raman I վեպ.
ձեռնարկել, 4) հարձակվել, raman II 1) երազանք, անուրջ-
նետվել. ներ, 2) մտախոհություն, 3) մտո-
raḧejandin 1) թափահարել, րում, քննում, կշռադատում.
2) շարժել, տատանել, ճոճել. ramav խոհուն, լրջմիտ.
raḧejîn 1) դուրս թափվել, rаmауîn 1) երազել, 2) խորհել,
2) տեղախախտվել, օրորվել, մտորել, կշռադատել.
երերալ. ramişger երգիչ, երաժիշտ.
rах մարգագետին, արտ, դաշտ. ramûsan 1) համբուրել, 2) համ-
raxistin փռել, գցել, բաց անել. բույր.
334 Քրդերեն-հայերեն բառարան

rаn ազդր, զիստ. raserkirin 1) ուղղություն, առա-


ranandin 1) վանել, հեռացնել, քում, ուղարկում, 2) վարում, կա-
արտաքսել, 2) վտարում, աք- ռավարում, ղեկավարում.
սորում. rast 1) ուղիղ, հարթ, 2) աջ, աջա-
rapelikîn մագլցել, մագլցելով կողմյան, 3) ճիշտ, ստույգ, 4) ազ-
բարձրանալ. նիվ, ուղղամիտ, 5) արդարամիտ.
rареr 1) անցում, անցատեղ, rastbêj 1) ճշմարիտ, 2) արդար,
2) ուղղություն, առաքում. 3) ազնիվ, ճշմարտասեր, ճշմար-
rареrîn 1) անցնել, թռչել անցնել, տախոս, 3) դատավոր.
չվել, 2) ցնցվել, սթափվել, 3) արթ- rastbêjî ճշմարտացիություն, ար-
նանալ. դարացիություն.
rapêç 1) գրկելը, ընդգրկելը, rastbirast ուղղակի, անմիջա-
2) բռնագրավում, զավթում, կանորեն.
3) կողոպուտ, թալան. rastbûn 1) ուղղում, հարթում,
rapêçan 1) փաթաթել, քշտել, հավասարեցում, 2) ռազմ. հավա-
2) փխբ. ձեռքից խլել, զրկել, սարում (աջ, ձախ).
կողոպտել, թալանել. rastdilî անկեղծություն, սրտա-
rapêçandin I բարուրել, փաթա- կցություն.
թել, կապկպել. rastek կանոն.
rapêçandin II 1) ձեռքից խլել, raste-rast 1) ուղղակի, անմիջա-
թալանել, 2) նետվել մեկի վրա, կանորեն, 2) բացահայտորեն,
հարձակվել. անկեղծորեն, շիտակորեն.
rapêçîn կապկպվել, փաթաթվել. rastgele 1) անկարգ, անկանոն,
rapêl:  kirin իր ձեռքը վերցնել, թափթփված, անփույթ, 2) պատա-
զավթել, հափշտակել, յուրացնել. հական, չնախատեսված, 3) ան-
raport 1) զեկույց, զեկուցագիր, խոհեմ, չմտածված, 4) անփութո-
տեղեկացում, 2) զեկուցում, րեն, 5) պատահաբար.
3) հայտարարություն, դիմում. rastgo 1) ճշմարտախոս, արդա-
rarû երես առ երես, իրար դեմ, րամիտ, շիտակ, 2) արդար, ար-
դեմ հանդիման. դարացի, իրավացի.
rarûxistin 1) հակադրում, համե- rastgoşe 1) ուղղանկյուն,
մատում, 2) առերեսում. 2) ուղղանկյունի.
rarûkirin 1) հակադրելը (մեկը rastgoyî ճշմարիտ, ճշմարտացի.
մյուսին), 2) միմյանց դեմ գրգռելը, rasthatî 1) հանդիպական,
հրահրելը. 2) հանդիպում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 335

rasthatin 1) հանդիպում, դիմա- raw III:  girtin շրջանցել,


վորում, 2) արկած, դեպք, դիպված. շրջապատել.
rastî 1) ուղղորդություն, 2) իսկու- rawçî որսորդ.
թյուն, ճշմարտություն, 3) ազնվու- rawe քերկ. խոնարհում.
թյուն, անկեղծություն. rawemasî, rawmasî ձկնորս.
rastîka իրականում, իրոք, rawestan 1) կանգ առնել, չշարժ-
իսկապես. վել, 2) ապստամբել, ընդվզել,
rastîtî 1) ճշտություն, 2) ճշմար- 3) կանգառ.
տացիություն, 3) իրականություն, rawestandin կասեցնել, դադա-
իրողություն. րեցնել, ընդհատել.
rastkirin ուղղում, շտկում, rawestek 1) կայանատեղի,
հավասարեցում. 2) օդանավակայան.
rastnîş 1) տեղեկություն, տեղե- rawestîn 1) հետ մնալ, հետ
կանք, 2) ցուցանշան, տեղեկատու, ընկնել, 2) կանգ առնել.
ցանկ. raweşandin 1) թափ տալ,
rastnivîsandin ուղղագրություն. թափահարել, 2) թափել, շաղ տալ,
ratib I ամուր, կայուն, դիմացկուն, ցանել, սերմանել.
հաստատակամ, անդրդվելի. rawî I պատմող, հեքիաթասաց,
ratib II կարգուկանոն. ասացող.
ratibe 1) ռոճիկ, օրապահիկ, rawî II որսորդական.
ապրուստի միջոց, 2) թոշակ, rawkar որսորդ.
կրթաթոշակ. rawkirin հաղթահարում.
ratol շրջմոլիկ, թափառաշրջիկ. rawurd մանրամասնորեն.
rav 1) ամպ, 2) մշուշ, մառախուղ, raw û rût կողոպուտ, թալան.
3) ծուխ. raw û tivdîr 1) կարգուկանոն,
ravegirtin 1) բանալ, փռել, 2) ձգել. 2) նախապատրաստում, պատ-
ravekirin 1) մեկնաբանել, բացա- րաստություն, 3) խորհուրդ,
տրել, 2) մեկնաբանություն, հորդոր, խրատ.
բացատրություն. гау I կարծիք, տեսակետ, հայացք.
ravêj 1) բարբառ, խոսվածք, гау II 1) ոգի, հոգևոր սկիզբ,
2) պատմվածք, պատմություն. 2) խելք, բանականություն,
ravêjker խորհրդատու, դաս- 3) սրամտություն.
տիարակ. rayel հենք.
raw I:  kirin հաղթահարել. razan 1) քնել, 2) ծնել, ծննդա-
raw II 1) որս, 2) որսի միս. բերել.
336 Քրդերեն-հայերեն բառարան

razandin I 1) քնեցնել, 2) ծնունդ recakarî խնդիրք, դիմում, միջ-


ընդունել. նորդություն.
razandin II 1) զուգել, զարդարել, recû 1) խնդրանք, 2) ողորմու-
պճնազարդել, 2) զուգելը, զար- թյուն.
դարելը. recûkar խնդրող, խնդրատու.
razanxane 1) ննջարան, 2) հան- redbûn 1) անհետանալը,
րակացարան. 2) ավարտելը, 3) կործանում, մահ,
razî 1) համաձայն, համամիտ, վախճան.
2) գոհ, բավարարված, 3) երախ- redkirin 1) ոչնչացում, լուծա-
տապարտ, շնորհակալ. րում, 2) ծախսելը, վատնելը.
razîbûn 1) համաձայնություն, ref 1) կարգ, շարք, տողան,
2) գոհություն, բավարարվածու- 2) խումբ, ջոկատ, 3) երամ.
թյուն, 3) երախտագիտություն. refah ունևորություն, լիություն,
razîkirin 1) բավարարելը, բարեկեցություն.
2) համոզելը. refî վերացում, հեռացում.
razînebûn 1) անհամաձայնու- refîq 1) ընկեր, 2) ուղեկից.
թյուն, 2) անբավարարվածություն, refiic I փայտե թի (թոնրից հաց
3) երախտամոռություն. հանելու համար).
razîtî 1) համաձայնություն, refik II գրադարակ.
2) բավարարելը, 3) երախտագի- reg 1) անոթ, երակ, զարկերակ,
տություն. 2) ճյուղ, ոստ, 3) ցեղ, տոհմ.
reayet 1) պահում, պահպանում, reh 1) ջիղ, երակ, 2) մկան,
2) հովանավորություն, պաշտպա- 3) արմատ (բույսի).
նություն. rehel 1) ուղեբեռ, 2) ուղտի թամբ.
reb կրոն. տեր, Աստված. rehîn գրավ, գրավադրություն.
rebeq 1) հասուն, հասունացած, rehim գթություն, գթասրտու-
2) կատարյալ. թյուն, բարություն, կարեկցու-
reben 1) խեղճ, թշվառ, դժբախտ, թյուն, խղճահարություն.
2) ամուրի. rehmanî 1) ողորմած, գթասիրտ,
rebenî 1) դժբախտություն, փոր- կարեկցող, 2) գթասրտություն,
ձանք, 2) ստրկություն, 3) ամուրի կարեկցանք, խղճահարություն.
մարդու կյանք. rehşik ցողուն.
rеса խնդրանք, աղաչանք. reh û ol արմատ, հիմք.
rесас, recakar խնդրատու, rehwir հվքկ. սողուններ,
խնդրող, միջնորդ, բարեխոս. զեռուններ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 337

reḧal 1) տոնական զգեստ, հա- req II խեցգետին.


գուստ, 2) ռազմական հանդեր- reqaço ռակաչո (քրդական
ձանք. ազգային պար).
reḧmet գթություն, գթասրտու- reqandin 1) ուժեղ թակել, բախել,
թյուն, կարեկցություն. զարկել, 1) ուժեղ թխկոց, զարկ.
reḧmetî ննջեցյալ, հանգուցյալ. reqas պար, պարեղանակ.
rех I 1) կող, կողք, կողմ, սահ- reqasçî պարող, պարասեր.
մանագիծ, 2) ռազմ. թև. reqasok պարող.
rех II նավակ (շախմատի). reqe ծովախեցգետնի տեսակ.
rexbe հագուստ, զգեստ, շոր. reqem թիվ, թվանշան, համար.
rexdar կողմնակից. reqemkirî համարակալված.
rexderî դռան շրջանակ. reqen 1) պնդահող, կոշտ հող,
rexketin 1) ուղեկցում, ուղեկցելը, 2) ձիարշավարան, մրցարան.
2) քերկ. հարադրություն. reqe-req 1) թխկոց, 2) որոտ,
гехnе 1) թերություն, պակասու- ճայթյուն, դղրդյուն.
թյուն, արատ, 2) ծաղր, ծաղրանք, reqî 1) կարծրություն, ամրու-
3) կշտամբանք, նախատինք. թյուն, 3) փխբ. տոկունություն,
rexnegirtin 1) ծաղր, ծաղրու- կայունություն, անսասանություն.
ծանակ, 2) հանդիմանություն, reqîb հակառակորդ, մրցակից.
նախատինք, մեղադրանք. reqîn թխկոց, որոտ, դղրդյուն.
rexsandin 1) ուղարկել, առաքել, reqî-rût 1) մերկ, մերկացած,
2) առաքում, ծանրոց. 2) չորացած, տերևազուրկ (ծառ).
rext 1) զինվորական հանդեր- reqis պար, պարեղանակ.
ձանք, ասպազենք, 2) լծասարք, reqisîn պարել, ոստոստել.
3) կանացի կրծքազարդ՝ արծաթե reqreqandin 1) թակել, բախել,
և ոսկե դրամներով. 2) ճռռալ, 3) որոտալ, դղրդալ.
reẍm 1) չարություն, 2) անբավա- remeq 1) վերջին շունչ, 2) չնչին
կանություն, դժգոհություն. քանակություն.
reîs 1) գլխավոր, պետ, վարիչ, remezan ռամազան (մուսուլմա-
2) նախագահ. նական լուսնային տարվա իննե-
rejî ածուխ. րորդ ամիսը), պասի ամիսը.
rejihan տեխ. ձուլում, ձուլելը. remil գուշակություն, կանխա-
req I 1) չոր, չորացած, 2) կարծր, գուշակում, կախարդություն,
պինդ, դիմացկուն, 3) փխբ. հաս- հմայություն.
տատուն, անսասան, կայուն. remildar գուշակ, գուշակող.
338 Քրդերեն-հայերեն բառարան

remildarî գուշակում, կանխա- rengîn II 1) վիթխարի, մեծ,


գուշակություն. 2) հոյակապ, շքեղ, հանդիսավոր,
remmal վհուկ, գուշակ. 3) հարուստ, ունևոր.
remz 1) գաղտնիք, 2) նրբություն, rengkirin ներկում, ներկելը.
3) գաղտնագիր, ծածկագիր. rengmerov մարդանման.
rеn ազդր, զիստ. rengpîyaw առնական, քաջ, արի.
rеnс 1) ծանր աշխատանք, reng-rengî 1) խայտաբղետ,
2) խոչընդոտ, դժվարություն, 2) զանազան, տարատեսակ.
3) անհաջողություններ, ձախոր- rengrêj ներկարար.
դություններ, 4) հոգս. rengrêjxane ներկատուն.
rencandin 1) ստիպելով աշխա- rengrêjî 1) ներկերի պատրաս-
տեցնել, 2) նեղություն պատճառել, տում, 2) ներկում.
անհանգստացնել. repandin 1) ծեծել, հարվածել,
reng 1) գույն, երանգ, ներկ, ապտակել, 2) դոփել, դոփելով
2) փայլ, պայծառություն, 3) տեսք, քայլել, 3) ծեծ, 4) դոփյուն.
դեմք, կերպարանք, դիմագծեր, resîn թռչել.
4) եղանակ, կերպ, միջոց. resm 1) տեսք, նմանություն,
rengareng 1) գույնզգույն, 2) զա- 2) գործելու եղանակ, ձև, 3) սովո-
նազան, բազմազան. րություն, 4) կերպ, միջոց,
rengavîtî խունացած, խամրած, կերպարանք.
գունատված. resmî պաշտոնական.
rengavêj խունացած, գունաթափ- resm û gecîd զորահանդես,
ված. շքերթ.
rengawazî գունավոր, բազմե- restin պոկվել, դուրս պրծնել,
րանգ, խայտաբղետ. դուրս թռչել, ցատկել.
rengçûyî 1) գունաթափ, խունա- resûl մարգարե, առաքյալ.
ցած, 2) մեռելագույն. resûlî մարգարեական.
rengda քերկ. ածական անուն. reş սև, մուգ, սևավուն.
rengdar 1) գույնզգույն, գունա- reşandin 1) ցնցուղել, ցողել,
վոր, 2) փխբ. ծաղկուն, փթթուն, թրջել, 2) թափել, լցնել, 3) շաղ
առողջ. տալ, ցանել, ցրել.
rengesmer թխադեմ. reşaş գնդացիր.
rengîn I 1) գունագեղ, խայտա- reşayî 1) սևություն, 2) ցամաք,
բղետ, 2) փխբ. ծաղկուն, փթթուն, մայր ցամաք.
առողջ, 3) փխբ. գեղեցիկ. reşbext դժբախտ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 339

reşbextî դժբախտություն. reşmar կոբրա, ակնոցավոր օձ.


reşbelek 1) խայտաբղետ, բծա- reşmizgîn տխուր լուր, գույժ, բոթ.
վոր, պտավոր, 2) նամակ, գրու- reşotankî սևավուն, սևորակ.
թյուն, 3) մակագրություն, 4) ձե- reşperde սգո հագուստ.
ռագիր, 5) բանաստեղծություն. rev 1) վազք, 2) փախուստ, դա-
reşbend հորձանուտ, հորձանք. սալքություն, 3) խույս տալը,
reşbirhî սևահոն, մրահոն. խուսափելը, շեղվելը.
reşbûn սևացում, սևանալը. revandin 1) տանել, հեռացնել,
reşçar 1) անզոր, թույլ, 2) անօգ- առևանգել, 2) փախուստի մատ-
նական, 3) դժբախտ. նել, հալածել, քշել.
reşeba ուժեղ քամի, փոթորիկ. revedizî թաքուն, ծածուկ,
reşevehatin մթնել, խավարել. գաղտնի.
reşgirîn սուգ, վիշտ. revek 1) փախչող, փախստական,
reşgulî սևագանգուր, թխագան- դասալիք, 2) փխբ. վախկոտ.
գուր. reve-rev վազքով, վազեվազ.
reşhal ծանր իրավիճակ. revîn վազել, սլանալ, փախչել.
reşhêle սարյակ. revîvan որսորդ.
reşḧal փորձանքի մեջ ընկած revo երամակ, ջոկ.
մարդ. revoçî երամակապան, ջոկապան.
reşî 1) մթություն, խավար, revok վազորդ, վազող.
2) փխբ. դժբախտություն, անհա- rewa 1) ընծա, նվեր, 2) պարգև,
ջողություն, ձախորդություն. մրցանակ, 3) արժանի, 4) թույլա-
reşik 1) սևուկ, 2) բսբ. առվույտ, տրված, 5) հարմար.
3) սևամորթ, հվքկ. սևամորթներ, rewac 1) պահանջարկ, 2) դրա-
5) հվքկ. ամբոխ, խաժամուժ. մաշրջանառություն.
reşke բուրավետ բույսի սերմնա- rewakirin 1) նվիրաբերում,
հատիկներ. 2) պարգևատրում.
reşkêne բիբ. rewaq I 1) հովանի, ծածկ,
reşkot 1) թխահեր, 2) սարսափելի 2) վրան, 3) սյունասրահ.
արտաքինով մարդ, 3) հակակրե- rewaq II հյութ.
լի, գարշելի, զզվելի. rewal I 1) քայլելը, շրջելը, 2) կեն-
reşqemer թխադեմ. սակերպ, 3) դրություն, վիճակ.
reşmal 1) սև վրան, 2) փխբ. մեր- rewal II դեռահաս, պատանի.
ձավոր ազգականներին կորցրած rewan I 1) ընթացիկ, 2) հարթ,
ընտանիք, սգացող ընտանիք. ուղիղ, 3) գետ, 4) հեղուկ.
340 Քրդերեն-հայերեն բառարան

rewan II 1) հոգի, 2) ավյուն, խան- rezakirin 1) համաձայնություն,


դավառություն. 2) հավանություն, 3) ցանկություն,
rewas բսբ. խավարծիլ, խաշնդեղ. 4) խնդրանք.
rewayet պատմվածք, վիպակ, rezamend ցանկություն.
ավանդություն. rezîl խայտառակ, ամոթալի,
rewayetkirin պատմում, պատմելը. ստոր, անազնիվ.
rewe հոտ, նախիր, երամակ. rezîlî խայտառակություն,
rewîn բոց, կրակ. անարգանք, նենգություն.
rewîş քայլ, քայլելը, ման գալը. rezîltî խայտառակ, ամոթալի
rewindayî թրև եկող, թափառող. վարք.
rewn պրոթեզ (մարմնի արհես- rezm մարտ, կռիվ.
տական անդամ), փոխադիր. rezvan I խաղողագործ, այգեգործ.
rewnek 1) լույս, 2) փայլ, փայլա- rezvan II դրախտային այգի.
տակելը, շողշողալը, 3) ջահ. rezvanî խաղողագործություն,
rewrewk անցողիկ, անկայուն, այգեգործություն.
փոփոխական. reʼwir հվքկ. 1) սողուններ,
rewş I 1) փայլ, 2) լույս, լուսավո- 2) երկկենցաղներ.
րություն, 3) պատկեր, արտաքին rîçal թելիկ, մազաթել, նրբաթել.
տեսք. rîgdan ավազաքար.
rewş II 1) քայլ, շարժում, 2) երթ, rîs 1) բրդյա մանվածք, բուրդ,
քայլվածք, 3) փխբ. կենսակերպ, 2) պարան, թոկ, 3) թել.
վարքագիծ, 4) փխբ. սովորույթ. rîşî I 1) մորուք, 2) ծոպեր,
reyandin 1) հաչել, 2) հաչոց. 3) ողկույզ, ճյուղ, 4) թել.
reyat 1) ժողովուրդ, բնակչություն, rîşî II 1) խոց, 2) բշտիկ, պզուկ.
2) հողագործներ, գյուղացիներ. rîşîn 1) մորուքավոր, 2) ճյուղա-
reyatî 1) հպատակություն, շատ, ճյուղավոր, 3) թելավոր,
2) գյուղացիություն. թելանման.
reyb կասկած, տարակուսանք. rîşspî սպիտակամորուք, ճերմա-
reyîn շան հաչոց. կամորուք.
reyîs 1) նախագահ, 2) ռազմ. rîtal կղկղանք.
հրամանատար. rîtik կղկղանք, արտաթորանք,
rez խաղողի այգի. աղբ.
reza համաձայնություն. rîtin 1) կղկղել, 2) կղկղելը.
rezadilî 1) բարի կամք, rê ուղի, ճանապարհ (ուղիղ և
2) уê ~ կամավոր. փխբ. իմաստներով).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 341

rêbarî 1) անցած ճանապարհ, rêx գոմաղբ, թրիք.


2) միաժամանակ, հընթացս. rêxistin ճանապարհում, ճանա-
rêbendan դեկտեմբեր. պարհ գցելը.
rêber 1) ուղեկից, ուղեկցող, rêxole աղիք.
ուղեցույց անձ, 2) առաջնորդ, rêj 1)տեխ. ձուլելը, թափելը,
պարագլուխ, ղեկավար. 2) լցվելը, հորդանալը, վարարելը.
rêbergirtin ճանապարհը արգե- rêjandin 1) լցնել, թափել,
լափակելը, կտրելը. 2) լցնելը, լցնելով բաշխելը.
rêberî 1) ուղեկցողի աշխատան- rêjge ջրվեժ.
քը, 2) առաջնորդելը, գլխավորելը, rêjxane տեխ. հալոցարան,
ղեկավարելը. ձուլարան.
rêbir ավազակ, կողոպտիչ. rêjî ածուխ.
rêbirî ավազակություն, ավարա- rêjîm ռեժիմ.
ռություն. rêjker ձուլորդ, ձուլիչ բանվոր.
rêbirîn ճանապարհը կտրելը. rêjne տեղատարափ անձրև,
rêbiwar 1) անցորդ, 2) ճանա- տարափ, հեղեղ.
պարհորդ. rêkirin առաքում, ճանապար-
rêç 1) հետք, 2) ուղի, արահետ, հում.
շավիղ, կածան, 3) ճանապարհ. rêk û pêk 1) լավ մարմնակազմ
rêçav հուն, գետահուն. ունեցող, բարեկազմ, գեղիրան,
rêçenas ճանապարհն իմացող, 2) հրաման.
ցույց տվող անձ. rêl անտառ, уê ~ անտառային.
rêçezan հետախույզ. rêlewer անտառապատ տարածք.
rêçezanî 1) տուրիզմ, 2) հետա- rêlî անտառային, անտառա-
խուզություն. պատ, անտառածածկ.
rêçûn 1) ընթացք, 2) գնալը, rêls ռելս, գիծ, ընթացք.
քայլելը, պտտելը, 3) արշավ. rêname 1) ուղեցույց, տեղեկատու,
rêderketî ճանապարհից շեղված, տեղեկագիրք, 2) ուղեգիր.
մոլորված. rênc աշխատանք, գործ.
rêgir ճանապարհը կտրող rêncber 1) աշխատավորություն,
ավազակ. աշխատավոր, 2) բատրակ, օրա-
rêgirtin 1) ճանապարհը արգելա- վարձու բանվոր, 3) հողագործ.
փակելը, 2) ավազակություն, rênezan 1) ճանապարհը չիմացող
կողոպուտ. մարդ, 2) անտեղյակ, անիրազեկ,
rêḧesin երկաթգիծ, երկաթուղի. անփորձ.
342 Քրդերեն-հայերեն բառարան

rêng ուղի, ճանապարհ. rêzdar 1) ռազմ. շարքային,


rênî ձյան փլվածք, ձնահյուս. 2) գծագրող.
rênîş 1) ուղեցույց, 2) կողմնա- rêzge 1) կարգ, շարք, 2) գիծ,
ցույց, 3) ազիմուտ. սահմանագիծ, 3) տող.
rêstin I մանել, գործել. rêzgotî նախադասություն,
rêstin II 1) անցնել, երթաշրջան արտահայտություն.
կատարել, 2) թռչել. rêziman քերականական տեղե-
rêstoran ռեստորան. կատու.
rêtin 1) լցնել, թափել, շաղ տալ, rêz û rêzik 1) շղթա, շարան,
մաղել, 2) լցնելը, թափելը. 2) սերունդ, հետնորդներ, զավակ-
rê û dirb 1) մուտքեր և ելքեր, ներ.
ելումուտ, ծակուծուկեր, 2) դժվար rêzvan 1) կարգը պահպանող
կացությունից դուրս գալը, անձ, 2) հերթապահ.
3) մատույցներ. ribek մոտ, կողքին.
rê û tifdîr պլան, ծրագիր, ribîk ռիբիկ (կշռի չափման միա-
նախագիծ. վոր, որը հավասար է 2,5 կգ-ի).
rêveçûn 1) արշավ, 2) քայլելը, ricaf դող, սարսուռ, ցնցում.
3) քայլվածք. ricakar խնդրատու, խնդրող,
rêvekar ճանապարհող անձ. հայցող.
rêvekarî ճանապարհելը. ricifandin ցնցումների մեջ գցել.
rêvîn անդուր, տհաճ, անախորժ. rifhe դարակիկ, գրադարակ.
rêvin ցեխոտ, կեղտոտ, աղտոտ. rih ոգի, հոգի.
rêwar ճամփորդ, անցորդ, rihşik արմատի ճյուղավորում.
հետիոտն. riḧan բսբ. ռեհան, շահասպրամ.
rêwîngî 1) ճամփորդություն, rixandin ավերել, կործանել.
2) ճանապարհորդ. rixunîn 1) պատռվել, մաշվել,
rêwindakirî ճանապարհը 2) ճաքել, 3) փլվել, քանդվելով
կորցրած, մոլորված մարդ. թափվել, գետին տապալվել.
rêz I 1) կարգ, շարք, տողան, rija երեսպաշտություն, երկերե-
2) գիծ, սահմանագիծ, 3) տող. սանիություն.
rêz II սովորույթ, սովորություն. rijî I անյուղ միս, պասուց
rêzan I 1) ռազմ. ջոկատ, կերակուր.
2) տողան. rijî II ոջլոտ.
rêzan II 1) ճանապարհն իմացող rijîn 1) թափվել, հեղվել, հոսել,
մարդ, 2) տուրիստ. 2) ցիրուցան լինել, սփռվել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 343

rijîk հվքկ. սալոր, սալորներ. rist 1) թել, 2) պարան, 3) գիծ,


rik 1) համառություն, 2) ցասում, սահմանագիծ, 4) կարգ, տողան.
չարություն. ristik 1) մանվածք, 2) թել,
rike վանդակ (կենդանիների, 3) գործվածք.
թռչունների համար). riswa անպատվություն, խայ-
rikêb 1) ասպանդակ, 2) խթան, տառակություն, ամոթ.
խթանել (ձիուն), 3) քառատրոփ rişk անիծ.
արշավ, 4) ճնշում, 5) մրցում. rişme 1) շղթայիկ, 2) սանձիկ,
rikin հիմք, հենամաս, հիմնա- 3) հեծելասարք, 4) ժապավեն,
կառուցվածք. կապ, 5) զգեստ, հագուստ.
rikinkirin 1) հիմնադրում, rişte 1) թել, լար, 2) հվքկ. մա-
2) ներդրում, արմատավորում. կարոն, արիշտա.
riko 1) կպչուն, 2) ժլատ, ընչա- ritam 1) փոշի, 2) հող ու մոխիր.
քաղց, ագահ. ritibe 1) աստիճան, կոչում,
rikrikîn 1) թակել, բախել, ծեծել, կարգ, տարակարգ, 2) պաշտոն.
2) կափկափել, կրճտացնել riv կայծեր, կրակ, բոց.
(ատամները). rivîn կրակ, բոց.
riqeberî թշնամանք, հակակրանք. riwa 1) լույս, 2) ճառագայթ, շող.
riqet կարեկցություն, ցավակցու- riwîştin գնալ, քայլել, շրջել.
թյուն, ~ kirin կարեկցել. riya դավաճանություն, մատ-
rim նիզակ, տեգ. նություն.
rimbaz նիզակակիր ռազմիկ, rizan խաղողի այգի.
նիզակով կռվող. rizandin մաշել, քրքրել.
rimbazî նիզակ նետելու խաղ. rizgarî 1) ճակատագիր, 2) ազա-
rimj կայծակ, ամպրոպ որոտ. տություն, 3) հանգստություն,
rind 1) լավ, գեղեցիկ, 2) քաջ, խաղաղություն.
խիզախ, համարձակ. rizî 1) հին, հնամաշ, քրքրված,
rindayî գեղեցկություն, գրավ- պատռված, 2) նեխած, փտած.
չություն, հմայք. rizîbûn հնություն, հնամաշու-
rinde ռանդա, խարաբուզ. թյուն, մաշվածություն.
rindî գեղեցկություն. rizîkirin մաշելը, մաշվելը.
risas 1) արճիճ, կապար, 2) կա- rizîn 1) հնանալ, մաշվել,
պարակնիք, պլոմբ. 2) նեխել, փտել, քայքայվել.
risxet 1) թույլտվություն, rizq 1) սնունդ, կեր, ուտելիք,
2) ներում, ներելը, 3) արձակուրդ. 2) փխբ. բախտ, ճակատագիր.
344 Քրդերեն-հայերեն բառարան

rо I արև, արեգակ. rojnîş օրացույց.


rо II: ~ bûn դուրս թափվել, rojnîv կեսօր.
արտահոսել, ցիրուցան լինել. rojnivîs 1) օրագիր, օրատետր,
roava 1) մայրամուտ, մթնշաղ, 2) օրակարգ.
2) արևմուտք, уê ~ արևմտյան. rojtir հաջորդ օրը.
robar 1) հոսող ջրով հարուստ rokê մի օր, մի անգամ.
տեղանք, 2) գետ. rolbaz դերակատար.
rode պատուհան. role մանուկ, երեխա.
rohilat 1) արևածագ, 2) արևելք. rоn I լուսավոր, պարզ, ջինջ,
Rohilata Nêzîk Մերձավոր թափանցիկ.
Արևելք, Rohilata Dûr Հեռավոր rоn II հեղուկ, ջրիկ.
Արևելք, Rohilata Niveroyî, ronak լուսավոր.
Rohilata Naverast Միջին Արևելք, ronakî շողշողուն, պայծառ,
2) уê ~ ê արևելյան. լուսավոր.
rohilatnas արևելագետ. ronayî I 1) լույս, լուսավորում,
rohilatnasî արևելագիտություն. 2) փայլ, շող, շողալը, 3) լուսավո-
roj 1) արև, 2) օր, 3) արևային. րություն.
rojane ցերեկային, ցերեկվա. ronayî II հեղուկ.
rojçebîn ճաճանչափայլ, լուսա- ronbûn ջրիկություն, նոսրու-
շող. թյուն, հեղուկ վիճակ.
rojek օրավարձ, աշխատավարձ. rondar լուսավոր, պարզ.
rojen ձեղնանցք, ձեղնապա- rondik I արցունք, արցունքներ.
տուհան. rondik II 1) լույս, 2) փայլ, ցոլք.
rojgar 1) ճակատագիր, բախտ, ronkayîdar լուսավորիչ.
2) ժամանակ. ronkayîdarî լուսավորություն,
rojheq 1) օրավարձ, 2) աշխօր. լուսավորականություն.
rojhilatin արևածագ, արշալույս. rotb արմավ, խուրմա.
rojê ցերեկը, ցերեկով. rotob մոխրագույն, գորշ.
rojkar աշխատանքային օր. rovebûn լուսաբաց, արշալույս.
rojname 1) թերթ, լրագիր, rovek բույս.
2) ամսագիր, 3) օրագիր. rua անասուն, կենդանի.
rojnamenivîs թղթակից, լրագրող. ruh հոգի, ոգի.
rojnamevan լրագրավաճառ. ruhanî 1) հոգեկան, հոգևոր,
rojnayî 1) լույս, լուսավորում, 2) ոգևորված, 3) հվքկ. հոգևորա-
2) լուսավորություն, կրթություն. կանություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 345

ruhber շնչավոր, կենդանի. rûgewr ճերմակերես, սպիտա-


ruhberî 1) շնչավորություն, կամորթ.
2) կենսունակություն. rûfener փայլող, շողացող
ruhbir ձանձրալի, տաղտկալի. գեղեցկություն.
ruhistîn հոգեսպան. rûxandin 1) ավերել, կործանել,
ruх գրք. երես, դեմք, պատկեր. սնանկացնել, 2) կործանում,
rusakirin 1) անվանարկում, սնանկացում.
խայտառակում, 2) գռեհկացում, rûxêr 1) բարյացակամ, 2) ազնիվ.
աղավաղում. rûxir կլորադեմ, կլոր երեսով.
ruşet կաշառք, կաշառում. rûxurî չեչոտ, ծաղկատար.
ruşetxur կաշառակեր. rûken ծիծաղկոտ, ժպտադեմ.
ruşetxurî կաշառակերություն. rûmase սփռոց.
rû 1) երես, դեմք, պատկեր, rûmet I 1) փառք, պատիվ,
2) կողմ, մակերես, մակերևույթ, մեծարանք, 2) հեղինակություն,
3) թերթ, էջ, 4) մորուք. 3) արժանապատվություն.
rûbalgî բարձի երես. rûmet II այտ, թուշ.
rûbar I դեմքի գույն, պատկեր. rûn յուղ, կարագ, ձեթ.
rûbar II գետ. rûnandin 1) նստեցնել, վայրէջք
rûbedew 1) գեղեցիկ տղամարդ, կատարել, 2) ներդնել, արմատա-
կին, 2) գեղեցիկ. վորել, 3) դրվագել, դրվագազար-
rûbend 1) դեմքի քող, 2) դնչկալ. դել, 3) վայրէջք, 4) ներդրում.
rûber 1) երես առ երես, 2) երեսի rûnayî յուղայնություն, ճարպո-
կողմ, 3) մակերես. տություն.
rûberdayî երկարամորուս, մո- rûnerm համեստ, ամոթխած,
րուքավոր. հեզաբարո.
rûçerkîn այլանդակ, անճոռնի, rûnermî համեստություն,
տգեղ. ամոթխածություն, հեզություն.
rûçik դեմք, երես, փոքրիկ երես. rûnî կենդանական ճարպեր.
rûçikandin 1) հանել, դուրս քաշել, rûnişt նիստ.
փետրել, 2) պոկել, քերթել, մաշկել, rûniştandin 1) նստեցնել, իրենց
3) փորոտիքը հանել, փորը թափել տեղերը նստեցնել, 2) փխբ. բան-
4)փխբ. կողոպտել, թալանել. տարկել, կալանավորել.
rûgeş 1) ծիծաղկոտ, ուրախ, rûniştanî նստակեցություն,
2) ծաղկուն, փթթուն տեսք, уê ~ նստակյաց.
3) հաճելի արտաքինով մարդ. rûniştek նստարան, աթոռ.
346 Քրդերեն-հայերեն բառարան

rûniştin նստել, հեծնել, վայրէջք rûspîtî 1) պատիվ, փառք, 2) ար-


կատարել. ժանավայել պահվածք, վարք,
rûniştman բնակչություն, բնա- 3) ավագանի.
կիչներ. rûsûr հպարտ, ամբարտավան.
rûnivîs պատճեն, ընդօրինա- rût 1) մերկ, տկլոր, հոլանի,
կություն. 2) ճաղատ, 3) փխբ. աղքատ,
rûperde դիմակ. չքավոր, մուրացիկ, ~ kirin
rûperî գեղեցկուհի, չքնաղագեղ մերկացնել, ~ bûn ա) մերկանալ,
կին, հուրի-փերի. բ) ճաղատանալ.
rûpêl I 1) կոշիկ, ոտնաման, rûtapan մորուքավոր.
2) հնամաշ հագուստներ. rûtayî 1) մերկություն, մերկացա-
rûpêl II 1) կազմ, գրքակազմ, ծություն, 2)փխբ. աղքատություն,
շապիկ, 2) թերթ, էջ. չքավորություն.
rûpoşî չադրա, դեմքի ծածկոց. rûtenî խայտառակված, ~ kirin
rûpûşî ծածկված դեմք. խայտառակել, անպատվել.
rûreş 1) թուխ, թխադեմ, 2) սևա- rûteraş վարսավիր, սափրիչ.
մորուք, 3) փխբ. խայտառակված, rûtevşikî երկայնամորուս, մո-
անվանարկված. րուքավոր.
rûreşî 1) խաղք, խայտառակու- rûtirş մռայլ, խոժոռադեմ,
թյուն, 2) անամոթություն, դժգոհ.
3) շփոթվածություն. rûtirşî տխուր տեսք.
rûretî նմանություն, նմանակ, rûtker ավազակ, կողոպտիչ,
միանմանություն. թալանչի.
rûsar 1) անամոթ, լիրբ, 2) խայ- ruto ցնցոտիավոր, քրջա-
տառակ, 3) հուսախաբ, հիաս- հագուստ մարդ, բոսյակ.
թափված, 4) այլայլված, շփոթված. rûvî I 1) աղիք, 2) հվքկ. աղիներ.
rûsarî ամաչկոտություն, ամոթ- rûvî II 1) աղվես, 2) փխբ. խորա-
խածություն. մանկ մարդ.
rûseyah 1) խայտառակված, ան- rûvîtî աղվեսային բարքեր,
վանարկված, 2) մեղավոր. ~ kirin խորամանկել.
rûsor 1) կարմրաթուշ, ալ այտեր, rûw 1) երես, դեմք, պատկեր,
2) վարդերես. 2) կողմ, մակերես, մակերևույթ,
rûspî 1) սպիտակամորթ, 2) սպի- փխբ. անկեղծորեն, շիտակորեն,
տակամորուս, 3) փխբ. ծեր, ալևոր, 3) թերթ, էջ, 4) մորուք, 5) առիթ,
4) փխբ. ազնիվ, անբասիր. պատրվակ, 6) հանուն, համար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 347

S
sa 1) դե՛, 2) էլի, ևս մեկ անգամ. saxrî վազք, քայլք.
sabiq նախկին, նախորդ, անցյալ. saxt արտադրում, արտադրանք.
sabilxiroş խիզախ, համարձակ. saxtekar 1) ճարպիկ, խորամանկ,
sabûn օճառ. 2) շինարար.
sabûnçî սապոնագործ. saxtî 1) ստուգում, 2) խուզար-
sabûnxane օճառի գործարան. կություն, որոնում.
sac սաջ, տապակ. saẍ ողջ, առողջ, ամբողջ,
sacax 1) ծոպերիզ, 2) փունջ անվնաս,  kirin բուժել,  bûn
(բրդի). առողջանալ, ապաքինվել.
saçme 1) կոտորակ, մանրա- saẍbûn առողջացում, ապա-
գնդակ (հրազենի համար), քինում.
2) կոտորակի հրացան. saẍer թաս, գավաթ.
sadan ազնվացեղ ձի. saxe-sax ողջ-ողջ, կենդանի.
sade 1) հասարակ, թեթև, saẍkirin 1) բուժում, ապաքինում,
պարզունակ, 2) մաքուր. 2) նորոգում.
sadiq 1) հավատարիմ, նվիրված, saẍlem 1) կենդանի, առողջ,
2) անկեղծ, ազնիվ. անվնաս, 2) բարեհաջող.
sadiqayî 1) հավատարմություն, saẍrî գավակ (կենդանու).
2) անկեղծություն. saî ջանասեր, եռանդուն,  kirin
sadiqî 1) հավատարմություն, ջանալ, ճգնել.
2) ազնվություն. sakar I հասարակ, առանց
safî պարզ, մաքուր, վճիտ. նախշերի.
safîkirin պարզաբանում, sakar II զամբյուղ.
բացահայտում. saq 1) սրունք, 2) ճիտք, սրնքա-
safîtî պարզություն, մաքրու- պան, 3) զանկապաններ.
թյուն. saqî մատռվակ.
sahîb տեր, տիրակալ, տիրող. saqo կիսավերարկու, վերարկու.
sahîbbûn տիրապետում. sal տարի.
sahîbqiran 1) երջանիկ, 2) հաղ- salane տարեկան.
թական. salarî ղեկավարություն.
sahibrehm գթասիրտ, բարեգութ. saldat զինվոր.
sahir կախարդ. saldatî զինվորական ծառա-
saḧil 1) ջրափ, 2) եզր, 3) ծովածոց. յություն.
348 Քրդերեն-հայերեն բառարան

saldîtî փորձառու, կյանքի փոր- samdar նշանավոր, հայտնի,


ձով իմաստնացած. անվանի.
salewext 1) միամյա ժամանա- samî I 1) քուղ, լար, առասան,
կամիջոց, 2) տարեկան աշխա- 2) սռնի.
տավարձ. samî II 1) սեմիտ, 2) սեմիտական.
salî տարեկան, տարվա. samîn հարավային.
salif անցած, անցյալ. san 1) կարգ, 2) շքերթ.
salix 1) լուր, տեղեկություն, sancû ծակծկոցներ, սուր ցավ
2) պարզաբանում, 3) գովեստ. (փորի).
salixdan 1) իրազեկում, 2) պար- sanî I խոր ճաշաման.
զաբանում. sanî II 1) նման, 2) կարծես.
salix-sûlix տեղեկություններ, sanîtar սանիտար, հիվան-
տվյալներ, լուրեր. դապահ.
salik 1) ճիշտ ուղիով ընթացող, sanifandin ստեղծել, արտադրել,
2) փխբ. բարեպաշտ. պատրաստել.
salkêm մանկահասակ. sansekrît սանսկրիտ.
salname 1) տարեգրություն, sap շերեփ.
2) օրացույց. sapan 1) բատրակ, 2) հովիվ.
salnivîs տարեգիր. sapojnîk կոշկակար.
salon սրահ, դահլիճ. sapok սապոգ.
salt ամուրի, միայնակ. sar սառը, պաղ,  kirin ա) սա-
saltî ամուրի կյանք. ռեցնել, հովացնել, բ) փխբ. հիաս-
salûs 1) շինծու, կեղծ, թափեցնել, հուսախաբ անել.
2) կեղծավոր. sarayî ցուրտ, ցրտություն.
sam I 1) քայլվածք, 2) քայլ. sarbûn սառեցում, ցրտում.
sam II 1) անամոթ, լկտի, ան- sardaw ցիստեռն, գլանատակառ.
պատկառ, 2) անամոթություն, sarî 1) ցուրտ, ցրտություն,
լկտիություն. 2) փխբ. սառը հարաբերություն-
sam III հարավային ուժեղ քամի. ներ, հիասթափություն.
sam IV վախ. sarîk անվադող, ռետինադող,
sam V փոքր մաս (ունեցվածքի). ծածկադող.
saman 1) հարստություն, 2) սնու- sarinc ցիստեռն, գլանատակառ.
ցում, սնունդ, 3) հզորություն, sarkirin 1) սառեցում, 2) փխբ.
4) կարգ, 5) հանգստություն, հիասթափություն.
6) համբերություն. sarogermo 1) գոլ, 2) բարեխառն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 349

sarotankî սառնավուն. saynîk շաքարաման.


sarûx գող. saz I սազ.
sas փայտոջիլ. saz II 1) կարգվորված, 2) հար-
sasanî Սասանյաններ, մար, համապատասխան.
Սասանյանների դինաստիա. sazbend սազ նվագող.
saskar 1) արշավի դուրս եկող, sazkar երաժիշտ.
2) ուղեկցող, 3) հանդերձա- sazkirin կարգի հաստատում.
վորված. se շուն.
saskarî 1) արշավի դուրս գալը, seav ջրասամույր.
2) ուղեկցում, 3) հանդերձա- seba 1) համար, հանուն,
վորում. 2) պատճառով.
satîn սատին, уê  սատինե. sebah առավոտ.
satircemî մրսած,  bûn մրսել. sebbaẍ ներկարար.
sav 1) ուշացում, 2) դանդաղ- sebeb 1) պատճառ, առիթ,
կոտություն. 2) հանցանք, մեղք.
sava I 1) գազան, 2) խոզուկ, sebebkar մեղավոր.
3) հրեշ, 4) հրաշք, զարմանալի sebîke ձուլակտոր.
բան, 5) փխբ. ուժեղ մարդ, sebîl բահ.
դյուցազն. sebir 1) համբերություն, տոկու-
sava II 1) չհասած, 2) նոր առա- նություն, 2) փռշտոց.
ջացած, 3) փոքրիկ. sebt շաբաթ.
savar 1) ձավար, 2) սրսուռ sebûr համբերատար, տոկուն.
քաշովի. sebz 1) կանաչ, թարմ, 2) մար-
savêr ճաշի ափսե. գագետին.
saw վախ, սարսափ. seccan բանտապան.
sawîr վախ, ահ, երկյուղ. secde նստելատեղ, աթոռ.
saydang շաքարաման. sed հարյուր, հարյուրյակ.
sayẍe ոսկերիչ, ոսկյա զարդեր seda ձայն, հնչյուն.
վաճառող. sedased հարյուրավոր.
sayî 1) պարզ, լուսավոր, սպի- sede հարյուրամյակ, դար.
տակ, 2) պարզ, հասկանալի. sedef սադափ, սադափե կոճակ,
sayîr 1) թափառող, քոչվոր, խեցի.
2) շարժուն, կենդանի. sedhezar հարյուր հազար.
saylan 1) հարկ, տուրք, 2) պար- sedir նախագահ.
տիք, պարհակ. sedirtî նախագահում.
350 Քրդերեն-հայերեն բառարան

sedmêr 1) ընկերակցություն, segal մտորում, միտք.


2) ռազմ. զինվորների հարյուրյակ. segetî ստորություն.
sedre լոտոս. segman 1) որսորդ, 2) զինվոր,
sedsalî հարյուրամյակ, դար. 3) հետևակային.
sedûsî գաղտնի, ծածուկ. seh:  kirin ա) լսել, ունկնդրել,
sef 1) շարք, տողան, 2) ջոկատ, բ) ճանաչել, գ) տեղեկանալ.
3) գիծ, 4) տող. seher առավոտ, լուսաբաց.
sefa I 1) պարզ, մաքուր, վճիտ, sehet I 1) ժամ, 2) ժամացույց.
2) պարզ, հասկանալի. sehet II 1) առողջություն,
sefa II արյունռուշտ, արյուն- 2) ամբողջականություն.
արբու. sehetçî ժամագործ.
sefahet 1) խրախճանք, 2) ամուս- sehetxweş 1) առողջ, 2) ապրե՛ս.
նական դավաճանություն, 3) ա- sehetsaz ժամագործ.
նառակություն, 4) թեթևամտու- sehhar դյութիչ, գրավիչ, գերող.
թյուն. sehîfe էջ.
sefdirrîn խիզախ. sehîh իսկական, ճշմարիտ.
seîer ճամփորդություն. sehîn 1) բաժին, մաս, 2) կերա-
seferber 1) ճանապարհորդ, կուր.
2) ռազմարշավի առաջնորդ. sehker զգայուն.
seferberî 1) պատերազմ, sehkiritr 1) ունկնդրություն,
2) ռազմաճակատ. 2) ճանաչում.
seferî ուղևորություն, արշավ. sehl թեթև, ոչ դժվար, հասանելի.
sefermendar ճանապարհորդ. sehm I մասնաբաժին.
seffak արնախում. sehm II վախ, սարսափ.
sefî անառակ. sehn I հրապարակ.
sefîh 1) անխոհեմ, 2) հիմար, sehn II սկուտեղ.
3) անառակ. sehol 1) սառույց, 2) սառնա-
sefîl 1) հասարակ, պարզունակ, մանիք, ցուրտ.
2) թշվառ, դժբախտ, 3) սարսա- sehpa I ճակատ.
փելի. sehpa II 1) եռոտանի, 2) կախա-
sefîne նավ, շոգենավ. ղան.
sefîr ճանապարհորդ. sehra տափաստան, անապատ,
sefîre I դեսպանորդ, դեսպան уê  ê տափաստանային.
sefîre II բացականչություն, sehre կախարդանք.
հնչյուն. sehrebaz կախարդ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 351

sehrebazî կախարդություն, հմա- seqirîn հանդարտվել, խաղաղվել.


յություն. sel սալ, սալաքար, սալօջախ.
sehredar կախարդ, գուշակ, selah 1) ազնվություն, 2) իրավա-
հմայող. ցիություն, 3) լավ վարք.
sexawet մեծահոգություն, առա- selahîyet I 1) իրավասություն,
տաձեռնություն, уê  ê մեծա- 2) վստահություն.
հոգի, առատաձեռն. selahîyet II զինամթերք.
sexel 1) ազդրամաս, 2) կզմխ. selahîyetdar I ձեռնհաս.
արգանդ. selahîyetdar II զինված.
sext 1) դժվար, բարդ, 2) պինդ, selaqxane սպանդանոց.
ամուր, 3) փխբ. խիստ, դաժան. selam ողջույն, պատիվ տալը.
sextet կեղծ. selamet 1) անվնաս, ամբողջա-
sexu մեծահոգի. կան, առողջ, 2) բարեհաջող,
seẍte խոտան. 3) անվտանգ.
seîs ձիապան. selat աղցան.
sekerat հարբած վիճակ. sele , selik զամբյուղ.
sekin կանգառ, կայան. selef I տոկոս.
sekinandin կանգնեցնել, դեմն selef II 1) նախորդ, 2) նախնի,
առնել, դադարեցնել. 3) պարագլուխ.
sekinîn 1) կանգ առնել, selef III աղբյուր.
2) սպասել. selexane 1) ծույլ, անբան, 2) ան-
sekitî սատկած (շան մասին). կելանոց.
sekitîn սատկել (շան մասին). selem տոկոսով փոխառություն.
sekû քարից պատրաստված selemxor վաշխառու.
թումբ՝ նստելու համար. selewat 1) խնդրանք, 2) աղոթք.
seq ձեղուն. selîm 1) ամբողջական, անվնաս,
seqa ջրավաճառ. 2) անկեղծ.
seqafet 1) երկնակամար, selîs սահուն, բարեհունչ, արտա-
2) առաստաղ, տանիք. հայտիչ.
seqet հաշմանդամ. selîte անառակ.
seqetbûn խեղում. selihandin I նորոգել, կարգի
seqetî հաշմանդամություն. բերել.
seqîm հիվանդ, անառողջ. selihandin II զինել.
seqirandin հանդարտեցնել, selitandin վախեցնել.
խաղաղեցնել. selitîn վախենալ.
352 Քրդերեն-հայերեն բառարան

selmandin ապացուցել, sene 1) տարի, 2) ամսաթիվ.


հաստատել. sened պարտավորագիր.
selsebil բնհս. դրախտային senem կուռք.
աղբյուր. senemparêz կռապաշտ.
selwa I քաղցրավենիք. senemparêzî կռապաշտություն.
selwa II նոճի, կիպարիս. seng 1) քար, 2) ծանրություն.
sema I երկինք. senger 1) հարթ քար, 2) ամրու-
sema II ստվեր. թյուն, խրամատ.
sema III 1) կոչ, կանչ, 2) ճիչ, senî 1) աշխատանք, գործ,
աղմուկ. 2) արարում, 3) գութ, 4) շնորհ.
sema IV պար. senober տոնածառ, եղևնի.
semawar ինքնաեռ. senoberbejn բարձրահասակ,
semed գահ. բարեկազմ (կնոջ մասին).
semen բսբ. հասմիկ, уê  գրք. sentenet I 1) շքեղություն,
ճերմակ. 2) հարստություն.
semend աշխետ ձի. sentenet II արվեստ, արհեստ.
semer I 1) պտուղ, արդյունք, sepan փոցխ.
2) գումար, հանրագումար. sepe I թաքնված, գաղտնի
semer II բազում, բազմաթիվ. sepe II պատնեշ, բարիկադ
semmak ծիրանաքար, պորփյուր. sepet I 1) կութ, մի կար,
semt I 1) կողմ, ուղղություն, 2) ասեղնագործություն.
2) երկրամաս, շրջան. sepet II զամբյուղ.
semt II զգուշություն. sepha կախաղան.
semt III կարծես, նման. sepîndar ճերմակ բարդի.
sena գովեստ, գովք. ser 1) վրա, 2) հիման վրա,
senayî I 1) թեթև (քաշով), 3) համար, հանուն, 4) բացի.
2) հարմար. sera ապարանք, պալատ.
senayî II արդյունաբերություն. serabera 1) մակերեսորեն,
senc I ծակոցներ, սուր ցավ 2) ուղղակի, 3) իմիջիայլոց.
(փորի). serac I թամբագործ.
senc II արագություն. serac II լամպ.
sencaq քորոց,  kirin քորոցով serad մաղ.
ամրացնել. seradkirin մաղելը.
senceq դրոշ, դրոշակ. serafî 1) դրամափոխ, 2) մանրում
sendûq սնդուկ, արկղ. (փողի).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 353

serapa 1) ոտքից գլուխ, 2) ամ- serbilindî 1) հպարտություն,


բողջովին. 2) մեծամտություն, 3) փառք.
seraser 1) ամբողջովին, 2) ոտքից serbir I ձանձրալի.
գլուխ, 3) իրար հետևից, 4) ծայրից serbir II մարդասպան.
ծայր. serbirî գլխատված.
serava վերնաշենք. serbizîr գլուխը կորցրած,
serawêş հանգիստ, խաղաղ. շփոթված.
serban պատշգամբաձև շինվածք. serbizêr 1) հպարտ, անհնա-
serbanî ձեղնահարկ. զանդ, 2) փառավոր, հայտնի.
serbar 1) բեռնվածություն, serborî 1) կենսագրություն,
2) լրացուցիչ բեռ. 2) պատմվածք.
serbaz 1) մարդասպան, ավա- sercarî ավագ սպասուհի.
զակ, 2) զինվոր, շարքային. sercerdî ատաման, ավազակ-
serbazxane բարաք. ների պարագլուխ.
serbazî զինվորական ծառա- sercil վերնազգեստ.
յություն. serçav դեմք.
serbend I գլխի կապ. serçok կզմխ. ծնկոսկր.
serbend II 1) ռազմ. սերժանտ, serdaajotin 1) հետապնդում,
2) տիրապետող, իշխանություն. 2) հարձակում.
serber 1) պատրաստի, 2) ամ- serdaanîn բերելը.
բողջ, 3) ամբողջովին. serdaavîtin վրան նետելը.
serberate 1) տեղեկություն, serdabarandin ցնցուղվելը.
2) հասցե. serdaçûn տեսության գնալը,
serberjêr 1) վայրէջք, 2) ներքև. այցելություն.
serbest 1) ազատ, անկախ, 2) ան- serdagirîn ողբալը.
կաշկանդ. serdagirtin հարձակում, գրոհ.
serbestbûn 1) ազատում, 2) ան- serdahilhatin անակնկալ այցե-
կախություն. լություն.
serbestî 1) ազատություն, անկա- serdaketin 1) ընկնելը (ինչ-որ
խություն, ինքնուրույնություն, բանի վրա), 2) հարձակում.
2) տիրականություն. serdakirin ավելացում.
serbixwe 1) ինքը, ինքնուրույն, serdan այցելություն.
2) համարձակորեն. serdanivîsandin վերագրում.
serbilind 1) հպարտ, անհնա- serdapê ամբողջ, ամբողջովին,
զանդ, 2) մեծամիտ. լիովին.
354 Քրդերեն-հայերեն բառարան

serda pêda բոլորը միասին, serek գլխավոր, ղեկավար,


ամբողջովին առաջնորդ.
serdar ղեկավար, առաջնորդ, serekbaşî ատաման.
հրամանատար. serekcemhûr հանրապետության
serdarî ղեկավար դիրք, նախագահ.
ղեկավարում,  kirin գլխավորել, serekdar առաջնորդ.
ղեկավարել. serekdewlet պետության ղեկա-
serdartî ղեկավարում. վար.
serdazêdebûn 1) ավելացում, serekî մեկ անգամ.
լրացում, 2) միացում. serektî ղեկավարություն.
serdeb նկուղ. serekwezîr վարչապետ.
serderge պատշգամբ. serenav քերկ. հատուկ անուն.
serderî բարավոր, կողասյամ. serencam 1) արկած, 2) հանդուգն
serderk 1) բարավոր, 2) զարդ արարք, 3) վերջ, ավարտ,
դռան վերևում. արդյունք.
serdest 1) ազատ, 2) տիրական, serero ինքնուրույն, ինքնակամ.
3) գերազանցող, 4) հաղթական. seresker գլխավոր հրամանա-
serdestî 1) գերազանց, գերակշիռ, տար.
2) հաղթող. sereskerî զորքի հրամանատա-
serdilk 1) սիրուհի, 2) մեդալիոն, րություն.
3) նվիրական երազանք. sereta 1) սկիզբ, 2) նախաբան,
sere ծեր, տարեց. 3) ցանկ.
serecem 1) բովանդակություն, serevjêr շրջված.
2) գրքի ցանկ. serewan կառավարիչ, ղեկավար.
serecî հայրենիք. serewanî կառավարում, ղեկա-
serede I 1) ավագ, 2) տարեց, վարում.
3) իմացող. sereʼ ընկնավորություն.
serede II 1) սկիզբ, 2) գլուխ (գրքի), serf I կիրառում, ծախսում.
уê  գլխավոր, հիմնական. serf II քերականական կանոն.
serederî իմաստավորում. serfermandar պետ, հրամա-
serefraz 1) հպարտ, 2) փառա- նատար.
հեղ, 3) մեծամիտ, 4) նշանավոր, serfermandarî հրամանատա-
5) գերազանց. րություն, ղեկավարություն.
serefrazî 1) հպարտություն, serfinyaz 1) ազատ, անկախ,
2) մեծություն, 3) մեծամտություն. 2) հանգիստ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 355

serfinyazî 1) ազատություն, ան- sergovek շրջանագիծ.


կախություն, 2) հանգստություն. serhatî 1) կենսագրություն,
serf û nehû ձևաբանություն և 2) պատմվածք, 3) արկած.
շարահյուսություն, քերակա- serhatînivîs կենսագիր.
նություն. serhed սահման, չափ, եզրագիծ,
sergadoş 1) մեծագլուխ, 2) փխբ. սահմանագիծ.
դատարկագլուխ. serhedvan սահմանապահ.
sergancor մեծագլուխ. serhedvanî սահմանապահ ծա-
sergele հոտի առաջնորդ. ռայություն.
sergerdan 1) խանգարված, serhelqe հրահրիչ.
շվարած, 2) թշվառ, աղքատ, ser hev 1) իրար հետևից, հերթով,
3) դժբախտ, 4) թափառական. 2) անդադար, 3) միասին.
sergerî գլխապտույտ. ser hevra մեկը մյուսի վրա.
sergerînende կառավարիչ, serhêl 1) բարձունք, 2) գագաթ.
ղեկավար. serhildan անլեգալություն.
sergerm 1) տաք, դյուրաբորբոք, serhing գնդապետ.
անհանգիստ, 2) անխոհեմ, serhonaz իմաստուններից
3) աշխույժ. իմաստուն.
sergeşte 1) զարմացած, ապշած, serhoste ավագ վարպետ.
2) թափառաշրջիկ. serhişk պնդաճակատ, համառ,
sergever 1) ճաղատ, 2) առանց անհնազանդ.
գլխարկի. serḧişkî 1) անհնազանդություն,
sergîn աթար, տարթ. համառություն, 2) վիրավորանք.
sergêj գլխապտույտ ունեցող. serxîl հեծելազորի հրամանա-
sergêjî գլխապտույտ. տար.
sergilavî գլխավոր պետ. sefxistin 1) վրան դնել, 2) ապա-
sergindan խեղճ, թշվառ. ցուցել.
sergiran 1) դժվար ըմբռնող, serxwe 1) ինքնուրույն, անկախ,
հիմար, 2) կշռադատող, լուրջ. 2) եռանդուն, 3) ըմբռնող,
sergiranî 1) հիմարություն, 4) առողջ.
2) խելամտություն. serxwebûn ինքնուրույնություն,
sergirtin փակել, ծածկել. անկախություն.
sergo 1) խոսքի սկիզբ, բացման serxweda anîn ուշքի բերել.
խոսք, 2) ամփոփում. serxwenebûn կախվածություն.
sergoş լրաբեր. serxwerabûn ապստամբություն.
356 Քրդերեն-հայերեն բառարան

serxweş հարբած. serkelle 1) գագաթ, կատար,


serxweşbûn հարբելը. 2) գլուխ.
serxweşî 1) ցավակցելը, 2) առող- serkenîn ծաղրել.
ջություն ցանկանալը, 3) շնորհա- serkerde ղեկավար, պետ.
վորանք. serkeş 1) մեծամիտ, 2) անհնա-
serî I գլուխ. զանդ.
serî II արագ. serkeşî 1) մեծամտություն,
seriberdanîn հպատակեցում, 2) անհնազանդություն.
հնազանդություն. serketin 1) հայտնվել մակերեսին,
serîda սկզբից. 2) գերազանցել, հաղթանակել.
serîpêdanîn 1) հպատակեցում, serkêlk փոքր շիրմաքար.
2) խոնարհում. serkêş I վարորդ.
serîpêvedan հնազանդություն. serkêş II սանձարձակ, անհնա-
serîr գահ. զանդ, համառ.
serêl ցեղապետ. serkirde ղեկավար, պետ.
serê-serda 1) ի սկզբանե, 2) վա- serkolk I աղբակույտ.
ղուց ի վեր. serkolk II մեջք, թիկունք.
serêş 1) գլխացավ, 2) փխբ. ան- serkom ավագ (խմբում, դասա-
հանգստություն, հոգս. րանում).
serêşanî անհանգստություն, serkul չծածկված գլխով.
հոգս. serkum գլխարկ, գլխի ծածկոց.
serêşî ձախորդություն, տհաճու- serkumk կոկոն.
թյուններ. serkundir դատարկագլուխ,
serik 1) գլխիկ, 2) ծայր. հիմար.
serjem սերժանտ. serkur դժբախտ կին.
serjêkirin 1) գլխատում, serqîyam վերելք.
2) կտրելը, 3) սպանդ. serqijîn փուփուլավոր.
serjêr գլուխը կախ. serqol թևքածալ.
serjinkok կանացի գործերի serqot առանց գլխի ծածկոցի.
խառնվող. serleşker գլխավոր հրամանա-
serjor գլուխը բարձր. տար.
serkar 1) ղեկավար, պետ, serma ցուրտ.
2) ավագ. sermabirdû մրսկան տղամարդ.
serkarî ղեկավարություն. sermana ցրտից, ցրտի պատճա-
serkel 1) եփ գալը, 2) եռալը. ռով.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 357

sermaye դրամագլուխ. serpêçan I գլխաշոր.


sermayedar կապիտալիստ. serpêçan II անհնազանդություն.
sermemik պտուկ. serpêçî 1) մատնածայր, 2) մատ.
sermest հարբած. serpêçû գործադուլ.
sermestbûn 1) հարբեցում, serpêda ամբողջովին.
2) գիտակցության կորուստ. serpêhatî 1) արկած, 2) կենսա-
sermeşq օրինակ, տիպար. գրություն, 3) պատմություն.
sermezin մեծագլուխ. serpêhatin արկած, դիպված.
sermilk ձեռքերի վրա տանելը. serpêl ճնշված.
sermoke մրսկան մարդ. serpêlik 1) ընձյուղ, 2) կոկոն.
sernav վերնագիր. serpilkî խտացվածություն,
sernexwîn ընկճված. մամլվածություն.
sernerm խաղաղ, հանգիստ. serpir նավակամուրջ.
sernermî հանգստություն, serpola 1) պողպատի պես
սառնարյունություն. ամուր, 2) փխբ. կայուն, աներեր.
sernîvek չավարտված. serpor մազոտ.
sernijadvan ազգային գործիչ serpuş կափարիչ.
sernivîsar 1) մակագրություն, serra 1) մակերեսայնորեն,
2) վերնագիր. 2) թեթևամտորեն.
seroba թեթևսոլիկ, թեթևամիտ. serraf դրամափոխ.
seroban 1) աներես, կպչուն, serrast 1) իսկական, 2) ճշմար-
2) հոգս պատճառող տացի.
serobino կործված. serrastî 1) ճշմարտություն,
serobinobûn 1) շուռ տալը, 2) ճշմարտացիություն.
կործելը, 2) փխբ. հեղաշրջում. serreş սևագլուխ.
serolk 1) նահանգապետ, serrû 1) մակերես, 2) վերնագիր,
2) գնդապետ. 3) նախաբան.
serordî զորքի հրամանատար. serrût գլխաբաց.
serpa ապաստան. sersaẍ հիմար, անհասկացող.
serpel շապիկ, կազմ. sersaẍî 1) հիմարություն,
serperest տնօրեն, կառավարիչ. 2) վրիպում.
serpî I աստիճան, սանդղիկ. sersalî 1) տարեդարձ, 2) ամա-
serpî II գործիք. նոր, 3) տարեվերջ.
serpê վերջավորություններ sersar 1) թեթևամիտ, 2) հիմար
(գլուխ և ոտքեր). serseqet աննորմալ, հիմար.
358 Քրդերեն-հայերեն բառարան

sersem 1) անհասկացող, հիմար, sertepe կատար, գագաթ.


2) շշմած, 3) զառանցական. serteşî իլիկի գլուխ.
sersembûn 1) ապուշ կտրելը, sertî 1) պնդություն, ամրություն,
2) քարանալը. 2) խստություն.
sersemî 1) անհասկացողություն, sertîp զորքի հրամանատար.
հիմարություն, 2) ցրվածություն, sertîrk նետի ծայր.
3) զառանցանք. sertêdan այցելել.
sersemkirin հիմարացնելը. serto սեր, սերուցք.
sersera I բարև, ողջույն, բարի sertûj 1) սրածայր, 2) փխբ. խո-
գալուստ. րաթափանց.
sersera II ծածկապատշգամբ. sertûjî խորաթափանցություն.
serserî I 1) շփոթված, ser û bеr ամբողջություն.
2) անխելամիտ. serwan I հովիվ.
serserî II 1) առաջնորդ, պետ, serwan II ռազմ. կապիտան.
2) տիրակալ. serwext խելոք, ըմբռնող, դատող.
sersîng 1) կրծկալ, 2) կրծքամիս. serwer ղեկավար, պետ, առաջ-
sersim անմտություն. նորդ.
sersipî ալևոր, ճերմակահեր. serwerî ղեկավարություն.
sersivik թեթևամիտ, անհոգ. serweseh 1) կտակ, 2) կտակա-
sersivikayî թեթևամտություն, կատար.
անհոգություն. serwesih քող.
sersor 1) կարմրագլուխ, 2) շեկ serwet հարստություն, ունեց-
(մարդու մասին), 3) կարմիր վածք.
գլխարկով. serwêt 1) ճշմարտություն,
sersût ճաղատ. seth մակերես.
serşar ամբողջովին լցված. setî ստորություն.
serşîr սեր, սերուցք. setîzekar խռովարար.
serşivan ավագ հովիվ. setrenc շախմատ.
serşo գլուխ լվալը. setrencevan շախմատիստ.
serşok 1) լոգարան, 2) գլուխ seve զամբյուղ.
լվալը. seveqe 1) հոդված, 2) բանաստեղ-
sert 1) ամուր, պինդ, 2) դաժան, ծության տուն.
կտրուկ, 3) խիստ. sewab 1) բարի գործ, 2) իրավա-
sertam ամբողջովին. ցիություն.
sertebîb գլխավոր բժիշկ. sewaq 1) էություն, 2) հաճույք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 359

sewalî 1) հարց, հարցում, seyda II 1) որս, 2) որսի կենդանի,


2) խնդրանք. որսամիս.
sêwat խոշոր եղջերավոր seydevan I ուսուցիչ, դաստիա-
անասուն. րակ.
sewda 1) խելք, բանականություն, seydevan II որսորդ, որսկան.
2) կիրք, ուժեղ սեր. seyf I գլուխ, բաժին, պարա-
sewdagir 1) կրքոտ սիրահար, գրաֆ.
2) դիվահար. seyf II ամառ.
sewdan խելոք, դատող. seyf III թուր, սուսեր.
sewdaser կրքոտ. seyîd պարոն.
sewdaserî մոլեգնություն. seyîs 1) ձիապան, 2) ախոռ.
sewdayî մաշկային հիվանդու- seylab լեռնային հեղեղ, տարափ.
թյուն. seyran 1) զբոսանք, 2) զբոսա-
sewde, sewdegarî առևտուր. վայր.
sewdegar վաճառական. seyranlemişbûn զբոսնել.
sewxirandin համոզել, հավա- seyranlemişbûn զբոսանք.
տացնել. seyret կենսակերպ.
sewir 1) կոչ, 2) ապստամբություն. seyrtî 1) դիտարկում, 2) շրջելը.
sewq բավականություն. seyvan հովանոց.
sewlet 1) սրընթացություն, բուռն seyyar 1) թափառական, քոչվոր,
գրոհ, 2) ցասում. 2) շարժական.
sewlik 1) թշվառ, 2) չնչին մարդ. seyyare մոլորակ.
sewmeʼe վանք. seyyîd որսորդ.
sewrewî ընդհատակյա. seza արժանի, հարմար.
sews խենթ, խելառ. sezayî 1) պատշաճ լինելը,
sewt հնչյուն, ձայն. 2) արժանապատվություն.
sewtdayîn արտաբերություն, seʼabil դժվար.
հնչում. sî I 1) ստվեր, 2) փխբ. պաշտ-
sewz 1) կանաչ, 2) կանաչ բուսա- պանություն, հովանավորություն.
կանություն. sî II երեսուն.
seyad որսորդ. sîber 1) վերնաշենք, դիտանոց,
seyandin 1) մթնեցնել, 2) փակել. 2) ծածկարան, 3) ստվեր, ստվե-
seyd որս, որսամիս. րոտ տեղ, 4) հովանոց.
seyda I 1) ուսուցիչ, 2) դաստիա- sîdar ստվեր, ստվերոտ տեղ.
րակ. sîgar սիգար.
360 Քրդերեն-հայերեն բառարան

sîxurm սադրանք. sînke խոր ճաշաման.


sîẍ կենսբ. սաղմ. sînor սահման, սահմանագիծ.
sîxe ժամանակավոր sînorbûn սահմանազատում.
ամուսնության մեջ գտնվող կին. sînordanîn սահմանների
sîqîn ճիչ, ծվծվոց. հաստատում, սահմանագծում.
sîle ապտակ. sînordaş սահմանակից.
sîleh զենք, զինամթերք. sînorkirin սահմանների հաս-
sîlehbaz զենք ճոճող, տատում, սահմանագծում.
պատերազմով սպառնացող. sînorvan սահմանապահ.
sîlehdar զինակիր. sînorvanî սահմանապահ ծա-
sîlehdarî զինվածություն, ~ bûn ռայություն.
զինված լինել, ~ kirin զինվել. sîpan ձյունակույտ, ձնահյուս.
sîlehxane սպառազինություն, şîpe I երիտասարդ, պատանի.
զինապահեստ. sîpe II նրբատախտակից սնդուկ.
sîlehkirî զինված. sîpelak ողնաշար.
sîlehkirin 1) սպառազինում, sîpkan սիպկան (Հայաստանում
2) փխբ. զենք ճոճելը. և Թուրքիայում ապրող քրդական
sîlehsaz զինագործ. ցեղ)
sîlehsazî զենքի արտադրություն. sîr սխտոր.
sîlos հվքկ. սիլոս, կերաբռնվածք. sîrav սխտորով ապուր.
sîm 1) արծաթ, 2) պղինձ, sîrme անմշակ կաշի.
3) մետաղալար. sîrmî վայրի սխտոր.
sîmaq թթվաջուր, уê ~ ê թթու sîs I 1) հարթ, հղկված, 2) ճաղատ.
դրած. sîs II թուլացած, դանդաղաշարժ.
sîmanperî հուրիի տեսք ունեցող. sîtavk հովանոց.
sînayî 1) հետք, 2) արահետ. sîtil 1) մեծ կաթսա (կերակուր
sîne կուրծք. եփելու), 2) դույլ.
sînebend 1) հանգույց (կրծքի sîwax 1) կիր, գիպս, 2) սպիտա-
մասում), 2) կրծկալ. կաներկ, 3) ծեփոն.
sînem անմոռուկ. sîwaxker 1) ծեփագործ, 2) ներ-
sînema 1) կինոնկար, 2) կինո- կարար.
թատրոն. sîwak 1) սուր, կտրող, 2) փայլող.
sîng 1) կուրծք, 2) գիրկ, գրկա- sîyah սև.
խառնություն. sîyanet 1) պաշտպանություն,
sîngdan կուրծք. պահպանություն, 2) հարգանք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 361

sîyar հեծյալ. sênî 1) ափսե, 2) սկուտեղ.


sîyarî 1) ձիագնացություն, sêntir I կենտրոն. уê ~ կենտրո-
2) հեծելազոր. նական.
sîyaset քաղաքականություն, sêntir II ցենտներ.
уê ~ ê քաղաքական. sêntyabir սեպտեմբեր.
sîyasetî 1) քաղաքականություն, sêpa 1) եռապատիկ, եռակի,
2) դիվանագիտություն. 2) երեք անգամ.
sîyasetzan քաղաքագետ. sêpar երեք մասից բաղկացած.
sîyehrû խայտառակված. sepî 1) եռոտանի, 2) փխբ. կա-
sêalî եռակողմ, եռանիստ. խաղան.
sêanî երրորդ. sêr I 1) կախարդություն, մոգու-
sêbare , sêcar երեք անգամ. թյուն, 2) կախարդանք, թովչանք,
sêber 1) եռապատիկ, եռակողմ, 3) հիացմունք.
2) եռակի. sêr II 1) շրջելը, զբոսանք,
sêbir երեք տարեկան. 2) դիտում, զննում.
sêcî երեքտեղանի. sêrb սերբ.
sêfîl 1) խեղճ, 2) անօգնական, sêrbaz կախարդ, հմայող, մոգ.
3) թշվառ, 4) նիհար. sêrbazî կախարդություն, մոգու-
sêfîlî 1) խեղճություն, 2) անօգ- թյուն
նականություն. sêrbî 1) սերբական, 2) սերբերեն.
sêgoşe եռանկյունի. sêrek նոսր, ցանցառ, ոչ խիտ.
sêksî բաժանմունք. sêrekî նոսրություն.
sêkûnd վայրկյան. sêrengîn եռագույն.
sêqat եռահարկ. sêrgo մոգ, կախարդ.
sêlak հեղեղ, վտակ. sêrgoyî մոգություն,
sêlav 1) լեռնային հեղեղ, առու, կախարդություն.
վտակ, 2) տարափ, տեղատարափ sêrîda սկզբից, նորից.
անձրև. sêrojî եռօրյա.
sêlqelî տապակած միս. sêsalî եռամյակ, երեք տարեկան.
sêmeh եռամսյա, երեք ամսական. sêsed երեք հարյուր.
sêmênt ցեմենտ. sêsedsalî երեքհարյուրամյա.
sênc I անտառեզր. sêser եռագլուխ.
sênc II 1) չափ, 2) համադրում. sêserî 1) եռագլուխ, 2) եռակի.
sênc III ավյուն, խանդավառու- sêşemî երեքշաբթի.
թյուն. sêta եռապատիկ, եռակի.
362 Քրդերեն-հայերեն բառարան

sêtaq 1) եռահարկ, 2) եռաշերտ. sifre սփռոց.


sêtilî եռամատ. siîte սկզբից.
sêv խնձոր. slhab 1) տեր, 2) հովանավոր.
sêvan պարզ, լուսավոր. sihabxane տանտեր.
sêvetirşk թթու խնձոր. sihan ափսե.
sêwel լակոտ. siher լուսաբաց, վաղ առավոտ.
sêwemîn երրորդ. sihetxweş կեցցե´ս, ապրե՛ս.
sêwî որբ, ~ bûn որբանալ, sihik I քացախ.
~ kirin որբացնել. sihik II ստվեր.
sêwîxane որբանոց. sihirzan մոգ, կախարդ.
sêyek մեկ երրորդ. sihrkar մոգ, կախարդ.
sêzde տասներեք. sihvan պարաշյուտ, անկարգել.
sibat փետրվար, sihvanvan պարաշյուտիստ.
уê ~ ê փետրվարյան. six 1) թավ (մազեր, անտառ),
sibe առավոտ. 2) կոշտ, 3) խիտ.
sibehî 1) առավոտվա, վաղ, sixre աննշան զանցանք.
2) առավոտյան, վաղը. sik գարշելի, նողկալի, վատ.
sibehê 1) առավոտյան, 2) վաղը. sike 1) մետաղադրամ, 2) դրա-
sibetir 1) հաջորդ առավոտ, մահատում, 3) մետաղադրոշմ,
2) առավոտյան. 4) դրոշմակնիք.
sibhan 1) փառք, մեծություն, sikenc 1) հազ, 2) քերելը,
2) գեղեցկություն, 3) փայլ. 3) խայթոց.
sicade աղոթագորգ. sikir պատնեշ, ծովապատնեշ,
sicde խոնարհում (աղոթելիս). խոչընդոտ.
sidq անկեղծություն, sikran հարբած.
ազնվություն. siktir հեռացի՛ր, դո՛ւրս.
sidqane անկեղծորեն, ազնվորեն. siktirîn կորչել գնալ.
sifet 1) տեսք, արտաքին, դեմք, sikûn հանգստություն.
2) նկար. sikût 1) լռակյաց, հանգիստ,
sifetkêş լուսանկարիչ. 2) լուռ, հանգիստ, խաղաղ.
sifir I 1) պղինձ, 2) պղնձե աման. siqal ողորկում.
sifir II զրո. siqavêl ավել, ցախավել.
sifirxarte 1) պղնձի հանք, siqlet ծանրություն, չարչարանք.
2) պղնձի գործարան. sil I 1) բարկացկոտ, 2) վիրա-
sifirne 1) անցում, 2) ճեղք. վորվող.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 363

sil II թրիքի գնդիկ. simil հասկ.


silav ողջույն, խոնարհում simitandin քերթել, մաշկել.
silavdan ողջունելը, ռազմ. պա- simkol սմբակով հողը փորելը
տիվ տալը. (ձիու մասին).
silbûn վիրավորանք. simsar 1) հնոտիք, 2) հնոտիա-
silik նահանջ. վաճառ.
silikîn նահանջել. simsimî պտավոր.
silis 1) երեսպաշտ, 2) խաբեբա, simsyark 1) ծղրիդ, 2) ջայլամ.
խարդախ. simteraş պայտար.
silistî I 1) երեսպաշտություն, simûtk սմբակ.
2) խաբեություն. sincar 1) հրվանդան, ելուստ,
silistî II հետաքննություն, 2) քիթ (նավի), 3) քարքարոտ տեղ.
~ kirin հետաքննել. sinceq քորոց.
silke քացախ. sincî 1) բնավորություն, բնույթ,
silkirin վիրավորանք 2) սովորույթ.
պատճառել. sincirandin կոխկռտել.
silq ճակնդեղ. sindîyan զնդան, սալ.
silok վիրավորվող. sindûî երկաթե կապանքներ.
silopî դյուրագրգիռ. sinet սուննի.
silorî սարսափելի. sinetkirî թլպատված.
silsile ցեղ, սերունդ, դինաստիա. sinew արմավ.
siltan միապետ. sinewber 1) սոճի, 2) նոճի.
silûk վարք, գործելակերպ. sinf տեսակ, ցեղ, դաս, կարգ.
sim 1) սմբակ, 2) պայտ, sing ցից, բիր.
~ kirin պայտել. singû սվին.
sima երկինք. sinhet 1) արվեստ, 2) մասնագի-
simaq թթու. տություն, 3) արդյունաբերու-
simawî 1) երկնային, 2) երկնա- թյուն.
գույն. sinhetxane արհեստանոց.
simdim երկաթե կապանքներ. sinhetkar 1) վարպետ, 2) մաս-
simîn շաղափել. նագետ, 3) արհեստավոր.
simêl բեղեր. sinhetkarî մասնագիտություն.
simêlxûdayî բեղերը նոր ծլող sinî 1) սուննի, 2) սկուտեղ.
պատանի. sinîd 1) փաստաթուղթ, 2) ապա-
simêlpale ոլորած բեղերով. ցույց.
364 Քրդերեն-հայերեն բառարան

sinif 1) դասակարգ, 2) խումբ, sirnî սռնի, առանցք.


դասարան. sirsir սառը, ծակող, թափանցող
sinix մետաղալար. (քամի).
sinûber 1) կուրծք, 2) կրծքամիս. sirsûm ձձում, խնոցի.
sipas 1) գովք, գովեստ, 2) երախ- sirtûk կոպիտ.
տագիտություն. sirûşt հրեշտակ.
sipayî I 1) գեղեցիկ, նրբագեղ, sisê երեք.
2) գեղեցկություն. sist 1) թույլ, անզոր, 2) փխրուն,
sipayî II զինվոր. փուխր.
sipehîtî որակ, հատկություն. sistayî թուլություն, անզորու-
sipîçal սավան. թյուն, ալարկոտություն.
sipîdî լուսաբաց, առավոտ. sistbûn թուլացում, տկարացում.
sipîpor ալևոր, ալեհեր. sistî թուլություն, անզորություն.
siping սպանախ. sitar 1) ծածկոց, հագուստ,
sir I 1) գաղտնիք, 2) գաղտնի 2) կտուր, տանիք, 3) պատսպա-
սեր, 3) ուշագնացություն. րան, 4) ապաստան.
sirafet 1) ունակություն, 2) մտա- sitî տիկին, տիրուհի.
դրություն. sitirandin 1) հանգստացնել,
sirat ուղի, ճանապարհ. 2) պատսպարել.
sirf 1) շրջապտույտ, ոլորան, sitûrik փուշ.
2) փոփոխություն. siûd 1) հույս, 2) երջանկություն,
sirgûç զմուռս, կապարակնիք հնարավորություն, հաջողու-
sirgûn 1) աքսոր, 2) տաժանա- թյուն, 3) օգուտ, շահ.
վայր. sivder միջանցք, նախասենյակ.
sirgûnkirî աքսորյալ. sivik 1) քաշով թեթև, 2) թեթև,
sirgûnkirin 1) աքսոր, 2) աքսոր հասարակ, ոչ բարդ.
տաժանակրության. sivikbûn 1) թեթևացում, 2) պար-
sirê 1) հերթ, 2) փոփոխություն, զեցում.
հերթափոխ, 3) շարք, կարգ. sivikî 1) թեթևություն (քաշով),
sirêdar 1) հերթական, 2) հերթա- 2) թեթևություն, պարզություն,
փոխային. 3) ճարպկություն.
sirêder արտահերթ, արտակարգ. siwalker հարցնող, հարց տվող.
sirê-sirê ըստ հերթի, հերթով. siwûrî սկյուռ.
sirişk արցունք. sizawar հարմար, արժանի
sirme մուգ կապույտ. sizî դող, սարսուռ, ցնցում.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 365

sobayî լողալը, լողանալը. sorboz խատուտիկ (ձի).


sobekar լողացող, լողորդ. soreqer 1) մուգ կարմիր, 2) մուգ
sobekarî լողալը, լողանալը. դարչնագույն, աշխետ.
sofî 1) միստիկ փիլիսոփա, sorgul կարմիր ծաղիկ, կարմիր
2) փխբ. սուտ ճգնավոր. վարդ
sohbet զրույց, խոսակցություն. sorî կարմրություն.
sohbetkar զրուցակից. sorik կարմիր բիծ.
soxre բռնություն, պարտա- sorincan արհեստական լճակ.
դրանք. sorkirin կարմիր գույնով
soxtanî վառելիք, վառելանյութ. ներկում.
soqaq փողոց, նրբանցք. sorotankî կարմրավուն.
sol կոշիկ, կիսակոշիկ. sorsork 1) կարմրախտ, 2) կար-
solbend կոշկակար. միր կակաչ.
solbendî կոշկակարություն. sorsorkî կարմրավուն.
soldur կոշկակար. sosîal հասարակական.
solker 1) կոշկակար, 2) դարբին. sosîolojî հասարակագիտություն.
soma բիբ. sosin շուշան.
somar բազմություն. sosret խայտառակություն,
somî կաղապարահաց. ամոթ.
sond երդում. sotin 1) այրել, վառել, 2) տապա-
sondxur երդում տվող. կել, խորովել.
sondxwerî երդում. soûgend երդում.
sone I բադ. sovayî լողալը, լողանալը.
sone II լվացքի կավե տաշտ. sove երկաթյա վառարան.
sopir 1) ամրակազմ, 2) առողջ soveyda սևավուն, սև.
մարդ. sower 1) դեմք, 2) տեսք, նկար.
sor 1) կարմիր, վարդագույն, soytarî 1) խելագար, 2) խենթ,
2) հրաշեկ. 3) հիմար.
sorahî I կարմրություն. soz I բոցավառություն.
sorahî II տափակաշիշ. soz II խոսք, խոստում.
soranî I կարմրություն. sozdan խոստում.
soranî II շեղբ, թուր. sozdar խոստումը կատարել
soranî III սորանի (հարավքրդա- խոստացող.
կան բարբառ). soz û bext ազնիվ խոսք.
sorayî կարմրություն. spar, spare հանձնարարություն.
366 Քրդերեն-հայերեն բառարան

spartin 1) հանձնարարել, stembar նեղող, ճնշող.


2) հանձնել, 3) պատվիրել. stemkar ճնշող, բռնացող.
spartvan 1) հանձնարարող, stewilandin 1) կապել ցցին,
2) հանձնող, 3) պատվիրող. 2) քշել ախոռը.
spas երախտագիտություն, stewir ստերջ, ամուլ, անպտուղ.
~ kirin շնորհակալություն stewl ախոռ.
հայտնել, շնորհակալ լինել. stewrî ամլություն (անասունի)
spehî 1) մաքրություն, 2) գե- stewrk աստղիկ.
ղեցկություն, նրբագեղություն. steyrk աստղ, աստղիկ
spî 1) սպիտակ, 2) ալեհեր. steyrnas աստղագետ.
spîav սնդիկ. steyrnasî աստղագիտություն.
spîçal սավան. stî 1) տիկին, տիրուհի, 2) հոգևո-
spîçke լուցկի. րականի կին.
spîçolkî գունատ, ~ bûn գու- stêl արժանի.
նատվել. stêr աստղ, լուսատու.
spîdar բարդի. stêrbano աստղի նման (գեղեց-
spîxwer ոջլոտ. կուհու մասին).
spîk սպիտակուց. stirandin 1) երգել, 2) գովերգել.
spîkirin սպիտակեցում. stol 1) ճակատ, 2) նավատորմ.
spîpor ալևոր, ալեհեր. stran I 1) երգել, 2) գովերգել.
spîrt սպիրտ. stran II հունցել, խառնել,
spîtayî սպիտակություն. պատրաստել.
spîtî I սպիտակություն. stranbêj երգիչ.
spîtî II ոջլոտություն. strî I 1) փուշ, ասեղ (փշա-
spêde լուսաբաց. տերևի), 2) մատի փուշ.
spêrvan հանձնարարող. strî II եղջյուր.
spindar արծաթագույն բարդի. stu վիզ, պարանոց.
sport սպորտ, yê ~ ê սպորտային. stuxwar 1) ծուռվիզ, 2) փխբ.
standart ստանդարտ. աղքատ, չքավոր, մուրացիկ,
standin 1) ստանալ, 2) վերցնել, 3) փխբ. դժբախտ, վշտաբեկ.
3) խլել, 4) գնել. stuxwarî 1) աղքատություն,
stansî կայարան. թշվառություն, 2) դժբախտու-
stayî գոհություն. թյուն.
stem սեղմելը, նեղելը, stukur 1) վիզ, պարանոց,
~ kirin նեղել, ճնշել, կեղեքել. 2) ծոծրակ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 367

stuvank մանյակ. sûcdar, sûckar 1) մեղավոր,


stûdênt ուսանող. 2) հանցագործ.
stûn 1) սյուն, սյունաշար, sûcdarî մեղավորություն.
2) հեծան, մարդակ, 3) գերան. sûcgo մեղադրող.
stûr 1) հաստ, մեծ, խոշոր, sûckarî 1) մեղք գործելը, մեղք,
2) խիտ, թավ (անտառի մասին), 2) հանցանք գործելը, հանցագոր-
3) ուժեղ, 4) ամուր, հաստատուն, ծություն.
5) կոպիտ, անկիրթ. sûd օգուտ, շահ.
stûrî 1) հաստություն, 2) խտու- sûdî 1) օգուտ, շահ, 2) տոկոս.
թյուն (անտառի), 3) ուժ, 4) ամրու- sûxte հռետոր.
թյուն, 5) կոպտություն. sûjin մախաթ, մեծ ասեղ.
subh առավոտ, լուսաբաց sûk I շուկա yê ~ ê շուկայական.
suhan խարտոց, սղոցիկ. sûr II ցանկապատ, պատ.
suhn լույս, փայլ. sûr III խողովակ, փող.
suxran 1) վազք, 2) քայլ. sûr IV 1) ուրախություն, ցնծու-
suxte 1) աղետ, դժբախտություն, թյուն, 2) տոնակատարություն,
վիշտ, 2) տխրություն. խրախճանք.
sultanetî միապետություն. sûran քայլել, թափառել.
sungî սվին. sûravêlk արտույտ.
sur սառնամանիք, ցուրտ. sûret 1) դեմք, 2) այտ, 3) տեսք,
surman մուսուլման. արտաքին, 4) դիմանկար.
surmanî մուսուլմանություն. sûretsor կարմրաթուշ.
surme քիմ. ծարիր, անտիմոն, sûrî I հոտ (ոչխարի).
սև ներկ. sûrî II 1) սիրիացի, 2) սիրիական.
suruşt I իմացող, հասկացող. sûrîçk կերակրափող.
suruşt II 1) արարում, արարչա- sûrkirin պարսպում, պարիսպ.
գործություն, 2) բնություն. sûrma շփոթված, ~ bûn շփոթվել.
suwal հարց. sûrman զարմանալ, հիանալ.
suyî հարթ, ողորկ. sûs û pûs կամացուկ, մեղմորեն.
sûc I 1) հանցանք, մեղք, 2) մեղա- sût I ճաղատ.
վորություն, 3) հանցագործու- sût II կապույտ, երկնագույն.
թյուն. sûtandin հրկիզել, կրակի տալ,
sûc II ածուխ. այրել.
sûcavêj, sûcbêj մեղադրող. sûtin տրորել, սղկել.
sûcbêjî մեղադրական ելույթ. sûvand քիվ.
368 Քրդերեն-հայերեն բառարան

Ş
şa ուրախ, խնդալից. şaxbûn ճյուղավորում.
şabelût շագանակ. şaxdar 1) ճյուղաշատ, 2) եղջյու-
şabender հյուպատոս. րավոր.
şabûn ուրախություն, şaxsar այգի, պուրակ.
ցնծություն. şaxşaxî ճյուղաշատ, ճյուղա-
şade վկա. վորված.
şadetî վկայություն, վկայի şaxur 1) ուրախ, 2) անհոգ.
ցուցմունք. şajin շահի կին, թագուհի.
şadî, şadman ուրախություն. şakeç արքայադուստր.
şadrewan 1) ջրավազան, şakirin զվարճություն.
2) շատրվան. şakur արքայազն.
şagirt 1) աշակերտ, 2) ենթա- şaqal շնագայլ.
վարպետ. şaqel փեշ, քղանցք.
şagirtxane դասասենյակ. şaqet հոգնածություն.
şagirtî աշակերտություն. şal I տաբատ, վարտիք.
şah շահ, ցար, միապետ. şal II շալ, շարֆ.
şahcivîn գերող, հմայող. şalê հնարավոր է, երևի, հավա-
şahdebêj 1) վկա, 2) ցուցամատ. նաբար.
şahî I թագավորություն. şalik գոգնոց.
şahî II ուրախություն. şalûl երաշտահավ.
şahî III 1) վկայություն, 2) երդում. şalûle ճնճղուկ.
şahîd վկա, ականատես. şalvar տաբատ, շալվար.
şahîn I ուրախություն. şame հմայք.
şahîn II որսի բազե. şamî դամբարան.
şahînet 1) ուրախություն, şan I ուս, թիակ.
2) տոնակատարություն, տոն. şan II փեթակ
şahînşah շահնշահ, արքայից şan III 1) արժանապատվու-
արքա. թյուն, 2) բարձր պաշտոն.
şahperest միապետական. şan IV վկա, ականատես.
şahûl 1) գրավիչ տեսք, 2) գրավիչ. şandî 1) ուղարկված, 2) պատվի-
şahzade արքայազն. րակ, ներկայացուցիչ, պատգա-
şax 1) ճյուղ, ոստ, շիվ, 2) եղջյուր, մավոր.
3) գիծ, 4) ակոս. şarjdin ուղարկել, առաքել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 369

şandyar առաքիչ, ուղարկող. şatirî հեռատեսություն.


şane սանր. şavan շարք, շղթա.
şaneşar տափան, ցաքան. şavaş 1) հարսի ու փեսայի
şaneşîn արքայական պալատ գլուխներին փող շաղ տալը,
şans հնարավորություն, հաջո- 2) հարսանիքի երաժիշտներին
ղություն. տրվող դրամը.
şan û şewket 1) փառք, փայլ, şayan արժանի.
վեհություն, 2) հպարտություն. şaybe կասկած, տատանում.
şanzde տասնվեց. şayî 1) ուրախություն, ցնծու-
şaper թև, փետուր. թյուն, 2) տոնակատարություն,
şapik տաբատ. 3) հարսանիք.
şapke գլխարկ, գդակ. şayîr բանաստեղծ.
şar I 1) քաղաք, 2) երկիր. şayîrî պոեզիա.
şar II շարֆ, գլխակապ. şayîş հոգս, մտահոգություն.
şarewan 1) քաղաքացի, 2) ոստի- şaylixî ուրախություն.
կան. şe սանր, ~ kirin սանրվել.
şarewanî 1) քաղաքային ինքնա- şebak 1) լուսամփոփ, 2) փեղկ,
վարություն, 2) ոստիկանություն. 3) պատուհան.
şarge երկինք şebakî ճաղավանդակ (պատու-
şaristan 1) քաղաքի տարածք, հանի).
2) քաղաքային կյանք. şebeq 1) լուսաբաց, արշալույս,
şaristanetî քաղաքակրթություն, 2) փայլ.
մշակույթ. şebeş ձմերուկ.
şaş I շիլ, շեղաչք. şebet 1) անիսոն, 2) սամիթ.
şaş II նոսր, ցանցառ. şebh կասկած.
şaşî սխալ, վրիպում, şebxîz գիշերը արթուն մնացող.
մոլորություն, ~ kirin սխալվել. şebxûn 1) գիշերային հարձա-
şaşik սխալ, մոլորություն. կում, 2) տագնապալի գիշեր, ան-
şaşmayî զարմացած. քնություն.
şaş û mat 1) զարմացած, şebke վանդակ.
2) զարմանալի. şebqe գլխարկ, գդակ.
şatir I հեռատես, խորաթափանց. şebnem շաղ, խոնավություն.
şatîr II 1) դռնապան, 2) դատա- şebpere չղջիկ.
կան կատարածու, 3) ոստիկա- şecaet արիություն, քաջություն,
նության սպա. համարձակություն.
370 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şecire վկայական, şehîd 1) տառապյալ, հավատի


փաստաթուղթ. համար մարտնչող, 2) նահա-
şedaw ցանց, ուռկան. տակ.
şeddad ուժեղ, ամուր, հզոր. şehîn խրխնջոց.
şedere ծակծկված. şehlewend դյուցազուն.
şedîd 1) ամուր, ուժեղ, 2) սար- şehmat շախմատ.
սափելի, ահեղ, 3) կատաղի, şehnaz բարեհունչ.
4) անգութ, դաժան. şehnişîn արքայական պալատ.
şedname վկայական. şehreza 1) իմացող, 2) հմուտ,
şefa ապաքինում, ~ bûn 3) հասկացող, ունակ, 4) ճար-
ապաքինվել. պիկ.
şefakar ապաքինող, բուժող. şehrezatî 1) գիտելիքների
şefaq այգաբաց, արշալույս. դրսևորում, 2) հմտության
şefayî բուժիչ. դրսևորում, 3) ունակությունների
şefeqet գթասրտություն. դրսևորում.
şefîf թափանցիկ. şehrezayî 1) իմացություն, տեղե-
şefqe գլխարկ. կացվածություն, 2) հմտություն,
şefqet 1) գթասրտություն, 3) ունակություն.
կարեկցանք, 2) փաղաքշանք, şehsiwar հմուտ հեծյալ.
3) վեհություն. şehzade 1) թագավորական
şehadet վկայական. տոհմից, 2) արքայազն.
sehadetname հավաստագիր. şexel անտառ.
şehamet չարախնդություն, şexs անհատ, անձ, մարդ.
չարություն, նենգություն. şexsî 1) ինչ-որ մեկը, 2) անհատ,
şehbet ասուպ. անձ.
şehde վկա, ականատես. şexte I սառնամանիք.
şehderevan 1) ջրավազան, şexte II հանք.
2) շատրվան. şek I 1) ալիք, 2) ջրվեժ,
şehdetî վկայություն, վկայի 3) հեղեղ.
ցուցմունք. şek II 1) ուժեղ, ամուր,
şehdname հավաստագիր. դիմացկուն, 2) հզոր.
şeher քաղաք. şek III դեռևս հասունության
şehervan քաղաքացի. չհասած խոյ.
şehervanî քաղաքային կյանք. şekerbarîn քաղցրախոս.
şehhaf կազմարար. şekerxend քաղցրաժպիտ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 371

şekerken քաղցր ժպիտ. şel II 1) կաղ, 2) հաշմանդամ.


şekerlêv բնս. քաղցրաշուրթ. şele 1) գոլ, տաքավուն, 2) փխբ.
şekîb համբերություն. խաղաղ, հանգիստ, համեստ.
şekir շաքար. şelen խառնել, հունցել.
şekirandin քաղցրացնել. şelîpe շարք, շարան.
şekirda շաքարի գործարան. şelihan I հանվել.
şekirdan շաքարաման. şelihan II սողալ
şekirî I շաքարի, շաքարային. şeliqîn փտել.
şekirî II սանրված. şelmaq ապտակ.
şekirin սանրելը. şelpe-şelp 1) ճողփյուն,
şekirleme քաղցրավենիք, 2) ճպճպոց.
կոնֆետներ. şelpîn 1) ճողփյուն, 2) ճպճպոց.
şekirok քաղցրասեր, şelte խախտում.
քաղցրասեր. şeltebalte անհեթեթություն.
şekva բողոք. şem 1) մեղրամոմ, 2) մոմ.
şeq I 1) սրունք, 2) աճուկ, şemal I 1) փայլ, 2) լույս, լուսա-
3) աքացի. վորում, 3) փայլատակում.
şeq II թարմ (մրգերի մասին). şemal II հյուսիս.
şeqal շնագայլ şemaldan 1) ջահ, լապտեր,
şeqam I փողոց. 2) աշտանակ.
şeqam II գետ. şemali հյուսիսային.
şeqandin 1) թակել, 2) սուսերա- şembî շաբաթ.
մարտել. şemdan 1) աշտանակ, 2) լապ-
şeqar ճաք, ճեղք. տեր, 3) ջահ.
şeqe հատում. şemikîn սայթաքել.
şeqemişar մեծ սղոց. şemirandin I լքել, թողնել.
şeqe-şeq չրխկացնելը, չրխկոց, şemirandin II խմել.
թխկոց. şems արև.
şeqî հոգնածություն. şemsal շվի.
şeqîb ճաք, ճեղք. şemsikî արևապաշտ.
şeqîn ձեռ ու ոտ ընկնել, հոգ şemşîr սուր.
տանել, ջանալ. şemşîtî 1) հարթ, ողորկ, 2) փխբ.
şeqil նշան. պարզամիտ.
şeqleban կատակաբան. şene 1) սանր, 2) եղան,
şel I պատառ, կտոր, հատ. 3) հովհար.
372 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şeng 1) հմայիչ, գրավիչ, şerefparêz փառասեր.


2) նրբագեղ. şerefparêzî փառասիրություն.
şengeşox 1) գեղեցիկ, 2) նրբագեղ. şeretkarî 1) որոշում, 2) դատո-
şengî 1) հմայք, գրավչություն, ղություն, 3) գնահատական.
2) նրբագեղություն. şerevan ռազմիկ, մարտիկ.
şeniqandin կախել. şergeh 1) մարտադաշտ, 2) ռազ-
şenlik համազարկ. մադաշտ.
şenvekirin սանրելը. şerh 1) շարադրանք, 2) բացա-
şepal I 1) փայլ, լույս, տրություն.
2) ճառագայթ. şerxwez ռազմատենչ.
şepal II վագր. şerxwezî մարտականություն.
şepe 1) հեղեղ, փլուզում, şerîet շարիաթ.
2) ձյունակույտ. şerîf 1) հռչակավոր, հայտնի,
şepelî ջրիկ ցեխ. 2) վեհանձն, 3) սիրելի.
şepol կայծակ. şerîpandin կռվել, մարտնչել.
şer 1) ծեծկռտոց, 2) մարտ, şerîr 1) չար, 2) հանցավոր.
կռիվ, պատերազմ. şerîte շարք, շարան.
şera խորհուրդ. şerjê մորթել.
şerab գինի. şerkarî պայքար, մարտ.
şerabxane գինու մառան. şerker ռազմիկ, մարտիկ.
şerabxur գինի խմող, հարբեցող. şerkunî չարագործ.
şerabperest գինեսեր. şerqede 1) չարիք, 2) հանցագոր-
şerafet 1) հայտնիություն, ծություն, 3) դժբախտություն.
2) պատիվ, հեղինակություն. şerqî 1) արևելյան, 2) արևելցի.
şerb երժշտ. աղեղ. şerqîn ուժեղ թխկոց, աղմուկ.
şerbaz ռազմիկ, մարտիկ, şerqnas արևելագետ.
զինվոր. şerqnasî արևելագիտություն.
şerbazî մարտականություն, şerqzan արևելագետ.
yê ~ ê մարտական. şerqzanînî արևելագիտություն.
şerbet շարբաթ. şerm ամոթ, խայտառակություն.
şerbik գավաթ. şermalûd խայտառակ, ամոթալի.
şeredî կռվարար. şermana ամոթից.
şeref պատիվ, փառք. şermatîn արձակել, կապը քանդել.
şerefmendî 1) հայտնիություն, şermayî 1) ամաչկոտություն, հա-
2) վեհանձնություն. մեստություն, 2) պատշաճություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 373

şermedar ամաչկոտ, համեստ. şeşreng 1) վեց գույնի, 2) շախ-


şermekar ամոթխած, ամաչկոտ. մատ, 3) նարդի.
şermî ամոթ, ~ bûn ամաչել. şeşsalî վեցամյա.
şermîkar ամոթխած. şet գետ.
şermker, şermoke ամաչկոտ. şetab շտապողականություն,
şermotî ամոթ, խայտառա- ~ kirin շտապել.
կություն. şetel I 1) սաղմ, 2) պտղի
şerpandin խփել, թրխկացնել. սաղմնավորում, 3) բողբոջ.
şerpeze 1) ընդհատված, şetel II չարագործ.
2) խանգարված. şetrinc շախմատ.
şerpezekirin 1) ընդհատում, şev I գիշեր.
դադարեցում, 2) խանգարում. şev II արջասպ.
şer-şûr տարաձայնություն, şevadî անցած գիշեր.
գժտություն, վեճ. şevbêrî գիշերելու տեղ,
şert 1) պայման, 2) պայմա- ~ kirin գիշերել.
նագիր. şevçira գիշերալամպ.
şertgir գրազ եկող. şeveçûyî անցած գիշեր.
şertî պայմանական. şevederî գիշերելու բացօթյա
şertname գրավոր համաձայ- տեղ.
նություն, պայմանագիր. şevedizî թաքուն, գաղտնի.
şerûde 1) մոլեգին, կռվարար, şevereş մութ գիշեր.
2) չարակամ, 3) մարտնչող. şevereşî գիշերվա մութ.
şerûdetî 1) մոլեգնություն, şeverî գիշերները արթուն
2) չարակամություն. մնացող.
şer û şûr վիճաբանություն. şeverê 1) գիշերային ճանա-
şerwet 1) ունեցվածք, 2) ընտանի պարհ, 2) արահետ.
անասուններ. şeveron լուսավոր գիշեր,
şeş վեց. ճերմակ գիշեր.
şeşalî վեցակողմ, վեցանիստ. şevgar գիշերային ժամանակ.
şeşar վեցլիցքանի հրացան. şevî , şevînî գիշերային.
şeşderb վեցլիցքանի զենք. şevînger 1) գիշերները չքնող
şeşgoşe վեցանկյունի. մարդ, 2) փխբ. գող, ավազակ.
şeşpal վեցանիստ. şevkar գիշերային աշխատանք
şeşper 1) վեցանիստ շեղբ, վեցա- şevkor կարճատես.
նիստ մական, 2) լուսապատկեր. şevorî անքնություն.
374 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şevroj օր ու գիշեր. şeyba ոսկի.


şevtir հաջորդ գիշեր. şeyban 1) դող, 2) իրարանցում,
şewat 1) վառելանյութ, 2) կրակ, շփոթություն.
բոց, 3) հրդեհ. şeyda խենթորեն սիրահարված,
şewatkar հրձիգ. սիրուց խենթացած.
şewhet տռփանք, şeyestedarî անհրաժեշտություն.
վավաշոտություն. şeyxûxe ծերություն, զառամյա-
şewişandin 1) ճոճել, տարուբերել, լություն.
տատանել, 2) թափ տալով şeyî շահի (մանրադրամ).
մաքրել. şeyl խաբեություն, խորաման-
şewişîn 1) ճոճվել, տատանվել, կություն, ճարպիկ արարք.
2) դողալ. şeylo պղտոր.
şewitandî այրված. şeylobûn պղտորելը.
şewitandin վառել, հրկիզել, şeytan 1) սատանա, չար ոգի,
հրդեհել. 2) փխբ. չարաճճի, 3) փխբ.
şewitî այրված, հրկիզված. խորամանկ, ճարպիկ.
şewitîn 1) այրվել, 2) տապից şeytanî 1) սատանայական գայ-
չորանալ, 3) փխբ. տառապել, թակղություն, 2) փխբ. խորա-
հոգեպես տանջվել. մանկություն, ճարպկություն.
şewitokî այրված, խանձված. şeyvan ողբ, լաց, վայնասուն.
şewk 1) դռան բռնակ, 2) կարթ, şeʼbî ժողովրդական.
կեռիկ. şeʼde-şûde ամեն կարգի վկաներ.
şewket 1) պատիվ, փառք, şîfte սիրուց խենթացած.
2) փայլ, շքեղություն. şîhin խրխնջալ.
şewq I 1) փայլ, փայլատակում, şîlan 1) մասուր, 2) մարջան.
ճառագում, 2) շող. şîlav I խախացոց, շրդան
şewq II 1) փափագ, ձգտում, (կենդանու ստամոքսի մաս)
2) կիրք, կրքոտ սեր. şîlav II 1) հեղուկ, 2) հյութ.
şewqdar փայլուն, ճառագող. şîle հյութ.
şewqî կրքոտ, ջերմ. şîlik համազարկ.
şewl 1) լույսի շող, լույս, şîloq 1) լորձ, 2) նեխածություն,
2) փայլ, շողարձակում. yê ~ ա) լորձնոտ, բ) նեխած,
şewldan 1) լուսավորում, փտած.
2) ճաճանչ. şîmet 1) բնավորություն, 2) սովո-
şewtim ցող, շաղ. րություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 375

şîn I 1) կանաչ, 2) երկնագույն, şîrgerm գոլ (հեղուկը).


կապույտ, 3) փխբ. ծաղկող, şîrhelal վեհանձն, ազնիվ,
4) փխբ. պտղաբեր. անկեղծ.
şîn II վիշտ, սուգ. şîrhelalî վեհանձնություն,
şîn III կարողանալ, ի վիճակի ազնվություն, անկեղծություն.
լինել. şîrheram անազնիվ.
şînayî 1) կանաչ, բուսականու- şîrxur կաթնակեր.
թյուն, 2) կանաչ գույն, 3) կա- şîrînî քաղցրություն.
պույտ գույն. şîrêçk բուսականություն.
şînbûn ծաղկելը. şîrêj կաթնաշոռ.
şîngirî 1) ողբալի, 2) սգո. şîrêz հյութ.
şînkayî կանաչ, խոտ, բուսակա- şîrin 1) քաղցր, 2) համեղ,
նություն. 3) փխբ. սիրելի, թանկագին.
şînkirin 1) ծաղկելը, 2) կանաչա- şîrinbêj քաղցրախոս, գեղեց-
պատում, 3) աճեցում. կախոս.
şîp 1) ջրվեժ, 2) շիթ, շատրվան. şîrinbûn քաղցրություն.
şîpan կաթիլ. şîrinkelam քաղցրախոս,
şîpande շեմ. գեղեցկախոս.
şîr 1) կաթ, 2) հյութ. şîrinokî 1) քաղցրավուն,
şîranî 1) քաղցրություն, 2) քաղցր 2) հյութեղ.
ըմպելիք. şîrkor կաթնասակավ.
şîrbayî հարսնացուի համար şîrkorî ցածր կաթնատվություն.
տրվող գլխագնի մաս. şîrqe-şîrq թխկոց, չրխկոց.
şîrbirinc բրնձով կաթնային şîrqîn թխկոց, չրխկոց.
շիլա. şîrmayî փղոսկր.
şîrdang կաթնաման. şîrmij 1) կրծքի երեխա,
şîrdayîn կաթնատվություն. 2) փխբ. կաթնակեր.
şîrdoş կթվորուհի. şîrnayî 1) քաղցրություն,
şîre հյութ. 2) քաղցրավենիք.
şîret 1) խորհուրդ, խրատ, şîrogerm տաք.
2) ագիտացիա. şîrwane մեծ զամբյուղ.
şîretkar 1) խորհրդատու, şîrwanî ձեղնահարկ.
2) ագիտատոր. şîrweşîn հյութեղ.
şîrevirçkî 1) ջրալի, ջրիկ, 2) ան- şîş 1) երկաթյա բարակ ձող,
համ (մրգերի մասին). 2) շամփուր.
376 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şîşik 1) բարակ մետաղաձող, şênik I բարեկարգ տուն.


2) ասեղնագործական շրջանակ, şênik II համազարկ.
3) շուղ. şêr I 1) առյուծ, 2) փխբ. արի,
şîşkibab խորոված. համարձակ, քաջ.
şîv ընթրիք, ~ kirin ընթրել. şêr II բանաստեղծություն.
şîverê արահետ, շավիղ şêraxiv հերոս.
şîwe 1) ոլորտ, 2) բարբառ, şêranî, şêrayî արիություն,
խոսվածք. համարձակություն, քաջություն.
şîyîn կարողանալ, ի վիճակի şêrdil համարձակ, քաջ, առյու-
լինել. ծասիրտ.
şê շեկ, խարտյաշ. şêrnivîs բանաստեղծ.
şêbisk շեկ խոպոպ. şêrtî քաջ արարք, ~ kirin քաջու-
şêhîn 1) խրխնջոց, 2) ճիչ, թյուն դրսևորել.
վայնասուն, 3) լաց, հեկեկոց. şêst վաթսուն.
şêx շեյխ. şêt խելագար, ~ bûn խելագարվել.
şêkir երախտագիտություն, şêva որպես, նման.
շնորհակալություն. şêwawî 1) թշվառություն,
şêkirandin շնորհակալություն 2) տխրություն, 3) ավերմունք.
հայտնել, երախտապարտ լինել. şêwerd վարելահող.
şêlan խառնել, տրորել. şêwir 1) խորհուրդ, խրատ,
şêlandin 1) զգեստափոխվել, 2) խորհուրդ, խորհրդակցություն.
հագուստը հանել, 2) փխբ. կո- şêwirandin քննարկման դնել.
ղոպտել. şêwirdar խորհրդատու, խորհըր-
şêlim շաղգամ. դական.
şêlû պղտոր, ~ bûn պղտորվել. şêwirdarî խորհրդակցություն.
şêmîk շեմ. şibak պատուհան.
şên 1) ծաղկող, բարեկարգ, şibake 1) ցանց, 2) ուռկան,
2) բնակեցված, 3) առատ, հա- թակարդ.
րուստ, 4) մշակված. şibeh նման.
şênayî 1) բարեկարգվածություն, şibhe կասկած, ~ kirin կասկա-
բարգավաճում, 2) բնակվածու- ծել, տարակուսել.
թյուն, 3) հարստություն. şibihandin նմանեցնել.
şênî 1) բնակելի տուն, շինություն, şibihîn նման լինել.
2) բարեկարգություն, 3) բնակվա- şibt 1) դահլիճ, 2) դղյակ.
ծություն. şidad ուժեղ, ամուր.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 377

şidandin 1) պինդ կապել, şikeft 1) ճաք, ճեղք, 2) քարան-


2) ամրացնել. ձավ.
şidanî վուշի սերմ. şikestî 1) ջարդված, կոտրված,
şidet 1) ուժ, ուժգնություն, 2) մաթ. կոտորակ.
2) կտրուկություն. şikestin 1) ջարդվել, կոտրվել,
şidîyayî 1) պիրկ, պիրկ ձգված, 2) փխբ. պարտություն կրել.
2) լարված, 3) ամուր. şikev տաշտ.
şif բուժում. şikil 1) տեսք, 2) պատկեր, նկար,
şifq գլխարկ, գդակ. դիմանկար.
şihit անպիտանություն. şikilçî, şikilkêş նկարիչ, լուսա-
şihitandin 1) վատացնել, խան- նկարիչ.
գարել, 2) անկման հանգեցնել, şikilkêşî գեղանկարչություն.
3) փչացնել, 4) աղավաղել. şikir 1) շնորհակալություն,
şihitî առողջությունը կորցրած, երախտագիտություն, 2) բրավո՛,
թուլացած կեցցե.՛
şihitin 1) նվաղել, 2) անկում şikirdar երախտագետ, շնոր-
ապրել. հակալ
şihitokî 1) նվաղած, 2) թուլացած. şikyat բողոք, հայց, ~ kirin
şihurandin բռնաբարել. բողոքել, հայց ներկայացնել.
şihûd ներկայություն, ~ kirin şikyatker բողոքավոր.
ներկա լինել. şiqitîn գլորվել, սահել.
şixul գործ, զբաղմունք, աշխա- şil I 1) խոնավ, թաց, 2) հեղուկ,
տանք ~ bûn թրջվել, խոնավանալ.
şixulandin կիրառել, օգտագործել. şil II 1) թառամած, թույլ,
şixuldar աշխատավորություն. 2) կաթվածահար.
şixulhiştî 1) ապստամբություն, şilayî I խոնավություն.
2) ապստամբ. şilayî II կաթված.
şixulîn I աշխատել. şilbûn I խոնավացում.
şixulîn II լույս տալ. şilbûn II թուլություն.
şixulkar աշխատավոր. şileʼt ոչ մուսուլման, քրիստոնյա.
şik կասկած, երկընտրանք. şilf I 1) մաքրում, 2) մերկացում.
şikandin ջարդել. şilf II սայր, սուր ծայր.
şikar 1) որս, 2) ավար, որսամիս. şilî 1) խոնավություն, 2) հեղուկ.
şikbir 1) կասկածող, 2) կասկա- şilîl աշորա, տարեկան,
ծելի. yê ~ տարեկանի, աշորայի.
378 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şilik I գագաթ, կատար. şipane 1) շեմ, 2) դռան շրջանակ.


şilik II նրբաբլիթ. şipîya կանգնած.
şilkirî I թրջված. şir պատառոտված.
şilkirî II կաթվածահար. şire-şir կարկաչյուն.
şilqe-şilq ճողփյուն. şirîk 1) մասնակից, գործակից,
şilope 1) ջրիկ ցեխ, խոնավու- 2) գործընկեր, 3) կենակից,
թյուն, անձրևոտ եղանակ, 4) ընտանիքի անդամ.
2) ջրափոս. şirîkayî 1) մասնակցություն,
şilor սալոր, շլոր. ընկերակցություն, 2) միություն.
şilorekî խոնավ. şirîqe I թրխկացնելը
şilşeʼt 1) կաթվածահար, şirîqe II ներարկոց, սրսկիչ.
2) հաշմանդամ. şirîn 1) կարկաչյուն, 2) շառաչ.
şiltax զրպարտանք. şirik I կախազարդ.
şima 1) մեղրամոմ, 2) մոմ. şirik II 1) շիթ, 2) կիսախողովակ,
şimalî հյուսիսային. ջրատար խողովակ, 3) ծորակ.
şimate 1) իրարանցում, şirkart խնայողություն.
2) ծեծկռտուք, 3) մոլեգնություն, şirket ընկերություն.
4) չարություն. şirqe-şirq 1) թրխկոց, 2) ճողփյուն.
şimateçî կռվարար, yê ~ աղմկա- şiroker մեկնաբան.
րար, կատաղի, մոլեգին. şirovekirin 1) բացատրություն,
şimikçî կոշկակար. մեկնաբանություն, 2) շարա-
şimitandin գլորել. դրում.
şimitok 1) սայթաքուն տեղ, şirş 1) կարկաչյուն, 2) խոշորա-
2) մերկասառույց. կաթ անձրև, 3) շիթ.
şimitokî 1) սայթաքուն, 2) հարթ, şirşirk փոքրիկ ջրհորդան.
ողորկ. şirt û şo լվացք.
şimşatî ողորկություն. şit իր, ինչ-որ բան.
şimşatker ողորկող. şitaet անմտություն, հերյուրանք.
şimşatkirin ողորկում. şiûr 1) բանականություն, խելք,
şinаr նավ. 2) խելամտություն.
şindok 1) ամուրի, 2) տնակյաց. şiv 1) ճիպոտ, 2) գավազան.
şineder 1) ամուրի, 2) անտուն. şivan հովիվ.
şingarî 1) գեղեցիկ, 2) ուրախ. şivanî հովվություն.
şinge-şing ղողանջ, դռդռոց. şivatî 1) յուրացում, տիրապե-
şingîn ղողանջ, զրնգոց. տում, 2) ընկալունակություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 379

şivdar գավազան şokolad շոկոլադ.


şiverê 1) գյուղական ճանապարհ, şolik 1) վայրի լոբի, 2) սիսեռ.
արահետ, 2) ճամփաբաժան. şop I 1) հետք, 2) արահետ,
şivîk կասկած. 3) գիծ.
şivîl ճահիճ. şop II պատառ.
şivîle արահետ. şor I 1) բառ, 2) պատմվածք,
şivêt 1) նմանություն, 2) նման. 3) զրույց, 4) խորհուրդ.
şiv-şivî շերտավոր. şor II 1) աղի, 2) դառը.
şivtelû դեղձ. şor III կախված.
şiyar 1) չքնած, արթուն, şorax չոր, անպտուղ (հողը).
2) փխբ. աչալուրջ. şoraq սոդա.
şiyarbûn 1) արթուն հսկելը, şorav 1) աղաջուր, 2) ապուր.
2) զգոնություն. şorayî աղիություն.
şiyarkirin արթնացնելը. şorb հեղուկ.
şkaf ճաք, ճեղք. şorbe ապուր.
şkam սեր, սերուցք. şorbeçî խոհարար.
şkan ջարդվել. şorîn աղի.
şkav պահարան. şorîtankî աղիավուն, շոռ.
şkemran լուծողական. şormeze եփած աղի սիսեռ.
şkence խոշտանգում, ~ kirin şoş I խճուղի.
խոշտանգել, տանջել. şoş II թոք.
şkev 1) տաշտ, 2) տակառ, şov 1) ակոս, 2) փոքր մարգ,
3) կշեռքի թաթ. 3) վարելահող, 4) վար, հերկ.
şkevt քարանձավ. şovkirî վարած, մշակված.
şkênandin 1) ջարդել, կոտրել, şovkirin վարելը, մշակելը.
2) փխբ. ճնշել, կործանել. şpara հետևից.
şkivandin պատռել. şpêra առջևից.
şkol դպրոց. ştab I արագ, փութկոտ.
şobe խումբ, դասարան. ştab II ռազմ. շտաբ
şofêr վարորդ. ştexilandin ստիպել խոսել.
şohre հայտնիություն, փառք. ştexilî 1) բառ, 2) խոսք, խոսակ-
şox 1) կայտառ, աշխույժ, ցություն.
2) զվարճալի, ուրախ. ştexilîn խոսել, լեզվին տիրապե-
şoẍî 1) կայտառություն, 2) չա- տել, բարբառել.
րաճճիություն. ştîk իր, ինչ-որ բան.
380 Քրդերեն-հայերեն բառարան

şubhe կասկած. şûngirtin փոխարինում.


şuhret հռչակ, փառք. şûnmayîn հետևանք, արդյունք,
şuhretdar հայտնի, հռչակավոր, ելք.
փառավոր. şûnva հետ, դեպի հետ.
şuhurandin 1) բռնանալ, բռնա- şûpî խոնավություն, թացություն.
բարել, 2) անառակացնել, şûr սուսեր, սուր.
3) զայրացնել. şûrbir հաղթական, անպարտելի.
şuret 1) ագահություն, 2) բուռն şûrbirî անպարտելիություն.
ցանկություն, հեշտասիրություն. şûrhingav 1) քաջ, խիզախ,
şû I ամուսին (տղամարդը). համարձակ, 2) հերոս,
şû II ճիպոտ. şûrkêş 1) սուսերակիր, 2) ռազ-
şûjin մախաթ, մեծ ասեղ. միկ, 3) սուսերամարտիկ,
şûjû շիճուկ, շտուկ. 4) փխբ. քաջարի, հերոսական.
şûl 1) լույս, 2) փայլ, 3) շող. şûrkêşî սրամարտ.
şûlal կար, փորվածք. şûşe 1) ապակի, ~ kirin ապակի
şûlik ճիպոտ. տեղադրել, ապակեպատել,
şûlikîn սողալ. 2) սրվակ, շիշ, ջրաման, սրվակ.
şûlq ալիք, ծփանք. şûşebendkirî ապակեպատ.
şûm դժբախտ, չարաբաստիկ, şûşebendkirin ապակեպատում.
դժբախտություն բերող. şûşebir ապակեհատ, ապակե-
şûn 1) տեղ, ~ girtin ա) տեղ գործ.
զբաղեցնել, բ) փոխարինել, şûşeçî ապակեգործ.
2) փոխարեն. şûşegir ապակեգործ.
şûnbaz արծվաբույն. şûşek սրվակ.
şûnda 1) հետ, դեպի հետ, հետ- şûşekirî ապակեպատ.
հետ, 2) հետո. şûşekirin ապակեպատում.
şûndaanîn հեռացնելը. şûştî 1) լվացված, 2) մաքրված.
şûndadan մի կողմ դնելը. şûştin 1) լվանալ, 2) մաքրել,
şûndaketin հետ մնալը. 3) լվացում, 4) մաքրում.
şûndakişîn նահանջ. şûtî ձմերուկ.
şûndaman հետ մնալը. şûv 1) ակոս, 2) փոքր մարգ,
şûndamayî հետամնաց, չզար- 3) վարելահող, 4) վար, հերկ.
գացած. şûva 1) հետ, դեպի հետ,
şûngir 1) տեղակալ, 2) փոխա- 2) հետևում, 3) փոխարեն.
րինող. şûvik սողնակ, նիգ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 381

T
ta I 1) թել, դերձան, 2) մազ, tabileyî 1) մյուս կողմում, 2) ան-
3) լար, նվագալար, 4) աղեղնա- շուշտ, անկասկած.
լար, 5) բսբ. ցողուն, բուն. tabir բսբ. խինին.
ta II 1) շերտ, ~ kirin դարսել tablîsa աղյուսակ.
շերտերով, 2) փաթեթ, 3) հարկ, tablo 1) հաշվետախտակ, ցու-
4) թերթ (թղթի), 5) տերև, ծաղկա- ցակ, աղյուսակ, 2) նկար.
թերթ, 6) ծալ, ծալվածք, փոթ. tabûr ռազմ. ջոկատ, գումար-
ta III 1) համահավասար, նույն, տակ, հեծելավաշտ, էսկադրոն.
2) տարեկից, հասակակից, tabût I 1) հետև, հետույք, 2) հետ-
3) զույգ, հավասար, նման. անցք, 3) սրբան.
ta IV մեկ (թիվ), միավոր, հատ. tabût II 1) դագաղ, 2) դամբա-
ta V ունևոր, նյութապես ապա- րան, շիրիմ, 3) գերեզման.
հով, հարուստ. tac 1) թագ, պսակ, 2) փխբ. իշ-
ta VI 1) քանի դեռ, քանի որ, խանություն.
մինչև որ, 2) նույնիսկ, մինչև իսկ. tacdar թագակիր, միապետ.
ta VII դողէրոցք, ջերմ, տենդ. tacdari միապետություն.
ta VIII 1) աղոթք, 2) պաղատանք, tacik 1) տաջիկ, 2) արաբ.
աղերսանք, darikê ~ yê հուռութ. tacikî 1) տաջիկական, տաջիկե-
tab 1) համբերություն, տոկունու- րեն 2) արաբական, արաբերեն.
թյուն, 2) ուժ, 3 ) ջանք, ճիգ, եռանդ. tacir առևտրական, վաճառա-
tabe 1) գազան, գիշատիչ կան, yê ~ առևտրի, առևտրային.
կենդանի, 2) հրեշ, ճիվաղ. tacirî առևտուր, ~ kirin առևտուր
tabet համբերություն, տոկունու- անել.
թյուն դիմացկունություն. tacperest միապետական.
tabe’ 1) հպատակեցնող, ենթար- tacperestî միապետականություն.
կող, 2) ստորադաս, հպատակ. tada 1) հարձակում, առաջխա-
tabî I խրամ, խրամատ. ղացում, գրոհ, 2) ներգործություն.
tabî II 1) նվաճելը, գրավելը, tadaker հարձակվող, գրոհող.
2) ներգործություն, ազդեցություն. tadan ճնշում, կեղեքում.
tabî III 1) տպագրում, տպագրու- tadar 1) բռնացող, բռնավոր,
թյուն, 2) հրապարակում. կեղեքիչ, 2) հարձակվող, գրոհող.
tabî IV 1) բնական, 2) բնությանը tadarî 1) ճնշում, կեղեքում,
վերաբերող. 2) հարկադրելը, ստիպելը.
382 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tade 1) ճնշում, կեղեքում, 2) հար- takîde 1) հաստատած, հիմնավո-


ձակում, 3) կողոպուտ, ~ kirin ա) րած, 2) ամրացրած, զորացրած.
հարձակվել, բ) կողոպտել, takmîr ճարտարապետ.
4) վնաս, կորուստ. takor 1) թաքոր (Թուրքիայում և
tadeyî ճնշում, կեղեքում, Հայաստանում ապրող քուրդ
~ lê kirin ճնշել, կեղեքել. ցեղի անվանում), 2) այդ ցեղի
tagir I համախոհ, կողմնակից, ներկայացուցիչ.
հետևորդ. taq I 1) հարկ, 2) շարք, 3) շերտ,
tagir II դողէրոցքով, մալարիա- 3) կամար, 4) բառ, որով հաշվում
յով հիվանդ. են հագուստի առարկաները.
tagirî I համախոհություն, նվիր- taq II աշխատանքային օրվա
վածություն. կեսը.
taglrî II տենդային վիճակ. taqet 1) ուժ, հզորություն, 2) համ-
tahir 1) հետաքննություն, բերություն, 3) համարձակություն,
2) խուզարկություն. խիզախություն.
tahve 1) տոհմ, ցեղ, 2) ազգու- taqetketî ուժասպառ, թուլացած.
թյուն, ժողովուրդ. taqî : ~ kirdin 1) ստուգել, փոր-
taxîng 1) ոչ մեծ թաղամաս, 2) ոչ ձարկել, 2) քննել.
մեծ ազգ. taqîkar 1) քննող անձ, 2) փորձար-
taxim I 1) կար, 2) ասեղնագոր- կիչ, փորձարար.
ծություն, 3) երիզահանգույց, taqîmane ստուգում, փորձարկում.
4) զարդանախշված ձիասարք, taqî-reş 1) ծածկոց, 2) թուխ գույն
5) դրվագազարդ սպասք, (դեմքի).
6) կարգ, կանոն. taqim 1) լծելը (ձիեր, եզներ),
taxim II խումբ, ջոկատ (հեծյալ- 2) անձնակազմ, խումբ, 3) ջոկատ,
ների). դասակ, 3) երգչախումբ.
taẍ 1) թաղամաս, 2) շրջան, taqorî 1) ջլատված, հոգնաբեկ,
3) բնակավայր. 2) ճողվածքից տառապող.
tajan I 1) կողոպուտ, 2) բռնա- tal 1) թթու, 2) տտիպ, 3) կծու,
գրավում, 3) խուզարկություն. սուր, մրմռացնող, 4)դառը, լեղի,
tajan II սուր ցավ, ջղակծկում 4) փխբ. ջղային, գրգռված,
(ստամոքսի). 5) փխբ. խոցող, խայթող, թունոտ,
tajank մտրակ. 6) փխբ. վշտացած, դառնացած,
tajî որսի շուն, բարակ, քերծե. սրտնեղած, 7) փխբ. տհաճ.
takar 1) հաստ վիզ, 2) բաշատակ. tala I բարձրություն, բարձունք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 383

tala II 1) կողմ, ուղղություն, talî III 1) թթու, թթվություն,


2) ուղղությամբ, դեպի, 3) մոտ, տտիպություն, 2) կծվություն,
կողքին, 4) այնտեղ, 5) որտեղ, ուր. 3) դառնություն, 4) փխբ. դյուրա-
talan 1) կողոպուտ, ավազակու- գրգիռ լինելը, 5) փխբ. թունոտ
թյուն, 2) դիակապտություն, լինելը, 6) փխբ. ցավ, վիշտ.
3) ավար, 4) ռազմատուգանք, talîf 1) կազմելը, հորինելը,
5) բռնագրավում, ~ kirin ա) կո- ստեղծելը, ստեղծագործելը,
ղոպտել, բ) բռնագրավել, զավթել. 2) կարգավորելը, կանոնավորելը,
talanker կողոպտիչ, ավազակ. ~ kirin ա) կազմել, ստեղծել,
talant տաղանդ. բ) կարգավորել.
talan-tûlan հվքկ. կողոպտած talîfker կազմող, ստեղծող.
բարիք. talîmat 1) դաստիարակություն,
talaş մտահոգություն, հոգս. ուսուցում, 2) կարգապահության
talaw 1) թույն, 2) փխբ. տանջանք, դրսևորում, 3) խրատելը, հորդո-
տառապանք. րելը, 4) հրահանգ.
talaz 1) ավյուն, խանդավառու- talîmatçî 1) դաստիարակ,
թյուն, 2) անառակություն, ապա- ուսուցիչ, 2) հրահանգիչ.
կանություն, 3) ախտ, արատ, talîşk բսբ. խատուտիկ.
4) վնասվածք (մարմնի օրգանի). talib 1) պահանջող, 2) ցանկա-
talde 1) թաքստոց, պատսպա- ցող, 3) պահանջ, պահանջարկ,
րան, 2) արգելապատնեշ, քող. 4) խնդրանք, 5) ցանկոթյուն.
taldebûyî 1) ծածուկ, գաղտնի, talûk 1) շփոթ, իրարանցում,
թաքուն, 2) ծածկված, պաշտ- տագնապ, 2) իրարանցում,
պանված, սքողված, քողարկված. 3) փորձանք, դժբախտություն.
taldekirin 1) ծածկելը, սքողելը, talûke 1) շտապողականություն,
2) դիմակավորում. 2) սպառնալիք, վտանգ,
tale 1) երջանկություն, 2) ճակա- talûkedar 1) անհանգիստ, հուզ-
տագիր, բախտ. ված, 2) դժբախտություն բերող.
talekor դժբախտ, թշվառ. talyan իտալացի, jina ~ իտա-
talekorî չար բախտ, դժբախ- լուհի, уе ~ իտալական.
տություն. talyanî 1) իտալական, 2) իտա-
talî I 1) երջանկություն, բախտա- լերեն.
վորություն, 2) ճակատագիր, tam I 1) լիքը, լի, 2) ամբողջ, լրիվ,
բախտ, 3) աստղագուշակ. բովանդակ, 3) անարատ, մաքուր,
talî II վերջապես, ի վերջո. 4) հասուն, 3) կատարյալ.
384 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tam II 1) համ, համի զգացողու- tank տանկ.


թյուն, 2) համեղ կերակուր, անու- tankjen հակատանկային
շեղեն, 3) փորձ, փորձարկում. yê թնդանոթ.
[bi] ~ համեղ, հաճելի, ախորժելի. tankvan տանկիստ, տանկավար.
tam III 1) տուն, շենք, 2) կառույց. tanturwêt 1) երանգ, նրբերանգ,
tamar 1) արյունատար, անոթ, 2) ներկելը, գույն տալը, 3) կողմ-
երակ, ջիղ, 2) մկան, 3) նյարդ. նակի համ, 3) խառնուրդ.
tamdar համեղ, ախորժելի. tanût ծաղր, ծաղրուծանակ.
tamdarî համ, համային հատկու- tanzîm 1) կարգի բերելը, կարգա-
թյուններ. վորելը, 2) նախապատրաստելը.
tamdarkirin համտես անելը, tapan տափան, ցաքան.
համը փորձելը. tapankêş տափան անող, ցաքան
tame շաշկի, դամա, դամախաղ, անող.
~ lîstin շաշկի խաղալ. tapî I 1) կոչում, տիտղոս,
tamxane խորտկարան. 2) ակտ, գործողություն, 3) փաս-
tamî I համ, համային հատկու- տաթուղթ, 4) իրավունք.
թյուններ. tapî II ծխամորճ.
tamî II 1) ամբողջականություն, tapil : ~ kirin աչքերը չռել.
անձեռնմխելի մնացած, 2) հասու- tapinçî ատրճանակ.
նություն, 3) կատարելություն. tapisk ուռուցք, այտուց.
tamizor 1) բուռն ցանկություն, tar I 1) տարա, 2) քաշ, 3) կշեռք.
2) պահանջ. tar II 1) ձող, կողափայտ, առեղ,
tamker համտես անող. 2) գերան, 3) կող, կմախք (սայլի),
tamsar անհամ. 4) դարակ, գրադարակ.
tamşîrin քաղցր, հաճելի համով. tar III թառ (ժողովրդական
tamtaş քարե տուն, քարե շենք. կսմիթային նվագարան).
tan I 1) կշտամբանք, նախա- tar IV 1) հարկ, տուրք, 2) ռազ-
տինք, 2) հեգնանք, ծաղր. մատուգանք, 3) մաս, բաժին.
tan II տեքստ, բնագիր, tar V 1) տեքստ, 2) կառուցվածքի
հեղինակային օրինակ, հիմք. հիմք.
tan III բերածո, ջրաբեր տիղմ. tarçî թառ նվագող երաժիշտ.
tanbaz 1) կշտամբող, նախատող, tarî 1 1) մութ, խավար, 2) պղտոր,
պարսավող, 2) ծաղրող. մշուշոտ, աղոտ, 3) մթություն,
tane II աչքի սպիտակ բիծ. 4) փխբ. մռայլություն, մթություն,
tane III ցլիկ. 5) անորոշություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 385

tarîban մթություն, խավար, մշուշ. tar-tarî բաշխած, բաժանած


tarîbûn 1) մթագնելը, խավարելը, (հարկի մասին).
2) մռայլություն, տխրություն. tar û mar 1) անշունչ, մահացած,
tarîgewrik լուսաբաց, արշալույս. 2) կործանարար, մահաբեր,
tarîx 1) պատմություն, 2) պատ- 3) ավերված, 4) կորուստ, կործա-
մագրություն, 3) ժամանակագրու- նում, մահ, 2) փոշի, մոխիր.
թյուն, 4) թվական, տարեթիվ, tar û teng անհույս, մռայլ, ծանր
уе ~ ê ա) պատմական, բ) ժամա- (կյանքի մասին).
նակագրական. tas բաժակ, թաս, խոր ճաշաման.
tarîxçî 1) պատմաբան, պատմիչ, tase 1) բուռն ցանկություն,
2) տարեգիր. 2) պահանջ.
tarîxî պատմական. tasme փոկ, կաշի.
tarîxnivîs 1) պատմագիր, taş քար.
2) տարեգիր. taşeberd 1) քար, 2) հվքկ. քարեր.
tarîxzan 1) պատմաբան, taşeq տաշեղ.
2) պատմագիր. taşgemî բեռնատար նավ.
tarîxzanî պատմագրություն. taştê նախաճաշ.
tarîkayî մթություն, խավար. tat I հիմար, տխմար, անհաս-
tarîkirin 1) մթնելը, խավարելը, կացող.
2) մռայլություն, տխրություն. tat II պտմ. թաթ (ազգություն),
tarîstan 1) մթություն, խավար, zimanê ~ a[n] թաթերեն.
2) բանտ, զնդան. tat III սալաքար.
tarîtî մթություն, խավար. tat IV 1) ժայռ, քարափ, ապառաժ,
tarihan ռեհանի ցողուն. 2) զառիթափ, անդունդ.
tarim-taẍ 1) ունեցվածքից tate հայր.
զրկվելը, 2) կողոպուտ, գողու- tateşwar սալաքար, որի վրա
թյուն, 3) կորուստ, մահ. լողացնում են հանգուցյալին.
tariş հվքկ. անասուն, տավար. tatî I հիմարություն, անմտու-
tarmeyî 1) ստվեր, 2) արտացո- թյուն.
լում, 3) փխբ. նախատիպ, նախա- tatî II պտմ. 1) թաթի, թաթական
պատկեր, 4) ուրվական, 5) խա- (ազգություն), 2) թաթերեն.
բուսիկություն, 6) հայտնվելը. tatî III 1) բրդե ծածկոց, 2) սթար,
tarom 1) վանդակ, ցանց, 2) ցան- ձիու թամբի տակից գցելու
կապատ, 3) գմբեթով կառույց, ծածկոց.
4) փխբ. երկնակամար. tatîk պտմ. 1) արաբ, 2) թաթ.
386 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tav I 1) արև, 2) ճառագայթ, tayfebazî 1) երկու ցեղերի միջև


3) լույս. թշնամություն հրահրելը,
tavan հորիզոն. 2) պաշտպանություն (ցեղի).
tavbano գեղեցկադեմ. tayga տայգա.
tavge ջրվեժ. tayî համահավասար, նույնա-
tavheyîv լուսնի լույս. կան.
tavî 1) ամպ, 2) կարկուտ. tayîbûn հավասարություն.
tavil մեկնություն, բացատրու- tayîkirin հավասարեցում.
թյուն. tayîn 1) մթերաբաժին, 2) մաս,
taw I տեղատարափ անձրև. բաժին.
taw II արշավելը, քառատրոփ tayînbûn 1) բաշխելը, բաժանելը,
վազք (ձիու). 2) որոշելը, սահմանելը.
tawan I թավա, տապակ. tazî I 1) մերկ, 2) մերկացած.
tawan II 1) առաստաղ, 2) տանիք. tazî II արաբ, уê ~ արաբական.
tawan III վարձ, պարգև. tazîbûn մերկություն.
tawan IV 1) սխալ, վրիպում, tazîkirin 1) մերկացնելը, մեր-
2) զանցանք, 3) մեղք, հանցանք, կանալը, 2) փխբ. կողոպուտ,
4) թերություն. գողություն.
tawandar մեղավոր, հանցավոր. tazîtî մերկություն.
tawandarî մեղավորություն, հան- te հիացմունք արտահայտող
ցավորություն. բառ.
tawet 1) համբերություն, տոկու- tea ուտելիք, կերակուր.
նություն, 2) ուժ, հզորություն. tearif 1) ծանոթություն (միմյանց
tawî դողէրոցքով հիվանդ. հետ), 2) փառաբանություն, գովք.
tawêr 1) ժայռ, 2) գլաքար (մեծ), teat բռնություն, հարկադրանք,
3) հղկված գետաքար. ճնշում.
tawis 1) սիրամարգ, 2) սիրա- teb 1) տանջանք, տառապանք,
մարգի պատկերը որպես պաշ- 2) անհանգստություն.
տամունքի առարկա. teba խաղաղ, հաշտ.
taybetî յուրահատկություն, tebab 1) բուժելը, բժշկելը,
առանձնահատկություն, уê ~ 2) բժշկությամբ զբաղվելը.
յուրահատուկ, առանձնահատուկ. tebax I 1) ափսե, պնակ, 2) մա-
tayfe ցեղ, ազգություն. տուցարան, սկուտեղ.
tayfebaz ցեղերի միջև գժտություն tebax II օգոստոս.
սերմանող. tebax III թերթ (թղթի, երկաթի).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 387

tebat համբերություն, դիմացկու- tebîe’tzan 1) բնախույզ, բնասեր,


նություն, տոկունություն. 2) կենսաբան.
tebatî 1) հանգստություն, խաղա- tebîe'tzanîn 1) բնագիտություն,
ղություն, 2) համբերատարու- 2) կենսաբանություն.
թյուն, 3) համբերատար, տոկուն. tebîî բնական, ոչ արհեստական.
tebayî I մենություն, մենակու- tebi 1) բնություն, 2) էություն.
թյուն. tebirze I զվարճություն, ժամանց.
tebayî II խաղաղություն, tebirze II 1) առաջնեկ,
հանգստություն, անդորրություն. 2) առաջին պտուղը.
tebbax խոհարար. tebl I դափ.
tebdîl 1) փոփոխություն, 2) փո- tebl II 1) սեղան, 2) ցուցակ,
խելը, փոխվելը, 3) փոխարինելը. աղյուսակ.
tebedol փոփոխություն. teble թեյի պնակ.
tebexe դաբաղ, ~ ketin դաբաղով teblîx հանձնելը, փոխանցելը.
հիվանդանալ. teblîẍ ծանուցելը, տեղեկացնելը.
tebek I 1) պահեստ, ամբար, tebre’ արդարացում.
2) գանձարան, 3) փայտե տաշտ. tebsîh մատուցարան, սկուտեղ.
tebek II խմորի տաշտ. tecawuz 1) շեղվելը, խոտորվելը,
tebeqe 1) շերտ, 2) թերթ (թղթի), 2) հարձակվելը, 3) սահմանն
3) կարգ, դաս, աստիճան, 4) երկ- անցնելը.
նակամար, 5) դասակարգ. tecdîd թարմացնելը, վերականգ-
tebeqebûn շերտավորում. նելը, ~ kirin թարմացնել.
tebeqe-tebeqe շերտ-շերտ. tecelle 1) փայլ, ցոլք, պայծառու-
teberik 1) շնորհավորանք, թյուն, 2) գեղեցկություն, 3) վեհու-
2) օրհնանք, օրհնություն. թյուն.
teberra չխոստովանելը, հերքելը, tecihîz 1) ռազմական պատրաս-
մերժելը. տականություն, 2) ռազմական
tebeşîr կավիճ. հանդերձանք, սպառազինություն,
tebe’ հպատակ, ենթակա. 3) զորահավաք.
tebe’bûn 1) հպատակություն, tecrîb 1) փորձելը, փորձարկելը,
2) ենթակայություն, հլություն. 2) փորձ, 3) քննություն.
tebî բժշկություն, уê~ բժշկական. tecrîbbûn փորձարկումներն
tebîb բժիշկ. անցնելը.
tebîe’t 1) բնություն, 2) հատկու- tecrîbker 1) փորձարկող,
թյուն, 3) բնավորություն. 2) քննող անձ.
388 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tecrîbkirin 1) փորձելը, փորձար- tefkîr 1) երազանք, անուրջ,


կելը, 2) փորձ, 3) քննություն. 2) մտազբաղություն, մտախոհու-
tecrîd 1) բաժանվելը, անջատ- թյուն, 3) մտորելը, խորհելը,
վելը, 2) մեկուսանալը, ~ kirin ա) կշռադատելը.
բաժանել, անջատել, բ) մեկուսաց- tefre 1) խաբեություն, մոլորու-
նել, ~ bûn ա) բաժանվել, բ) մեկու- թյուն, 2) բյուրոկրատիզմ.
սանալ. tefsî թաս, գավաթ, բաժակ.
tecsîm 1) ստեղծելը, արարելը, tefsîl 1) մանրամասնություն,
2) մարմանվորելը, անձնավորելը. 2) մանրամասն բացատրություն,
teda զառիթափ, անդունդ. 3) պարզաբանելը, բացատրելը.
tedarek 1) (նախա)պատրաստու- teftîş 1) ստուգելը, փորձարկելը,
թյուններ (ճանապարհի), 2) նորո- 2) վերստուգում, 3) հետաքննու-
գելը, ուղղելը, շտկելը. թյուն, քննարկում, 4) որոնում.
tedbîr 1) կարծիք, ենթադրու- tegbîr 1) պլան (պատմվածքի),
թյուն, ~ kirin ենթադրել, 2) չափ, 2) դավադրություն, 3) դիտավո-
չափի միավոր, 3) միջոցառում, րություն, հետին միտք.
4) նախագիծ, որոշում, 5) կարգ, tegere 1) տաշեղ, 2) ծառ, փայ-
շարք, դիրք, 6) խոհեմություն. տանյութ, 3) կոճղ.
tedlîl ապացույց, փաստարկ, teglîf 1) հրավեր, 2) հյուրասի-
հիմք, ~ kirin ապացուցել. րություն, ~ kirin ա) հրավիրել,
tee’cûb: ~ kirin ա) հիանալ, հյուր կանչել, բ) հյուրասիրել,
զմայլվել, բ) զարմանալ, ապշել. 3) հյուր, 4) հրավիրված.
tee’tîl 1) ընդմիջում, ընդհատում, teglîfat 1) հրավեր, 2) հանդիսա-
2) արձակուրդ (դպրոցական, վոր ընդունելություն, հյուրասի-
ուսանողական). րություն, 3) խրախճանք.
tefehos 1) ստուգելը, փորձար- teglîfkirin 1) հրավեր, 2) հյուրա-
կելը, 2) հետազոտելը, քննելը. սիրություն, 3) խրախճանք.
tefekûr 1) հոգս, մտահոգություն, teglîfname հրավիրատոմս.
2) մտորելը, խորհրդածելը. tehcîr օղակելը, պաշարելը,
tefekûrî 1) հոգատարություն, շրջափակելը.
ուշադրություն, 2) անհանգստու- tehdîd սահմանափակելը.
թյուն, ~ kişandin ա) հոգ տանել, tehekum 1) հրամայելը, հրաման
ուշադիր լինել, բ) կարոտել. տալը, 2) իշխելը, տիրելը, 3) տի-
teferoc 1) զվարճություն, րապետություն, գերիշխանու-
ուրախություն, 2) ժամանց. թյուն, 3) ծաղր, ծաղրանք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 389

teher եղանակ, միջոց, կերպ, ձև. texdîr 1) որոշելը, սահմանելը,


teherok 1) շարժում, 2) դյուրա- 2) քաջալերություն, խրախու-
շարժություն, 3) ճկունություն. սանք, 3) կանխորոշում, 4) ճակա-
tehewor համարձակություն, տագիր, 5) հանդիմանություն,
հանդգնություն. կշտամբանք, 6) ներշնչում.
teheyor զարմացած, ապշած. texîr 1) դանդաղելը, հապաղելը,
tehqîq հիրավի, արդարև, 2) կանգնեցնելը, կասեցնելը.
իսկապես. texlegez բսբ. կռոթուկ, կռատուկ.
tehqîr 1) չար, չարասիրտ, texlît I ծիծաղելի, զվարճալի
2) ոխակալ, քինոտ. հագուստ.
tehlîl 1) հոդված, 2) շարադրանք. texlît II խառնելը, միախառնելը.
tehluk 1) զարգացում, 2) փոփո- texlît III 1) տեսակ, կերպ,
խություն, փոխակերպում. 2) կերպար.
tehlûk 1) վտանգ, 2) ռիսկ. texmîn 1) ենթադրություն,
tehmûl 1) համբերություն, 2) բեռ- 2) կարծիք, 3) գնահատական.
ների փոխադրություն, 3) ինքնա- texmînkirin 1) ենթադրություն,
տիրապետում, 4) տոկունություն. 2) միտք, մտածմունք, 3) գնահա-
tehmûlî 1) հանդուրժողականու- տական, գնահատելը.
թյուն, 2) համբերություն, 3) տո- texmîr 1) թթխմոր, 2) մակարդ.
կունություն, 4) զսպվածություն. text I 1) գահ, աթոռ, 2) զոհա-
tehrîr 1) գրելը, 2) նկարելը, սեղան, 3) մահճակալ, 4) աթոռ.
3) գրություն. text II 1) հորիզոնական,
tehsîl 1) ձեռքբերում, 2) հավա- 2) հարթ, 3) ուղիղ.
քելը, գանձելը, 3) սովորելը, 4) ուս- textanî հարթություն.
մունք, տեսություն, 5) ուսուցում, texte 1) տախտակ, 2) սեղան.
տեսություն, 6) պաշտպանու- textê nаn ճաշասեղան.
թյուն, հովանավորություն. textê nivîsarê 1) գրասեղան,
tehsîlet 1) ուսուցում, 2) կրթու- 2) օթոց, թախտ.
թյուն, 3) պաշտպանություն. texterevan 1) գահավորակ, պատ-
teht 1) քարքարոտ սարահարթ, գարակ, 2) կառք.
2) անառիկ ժայռ, քարափ. text û ра հվքկ. 1) կոչումներ,
tehwîl 1) հանձնելը, փոխանցելը, 2) աստիճաններ.
2) անցում, անցնելը. teẍalif անտեսելը, արհամարհելը.
texalif 1) թշնամություն, 2) բողոք, teẍar 1) քաշ, ծանրություն,
բողոքարկում. 2) կշռաքար, 3) մարզաքար.
390 Քրդերեն-հայերեն բառարան

teẍayûr բազմազանություն, teklave 1) խառնված, միավոր-


տարբերություն. ված, 2) խճճված, խառնակ.
teẍbîr 1) ծանուցելը, տեղեկաց- tekmal 1) մենատնտես, 2) անհա-
նելը, 2) պլան, նախագիծ, 3) դավ, տապաշտ.
դավադրություն. tekmalî 1) մենատնտեսություն,
teẍeyûr շարժում, ~ bûn շարժվել. 2) անհատական տնտեսություն.
tej I հենք (գործվածքի). tekmîl 1) ամբողջական, ամփոփ,
tej II բարակ անխավ գորգի ավարտուն, 2) հավելյալ գումար.
տեսակ. tekmîş մոլախոտերից մաքրելը.
tejik փոքր գորգ. tekmêr միայնակ մարդ.
tek 1) մեկ (թիվ և թվանշան), tekrar կրկնություն, կրկնելը.
2) միավոր, 3) հատ, уê ~ ա) միակ, tekrarbûn կրկնողություն.
բ) միայն մեկը, գ) միայնակ, դ) լոկ. tekrîba մոտավորապես, մոտ,
teka խնդրանք, աղաչանք. շուրջ.
tekane 1) միակ, 2) միայնակ. tekrîm հարգանք, պատկառանք.
tekbîr 1) շնորհակալ լինել մեծա- tek-teka 1) մենակներ, միայնակ-
հոգության համար, 2) կրոն. xwedê ներ, 2) եզակիները, շատ քչերը,
~ е «Աստված մեծ է». 3) առանձին-առանձին, մեկ-մեկ.
teke առաջնորդ այծ (հոտի). tek-tene մեն-մենակ տղամարդ.
tekelîmade շատակեր, անկշտում. tektî միայնության, մենակյաց
tekelom խոսակցություն, զրույց. լինելը.
tekene տաշտակ. tektîk 1) տակտիկա, մարտավա-
teker 1) կորուստ, մահ, վախճան, րության արվեստ, 2) ուսում,
2) ոչնչացնելը, բնաջնջելը, կոտո- ուսուցում.
րելը, ~ bûn վախճանվել, մահա- tekûz 1) լավ, ամենալավ, 2) կա-
նալ, ~ kirin ոչնչացնել, բնաջնջել. տարյալ, 3) հասուն, չափահաս.
tekerbûn կորուստ, մահ. tekûzî 1) կատարելություն,
tekerek անիվ, ակ. 2) հասունություն, չափահաս
tekerkirin ոչնչացնելը, կոտորելը. լինելը.
tekîye դերվիշների վանական teqan 1) ճեղքվածք, ճեղք, ճաք,
միաբանություն. 2) ճայթյուն, պայթյուն.
tekil 1) խառնուրդ, խառնածին, teqdîm 1) նվիրելը, ընծայելը,
2) միացություն, 3) անկարգու- 2) ներկայացնելը, հանձնելը,
թյուն, 4) վեճ, գժտություն, 5) ան- 3) հավերժ, հավիտենական,
հաջողություն, ձախորդություն. ~ kirdin հավերժացնել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 391

teqdîs 1) օծելը, օրհնելը, 2) օրհ- tel II թանձրուկ, մակարդուկ


նանք, օրհնություն, 3) փառաբա- (արյան).
նություն, գովերգություն, ~ kirin tela ոսկի, yê ~ ոսկե, ոսկյա.
փառաբանել, գովերգել. telax վիշտ, թախիծ, կսկիծ,
teqela 1) փորձ, 2) փորձելը, դառնություն.
3) ջանալը, ճգնելը, 4) մահափորձ. telaq I ամուսնալուծություն,
teqez 1) հավանաբար, 2) այն բաժանվելը (կնոջից).
ժամանակ. telaq II 1) պատիվ, հեղինակու-
teqîle տղամարդու գլխարկ. թյուն, 2) փառք.
teqîn 1) ուժեղ հարված, telaq III փայծաղ.
2) պայթյուն. telaq IV 1) հանդիպելը, դիմավո-
teqlayî 1) ռիթմիկություն, րելը, 2) ընդունելություն.
2) պարզություն, հստակություն telaqî հանդիպում, ~ bûn
(խոսքի). հանդիպել.
teqle 1) կատակ, 2) ցատկ, թռիչք, telaqreş I 1) վարկաբեկված,
3) գլուխկոնծի տալը, թավալգլոր հեղինակազրկված, 2) լկտի,
ընկնելը, 4) ընկնելը, 5) տակտ, անպատկառ, 3) ստոր, 4) արհա-
ամանակ, 6) ռիթմ, կշռույթ. մարհելի, 5) անբարոյական.
teqleçî 1) ծաղրածու, խեղկատակ, telaqreş II փայծաղի հիվան-
2) կատակասեր, զվարճախոս դությամբ տառապող.
մարդ, 3) ցատկորդ. telaqreşî 1) լկտիություն, ան-
teqlîd 1) նմանակելը, նմանեց- պատկառություն, 2) ստորություն,
նելը, ընդօրինակելը, 2) ներկա- 3) անբարոյականություն.
յացնելը, նկարագրելը. telal 1) մունետիկ, ազդարար,
teqrîb 1) մոտենալը, 2) մոտեց- 2) առևտրական գործարքների
նելը, yê ~ մոտավոր. միջնորդ.
teqrîben մոտ, մոտավորապես. telalî առևտրական գործարքների
teqrîr 1) կրկնություն, 2) շարա- միջնորդություն.
դրանք, 3) հաստատում, վավերա- telam 1) տաշեղ, 2) փոքր կտոր.
ցում, 4) խոսակցություն, 5) համո- telane 1) ծածուկ գաղտնի ձևով,
զելը, հորդորելը. 2) թաքնված, ծածկված.
teqtîr թորելը, զտելը. telaş I 1) կաժ, կծիկ, 2) մանվածք,
tel I 1) ծածուկ, թաքուն, ան- մանվածաթել.
նկատ, 2) թաքցրած, պահած, telaş II տաշեղ.
3) թաքնված. telaş III ջանք, ճիգ, լարում.
392 Քրդերեն-հայերեն բառարան

telayî 1) դառնություն, դառը telik I արոսի, սնձենի, darа ~


համ, 2) տտիպ համ, 3) սուր, կծու, արոսի, սնձենու պտուղը, ծառը.
3) փխբ. խայթելը, կծելը. telik II թասակ, գլխարկ.
telaz 1) ալիք, 2) ալեկոծություն. telik III թակարդ, ծուղակ,
telbîs խաբեություն, սուտ, խար- որոգայթ.
դախություն. teling արագ, ճեպընթաց.
teleb I կողմ, եզր. telingî արագություն, սրընթա-
teleb II գործելակերպ. ցություն.
teleb III 1) պահանջելը, 2) հայց telizm 1) նավ, նավակ, 2) մանր
ներկայացնելը, 3) ցանկություն, կտոր, բեկոր (ոսկորի, ապակու,
մտադրություն, 4) խնդրանք, արկի), 3) տաշեղ.
5) ուղղություն. telqîn 1) դաստիարակելը, խրա-
teleberd սալաքար. տելը, 2) կրոն. հոգեհանգստի
telebk մի քիչ, փոքր-ինչ, մի փոքր. աղոթք.
telebkar 1) պահանջող, 2) հայց- telle 1) թակարդ, ծուղակ,
վոր, 4) փնտրող (ինչ-որ բան). 2) փխբ. դավեր, խարդավանք.
telef 1) վախճան, մահ, 2) կոր- telp 1) թանձր մառախուղ,
ծանելը, ավերելը, 3) զոհ, զոհաբե- 2) ամպ.
րություն, 4) զուր ծախս. telpîn I խուլ ձայն.
telefkar 1) մահաբեր, կործանա- telpîn II ամպ.
րար, 2) վատնող, մսխող, շռայլող. teltelokî թաքնված, ծածուկ.
telefkarî վատնելը, շռայլելը. teltîf սիրաշահելը, գոհացնելը.
telefon հեռախոս. teltîfkar շողոքորթ, քծնող.
teleke 1) որս, 2) ավար. teltîfkarî շողոքորթություն.
telem 1) մանր կտոր, բեկոր, tem I ցանկություն, մտադրու-
փշուր, 2) մաս, 3) տաշեղ, ծեղ. թյուն.
tele-tel գաղտագողի, թաքուն. tem II 1) մառախուղ, 2) ծուխ.
teletîf սիրաշահելը, գոհացնելը. tematn 1) լի, լիքը, 2) ամբողջա-
tele’t 1) արտաքին տեսք, կեր- կան, ավարտուն, 3) լիակատար,
պարանք, 2) դեմք. 4) բոլորը, ամբողջը.
telxîs մաքրելը, սրբելը. temambûn 1) ամբողջական լինե-
telxkam վշտացած, սրտնեղած. լը, 2) ավարտելը, 3) կատարելը,
telîsme թալիսման, հուռութ. իրագործելը, 4) դադարեցնելը.
telîş 1) ճայթյուն, 2) պայթյուն, temamet 1) ամբողջություն,
3) ճեղքվածք, 4) բեկոր, 5) տաշեղ. 2) կատարելություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 393

temarzû 1) հակում, տրամա- temewic ալեկոծություն.


դրվածություն, 2) ցանկություն. temezî մետաքսե շալ.
temaşe 1) տեսարան, 2) դիտում, temî 1) խորհուրդ, խրատ, հոր-
զննում, 3) տեսություն, 4) հսկո- դոր, 2) ավանդ, կտակ, 3) հիշե-
ղություն, 5) հայեցողություն. ցում, հիշեցնելը.
temaşege 1) տեսարան, 2) տեսա- temîdar 1) խորհրդատու, խրատ
դաշտ. տվող, 2) խորհրդական.
temaşeger 1) տեսաբան, դիտորդ, temîdarî 1) դաստիարակելը,
2) հանդիսատես. ուսուցանելը, 2) խրատելը.
temate լոլիկ, պոմիդոր. temîn խորհուրդ, խրատ, հորդոր.
tematîk ռազմ. ավտոմատ, temîr 1) նորոգելը, վերանորո-
հրացան. գելը, 2) վերականգնելը.
temayî համ. temil ջանք, ճիգ, եռանդ.
tembel 1) ծույլ, ալարկոտ, 2) ան- temirandî մարած, հանգցրած.
բան, անգործ, ~ bûn ծուլանալ. temirok մարած, հանգած.
tembelî 1) ծուլություն, 2) անգոր- temiz մաքուր, կոկիկ, հարդար-
ծություն. ված.
tembeltî ծուլության դրսևորում. temizayî մաքրություն, մաքրա-
tembil երժշտ. դափ. սիրություն, հիգիենա.
tembûr երժշտ. թամբուր, դափ. temizbûn մաքրություն, մաքրա-
temedar դաստիարակ, ուսուցիչ. սիրություն.
temel նյութական հիմք. temizkirin 1) հավաքելը, մաք-
temen տարիք. րելը, 2) սրբելով չորացնելը.
temene I 1) գլուխ տալը, ողջու- temiztî մաքրասիրություն.
նելը, 2) խնդրանք, աղաչանք, temorî 1) գլխի մազափունջ
3) ներողություն, ներելը. (տղամարդու), 2) բաշ.
temene II 1) ծննդյան տարի, temsarkî անհամ, անալի.
2) տարիք. temsîl 1) նմանակում, ընդօրի-
temenekirin 1) ողջունելը, նակում, 2) առակ.
2) գլուխ տալը, խորարհվելը, temtemî անհաստատ, անկայուն
3) խնդրանք, թախանձանք. բնավորությամբ.
temerû 1) ճարմանդ, կոճակ, temtemok անհաստատ, փոփո-
2) օղակ. խական (բնավորության մասին).
temesûk 1) հրավիրատոմս, temûz հուլիս, уê ~ ê հուլիսի.
2) փաստաթուղթ. ten մարմին.
394 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tenaf պարան, ճոպան. tengav II 1) նեղվածություն,


tenahî միայն. անձկություն, 2) սեղմելը, նեղելը,
tenaqudat 1) հակադրություն, ճնշելը, 3) դժվարություն, yê ~
ներհակություն, 2) հակամար- ա) նեղ, սեղմված, բ) ճնշված,
տություն. գ) դժվարությամբ կատարվող.
tenbîh 1) խորհուրդ, խրատ, tengavî 1) նեղվածություն, անձ-
դաստիրակություն, ուսուցում, կություն, 2) ճնշվածություն,
2) նախազգուշացում, ~ kirin 3) դժվարություն (կացության).
ա) խորհուրդ տալ, սովորեցնել, tengbûn նեղանալը, սեղմվելը.
խրատել, բ) նախազգուշացնել. tengdest 1) անուժ, տկար,
tenbîhat խորհուրդ, խրատ, 2) աղքատ, չքավոր, չունևոր.
դաստիրակություն, ուսուցում. tengdestî 1) անկարողություն,
tencere երկու բռնակով պղնձե անզորություն, 2) աղքատություն.
մեծ կաթսա. tengdil 1) ճնշված, ընկճված,
tendûr թանդուր (հաց թխելու 2) վշտաբեկ.
վառարան). tengdilî 1) ճնշվածություն,
tendûrek 1) խառնարան, ընկճվածություն, 2) խոչընդոտ.
2) լավա, 3) հրաբուխ. tengeber թամբակալ, թամբակապ.
tenek 1) կապ, տրցակ, 2) ծաղ- tengetav 1) հոգնած, ուժասպառ,
կեփունջ. 2) հարկադրված, ստիպված.
teneke 1) թիթեղ, 2) թիթեղյա tengezar 1) ճնշված, 2) շփոթված,
աման, yê ~ê թիթեղի, թիթեղյա. մոլորված, 3) դժվար կացության
tenekeçî թիթեղագործ. մեջ հայտնված.
tenezul 1) ստորացնելը, նվաս- tengezarî 1) տանջանք, չարչա-
տացնելը, 2) ցածրացնելը, ~ kirin րանք, տառապանք, 2) կարիք,
ստորացնել, նվաստացնել. 3) հուզմունք, տագնապ,
tenfîzî ժամանակավոր. 4) ընկճված վիճակ.
teng I 1) սերտ, մոտ, 2) ձիգ, պինդ, tengî 1) նեղվածություն, անձկու-
պիրկ. թյուն, 2) անհաջող, անբարեհա-
teng II թամբակալ, թամբակապ. ջող դրություն.
tengal զառիթափ, զառիվայր. tengnefes 1) ասթմա, 2) ասթմա-
tengasî 1) նեղվածություն, անձ- յով հիվանդ.
կություն, 2) դժվարին կացություն. teng û çeleme 1) անհանգստու-
tengav I 1) նեղուց, 2) ծոց, թյուն, հուզմունք, 2) հոգս, 3) թա-
ծովածոց. խիծ, տրտմություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 395

tenha 1) միակ, 2) միայնակ. tepîn 1) դոփյուն, 2) խուլ թխկոց.


tenhayî մենություն, մենակ tepik հվքկ. աթար.
լինելը. tepil վերջավորություն (մարմնի).
tenî 1) մուր, 2) մրուր. tepis 1) տրորել, 2) ճզմել, սեղմել,
tenîn գործել, հյուսել. 3) փխբ. ոչնչացնել, բնաջնջել.
tenê 1) միակ, 2) միայնակ, tepisîn 1) տրորված լինել,
մենակ, 3) առանձին-առանձին. 2) փխբ. վերացվել, բնաջնջվել.
tenêbûn մենակ լինելը, մենություն. tepisok մամլող (անձ).
tenêtî 1) եզակի, բացառիկ լինելը, tepl 1) թագ, 2) գագաթ.
2) մենություն, մեկուսանալը. teplik խորունկ մատուցարան,
tenik 1) բարակ, 2) նուրբ, սկուտեղ.
փխրուն, 3) ծանծաղ (գետ), tepliq 1) թմբուկ, 2) դափ.
4) նոսր (անտառ). teplos 1) ծույլ մարդ, 2) ալար-
tenikayî 1) բարակություն, կոտ, 3) դանդաղաշարժ.
2) նրբություն, փխրունություն, tepşî 1) ափսե, պնակ, 2) մեծ
3) ծանծաղություն (գետի), ափսե, սկուտեղ.
4) նոսրություն (անտառի). teptep 1) բաբախյուն, 2) դոփյուն,
tenişt 1) կողմ, կողք, եզր, 2) կողք 3) փխբ. ձգտում, նկրտում.
կողքի, մոտ, շուրջը. teptepe կլոր հաց.
tenqîd քննադատություն, ~ kirin teptepokî անհավասարակշիռ,
քննադատել. անկայուն բնավորությամբ.
tentene 1) ճոխություն, փարթա- tep û toz 1) փոշի, 2) հող ու
մություն, 2) հանդիսավորություն, մոխիր.
3) շքեղություն, 4) հպարտություն, ter I խոնավ, թաց, տամուկ.
5) երաժշտության հնչյուններ. ter II 1) երիտասարդ, պատանի,
tenûre երժշ. փող. 2) թարմ, 3) անհաս, խակ.
tenzîl 1) իջեցնելը, ցածրացնելը, terad արյունատար անոթ, երակ.
2) կրոն. հայտնություն. terar խաբեբա, խարդախ, գող.
tep I կատաղություն, մոլեգնու- teraş I 1) ածիլելը, սափրելը,
թյուն. 2) տաշելը, 3) կտրատելը, 4) խու-
tep II 1) ափ, 2) ապտակ. զելը, 5) հարդարելը.
tepan 1) ծույլ, 2) դանդաղկոտ. teraş II գլաքար.
tepe բլրակ, թումբ, փոքր teraş III մացառուտ, թփուտ.
բարձրություն. teraştin 1) սափրել, 2) տաշել,
tepedûr խցան. 3) կտրատել, 4) կտրել (մազերը).
396 Քրդերեն-հայերեն բառարան

terayî խոնավություն, տամկու- tereb II դաստիարակություն.


թյուն. terecan 1) թարմ, նոր, 2) անհաս,
terazî 1) կշեռք, 2) փոխհամա- խակ, 3) երիտասարդ, պատանի,
ձայնություն, 3) հավասարա- 4) փխբ. միամիտ, անփորձ.
կշռություն. teref 1) կողմ, 2) եզր, ծայրամաս.
terazin 1) բլուր, թումբ, 2) սարա- terefdar 1) կողմնակից, 2) պաշտ-
լանջ, 3) վայրէջք, 4) թեքություն, պան, 3) հովանավոր.
5) օազիս. terefdarî 1) հակում, հակվածու-
terazû 1) կշեռք, 2) կշեռքի թաթ. թյուն, 2) պաշտպանություն,
terb I 1) ձկնորսության վայր, 3) հովանավորություն, 4) աջակ-
2) ձկնորսություն. ցություն, օժանդակություն.
terb II դաստիարակություն, tereke I 1) հաջորդականություն,
կրթություն. 2) ժառանգություն.
terbetdar դաստիարակված. tereke II դարակ, գրադարակ.
terbîyet 1) դաստիարակություն, terektor տրակտոր.
կրթություն, 2) կարգուկանոն, tereqe հրապատիճ, պիստոն.
3) պատիժ, ~ kirin ա) դաստիա- teres 1) անհավատ, այլադավան,
րակել, բ) պատժել. 2) հավատուրաց, անաստված,
terbîyetdar 1) դաստիարակված, 3) քրիստոնյա.
2) կարգապահ, 3) վարժեցրած. teresbav 1) քրիստոնյա ընտանի-
terbûş 1) թոշնած խոտ, 2) փխբ. քում ծնված, ոչ մուսուլմանական
թուլություն, ալարկոտություն, ծագում ունեցող, 2) փխբ. ապօրի-
դանդաղաշարժություն. նածին.
terbûyl խոնավացած, տամկա- terewil գազան, հվքկ. գազաններ.
ցած. terezan օազիս.
tercîh նախընտրելը, նախա- terezanî 1) կուսական, 2) պա-
պատվություն տալը. տանեկան, 3) կուսություն,
terciman, tercimeçî թարգմանիչ. 4) պատանեկություն.
tercime 1) թարգմանություն, terx 1) սուտ, խաբեություն,
2) մեկնություն, բացատրություն, 2) բսբ. օձաբույս.
~ kirin ա) թարգմանել, բ) մեկնել. terxan I ազատ, անարգել,
tercûbe 1) գայթակղություն, հրա- անկաշկանդ.
պուրանք, 2) փորձ, հմտություն. terxan II մաս, բաժին.
tereb I 1) ուրախություն, զվար- terxanî 1) ազատվելը (հարկե-
ճություն, 2) հիացմունք. րից), 2) ազատություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 397

terxîs 1) թույլտվություն, 2) խրա- terk I 1) ճեղքվածք, ճաք,


խուսելը, հրահրելը (վատ բան 2) ճայթյուն.
անելու). terk II թողնելը, լքելը.
terxyane 1) շաղգամի սերմեր, terkdan 1) թողնելը, լքելը,
2) շաղգամի սածիլ. 2) հրաժարվելը, մերժելը.
terẍîb 1) հուզմունք, անհանգըս- terkemirarî : xwe ~ avîtin մեռած
տություն, 2) զայրույթ, բարկու- ձևանալ.
թյուն, 3) ձանձրալիություն. terkeselatî թափառելը, ~ dinê
terî I 1) հետև, հետին մասը, bûn թափառել աշխարհով մեկ.
2) պոչ. terkeser 1) ուղևորություն,
terî II խոնավություն, տամկու- 2) թափառելը.
թյուն. terkeş 1) տապար, կացին,
terîf բացատրություն, մեկնաբա- 2) կապարճ, նետաման.
նություն. terkî ճամփորդական պայու-
terîq I ճանապարհ, ուղի. սակ.
terîq II ամոթահար, շփոթված. terkîb 1) կազմ, կառուցվածք,
terîqet 1) հոգևոր կատարելու- 2) միացում, 3) կազմում, ~ kirin
թյան ճանապարհ, 2) կրոնական կազմել, միացնել.
ծեսերի կատարելը, 3) հվքկ. հո- terkîbkirin կազմելը, միացնելը.
գևորականներ. terkirin թրջելը, խոնավեցնելը.
terêj 1) փայլելը, շողալը, terk-terkî ճաքած, ~ bûn ճաքել.
2) փայլող, շողացող. terkû 1) հետև, գավակ (ձիու),
terêq I 1) հոգևոր ծեսեր կատա- 2) սրբոսկր, 3) անրակ.
րող, 2) քարոզիչ, 3) հոգևորական. terq ուղիղություն, ուղիղ լինելը.
terêşe 1) կտոր, կտորտանք, terqe-terq թակոց, թխկոց.
2) տաշեղ. terqîn I 1) պայթյուն, 2) ճայթյուն,
teribandin 1) խախտել, 2) խան- 3) բռնկում, բոց, 4) կրակոց.
գարել (մեկին), 3) խափանել. terqîn II աղոթք (քրդերի).
terikandin I կոտրատել, ճեղքել. terlan գեղեցիկ.
terikandin II 1) թողնել, լքել, term 1) մարմին, դիակ, 2) իրան.
2) հրաժարվել. terpe-terp 1) նմանաձայնություն
terikî I ճաքած, ջարդված. (խուլ դոփյունի), 2) դոփյուն,
terikî II մեծ, հսկա, վիթխարի. 3) բաբախյուն, տրոփյուն (սրտի),
teriqîn սլանալ, սուրալ, թռչել ~ kirin ա) դոփել, բ) բաբախել,
(անսպասելի վախից). տրոփել.
398 Քրդերեն-հայերեն բառարան

terpîn 1) դոփյուն, 2) թրխկաց- tesadif 1) հանդիպում, 2) դեպք,


նելը, շրփացնելը. պատահար, 3) իրադարձություն.
terpoş 1) նրբագեղ, 2) վայելուչ tesbîh 1) տերողորմյա, համրիչ,
հագած. 2) աղոթք.
ters I 1) ծուռ, թեք, շեղ, 2) թարս tesbih 1) ամրապնդելը, 2) հաս-
շրջած, շուռ տված, 3) կոպիտ, տատելը, վավերացնելը.
բիրտ. tesdîq : ~ kirin հաստատել,
ters II 1) կլորիկ, գնդիկ, 2) գոմ- վավերացնել.
աղբ (ձիերի, էշերի). tesdîqdar 1) հաստատված, ամ-
tersî I չոր (հաց). րագրված, 2) հաստատող, ամրա-
tersî II 1) դրվագներով զարդարե- գրող, վավերացնող.
լը, դրվագազարդ, 2) թանկարժեք tesediq ողորմություն, ~ kirin
քարերից պատրաստված զարդ. ողորմություն տալ.
terstî կոպտության, դաժանու- tesel բավական, բավականաչափ.
թյան դրսևորում. teselî 1) դիտելը, զննելը, 2) ստու-
terş 1) ընտանի կենդանի, գելը, վերստուգելը, 3) վերլուծելը,
2) հվքկ. ընտանի կենդանիներ. քննելը, 3) հաճախելը, այցելելը,
tertîb 1) կանոն, 2) հաստատված 4) ուշադրություն հրավիրելը,
կարգ, 3) նախագիծ, պլան, 4) կա- ~ kirin ա) դիտել, զննել, բ) ստու-
ռուցվածք, 5) դիրք, 6) կարգուկա- գել, գ) վերլուծել, քննել, դ) տեղե-
նոն, կարգապահություն. կություններ հավաքել, ե) հաճա-
ter û tifaq I սարքեր, գործիքներ. խել, զ) ուշադրություն հրավիրել.
ter û tifaq II անհավասարու- teselîker 1) դիտորդ, 2) այցելու,
թյուն. հաճախորդ, 3) ստուգող.
ter û tûşî անձրևոտ եղանակ. teserûf բռնագրավելը, տիրելը,
teryak ափիոն. զավթելը, ~ kirin գրավել, տիրել.
teryakxur , teryakêş ափիոն ծխող. tesewoq 1) տանջանք, չարչա-
teryakî ափիոնի. րանք, 2) կարոտ, անձկություն.
terz 1) ձև, տեսք, 2) կերպարանք, tesfîye 1) մաքրելը, 2) մաքրու-
պատկեր, 3) եղանակ, միջոց, թյուն, 3) պարզություն, ~ kirin
4) մեթոդ. ա) մաքրել, բ) հստակեցնել.
terze կարկուտ. tesxîr 1) գերեվարություն, գերու-
terzî դերձակ. թյուն, 2) ստրկացում, 3) հպատա-
terzîtî դերձակություն, ~ kirin կեցում, ~ kirin ստրկացնել, հպա-
դերձակություն անել. տակեցնել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 399

tesîl մերժում, ~kirin մերժել. teşer 1) ակնարկ, ակնարկելը,


tesîr 1) ազդեցություն, 2) տպավո- 2) ծաղր, ծաղրանք.
րություն, 3) հետևանք, արդյունք. teşgûr արագընթաց ձի.
tesk նեղ, անձուկ, ճնշող. teşxeleker չարագործ, ոճրագործ.
teskîn 1) սփոփելը, մխիթարելը, teşxîs 1) ճանաչում, 2) հետա-
2) զսպելը, հանդարտեցնելը, քննություն, 3) ախտորոշում.
3) մեղմելը, ամոքելը, ~ kirin teşî իլիկ.
ա) սփոփել, հանգստացնել, teşîris մանող (կին).
բ) հանդարտեցնել, գ) ամոքել. teşim 1) գաղտնիք, 2) մասնավոր,
teslîk 1) ցանկություն, մտադրու- 3) անձնական, 4) առանձնահա-
թյուն, 2) ձգտում, նպատակ. տուկ, յուրօրինակ.
teslîm 1) հանձնարարություն, teşintî, teşnîtî ցանկություն,
2) հանձնելը, փոխանցելը, 3) գե- փափագ (խմելու).
րության հանձնելը, 4) (մեկի) teşk սրունք.
տնօրինությանը հանձնելը, teşkîl կազմակերպություն.
5) գերի, ~ kirin ա) հանձնել, teşkîlat 1) կազմակերպություն,
բ) փոխանցել, գ) գերեվարել. ընկերություն, միություն, 2) կազ-
teslîmat 1) անձնատրություն, մակերպելը, կարգավորելը.
կապիտուլյացիա, 2) հպատա- teşkîldar կազմակերպիչ, կազ-
կություն, հնազանդություն. մակերպող, կարգավորող.
tesrîf 1) փոփոխություն, 2) փո- teşkîletçî կազմակերպիչ,
խարկելը, վերածելը, դարձնելը. уê ~ [уê] կազմակերպչական.
testîr 1) գծելը, տողերով գծեր teşqele 1) փորձանք, պատահար,
քաշելը, 2) գրելը, շարադրելը. 2) խոչընդոտ, արգելք, 3) բան-
tesvîl 1) գայթակղություն, 2) խա- սարկություն, զրպարտություն.
բեություն, 3) բանսարկություն, teşqelehebîn չարագործ, ոճրա-
խարդավանք. գործ.
teswîr 1) նկարագրություն, teşnî հայհոյանք.
2) նկար, պատկեր, 3) պատկերելը, teşrîf 1) պատվի, հարգանքի
~ kirin ա) նկարագրել, բ) նկարել. դրսևորում, 2) այցելություն.
teşbîh նմանեցնելը, համեմատելը. teşrîn : ~ ê ewil հոկտեմբեր,
teşekî գանգատ, տրտունջ. ~ ê sanî նոյեմբեր.
teşenek 1) բորբոքում, 2) փտախտ, teşt լոգարան, տաշտ.
գանգրենա, 3) ուռուցք, 4) ուռչելը, teşwîq 1) խրախուսանք,
փքվելը, 5) խոց, կեղ, 6) վարակ. 2) աջակցություն, 3) սադրանք.
400 Քրդերեն-հայերեն բառարան

teşwîr շփոթված, հուզված. tevdîr 1) միջոց, միջոցառում,


teşwîş 1) փոփոխություն, 2) վատ- 2) պլան, նախագիծ, մտահղա-
թարացում, 3) կոտրվածք, վնաս- ցում, 3) պատրաստություն,
վածք, 4) աղճատում, 5) կեղծիք, 4) կարգադրություն.
6) բուռն ցանկություն, 7) սխալ- tevger I 1) քայլվածք, 2) տեմպ,
մունք, 8) շփոթություն, հուզմունք, ընթացք, արագություն, 3) եղա-
տագնապ, 9) անկարգություն. նակ, ձև, 4) շարժուձև, վարվելա-
tetbîqat 1) ուսումնասիրություն, կերպ, 5) խռովություն, երկպա-
հետազոտություն, 2) վերանորո- ռակություն, 6) ապստամբություն,
գում, վերափոխում. 7) իրարանցում, խառնաշփոթ.
tetele մաղ, ~ kirin մաղել. tevgerî 1) միասնականություն,
teter թաթար. միասնություն, 2) զուգակցում,
tetewir I թագակիր, կայսր. 3) ընկերակցություն, միություն,
tetewir II 1) զարգացում, 2) փո- 4) ընդհարում, բախում.
փոխություն. tevgirêdayî փոխկապակցված.
tev I 1) բոլորը, ամբողջը, tevhev 1) միասին, համատեղ,
2) ամբողջովին, ամբողջությամբ. 2) խառնաշփոթ ձևով, խրթին
tev II միասին, համատեղ. կերպով.
teva I 1) տեսակ, 2) պատկեր. tevhevbûn 1) միացում, միավո-
teva II 1) գազան, 2) վայրենի. րում, համախմբվածություն,
tevabyet կախվածություն, կախ- 2) խառնաշփոթություն, 3) անհա-
յալ վիճակ. ջողություն, ձախորդություն,
tevator հրապարակելը, տարա- 4) ցավ, վիշտ, դառնություն.
ծելը, ~ kirin հրապարակել. tevhevdu միասին, уê ~ համա-
tevayî 1) միասնություն, միաս- տեղ, խառնված, միախառնված.
նականություն, 2) ամբողջություն, tevhevî 1) միասին, համատեղ
3) մեծամասնություն, 4) հասարա- լինելը, 2) խառնակություն, խառ-
կություն. նաշփոթություն, уê ~ ա) համա-
tevbûn 1) միացում, միավորում, տեղ, միավորված, բ) խառնակ,
2) խառնուրդ, 3) միջամտություն. խառնված, խճճված.
tevda 1) բոլորը, ամբողջը, tevir 1) կացին, տապար, 2) բահ,
2) համատեղ, 4) միաժամանակ. բրիչ, քլունգ.
tevdayî 1) խառը, միախառնված, tevirzîr երկսայր կացին.
2) շփոթմունքի մեջ գցած, 3) խառ- tevitandin հանգստացնել, հան-
նակչություն. դարտեցնել, խաղաղեցնել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 401

tevizandin 1) ուժգին հարվածել, tevz 1) դող, ցնցում, 2) ջղաձգու-


2) հարվածելով ուշաթափ անել. թյուն, ջղակծկում.
tevizîn 1) ջղաձգվել, թմրել, tewaf մահ, վախճան.
փայտանալ (ձեռքերը, ոտքերը), tewan ուժ, հզորություն,
2) սառչել, քարանալ (ձեռքերը, զորություն.
ոտքերը), 3) սեղմվել, կծկվել. tewandî 1) թեքված, կորացած,
tevizokî 1) ջղաձգված, թմրած, 2) քերկ. halê ~ թեք հոլով.
փայտացած (ձեռքերը, ոտքերը), tewandin 1) թեքել, ծռել,
2) սառած, քարացած (ձեռքերը, 2) քեր. հոլովել, 3) քերկ. հոլովում.
ոտքերը), 3) սեղմված, կծկված. tewang քերկ. խոնարհում.
tevjîyîn 1) միասին ապրել, tewaş ճարպ, յուղ.
միասին բնակվել, 2) գոյակցել, tewekel 1) թափթփված, փնթի,
3) գոյակցություն. 2) անհոգ, շվայտ, 3) վտանգա-
tevkar 1) մասնակից, գործակից, վոր, ռիսկային, 4) անխոհեմ, ոչ
2) հանցակից, 3) զինակից, 4) աշ- խելամիտ, 5) թեթևամիտ, 6) զուր,
խատակից, ~ bûn ա) մասնակցել, անտեղի, 7) անփութություն.
բ) աշխատակցել. tewekelî 1) անկարգություն,
tevkarî 1) գործակցություն, մաս- 2) անհոգություն, 3) ռիսկ, վտանգ,
նակցություն, 2) հանցակցություն, 4) թեթևամտություն.
4) համագործակցություն. tewekîl վստահություն.
tevkêm փոքրաթիվ, սակավաթիվ. teweqe խնդրանք, ~ kirin խնդրել.
tevkêmî սակաթիվ լինելը. teweqekirin 1) խնդրագիր,
tevkirin 1) միացնելը, կցելը, 2) դիմում, 2) խնդրանք.
խառնելը, խառնվելը. teweqetî 1) խնդրանք, 2) խնդրա-
tevlî խառնված, խճճված, ~ kirin գիր, դիմում.
խառնել, խճճել, ~ bûn խառնված. teweqof 1) կանգառ, կայան,
tevn 1) մանածագործական հաս- 2) կանգնեցնելը, դադարեցնելը,
տոց, 2) իլիկ, 3) սարդոստայն, կասեցնելը.
4) գործվածքի թոփ. tewella : ~ kirin փնտրել (ինչ-որ
tevnebûn չեզոքություն. մեկի) բարեկամությունը.
tevneçî ջուլհակ, ջուլհակուհի. tewer սռնի, լիսեռ.
tevsîl գայթակղություն. tewesol 1) համակցություն, կա-
tevsîr նկարագրություն, բացա- պակցություն, 2) միանալը, միաց-
տրություն, մեկնություն, ~ kirin նելը.
նկարագրել, բացատրել, մեկնել. tewezel 1) թույլ, անզոր, 2) ծույլ.
402 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tewfîq 1) կամք, ուժ, 2) կամքի, tewrzîn տապար, երկսայր


ուժի դրսևորում, 2) ցանկություն- կացին.
ների իրականացում. tews ակնարկ, ակնարկելը.
tewhîd սերտ կապ, միավորում. tewsîl հվքկ. 1) մարմնի մասեր,
tewîn I 1) ծռվել, կորանալ, 2) օրգաններ.
թեքվել, 2) քերկ. հոլովվել. tewsîle խայտաբղետ, երփներանգ.
tewîn II երկվորյակ. tewsîye խորհուրդ, խրատ,
tewêl ճակատ. հորդոր.
tewijm համոզիչ լինելը. tewş 1) անպետք, անպիտան,
tewişandin 1) խախտել, տեղա- 2) անբարոյական.
շարժել, 2) փչացնել, վնասել, tewşî 1) անպիտան լինելը,
3) քայքայել, խափանել (գործերը), 2) անբարոյականություն.
4) արատավորել, վարկաբեկել, teyax 1) ամուր, պինդ, հաստա-
5) ամրությունը կորցնելը, 6) վնա- տուն, 2) կայուն, 3) դիմացկուն.
սելը, 7) խայտառակություն. teyaxî 1) ամրություն, պնդու-
tewişîn I փչանալ, քայքայվել. թյուն, 2) կայունություն, 3) դի-
tewitandin 1) զսպել, հանդար- մացկունություն.
տեցնել, խաղաղեցնել, 2) հան- teyamîş : ~ bûn համբերել, դիմաց-
դարտեցնելը, հանգստացնելը. կուն լինել, կանգուն մնալ.
tewitîn I 1) լինել զուսպ, համբե- teyar ինքնաթիռ.
րող, 2) հանդարտվել, խաղաղվել. teyare 1) թռչող, 2) թռչուն,
tewkil կեղև, կճեպ, պատիճ. 3) ինքնաթիռ.
tewq 1) օձիք, 2) վզկապ, վզնոց, teyareçî օդաչու.
3) անուր, խամութ, 4) տեխ. փոս, teybîr վնաս, կորուստ.
խոռոչ, բույն. teyemîm հաջողություն.
tewqeser 1) վերին մասը (տան, teyet ամրացնելը, զորացնելը,
շենքի), 2) գագաթ, կատար. ուժեղացնելը.
tewl ասպանդակներ (ձիու). teyhû փոփոխություն.
tewle, tewlexane ախոռ. teyîd 1) ուժեղանալը, զորեղա-
tewlîd ծնունդ, ծնվելը. նալը, հզորանալը, 2) հաստա-
tewr 1) կերպարանք, տեսք, տելը, վավերացնելը.
պատկեր, 2) միանման, նույնը. teylesan 1) թագ, 2) ծաղկեպսակ.
tewrat գեղեցիկ. teyman սուսերամարտի արվեստ.
tewrdas կեռ դանակ. teymen 1) հաջողություն, 2) եր-
tewrî հույժ, շատ, խիստ. ջանկություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 403

teynet բնություն, էություն. te’bexane գազանանոց.


teyr թռչուն. te’bî խրամ, խրամատ.
teyrok 1) ամպրոպ, փոթորիկ, te’cîl շտապողականություն,
կայծակ, 2) կարկուտ. հապճեպություն.
teyrtû հվքկ. թռչուններ, փետրա- te’edod բազմություն.
վորներ. te’eqol հասկանալը, ըմբռնելը.
teyrvan 1) թռչնորս, 2) թռչնոր- te’eloq 1) կապվածություն,
սություն. կաշկանդվածություն, 2) պատ-
tezand սավառնակ. կանելություն.
teze 1) նոր, 2) թարմ, ~ kirin te’emol մտածելը, կշռադատելը.
ա) նորացնել, բ) թարմացնել. te’esob եռանդ, ճիգ.
tezebûn 1) նորոգելը, նորացնելը, te’ew բարկություն, զայրույթ.
2) թարմացնելը, 3) վերականգ- te’jî բարակ, քերծե, որսի շուն.
նելը, վերահաստատելը. te’l ճակատագիր, բախտ.
tezede կրկին, նորից, դարձյալ. te’lîm 1) ուսում, ուսուցում,
tezedekirin վերանորոգելը. կրթություն, 3) կարգապահու-
tezehatî 1) նորեկ, 2) սկսնակ, թյուն, 4) խստավարժություն.
3) հվքկ. սկսնակներ. te’lîmdar 1) դաստիարակ,
tezelom գանգատ, բողոք (ճնշելու 2) հրահանգիչ, 3) դաստիա-
դեմ). րակված.
tezî 1) ջղաձգություն, ջղակծկում, te’lîmname կանոնադրություն.
2) դող, ցնցում, 3) թմրելը, ընդար- te’lotankî դառնավուն.
մանալը, 4) անզգայանալը. te’mîn 1) պահպանություն,
tezîn I 1) զարդարանք, պաճու- պաշտպանություն, 2) ապահո-
ճանք, 2) դրվագ, զարդ. վում, ապահովություն, ~ kirin
tezîyî 1) կորուստ, 2) մահ, վախ- ա) պահպանել, պաշտպանել,
ճան, ~ bûn կորչել, վախճանվել. ~ bûn ապահովված լինել.
tezkere 1) գրություն, երկտող, te’n 1) կշտամբանք, նախատինք,
2) նոթագրություն, 3) գրավոր հանդիմանություն, 2) ծաղր,
հիշեցում. ծաղրուծանակ.
tezmîn հատուցում. te’vî արևոտ, արևային օր.
tezmiz 1) թարմ, հյութեղ, 2) հա- te’vîng ամպիկ, փոքր ամպ.
սուն, հասած. te’zîm գլուխ տալը, խոնարհվելը,
tezwîr 1) խաբեություն, սուտ, հարգանքի դրսևորում.
2) կեղծիք, խարդախություն. tî I ծարավ, պապակ.
404 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tî II դուռ. tîndar I ծարավ, խմելու


tîatr թատրոն, уê ~ ê թատերա- ցանկություն ունեցող (մարդ).
կան. tîndar II 1) ուժեղ, զորեղ, ամուր,
tîbûn ծարավ, պապակ. 2) ընդունակ, օժտված.
tîf , tîfûz տիֆ. tîp 1) տառատեսակ, 2) տառ,
tîfoîd տիֆ, уê ~ ê տիֆի. 3) այբուբեն.
tîft 1) թթու, 2) սուր, 3) ծակող. tîpî I 1) ռազմ. ջոկատ, 2) զորք.
tîhn, tîhnîtî ծարավ, պապակ. tîpî II 1) ամպրոպ, փոթորիկ,
tîẍ 1) տերև, 2) խոտի ցողուն, կայծակ, 2) ձյունաբուք, 3) ալիք.
3) թի (առանց կոթի), 4) ածելի. tîr I նետ.
tîj 1) սուր, 2) ծակող, խոցող. tîr II ճառագայթ.
tîjav 1) հեղեղ, 2) ջրի ուժեղ հոսք, tîr III թանձր (հեղուկ).
3) քիմ. թթու. tîraj տպաքանակ.
tîk 1) բարձր, 2) ուղղահայաց, tîravêj I նետաձիգ.
3) ուղիղ, հարթ. tîravêj II լուսաշող, լուսափայլ.
tîke կտոր (հացի). tîrayî խտություն, թանձրություն.
tîke-tîke մասնատված, մասերի tîre 1) ոչ մեծ ցեղ, 2) ռազմ. ոչ մեծ
բաժանված. ջոկատ, խումբ, ~ kirin բաժանել
tîqe-tîq բարձր ծիծաղ, քրքիջ. ոչ մեծ ջոկատների, խմբերի.
tîqîn 1) ծիծաղ, քրքիջ, 2) սուլոց. tîrebar 1) խենթ, խելագար,
tîl 1) տիղմ, 2) ծովային բուսա- անխոհեմ, 2) անզուսպ, անսանձ,
կանություն. 3) անիմաստ, անհեթեթ.
tîmar 1) խնամք, հոգատարու- tîrege 1) ողնաշար, 2) լեռնա-
թյուն, 2) գորով, գգվանք, սիրալիր շղթա, 3) ասեղ, 4)փուշ, տատասկ.
վերաբերմունք. tîremar 1) թունավոր օձ, 2) իժ.
tîmarxane հիվանդանոց. tîrîjtav արևի ճառագայթ.
tîn I 1) ծարավ, պապակ, 2) փխբ. tîrêj 1) ճառագայթ, շող, ճաճանչ,
ցանկություն, 3) փխբ. կարիք. 2) արտացոլում, անդրադարձում,
tîn II հոգի. 3) փայլատակելը, առկայծելը.
tîn III թուզ. tîrêjn 1) ճառագայթելը, շողար-
tîn IV 1) շոգ, տապ, տոթ, ձակելը, 2) փայլ, շող.
2) ավյուն, եռանդ. tîrênc 1) ճառագայթ, շող, 2)
tîn V 1) ուժ, հզորություն, 2) ամ- ճառագայթելը, շողարձակելը.
րություն, 3) ընդունակություն, tîrik նետ.
օժտվածություն, 4) էություն. tîrindaz նետաձիգ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 405

tîringûze ճոճանակ. têçûn 1) հոսել, թափվել,


tîrkirî խիտ, խտացրած, şîrê ~ արտահոսել, 2) ներթափանցել,
խտացրած կաթ. 3) ճեղքել անցնել, 4) ոչնչանալ,
tîrkirin խտանալը, թանձրանալը. կործանվել, 5) արտահոսք, 6)
tîrme հուլիս, yê ~ê հուլիսի, կորուստ, ոչնչացում, մահ.
հուլիսյան. têda ներսը, մեջը.
tîrok գրտնակ. têdaçûn 1) մուտք գործելը, ներս
tîş I շեղբ, սայր. մտնելը, 2) փխբ. կորուստ, վախ-
tîş II 1) ջարդած, փշրած, ճան, մահ, 3) փխբ. սնանկացում.
2) մանր կտոր, բեկոր, փշուր. têdakirin 1) ներդնելը, 2) լցնելը.
tîşe-tîş : ~ kirin հղկել, հարթել, têderxistin 1) կռահել, գուշակել,
տաշել, ռանդել. 2) տեղեկանալ, 3) ուշադիր լինել,
tîşk ճառագայթ, շող. 4) կռահելը, գուշակելը, 5) տեղե-
tîşkî 1) ճառագայթ, շող, 2) լույս. կանալը, 6) խորամուխ լինելը.
tîş-tîş շար, շարք, շարան. têfikirin 1) ընկալել, 2) որոշել,
tîtal 1) հարթ, փայլուն, հղկած, վճռել, 3) խորհրդածել, մտորել,
2) բարեկազմ, վայելչակազմ. 4) ենթադրել, 5) ընդունել.
tîtalî հարթություն, ողորկություն. têgeyandin 1) հասկացնել, բացա-
tîtî ծարավ, պապակ, ~ уа xwe տրել, 2) հասկացնելը, բացա-
şkênandin ծարավը հագեցնել. տրելը.
tîyan ատամ. têgihîştî 1) հասուն, հասած,
tîz 1) ուժեղ, սուր, զիլ (ձայն), 2) չափահաս, 3) փորձված,
2) արագաշարժ, ճարպիկ. 4) հասկացող, ըմբռնող.
tîzav 1) ջրի ուժեղ շիթ, têgihîştin 1) հասկանալ, ըմբռնել,
2) շատրվան. 2) հասկանալը, ըմբռնելը.
tîzek քմահաճ, կամակոր, têxnîk տեխնիկ.
համառ. têxnîke տեխնիկա, yê ~ê
tîzik ռազմ. 1) հրապատիճ, տեխնիկայի, տեխնիկական.
պատիճ (հրացանի), 2) բռնկիչ, têxnîkûm տեխնիկում.
խանձ, կայծ, կրակ. têjber 1) գորգ, 2) փոքր կարպետ.
tê 1) իրական, փաստական, têje ձագուկ, ճուտ.
2) ճշմարիտ, ստույգ. têk միասին.
têbînî 1) հետազոտություն, têkda 1) միասին, համատեղ,
քննություն, 2) հարցաքննություն, 2) միասնական, ընդհանուր.
3) ծանոթագրություն. têkel I գրգռելը, հրահրելը.
406 Քրդերեն-հայերեն բառարան

têkel II խառը, խառնված. têr II խուրջին.


têkirin 1) դնել, տեղավորել, têra մի կողմից մյուսը, վրայով.
2) ագուցել, 3) լցնել, հոսեցնել. têrayî կուշտ, հագեցած լինելը.
têklî 1) խառնելը, 2) միջամտու- têrbez 1) յուղալի, ճարպոտ,
թյուն, միջամտելը. 2) բտած, պարարտ.
têkoşîn 1) ջանալ, ձգտել, 2) պայ- têrbezî 1) յուղալիություն,
քարել, մարտնչել, մաքառել. 2) գիրություն, պարարտություն.
têkra I 1) միասին, համատեղ, têrbûn կշտանալը, հագենալը.
2) միանգամից. teretiji 1) լիքը, լեփ-լեցուն,
têkra II 1) մի կողմից մյուսը, 2) կուշտ, հագեցած, 3) ունևոր,
վրայով, 2) միջով. նյութապես ապահով, 4) առատ,
têkwar 1) թեք, շեղ, 2) փխբ. խենթ, լիառատ.
գիժ, խելառ, ~ bûn ա) թեքվել, lêrherî շատ կեղտոտ.
ճկվել, բ) փխբ. խելագարվել, têrfiis զգայուն, դյուրազգաց.
խելքը թռցնել. têrxeml գեղեցիկ հագնված,
têl 1) թել, գիծ, 2) պարան, ճո- զուգված.
պան, 3) լար, մետաղալար, têrxwer կուշտ, հագեցած.
4) նվագալար, 5) հեռախոս, têrî 1) կուշտ, հագեցած լինելը,
6) հեռագիր. 2) առատություն, լիություն.
têla 1) գավազան, մական, têrkirin 1) կշտանալը, հագե-
2) ճիպոտ, 3) ձող, 4) սյուն, կայմ. նալը, 2) բտելը, լավ կերակրելը.
têlefon հեռախոս. têrmal ունևոր, նյութապես
têlî գեղեցիկ. ապահով, ~ bûn ա) ունևոր լինել,
tênegihetî չհասկանալը, բ) հարստանալ.
չըմբռնելը. têrmaş 1) լքված, 2) անօգնական,
tênegihîştî անհասկացող, 3) անիծված.
չըմբռնող. têrnexwer անկուշտ, անհագ.
têno ծարավ, պապակ. têrnexwerî ագահություն, անհա-
têorî տեսություն, yê ~ [yê] տե- գություն.
սական, [bi] ~ տեսականորեն. têrpirç մազոտ, թավամազ.
têper 1) անցում, 2) հատում, têrşeref ազնվազարմ, ազնիվ.
~ kirin ա) անցնել, բ) հատել. têrtî կշտանալը, հագենալը.
têpşî ափսե. têrzînet 1) պճնված, 2) գեղեցիկ
têr I 1) կուշտ, հագեցած, 2) լի, հագնված, պճնազարդ.
լցված, 3) բավականաչափ. têsk հվքկ. աշորա, տարեկան.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 407

têtî 1) իրականություն, իսկու- tifingçî հրաձիգ.


թյուն, 2) իրական, իսկական, tifingsaz զինագործ.
3) ճշմարիտ, ստույգ. tifingsazxane զինագործական
têwerdan 1) ողողել, պարզաջրել, արհեստանոց.
ցայել, 2) ողողելը, պարզաջրելը, tifingsazî զենքերի պատրաս-
ցայելը. տելը.
têzayîn հոսել, թափվել (գետնից tifre խաբեություն, ~ dan խաբել.
բխող աղբյուրի մասին). tifr û tûnа սպանված, ընկած.
tibark 1) սրբություն, 2) թալիս- tiftik 1) խավոտ, փափուկ բուրդ,
ման, հուռութ, 3) նշխար(ք), 2) աղվամազ, աղվափետուր,
4) օրհնված, սուրբ. 3) բրդե սրածայր գլխարկ.
tibistî 1) ծանր կյանք, 2) փխբ. tifû 1) թուք, 2) թքածը.
շան կյանք, 3) շան նման հալած- tihf 1) հպարտություն, 2) ամ-
ված. բարտավանություն.
tiblû 1) համակված (ինչ-որ tixûb 1) սահման, սահմանագիծ,
բանով), 2) դիվական, սատանա- 2) հայրենիք, 3) երկիր, 4) շրջան,
յական, 3) խելահեղ, կատաղի, ծայրամաս, 5) մարզ, երկրամաս.
անսանձ. tixûm շրջան.
tif թուք, ~ kirin թքել. tijî լիքը, լի, լեփ-լեցուն, լցված.
tifaq I միություն. tijîkirin լցնելը, լցվելը.
tifaq II հվքկ. 1) սարքավորում, tijîtî 1) լցված լինելը, 2) առա-
սարքեր, 2) գործիքներ. տություն, լիություն, 3) գիրու-
tifaqçî դաշնակից. թյուն, պարարտություն (մարդու).
tifaqî 1) դաշնակցային, 2) փխբ. tika I կաթիլ.
սերտորեն կապված, 3) միասին, tika II աղաչանք, պաղատանք,
համատեղ. ~ kirin աղաչել, պաղատել.
tifal երեխա, մանուկ, tikan կաթել.
tifali 1) մանկություն, 2) երեխա- til պտտվելը, ~ kirin պտտել.
յություն. til III թոթովախոսություն,
tifdîr պատրաստություն, նախա- կակազություն.
պատրաստություն. tilа ճյուղ, ոստ.
tifik I 1) քափգիր, 2) ունելի. tilan պտտվել.
tifik II կաղնի. tilandin պտտեցնել, շուռ տալ.
tifing հրացան, ~ berdan կրակել tilfandin 1) ոչնչացնել, բնաջնջել,
հրացանով. կործանել, 2) վնասել.
408 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tilfîn ոչնչանալ, կործանվել. tinge-ting ղողանջ, զնգոց.


tilî I մատ, ~ уа mezin, ~ уа tingîn զանգի ձայն.
beranî մեծ մատ, բթամատ, ~ уа tingil բոժոժիկ, զանգուլակ.
nîşankirinê ցուցամատ, ~ уа navê, tinoke կաթիլ.
~ уа оrtê միջնամատ, ~ уа bênav, tir այլ, մյուս, ուրիշ.
~ уа gustîlkirinê, մատնեմատ, tirabêlk գլաքար, գետաքար.
~ уа qilîçkê ճկույթ. tiral ծույլ, անբան (մարդ).
tilî II թոթովախոսություն, կա- tiralî ծուլություն, ալարկոտու-
կազություն. թյուն.
tilîlî I կանացի գլխարկ. tiraltî աշխատանքից խուսա-
tjlîlî II սրինգ, ֆլեյտա. փելը.
tiling անիծյալ, նզովյալ. tirane 1) հեգնանք, ծաղր, 2) կա-
tilism, tilismat թալիսման, տակ, զվարճանք, 3) ծիծաղ,
հուռութ. ~ kirin, ա) հեգնել, ծաղրել, ծի-
tiloq բշտիկ, ուռուցք. ծաղել, բ) կատակել, զվարճանալ.
tilol 1) թեք, զառիվայր, 2) գնդաձև. tiraneçî 1) ծաղրող, 2) կատա-
tilolbûn կոլոլելը, գլանաձև փա- կախոս, զվարճախոս.
թաթելը. tiranetî ծաղրելը, հեգնելը.
tiltilan 1) թեք, շեղ, 2) ծռված. tiraneyî ծաղր, հեգնանք, կատակ.
tilûmbe հանդիսավորություն, tirat հակամարտելը, պայքա-
շքեղություն. րելը.
tilûr 1) սերմնագռավ, 2) ագռավ. tirazan 1) սայթաքել, 2) սպրդել,
tima ագահ, ժլատ, գծուծ. դուրս պրծնել.
timatî ագահություն, ժլատու- tirb I գերեզման, դամբարան,
թյուն. շիրիմ.
timatîk ռազմ. ավտոմատ. tirb II ընկեր.
timayî ժլատություն, ընչաքաղ- tirbistan գերեզմանոց.
ցություն. tirektor տրակտոր.
timê 1) միշտ, մշտապես, 2) ընդ- tirh ուրվանկար, էսքիզ.
միշտ, հավերժ. tirho գողություն, կողոպուտ.
tinaz 1) կամակորություն, 2) tirxes I 1) անպտուղ, 2) ամոր-
պչրանք, կոկետություն. ձատված.
tinazî 1) քմահաճույք, 2) պչրանք. tirxes II 1) ազատ, անկախ,
tinazker 1) ծաղրող, 2) կատակա- ինքնուրույն, 2) ազատված,
խոս, 3) քմահաճ, 4) հմայիչ. 3) պաշտոնից հեռացված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 409

tirxesbûn I 1) անպտղություն, tirsok վախկոտ, երկչոտ,


2) ամորձատելը. վեհերոտ (մարդ).
tirxesbûn II 1) ազատություն, tirsonekî վախկոտություն, երկ-
2) հեռացնելը, արձակելը. չոտություն.
tirxêne 1) կանաչ, տերևածածկ, tirsyar վախկոտ, երկչոտ.
2) խակ, անհաս, 3) փխբ. անփորձ, tirş 1) թթու, 2) սալոր.
4) հվքկ. հացահատիկային tirşav քիմ. թթու.
բույսեր. tirşayî 1) թթու (տարբեր
tirî I խաղող. իմաստներով), 2) թթվություն,
tirî II այլ, ուրիշ. թթվայնություն.
tirîf առկայծելը, շողշողալը. tirşbûn թթվեցում, օքսիդացում.
tirîşqe 1) ամպրոպ, կայծակ, tirşîn 1) թթու դրած բանջարեղեն,
որոտ, 2) լույս, լուսավորություն, 2) որևէ թթու բան, 3) թթխմոր.
3) ճառագայթ, ճաճանչ, 4) փայլա- tirşînza թթվածին, уê ~ թթվածնի,
տակելը, առկայծելը. թթվածնային.
tirên 1) գնացք, 2) տրամվայ. tirşik 1) հվքկ. թթու մրգեր
tirik 1) մանր վարունգ, 2) թարմ (սալոր, խնձոր և այլն), 2) թթվա-
վարունգ, 2) բողկ. ջուր, 3) թթու դրած մթերքներ.
tirinc նարինջ. tirşkirin թթվեցնելը, թթու դնելը.
tiringî պար, պարելը. tirşo բսբ. թրթնջուկ.
tirk թուրք, уê ~ թուրքական. tirşotankî թթվաշ.
tirkeman թուրքմեն. tirşyat աղաջուր.
tirkî 1) թուրքական, 2) թուրքերեն. tirtir 1) դժգոհ, փնթփնթան,
tirko թուրք. 2) շատախոս, շաղակրատ.
tirmix փոցխ. tirtire որդ (տերևներով սնվող).
tirpe-tirp 1) թեթև քայլեր, 2) դող, tirtirk 1) թիթեռ, 2) մորեխ, 3) փե-
սարսուռ. տուր, 4) փետուրի նման թեթև.
tirpîn թեթև քայլվածք. tirtirkî պատառոտված, ծվատ-
tirs 1) վախ, երկյուղ, 2) կասկած. ված.
անհանգստություն. tirûmpêl ավտոմեքենա.
tirsandî վախեցած, երկյուղած. tirûtemû միջնամատ.
tirsandin վախեցնել, ահաբեկել, tirzil ամբարտավան, մեծամիտ,
սարսափեցնել. գոռոզ.
tirsek վախկոտ (մարդ). tirzilî ամբարտավանություն,
tirsîn վախենալ. մեծամտություն, գոռոզություն.
410 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tisî 1) չոր, հին (հաց), 2) փխբ. tiwanc հեգնանք, ծաղր.


չքավոր, չունևոր. tizbî հվքկ. 1) տերողորմյա,
tisîtî 1) չոր, հին լինելը (հացի), համրիչ, 2) չընդհատվող շարք.
2) փխբ. աղքատություն. tizbûr 1) տեսք, կերպարանք,
tişt 1) իր, առարկա, 2) մի բան, 2) նկար.
ինչ-որ բան. to 1) եռացող կաթի սերը,
tiştanî նյութական, նյութեղեն 2) սերուցք, 3) թթվասեր.
լինելը. tobe 1) զղջում, ապաշավանք,
tiştanok նյութական, իրեղեն. 2) երդում, ուխտ.
tiştek ինչ-որ իր, առարկա. tobekar զղջացող, ափսոսող.
tiştî 1) նյութ, 2) առարկա, իր, tof 1) շարք, տողան, 2) խումբ,
3) առարկայի հատկություն. 3) կույտ.
tiştîr երկու տարեկան այծ. tofan 1) փոթորիկ, մրրիկ,
tişt-mişt տարբեր տեսակի իրեր. 2) ջրհեղեղ, 3) մակընթացություն.
tiştpênebûn 1) անպիտան լինելը, tohmet 1) կասկած, 2) չարախո-
2) անաշխատունակություն, սություն, ~ kirin ա) կասկածել,
3) անգործություն. բ) չարախոսել.
tiştpênebûyî 1) անպիտան, toxavk 1) սերուցք, 2) թթվասեր,
2) անաշխատունակ, 3) անգործ. 3) կրեմ.
titûn ծխախոտ, ~ kişandin ծխել. toxim 1) սերմ, հատիկ, 2) հվքկ.
titûnkêş ծխող. սերմացու, 3) պտուղ, սաղմ,
titûnkêşî ծխելը. 4) սերմ, սերմնահեղուկ, ~ kirin
tivan I 1) ուժեղ, հզոր, 2) ուժ, բեղմնավորել, 5) կզմխ. ամորձի,
հզորություն. 6) ծագելը, սերելը.
tivan II իղձ, ցանկություն. toximandin 1) բեղմնավորել,
tivancan 1) ուժեղ, հզոր, 2) բեղմնավորում.
2) անհողդողդ, անսասան. toxmsar անպտուղ.
tivanîn կարողանալ. tоẍ պարան, ճոպան, առասան.
tivdarek պատրաստելը, նախա- toẍyan 1) բունտ, խռովություն,
պատրաստելը. 2) անհնազանդություն.
tivîn 1) ճիչ, սուլոց, 2) կաղկանձ. tojan գողություն, կողոպուտ.
tivir 1) բողկ, 2) շաղգամ. tok I հոսանք (էլեկտրական).
tivirk տատրակ. tok II բու.
tivtik 1) փափուկ բուրդ, 2) այծի toq 1) օղակապ, օղագոտի, 2) օղ,
աղվամազ. օղակ, 2) ճարմանդ, կոճակ, օղակ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 411

toqandin 1) վախեցնել, ահ տալ, top III 1) հավաքույթ, բազմու-


2) վախենալը, երկյուղելը. թյուն, 2) մեծ խումբ.
tol I անբարո, անառակ. topal կաղ, ~ bûn կաղալ.
tol II վրեժ, վրիժառություն. topalî կաղություն, կաղ լինելը.
tolayî , toltî անառակություն, ան- topavêj 1) հրետանավոր, 2) հրե-
բարոյականություն. տանակոծություն, հրետանային
tolaze անառակ. կրակ, ~ kirin հրետանակոծել.
tolazî I անպետք, հնամաշ լինելը topayî նվերներ, որ բաժանում են
(հագուստի). հարսանիքի հրավիրելիս.
tolazî II 1) անառակություն, 2) դա- topbaran հրետանակոծություն.
վաճանություն (ամուսնական). topbûn կենտրոնացում, կենտրո-
tolbav ապօրինածին. նանալը.
tolik I ոչ մեծ փոս. topçî հրետանավոր.
tolik II մազափունջ, խոպոպ. topewane խցան, փական.
tolik III բսբ. փիփերթ. topxane զինապահեստ.
tolke բռնագրավում (գույքի). topik 1) փոքր գնդակ, 2) փոքր
tolme տոլմա (կերակրատեսակ). գունդ, 3) բլրակ.
tomare զրպարտություն. topiz 1) լախտ, մական, մահակ,
tomar 1) փաթեթ, թղթագլան, 2) փշոտ բուսատեսակ.
2) գրառումների մատյան. toprax հող, երկիր, հայրենիք.
tomast 1) սերուցք, 2) թթվասեր. topsaz թնդանոթ պատրաստող
tomerî 1) ամբողջություն, ամբող- զինագործ, թնդանոթագործ.
ջականություն, 2) միասնական topsazî թնդանոթ պատրաստելը.
լինելը, 3) արդյունք, հանրագու- tor I ձուկ բռնելու ցանց, ուռկան.
մար, 4) ընդհանրություն, 5) հա- tor II 1) մանյակ, վզնոց, 2) ու-
մակողմանիություն, համապար- լունքներ.
փակություն. tor III ցանկապատ, պատնեշ
tomerîbûn միավորում, համա- անջրպետ.
խմբում. toraq կաթնաշոռ.
ton տոննա. toran բարկանալ, վիրավորվել.
tonêl թունել. torat Հին կտակարան.
top I 1) թնդանոթ, 2) արկ, ռումբ. toravêj ձկնորս, ձուկ բռնող.
top II 1) գնդակ, 2) գունդ, 3) փա- torbe տոպրակ, խուրջին, պարկ.
թեթ, տրցակ, 4) տուփ, 5) բլուր, torbend մանյակ, վզնոց.
թումբ. torçî , torvan ձկնորս, ձուկ բռնող.
412 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tore I 1) ծագում, սերելը, 2) սե- toşî հանդիպում,~ bûn հանդիպել.


րունդ, 3) ազգական. toşmal 1) համբարակ, շտեմա-
tore II մազափունջ, խոպոպ. րան, ամբար, 2) ռազմ. համբարա-
tore III արժանի, համապա- կային զինծառայության զինվոր.
տասխան. totî ցինկ.
tore IV վիրավորանք, ~ bûn totik 1) բլիթ, 2) կարկանդակ.
վիրավորվել, ~ kirin վիրավորել. tov 1) սերմ, հատիկ, 2) հացահա-
torgir ձկնորս. տիկ, 2) սերմնահեղուկ, արական
torxe արտույտ. սերմնաբջիջ, 3) սաղմ, պտուղ,
torî 1) վայրի շուն, 2) փխբ. վայրի, 4) ամորձի, 5) տոհմ, սերունդ.
անմարդամոտ. tovçîn սերմացան, հողագործ.
torênok 1) զայրացած, բարկա- tovî ցեղական, ազնվացեղ,
ցած, 2) խոժոռ, մռայլ, անբարե- gaê ~ ցեղական ցուլ.
համբույր, 3) կռվարար, դյուրա- tovrind 1) ազնվական ծագում
գրգիռ. ունեցող, 2) ազնվացեղ, զտարյուն.
torik հովազ. towil պատիճ, պատյան.
torin I 1) ազնվական ծագում toz I 1) փոշի, 2) մոխիր, 3) աղբ,
ունեցող մարդ, 2) ազնվական, ~ kirin փոշոտել, աղտոտել,
իշխան. ~ girtin փոշոտվել, աղտոտվել.
torin II զարմիկ. toz II մի քիչ, փոքր-ինչ, մի փոքր.
torindaz 1) ազնիվ, վեհանձն, tozavî փոշոտ.
ազնվաբարո, 2) ազնվական ծա- tozек 1) փոքր, ոչ մեծ, 2) աննշան,
գում ունեցող. 3) մի քիչ, փոքր-ինչ.
torkirî ցանկապատած, պատ- tozî կտոր, մաս.
վարով առանձնացրած. tozqal 1) բեկոր, կտոր, 2) ծվեն,
torkirin ցանկապատելը, պատ- պատառիկ, 3) մասնիկ (ինչ-որ
նեշելը. բանի), 4) հատված, մաս.
torpîl ռազմ. ինքնաշարժ և trakçî ծույլ, անբան.
ինքնակառավարվող ստորջրյա trîşke 1) ամպրոպ, փոթորիկ,
գլանաձև արկ. 2) կայծակ, շանթ.
tort նստվածք (ըմպելիքների), trumpa պոմպ.
մրուր. trûmbêl ավտոմեքենա.
toş 1) անհանգստություն, տագ- tu I դու (անձնական դերանուն).
նապ, 2) մտահոգություն, հոգա- tu II 1) ոչ մի, 2) մի՞թե.
տարություն. tuala կրոն. բարձրյալ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 413

tucar I երբեք, ոչ մի անգամ. ture զայրալից, ցասկոտ, բար-


tuçar II վաճառական, առևտրա- կացկոտ.
կան. tureyî զայրույթ, ցասում, բար-
tucaretî առևտուր, ~ kirin առև- կություն.
տուր անել, զբաղվել առևտրով. turîn վիրավորվել, սրտնեղել.
tucarî I երբեք, ոչ մի անգամ. turt 1) փխրուն, բեկուն, 2) փուչ,
tucarî II առևտուր. ունայն, անցողիկ, վաղանցիկ.
tucî ոչ մի տեղ. turuş համարձակություն, խի-
tuj սերուցք, զախություն.
tukes ոչ ոք, ոչ մեկը. turuşkirin համարձակության
tukil 1) կեղև, կճեպ, 2) մորթի, դրսևորում, խիզախում.
3) մաշկ. turuzî վարունգի տեսակ.
tulik 1) փափլիկ, թմբլիկ, փքված, tuşû 1) մթերում, մթերելը, 2) պա-
2) ուռուցք, փքունություն. շար, 3) միջոցներ ձեռնարկելը.
tulum պարկապզուկ. tutar 1) անուժ, թույլ, անկար,
tulumçî պարկապզուկ նվագող. 2) անզորություն, թուլություն.
tum միշտ, անընդհատ. tutiştî 1) ոչնչություն, 2) ոչինչ.
tund 1) շտապ, արագ, 2) ժիր, tutqal սոսինձ, ~ kirin սոսնձել.
ճարպիկ, փութկոտ, 2) խստապա- tuw հասունություն.
հանջ, լուրջ, 3) ուժեղ, ամուր. tû : ~ kirin թքել.
tundî 1) արագություն, ճարպկու- tûde կուսակցություն.
թյուն, 2) խստապահանջություն, tûf թուք, ~ kirin թքել.
3) ուժ, զորություն, ամրություն. tûj 1) սուր, կտրող, ծակող,
tundurist 1) սարքին, պիտանի, 2) սուր, կծու (համ).
2) կարգի բերված, կարգավոր- tûjawir ահեղ, դաժան տեսք.
ված, 3) կազմակերպված, կանո- tûjbûn 1) սրելը, սրվածք, 2) սրու-
նավոր, 4) առողջ, 5) սարքին վի- թյուն, սրվածություն, 3) փխբ.
ճակ, 6) կարգավորություն, սրում, լարում.
7) կազմակերպվածություն. tûk I 1) թուք, 2) լորձունք,
tunebûn 1) չգոյություն, անէու- 3) հյութ (բույսերի).
թյուն, 2) բացակայություն, 3) կա- tûk II 1) աղվամազ, 2) փետուր,
րիք, պակասություն, 4) աղքատու- 2) բուրդ, З) հվքկ. մազեր.
թյուն, չքավորություն. tûk III հակ, փաթեթ, տրցակ.
tuneyî 1) բացակայություն, 2) ան- tûkîn մազոտ.
էություն, 3) կարիք, 4) ոչնչություն. tûq 1) լուծ, 2) բեռ, ծանրություն.
414 Քրդերեն-հայերեն բառարան

tûl 1) երկարություն, 2) տևողու- tûrqul սնանկացած, ~ bûn


թյուն. սնանկանալ, ~ kirin սնանկացնել.
tûle, tûtik շան ձագ, քոթոթ. tûrnîk սպորտ. զուգափայտ, զույգ
tûledar շնապահ, շնաբույծ. մարզափայտ.
tûledarî շնաբուծություն. tûran հվքկ. թռչուններ.
tûm 1) տերևներ (կարտոֆիլի, tûrecen փասիան.
բազուկի), 2) թուփ. tûrik պայուսակ, պարկ.
tûman I վարտիք. tûrqul սնանկացած, ~ bûn
tûman II թուման ( դրամական սնանկանալ, ~ kirin սնանկացնել.
միավոր Իրանում). tûrnîk զուգափայտ, զույգ
tûman III թփուտ, մացառուտ. մարզափայտ.
tûmar 1) փաթեթ, 2) նշումների tûsî բուրավետ բույս.
մատյան. tûş I 1) բացատ, 2) հովիտ,
tûmb բացատ, փոքր մարգա- 3) լեռնագոգ.
գետին. tûş II հանդիպում, ~ bûn
tûmge թփուտ, մացառուտ. հանդիպել.
tûn 1) քարայր, անձավ, 2) վառա- tûş III 1) փոթորկոտ, մրրկա-
րան, 3) վառելիք, 4) հնոց. ծուփ, 2) ալեկոծության ենթարկ-
tûnc բրոնզ, уê ~ ê բրոնզի, ված.
բրոնզե, ~ kirin բրոնզապատել. tûşmal 1) տոհմ, 2) ազգանուն.
tûncik 1) մազափունջ, խոպոպ, tût թութ, уê ~ ê թթի, dara ~ ê
2) ճակատին թափվող մազա- թթի ծառ, թթենի.
փունջ, 3) ցցված կարճ մազեր. tûtî թութակ.
tûnckirî 1) բրոնզից պատրաստ- tutikçî սրինգ նվագող, սրնգա-
ված, 2) բրոնզե, 3) բրոնզապատ. հար.
tûnd 1) շտապ, արագ, 2) արագա- tûtûk 1) դուդուկ, 2) սրինգ,
շարժ, փութկոտ, 2) խիստ, կոպիտ, ~ ê xistin դուդուկ նվագել, սրիգ
3) ուժեղ, ամուր, պինդ. նվագել.
tûndre տունդրա. tûtya աչքի քսուքի տեսակ.
tûnêl թունել. tûtûn ծխախոտ.
tûnsiz 1) անբասիր, անարատ, tûz կեչի.
անբիծ, 2) պատանի, պարմանի. tûzî մաս, պատառ, կտոր (ձմե-
tûr պարկ, խուրջին. րուկի, սեխի և այլ), ~ kirin մա-
tûran հվքկ. թռչուններ. սերի բաժանել, փոքր պատա-
tûrecen փասիան. ռիկներ անել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 415

U
ucre արկղ. unda 1) կորած, անհետացած,
ucret պարգև, պարգևատրում. 2) զոհված,  bûn ա) կորչել,
ud պահպանություն, պահպա- անհետանալ, բ) զոհվել,  kirin
նում, պահապան, պահակա- կորցնել.
խումբ,  kişandin պահպանել, undabûn 1) կորչելը, կորուստ,
հսկել. անհետացում, 2) կործանում,
uha 1) ահա, 2) ահա այդպես, վախճան.
այդպես, այդպիսով, 3) այստեղ. undabûyî 1) կորած, անհետա-
ulaq 1) ավանակ, 2) բեռնակիր ցած, 2) զոհված.
կենդանի, 3) փխբ. չար, վատ, undakirin կորուստ.
անպետք մարդ 4) փխբ. հիմար. usa այսպես, այսպիսով.
ulm գիտելիք, գիտություն. usr դժվարինություն, նեղություն
ulmdar 1) գիտնական, 2) գիտուն, (վիճակի, դրության).
գիտակ. usûl 1) սովորույթ, սովորություն,
ulmdarî 1) գիտունություն, 2) նրբազգացողություն, տակտ,
2) գիտականություն. 3) կարգ,  kirin կարգի բերել,
ulmî 1) գիտականություն, համակարգել, 4) կերպ, ձև, միջոց.
2) уê  [уê] գիտական. usyan ապստամբություն, խռո-
umîd հույս. վություն,  kirin ապստամբել,
umir 1) կյանք, 2) տարիք, հասակ. ընդվզել, խռովություն բարձրաց-
ummal աշխատավոր. նել.
umum 1) ընդհանուր, համընդ- usyançî ապստամբ, խռովարար.
հանուր, 2) հասարակական. uştulum ճիչ, աղմուկ, աղաղակ,
umumî 1) ընդհանրություն, հայհոյանք.
համընդհանրություն, 2) уê  [уê] uzet հարգանք, պատիվ, մեծա-
ընդհանուր, համընդհանուր, րանք,  kirin հարգանք դրսևորել,
3) հասարակական. պատիվ տալ.
umumî 1) ընդհանրություն, uzir ներում, ներողություն,
համընդհանրություն, 2) уê  [уê]  dan ներել.
ընդհանուր, համընդհանուր, uzv անդամ, ê рагtîyê
3) հասարակական. կուսակցության անդամ.
un 1) կորած, 2) զոհված.
416 Քրդերեն-հայերեն բառարան

Û
û և, իսկ, նաև. ûrîn 1) ոռնալ, 2) բառաչել,
ûceret առևտուր. 3) ոռնոց, 4) բառաչ.
ûcre վարձում, վարձակալու- ûris 1) ռուս, jina  ռուս կին,
թյուն,  kirin վարձել, վարձակա- 2) уê  ռուսական.
լել,  dan վարձակալության տալ. ûrisî 1) ռուսական, 2) ռուսերեն.
ûcredar 1) վարձու, վարձակա- ûrt 1) սերունդ, 2) ժառանգ,
լական, 2) վարձու բանվոր. 3) տոհմ.
ûd I ուդ (լարավոր երաժշտա- ûslûb 1) գործելու եղանակ,
կան գործիք). կերպ, միջոց, 2) ձև, տեսակ.
ûd II բսբ. հալվե. ûsta, ûstad 1) վարպետ, 2) ուսու-
ûfik հորիզոն, երկնակամար. ցիչ, դաստիարակ.
ûkrayîn 1) ուկրաինացի, jina  ûstî վիզ, պարանոց.
ուկրաինուհի, 2) уê  ուկրաինա- ûstûxar 1) գլուխը կախ, 2) փխբ.
կան. աղքատ, չքավոր, դժբախտ.
ûkrayînî 1) ուկրաինական, ûstûvank 1) մանյակ, 2) վզնոց,
2) ուկրաիներեն. 3) խամութ, անուր.
ûlo 1) այսպես, այսպիսով, ûşe բառ.
2) այսպիսի. ûşî 1) ողկույզ, ճութ, 2) հասկ.
ûmûd հույս, а xwe anîn հուսալ, ûtêl հյուրանոց.
հույս ունենալ, bê  man հույսը ûtо արդուկ,  kirin արդուկել.
կորցնել, а min heye հուսով եմ. ûtopî 1) ուտոպիա, 2) уê  [уê]
ûmûr 1) գործ, 2) գործողություն. ուտոպիական.
ûnîvêrsîtê համալսարան. ûzbêk 1) ուզբեկ, jina 
ûre հվքկ. 1) ցորենի սերմացու, ուզբեկուհի, 2) уê  ուզբեկական.
որպես սերմացու թողած ցորեն, ûzbêkî 1) ուզբեկական, 2) ուզբե-
2) սերմացու. կերեն.

V
va ահա, ահա թե, ահա այստեղ. vajî 1) շուռ տված, թարս շրջած,
vagon վագոն. աստառի կողմը շրջած, 2) կարերը
vagzal կայարան. քանդված, պատռված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 417

vajîkirin 1) շուռ տալը, շրջելը, vebûn 1) բացվել, 2) երևալ, թվալ,


աստառի կողմը շրջելը, 2) կար- դրսևորվել, հայտնաբերվել,
քանդ լինելը, պատռվելը. 3) փթթել, բացվել (ծաղիկները).
vaqêeʼn իրոք, իրոք որ, իսկապես veciniqandln 1) վախեցնել, ահա-
որ, իրականում. բեկել, սարսափեցնել, 2) վախեց-
vala 1) դատարկ, փուչ, սին, սնա- նելը, ահաբեկելը.
մեջ, 2) ազատ, պարապ, անզբաղ veciniqîn 1) ցնցվել, վեր թռչել,
մարդ. սթափվել, 2) վախենալ, ահաբեկ-
valakirin 1) դատարկություն, վել.
դատարկում, 2) պարպելը (զենքը), veçinîn 1) արձակել, կապը քան-
3) ազատվելը, ազատ լինելը (գոր- դել, հյուսածը քանդել, բացել,
ծերից). 2) արձակելը, քանդելը, բանալը.
valayî 1) դատարկություն, 2) պա- veçirandin 1) գզել, գզգզել, խառ-
րապություն. նել, քրքրել, 2) գզելը.
vane 1) դաս, 2) ուսում, ուսանելը, veçirîn գզգզվել, խռնվել, քրքրվել.
սովորելը. vedan 1) փորել, քանդել, պեղել,
vanebêj ուսուցիչ. 2) փնտրել, տակնուվրա անել,
vare կռան (միջակ մեծության պրպտել, տնտղել, 3) փորում,
մուրճ). փորփորում, 4) փնտրելը,
varik ճուտիկ, ճուտ. պրպտելը.
varqilîn ցնցվել. vedizîn գաղտնի պահել, իր մեջ
ve և, նաև, նույնպես. պահել, թաքցնել.
vealandin 1) արձակել, քանդել, vege վերադարձնելը, վերադառ-
բաց անել, կծիկը հետ տալ, 2) ար- նալը, վերադարձ.
ձակում, քանդում. vegerandin 1) վերադարձնել,
vebeste կապված, կապկպված, հետ տալ, 2) թեքվել, ծռվել, շեղ-
փաթաթված. վել, շրջադարձ կատարել, շրջվել.
vebestin կապը քանդել, կապն vegevastin 1) տրորել, խառնել,
արձակել. շաղախել, հունցել, 2) ճմլել, ճզմել,
vebir 1) կտրվածք, հատվածք, ճխլել, 3) ջարդոտել.
2) միջնորմ, միջնապատ. vegevizandin 1) պատառոտել,
vebirîn 1) կտրել, հատել, 2) կիսել, ծվատել, հոշոտել, բզկտել,
բաժանել, մասնատել, 3) միջնոր- 2) կրծել, կրծոտել, ատամներով
մել, պատնեշել, 4) ձևել. ջարդել, 3) հոշոտելը, բզկտելը,
veborîn անցնել, անց կենալ, գնալ. 4) կրծելը.
418 Քրդերեն-հայերեն բառարան

veguhêrandin 1) փոխել, փոխա- veqelişîn պատռվել, պոկվել,


նակել, փոխս գցել, փոխարինել, բզկտվել.
2) փոխանակում, փոխարինում. veqepiçandin 1) փաթաթել, տաք
vehatin 1) վերադառնալ, 2) վերա- փաթաթել, 2) փաթաթում, տաք
դարձ. փաթաթելը.
vehênijîn ննջել, նիրհել. veqepiçîn փաթաթվել, տաք
vexwendî հյուր. փաթաթվել.
vexwendin կանչել, հրավիրել, veqetandin 1) կտրել, պոկել,
հյուր կանչել. 2) բաժանել, մասնատել, զատել,
vexwerin 1) խմել, ըմպել, կոնծել, 3) պոկում, 4) բաժանում, զատում,
հարբեցողությամբ զբաղվել, անջատում, հեռացում.
2) գինարբուք, հարբեցողություն. veqetîn 1) կտրվել, պոկվել, 2) հե-
vejartin 1) ընտրել, ընտրություն ռանալ, բաժանվել, մեկուսանալ,
կատարել, 2) ընտրություն. առանձնանալ.
veketin 1) մեկնված պառկել, ամ- velezandin 1) պառկեցնել քնելու,
բողջ երկարությամբ պառկել, եր- ստիպել պառկել, 2) խռնվել, խու-
կարաձգվել, 2) պառկած լինելը. ժել, գետին գցել, տապալել.
vekêş 1) լարում, լարվածություն, velo:  kirin ա) որոնել, փնտրել,
ուժերի լարում, 2) անհանգստու- բ) հետաքննել.
թյուն, հուզմունք, տագնապ. vemalandin 1) մաքրել, սրբել,
vekirî 1) բաց, բացված, բացա- հավաքել, կարգի բերել հարդարել
հայտված, 2) հայտնաբերված, (բնակարանը), 2) մաքրում, հա-
3) կապերը քանդված, հագուստի վաքում, հարդարում.
կոճակներն արձակված. vemalîn I վերադառնալ տուն.
vekişîn 1) նահանջել, հետ քաշ- vemalîn II մաքրվել.
վել, տեղի տալ, 2) մի կողմ թեքվել, vemaltin 1) մերկացնել, շորերը
խույս տալ, ընթացքը փոխել. հանել, 2) հանվելը.
vekol փորելը, քանդելը, պեղելը. vemirandin 1) մեռցնել, սպանել,
vekuştin 1) սպանել, 2) փխբ. զըս- 2) փխբ. մարել, զսպել, ճնշել, վե-
պել, ճնշել, թուլացնել, չեզոքաց- րացնել, 3) մեռցնելը, սպանելը,
նել, 3) սպանություն, 4) փխբ. զըս- 4) փխբ. զսպելը, ճնշելը.
պելը, ճնշելը, վերացնելը. vemirîn 1) բնաջնջվել, ոչնչանալ,
veqelişandin 1) պատռել, պատա- 2) փխբ. մարել, զսպել, խլացնել,
ռոտել, պոկել, բզկտել, փետել, ճնշել, 3) փխբ. աստիճանաբար
2) պատռելը, պոկելը, բզկտելը. մարել, նվաղել, հանգչել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 419

vemistin 1) կայծկլտալ, փայլա- verojk 1) ձիու քերոց, թիմարելու


տակել, շողալ, 2) փայլատակում, խոզանակ, 2) ուրագ, երկսայր
շողշողում. տապար.
vemiştin 1) բարձրացնել, վերցնել, verokirin 1) դուրս թափելը, լցնելը,
2) ավլել, սրբել, մաքրել, 3) բարձ- 2) շրջում, տապալում, շուռ տալը.
րացնելը, 4) ավլում, մաքրում. verotin I 1) քերել, քերելով մաք-
veniştin նստել. րել, թիմարել, 2) փորելով ծակել,
vepastin 1) քայլել, գնալ, 2) նա- տևականորեն խփել, հարվածել,
հանջել, տեղի տալ, 3) կոխ տալ, 3) քերելը, քերելով մաքրելը,
ոտնատակ անել, կոխկրտելով verotin II 1) թափել, դուրս թա-
սպանել, ոչնչացնել. փել, լցնել, 2) դուրս թափելը,
vereşandin 1) փսխել, ործկալ, լցնելը, լցնելով բաշխելը.
սիրտը խառնել, 2) ցնցուղել, ցողել, vesû ցասկոտ, չարացած, բոր-
շաղ տալ, թափել, 3) փսխում, բոքված, գրգռված.
ործկում, 4) ցնցուղելը, լցնելը. vesûbûn ջղայնացածություն,
verê:  bûn ա) ուղևորվել, գրգռվածություն.
առաքվել, բ) վարել, կառավարել. veşartî 1) թաքցրած, ծածուկ
verêbûn 1) մեկնում, ուղարկում, պահած, 2) գաղտնի, ծածուկ,
առաքում, 2) վարում, կառավա- թաքուն, 3) խնամքով պահված,
րում. պահպանված, 4) գաղտնիացված,
verêker 1) առաքիչ, ուղարկող, 5) գաղտնիք.
ուղղորդիչ, 2) վարիչ, կառավարիչ, veşartin 1) թաքցնել, ծածկել,
3) ճանապարհող, ուղեկցող. պարտակել, 2) գաղտնի պահել,
verêstin 1) թռչել, 2) թռիչք, թռչելը. իր մեջ պահել, 3) պահել, պահ-
verêş փսխում, ործկում. պանել, 4) գաղտնիացնել.
verêtin 1) թափել, լցնել, 2) լցնելը. vetirsandin 1) վախեցնել, ահաբե-
verijîn թափվել, թափթփվել, կել, 2) վախեցնելը.
վարարել. vetirsîn սաստիկ վախենալ,
veritîn վտանգված լինել. ահաբեկվել.
vero:  bûn ա) դուրս թափվել, vewestan 1) կանգ առնել, չշարժ-
արտահոսել, վարարել, ողողել, վել, հապաղել, 2) հոգնել, 3) կան-
բ) շուռ գալ, շրջվել, մեջքի վրա գուն մնալ, կանգնած դիմանալ.
ընկնել. vewestandin 1) կանգնեցնել,
verobûn 1) դուրս թափելը, լցնելը, ուշացնել, շարժումը կասեցնել,
2) շրջում, տապալում, շուռ տալը. 2) հոգնեցնել.
420 Քրդերեն-հայերեն բառարան

veweşandin 1) գցել, նետել, շաղ vêk:  xistin հավաքել, կենտրո-


տալ, տարածել, 2) թափահարել, նացնել.
3) ճոճել, տարուբերել, 4) խփել, vêketî վառվող, բռնկվող, բոցա-
հարվածել, զարկել. վառվող.
veweşîn 1) թափվել, տերևաթափ vêketin 1) վառվել, բռնկվել, բո-
լինել, թերաթափ լինել (ծաղիկ- ցավառվել, 2) այրվելը, բռնկվելը.
ները, ծառերը), 2) ճոճվել, օրորվել. vêkxistin հավաքելը, ժողովելը,
veʼde խոստում,  dan խոստա- կենտրոնացնելը.
նալ, խոստում տալ. vêkrа միասին, միասնաբար,
vîje 1) ճյուղ, ոստ, 2) տարբերակ, համատեղ.
3) բարբառ, խոսվածք. vêlosîpêd 1) հեծանիվ, 2) уê 
vîjik փորլուծություն. հեծանվային.
vîjikî փորլուծությամբ տառա- vêlosîpêdîst հեծանվորդ.
պող,  bûn տառապել փորլու- vênesîyayî անմարելի, չմարող,
ծությամբ. անշեջ.
vîn I ցանկություն, փափագ, vêrgûl ստորակետ.
կամեցողություն, կամք. vêrs վերստ (երկարության չափ),
vîn II սեր. վերստասյուն.
vîn III 1) հոգի, ոգի, 2) էություն, vêsandin 1) հանգցնել, մարել,
իսկություն. 2) հանգցնելը, մարելը.
vîtvîtanî ծլվլոց, ճռվողյուն. vêsîn հանգչել, մարել.
vîze-vîz 1) սուլոց, շվոց, 2) ճղա- vêsîyayî հանգած, մարած, շիջած.
վոց, ճղճղոց, ճղճղալը (մարդը), viẍîn աղմուկ, իրարանցում,
կաղկանձ, կաղկանձելը (շունը), հուզմունք, շփոթմունք, տագնապ.
 kirin ա) սուլել, բ) ճղճղալ. vikevala 1) դատարկ, սին, 2) ա-
vê այստեղ, այս կողմ. զատ, պարապ, անզբաղ, անգործ.
vêc 1) հետևանք, արդյունք, ար- vile-vil դատարկախոսություն,
գասիք, 2) գումար, հանրագումար, շատախոսություն,  kirin
ամփոփում. շատախոսել, շաղակրատել.
vêcar այս անգամ, հիմա. vine-vin 1) ճղճղոց, 2) նվնվոց,
vêxistin 1) սկսել վառել, կրակ հեկեկոց, 4) անհասկանալի խոսք.
տալ, 2) այրել, հրկիզել, կրակի vir սուտ, ստելը, խաբեություն,
մատնել, 3) վառարանը վառել, խաբվածություն.
կրակ անել, 4) այրում, հրկիզում, virçe-virç շլմփոց, չլմփոց,
5) վառելիք, կրակարան. հեկեկոց, հեծկլտոց.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 421

virçikî 1) կպչուն, մածուցիկ, vistan դեպք, պատահար.


2) ճմռթված, տրորված, 3) թոշ- viz:  bûn պտտվել, պտույտ գալ,
նած, թառամած, ճլորած.  kirin պտտեցնել, պտույտ տալ,
virçiqîn ճաքել (շատ հասած պտույտ ածել.
մրգերի մասին). vizek 1) ճղճղան, ճղավան,
virdatir մոտ, մերձակա. 2) լալկան, լացկան, 3) տզզան
virda-wêda 1) այստեղ-այնտեղ, երեխա, նվան, նվացող,
2) այսպես-այնպես. մղկտացող.
virek ստախոս, սուտասան, vizik 1) մոծակ, 2) կրետ,
խաբեբա. իշամեղու.
virekî սուտ, խաբեություն. vizikandin 1) շթարկել, ծորացնել,
virik ապուր, ջրալի կերակուր. հոսեցնել, 2) շթի բացթողում,
virişikî խելագարված, ցնորված, կայլակում.
բանականությունը կորցրած, vocûd 1) էակ, անձ, անձնավո-
 bûn խելագարվել, ցնորվել. րություն, 2) կյանք, կենցաղ,
virnî 1) նորածին, 2) մանուկ, ապրուստ, գոյություն.
3) անդրանիկ զավակ, առաջնեկ. volqan հրաբուխ.

W
wa 1) այսպես, այդպես, այնպես, waq 1) զգայություն, ապրում,
այսպիսով, 2) ահա, ահա թե. զգացմունք, 2) գիտակցություն,
wacib 1) պարտք, պարտակա- խելք, հասկացողություն.
նություն, 2) անհրաժեշտություն, wale զարմացած, ապշած, ապ-
3) уê  պարտադիր, անհրաժեշտ. շահար.
wad խոստում. walî նահանգապետ.
wade ժամանակ, ժամկետ, ժա- walîlik նահանգ, գավառ, մարզ.
մանակաշրջան. wam պարտք, փոխարինաբար
wadetî ժամանակավոր. վերցրած դրամ.
wafiq իրազեկ, լավատեղյակ, wamdar պարտապան, պարտք
 bûn տեղեկացված լինել, վերցրած անձ.
 kirin իրազեկել, տեղեկացնել. wanî նման, համապատասխան.
wahî հայտնություն, ներշնչանք, wapor նավ, շոգենավ, հածանավ.
ներշնչում (հիպնոս). waporşer ռազմանավ.
422 Քրդերեն-հայերեն բառարան

war 1) տեղ, 2) ապրելավայր, կա- wefadarî հավատարմություն,


ցարան, 3) կանգառ, իջևանատեղ, նվիրվածություն, հուսալիություն.
ճամբար, 4) փխբ. տոհմ, սերունդ. wefatî մահ, վախճան.
ware-war չիճ, գոռոց, հոնգուր- wefid միասնություն, միաբանու-
հոնգուր լաց. թյուն, միություն.
waris 1) ժառանգ, 2) սեփականա- wehc երես, դեմք, պատկեր,
տեր. կերպարանք.
warkor 1) անզավակ, անընտա- wehdetî ժամանակավոր.
նիք, ժառանգներ չունեցող, 2) ան- wehîd մենակ, միայնակ, միակ,
տուն, 3) դժբախտ. եզակի, բացառիկ.
warkorî անզավակություն. wehîdî 1) մենակություն, 2) եզա-
warocax բնակարան, կացարան. կիություն.
wartin ապաստարան տալ, տե- wehm 1) կասկած, կռահում,
ղավորել, տնավորել. ենթադրություն, տարակույս,
watewat 1) անիմաստ, անմիտ, երկյուղ, 2) քուն, նիրհ, նինջ.
դատարկ խոսակցություն, 2) աղ- wehş 1) վայրի, վայրենի, 2) մար-
մուկ, բղավոց, ճիչ. դախույս, անմարդամոտ, ինքն-
wawîk I շնագայլ. ամփոփ, 3) կոպիտ, բռի, անտաշ
wawîk II 1) անեծք, նզովք, բանա- մարդ, 4) վայրի կենդանի.
դրանք, 2) պատիժ. wehşbûn 1) վայրենացում, 2) մար-
waz I հետաքրքրություն, պատ- դախուսություն, 3) կոպտություն.
րաստակամություն. wext ժամ, ժամանակ, ժամանա-
waz II զզվանք, նողկանք, կաշրջան, պահ.
գարշանք. wextekê 1) մի ժամանակ, մի
wazanîn 1) մտածել, դատել, անգամ, անցյալում, 2) մի որոշ
հասկանալ, պատկերացնել, ժամանակ.
2) միտք, գաղափար, ըմբռնում. wextî 1) ժամանակավոր, 2) ժա-
webal 1) ծանրություն (ապրում- մանակավորապես.
ների), 2) ուրիշի հանցանքը իր wejin նինջ, կիսարթուն վիճակ.
վրա վերցնելը. wejunbext դժբախտ.
wecih երեսի կողմ, մակերես. wekan 1) մարզ, երկրամաս,
weçe մեծ, խոշոր երեխա. շրջան, 2) երկիր.
weda հրաժեշտ, հրաժեշտ տալը. weke 1) համահավասար, միա-
wefadar հավատարիմ, հուսալի, նման, 2) նման, նույնպիսի, հա-
վստահելի. մապատասխան, նույնական.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 423

wekehevbûn 1) հավասարություն, welatînî 1) համերկրացի, հայրե-


2) նույնություն, նույնականու- նակից, 2) հվքկ. համերկրացիներ.
թյուն, նմանեցում. welatjorî հյուսիսաբնակ.
wekehevkirin 1) համեմատում, welatparêz հայրենիքի պաշտ-
հավասարեցում, 2) միմյանց պան, հայրենասեր.
նմանեցնելը. welatparêzî հայրենիքի պաշտ-
wekîl 1) ներկայացուցիչ, վստահ- պանություն, հայրենասիրություն.
ված անձ, լիազոր, հավատարմա- welatperwar հայրենիքը սիրող,
տար, հյուպատոս, 2) փաստաբան. պաշտպանող, հայրենասեր.
wekîltî 1) լիազորություն, 2) ներ- wele-wel կլկլոց, ղլղլոց,  kirin
կայացուցչություն, հյուպատոսու- կլկլացնել.
թյուն. welewiz 1) կիսաքուն վիճակ,
wekilandin խոսել, ասել, կրկնել. 2) անքնություն.
wekilîn 1) սկսել խոսել, welîlixan գավառ, նահանգ.
2) կրկնվել, ասածը կրկնել. welidandin 1) օգնություն ցույց
wekûyek նման, նույնպիսի. տալ ծննդաբերության ժամանակ,
weqe համաձայնագիր, պայմա- 2) ծնել, երեխա բերել, ազատվել,
նագիր, դաշինք 3) ծննդաբերություն, ծնունդ.
weqî I կաթիլ, կայլակ, շիթ. welidîn ծնվել.
weqî II 1) իրադարձություն, պա- wellahî աստված վկա, ալլահով
տահար, դեպք, 2) մարտ, ճակա- եմ երդվում.
տամարտ. weralandin 1) վրան փաթաթել,
weqîk հավելում, ավելացում. կծկել, 2) փաթաթում, վրան
weqûf 1) տեղյակություն, իրազե- փաթաթելը, կծկելը, կապկպելը.
կություն, իմաստություն, 2)բանա- weramî պատասխան.
կանություն, խելք. werandin 1) թևերի մեջ առնել,
wel 1) մոլորված, թափառող, գրկել, 2) պատել, շրջափակել
2) մտացրիվ, ցրված, անուշա- (ցանկապատով), 3) գրկելը, ընդ-
դիր. գրկելը, 4) շրջափակելը.
welam պատասխան,  dan weravîtin 1) նետել, շպրտել (մի
պատասխանել. բանի վրայով), 2) դեսուդեն նետել,
welat 1) երկիր, մարզ, գավառ, մի քանի անգամ գցել, կուտակել.
նահանգ, 2) հայրենիք. werba:  bûn ա) ծածանվել, ծփալ,
welatî համերկրացի, հայրենա- բ) փխբ. ցրվել, ազատվել ծանր
կից, ցեղակից. մտքերից, փարատվել.
424 Քրդերեն-հայերեն բառարան

werbûn 1) գլորվելով ընկնել, ցատ- werimî ուռած, այտուցված, փչած,


կել, թափով անցնել, 2) ձգվել, փքված, ուռցրած, բորբոքված.
մեկնվել, փռվել, ծավալվել. werimîn ուռչել, այտուցվել,
werd I վարդ. փքվել, բորբոքվել.
werd II մշակված հող. weris պարան, ճոպան.
werdan 1) լվանալ, լվանալով werkewtin 1) պառկել, 2) պառկե-
մաքրել, պարզաջրել, ցայել, ողո- լը, պառկած լինելը.
ղել, 2) շուռ տալ, շրջել, 3) լվացում, werkirin 1) դժվարությամբ (որևէ
մաքրում, ողողում, 4) շուռ տալը, բանի վրայով) տեղափոխել, անց-
շրջելը. կացնել, մի տեղից մյուսը նետել,
werdek բադ. գցել, 2) շուռ տալ, շրջել, 3) շաղ
werdyan 1) բանտապետ, 2) խնա- տալ, դեսուդեն շպրտել.
մակալ. werkoz I գոմ, փարախ գառների
werem ուռուցք, պալար. համար.
weremdar ուռած, թմբլիկ, werkoz II անթացուպ, հենակ.
փափլիկ. werq թղթի էջ.
werez ձանձրացնող,  kirdin werqîl 1) կեռ, ճանկ, կարթ,
ձանձրացնել. 2) պատառաքաղ.
werger 1) պատճենորդ, 2) թարգ- werm ուռուցք, այտուց, ուռա-
մանիչ. ծություն, բորբոքում.
wergirtin I 1) հագցնել, 2) հագ- wert սերունդ, հետնորդ, ժառանգ.
նելը, հագցնելը, հագնվելը. wertîk անդունդ, վիհ, խորխո-
wergirtin II 1) վերցնել, առնել, րատ, ջրապտույտ.
2) խլել, ճանկել, 3) փոխ առնել, werwend ժառանգ, ժառանգորդ.
պարտք վերցնել, 4) կրել, հագնել werz I մշակված հող.
(զգեստ), 5) ձեռքից խլել, զրկել, werz II տարի.
զավթել. werze մաթեմատիկա.
werhatin 1) հավաքվել մի բանի werzer հողագործ, երկրագործ.
շուրջը, շրջապատել, 2) շրջապա- werzerî գյուղատնտեսական
տում, շրջափակում, օղակում. աշխատանքներ, հողագործու-
werîn I թափվել, տերևաթափ թյուն, երկրագործություն.
լինել. wesandin 1) խորհուրդ տալ,
werîn II 1) հաչել, 2) հաչոց. խրատել, ուսուցանել, 2) կտակել,
werimandin 1) փչել, փչելով 3) խրատելը, դաստիարակելը,
ուռցնել, 2) փչում, փչելը. սովորեցնելը, 4) կտակ, կտակելը.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 425

wesefet հատկություն, որակ, wetenhiz հայրենասեր.


հատկանիշ. wetenhizî հայրենասիրություն.
wesf 1) գովաբանում, գովերգում, wetenî համերկրացի, հայրենա-
ներբողում, 2) նկարագրում. կից.
wesîqe 1) վկայական, տեղեկանք, wetenperest հայրենասեր, հայրե-
2) համաձայնագիր. նիքի պաշտպան.
wesîle 1) միջոց, եղանակ, ձև, weter 1) աղեղալար, 1) լար, նվա-
կերպ, 2) պատրվակ, առիթ, պատ- գալար, 3) արյունատար անոթ,
ճառ, 3) դեպք, հնարավորություն. երակ.
wesîlet հվքկ. : ê саn մարմնի wetîn 1) սիրել, 2) ցանկանալ,
մասեր. 3) սեր, 4) ցանկություն.
wesîte միջոց, եղանակ. weyn խորամանկություն, կեղծա-
wesîyet 1) խորհուրդ, խրատ, վորություն, նենգություն.
հորդոր, ուսում, 2) պատգամ, wez:  lê hênan ա) մեկին հան-
պատվիրան, կտակ. գիստ թողնել, լքել որևէ մեկին,
west 1) տանջանք, տառապանք, բ) հրաժարվել ինչ-որ բանից;
2) աշխատանք, 3) հոգս, մտահո- wezaret նախարարություն.
գություն. wezî 1) տեղադրություն,
westan 1) կանգնել, ոտքի վրա 2) տեղակայում, տեղավորում,
լինել, 2) հոգնել, 3) հոգնածություն. 3) ծնունդ, ծնվելը.
westandin 1) հոգնեցնել, հյուծել, wezîfe 1) պարտականություն,
ուժասպառ անել, տանջել, 2) հանձնարարություն, 3) պաշ-
2) հյուծում, ուժասպառություն. տոն, 4) ծառայություն.
westayî հոգնած, ուժասպառ, wezîfedar պարտավոր, պարտա-
տանջահար. վորված, պարտական.
westîn հոգնել, ուժասպառ լինել. wezîfetî պարտավորություն,
weswesî կասկած, տարակու- հանձնառություն.
սանք, անհանգստություն,  kirin wezîr նախարար, բարձրաս-
կասկածել, տարակուսել, երկմը- տիճան պաշտոնյա.
տել, անհանգստանալ. wezîretxan նախարարություն.
weş դող, սարսուռ. weʼz 1) քարոզ, 2) հորդոր, խրատ,
weşhet սարսափ, ահ, վախ. 3) իսլամի քարոզիչ, ղուրանը
weşt հարավ. կարդացող.
weten 1) հայրենիք, ծննդավայր, wîne 1) տեսք, կերպար, 2) նկար,
2) уê  հայրենական. 3) դիմանկար, 4) լուսանկար.
426 Քրդերեն-հայերեն բառարան

wîneger 1) նկարիչ, 2) դիմանկա- windabûn 1) կորուստ, անհետա-


րիչ, 3) լուսանկարիչ. ցում, չքացում, 2) ոչնչացում, մահ.
wîsal հանդիպում, տեսակցու- windakirin կորուստ, կորցնելը,
թյուն, ժամադրություն. վնաս.
wîstin 1) ուզենալ, ցանկանալ, winî բացակայություն, կորուստ,
2) ցանկություն. անհետացում.
wêdatir 1) հեռու, ավելի հեռու, wiring սահնակ.
2) ապագայում. wirwirok 1) դատարկ, փուչ խո-
wêje I ազնիվ, անկեղծ, անա- սակցություն, շատախոսություն,
ղարտ, անբիծ. 2) կկու,3) շատախոս, շաղակրատ.
wêje II գրականություն, բանա- wişaq սիրահարված.
հյուսություն. wiştir ուղտ.
wêjewan գրականագետ, գրող. wiştirvan ուղտապան, ուղտա-
wêjeyî ազնվություն, անկեղծու- վար.
թյուն, անաղարտություն. wucan հետաձգում, ժամկետի
wênegirxane լուսանկար. երկարաձգում, կարճատև դադար,
wêran 1) կործանված, ավերված, ընդմիջում.
սնանկացած, 2) անբարեկարգ, wur 1) գլխապտույտ, 2) գլխա-
3) ավերակներ, փլատակներ. պտույտի ենթակա, նախատրա-
wêranbûn կործանում, ավերում, մադիր, 3) փխբ. անհաստատ, ան-
սնանկացում, ամայացում. կայուն, փոփոխական.
wêrane կորուստ, ոչնչացում, մահ. wurandin 1) քնած ժամանակ
wêranker 1) կործանող, քանդող, խոսել, զառանցել, 2) զառանցանք,
ավերող անձ, 2) խախտող, խան- ցնորք.
գարող. wurd 1) բարձրորակ, 2) մաքուր,
wêrankirin կործանում, ավերում, 3) մանրանրբին, նրբագեղ, բարե-
սնանկացում, ամայացում. գեղ, 4) լավ, լավորակ.
wêrgû հարկ. wurdefiroş չարչի, մանրավաճառ.
wêrîn 1) հանդգնել, համարձակ- wurde-wurde աստիճանաբար,
վել, սիրտ անել, 2) խիզախում. հետզհետե.
wijdan 1) խիղճ, խղճմտանք, wurdvala մանր զարդարանք,
2) բարեխղճություն. չնչին իր.
winda 1) կորցրած, կորած, անհե- wure խրատ, բարոյախոսություն.
տացած, 2) մեռած,  bûn: ա) կորց- wurg փոր, որովայն, որովայնա-
նել, կորել, անհետանալ, բ) մեռնել. խոռոչ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 427

wurgîn փորային, որովայնային. wuşkanî ցամաք, մայրցամաք.


wurêne զառանցանք, խոսակցու- wuşoq երիտասարդ մարդ, երի-
թյուն քնի մեջ. տասարդ.
wurya 1) զգույշ, զգոն, աչալուրջ, wuştir ուղտ.
2) գործունյա, ճարպիկ. wuştirmirẍ ջայլամ.
wuskut լռի՛ր, պահպանի՛ր wutin ասել, խոսել.
լռություն. wutûçî 1) արդուկ անող կին,
wuşe բառ, խոսք. 2) մամլող, մամլորդ.

Y
yaban 1) վայրի, վայրենի, 2) գա- yaqûtan հակինթի, սուտակի.
զանային, 3) օտար, 4) ամայի, yaqûtreng հակինթի, սուտակի,
անապատային. մուգ կարմիր գույնի.
yabanî 1) վայրիություն, վայրե- yal I 1) բաշ, 2) խառնակ մազեր,
նություն, 2) գազանություն, խիտ մազեր.
3) ամայություն. yal II բարձրացում, բարձրա-
yabî յաբու, քնձռոտ ձի. նալը.
yabis չոր. уаn I 1) կամ, կամ թե, 2) այսինքն,
yad հիշողություն, հուշ, հիշե- այն է, 3) այլապես, հակառակ
ցում,  kirin հիշել, հիշեցնել, դեպքում, 4) կարծես, իբր.
 bûn,  hatin միտն ընկնել, уаn II 1) կողմ, 2) թեքություն,
միտքը գալ. զառիվայր, թեք կողմ, 3) թեք,
yadgar հուշ, հիշողություն. թեքավուն, 4) շեղ, ծուռ, ծռված,
yahûd հրեա, jina  հրեուհի, 5) միակողմանի,  bûn ա) խո-
уê  հրեական. նարհվել, հակվել, բ) ծռվել,
yahûdî 1) հրեական, 2) հրեերեն. կռանալ.
уах 1) օձիք, 2) փեշ, քղանցք. уаnе մահակ, դագանակ, լախտ.
yaxî խռովարար, մոլեգին. yanêka կարծես թե, իբրև թե.
yaxûd սոսկ, լոկ, միայն. yanzdeh 1) տասնմեկ, 2) уê а[n]
yaqûbî ատրճանակ. տասնմեկերորդ.
yaqût 1) հակինթ, սուտակ, yanzdehûm տասնմեկերորդ.
2) уê  հակինթի, հակինթե, yapîçî 1) որմնադիր, 2) փխբ.
սուտակի, սուտակե. շինարար, կառուցող.
428 Քրդերեն-հայերեն բառարան

уароn 1) ճապոնացի, jina  уехе 1) օձիք, 2) վզնոց (շան),


ճապոնուհի, 2) уê  ճապոնական. 3) խամութ, անուր.
уарrах հվքկ. չզտված հացահա- yexsîr 1) գերի, գերված, գերի
տիկ. ընկած, 2) ստրուկ.
уаr I 1) ընկեր, 2)սիրած, սիրեկան. yextirme ձեռքբերում, ավար.
уаr II խաղ. уеẍmе 1) ձեռքբերում, ավար,
yaremetî օգնություն,  kirdin 2) կողոպուտ, ավարառություն,
օգնություն ցույց տալ, օգնել. կողոպտելը, թալանելը.
yarî 1) բարեկամություն, 2) սեր, yek 1) մեկ,  bi մեկական,
սիրային, սերտ հարաբերություն- 2) առաջին, 3) միասնական,  bûn
ներ, 3) օգնություն,  kirdin օգնել. միավորվել,  kirin միավորել.
yarîde օգնություն. yekalî միերեսանի, միակողմանի.
yarîkar օգնող, օգնական. yekanî 1) առաջին, 2) մենակ,
yarîkarî օգնություն ցույց տալ, միայնակ, 3) միակ, 4) քերկ. եզա-
օգնություն. կի թիվ.
yarîkî սիրալիրություն, հաճոյա- yekbang միաձայն, միաբան,
խոսություն,  kirin սիրալիրու- համերաշխ.
թյուն անել, հաճոյախոսել. yekbangî միաձայնություն,
yartî 1) բարեկամություն, 2) սի- միաբանություն, համերաշխու-
րային սերտ հարաբերություններ, թյուն.
 kirin ընկերություն անել. yekbext նույն ճակատագիրն
yasan տխրություն, վիշտ. ունեցող.
yasemîn բսբ. հասմիկ. yekber միերեսանի, միակող-
Yasîn 1) կրոնական գիրք, 2) կա- մանի.
նոն, կանոնադրություն (կրոնա- yekberî միակողմանիություն.
կան), 3) աղոթք. yekbûn միավորում, համա-
yasiyan կրոնական կանոնների խմբում.
մեկնիչ. yekcar 1) մի անգամ, 2) միանգա-
yataẍ 1) մահիճ, անկողին, մից, 3) բոլորովին,ընդմիշտ,
2) փխբ. սփոփանք, մխիթարու- 4) հանկարծակի.
թյուն, 3) փխբ. ազդեցություն, yekcins համասեռ, միատեսակ,
ներգործություն. միատարր.
yavaş հանգիստ, հանդարտ, yekcinsî համասեռություն, միա-
խաղաղ. տեսակություն.
yazlixan պատշգամբ. yekcûre միանման, նույն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 429

yekdemîn 1) միաժամանակյա, yektayî 1) մենակություն,


համաժամանակյա, 2) միանվագ, մենություն, 2) եզակիություն.
միանգամյա. yekteref միակողմանի.
yekdeng 1) միաձայն, միաբան, yekterefî միակողմանիություն.
համերաշխ, 2) միահնչյուն, yektilî միասմբակ, միասմբա-
միալար. կավոր.
yekdengî 1) միաձայնություն, yektir իրար, մեկմեկու, փոխա-
միաբանություն, 2) միահնչու- դարձաբար.
թյուն. yekziman մեկ ընդհանուր լեզու
yekdest 1) միձեռնանի, 2) փխբ. ունեցող.
միասնական, համախմբված. yeqîn 1) անկասկած, անպայմա-
yekîne 1) ռազմ. ստորաբաժա- նորեն, անպատճառ, 2) արժանա-
նում, 2) հվքկ. զորք, 3) զինվոր, հավատ, ստույգ, ճիշտ, 3) հատ-
ռազմիկ. կապես, առանձնապես.
yekîtî միասնություն, համա- yeman 1) մարտական, քաջ,
խմբվածություն, միաբանություն. չարաճճի, խիզախ, ժիր, 2) չար,
yekqat 1) միհարկանի, 2) միա- վատ, գարշելի, անպետք, դաժան.
թեք, միալանջ (կտուր). yemanet 1) վստահություն,
yekmalî մենատնտես. 2) գրավադրված իր.
yeknav նույնանուն, անվանակից. yemîn երդում, ուխտ.
yeknavî նույնանունություն. yemsîk արդյունք, հետևանք, ելք,
yeko-yeko 1) մանրամասն, ման- վերջ, ավարտ, վախճան.
րամասնորեն, հանգամանորեն, yetîm որբ, անապաստան
մանրազնին, 2) մեկ-մեկ, մեկա- երեխա.
կան. yezdan աստված.
yeko-yekoyî մանրամասնություն, yêr 1) տեղ, վայր, 2) բնակա-
մանրուքներ. վայր, կացարան, 3) եզր, կողմ,
yekpûtî փթանոց (մեկ փութ կողք, ուղղություն, 4) հայրենիք.
կշռող). уоrхаn մգդակած վերմակ.
yekrojî 1) միօրյա, 2) ամենօրյա. yûnan 1) հույն, jina  հելլենու-
yekrû միօրինակ, միապաղաղ, հի, zimanê  հունարեն, 2) уê 
միանման, նույն. հունական.
yeksalî 1) մի տարեկան, միամյա, yûnanl 1) հունական, 2) հունա-
մի տարվա, 2) տարեկից, հասա- րեն.
կակից. yûzbaşî ռազմ. հարյուրապետ.
430 Քրդերեն-հայերեն բառարան

Z
zabit սպա. zalimî 1) դաժանություն, բռնա-
zabitî սպայական ծառայություն. կալություն, ճնշում, կեղեքում,
zaboq փողոց, նրբանցք. հարստահարում, 2) անարդա-
zad 1) մթերք, պարեն, պարենա- րություն, уê ~ [уê] ա) դաժան,
մթերք, 2) կերակուր, ուտելիք. բռնակալական, կեղեքիչ,
zadepêj խոհարար. բ) անարդար.
zagûn օրենք. zalimtî 1) դաժանության դրսևո-
zaha I ծախս, ծախսում, մսխում, րում, 2) անարդարության դրսևո-
վատնում,  kirin ծախսել, մսխել, րում.
վատնել. zam վերք, խոց.
zaha II չոր, ~ bûn չորանալ, ցա- zamdar վիրավոր, վերք ստացած.
մաքել, պնդանալ,  kirin չորաց- zamin երաշխավոր.
նել, ցամաքեցնել. zamintî երաշխավորություն,
zahabûn ցամաքելը, չորանալը. երաշխավորում, երաշխիք, ապա-
zahakirin 1) չորացնելը, 2) ցա- հովություն.
մաքեցնելը. zanak 1) գիտակ, լավատեղյակ,
zahir 1) արտաքին, դրսի, երեսի, 2) իմաստուն.
2) ակնհայտ, ակներև, բացա- zane 1) գիտուն, գիտակ, հմուտ,
հայտ,  kirin բաց անել, երևան իրազեկ, բանիմաց, կրթված,
հանել, հայտնաբերել. ~ bûn ա) իմանալ, գիտենալ,
zax շիբ, արջասպ. իրազեկ լինել, բ) ճանաչել, քննել,
zaẍ I 1) գիծ, 2) տող. ուսումնասիրել, 2) գիտակ,
zaẍ II քարայր, քարանձավ. լավատեղյակ, 3) իմաստուն.
zaẍ-zaẍî գծած, տողեր քաշած. zanebûn 1) գիտելիք, գիտենալը,
zal 1) ծեր, ծերացած, տարեց, 2) իմացություն, իմանալը, ճանա-
2) ուժեղ, ամուր, հզոր, մեծազոր. չելը, ուսումնասիրելը, պարզելը.
zalî 1) ծերություն, 2) ուժ, ամրու- zang կիրճ, կապան, ձորակ,
թյուն, հզորություն, 3) բռնություն. զառիթափ.
zalim 1) վատ, գարշելի, 2) վտան- zanîngeh 1) ուսումնական հաս-
գավոր, 3) չար, չարասիրտ, դա- տատություն, 2) համալսարան.
ժան, 4) անարդար, 5) անպատ- zanist գիտնական.
կառ, անամոթ, 6) բռնակալ, կեղե- zanîstî գիտելիք, գիտություն,
քող, ճնշող, հարստահարող. уê ~ գիտական.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 431

zanyar գիտուն, բանիմաց, zarutî մանկություն, երեխայո-


կրթված, հմուտ. ւթյուն, уê ~ [уê] մանկական,
zanyarî 1) գիտելիք, իմացու- երեխայական.
թյուն, 2) տեղեկություն. zatî I 1) էություն, իսկություն,
zar I լաց, հեկեկոց, հեծկլտոց, 2) իրականություն.
ողբ,  kirin լացել, հեկեկալ, zarî II անհատապես, անձամբ,
ողբալ. անձնապես, уê ~ անհատական,
zar II 1) բառ, 2) խոսք, խոսելը, անձնական.
3) լեզու, բարբառ, խոսվածք. zava 1) փեսացու, նշանած, նո-
zar III զառ (նարդու). րապսակ, 2) փեսա.
zar IV 1) անցք, բացվածք, zavatî փեսացու լինելը.
2) բերան. zavod գործարան, ֆաբրիկա.
zarav I 1) խոսք, խոսելը, 2) լեզու, zayend քերկ. սեռ.
բարբառ, խոսվածք. zayî I ծնված.
zarav II 1) մաղձ, լեղի, zayî II վատնում, մսխում, ծախ-
2) լեղապարկ. սում, ծախս,  kirin վատնել,
zaravzan 1) լեզվագետ, 2) բար- մսխել, ծախսել.
բառագետ. zayîl 1) ոչնչացված, ջախջախ-
zarbes լռակյաց, սակավախոս. ված, 2) դադարեցված, ընդհատ-
zaretrek զարհուրելի, սոսկալի, ված, կարճված,  kirin ա) ջախ-
սարսափելի. ջախել, բ) դադարեցնել, կարճել.
zare-zar 1) հոնգուր-հոնգուր լաց, zayîn 1) ծնել, երեխա բերել, ա-
հեկեկոց, ողբ, կական, 2) աղա- զատվել, 2) ծնվել, 3) ծնվելը, լույս
չանք, պաղատանք. աշխարհ գալը, ծնունդ, 4) ծննդա-
zarîn հեկեկոցով լաց լինել, բերություն.
հեկեկալ, լացուկոծ անել, նվնվալ. zaym փոխառություն.
zarkuj մանկասպան, որդե- zebend 1) ուժեղ, հզոր, զորեղ,
սպան. 2) սաստիկ, խիստ, ուժգին, շատ.
zarkujî մանկասպանություն, zebr ուժ, հզորություն.
որդեսպանություն. zebrozeng 1) վեհություն, վսե-
zarok, zaruk 1) մանուկ, երեխա, մություն, 2) ամուր, պինդ, դի-
2) զավակ, որդի. մացկուն.
zaru երեխա, մանուկ, նորածին. zebûn I 1) թույլ, անզոր, նվաղուն,
zarubûn 1) ծնունդ, ծնելը, ծնվելը, տկար, անօգնական, 2) ստոր,
2) ծնելիություն. անարգ, գարշելի, անպիտան.
432 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zeca 1) ապակի, բյուրեղապակի, zehmetkêşî դժվարությունների,


2) ապակյա, բյուրեղապակյա անհաջողությունների հաղթա-
սպասք, ամանեղեն. հարում, տանջանք, տառապանք.
zede ախտահարում, հիվանդու- zehn թամբ.
թյուն, ախտ. zehr մաղձ, լեղի.
zefer հաղթություն, հաղթանակ. zehran լեղապարկ.
zefxur 1) որկրամոլ, շատակեր, zehre դեղին ծաղիկներով խո-
2) անհագ, անկշտում մարդ. տաբույս.
zefirane 1) հաղթական, անպար- zehre-sîma կեսօրվա արև.
տելի, 2) հաղթականորեն. zexel ածուխ.
zefl 1) կուրծք, լանջ, 2) դարձա- zexm 1) ուժ, հզորություն,
ծալ (վերարկուի, պիջակի). 2) ամրություն, կարծրություն,
zefran զաֆրան, քրքում. դիմացկունություն.
zefranî 1) զաֆրանի, քրքումի, zexmdar ուժեղ, զորեղ, մեծազոր.
2) դեղին, դեղնանարնջագույն. zexmdarî ուժ, հզորություն,
zegerek հվքկ. 1) կտավատի սերմ, մեծազորություն.
2) կտավատ. zexme 1) սպի, քերծվածք, վերք,
zehf 1) շատ, սաստիկ, խիստ, 2) ասեղնագործություն, 3) կար,
ավելի, 2) բազմաթիվ. խծապակար.
zehftir 1) շատ, սաստիկ, խիստ, zext ճնշում, հալածանք.
2) ավելի, էլ ավելի. zeẍer I ներքնատուն, գետնա-
zehle պնդերեսություն, աներե- հարկ, նկուղ.
սություն, ձանձրալիություն. zeẍer II տնային փոքրիկ գանգ-
zehmet 1) աշխատանք, 2) հոգս, րամազ շուն՝ պուդել.
մտահոգություն, անհանգստու- zeẍîre 1) պաշար, 2) պարեն,
թյուն, 3) դժվարություն, ծանրու- պարենավորում, 3) ռազմամթերք,
թյուն, դժվար կացություն, նեղու- 4) պահեստ, շտեմարան.
թյուն, 4) տանջանք, տառապանք. zeîf թույլ, անուժ, տկար, անզոր.
zehmetdar 1) դժվար, ծանր, zeqan կզակ.
2) աշխատավորություն. zelal 1) պարզ, վճիտ, ականա-
zehmetî 1) դժվարություն, ծան- կիտ (ջրի մասին), 2) պարզորոշ,
րություն, 2) հոգս, 3) տառապանք. հստակ, 3) երևացող, նշանավոր,
zehmetkêş 1) աշխատավորու- աչքի ընկնող, նկատելի.
թյուն, աշխատավոր, 2) տառապ- zelalbûn 1) պարզում, պարզա-
յալ, տանջվող, չարչարվող. բանում, 2) հստակություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 433

zelalet 1) բռնություն, նեղում, zeman ժամանակ, ժամանակա-


ճնշում, կեղեքում, 2) աղետ, շրջան, դար, դարաշրջան.
պատուհաս. zemberîk ճյուղ, մեծ ճյուղ, ոստ.
zelalî 1) թափանցիկություն, zembîl զամբյուղ.
2) պարզորոշություն, հստակու- zembûr սաղմոսագիրք.
թյուն. zemîn հող, գետին, ցամաք.
zelalkirin պարզում, պարզաբա- zenan կին.
նում. zencî սևամորթ.
zelam 1) մարդ, 2) ամուսին, zend 1) ձեռք, դաստակ, 2) թևք,
տղամարդ, 3) հվքկ. երիտասար- թեզանիք.
դություն. zende զարմանք, զմայլանք,
zelîqet դժվարություններ, անհա- հիացում.
ջողություններ, ձախորդություն- zendek դաստակ.
ներ. zendeq լեղապարկ.
zelîqetî ճնշում, բռնություն, zendol 1) ճեղք, ճեղքվածք, ճաք,
բռնակալություն, դաժանություն. 2) սառցանցք.
zelîl 1) աղքատ, չքավոր, zeng I ժանգ, girtin ժանգոտվել,
2) դժբախտ, նվաստացած, խեղճ, ժանգակալել.
3) փխբ. մոլորված, 4) ստոր, zeng II 1) ղողանջ, զնգոց,
ցածրոգի, անարգ. 2) զանգ, զանգակ.
zeliqandin 1) կպցնել, փակցնել, zengal հվքկ. 1) զանգապաններ,
սոսնձել, 2) զոդելով կպցնել, 2) կաշվե սռնապաններ.
3) փխբ. ապտակել, ծեծել, հար- zengelûk կզմխ. ադամախնձոր.
վածել, 4) սոսնձելը, 5) զոդելը. zenggirtî ժանգոտած, ժանգոտ.
zeliqokî 1) կպչուն, մածուցիկ, zengî I 1) նեգր, սևամորթ,
2) լզվբ. պայթական. 2) եթովպացի.
zelkav ճահիճ. zengîn I 1) հարուստ, ունևոր,
zelûl I 1) կարիքավոր, չքավոր, 2) ճոխ, շքեղ, փառահեղ, 3) վիթ-
մուրացիկ, 2) հանգիստ, հնա- խարի, հսկայական.
զանդ, հանդարտ, խոնարհ. zengîn II 1) դեղնականաչավուն,
zelûl II հեկեկոց, լացուկոծ, ողբ, 2) ժանգոտ, ժանգոտած.
կական. zengînî 1) հարստություն, կարո-
zelûlî 1) կարիք, աղքատություն, ղություն, 2) ճոխություն, շքեղու-
չքավորություն, 2) հնազանդու- թյուն.
թյուն, խոնարհություն. zengil 1) զանգակ, 2) բոժոժիկ.
434 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zengorî ժանգոտ, ~ bûn ժանգո- zerbedest 1) տիրական, իշխող,


տել. 2) ուժեղ, հզոր, զորեղ.
zengû 1) ասպանդակ, 2) խթան- zerbûn 1) դեղնելը, 2) հասունա-
ներ (ձիու), 3) բռնակ, կանթ, նալը.
4) սեղմակ, մամլակ. zerde ժպիտ.
zengûlek 1) շնչափող, 2) կզմխ. zerdexane ժպիտ, ~ kirin ժպտալ.
ադամախնձոր. zerdele ծիրան, yê ~ê ծիրանի.
zenperest կնամեծար, կնամոլ. zerdeper աղջամուղջ, մթնշաղ,
zer I 1) դեղին, ոսկեգույն, 2) շի- վերջալույս.
կակարմիր, շիկակարմրավուն, zerdeşt զրադաշտական (կրոնի
3) գունատ, դալուկ. հետևորդ).
zer II 1) զառիթափ, զառիվայր, zerdeştî զրադաշտականություն.
2) անդունդ, վիհ, խորխորատ. zerdeştperest զրադաշտական
zerab ջրի խողովակ. կրոնի հետևորդ.
zerae’t հողագործություն, գյու- zerdewale ձիաստաց, ձիաբոռ.
ղատնտեսություն. zerdezîre կրետ, իշամեղու.
zerae’tçî հողագործ. zerdêne դեղնուց.
zerae’tçîtî հողագործություն, zerduwî 1) դեղնախտ, 2) մաղձո-
դաշտավարություն, ~ kirin տություն, չարասրտություն.
զբաղվել հողագործությամբ, zere 1) մասնիկ, 2) ատոմ,
уê ~ [уê] հողագործական, դաշ- 3) փխբ. քիչ, (մի) կաթիլ.
տավարական. zerf I սպասք, ամանեղեն.
zerae’tî հողերի մշակում, հողա- zerf II 1) թաղանթ, պատյան,
գործություն. 2) փաթեթ, ծրար, կապոց,
zerahî, zeranî դեղին երանգ, 3) պարկ, պայուսակ.
դեղնություն. zerg 1) նիզակ, տեգ, սվին,
zerardarî վնասակարություն. 2) աղեղ, 3) սուր ծայրը (զենքի).
zerarker վնասատու. zergetav մթնշաղ, վերջալույս,
zerarkerî վնասարարություն. աղջամուղջ.
zerayî դեղին երանգ, դեղնու- zergete 1) կրետ, իշամեղու,
թյուն. 2) բզեզ.
zerb 1) հարված, 2) ուժ, զորու- zerx խավիար (ձկան).
թյուն. zerî I դեղնություն.
zerbeçî հարվածային ( աշխա- zerî II 1) շիկահեր, խարտյաշ
տանքում). կին, 2) փխբ. գեղեցկուհի.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 435

zerî III զրահ, զրահազգեստ. zeryevanî ծովային ծառայություն,


zerîbxan զինագործական արհես- նավատորմում ծառայելը.
տանոց. zerze կեռիկ, սողնակ (դռան).
zerîdar 1) զրահակիր, 2) զրահա- zerzerk բույսի տեսակ.
պատ. zerzerkî դեղնավուն.
zerîf 1) գեղեցիկ, հրապուրիչ, zerzilî I 1) պատռված, բզկտված,
2) սրամիտ. 2) ջարդած, կոտրած.
zerîn I 1) դեղին, 2) շիկակարմիր, zerzilî II հեծկլտալը, լաց լինելը
3) նարնջագույն. zeveş ձմերուկ.
zerîn II 1) ձայն, զռռոց (էշի), zevî 1) արտ, վարելահող,
2) զռռալը (էշի). 2) հերկած դաշտ, 3) հող.
zerîng 1) գեղեցիկ աղջիկ, zevîng արտ.
2) սիրած աղջիկ. zevt 1) շրջապատելը, 2) բռնա-
zerik 1) դեղնուց, 2) դեղնախտ. գրավելը, զավթելը, 3) հաղթա-
zeriq դեղին արտացոլանք. հարելը, 4) փխբ. սանձահարելը,
zeriqîn փայլել դեղին գույնով. զսպելը.
zeriqokî 1) դեղնավուն, 2) դեղին, zevtkar նվաճող, զավթիչ.
3) դեղին լույսով լուսավորվելը. zevtkari նվաճելը, զավթելը,
zerketav 1) արևի սկավառակը, ~ kirin նվաճել, զավթել.
2) արևի լույս. zevzevek շաղակրատ, շատախոս.
zerneqûie 1) թռչնաձագ, zevzevekî շատախոսություն.
2) փխբ. անփորձ մարդ. zewac ամուսնություն.
zerotankî 1) դեղնավուն, zewal 1) վնաս, կորուստ,
2) գունատ. 2) վախճան.
zerre 1) մասնիկ, 2) ատոմ, zewicandin 1) ամուսնացնել,
yê ~ê ատոմի, ատոմային, 2) ամուսնություն.
3) մի փոքր, մի կաթիլ. zewicî ամուսնացած.
zerrîn ոսկյա. zewicîn ամուսնանալ.
zerûr հանապազօրյա հաց. zewq 1) հաճելի համ, 2) ուրա-
zerûret աղքատություն. խություն, զվարճություն, ketin kêf
zerûretî աղքատություն, չքավո- û ~ ê ուրախանալ, զվարճանալ.
րություն. zeya փայլ, շողարձակում.
zerûrî անհրաժեշտ, կենսական. zeyf թույլ, ~ bûn թուլանալ.
zerya ծով. zeyî ազգականուհի.
zeryaçî նավաստի, ծովային. zeynet զարդ, զարդարանք.
436 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zeyt սրունք. zîlbûn 1) աճ, աճելը, 2) հասու-


zeytûn զեյթուն, ձիթապտուղ, նություն, հասունանալը.
yê ~ ê ձիթապտղի, dara ~ ê zîlî 1) զիլի (Դիարբեքիրի և
ձիթենի. Վանա լճի շրջանում ապրող
zeytûnî 1) ձիթապտղի, 2) մուգ քուրդ ցեղի անվանում), 2) այդ
կանաչ. ցեղի ներկայացուցիչ.
ze’î 1) շատ, 2) բավականին, zîn I թամբ.
3) ավելի շատ, 4) նշանակալից. zîn II զարդ, զարդարանք.
ze'fbûn 1) ավելանալը, մեծա- zîndan I 1) խավար բանտ, զըն-
նալը, 2) շատանալը. դան, 2) ներքնատուն, 3) շղթաներ,
ze’fxur շատակեր. կապանքներ.
ze’fkirin 1) ավելանալը, մեծա- zîndan II սալ, զնդան.
նալը, 2) շատանալը. zîndanî ձերբակալված, բան-
ze’ftir զգալիորեն շատ, բավա- տարկված.
կանին շատ, անհամեմատ շատ. zîndanvan 1) բանտապան,
zî փշոտ թփուտ. բանտապետ, 2) պահակ (բանտի).
zîad 1) արտակարգ մեծ, չափա- zînet հվքկ. զարդ, զարդարանք,
զանց մեծ, 2) շատ, ~ kirin ա) մե- պաճուճանք.
ծացնել, բ) բազմացնել. zînetdarî զարդ, զարդարանք.
zîadî 1) չափազանցություն, zlnkirin թամբելը (ձին).
2) մեծամասնություն. zîpik 1) կարկուտ, 2) կաթիլ,
zîb 1) գեղեցիկ, 2) զարդարված, 3) մանրակաթ անձրև.
zîçik արկի, ռումբի կորպուս. zîpirandin 1) քաշել, հանել պոկել,
zîx I 1) մանրախիճ, 2) ոսկեբեր 2) քաշելը, պոկելը.
ավազ, 3) գերեզմանաքար. zîre I արագաշարժ, ժիր, ճարպիկ.
zîx II 1) քաջ, խիզախ, 2) բարի, zîre II 1) ճիչ, ծղրտոց, 2) ճռինչ.
մեծահոգի, 3) գեր, հաստ, zîrek 1) գործունյա, եռանդուն,
4) ամուր, ուժեղ. 2) ժիր, ճարպիկ, ուշիմ, 3) խելա-
zîk 1) այտ, 2) այտերի մազեր. միտ, ըմբռնող, հասկացող.
zîq շփոթված, մոլորված, ապշած. zîrekî 1) գործարարություն, ձեռ-
~ bûn շփոթվել, ապշել. ներեցություն, 2) ճարպկություն,
zîqbûn շփոթվածություն. արագաշարժություն, 3) ուշիմու-
zîl I ընձյուղ, շիվ. թյուն, 4) հմտություն.
zîl II 1) սուր, ծակող ձայն, zîrewan 1) մատնիչ, 2) լրտես,
2) աղմուկ, 3) զանգ, 4) ծնծղա. հետախույզ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 437

zîrwîr 1) ճիչ, ողբ, վայնասուն, zîyakirin II չորացում, չորացնելը.


2) լաց, կական, 3) հեկեկոց, zîyan 1) վնաս, 2) կորուստ,
հեծկլտոց. անկում, уê ~ ê ա) վնասակար,
zîtol հնոտի, հնամաշ հագուստ, բ) վնասաբեր, վնասատու.
ցնցոտի. zîyandar 1) վնասակար,
zîtol-zîtol պատառոտված, քրջոտ. 2) վնասաբեր, վնասատու,
zîv արծաթ, yê ~ արծաթի, 3) ոչ ձեռնտու.
արծաթյա, ~ kirin արծաթազօծել, zîyandarî 1) վնասակարություն,
արծաթապատել. 2) վնասաբերություն, 3) անշահա-
zîvarî աղքատություն. վետություն.
zîvî արծաթե, արծաթյա. zîyandîtî տուժած (վնասից).
zîvker ոսկերիչ. zîyankar վնասատու, վնասարար.
zîvkirî արծաթազօծ, արծաթա- zîyankarî վնասարարություն,
պատ. ~ kirin վնասել,
zîwan I բշտիկ, կորյակ. zîyaret սրբավայր.
zîwan II 1) թեփ, 2) տարեկան, zîyaretgah 1) պաշտամունքի
3) մոլախոտ, 4) մացառուտ, վայր, 2) տաճար.
թփուտ. zîyaretvan 1) տաճարի պահա-
zîya I 1) կորած, անհետացած, պան, 2) ուխտագնաց.
2) սպանված, մահացած, 3) զուր zîyaretvanî 1) տաճարի պահպա-
վատնած, ~ bûn ա) կորչել, անհե- նություն, 2) ուխտագնացություն.
տանալ, բ) մահանալ, գ) զուր zîz I հնչուն, զորեղ (ձայն).
վատնել, ~ kirin ա) կորցնել, zîz II վիրավորված, դառնացած.
բ) սպանել, գ) զուր ծախսել. zîz III սոխ, կոճղեզ.
zîya II չոր, չորացած, ~ bûn zîzî հնչեղություն, հզորություն
չորանալ, ~ kirin չորացնել. (ձայնի, հնչյունի).
zîya III վիշապ, հրեշ. zêc I կին (ամուսին).
zîyabûn I 1) կորուստ, 2) մահ, zêc II հվքկ. երեխաներ.
վախճան. zêd հայրենիք.
zîyabûn II չորանալը, ցամաքելը. zêde 1) ավելի մեծ, 2) չափազանց,
zîyafet 1) ծախս (հրավերքի սաստիկ, 3) շատ, 4) yê ~ ավելորդ,
համար), 2) հյուրասիրություն, անպետք.
ճաշկերույթ. zêdebûn 1) ավելացնելը, շատաց-
zîyakirin I 1) ոչնչացում, 2) զուր նելը, 2) բազմանալը.
ծախսեր. zêdebûyî ավելացած, հավելյալ.
438 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zêdetî ավելորդություն. zêrandin 1) տանջել, կեղեքել,


zêdetir ավելի, առավել. 2) անախորժություն պատճառել,
zêdetirbûn 1) շատանալը, 3) ճնշել, հարստահարել, 4) տան-
2) բազմանալը. ջանք, 5) անախորժություն, տհա-
zêdeyî 1) ավելցուկ, 2) հավելում. ճություն, 6) ճնշում, կեղեքում.
zêdî 1) առավելապես, 2) բացի, zêrav ոսկեփայլ.
բացառությամբ. zêrbazin ոսկե ապարանջան.
zêm խոնավություն, уê ~ խոնավ. zêrezemîn նկուղ.
zên I խորաթափանցություն, zêrfiroş ոսկյա իրեր վաճառող.
ուշիմություն, հնարամտություն, zêrhel ոսկու ձուլակտոր, уê ~
уê ~ խորաթափանց, հնարամիտ. ոսկեզօծ.
zên II հայացք, նայվածք. zêrîn I 1) տանջվել, 2) լաց լինել,
zênd 1) զենդ (Իրանի հյուսիս- ողբալ, 3) տանջանք, 4) լաց, ողբ.
արևմուտքում ապրող քուրդ ցեղի zêrîn II ոսկե, ոսկեզօծ.
անվանում), 2) այդ ցեղի ներկա- zêrkemer ոսկեզօծ գոտի.
յացուցիչ. zêrker ոսկերիչ.
zêndar ընդունակ, շնորհալի, zêrkirî I ոսկեզօծ.
խելամիտ, տաղանդավոր. zêrkirî II 1) ոսկով գնած,
zêndarî ընդունակություն, խելա- 2) վարձկան, վարձված.
մտություն, հնարամտություն. ziaker վատնող, մսխող.
zêndewar 1) կենդանի, ողջ, ziakerî շռայլություն, վատնո-
ապրող, 2) կենսունակ, դիմաց- ղություն.
կուն. ziba գեղեցիկ, հիասքանչ.
zêndewarî 1) շնչավորություն, ziber 1) բռնություն, 2) ուժ,
շնչավոր լինելը, 2) կյանք, գոյու- հզորություն.
թյուն. zibîç խաղողի որթ.
zêndî 1) կենդանի, ողջ, ապրող, zibîlxane աղբակույտ.
2) կենսական, 3) շարժուն, ժիր. zibil 1) աղբ, 2) գոմաղբ.
zêndîbûn 1) վերակենդանացում, zibr 1) կոպիտ, 2) կատաղի,
հարություն, 2) շարժունություն. մոլեգին, 3) դաժան (մարդ).
zêr 1) ոսկի, ~ kirin ոսկեզօծել, zidiyet հակադրություն.
զարդարել ոսկով, 2) ոսկեդրամ. zift 1) լավա, հրահեղուկ զանգ-
zêrax ճահիճ. ված, 2) խեժ, ձյութ.
zêrandî 1) պատառոտված, zihar ոսկի.
քրքրված, 2) կեղեքված, ճնշված. zik որովայն, փոր, փորոտիք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 439

zikak փողոց. zillet II 1) սխալ, 2) զանցանք.


zikêş սուր, ծակող ցավ zilmetî մթություն, խավար.
(որովայնի). zilzile 1) երկրաշարժ, 2) փխբ. ան-
zikêşî 1) ստամոքսի հիվանդու- կարգություն (հասարակական).
թյուն, 2) փխբ. անտարբերություն ziman 1) լեզու, ~ ê zikmakî
(գործի հանդեպ), մայրենի լեզու, ~ ê nivîsarê
zikir 1) հիշեցում, ~ kirin գրական լեզու, 2) կզմխ. լեզու,
հիշեցնել, 2) կրոն. զիկր (դերվիշ- yê ~ լեզվական.
ների ճգնելը) zimanalês շողոքորթ, քծնող.
zikmakî 1) մոր արգանդում zlmanalêsî շողոքորթություն.
գտնվող, 2) հարազատ, 3) նորա- zimandirêj 1) շատախոս,
ծին, 4) հվքկ. երկվորյակ, zimanê 2) շաղակրատ մարդ.
~ մայրենի լեզու. zimandirêjî շատախոսություն.
zikokî 1) հաստափոր, zimanlîz 1) ճարպիկ փաստա-
2) փխբ. շատակեր. բան, 2) ճարտար, սրամիտ (խոսե-
zikreş 1) վնասակար, 2) անփույթ, լում).
անտարբեր, 3) ծույլ, անբան. zimanlûs շողոքորթ, շողոմ.
zikreşî 1) չարամտություն, ~ kirin zimanlûsî շողոքորթություն.
վնասել, 2) անփութություն. zimannasî լեզվաբանություն.
ziktêr կուշտ. zimanşîrin 1) ճարտար, պերճա-
zikwerimî 1) հաստափոր, ցմփոր, խոս, 2) ճարտար հռետոր.
2) փխբ. անհագուրդ, 3) փխբ. հղի. zimanşîrinî ճարտասանություն,
ziqet 1) նրբություն, դյուրազգա- պերճախոսություն.
ցություն, 2) բարեսրտություն, zimanşkestî 1) խոսելու ունակու-
կարեկցություն, 3) գանգատ, թյունը կորցրած, 2) խոսել կոտ-
տրտունջ. րատված լեզվով.
ziqîn ծվոց, ծղրտոց, zimantil թաթավ, կակազ.
zil I 1) ցողուն, 2) շիվ, 3) խոտա- zimantilî թոթովախոսություն,
բույս. կակազանք.
zil II 1) մեծ, հսկայական, zimantûj 1) խոցող, խայթող,
2) ուժեղ, հզոր. թունոտ, 2) սրալեզու.
zilf գանգուրներ, խոպոպներ. zimantûjî 1) թունոտություն,
zille ապտակ. 2) սրախոսություն, սրամտու-
zillet I 1) նվաստացում, ~ kirin թյուն.
նվաստանալ, 2) ստորություն. zimanzan լեզվաբան.
440 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zimanzanînî լեզվաբանություն. zirarî վնասակարություն,


zimêr մթերքների պաշար yê ~ [yê] վնասակար.
(ձմռան համար). zirarkar վնասատու.
zimre դաս, դասակարգ. zirav I 1) բարակ, 2) նեղ, ~ bûn
zimrût զմրուխտ, yê ~ զմրուխտե. նեղացնել, 3) բարեկազմ, վայել-
zinar 1) ժայռ, 2) քար. չակազմ, 4) նուրբ, փափուկ.
zinayî ամուսնական անհավա- zirav II 1) լեղի, 2) լեղապարկ.
տարմություն. ziravbûn նեղացում, նեղանալը.
zinc 1) եղեգնյա ցանկապատ, ziravî 1) բարակություն, 2) նե-
2) եղեգնյա ցախատուն. ղություն, 3) բարեկազմություն,
zincîr 1) շղթա, 2) երկաթե կա- 4) նրբություն, փափկություն.
պանքներ, 3) կարգ, շարք. ziravqetî սաստիկ վախեցած,
zincîrkirî 1) շղթայված, 2) օղակ- ահաբեկված.
ված, պաշարված. zirbav խորթ հայր.
zincîrkirin 1) շղթայելը, 2) պաշա- zirbira խորթ եղբայր.
րում, օղակում. zirc թռչնաղբ.
zindar ժայռ. zirdayîk խորթ մայր.
zingarî 1) դեղնականաչ, 2) ժան- zirehpûş հածանավ.
գոտ. zire-zir 1) ձայն, զռռոց (էշի),
zinge-zing 1) ղողանջ, զնգոց, 2) փխբ. ձանձրալի շատախո-
2) ծնգոց, զրնգոց. սություն.
zingîn 1) ղողանջ, զնգոց, 2) հնչե- zirgurt հանդուգն, անհնազանդ.
լը, ~ kirin զրնգալ, ղողանջել. zirgurtî հանդգնություն, անհնա-
zingirîn հնչել, ղողանջել, զրնգալ. զանդություն.
zinê անհավատարիմ ամուսին. zirhkirî զրահապատ.
zinêkar անհավատարիմ zirxweh խորթ քույր.
ամուսին, jina ~ անառակ (կին). zirîc ցեմենտ.
zinêkarî, zinêtî անհավատար- zirîke ճիչ, բղավոց, կաղկանձ.
մություն, անառակություն. zirînî ձայն, զռռոց (էշի).
zipir հիմար, տխմար. ziring 1) արագաշարժ, ճարպիկ,
zir I 1) անպտուղ, անբերրի, 2) աշխույժ, 3) ընդունակ, հմուտ.
2) ստերջ, ամուլ. ziringan հնչուն, հնչեղ.
zirar վնաս, կորուստ. ziringî 1) արագաշարժություն,
zirardan վնասելը. ճարպկություն, 2) աշխուժու-
zirardar վնասարար. թյուն, 3) ընդունակություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 441

zirk կտրատված դդում. zivr դաժան, անողոք.


zirkeç խորթ աղջիկ. zivrik արագաշարժ, շարժուն.
zirket կրետ, իշամեղու. zivrikî աշխուժություն, շարժու-
zirkur խորթ տղա. նություն.
zirne զուռնա. ~ ê xistin զուռնա zivtî պահակություն, պահպա-
նվագել. նություն.
zirneçî զուռնա նվագող. ziwa չոր, ~ bûn չորանալ, ~ kirin
zirnix 1) գոմաղբ, 2) մկնդեղ. չորացնել.
zirt 1) պարծենկոտություն, սնա- ziwabûn ցամաքելը, չորանալը.
պարծություն, ~ kirin պարծենալ, ziwakirin չորացում.
2) անվայելուչ արարք. zo I քուղ, կապիչ.
zirte-zirt 1) դատարկ խոսակցու- zo II զույգ.
թյուն, 2) փնթփնթոց, 3) պարծեն- zoẍ 1) թարախ, ժահր, 2) թարա-
կոտություն. խապալար.
zirto 1) շատախոս, շաղակրատ, zoẍal I հոն, dara ~ ê հոնի ծառ.
2) փնթփնթան, 3) պարծենկոտ. zoẍal II շերտ (կաշվի).
ziryan հյուսիսային քամի. zoẍav թարախային արտաթո-
zirzirokî շատախոս, փնթփնթան. րանք, թարախ.
zirzop 1) պարծենկոտ, գոռոզ, zoq ուռած, ուռուցիկ.
ինքնահավան, 2) անամոթ, լկտի. zol I 1) շերտ (աղաղած կաշվի),
zivar աղքատ, չքավոր. 2) հաղորդափոկ.
zivarî աղքատություն. zol II զույգ.
zivir I 1) պտույտ, դարձ, շրջա- zol III արտամուսնական
պտույտ, 2) վերադարձ, հետ երեխա.
դառնալը. zole ձող, ձողան.
zivirandin 1) պտտել, պտտեցնել, zol-zolî շերտավոր.
2) վերադարձնել, 3) պտույտ, zong ճահիճ, ճահճուտ.
դարձ, շրջապտույտ, 4) վերա- zop ուժեղ, զորեղ.
դարձնելը, հետ տալը. zopir հսկա, վիթխարի.
zivirok 1) հոլ, 2) պտույտ, zor 1) ուժ, զորություն, ամրու-
3) պտտվող. թյուն, 2) ճիգ, ձգտում, 3) բռնու-
zivirokî շրջանառու. թյուն, հարկադրանք, ճնշում, yê ~
zivistan ձմեռ, yê ~ê ձմեռային. ա) ուժեղ, զորեղ, բ) դժվար, ծանր.
zivistanî 1) ձմեռվա, 2) ձմեռանոց. zoran պայքար, մարտ, կռիվ.
~ kirin ձմեռել. zorbe ուժեղ մարդ, դյուցազուն.
442 Քրդերեն-հայերեն բառարան

zorbend բռնացող, բռնավոր. zortirkirin ուժեղացում,


zorbendî 1) բռնություն, ճնշում, հզորացում, սաստկացում.
2) դաժանություն, yê ~ [yê] ա) zorzan սրաթափանց,
բռնի, բ) դաժան. խորաթափանց, խելամիտ.
zorbile շատախոս, շաղակրատ. zorzanî խորաթափանցություն,
zorbirî դիմադրության հաղթա- խելամտություն.
հարում, ~ kirin դիմադրությունը zozan 1) ամառային արոտավայր
հաղթահարել. լեռներում, 2) քոչավայր, 3) ամա-
zorbûn ուժեղացում, զորեղացում. ռանոց.
zorço բռնացող, բռնավոր. zucac ապակյա.
zorçone ուժեղ. zuhd ճգնավորություն, ճգնա-
zordan 1) ճնշում, կեղեքում, վորի կյանքը.
2) լարվածություն. zuxre կեսօր.
zordar 1) բռնացող, բռնավոր, zuẍurîn կարիք ունենալ, աղքա-
2) շատ ուժեղ մարդ, 3) հզոր. տության մեջ լինել.
zordarl 1) բռնություն, ճնշում, zuqm սառնամանիք.
2) հզորություն, yê ~ [yê] ա) բռնի, zulcelal հոյակապ, շքեղ, պերճ.
բ) հզոր. zulî 1) գանգուր, խոպոպ, 2) հյուս.
zordestî 1) հզորություն, զորու- zulm բռնություն, ճնշում, կեղե-
թյուն, 2) իշխանություն, 3) ճնշում, քում.
կեղեքում. zulmî բռնություն, շահագործում,
zore-zor բռնի, ուժով. ստրկացում.
zorî I բռնություն, ճնշում. zulmkar բռնավոր, կեղեքող,
zorî II 1) առատություն, լիու- չարագործ.
թյուն, 2) մեծամասնություն. zur տխուր, թախծոտ, մռայլ.
zorker բռնացող, կեղեքող. zurbetî ուժի կիրառում.
zorkerî բռնություն, ճնշում, zuret 1) հետնորդ, զավակ, ժա-
կեղեքում. ռանգ, 2) սերունդ, տոհմ.
zoro բռնացող, կեղեքող. zurgel 1) ռեզին, 2) ռետին.
zortî բռնության, դաժանության zû 1) արագ, շտապ, փութկոտ,
դրսևորում. 2) վաղ, կանուխ.
zortlr 1) ավելի ուժեղ, 2) ավելի zûbêjk շուտասելուկ.
շատ, ավելի մեծ, 3)ավելի հաճախ. zûbihur 1) արագահաս, վաղա-
zortirbûn ուժեղացում, հզորա- ժամ, 2) վաղահաս (միրգ, բանջա-
ցում, սաստկացում. րեղեն).
Քրդերեն-հայերեն բառարան 443

zûda վաղուց, վաղ ժամանակ- zûr սևեռուն հայացք, ~ bûn


ներում. ուշադիր նայել.
zûdabihiri վաղուց կատարված. zûrî տզրուկ.
zûger 1) արագընթաց, սրընթաց, zûrîn 1) հաչել, 2) ոռնալ,
2) արագավազ. 3) մռնչալ, 4) լաց լինել.
zûgiha, zûgihîj վաղահաս (միրգ, zûrînî 1) հաչոց, 2) ոռնոց,
բանջարեղեն). 3) մռնչոց, 4) լաց, ճիչ (մանկան).
zûhel թեթև (սնունդ). zûtir 1) արագ, իսկույն, 2) ավելի
zûxav թարախ. շուտ, ավելի արագ.
zûxeberok շուտասելուկ. zûtirê ավելի շուտ, ավելի
zûka արագ. արագ.
zûkanî արագ, շուտափույթ. zû-zû 1) արագ, շտապ, փութով,
zûke-zûk ոռնոց. հապճեպ, 2) ավելի արագ.
zûkîn սրտաճմլիկ ոռնոց. zûzûka արագ-արագ.
zûnivîs արագագրություն, սղա- zû-zûtî արագություն, արագա-
գրություն. շարժություն.
ՀԱՅԵՐԵՆ-ՔՐԴԵՐԵՆ ԲԱՌԱՐԱՆ
446 Հայերեն-քրդերեն բառարան

Ա
ագահ nefsmezin, herîs, beẍîl, haris, ազգայնամոլ nazî, nijadperest.
çavxur, çavqul, çavbirçî, çikûs. ազգանուն famîl, tûşmal, hoz.
ագահություն neîsmezinî, bеẍîlî, ազգի պաշտպան miletparêz.
çavqulî, çavxurî, çavbirçîtî, şuret, ազգություն miletî.
têrnexwerî, ihtirast. ազդագիր îlan.
ագռավ qarik.
ազդեցիկ îtaetkar.
ադամախնձոր xeneq, zengelûk.
ազդեցություն bandûr, nifûs, tabî,
ադամանդ almas. tesîr.
ազատ bêkar, xorayî, aza, azad, ազդր navran, ehfad, hêt, keleket,
serdest. kilênçke, qiç, qîtik.
ազատ տարածություն firawanî, ազդրամաս qarçik, qorçik.
fireyî. ազնիվ cindî, camêr, xudanbext,
ազատագրում felat, azabûn. xwedînamûs, ḧelal.
ազատասեր azaxwez, ḧişvekirî. ազնիվ խոսք soz û bext.
ազատարար azakar, azaker. ազնվաբարո necîb, çelebî,
ազատել aza kirin. kermanî, qomes.
ազատվել aza bûn. ազնվազարմ giranesil, xudanesil,
ազատություն azayî, serfinyazî. e’sllza, têrşeref.
ազատում azakirin, tirxesbûn. ազնվազարմություն xudanesilî.
ազատքեղ kerewiz. ազնվական torin.
ազգ milet. ազնվական ծագումով bavçê.
ազգագրագետ xelqnas, xelqzan, ազնվացեղ tovî, tovrind.
êtnograf. ազնվացեղ ձի sadan.
ազգագրություն xelqnasî. ազնվացեղ ցուլ boẍе.
ազգական xwarzî, aqar, xinamî, ազնվություն cindîtî, xudanbextî,
amoza, xêşm, kurmam. rastî, selah.
ազգականուհի domam. աթար delevan, dewe, tepik, kerme,
ազգակցություն xizm, xizmati, qelax.
pismamî, qewmîyet. աթարի տոփանում basme.
ազգային գործիչ sernijadvan. աթոռ text, kursî, secde.
ազգային ժողով civatmilet. ալան-թալան alan talan.
ազգայնական miletçî. ալեկոծություն helqe, temewic,
ազգայնականություն miletçiti. ḧеуесаn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 447

ալեկոծում pêl. ականավոր berbiçav.


ալեհեր belekpor, sipîpor, porsipî. ականատես şahîd, şan.
ալիք delẍe, çelq, şek, telaz, pêlav. ականջ guçke.
ալլահ elah. ականջախեցի binaguh, pel.
ալմաստ elmas, almas. ականջակալ berguhk.
ալյուր аr. ականջները սրել dapelandin.
ալյուր պահելու տեղ ardan. ականջօղ guhar.
ալյուրի շիլա arşîl. ակիշ kolewij, kosevêr.
ալյուրի պաշար arvan. ակնաբիբ gilêne.
ալոճենի goyîj, guwêj. ակնակապիճ hedeqe.
ալևոր spîpor, kalepîr, sersipî. ակնարկ teşer, tews, îma, mirek.
ախ ձ. ah, ах. ակներև berçav.
ախ ու վախ ах û еmаn. ակնթարթ le’z, lehze, qerpîn.
ախոյան ce᾿dûbaz. ակնկալիք întizar.
ախոռ tewle, tewlexane, stewl, ակնհայտ berder, eşkere, beyan,
pewge. aşkere, хuуа, guwa, zahir, miayen,
ախորժակ biz, îşte, made. pe’nî.
ախորժելի iştehawer. ակնոց berçavk, e’ynek,e’ynik,
ախտ jan. çavîlke, çavînk, çavberk.
ախտահարում zede. ակոս agos, gasin, şov.
ախտորոշում teşxîs. ակտ ehd.
ախուվախ ахе-ах, axîn. ակտիվություն aktîvî.
ածական անուն rengda. ակումբ kilûb.
ածելի dûzan, gûzan, hûzan. ակունք menbe’.
ածխագործ komirvan. ահա aha, ahan, va.
ածուխ zexel, sûc, komir, rejî, ահաբեկել tirsandin, veciniqandln.
rêjî. ահաբեկում irhab.
ակադեմիա akadêmî. ահաբեկվել vetirsîn.
ակամա bêhemd. աղ xwê.
ական leẍm, neqeb, mîn. աղաթթու kizav.
ական փորող neqebçî. աղախին carî, xadim.
ականակիր mînbir, mînkêş. աղ դրած xwêkirî.
ականաձիգ mînavêjçî. աղաղակ feryad, gengaz, hêwirze,
ականանետ mînavêj. hurmîn, miqomiqo, qalme-qalm,
ականառումբ fûgas. qerebalix.
448 Հայերեն-քրդերեն բառարան

աղաման xwêdang. աղյուսի գործարան kûrexane.


աղանդավոր rafiz. աղոթագորգ sicade.
աղանդեր piştxwerin. աղոթատեղի ibadetgeh.
աղաչանք xetim, lavelav, teka, tika, աղոթել dia kirin.
rеса. աղոթող անձ duaçî.
աղաչել tika kirin. աղոթք dua, ta, ibadet.
աղաջուր şorav, tirşyat. աղջամուղջ zerdeper.
աղավաղում nîvqurçî. աղջիկ bakire, kenîşk, kîj, qîzik.
աղավնի nêrekew, kaw, kevok, աղջկական doxterane, qîzîn.
kevotk, kew, koter, kotir. աղվամազ tiftik, tûk, kuşturkî,
աղաց aş. kuşturkî, perteyrede.
աղբ gemar, gend-gemar, zibil, աղվես rûvî.
qirêj. աղտոտ gilav.
աղբակույտ zibîlxane, kulîk, աղտոտել lewitandin.
serkolk. աղտոտում qilêrkirin.
աղբյուր е’уn, cidûl, çavkanî,
աղտոտվել lewitîn.
çeşme, kanî, kanîng, kehnî, qunî,
աղցան selat.
selef.
աղբյուր (գրավոր) menşa. աղքատ e’vdal, leteçîn, zelîl, kasib,
kêmdest, kesas, kesîb, pepûk.
աղբյուրաշատ տեղանք e’yndar.
աղքատ մարդիկ kesîb-kûsîb.
աղեղ երժշտ. şerb.
աղքատություն e’vdalî, hejarî, xe-
աղեղ kemend, kevan, qews.
zanî, dewletketin,zelûlî, zerûret, ze-
աղեղալար jêv. rûretî, zivarî, stuxwarî, kêmdestî,
աղեղնավոր kevandar. kesasî, kesîbî, mehrûmî, parsekî.
աղետ xetabela, suxte, ifaet, աճապարանք bileztî.
kefî. աճապարող bilez.
աղետալի վիճակ ah û keder. աճող nûgehan.
աղի xwêtiskî, şor, şorîn. աճպարար heqebaz, hoqebaz.
աղիողորմ ճիչ nike-nik, kare-kar. աճպարարություն hoqe.
աղիք doran, rêxole, rûvî. ամա~ն ձ. aman.
աղմկել niqandin. ամայացած xiroxirabe.
աղմուկ galegurt, ẍelbeẍelb, hera û ամայացում xalîbûn, xalîkirin.
horîya, guje-guj, guşînî, girmîn, ամայի xike-xalî, xalî.
şerqîn.
ամանեղեն fera, zeca, zerf.
աղյուս ecûr, agûr, acûr, kerpîç.
ամաչկոտ şermekar, şermker,
աղյուսակ cedvel, tablîsa, tablo, tebl.
şermoke, mûcize.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 449

ամաչկոտություն e’ybanî, ebûrî, ամոթ e’yb, ebûr, e’deb, adab, аr,


ebûrkirin. şerm, şermî.
ամառ havîn, seyf. ամոթալի şermalûd, rezîl.
ամառային արոտավայր eyle. ամոթահար terîq.
ամառային կոշիկներ kale. ամոթխած şermîkar.
ամառային քոչավայր germîyan. ամոթխածություն fedî, hicab,
ամառանոց havîngah, kêl. ḧеуа, rûsarî.
ամբար toşmal. ամորձատված tirxes, exte.
ամբարտակ delav, avbend, ամորձի xose, gun, toxim, hêlik,
bendav. ḧеуа.
ամբարտավան tirzil, kelc, ամպ e’wr, e’wrav, hecac, tavî,
rûsûr. telpîn, hewrav, pelte, rav.
ամբարտավանություն tihf, tirzilî, ամպամած e’wrane, hewravî.
qudetî, quretî. ամպամածություն e’wravî,
ամբիոն mînber. mijayî.
ամբոխ kom. ամպրոպ gure-gur, gimîn, gime-
ամբողջական tekmîl, selîm. gim, gurîn, gumgume, teyrok, trîşke.
ամբողջը gişan, gişk, kulî. ամսագիր kovar.
ամբողջովին lap, pêda-pêda, ամսաթիվ xurma.
serapa, seraser, serdapê. ամսական mahî, mangî.
ամբողջությամբ bitevayî. ամսական աշխատավարձ mehî.
ամբողջություն e’mûm, e’mûmî, ամսավճար mangane.
temamet, temamî, ser û bеr. ամսվա կեսը ewsed.
ամեն her. ամրակազմ sopir.
ամեն գիշեր herşev. ամրացնել çespandin, şidandin.
ամեն կրոն. amîn. ամրացում qayîmbûn, qewînbûn.
ամեն տարի hersal. ամրացվել çespîn.
ամեն օր herroj. ամրոց bestî, birc, kela.
ամենավատ jêxirabtir. ամրություն estûrayî, asêbûn, berkî,
ամենժամյա hersehet. mehkemî, sertî.
ամենուրեք herder, hercîya. ամուլ mêşin.
ամենօրյա çentîn. ամուսին hemser, zelam, şû,
ամերիկացի emirkan. mêr.
ամերիկյան emirkanî. ամուսնալուծություն telaq.
ամիս meh. ամուսնական անհավատար-
ամլություն (անասունի) stewrî. մություն zinayî.
450 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ամուսնանալ zewicîn. այլանդակություն bêteherî, kirêtî.


ամուսնացած xweykulfet, zewicî, այլասերված çavşor, çeqawesû.
jindar. այծ bizin.
ամուսնացած կին mêrkirî. այծյամ gera.
ամուսնացնել zewicandin, mаr այն ժամանակ hinge.
kirin. այն տեղը ewder.
ամուսնություն neḧka, nikeh, այնուամենայնիվ hema.
zewac, jinanîn, jinstandin, mаr. այնուհետև herkuyek.
ամուր berk, berkbûn, şedîd, qayîm,
այնտեղ liwê, liwêderê.
sert.
այնքան ewçend, ewqas, ewqeder,
ամուրի bêmêr, bêjin, azep, şindok,
hilqeys, hinde.
şineder, micerid, salt.
այնքան շատ evqas.
ամուրի տղամարդ izb, mûsafêr.
այո belê, arî, here.
այբուբեն alifba, elfabe.
այս hîn.
այգաբաց şefaq.
այս անգամ еnса, vêcar.
այգեգործ baẍçeçî, baẍçevan,
այս գիշեր evşev.
baẍvançî.
այգեգործություն bostanvanî, այսինքն ango.
baẍçevanî, baẍvanî. այսպես ewende, ûlo, wa.
այգեպան parîzvan. այսպիսով hole, ра.
այգի bаx, hedîqe, xasbaxçe, şaxsar, այստեղ livêderê, livira, evder, lêra,
parîz. lora, lera, hêra.
այդ պատճառով lema, lew, loma, այստեղ-այնտեղ virda-wêda.
lewma, lewra. այսուհետ pêve, eydî.
այդ տարի evsal. այտ gep, gupik, zîk, ḧinarik, rûmet.
այդ օրը evro. այտուց werm, perçev.
այդպես ahwa, awa. այտուցված werimî.
այդպիսով ahwa. այրի bîvejin, pîrebî.
այժմ саrе, nika, niha, nаkа, êsta, այրի տղամարդ jinmirî.
hêja, îro. այրիություն bîtî.
այլ tirî, dî, dike. այրոց berşoşkî.
այլաբանություն êrif. այրված şewitandî, şewitî, şewitokî.
այլադավան teres. այրվածք hirqet.
այլայլված metel, metelmayî. այրվել şewitîn.
այլայլվածություն metelmayîn. այրում ihtiraq.
այլանդակ beter, çerkîn, êsikqurs. այրուցք kizûr.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 451

այցելել sertêdan. անառարկելի bêşibḧe, bêxeberdan.


այցելություն hatin-çûyîn, անառողջ nesax.
serdaçûn, serdan. անասնաբուծություն ḧeywandarî.
անազատ neaza, neserbest. անասնաբույժ esnaf.
անազգական bêtore, bêbav. անասնաբույծ ḧeywandar.
անազնիվ bênamûs, neḧelal, dilpîş, անասնակեր alif, çilû.
nesadiq, kelekbaz. անաստված bêxwedê.
անազնվություն neḧelalî, անաստվածությում bêdînî,
bênamûsî, nesadiqî, ḧeramî. bêxwedêtî, xwedênenasî.
անալի bêxwê. անասուն bêtar, ḧeywan, rua.
անակնկալ հարձակում ẍafil- անատամ bêdiran, diranketî.
girtin. անարատ ebrûhelal, ḧelal.
անաղմուկ kere-ker.
անարատություն ḧelalî, ismet.
անամոթ bêe’yb, bear, bêabûr,
անարգ kûtik.
berxweneketî, bêḧeya, rûsar, sam.
անարգ մարդ ḧeramcins.
անամոթություն bêe’ybî,
անարդար nee’dilî, neheq, bêîsaf,
bêḧeyayî, bêrûtî, bêarî, bêabûrî,
rûreşî. bêdad, bêheq, bêheqdar, bêe’dalet,
zalim.
անանաս enanas.
անարդարություն nee’dilayî,
անանուն bênav, bênavî.
bêdadî, bêîsafî, neheqî.
անաշխատանք bêxizmet.
անարժան nehêja, nelayîq.
անաշխատունակ tiştpênebûyî.
անարժանություն nelayîqî.
անաշխատունակություն tiştpê-
անարտադրողական hasilkor.
nebûn.
անբան bêemel.
անաչառություն objêktîvî.
անբասիր bêloma, tûnsiz.
անապաստան berdîwar, bêxwedî.
անբարբառ kir.
անապատ beyda, badîye, berî,
անբարեկարգ nesazkirî, wêran.
berîstan, bîyaban, хораn.
անապատի բնակիչ çolvan. անբարեկիրթ bêmedenîyet.
անառակ forq, fecar, boz, bozebelî, անբարենպաստ nexêr.
ekrût, tol, tolaze. անբարյացակամ xêrnexwez.
անառակ zinê, îz, qab, qehbe, sefî, անբարյացակամություն nemamî,
selîte. kosetî.
անառակություն boztî, çavşorî, անբարոյականություն tewşî.
tolayî, tolazî, toltî, îzî. անբերրի bêbar.
անառակություն անել îztî kirin. անբնական bêtebîet.
452 Հայերեն-քրդերեն բառարան

անբուժելի bêteb, bêderman, անեզր bêkenar.


bêdermankirî. անել kirin.
անբուժելի հիվանդություն korê- անելանելի bêûmûd.
şî. անելանելի վիճակ bêrev, çuḧal.
անգամ саr. անեծք nefretî, nalet, nifir, nifirî,
անգթություն bêtexsîrî, bêrehmî. ne’let, ẍufranî, ayîk, wawîk, kufr.
անգիր ezber, jiber. անեղծ bêleke.
անգլիացի înglîz. անեղջյուր kol.
անգլուխ bêser, bêserî. աներ xezûr.
անգոյություն neyîn. աներես fizûl, seroban.
անգործ berade, bêşol. աներեսություն ḧetk.
անգործածական bêhasil. աներկբայելի bêşik.
անգործություն bêşolî, betalî, աներկյուղ bêxof, firqat, bêhavil.
bêkarî, bêemelî. աներձագ birajin.
անգործունյա nepêbûyî. անեփ хаm.
անգործունություն nekirin. անզավակ bêzaru, bêewled,
անգրագետ nexwendî, bêxwendî, bêdûnda, warkor.
nexwendewar. անզավակություն bêewledî,
անգրագիտություն bêxwendîtî, bêdûndayî.
nexwendewarî, nexwendîtî. անզգա bêḧis.
անգութ bêîman, bêrehm, անզգայություն bêḧisî.
bêmerûmet. անզեն bêçek, destevala.
անդադար herçax, bêsekinandin.
անզոր bêtab, destevala,
անդամ endam, uzv. destevala, tewezel, zebûn,
անդառնալի bêzivir. qelsemêr, reşçar.
անդաստիարակ bêtelîm, անզորություն natiwanî, bêçarî,
bêterbyet, bêperdaq. bêîmdadî.
անդաստիարակություն bêtelîmî, անզուգական dayîl, mûcizan.
beperdaqî. անզսպություն ḧurî.
անդորր hêdîyaetî, hişbûn. անզուսպ bêqenaet, berxwenedayî,
անդորրագիր îbra, îbraname. hêç, ḧur.
անդորրություն bêdenganî, անէություն tunebûn.
bêdengî. անընդհատ hertim.
անդրադարձ e’kis. անընդունակ bêferaset, bêzên.
անդունդ loce, wertîk, zer. անընդունակություն bêferasetî,
անդուր rêvîn. bêzênî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 453

անընտել hovan. անծանոթ nenas.


անթացուպ werkoz. անծուխ bêdû.
անթերի bêqusûr, bêkêmasî. անկախ nebindest, firêqet,
անթիվ bêḧesab, bêjimar. gerdenazadî, tirxes, mirexes.
անժամանակ bêwext. անկախություն nebindestî,
անժամանակ մահ canemergî. firêqetî, istiqlal, serbestbûn, serbestî.
անժառանգ bêzuret. անկայուն neberk, neqayîm.
անժառանգ գույք mîratmal. անկայունություն neberkî.
անիծ motik, rişk. անկանխակալ bêqesd.
անիծել nifirîn. անկանոն bêrayî, rastgele.
անիծյալ cehnemî, tiling, melûn. անկաշկանդ terxan.
անիծված dêriz, nergîs, naletketî. անկասկած lacerem.
անիմաստ bêfikir, mihal. անկարգ bêteşkîl, bêtertîb,
անիշխանություն bêdarî, bêdî- bêîntîzam, bêqeyde.
wanî. անկարգապահ ḧîz.
անիվ çerx, tekerek. անկարգապահություն ḧîzî.
անիրագործելի mohal. անկարգություն bêteşkîlî,
անիրազեկ rênezan. bêtertîbî, bêîntîzamî, bêqeydetî,
tewekelî.
անիրական netê, nerast.
անկարող bêtaqet.
անիրավություն bêheqîqetî.
անկարողություն pênebûn.
անլեգալ laperîn.
անկարևոր neferz, kêmqedir.
անլեգալություն serhildan.
անկեղծ dilpak, dilpaqij, dilqenc,
անխելամիտ serserî.
neqelp, xaliskar, wêje, mixlis, pakdil.
անխելք bêmejû. անկեղծ ընկեր mehrem.
անխղճորեն bêwijdan. անկեղծանալ dilvekirin.
անխղճություն bêdilî, bêîmanî, անկեղծորեն sidqane.
bêwijdanî.
անկեղծություն dilqencî, dilpakî,
անխոհեմ damênpîs, lewand,
dilpaqijî, sidq, wêjeyî, mêhrivanî,
tewekel, sefîh. pakdilî, rastdilî.
անխոհեմություն damênpîsî, անկենդան nejî, candayî, bêruh,
lewandî. bêjî, nezêndî, givirdar.
անխոնջ newestyayî, canḧişk. անկենդանություն bêruhî.
անխոս meng. անկիրթ bêxwendin, bêe’deb,
անխռով bêtore. bêmerîfet.
անծայրածիր bêserpa. անկյուն niç, goşe.
454 Հայերեն-քրդերեն բառարան

անկշտություն netêrî. անհավասարակշիռ bêperseng,


անկողին nivîn, cî-nivîn, yataẍ. teptepokî.
անկուշտ netêr, têrnexwer. անհավասարություն ter û tifaq.
անկուսակցական nepartîvan. անհավատ bêdîn, atros, dînnezan,
անհաղթ bêalt, altnebûyî. xwedênenas, kafir, kafirane.
անհամ bêtam, bêtamî, bême’de, անհավատարիմ parsûxwar.
neşîrin, tamsar, tamsarkî, temsarkî. անհավատարմություն bêbextî,
անհամաձայն nakok, nerazî. zinêka rî, zinêtî.
անհամաձայնություն nerazîbûn, անհատ efrad, şexs.
razînebûn. անհատակ bêbinî.
անհամապատասխան bêminasib. անհատականություն nifûs,
անհամապատասխանություն ne- hinzûr.
minasibî. անհարազատ began, nеmаm.
անհամար bêhejmar. անհարթ tiltilan.
անհամբեր bêtab, bêtebat, bêsebir, անհարմար nesaz, bêfesal,
bêaram, bêhêbet. bêmecal.
անհամբերություն bêsebirî, անհարմարություն bêfesalî.
bêaramî. անհեթեթ bêmanî.
անհայտ bêberat. անհեթեթություն xurafe, bêrîtî,
անհայտություն nemeşûrî. şeltebalte.
անհայրենիք bêmikan. անհեռատես bêbesir, dûrnebîn.
անհանգիստ bêtewat, nedînc, անհեռատեսություն dûrnebînayî.
nesitirî, netevitî, gerker, nerehet, անհետ bêserberat.
talûkedar. անհետանալ zîya bûn, winda bûn,
անհանգստություն nerahetî, rеd bûn.
bêtewatî, ger, nehêsayî, helecan, teng անհետացած winda, zîya, maîfîn.
û çeleme, zehmet. անհետացում winî, minabûn.
անհաջողակ nakam. անհետաքրքիր bêẍerez.
անհաս terecan. անհիմն bêe’sas, bêsebeb, bêbinyat.
անհասկանալի bêḧal. անհմուտ bêḧunur, pênebûyî.
անհասկացող bêfe’m, goran, tat, անհյուրընկալ nankor.
tênegihîştî, sersax, sersem. անհնազանդ bêîtae’t, gerdenkêş,
անհասկացողություն bêfe’mî, ne’s, serbizêr.
sersemî. անհնազանդություն ne’stî,
անհաստատուն nemeḧkem. bêemirî, bêîtae’tî, serpêçan.
անհավասար neberamber. անհնար bêîmkan, bêlîyaqat.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 455

անհնարին bêpergal. անճոռնի bêtewşe, bêterz, bêteher,


անհոգ dilsivik, xeşal, bêxem, bêçêşît, rûçerkîn.
bêxîret, անհոգ, bêḧeyr, ẍafil, անմահ nemirî, bêwefa.
arxayîn, bêtalaş, sersivik. անմահություն bêwefayî.
անհոգի bêhewas. անմատչելի asê.
անհոգություն dilsivikayî, ẍeflet, անմատչելի վայր asêgeh.
bêxemî, bêxîretî. անմար netemirî.
անհոտ bêbîn. անմարդաբնակ xare-xalî.
անհրաժեշտ zerûrî, kêr. անմարդամոտ diborî, wehş.
անհրաժեշտ է xwezî. անմարդկային nemeriv.
անհրաժեշտություն lazimayî, անմարդկայնություն nemervî.
e’sseyî, gerekî, kêrayî, şeyestedarî, անմաքուր nepak, netemiz, ḧeram.
ḧewce, ḧewcedarî. անմաքս bêgumrûk.
անհրապույր nexûnşîrin.
անմաքրասեր qilêrok.
անհույս bêpere, bêomid, bemires,
անմեղ negunekar, bêgune, me’sûm.
bêguman, bêmikan, bêamin, berteref,
անմեղորեն masûman.
tar û teng.
անհուսալի însiz. անմեղություն bêgunehî.
անհուսություն bêguman, bêamlnî. անմիաբան bêtifaq.
անձ nefer, nefs. անմիջականորեն rastbirast.
անձամբ zarî. անմիջապես carekêra, cara-carda,
kezelik, pêra, pêra-pêra.
անձնագիր passport, paşport,
անմիտ bodelan.
peseport.
անձնազոհ canfîda. անմշակ կաշի sîrme.
անձնազոհություն canfîdakarî, անմշակ հող demistan, dem.
fedakarî. անմոռուկ sînem.
անձնավորություն vocûd, kes, անմորուս bêrû.
kesîtî. անմտություն xebel, bêfikirî,
անձնատրություն teslîmat. bêaqilî, bêḧişi, bodelanî,
անձրև baran. bêmanîbûn, şitaet, kewsele,
sersim.
անձրևային baranî.
աններդաշնակություն cudadengî.
անձրևանոց berbaran, avranî.
աններելի bêẍurfan.
անձրևասունկ fisegur.
աննման better, bêmisil, bêşivêt,
անձրևոտ եղանակ şilope, ter û
nemîna, bêhevta, bêmenend.
tûşî.
աննշան biçûk, bênîşan, tozеk.
անճարպ bêzuhum.
456 Հայերեն-քրդերեն բառարան

աննորմալ serseqet. անպտղություն bêtoximî,


աննպատակ bêmeval. bêbereketî, bêhasilet, tirxesbûn.
անշարժ bêhereket, bêlipat, kеrх. անպտուղ bêtoxim, bêbereket,
անշարժություն bêhereketî, toxmsar, zir.
bêlipatî, kêmweş. անպտուղ (ծառ) bêber.
անշեշտ bêteqil, bêderb. անպտուղ (հողը) şorax.
անշեջ vênesîyayî. անջատ başqe.
անշնորհք belakurî. անջատ-անջատ başqe-başqe.
անշնչություն bêruhberî. անջատել veqetandin.
անշունչ neruhber. անջատում ferqût, hecr.
անշուշտ helbet, tabileyî. անջուր bêav.
անողորմ bêbaxşandin. անջրդի bêavî.
անողոք bêtexsîr, zivr, hêle. անջրդի հող dêm.
անորոշ nekifş. անջրպետ tor.
անորոշ դերբայ mesder. անսահման nepîvayî, bêpîvan,
անորոշություն nekifşî. bêdawî, derhal, bêserbêbinî, bêḧed.
անպայման e’sse. անսահմանորեն jêderê.
անպայմանորեն îqîn. անսահմանություն bêkenarî,
անպատեհ bêçax. bêaxirî.
անպատկառ bêḧetik, telaqreş, ḧir. անսերունդ korocax.
անսիրտ bêdil.
անպատճառ yeqîn.
անսխալություն bêẍelet.
անպատվություն bêrûmetî,
bêabrûyî, avrû, riswa. անսպասելի bêḧeyam.
անպատրաստ nehazir. անստույգ bêbext.
անպարտելի canpola, altkiranî, անվադող sarîk.
şûrbir, zefirane. անվախ bêtirs.
անպարտելիություն şûrbirî. անվահեց çenber.
անպետք nekirkêr. անվանակից yeknav.
անպետքացած dêris. անվանարկում rusakirin.
անպետքություն boşayî. անվանարկված ce᾿riz.
անպիտան çolpe, nekêr, nelazim, անվանացանկ navnîş.
bêkêr, tewş. անվանել inwan dan.
անպիտանություն netutiştî, անվանի eşref, navgiran, mimtaz.
nelazimayî, şihit. անվանում navok, naverok,
անպտղատու nezok. navdanîn, îsm.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 457

անվարժ naşî. անցած գիշեր şevadî, şeveçûyî.


անվերապահորեն bêgilîgotin. անցած տարի parîn.
անվերջ bêber û devayî, անցատեղ bihurge, rареr.
bêserbêbinî. անցյալ bihurî, rabirdû, salif.
անվճար bêpere, bêbiha, badîhewa. անցյալում demekê.
անվճռական dudil. անցնել dabihirîn, daborîn, xaricîn,
անվնաս bêzerar, saẍlem, selamet. têper kirin, rареrîn.
անվստահելի bêîtbar. անցողիկ penese, rewrewk.
անվստահություն nebawarî, անցորդ rêbiwar.
bêemîyêt, çavnebarbûn, çavnebarî. անցում derbaz, derbazbûn, ewcan,
անվտանգ bêxeder. borî, buhran, guzer, bihur, tehwîl,
անվտանգություն emnîyet, têper, sifirne, merhele, raborî.
bêxederî. անցք çavî, qulqulk.
անվրդով bêkir. անութ beẍel.
անտառ bîşelan, çengal, cengel, անուժ tutar.
daristan, çiristan, şexel, mêşe, rêl. անուն nav.
անտառապահ lêrvan, mêşevan, անուշ բույր bihuşt.
rêlî. անուշ լինի noşîcan, nûşecan.
անտառեզր sênc. անուշաբույր bîhndar, bînxweş.
անտառոտ վայր lêrewar. անուշադիր bêguhdar, bela-belayî,
անտարբեր bêteref, bêteẍayûr, wel, kêmdiqet.
bêfirqî, bêhemel. անուշադր nuşadir.
անտարբերություն bêterefî, անուշադրություն bêguhdarî.
dilsarî, bêtalaşî, bêhewasî. անուշահոտ bîhnûnî.
անտեղի berba, belasebeb, muft.
անուշահոտություն bihinxweşî,
անտեղյակ nebeled, bêhay, bîhnayî, bînxweşî.
bêxeber, herîf. անուր tewq, kopelan.
անտեղյակություն nebeledî,
անփառունակ bêe’rz, bêhurmet.
xeflet, bêxeberî.
անփորձ xurîn, хаmе.
անտեսանելի nedîyar.
անփորձություն bêcêrbî.
անտեր bêxudanî.
անփոփոխ neguhêrbar.
անտոհմ bêreh, bêe’sil, bêcins.
անփութություն bêşîyarî,
անտոմս bêbilêt.
bêhemelî, kêmî, kulzikî.
անտուն bêmal, bêavayî.
անփույթ bêşîyar.
անցագիր îzinname.
անքաղաքավարի dirişt,
անցած çûyî, çûnî. bêmerîfet.
458 Հայերեն-քրդերեն բառարան

անքաղաքավարություն bêe’debî, աշխարհի վերջը axirzeman.


bêmerîfetî. աշխետ soreqer, kehêl, kumeyt,
անքնություն bêxewî, şevorî, semend.
welewiz. աշխուժություն zivrikî, masike.
անքուն bêxew. աշխույժ xêra.
անօգնական neçar, bêîlac, աշխույժ զրույց gale-gal.
çarneçar, bêçar, bêîmdad. աշնանացան payîze.
անօգնականություն neçarî, աշորա çawdar, delûce, açar, şilîl,
çarneçarî. têsk.
անօգուտ bêfeyda, bêxêr. աշտանակ şemdan.
անօգտակարություն bêxêrî. աշտարակ birc, kongire.
անօթևան bêcî, bêxûn, derobero. աշուղ çaweş, aşiq, dengbej.
անօրենություն bêheqdarî, bêheqî. աշուն xezan, payîz.
աշակերտ dersvan, şagirt. աչալուրջ guhmişk, hajxwe, wurya,
աշակերտություն şagirtî. ḧesḧes.
աշխատանք e’mel, xebat, nîdal, աչալրջություն guhbelî.
xizmet, xizmetkarî, zehmet, ked, rênc, աչք çav.
senî, kаr, karbarî. աչքերը կկոցել qurç kirin.
աշխատանքային օր heqroj,
աչքերը չռել tapil kirin.
rojkar.
աչքի բորբոքում çavêşî.
աշխատավարձ heqdest, aylix,
աչքի ընկնող е’уаn.
mûçe.
աշխատավոր e’melker, fehle, աչքի հիվանդություն çavêş.
cefakêş, cefakar, şixulkar, ummal, աչքով անել qemirandin,
îşker, karbidest, kаrkеr, palevan, qerpandin, qirçimandin.
rêncber. ապագա paşdawî, paşrojmendî,
աշխատավորություն zehmetkêş, pêşende.
şixuldar. ապագայում wêdatir.
աշխատել xebitîn, şixulîn. ապականող ḧeramker.
աշխատող xizmetkar. ապականված fena, êhram.
աշխարհ dunîya, e’lem, gîtî, gêhan, ապակեգործ şûşebir, şûşeçî,
cehan. şûşegir.
աշխարհ տեսած dunîyadîtî. ապակեպատ şûşebendkirî,
աշխարհագրագետ e’rdnigar. şûşekirî.
աշխարհագրություն ceẍrafî, ապակեպատում şûşebendkirin,
dunîyazanebûn, e’rdnigarî, gêografî. şûşekirin.
աշխարհազորային fedayî. ապակի berdax, şûşe, zeca.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 459

ապակյա zucac. ապօրինածին tolbav, ḧeramza,


ապահարզան jinberdan. ḧeramzade, pîç, bîc.
ապաստան dalde, sitar, mava, ապօրինի bêqirar, bêqanûn.
serpa. ապօրինություն bêqirarî,
ապաստարան mefer. bêqanûnî.
ապավինել mitesil bûn. աջակից destyar.
ապարանջան bazind, bazûbend, աջակցություն ardimî.
bazbazk. աջակցում arîkarî.
ապարանք bargah, dehlîz, gedûk, առագաստ bapêvan, bayevan,
kesrewan, sera. pişkoj.
ապարդյուն bêfitîya, beyhûd, առած metelok.
badîhewa, hebes, e’bes, herze, hewa, առակագիր dîloknivîs.
mifte. առանձին cihade, cihê, cuda.
ապացույց tedlîl. առանձնահատկություն mexsûsî.
ապացուցել tedlîl kirin, sefxistin, առանձնահատուկ mexsûs.
selmandin. առանձնանալ jihevcudabûn.
ապաքինիչ şefakar.
առանձնացնել jihevcudakirin.
ապաքինում şefa, qencbûn,
առանձնացում cudabûn,
saẍbûn.
xewlebûn.
ապխտած միս dûrme.
առանց դռների bêder.
ապշած teheyor, sergeşte. առանց ոտքերի bêpê.
ապշահար wale.
առանց ցավի bêderd, bêḧîle.
ապստամբ usyançî.
առաջ berpêş, pêşda, pêşva.
ապստամբել rabûn, rawestan. առաջ ժամ. demberê.
ապստամբություն şixulhiştî, առաջ մղել pêşbirin.
tevger, usyan, ihtîlal, sewir,
առաջաբան dîbace.
serxwerabûn.
ապտակ çepok, şelmaq, tep, zille, առաջադեմ kamiran, pêşvaketî.
sîle. առաջադեմ մարդ pêşmêr.
ապրանք e’mtee’, kel, meta. առաջադիմություն kamirani.
ապրել jîyîn. առաջադրում pêşdaxistin.
ապրե՛ս pah, sehetxweş, ра-ра. առաջավոր pêşdar, pêşîgir, pêşînî.
ապրելավայր daîr, cîgeh, առաջարկել pêşandin.
cîmisken, war. առաջարկություն pêşnihad.
ապրիլ nîsan. առաջարկություն (ամուսն.)
ապուր aş, avşor, şorbe, virik. xwezbênî.
460 Հայերեն-քրդերեն բառարան

առաջընթաց pêşdaçûn. առափնյա beravî, hevav.


առաջին birincî, yekanî. առաքել rexsandin.
առաջին դասարանցի pêşkomî. առաքինի fezîletdar, dawênpak.
առաջին երեխա nixurî. առաքինություն ifet.
առաջխաղացում bervahatin. առաքիչ şandyar.
առաջնալեզվային քերկ. pêş- առաքյալ resûl.
zimam. առաքում rêkirin.
առաջնահերթ pêşdorî. առեղծվածային mermûz.
առաջնամաս ne’tik, pêşgeh. առիթ ас.
առաջնեկ nûxwirî, tebirze, kiçeza, առկայծել tirîf kirin.
kureza. առկայծում tirîf.
առաջնորդ berahik, pêşîkar, pêşwa, առկայություն huzûr, mewcûd.
qaid, serekdar, serserî. առյուծ e’slan, şêr.
առաջնորդ ուղտ nir.
առյուծասիրտ şêrdil.
առաջնորդող pêşbir, pêşxan.
առնական nêrîn, rengpîyaw.
առաջնություն pêşwarî.
առնետ beleban, mişko.
առաստաղ ban, arîk, gozik, tawan.
առնչություն bendîwarî, babet,
առաստաղի գերան xêzêre. intisab, mensafe.
առաստաղի լայնակի գերան առողջ cansaẍ, saẍ, saẍlem,
mertek. sehetxweş.
առավելապես zêdî. առողջացում cansaẍbûn, cansaẍî,
առավելություն imtîyaz, mezîyet. sehet.
առավոտ sibe, subh, sebah, seher. առջևից berda, berra, şpêra.
առավոտյան sibehî, sibehê, sibetir. առջևում lipêş.
առավոտվա կերակուր çêştengav. առվակ cihok, cogele.
առատ feyzdar, pir, têr, miş. առվույտ reşik.
առատաձեռն bazil, destfireh, առու со.
destvekirî, dilfire, çavfireh, monim. առևանգել revandin.
առատաձեռնություն cûd, rad, առևտուր bazirganî, bazarvanî,
sexawet. alişvêriş, alvêr, tacirî, tucaretî,
առատություն bereket, tijîtî, zori, tucarî, ûceret, sewed, sewdegarî.
kesîret, koga, peleseng, feyz. առևտուր անել tacirî kirin,
առարկա abyêkt, tişt, tiştek. tucaretî kirin.
առարկայական abyêktîv. առևտրական bazarvan, bazirgan,
առարկություն miqabilgotin, tacir, bayi.
qabilbêjî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 461

առօրյա herrojî. ասք goyîn.


ասացող gilîbêj, çîrokvan, ḧekyatçî. ասֆալտ esfilt.
ասացվածք xeberok, mesele. ավագ e’rbab, serede.
ասել nivandin, gotin. ավագ եղբայր kokim, kаk.
ասեղ niştir. ավագ հովիվ gole.
ասեղնագործ ծածկոց meqreme. ավագ վարպետ serhoste.
ասեղնագործություն sepet. ավազ xişar, xîz, qûm.
ասես ḧesabê. ավազակ cerdewer, celal, keleş,
ասթմա tengnefes. pêşîgir.
ասորական mexînî. ավազակախումբ cerd.
ասորի mexîn. ավազակություն cerdewerî,
ասպանդակ tewl, zengû, kelemçe, rêbirî.
rikêb. ավազաքար rîgdan.
աստառ astar. ավազուտ xişarge, xîzge, qûmistan.
աստիճան berpê, endaze, derince, ավանակ ulaq, ker.
рау. ավանակի թամբ kurtan.
աստիճանաբար bere-bere, wurde- ավանդազրույց mejvêma.
wurde, piçe-piçe. ավանդություն mêjvemayî.
աստծու սիրուն xwedêhebîna. ավար teleke, yextirme, уеẍmе.
աստղ nесm, steyr, pêvir. ավարտ xelasbûn, xelasî, dawî,
աստղագետ steyrnas. encamp, bineban, kutasî.
աստղագիտություն estîrenasî, ավարտվել xelas bûn.
steyrnasî. ավարտում anîncîh.
աստղագուշակ cindar. ավել (գործիք) siqavêl.
աստղագուշակություն cindarî. ավելացած zêdebûyî.
աստղիկ stewrk, steyrk. ավելացում pirbûn, serdakirin,
աստված xuda, xwedê, yezdan, reb. serdazêdebûn.
աստվածաբան feqeh. ավելի pirtir.
աստվածաբանություն feqîtî. ավելի լավ çaktir, çêtir, qenc.
աստվածամերժ kifir. ավելի մեծ zêde, mezintir.
աստվածավախ xwedêtirs, oldar. ավելի շատ diha, mestir, pitir.
աստվածավախություն xwedê- ավելի շուտ zûtirê.
tirsî, oldarî. ավելի ուժեղ zortir.
աստվածացում peristarî. ավելի ջահել çûçiktir.
ասուպ şehbet. ավելի վատ pîstir.
462 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ավելի քիչ hindiktir, kêmtir. pişto, pîşto, qirme.


ավելորդություն zêdetî. արաբ tatîk, tazî.
ավելցուկ zêdeyî. արաբական e’rebî.
ավետաբեր banker. արագ leze-lez, lez, çeleng, deman,
ավետարան încîl. zûka, serî, çapik.
ավետիս mijde. արագ ընթացք (ջրի) xur.
ավերակ xerabe. արագաշարժ çist, destlez, zîre,
ավերակներ axil, gamboẍ, ziring, zivrik.
kambax, xirbe. արագաշարժություն çistî.
ավերել rixandin. արագավազ zûger.
ավերիչ hilşanker. արագավազ (ձի) delû.
ավերող nijdevan. արագավազ ուղտ cemaz.
ավերում nijde, xirabbûn. արագ-արագ zûzûka.
ավերված xirab, xerabezar, wêran, արագացում çelengkirin.
kavil. արագընթաց pêsivik.
ավլել vemiştin. արագիլ lek, legleg, ḧacî-legleg,
ավյուն talaz, sênc, rewan. ḧacîreşk.
ավտոմատ հրացան otmatîk. արագոտն xweşbez.
ավտոմատ ռազմ. timatîk. արագություն fûrî, lezî, gureyî,
ավտոմեքենա tirûmpêl, trûmbêl, çelengî, xerez, telingî, zû-zûtî, senc.
otomobîl. արական nêre.
ատաղձագործ nесаr, dolger. արահետ şeverê, şîverê, şiverê,
ատաղձագործություն dûlgerî, şivîle, pêgeh.
dolgerî. արանք derav.
ատամ dan, diran, didan, tîyan. արատ kêm û kurt, qar, rехnе.
ատաման sercerdî, serekbaşî. արարիչ xulqker, barî, xellaq, xaliq.
ատամի խոզանակ firçak. արարողություն merasinna.
ատամիկ azû. արարում aferîn, suruşt.
ատամնաբույժ dansaz, dirankêş. արարք fêl, miamele.
ատամնավոր dandar. արբեցնող nişwan.
ատամնացավ danêşe, diranêş. արբեցում neşa.
ատելություն e’davet. արգանակ avgoşt, nişav, goştav.
ատոմային ռումբ qembera zerrê. արգանդ zik, mindaldan, mаk.
ատրճանակ depançe, dapance, արգասիք vêc.
dapinçe, demançe, yaqûbî, tapinçî, արգելանք diriẍ.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 463

արգելոց qorix. şecaet, şêranî, şêrayî, merdayî,


արգելված bêdestûr, asaẍ. perwayî, pîyawetî, qehremanî.
արգելվածություն lêxûbûn. արխալուղ arxalix.
արգելում asaẍbûn, asaẍkirin. արծաթ niqar, zîv, sîm.
արգելք lêxûkirin, hasêge. արծաթազօծ avzîv, zîvkirî, kildayî.
արդար dadperest, e’dil, xavendad, արծաթազօծել zîv kirin.
mensef. արծաթե պատյան kalanzîv.
արդարադատություն dadxwezî, արծաթյա zîvî.
dadvanî. արծիվ elûh.
արդարամիտ dadmend. արծվաբույն şûnbaz.
արդարացում tebre’, pakane. արծվաքիթ pozpîjîn.
արդարություն dadperestî, e’dalet, արկ top, qember, qumber.
e’dilayî, xavendadî, îsaf, pîyarî. արկած serencam, serpêhatin,
արդարև tehqîq. serpêhatî.
արդյունաբերական pêşesazî, արկածախնդիր agirbaz.
senayî. արկածախնդրություն agirbazî.
արդյունավետ mehsûldar. արկղ ucre, qutî.
արդյունավետություն mehsûldarî. արկղ (սեղանի գզրոց) dexle.
արդյունք netîc, hasil, hasilî, asar, արհամարհանք avir.
yemsîk, mehsûl, mowacib, semer. արհամարհելի хаr û xes, xaksar.
արդուկ ûtо. արհեստական լճակ sorincan.
արդուկել ûtо kirin. արհեստանոց sinhetxane,
արթուն bîdar, şiyar, hêşar. hostexane, karxane.
արժանապատվություն layîqî, արհեստավոր mihendiz, pêşekar.
şan, hêjabûn. արհեստավորների ավագ xalfe.
արժանավոր xetîr, qabil. արձակագիր pêşekar.
արժանի degirmî, şayan, tore, seza, արձակել şermatîn, vealandin.
stêl, kemax, misteheq, motewecib. արճիճ lihêm, miz, qela, qerqeşûm,
արժեք fer, fîyat, biha, bihayî, hêja, qurquşûm.
hêjayî, qîmet. արմավ xurmalû, xurme, sinew,
արժեքավոր nеrх. rotb.
արի xudanmêr. արմավենի hevrîs, mexl.
արիաբար merdanî, perwane. արմատ kok, qurm, reh û ol, rа.
արիացի arî, arînijd. արմատական bingehîn.
արիություն xasmêrî, xurtebarî, արմատապտուղ xencelîsk.
464 Հայերեն-քրդերեն բառարան

արմունկ e’nîşk. արտաբերություն sewtdayîn.


արյան շրջանառություն xûnger. արտագրող bernivîsarçî.
արյան վրեժ xûndarî. արտագրություն bernivîsar.
արյուն xûn, qan. արտադրանք mehsûlet, prodûksî,
արյունաթողություն xûnberdan. saxt.
արյունակից kurap, kurxal. արտադրել derhênan.
արյունահեղություն xûnrêjî, արտաթորանք rîtik.
xûnrêtin, xûnrijandin. արտահայտություն axawik,
արյունարբու devxûn, çavxûn, axotk, îbaret, îstîlah.
çavhar, devbixûn, sefa. արտահայտված gotî.
արյունարբություն devbixûnî, արտահերթ bêdor, sirêder.
çavxûnî, xavenxwînî. արտահոսել têçûn, vero bûn, rо
արյունոտ xûnavî, xûnawer, xûndar. bûn.
արյունռուշտ xavenxwîn. արտասանել lêv kirin.
արնախում xûnmij, xûnxur, seffak. արտասուք hêstir.
արշալույս ferec, gizing, şebeq. արտացոլանք avîje.
արշավ rêveçûn, seferî. արտացոլվել jêbiriqîn.
արշավախումբ êkspêdîsî. արտաքին derive, lîtir, xaric, zahir,
արշավաձի qule. sifet.
արշին andaz, arşîn. արտաքին տեսք neder.
արոտավայր bejon, çêre, çêregah, արտաքինից դատելով pêşçav.
mêrg, oriş. արտաքնոց destav, çêşme.
արոտատեղի merat. արտաքսել raqetandin.
արոր cût, cot. արտաքսում nefî.
արջ ḧirç. արտիստ ertîst.
արջաորջ lîs. արտոնյալ xawenşko.
արջառ mozik. արտույտ torxe, sûravêlk, kakol.
արջասպ şev. արտևանունք mijgan, mijol,
արջուկ ḧirçik. mûjîlang.
արվամոլ qûnbaz, qûnde, qûnek. արցունք eşk, fermîsk, mecar,
արվամոլություն qûnbazî, qûnekî. rondik.
արվեստ sinhet, sentenet. արու gemal.
արտ deşt, zevî, zevîng. արու ոչխար beran.
արտաբերել mile kirdin. արուէգ nemêr.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 465

արքայադուստր xatûn, şakeç. արևի խավարում kusûf.


արքայազն şahzade, şakur, արևկող տեղ berroj.
şehzade, mîrek, keyzade. արևմտյան ẍerbî.
արքայական keyan, qeyserî. արևմտյան երկիր muxurzemîn.
արքայական պալատ şaneşîn, արևմուտք ẍerb, roava.
şehnişîn. արևոտ կողմ bertav.
արքեպիսկոպոս mitran. արևոտ roj.
արև xur, ferx, xaver, хоr, xewer, արևոտ օր te’vî.
şems, tav, hûr, mihr, roj, ro. ափ (ձեռքի) tep, kef, 1ер, navdest.
արևածագ metle’, rojhilatin.
ափ (ջրի) berav, delav, lever, saḧil.
արևածաղիկ gulbaxan, gulbiroj, ափիոն teryak.
guleberoje.
ափսե dewrî, tebax, tepşî, têpşî,
արևային xorî.
sênî, sihan.
արևային մուգ ակնոց berfink.
ափսոսանք efsûs, dilnewazî, esef,
արևապաշտ xurperest, şemsikî. esefkêş, mixab.
արևապաշտություն xurperestî. աքաղաղ dîk, kelebab, keleşêr.
արևառ լինել qemilîn. աքացի payîn, pehîn.
արևելագետ xavernas, şerqnas, աքացի տալ têheldan.
şerqzan, rohilatnas. աքլոր xoroz.
արևելագիտություն xavernasî, աքսոր sirgûn, sirgûnkirin.
şerqnasî, şerqzanînî, rohilatnasî.
աքսորյալ sirgûnkirî.
արևելյան şerqî.
աֆղանական efganî.
արևելք xorhelat, şerq, meşriq,
աֆղանցի efgan.
mişriq, rohilat.

Բ
բաբախյուն teptep. բազմաթիվ semer.
բադ werdek, sone, hevo, kevjal, բազմակողմանի heralî.
miravî, ordek. բազմամաս pirpar.
բադաքլոր hevong. բազմապատկում саrbûn.
բազե baz, qertel. բազմացում pirkirin.
բազմագույն nexş-nexşî. բազմերանգ rengawazî.
բազմազանություն teẍayûr. բազմություն te’edod, somar.
466 Հայերեն-քրդերեն բառարան

բազպան milik. բամբասանք nemmamî,


բազուկ (ձեռքի) bazû. xeberbezokî, geveztî, xeybetkarî.
բաժակ badîn, fîncan, tas, îstekan, բամբասկոտ nemmam.
kas, perdax. բամբասող pist-pistok.
բաժանել tecrîd kirin, jêqetandin, բայ lêker, fêl, kirde.
jêveqetandin. բայց lewam, lakîn, belam.
բաժանմունք sêksî. բանադրանք ehram.
բաժանվել tecrîd bûn, jêqetîn, բանալ ravegirtin.
jêveqetîn, jihevderketin. բանալի anaxdar, açar, mifte.
բաժանում lêkvebûn, cudatî, բանականություն fikirdarî, aqil,
darebeş, hicran, îfraz, iftiraq. xired, şiûr, ḧiş, mêşk.
բաժին derece, bahre, terxan, sehîn, բանակատեղ eskergeh.
раr, раrе, рау. բանաստեղծ bivêj, şayîr, şêrnivîs.
բաժնետեր paydar.
բանաստեղծություն bivêjî, şêr.
բալ (միրգ) balû, fişne, belalûk,
բանավոր bizar.
qeresî.
բանբեր xebergêhan, xeberanî,
բալաստ perseng.
hinartî, kizîr, mixabir.
բալենի fişna[n].
բանբեր (հրատ.) xeberdang,
բալզամ melcem. xebername.
բախել rikrikîn. բանիմաց beled.
բախտ bext, gorîs, rojgar. բանող անասուն nîrkêş.
բախտավոր xwedîbext. բանող ձի êrdek.
բախտավորություն bextyarî. բանջար pincar.
բախում hevsû. բանսարկու fesad, fesadker,
բակ dermal, ḧewlî, ḧewş, ḧeyat. dekdolav, buxtançî, buxtankar,
բահ male, mer, micrîf, sebîl. geveze, gevezek, meziq, qumsî.
բաղեղ lewlew. բանսարկություն buxtan,
բաղնիք avgermk, germave, buxtankarî.
ḧemam. բանվոր xebatçî, xebatker, pale.
բաճկոն êlek. բանտ bendîxane, bendexane,
բաճկոնակ îşlik. dîlxane, girtîxane, ḧebs, ḧebsxane.
բամբակ pembû. բանտային ḧebsî.
բամբակագործ pembûçin. բանտապան zîndanvan, seccan.
բամբակագործություն բանտապետ werdyan.
pembûçandin. բանտարկյալ dîl, benî, girav.
բամբակե թել dezû. բաշ yal, poperîşk, porbijî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 467

բաշխում pilate. բարեգործական xêrda.


բառ axawik, bêje, loẍet, gilî, şor, բարեգութ keremkar, kerîm,
ûşe, zar, kelam, kêlm, otê, qal, qewl. sahibrehm.
բառաչ bare-bar, ore-or. բարելավել xweştir kirin.
բառաչել orîn. բարելավում çakbûn, çakkirin,
բառաչյուն bore-bor, orînî. çêbûn, çêkirin, xweşbûn, xweşkirin,
բառարան xebernivîs, loẍetname, çêtirbûn, çêtirkirin, xweştirbûn,
bêjenivîs, qamûs, ferheng, ferhengok. xweştirkirin.
բառարանագիր loẍetnivîs. բարեխոս rесас, recakar.
բավականաչափ bes, besanî, tesel, բարեկազմ bejnteng, bejnzirav,
êpêce, kafî, keftik. kesme, rêk û pêk, navtajî.
բավականություն lezet, geşe, բարեկամ heval, kinêz.
qenaet, sewq. բարեկամաբար pake-pak.
բավարար bol. բարեկամական hevdost.
բավարարվածություն dilrazî, բարեկամություն hemdostî, yarî,
memnûnî. yartî, kinêzayî, olfet, mihebet, mihr,
բավարարություն bolî. mowedet.
բատրակ sapan. բարեկամուհի bista.
բարակ barîk, tenik, zirav. բարեկարգ ava, şên, mamûr.
բարակավիզ gerdengaz. բարեկարգ տուն şênik.
բարակացնել tenik kirin. բարեկարգություն avabûn,
բարակոտն lingzirav. avakirin.
բարեկեցիկ կյանք ունեցող dabîn.
բարակություն tenikayî, ziravî.
բարեկեցություն ḧalxweşî, refah.
բարավոր serderî, serderk.
բարաք serbazxane. բարեհաճություն xêrxweztî.
բարեհաջող fesal, xêrxweş,
բարբառ lehze, lehce, lesan, şîwe,
oẍirxêr.
vîje, zar, zarav, ravêj.
բարեհաջողություն pirxweşî.
բարբառագետ zaravzan.
բարբարոս berber. բարեհնչյունություն dengxweşî.
բարեհոգի bêdekdolav.
բարբարոսություն berberî.
բարեհոգություն bêdekdolavî.
բարգավաճում şênayî, înkîşaf.
բարեհունչ xweşbang, dengxweş.
բարդի bî, spîdar.
բարեբախտություն xêrxweşî, բարեմաղթել bimbarek kirin
berxudarî. բարեպաշտ xudaperwer.
բարեգործ fezîlet, xudanxêr, xwey- բարեպաշտություն xwedêtî.
kerem, xweyxêr, xêrker, xêrkûnî. բարեսիրտ dilawa.
468 Հայերեն-քրդերեն բառարան

բարեսրտություն ziqet. բարձրություն bilindî, berzî.


բարետես beşerxweş. բարձունք bala, bеуаr, bilindcî,
բարերար qencîker. firêz, bilindayî, afraz, tala, hêlan,
բարերարություն xêrat, nîmet, hêlistan, hêsû, serhêl.
minet. բարյացակամ xeyrxah, xêrxwez,
բարեփոխիչ guhastar. rûxêr.
բարի başî, xirayî. բարյացակամություն lûtf, xatir,
բարի գալուստ merheba. xêrxwezî.
բարություն xweykeremî, ehsan,
բարի գործ kerifîn, sewab.
ḧesen, mehirbanî.
բարի կամք rezadilî.
բարուրել rapêçandin.
բարիք xêr, kerem, qaçû, qencî.
բարև elêkûm, sersera.
բարկանալ e’ngirîn, ẍezibîn, toran.
բարօրություն keremet.
բարկացած bihêrs, bisû, girje,
բաց keşaf, meftûh, menfehet.
e’ngir, dilgirtî, hêrs-bêrs.
բաց անել derkirin.
բարկացկոտ sil.
բարկացնել ponijandin, qehirandin. բաց աչքերով çavvekirî.
բաց տարածություն fesahet.
բարկություն te’ew, kew.
բացակա ẍaîb.
բարձ balgî, baliş, berserî.
բացակայող berze.
բարձիթողի ունեցվածք mîrat.
բարձր alî, tîk. բացակայություն tuneyî.
բացականչություն neda, heyholan,
բարձր (ձայնի մասին)
qîrek, sefîre.
bilindawaz.
բացահայտ melûm, meşkûf.
բարձրագույն bilintir, jorî, jorîn,
joro. բացահայտել mekşûf kirin.
բարձրադիր hilneyî. բացահայտություն dîyarî.
բարձրախոս bilindbêj. բացահայտում keşf.
բարձրահասակ gewde, bejnbilind, բացահայտված vekirî.
qelafetdar, qirinte, senoberbejn. բացառապես mehza.
բարձրանալ rabûn. բացատ tûmb, tûş.
բարձրաստիճան bilindpaye. բացատրել aqilkirin, têgeyandin.
բարձրացնել vemiştin, rahiştin, բացատրություն şirovekirin, tavil,
rajîn. terîf.
բարձրացող jorketî. բացարձակ bêeleqe.
բարձրացում balabûn, jêrejorkirin. բացբերան devlok.
բարձրյալ xwedêtuala. բացել davekirin, meftûh kirin.
բարձրորակ wurd. բացթողում destjêberdan.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 469

բացի be’zî, cîyavaz, bîcge, xenî, բերքահավաք (ցորենի) nandirûn.


ẍerez, cîale, xên, xêncî, ẍeyrî, ces, բերքատվություն ekindayîn.
хеуr, cîgedar, cîge, ḧaşa, masowa, բերքատու mexsûb.
pêva. բերք տալ ber dan.
բացի այդ alîkîva.
բզեզ kêz, kêzik, qaloçe.
բացման խոսք sergo.
բզկտել veqelişandin.
բացվածք zar.
բզկտված zerzilî.
բացվել davebûn, vebûn, բզկտվել veqelişîn.
jihevbûn.
բթամիտ dimbo, kо, kovan,
բաք devo, çeleng.
qafseqet, sergiran.
բեկոր çivî, çîncix, telem, tozqal,
բթանալ ko bûn.
pîj.
բժիշկ dektor, doxtir, bijîşk, tebîb,
բեկում xarbûn.
ḧekîm.
բեղեր simêl.
բժշկություն tebî.
բեղմնավորել tov kirin, toxim
բիբ bîbok, soma, reşkêne.
kirin, toximandin.
բիծ deq.
բեղմնավորում toximandin.
բինտ bînt.
բեռ bаrхаnе, tûq, ḧeml, piştî.
բլիթ totik.
բեռնակիր barkêş, hemal, hambal,
բլինդաժ bilîndaj, kozik.
ḧemal, palançî, piştîkêş.
բեռնակիր ուղտ develoke, kejave. բլրակ girik, tepe, kond.
բեռնակրություն hemaltî. բլուր hawêr, dîyar, girav, gir.
բեռնավորված parêv. բծախնդրություն demeqalî.
բեռնատար kemyon. բծավոր deqdeqî.
բեռնատար ավտոմեքենա qam- բծավոր տիֆ e’lozî.
yon. բղավոց kewte-kewt.
բեռնվածություն serbar. բյուրեղապակի belor, bilûr.
բեռնվել sûzî bûn. բյուրեղյա bilûrî.
բերածո tan. բնագիտություն tebîe’tzanîn.
բերան dev, gep, devking. բնագիր tan, metne.
բերանքսիվայր deverû. բնախույզ tebîe’tzan.
բերել înandin. բնածին metbû
բերկրալի dilxweş. բնական e’slî, tabî, tebîî.
բերրի berxweş. բնակավայր hîstok, homên, mihel.
բերք ber. բնակարան warocax, menzîl,
բերքահավաք gê. mikan.
470 Հայերեն-քրդերեն բառարան

բնակիչ daniştû. բովանդակալից mezmûnî.


բնակչություն rûniştman. բովանդակություն mezmûn,
բնակության վայր mesken. serecem.
բնաձայնություն kulfe-kulf. բորբոս kerû, perpos.
բնաջնջել tilfandin. բորբոսնած kêço, kefikayî.
բնաջնջվել vemirîn. բորբոքում teşenek.
բնաջնջում qirkirin. բորբոքված աչքերով çavşeliqokî.
բնավորություն xulq, xeslet, բորենի gornebaş, keftar.
xeyset, exlaq, şîmet, sincî, karaktêr. բորսա bîrje.
բնիկ binecî. բոց arkolk, gir, alav, ḧemyet,
բնություն tebi, tebîe’t. pereng, rewîn.
բնույթ xulqîyet, xesal. բոցավառություն soz.
բշտիկ çîban, ẍunçe, avlik, tiloq, բոցավառում alavgur.
zîwan, pijik, pirzik, pizik. բոցավառվել vêketin.
բոբիկ xawis. բոցավառվող agirgir.
բոթաբեր xeberreş. բռնաբարել şihurandin, şuhurandin.
բոժոժ gurgurk. բռնագրավում tolke.
բոլոր pêva, pevda. բռնազավթող dagir.
բոլոր դեպքերում biherawayî. բռնակ qevz.
բոլոր կողմերից çarnikal. բռնակալ destelatdar, destavêj,
բոլորը hemîsan, gî, tev, tevda, qehrebaz.
ḧemû. բռնանալ zurbetî kirin.
բոլորը միասին serda pêda. բռնավոր zulmkar.
բոլորովին qet, qeta. բռնացող zorbend, zorço, zordar.
բոկոտն mesa. բռնել girtin.
բողբոջ bişkoj, bişkok, gupik, բռնի bizor, zore-zor.
gopke. բռնի միացած munezem.
բողբոջում zîlbûn. բռնիչ լաթ destgîr.
բողկ tirik, tivir. բռնկում birqîn.
բողոք fêzar, e’rze, şekva, şikyat, բռնություն destezorî, cewr, zelî-
protesto. qetî, zelalet, ziber, zor, soxre, zorben-
բողոքավոր gazindar, şikyatker. dî, zordarî, zori, zorkerî, zulm, zulmî.
բողոքարկում îtîraz. բռունցք kulm, mist.
բոռ moz. բտված çênc.
բով mencal, meqelî. բրածեծ անել darkarî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 471

բրդյա ծածկոց mewij. բույս pin, rovek.


բրդոտ реrех. բույր bîhnî, bîhn.
բրինձ birinc. բուռ çengek.
բրոնզ birinc, tûnc. բուռն ցանկություն tase.
բրոնզե tûnckirî. բուսաբան gîhanas.
բրուտ kewaq. բուսաբանություն gîhanasî.
բու tok, kund. բուսական աշխարհ bej.
բուժամիջոց derman. բուսական յուղ bizir.
բուժիչ şefayî բուսականություն nebat, şînayî,
բուժում cansaẍkirin, doxtirî, şif, şîrêçk.
ḧekîmî, jîndarbûn, qenckirin, բուրավետ xweşbû, hênî.
saẍkirin. բուրդ liva, pûrt, hirî, mû, pirç, rîs.
բուլղարական պղպեղ isot. բուրդ գզող libûçî, livajen.
բուլղարացի bilxarî. բուրմունք xweşbîn.
բուխարի buxarî. բուք boran, îshal.
բույն (թռչնի) lan, aşyan, hêlîn. բևեռ polûs, qutb.

Գ
գագաթ ewc, ferq, şilik, tepl, ban- գաղթ hîcret.
dev, hêl, qot, serkelle, sertepe. գաղթական derhatî.
գազան fort, dabe, canewar, den, գաղտագողի tele-tel.
tabe, terewil, teva, sava. գաղտագողի մոտենալ paristin.
գազանանոց te’bexane. գաղտնաբար penhanî.
գազանություն dehbetî, canewartî, գաղտնամուտքեր qulbûcax.
gurî. գաղտնի xef, xefî, nihan, ẍeyb,
գազար gizêr. dizîka, xêvet, xewle, veşartî, mahfî,
գաթա kate. mehcûb, mehfî, mestûr, penewa,
գալ hatin. sedûsî, sepe.
գալար gerger. գաղտնի պահել vedizîn.
գալուստ amade, meqdem. գաղտնիություն xewletî.
գահ e’rş text, semed, serîr. գաղտնիք neeşkelayî, nependî,
գահավորակ texterevan. xefa, esrar, e’cran, xewlet, teşim, sir,
գաղափար hizir. remz, реnе.
472 Հայերեն-քրդերեն բառարան

գաղութ kalonî, kolonî, mistemilik, գարշանք bixokî.


mostemere. գարշելի xebîs, bixok, sik, fehîtkar,
գաղութարար kalonîzasîker. mekruh, qermiçî.
գաղութացում kalonîzasî. գարուն bihar.
գաճաճ bûcî, kurtebala, qizîk. գեղագիր qelemkêş.
գայթակղիչ dilbijok, dilhewas, գեղանկարչություն şikilkêşî,
îẍvaker. neqşbendî.
գայթակղություն belwa, xişte, գեղեցիկ naznîn, letîf, lewand,
tesvîl, tercûbe, tevsîl, îẍva. cemal, bengizxweş, têlî, tewrat,
գայլ gur. şengeşox, şingarî, terlan, sipayî,
գայլախաղող gulberan. keleş, ḧusilcemal.
գայլի ձագ mamegurg. գեղեցիկ հագնված xemilî.
գանգ qaf. գեղեցկագույն dêmdur, xweşreng.
գանգատ gazinde, lewmekarî, գեղեցկադեմ tavbano.
teşekî, tezelom. գեղեցկախոս xweşgo, xweşbêj.
գանգուր porkurişk. գեղեցկախոսություն nesteqî,
գանգրահեր gij, kurîşk. xweşdevling.
գանձ define, genc, gencîne, xezîne, գեղեցկություն lewandî, letîfî,
xezne. cemalî, husin, ḧusin, rindî, qeşengî,
գանձապահ xezîneçî, xezînedar. rindayî.
գանձարան genc, gencîne, xezîne, գեղեցկուհի goz, gozel, gewr,
gewrik.
xezne, imaretxane.
գեղձ pirzik, qidîk.
գաջ gac.
գեղջուկ mêrik.
գառ berх.
գեներալ ceneral general, jeneral.
գառնուկ hemel.
գետ felat, çem, ça, şeqam, şet,
գավազան çemik, têla, şivdar.
rewan, robar rûbar.
գավաթ xûnçe, şerbik.
գետակ cew, соу, coybar, cobar.
գավակ terkû, kefel, qerpûz, saxirî,
գետահուն coge.
saẍrî.
գետափ berçem.
գավառ ostan, qeza.
գետաքար berîk, qirac.
գարե cehîn.
գետի ճյուղավորում çûav.
գարի bûk, ceh.
գետին ajar, e’rd, binger.
գարնանամուտ axlêve.
գետնահարկ zeẍer.
գարնանային bihare.
գետնուղի leqem.
գարնանը biharê.
գետնուղի փորող leqemçî.
գարշահոտ genî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 473

գեր bezgîr, xurt, qalim. գժվել cinû bûn.


գերագույն hilalî. գժվեցնել cinû kirin.
գերազանց pirxweş. գժություն cinûbûn.
գերազանցել serketin. գիծ ciẍîz, xaz, xet, zaẍ.
գերազանցություն mehtûr. գիհի е’rе’r.
գերակշիռ serdestî. գին fiyat.
գերակշռող hêlekan. գինարբուք vexwerin, meynoşî.
գերան êrtek, kêran. գինեհամ xubirî.
գերանդի kêlendî. գինեմոլ şerabperest.
գերանդու կոթ eleçek. գինեվաճառ meyxaneç.
գերդաստան e’yal. գինի şerab, mêw, mеуа.
գերեզման çal, gor, tirb, merqed, գինովցած mestane.
meẍber, qebir. գինու մառան şerabxane.
գերեզմանատուն goristan, գիշատիչ atmece.
qebiristan. գիշեր şev.
գերեզմանափոր qebirhelken, գիշերալամպ şevçira.
qebirkol. գիշերային şevî, şevînî.
գերեզմանոց gorxane, gor-goristan,
գիշերային հարձակում şebxûn.
tirbistan, merzel.
գիշերելու տեղ şevbêrî.
գերեվարություն tesxîr.
գիշերվա մութ şevereşî.
գերզգայունություն dilterî
գիտաժողով konfêrênsî.
գերի bend, giriftar, dîl, dîlî, yexsîr,
գիտակ dana, esnaf, zanak.
hêsîr.
գերիշխող eqlab. գիտական ilmî.
գերմանական jêrmenî. գիտական աշխատություն eser.
գերմանացի gêrmanî, alman, գիտականություն ulmî.
jêrmen. գիտակցել başer kirin.
գերմաներեն almanî. գիտակցում başer.
գերված gîrode. գիտելիք e’rifî, elm, ulm, zanebûn,
գերություն hêsîrî, hêsîrtî, pilên. zanîstî, zanyarî, irfan.
գզգզել veçirandin. գիտնական xwedanîlm, xweyulm,
ulmdar, zanist.
գզգզվել veçirîn.
գիտություն ilm.
գթասիրտ dilrehm, rehmanî.
գիտուն e’rif, zanyar.
գթասրտություն dilrehmî, e’nayet,
գիրկ sing.
şefeqet, şefqet, reḧmet.
գթություն qêmîş, rehim.
474 Հայերեն-քրդերեն բառարան

գիրություն xurtî, têrbezî, kokbûn, գյուղ dike, gund.


kokî, qalimî, qelewî. գյուղակ hêvîrk.
գիրուկ givir. գյուղատնտես agranom.
գիրք celd, kitêb, pertûk. գյուղացի dêmanî, gundî, kirmanc.
գլաքար teraş, tirabêlk. գյուղացիություն reyatî.
գլխաբաց gever, serrût. գյուտարար îcatkar.
գլխաշոր çarik, destmal, gevez, գյուտարարություն îcatkarî.
çefte, serpêçan. գնալ veborîn, vepastin, riwîştin,
գլխապտույտ gêjgerîng, gêjgerokî, çûyîn.
wur, sergêjî, sergerî. գնահատական numere, texdîr.
գլխավոր serek. գնահատանք qedirgotin.
գլխավոր բժիշկ sertebîb. գնահատել ẍemilandin, xerisandin.
գլխավոր խան mîrxan. գնահատող qîmetbêj.
գլխավոր հրամանատար seres- գնահատում qîmetbêjî.
ker, serleşker. գնացք tirên.
գլխավոր պետ sergilavî. գնդակ top.
գլխատեղ binserî.
գնդակ hol.
գլխատում serjêkirin.
գնդապետ bêgbaşî, colonel,
գլխարկ fîno, şapke, şebqe, şifq, mîrelayî, serhing, serolk.
teqîle, kum, kumêşk, kumik, qutik, գնդացիր mîtralyoz, pilîmot,
serkum.
pûlêmot, reşaş.
գլխացավ janeser, serêş.
գնդացրորդ pilîmotçî, pûlêmotçî.
գլխափաթաթան mêzer, kefîn.
գնդիկ kût.
գլխափաթթոց pêç. գնել kirîn.
գլխիկ serik.
գնող xerîdar.
գլորել şimitandin.
գնորդ bikirçî, kiryar, mişterî.
գլորվել şiqitîn.
գնչու çengene, boşe, gewend,
գլուխ (գրքի) bab. mirtib, qeraçî.
գլուխ kele, kelle, serî. գնչուական mirtibî.
գլուխգործոց mesenî, misene’. գնում xerîdarî.
գլուխը բարձր serjor. գոգնոց çarege, bervank, şalik,
գլուխը կախ ûstûxar, serjêr. piştemal.
գծագրող xetkêş, ciẍîzkêş, xezkêş. գոլ (տաքավուն) germotankî.
գծագրություն xetkêşî, ciẍîzkêşî. գոլ (հեղուկը) şîrgerm.
գծիկ xezkok. գոլորշի dûkel, gulm.
գմբեթ gumbez, kumbed, qube.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 475

գոլորշիացում hulm, hulmbûn, գովական peydar.


hulmgulm. գովել pey dan.
գոհ ẍаnе’, xorsend, memnûn, qanî. գովելի pesindar.
գոհարեղեն micewherat. գովեստ sipas, paydan, payî, pesin,
գոհություն stayî. pesindan, pesnevedan, peydan, sena,
գող ebaboz, diz, sarûx. рау, реу.
գողաբարո xirabdest. գովերգ guzaf, qesîd.
գողանալ tojan kirin. գովերգում ewsaf, wesf.
գողություն destdirêjî, tarim-taẍ, գոտեմարտ gîro, desto-pirçkî.
tojan. գոտի navbend, berbend, benepişt,
գոմ gom, hevşî. piştînî, qolan.
գոմաղբ axpîn, barxur, zibil, rêx. գոտկատեղ navkêl, navteng,
գոմեշ gamêş, mangamêş. nêwpişt, qolinc.
գոմշակով dedek. գորգ ferş, xalî, xalîçe, mehfûr,
գոյակցել tevjîyîn. merş.
գոյակցություն hemjîyîn. գործ ûmûr, îş, karkirî, kir.
գործադուլ karhiştarî, serpêçû.
գոյության միջոցներ îdare.
գործազուրկ bêxebat.
գոյություն ḧeyat.
գործազրկություն bêxebatî.
գոյություն չունեցող e’dîm.
գոռալ xurîn, lêhirijîn, nerandin, գործածել e’milandin, îstîmal kirin.
çirîkandin, çirikandin, qîjandin, qorîn, գործածություն îstîmal, kelik.
qûjandin. գործակալ ajêns.
գոռգոռալ qîrandin, qûjîn. գործակալություն ejens.
գոռգոռացող մարդ qarqarok. գործակից tevkar.
գոռգոռոց çeqûlûr, qal û qîl, qar, գործակցություն tevkarî,
qîje-qîj. hevaldarî.
գոռոզ kaw, moxtal, pozbilind, գործարան fabrîke, zavod.
qafquloz, qurbet, qure. գործարար kirêkiran.
գոռոզաբար qure-qure. գործարարություն zîrekî.
գոռոզություն babaxî, kawî. գործելակերպ teleb, qaîde.
գոռոց ware-war, qîj. գործելաձև etwar.
գովաբանել meth û sena kirin, գործերի հավատարմատար naîb.
pesandin, pesnandin. գործընթաց prosês.
գովաբանող pesnedar. գործընկեր hawpêşe, hemkar,
գովաբանություն medhet, medih, hempar, beşdar, pîgar, hevaldar,
metha, meth û sena. hevalkar, hevbeş, hevkar, mişterek.
476 Հայերեն-քրդերեն բառարան

գործընկերություն hemkarî. գուշակ faldar, falikçî, pêẍember,


գործի գցել (շարժիչը) qurumîş remildar.
kirin. գուշակել fal kirin.
գործիչ kiryar. գուշակության գիրք mesheb.
գործիք alet, hacet, hesincawî, գուշակություն fal, remil.
kereste, serpî. գուցե belkî.
գործնական cebranî, karî, գռեհիկ qubet.
praktîk. գռեհկություն qubetî.
գործողություն akt, apêrasî, kel û գռմռոց ẍire-ẍir.
pel, kirde. գտնել dozandin.
գործվածք hîvîs.
գրագետ xwendewar, xundewar,
գործունյա zîrek, kardar. xwenda, xwendî, xwendkar.
գորշ çîl, сûn. գրագետ մարդ аxûnd.
գորշաթույր gewr. գրագիտություն xwendkarî, xun-
գորշաչյա çaykal, çavbelek. dewarî, xwendewarî, xwendîtî.
գորշավուն gewr-gewrokî. գրագիր defterdar, xetîrek, nûsyar,
գորտ beq. katib, mîrza.
գորտնուկ balûk. գրադարակ refik, rifhe, kitêbxane,
գութան xîş, kotan. pertûkxane.
գուլպա gore. գրազ cinaq, merc.
գումար cumle, сеm. գրական dabê, e’debî.
գումարել сеm kirin. գրականագետ wêjewan.
գումարտակ tabûr. գրականություն e’debîyet, lite-
գույժ reşmizgîn. rature, wêje.
գույն hawak, reng. գրամ giram.
գույնզգույն moneqet, rengareng, գրանիտ koş.
rengdar. գրանցում ketebir.
գունագեղ gulgulî, rengîn. գրաշար ḧerfrêz.
գունազարդ gulgûnî. գրասեղան textê nivîsarê, pêştexte.
գունաթափ rengçûyî. գրասենյակ debîrxane, nivîsarxane,
գունաթափված rengavêj. îdarexane, kansêler.
գունավոր ḧeftreng. գրաստ bargirl.
գունատ begun, açarokî, spîçolkî, գրավ gerav, girêv, barmite,
qîçolek. barimte, rehîn.
գունատություն bêrengî, qîçolekî. գրավ դրված իր amanet.
գունդ gilole, go, kûre. գրավաճառ kitêbfiroş.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 477

գրավիչ dilkeşan, dilberanî, şahûl, գրոհել tada kirin.


sehhar. գրող nivîsarçî, e’dîb, nivîser,
գրավոր որոշում qirarname. nivîsevan, nivîskar, wêjewan.
գրավչություն dilrevînî, cezbet, գրություն tehrîr, tezkere.
xûnşîrinî, xûnkêşî. գրչահատ çaqû.
գրատախտակ depreş. գրչաման qelemdan.
գրգիռ kelobîn. գրչատուփ mîdan.
գրգռվածություն vesûbûn. գրպան cêb, girfan.
գրել nivîsandin, nivîsîn, meşq kirin. գրպանահատ cêbgîr.
գրիչ (ձեռագրեր արտագրող) debîr. գրված nivîsandî.
գրիպ girîp. գրտնակ tîrok, kirdanek.
գրկախառնություն ḧemêz, himbêz. գրքակազմ rûpêl.
գրկել werandin, himbêz kirin. գրքույկ kitêbok.
գրոհ tada, kiş û berkiş.

Դ
դաբաղ debaẍ, tebexe. դանդաղել texîr bûn.
դագաղ tabût, mehef. դանդաղեցնել texîr kirin.
դագանակ gopal. դանդաղկոտ cangiran, êsikgiran,
դաժան desthişk, gurperest, zalim, kindîşindok.
yeman. դանդաղկոտություն cangiranî.
դաժանություն desthişkî, diltîrî, դանդաղում texîr.
xûnxurî, çavsorî, dilhişkî, zalimî. դանդուռ perpînek.
դալ xelindor. դաշինք qayîlname.
դահիճ celat, celatçî, qesas. դաշնագիր qayîme.
դահլիճ şibt. դաշնակից tifaqçî, hevpeyman.
դահուկներ lekan. դաշնակցային tifaqî.
դամբարան şamî, mezar. դաշտ çol, kerkûş, kewşen.
դանակ çîr, kêr. դաշտ (մշակած) mereze.
դանդաղամիտ aqilgiran. դաշտան mehik.
դանդաղաշարժ neçeleng, դաշտավայր hamûn.
gavgiran, laşgiran, kiz, kizole, դաշույն хеnсеr, qeme.
qûnfire, sîs. դաջել deqandin.
դանդաղաշարժություն gavgiranî. դաջվածք kuta.
478 Հայերեն-քրդերեն բառարան

դառը delû. դատական հայց rnirafea.


դառնավուն te’lotankî. դատական քննիչ mistentiq.
դառնացած kûndacarg. դատապարտել mehkûm kirin
դառնություն telayî. դատապարտված fanî, mehkûm.
դաս (ուսուց.) ders, ebret, vane. դատավեճ dehke, qerez.
դասալիք firar, revek. դատավոր dadaxwaz, dadxwaz,
դասալիքություն firarî. dadvan.
դասական qlasîk. դատարան dadge, dadgeh,
դասակարգ zimre, sinif. mehakeme, mehkeme.
դասասենյակ şagirtxane, hucir. դատարկ boş, hewayî, pûç.
դասավանդում dersdayîn. դատարկաբանություն watewat.
դասավորում cîbicîdanîn. դատարկագլուխ serkundir.
դասարան derskom, şobe, kilas. դատարկախոս pûçbêj.
դասընթաց kûrs. դատարկախոսություն lewçe,
դաստակ zend, zendek, meçek. law, çelte, lawekerî, vile-vil, qale-bal.
դատարկապորտ herzekar.
դաստիարակ nesîḧetçî, talîmatçî,
te’lîmdar, temedar, temekar, դատարկել darêtin, jêrêtin,
perwerdegar. jêvalakirin.
դաստիարակել terbetdar kirin. դատարկվել jêvalabûn.
դաստիարակություն talîmat, terb, դատարկություն valakirin, valayî,
terbîyet, tereb, perwer, perwerdegarî. klor.
դաստիարակված terbetdar. դատել gêleh kirin.
դաստիարակվածություն perdaq. դատվածություն mehkûmbûn.
դավադրություն teẍbîr. դար ժամ. e’sir.
դավաճան ẍedar, xayîn, xwefiroş, դարակ tereke.
mixenet. դարան kemîn.
դավաճանել xayîntî kirin. դարաշրջան zeman.
դավաճանություն xiyanet, դարավոր dewrî.
xiyanetî, xwefiroşî, xayînî, xayîntî, դարբին debîr, ahenger, hasinker,
xeyamî, meqalat, mixenetî. demirçî, ḧedadçî.
դավանակից hemdîn, hevdîn. դարբնոց debîrxane, demirxane,
դավանանք mezheb. ḧedadxane.
դատ gêleh. դարձյալ cardin.
դատախազ dadger. դարման berbayî.
դատախազություն dadgerî, դարչին darçîn.
dadistan. դարչնագույն esmer.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 479

դարպաս derge, qapî. դեմք bеr, demur, dêm, çehr,


դարսել ta kirin. wehc, sifet, sower, sûret, qîyafet,
դափ defik, tebl, tembil. rû, serçav.
դափնեվարդ jale. դեմքի քող rûbend.
դդում gindor, gundor, kalek, դեն նետել deravîtin.
kûleke, kundir. դեպի berbi, pêrgî, հետ şûnva.
դե՛ sa, ca. դեռ hêşta, hin.
դե՛հ саrе, haydê. դեռահաս rewal.
դեզ delewan, lod, xerman, lehs, դեռատի canikî.
kulûr, part, pilûr. դեռատի (աղջիկ) canik.
դեկտեմբեր rêbendan. դեռևս hala, hîn.
դեղ dewa. դեսպան sefîre.
դեղաբան dermanzan. դերակատար rolbaz.
դեղաբանություն dermanzanî. դերանուն pronav, cînav.
դեղագործ dermanfiroş. դերասան ekter.
դեղամիջոց darik, darû, dû û դերձակ cûmker, cildirû, bergdirû,
derman, dû. dirûnker, terzî, kincdirû.
դեղատոմս dermanivîs. դերձակություն bergdirûtî, terzîtî,
դեղատուն dermanxane. kincdirûtî.
դեղին zer, zerîn, qîçik. դերվիշ dewrêş.
դեղձ хох, şivtelû. դերվիշի հագուստ xerqe.
դեղձանիկ qenare. դժբախտ bayîs, bêmiraz, bêtala,
դեղնախտ zerduwî. bêẍur, çarereş, dêran, felekreş,
դեղնականաչ zingarî. xwelîser, gunesmer, xakeser, bextreş,
xêrnedî, awan, bedbext, şûm, talekor,
դեղնականաչավուն zengîn.
mudbir, wejunbext, kêmbext, kemkur,
դեղնանարնջագույն zefranî. kulmal, reşbext.
դեղնավուն zeriqokî, zerotankî, դժբախտ լինել qewizîn, qewzîn.
zerzerkî, qîçqîçokî, qîçotankî. դժբախտ պատահար felaket.
դեղնել zer bûn. դժբախտացնել qewzandin.
դեղնություն zerahî, zeranî, zerayî, դժբախտություն fetaret, bela,
zerî, qîçikayî. bêtar, bextxirabî, qedeh dijgûnî,
դեղնուց zerdêne, zerik. bedbextî, xêrnedîtî, talekorî, qeda,
դեմ liber, pêş. qezîya, reşbextî.
դեմ հանդիման hevrû, rarû, դժգոհել lewme kirin.
pêşberî. դժգոհող lomekar.
480 Հայերեն-քրդերեն բառարան

դժգոհություն lomekarî, nerezaliẍî, դիվանագիտություն sîyasetî.


lewme, gileyî. դիտակետ nihêrge, ḧişyarge.
դժոխք dojî, nîran, cehnem. դիտանոց хepenek.
դժոխք ընկնել cehnimîn. դիտավորություն bernêt.
դժվար deşwar, giran, astem, dijwar, դիտարկում çawrêxistin, seyrtî.
cetin, zehmetdar, zor, se’abil, meşqûl, դիտել teselî kirin.
sext. դիտմամբ e’mden, enqest, qazîk,
դժվարամարս derenghel. qesden, qestana.
դժվարին nehêsa, neqola, mişkîl. դիտորդ nihêrvan, dîdevan,
դժվարությամբ gîr û girift. teselîker.
դժվարություն neqolayî, դիտում nihêrvanî, dîdevanî.
çalişmîşbûn, dijwarbûn, aloz, çetinî, դղյակ kelat, qesir, qesirbend.
çetinkirin, çetinayî, çerçere, zehmetî, դղրդացող girgirok.
mlşkîlî, pêsîr.
դմակ daw, dûm.
դիակ cinyaz, cendek, laş, term,
դյութիչ eşqbir.
kelaş, meyt, qeltax.
դիակառք qerqere. դյութված meftûn.
դիետա perhîz. դյուրաբեկ qûndîlane.
դիկտատուրա e’mranî. դյուրաբորբոք sergerm.
դիմագիծ çаrе. դյուրագրգիռ nefspiçûk, firşteng,
girgîn, silopî, kamço.
դիմագրավել dakutan.
դյուրագրգիռություն firştengî.
դիմադրություն miqabilsekinîn.
դյուրազգաց dilter, têrfiis,
դիմադրում bervanî.
ḧewasdar, ḧewaskar.
դիմակ maske, rûperde. դյուրազգացություն dilovanî,
դիմակավորել maske kirin. ḧewasdarî, ḧewaskarî.
դիմաց berva. դյուրահավատ bista, dilamin,
դիմացկուն mitîn, qahîm. bawermend.
դիմացկունություն tebat, mitînî. դյուրահավատություն bawer-
դիպչել lêxurîn. mendî.
դիպչել (նպատակակետին) lêke- դյուրին qola.
tin. դյուցազն egal, e’fat, xurtemêr,
դիպված helkewt, êpîzod, ḧadîse, pehlewan, qehreman, gernas,
rasthatin. şehlewend, zorbe, mêrxas.
դիպուկահար mêşindar. դնչակալ berdevk, devbend.
դիպուկություն mêşindarî. դոդոշ qirboq.
դիվահար cingirtî, cinî. դող sizî, pertab, tevz.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 481

դողալ lerizîn. դրոշակակիր beyraqbir,


դողացող lerizî, lerzok. beyraqdar.
դողդողալ jenîn. դրոշմ duruf, demge.
դողդոջուն mûçirk. դրսևորում xwenêbûn, eşkerekirin.
դողէրոցք ta, humeylan. դրսից derda.
դողէրոցքով հիվանդ tawî. դրություն rewal.
դոփել terpe-terp kirin. դու tu.
դոփյուն xirte-xirt, tepîn, terpe-terp, դու ինքդ xot.
terpîn, pêleqe, pêpes. դուդուկ tûtûk.
դպրոց dabistan, dersxane, dibistan, դույլ delav, dewe, dewl, dolke, sîtil,
xwendegah, şkol, îşkol, mekteb, kadoşke.
mektebxane, qutab, qutabxane. դուռ derî, tî.
դպրոցական mektebvan, qutabî. դուստր dod, dot, keç, keçik, qîz.
դռան բռնակ şewk. դուր (գործիք) miqare.
դռան շրջանակ rexderî. դուրեկան dîlban.
դռան փեղկ berderî. դուրս lider.
դռնակ meẍzen. դուրս բերել jêkişandin.
դռնապան dergevan, hacib, şatîr, դուրս թափել verotin, jêbarandin.
ḧewlîvan, qapûçî. դուրս թափվել raḧejîn.
դրախտ xold, cenet, ennet. դուրս թռչել derperîn, jêfirîn, restin
դրախտային cenetasa. դուրս հանել derxistin, jêderxistin.
դրախտային այգի rezvan. դուրս նետվել jêbanzdan.
դրամ diram. դուրս պրծած աչքերով çawzeq.
դրամագլուխ sermaye. դուրսպրծուկ nidîbidî, kaj.
դրամարկղ kasa, qesa. դուք ինքներդ xotan.
դրամափոխ serafî, serraf. դև cinawir, cindoke, dêw, kabûs.
դրոշ e’lem, beydax, beyraq, senceq.

Ե
եգիպտական misirî. եզան լեզու բուս. guvêj.
եգիպտացի misirî. եզնալեզու avezar.
եգիպտացորեն garis, genimeşamî. եզնարած gaajo.
եզ ga, kelega. եզներ քշող kamajo.
եզակի թիվ yekanî. եզր teleb, tenişt, kenar, kevî, qerax.
482 Հայերեն-քրդերեն բառարան

եզրակարած melafiqî. եղջյուր şax, strî, qoç.


եզրակարում qeytankirin. եղջյուրավոր şaxdar, kelî, qoçdar.
եզրաշերտ dawên. ենթադաստակ bîlek.
եզրափակում dawîanîn. ենթադրել xeylîn, tedbîr kirin.
եթե îerzan, heger, heke, herke, ենթադրենք îerzan.
wekî. ենթադրություն tedbîr, texmîn,
եթե միայն xweska. texmînkirin, wehm.
եթովպական ḧebeşî. ենթակա քերկ. xudanfêl.
եթովպացի ḧebeş. ենթակայություն destdayî, pî.
ելույթ ունենալ pêşderketin. ենթավերնագիր binsernav.
ելունդ (սարի, ժայռի) guh. եռագլուխ sêser, sêserî.
ելուստ (ժայռի) pêşvayî. եռագույն sêrengîn.
ելուստ pijik, pozder. եռակի sêber.
ելք cîderk. եռակողմ sêalî, sêber.
եկամուտ derhat, dexl, xêrbêr, եռահարկ sêtaq, sêqat.
destkewt, îrad, menfaet. եռամատ sêtilî.
եկամտաբեր adan. եռամյակ sêsalî.
եկամտաբերություն adanî. եռամսյա sêmeh.
եկեղեցի саm, camî, dêr, kilîse. եռանդ heraret, xîretkêşî, te’esob,
եկեղեցու սպասավոր dêrvan. tîn, himet.
եղան dirgan, çingal, çartilî. եռանդագին kele-kel.
եղանակ (տարվա) gunel. եռանդուն çiwê, aktîv, xîretkêş, saî.
եղբայր bira. եռանիստ sêalî.
եղբայրասպան birakuj. եռանկյունի sêqulç, sêgoşe.
եղբայրասպանություն birakuştin. եռապատիկ sêpa, seta, sêber.
եղբայրություն biratî, destbiratî. եռացող ջուր avkel.
եղբոր կին jinbira. եռոտանի sepî, sehpa.
եղբորորդի biraza. եռուզեռ dehw.
եղեգ nеу, leven, laven, mеу, qamîş. եռօրյա sêrojî.
եղևնի merx. ես ինքս хоm.
եղինջ gezgezk, kevgez. եսաուլ ersawil, ersewil.
եղնիկ сеуrаn, hevcr, maral. եսասեր canhebîn, xwehiz, pexil.
եղունգ dimik, lapûşk, çirnûk. եսասիրական xoresend.
եղջերու nask, gakûvî, mamiz. եսասիրություն xwehizî, е’nе’nе,
եղջերվապահ gakûvîdar. anantî, xoresendî, mayî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 483

երազանք xulî, tefkîr, pesin, raman. երգիչ guranîbêj, stranbêj, moẍnî,


երազել rаmауîn. ramişger.
երազկոտ xeyalker. երդում ad, sond, sondxwerî,
երազկոտություն xem û xiyal, soûgend, îsafil, qeseb.
xeyalî. երեխա law, destmêj, tifal.
երազներ մեկնող xewnbêj, երեկ duh, duhînê, diwînê.
xewngo. երեկ չէ նախորդ օրը реr.
երաժիշտ sazkar. երեկո êvar.
երաժշտական mûzîkî. երեկվա duhî, duhîn.
երաժշտություն mûzîk, mûzîka. երեսպաշտ silis.
երախայրիք noûbare. երեսպաշտություն nifaq, silistî,
երախտագետ şikirdar. minafiqî, rija.
երախտագիտություն şêkir, spas, երեսուն sî.
minetdarî, minetkêşî. երերալ dawşîn.
երախտամոռ bêminet, bêşikir. երերում pirte-pirt, pirtîn.
երախտապարտ minetdar. երերուն leq.
երախտապարտ լինել şêkirandin. երեք sisê.
երակ derem, damar, çindir, çek, երեք անգամ sêbare, sêcar.
tamar, terad, reg, reh երեք հարյուր sêsed.
երամակ boşe, gurmik, îrxî, revo. երեք տարեկան sêbir.
երամակապան îrxîçî. երեք տարեկան երինջ berga.
երանգ tanturwêt, reng. երեք օր առաջ betirpêr.
երաշխավոր desteber, zamin. երեքհարյուրամյա sêsedsalî.
երաշխավորություն zamintî. երեքնուկ onceh.
երաշխիք zamintî, kefîltî. երեքշաբթի sêşemî.
երաշտ bêbarariî. երեքով hersê.
երաշտահավ şalûl. երեքտեղանի sêcî.
երբ çiçax, kеу, wextê, kengê. երթ beravan, marş, kêş.
երբեմն саrаn, nav-nava, саr-саrnа, երիզ bend, gûc, kove.
geh-geh. երիկամ cilew, gurçik.
երբեք tucar, tucarî. երիտասարդ nestle, ciwan, саn,
երգ lavêj, laje, leylan, kilam. cahil, genc, xilfikî, ter, wuşoq, şîpe.
երգել lîlandin, stirandin, stran, երիտասարդական տարիք ber-
kilam gotin. xortanî.
երգեցողություն guranîbêjî. երիտասարդացում cahilkirin,
երգի քառատող lawuj. canî, ciwanî, cahilî, lawanî, gencî.
484 Հայերեն-քրդերեն բառարան

երիցուկ babûne, hoşib. երկիր danîştga, daniştge, asîtan,


երկաթ ḧesin. diyar, tixûb, toprax, hêl, ifiq, iqlîm.
երկաթգիծ rêḧesin. երկկողմանի duta, duteref, duber,
երկաթե կապանքներ simdim. dualî.
երկաթյա ḧesinî. երկկողմանի ծնողազուրկ bêdê-
երկակի duanî. bav.
երկհարկանի duqat.
երկամյա dusalî, dubir.
երկմասյա dubir.
երկամսյա dumehî.
երկյուղ etlahî, tirs, hevs.
երկայնաձեռն destdirêj.
երկյուղած tirsandî.
երկանք destar.
երկնագույն erzeq.
երկատում duparbûn.
երկնակամար e’rş, gerdûn, banî
երկար dirêj.
ezmên, banê ezmên, seqafet.
երկարականջ guhdirêj.
երկնային e’smanî, simawî.
երկարակեցություն e’mirdirêjî.
երկոտանի dupê.
երկարաձգել raçandin.
երկչոտ cebrûn, tirsok, tirsonek.
երկարաճիտ կոշիկ cizme.
երկպառակչական navxwe.
երկարաճիտ կոշիկներ gîzme.
երկսայրի dudem.
երկարամյա e’mirdirêj.
երկսեռ xûnsa.
երկարապոչ dêldirêj.
երկվորյակ cêwî, cêwîk, hemzik,
երկարատև dewam, devam.
tewîn.
երկարացնել rakişandin. երկտող ոտանավոր beyt.
երկարացում dirêjbûn, dambûn, երկրագործ ekinçî.
dombûn, damkirin, domkirin.
երկրագործություն ekinçîtî, ekintî
երկարություն dirêjayî, dom, tûl.
երկրամաս semt, wekan, malbend
երկգլխանի duser.
երկրաշարժ e’rdlerzîn, bomelerze,
երկեղջյուր dustrî.
belelerz, zilzile.
երկերեսանի durû, minafiq. երկրաչափություն gêometrî.
երկերեսանիություն durûtî, nefeq. երկրորդ diwemîn.
երկընտրանք dudilî. երկրորդ նախաճաշ qaweltî.
երկթաղ գյուղ dutax. երկրպագու hurmetgir, paresker,
երկթև duqanat. perestkar, peristkar, pirestekar.
երկժանի եղան pîşik. երկրպագություն perestîş, peristî.
երկիմաստ duterz. երկրպագում piresteşî.
երկինք lûce, felek, şarge, sima, երկու անգամ dupa, ducara.
sema. երկու հարյուր dused.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 485

երկու տարեկան խոյ hogeç. երփներանգ tewsîle.


երկուական dudu-dudu. երևալ xwênîn, xuyan.
երկուշաբթի duşemb, duşembe. երևակայել xingirîn.
երկուսն էլ herdu. երևակայություն mêxûlî, muxeyla.
երկօրյա durojî. երևան գալ derbûn.
երջանիկ felekbaz, xweyseadet, երևան հանել xewandin.
bextewar, bextkenok, bextyar, երևելի xweyan.
xweşhal, xweşbext, hezîz, moqbil, երևի dibe.
muqbil, pîroz, sahîbqiran. եփած ցորեն danû, deʼnû.
երջանկություն dilxweşbûn, bext,
եփել patin, pêjandin, pêjtin,
bextewarî, xweşbextî, tale, taleh, talî,
pijandin.
êẍbal, mûrad, oẍir.
եփվել pijîn.
երրորդ sêwemîn, sêanî.

Զ
զազրելի neqenc. զառիթափ dox, berjêr, berwar,
զամբիկ madyan, mehîn. teda, tengal, zer.
զամբյուղ çapûk, zembîl, moçek, զառիվայր tilol, bevraz, kendal.
sakar, sele, selik, seve. զառիվեր berjor.
զայրալից ture. զավակ benî, ferzend, zarok, zaruk.
զայրանալ e’nirîn. զավթել teserûf kirin, zevtkari kirin.
զայրացած dilmend, dilgîr, torênok. զավթիչ dagîrkar, dagîrsîner,
զայրույթ bisûtî, fersend, xeşm, zevtkar.
xezeb, tureyî, hers, irin. զավթում rapêç.
զանգ zengil, zeng, ziringe. զարգացում tehluk, tetewir.
զանգակ cincil, ceres. զարդատուփ dirc, hoqqe.
զանգահարել ziringîn զարդարանք hereşe, xemil, tezîn,
զանգի ձայն tingîn. zeynet, zîn, zînetdarî.
զանգուլակ tingil. զարդարել xemilandin, zîb kirin,
զանցանք xeta, sixre. razandin.
զառ (նարդու) zar. զարդարված xemilokî, zîb.
զառամյալ ixtîyar, kal, keftar, զարդարվել xemilîn, neqişîn,
kevnepîr, kewtû. neqişîn.
զառանցանք wurandin, wurêne. զարդաքանդակ qaş.
486 Հայերեն-քրդերեն բառարան

զարթուն ḧişyar. զգուշություն hêdîtî, ḧefs, ḧetk,


զարթուցիչ ḧişyarker. hezerî, miqatî, semt.
զարկերակ rа. զեկույց raport.
զարհուրելի zaretrek, muẍbecan. զեկուցում e’rz, daklad
զարմանալ e’cibîn, sûrman. զեղծարար quldir.
զարմանալի elawet, e’cêbokî, şaş û զենիթ oûc.
mat. զենք çek-rehal, çek.
զարմանալի բան e’zîmî, e’cêb, զենք ճոճող sîlehbaz.
oyîn. զենքի արտադրություն sîlehsazî.
զարմանք ḧeyret. զենքի պատրաստում çeksazî.
զարմացած e’cêbmayî, şaşmayî, զեփյուռ nesîm, kizeba.
kas, ḧeyran. զզվանք е’rn.
զարմացնել e’cibandin. զզվանք տածել e’rnîn.
զարմիկ xarzî, torin, pismam. զզվող qêz.
զարմուհի qîzap, qîzxalî, qîzxatî, զիլ tîz.
qîzmetî. զինագործ tifingsaz, sîlehsaz.
զբաղմունք lezg, xizm, erk, şixul,
զինագործ վարպետ çeksaz,
miraceat.
çeqmaqsaz.
զբաղվածություն firman.
զինագործություն çeqmaqsazî.
զբոսամոլ gerînok.
զինադադարի պայմանագիր mi-
զբոսանք gerdûş, geşt, xuw, pêger, tarekename.
pêgerok, seyran, seyranlemişbûn. զինաթափում çekdanîn.
զբոսաշրջիկ çîyabir, peyazan.
զինակիր sîlehdar.
զբոսավայր rage. զինակից hemdem, hemvar,
զբոսնել seyranlemiş bûn. hevalbend, pîya.
զգալ ḧez kirin. զինակցություն hemvarî.
զգայուն dilovan, hizindar, sehker. զինամթերք çekkirin selahîyet,
զգացմունք waq, hesas, hest, hestî, ḧez. sîleh.
զգացող ḧezker. զինանոց depocebilxane, cebirxane.
զգացում his. զինապահեստ çeqawizxane,
զգեստ rexbe. çekxane, topxane.
զգեստափոխվել şêlandin. զինել daberistin, rabestin,
զգոն bihişyarî. selihandin, xweyçek kirin.
զգոնություն dapel, şiyarbûn, զինված berçek, xweyçek, çekdar,
ḧişyarî. çekkirî, selahîyetdar, sîlehkirî.
զգուշացնել mehder bûn. զինված պահակ qerewil.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 487

զինվածություն xweyçekbûn, զորախաղեր manawira, manêvra.


sîlehdarî, զորահանդես resm û gecîd.
զինվել xweyçek bûn զորահավաք tecihîz, mobîlîzasî.
զինվոր bayloz, cengebaz, esker, զորանոց baylozxane, eskerxane.
gurzavêj, nezam, sipayî, icbarî, զորեղ destestûr, xudanqudret,
pêşmerge, реуаn. erkêbdar, tinder, zexmdar, zop, zal.
զինվորական ծառայություն ni- զորեղություն zalî.
zamtî, canbazî, leşkertî, saldatî, զորություն gac, tewan, tîn, zor,
serbazî.
qewat.
զինվորական հանդերձանք rext.
զորք nîrov, leşker, kewt, ordî,
զիջել xurîn, daxwerin. quşûn.
զիստ rаn. զորքի հիմնակազմ kadir.
զկռտոց hilqhûlq. զորքի հրամանատար serordî,
զղջալ pojman. sertîp.
զղջացող tobekar. զորքի հրամանատարություն se-
զղջում nedamet, tobe. reskerî.
զմայլանք zende. զոքանչ xesû, xasî, xasîng.
զմուռս sirgûç. զռռոց zerîn, zîq, zîqe-zîq, zire-zir,
զմրուխտ zimrût, qumrût. zirînî.
զնդան (բանտ) zîndan. զսպվածություն xwebergirî.
զնդան sindîyan. զվարճալի commaş.
զննել lênihêrandin. զվարճախոս delîyalî, galtecar,
զննող nihêrdar. laqirdîçî.
զննում nihêrdarî. զվարճանք le’b, geme, lihvan,
զոդող lihêmker. ḧenekbazî.
զվարճացնել oyîn kirin.
զոդում lihêmkirin.
զվարճություն şakirin, tebirze,
զոլավոր գորգակտոր carcim.
teferoc, tereb, zewq, merh.
զոհ feda, xûnî, gorî, ḧeyran, qurban.
զտել (ցորենը) qeşartin.
զոհ դառնալ qurban bûn
զրադաշտականություն zerdeştî.
զոհաբերել qurban kirin
զրահ çapraz, zerî, kulawzirî.
զոհաբերություն qurban
զրահակիր zerîdar.
զոհասեղան mezheb.
զրահապատ hasincaw, dorzirx,
զով germosarî.
zerîdar, zirhkirî, hesincaw.
զովաշունչ hênik. զրնգալ zingîn kirin.
զովություն hênikayî. զրնգոց xinge-xing, çerp û rер.
488 Հայերեն-քրդերեն բառարան

զրնգուն hare. զրուցասիրություն pirbêjî.


զրո sifir. զրուցել axaftin, axavtin, mesilhet
զրպարտանք şiltax, qîr. kirin.
զրպարտել fesadî kirin զուգավորել perandin.
զրպարտիչ navno, meman, qolla. զուգավորում cotkirin.
զրպարտություն navnotî, tomare, զուգափայտ tûrnîk.
iftîran, îftra, qurubuẍdan. զուգված têrxeml.
զրույց xeberdan, guft û go, guh, զույգ cot, zo, zol.
sohbet, ḧekyat, mesilhet. զուռնա zirne.
զրուցակից hemnişîn, sohbetkar. զուռնա նվագող zirneçî.
զրուցասեր pirbêj. զուսպ xwebergir, xwegir.

Է
էական ferzan, qedirgiran. էժանացում arzankirin, arzanbûn.
էգ dalik, dêl, mê. էժանություն arzanî, erzanî.
էգ աղավնի mêkew. էլեկտրական հոսանք kareba.
էգ առյուծ dêleşêr. էջ lapere, werq, pêlav, sehîfe.
էգ գայլ dêlegur. էջք berjêrbûn.
էգ էշ mace, maker. էություն nihad, nihêt, teynet, zatî,
էժան bêqîmet, erzan, arzan. heyînî, qinyat.
էժանագին bihakêm.

Ը
ըմբշամարտ gulaş, gulaşgirî. ընդարձակվել dehebîn.
ըմբշամարտիկ gulaşgir. ընդարմացած çet.
ըմբռնողություն fehmdarî. ընդդեմ lalê.
ըմբռնելի me’qûl. ընդդիմախոս pêşbergo.
ըմբռնող fehmdar. ընդդիմություն apazîsî.
ըմպելիք meşreb. ընդհակառակը berepaş.
ընդարձակ berek, bînfire, firawan, ընդհանուր umum.
pehn. ընդհանրապես xerez.
ընդարձակություն berahî. ընդհանրություն umumî, iştirakî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 489

ընդհատակյա dizîkava, sewrewî. ընկերակցություն hemyarî,


ընդհատել şerpeze kirin. heyalbendî, sedmêr.
ընդհատված şerpeze. ընկերություն dostî, şirket, hevalî,
ընդհատվել şerpeze bûn. hevaltî, pîgarî.
ընդհատում şerpezekirin. ընկեցիկ bêkes.
ընդհարում îstîqbal. ընկղմվել xeriqîn.
ընդմիջում navbir, tee’tîl. ընկճված dilsotî, dilxurd, garden-
ընդունակ zêndar, jêhatî. şkestî, cegerxûn, sernexwîn.
ընկճվածություն tengdilî.
ընդունակություն zêndarî, qabilîyet.
ընկնավոր cinaketî.
ընդունարան qebûlxane.
ընկնավորություն sere’.
ընդունել meqbûl kirin.
ընդունելի mesmuh. ընկնել jiberketin, ketin.
ընձյուղ çilo, zîl, pel, serpêlik.
ընդունող qebûlkir.
ընչազուրկ desteng, bêrisq, feqîr,
ընդունված meqbûl, qebûl.
bêqismet.
ընդօրինակում lasa.
ընչազրկություն feqîrî.
ընթանալ qeddimîn.
ընտանի կենդանի terş.
ընթացիկ rewan.
ընտանիք havser, e’rz, famîl, xuş,
ընթացք meş.
xêzan, irz û eyal, malbat.
ընթերցարան xwendinxanî. ընտանիք չունեցող bêocax.
ընթրել şîv kirin. ընտանիքի անդամ nanxur, xuyan,
ընթրիք şîv malî.
ընծա hedayet, hedî. ընտելացված xuyanî.
ընծայաբերում dehî. ընտիր xas, bijare, hilbijarde.
ընկալել behistî, ḧalî bûn. ընտրել neqandin, vejartin.
ընկեր hemyar, dost, tirb, уаr, ընտրություն bijart, bijar, bijarvan,
hingor, hogir, refîq. vejartin, întîxab.
ընկերակից hemdost, hemhal. ըստ հնարավորին kоmе.

Թ
թագ efser, eklîl, tac, tepl, teylesan. թագավորություն şahî, keyanî,
թագակիր xwedîtac, tetewir, padşahî, padşaliẍ.
mokelel. թագուհի şajin.
թագավոր daẍlî, tacdar, qiral, kеу. թաթ çing.
490 Հայերեն-քրդերեն բառարան

թաթ (ազգ.) tat. թամբուր tembûr.


թաթ (կենդանու) çiq, pepik. թան mastav.
թաթավ zimantil. թանաք ḧubir, mirekeb.
թաթար teter. թանաքաման diwêt, dewêt.
թաթերեն tatî. թանգարան entîkxane, mûzê.
թաթպան destewane. թանկարժեք giranbiha, qîman,
թալանել rapêçandin. qîmetgiran, qîmetdar.
թալանչի rûtker. թանկարժեք իր mêl.
թալիսման telîsme, tibark, tilism, թանկարժեք քար cewahirdaş,
tilismat. qedirgiran.
թախանձանք temene, temenekirin, թանկություն ẍela, bihalixî.
îlah. թանձր deleme, tîr.
թախիծ hazîn, hesret. թանձր մառախուղ telp.
թախծել xem kirin. թանձրուկ tel.
թախծող hesretkêş. թաշկինակ destesir.
թախծոտ xefetbar, damaw, xembar, թառ երժշտ. tar.
xemdar, berxweketî, zur, ḧeznî, թառամած çilmisî, çilmisokî, şil.
medekirî. թառամել çirmisîn, qermiçîn.
թախտ texte. թաս çena, саm, bade, еуах, tefsî,
թակարդ xefik, telik, telle, qevzik. kod, peyal, pîyal, qedeh, saẍer.
թակել şeqandin, terqe-terq kirin, թաս պղնձե lengeri.
reqreqandin. թասակ araqçîn, telik.
թակոց terqe-terq. թավ delme, six.
թաղամաս taẍ, mehele, mihel. թավա aẍlêvî, tawan.
թաղանթ xerît, pêrgî, zerf, qawan. թավամազ têrpirç.
թաղար gunc. թավիշ mexmer, qedîfe, qutnî.
թաղել çal kirin. թավուտ dox.
թաղիք kulav. թատրոն tîatr, tîatro.
թաղիքե գլխարկ kulah. թարախ çîrt, e’deb, zoẍ, zûxav,
թաղիքե թիկնոց ferencî. zoẍav, kêm.
թաղում çalkirin, medfûnkirin. թարախածորել kêm girtin.
թամբ zehn, zîn. թարախակալել zoẍ kîşîn.
թամբագործ qaltaxçî, serac. թարախակալում berboq.
թամբակալ qûşbend. թարախային kêmza.
թամբակապ teng, teng û bеr, թարախապալար dumel, ḧevtûzk.
tengeber.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 491

թարգմանել tercime kirin. թաքցնող destkêş, penahker.


թարգմանիչ dîlmanc, dîlbend, թաքուն şevedizî, tel, revedizî.
terciman, tercimeçî, werger. թաքուն տեղ eserge.
թարգմանություն tercime, perçive. թեթև bêbar, sivik.
թարթել çavbirke kirin. թեթև (քաշով) senayî.
թարթում çavbirke. թեթև ուտեստ pêxwer.
թարմ nû, terecan, teze, tezmiz, թեթևամիտ culf, bêdemaẍe, babet,
sebz. sersar.
թարմանալ terecan bûn, teze bûn. թեթևամտություն tewekelî,
թարմացնել teze kirin. sersivikayî.
թաց kamkêşk. թեթևանալ sivik bûn.
թափահարել dawşandin, lerzan- թեթևացնել sivik kirin.
din, raḧejandin, raweşandin. թեթևացում sivikbûn.
թափանցիկ şefîf. թեթևություն sivikî.
թափանցիկություն zelalî. թեթևսոլիկ loti, seroba.
թափառական derbeder, gerok, թել dêr, ta, têl, kulî, rist, rişte.
êperî, ḧeyr. թելակոճ xerek.
թափառականություն e’waretî. թելի կարժ ẍеrẍеrе.
թափառաշրջիկ dedirî, berade, թեկնածու namzed, kandîdat.
gede, gelaş, e’ware, gerdan, bozebelî, թեկնածություն namzedî.
ratol, rewindayî.
թեկուզ bare.
թափառաշրջիկություն derobe-
թեմա mewz.
rotî, der bi derbûn.
թափառել sûran. թեյ çay.
թափառող gerano, gerîde, ḧeyrî. թեյաման çaydan, çaynik, qirmî.
թափել verêtin. թեյարան çayxane.
թափթփել pirijandin. թեյի պնակ teble, jêrpîale.
թափթփված bênefs, tewekel. թերակղզի nîvgirav, nîvada.
թափված jêketî. թերեփ nîvpijyayî.
թափվել dariştin, verijîn, jêrijîn, թերթ list.
rijîn. թերմացք xilte, avrû, paşxwerin.
թաքնվել delîn, mina bûn, qulibîn. թերություն qolayî.
թաքստոց xewletxane, talde, penah, թեփ zîwan.
penahgah. թեփ (գլխի, մաշկի) kirêj.
թաքցնել delandin, nihandin, թեք tiltilan, têkwar, kilmoxaro, ters.
veşartin, meknûn kirin, rabirîn. թեքել tewandin.
492 Հայերեն-քրդերեն բառարան

թեքվել têkwar bûn. թղթակից miqaleçî, miqaledar,


թթխմոր haven, texmîr, tirşîn, otarnivîs.
hevîrtirş. թղթակցություն muxabere.
թթվածին tirşînza. թղթատար gizîr.
թթվաշ tirşotankî, mizir, miz. թմբլիկ tulik, weremdar.
թթվաջուր tirşik, sîmaq. թմբկահար defçî.
թթվել tirş bûn. թմբուկ def, dawul, dehol, dewl,
թթվեցում tirşbûn. tepliq.
թթու tal, talî, tîft, tirş, tirşayî, simaq. թմրամոլ ḧeşaşo.
թթու դնել tirş kirin. թմրանյութ efyon, beng, mikafet.
թթուց (թռչնի) papefk. թյուր xêlif.
թիակ cengar. թնդանոթ top.
թիթեղ teneke. թշնամական beẍiz.
թիթեղագործ tenekeçî. թշնամանք neyarî, e’dûtî, dûberekî.
թիթեռ fepûle, balatîf, pirpirîk, թշնամի nеуаr, berber, deşnam,
tirtirk, tirtirîk, minminîk, minnî, dijmin, pêşkepû.
kerkene. թշնամություն fitne, dijminayî,
թիթեռնիկ perpûşk. texalif.
թիկնակ piştek. թշվառ bêpar, fiqare, bêbeş, sewlik.
թիկնապահ piştmêr, qelawiz. թշվառություն bêparî, şêwawî.
թիկնոց hewran, mîtan, qapût. թոթովախոս bilbilok, gir û gal.
թիկունք namil, kol, pîl, pişt. թոկ ben, çaw, bа.
թիկունք ռազմ. piştçeper, piştge. թողնել հեռանալ derhatin.
թիմարել verotin. թոշնած qurçimokî.
թիվ hejmar, erqem, reqem. թոռ nevî.
թիրախ аmас, аrmаnс, mêş. թորշոմած diljar.
թլպատում xeten, xeyat. թոք şoş.
թլպատված sinetkirî. թոքախտ pişikreşî.
թխադեմ rengesmer, reşqemer, թոքեր pişik.
rûreş. թռիչք fir, hilparkî, pervaz.
թխահեր reşkot. թռչել verêstin, pirîn, resin.
թխկի kewet. թռչկոտել çirtikîn.
թխկոց leqeleq, çeqareq, çeqe-çeq, թռչնակ kêşke.
çeqîn, şîrqe-şîrq, şîrqîn, teqe-req, թռչնաձագ zerneqûie.
repe-rep, reqe-req, reqîn. թռչնաղբ zirc.
թղթախաղամոլ qumarbaz.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 493

թռչնիկ çîvanok, çîvîk, çêlik. թույլ nizar, boş, çilazok, zeyf, sist.
թռչնորս teyrvan. թույլտվություն cewaz, terxîs,
թռչող perwende, գորգ pêrab, îbahat, îcazet, risxet.
pêrav. թույլտվություն խնդրող destûr-
թռչուն teyr, teyare, mel, murẍ, xwez.
perinde. թույն aẍû, talaw, jehr, jehravî, jehrî.
թռուցիկ саr. թունավոր jehrdar, jehrokî.
թրադաշույն paloş. թունավոր սունկ kîwark.
թրթնջուկ tirşo. թունավոր օձ tîremar, koremar.
թրթուր tirtire. թունավորել jehr dan, jehravî dan.
թրիք (ոչխարի, այծի) lixûm. թունավորում jehrdan.
թրիք реуn. թունավորվել (մեկի կողմից)
թրխկոց şirqe-şirq. jehrdayî.
թրծել (մետաղը) dihandin. թունավորվել jehr xwerin.
թրջել xusandin. թունել tonêl, tûnêl.
թրջվել xusan. թունոտ zimantûj.
թուզ hejîr, tîn, încîr. թուր çilin, soranî, seyf.
թութ tût. թուրք tirk, tirko.
թութակ tûtî. թուրքական tirkî.
թուլակամ bêxeyset, destkurt. թուրքմեն tirkeman.
թուլակամություն bêxeysetî. թուփ berih, çoplî, tûm, kol.
թուլամիտ kêmaqil, kêmhiş. թուք lua’b, avdev, gîlaz, azû, tif,
թուլամտություն kêmaqilî, kêm- tifû, tûf, tûk.
hişî. թփթփոց kute-kut.
թուլանալ zeyf bûn. թփուտ teraş, tûman, tûmge, zîwan.
թուլացած qelsketî. թքել tif kirin, tû kirin, tûf kirin.
թուլացում sistbûn. թև bazik, qol.
թուլություն bêganî, şilbûn, teng- թև ռազմ. rех.
destî, sistayî, sistî, qelsbûn. թևաթափ bêbask.
թուխ qemer. թևատակ biçeng, binçeng,
թուխպ cerg, hewran. binhengal.
թուխս kurk. թևք bazbend, bermilk, berzendk,
թուղթ ewraq, kaxet, kaxit, kaẍez. hoçik, qulfik, devzendk.
թումբ terazin. թևքածալ qulbaxî, serqol.
494 Հայերեն-քրդերեն բառարան

Ժ
ժաժիկ jajî. ժառանգ netewe, waris, wert,
ժակետ cakêt, çakêt, jakêt. werwend, mîratçî, mîratgir,
ժողովուրդ mixulqet. mirêsdar.
ժամ sehet. ժառանգել mîratxur bûn.
ժամագործ sehetçî, sehetsaz. ժառանգորդ xelef, xelîf, xêrxur,
ժամադրություն wîsal, hevdudîtin, paşkar.
jwan. ժառանգություն mîrat, mires,
ժամանակ dane, beyn, heret, hen- mirêsdarî.
gam, çax, dem, hana, wext, zeman, ժիր xefîf, tund, jîr.
ḧeyam, hingam, kat, modet. ժլատ leçer, bаẍil, çavteng, dilxi-
ժամանակ առ ժամանակ dem- sûş, tima, malgenî, riko.
demî. ժլատություն leçerî, çavtengî,
ժամանակամիջոց esna, midet, çikûsi, timatî, timayî.
muẍdar, mewêt. ժխտում nanakirin.
ժամանակավոր tenfîzî, wadetî, ժողով encimen, îctime.
wehdetî, wextî, miweqet, miweqetî. ժողովածու mecmû.
ժամանց mijûl, mijûlî. ժողովուրդ xelq, gêl, xas û am,
ժամապահ lepa, pasban, pasevan, ehl, ehlî, e’badile, reyat, mexlûq,
qereqol. mexlûqet.
ժամացույց sheet, katbêj. ժողովրդական şe’bî, kome-
ժամկետ wade. layetî.
ժայռ lat, tat, zinar, zindar, tawêr. ժողովրդայնություն xelqî.
ժանգ zeng, jeng, pas. ժողովրդասեր xelqḧiz.
ժանգոտ zenggirtî, zengorî, zingarî, ժողովրդավարություն demu-
jengdar. qratî.
ժանգոտել zengorî bûn. ժողովրդի կրթում xelqperwarî.
ժանգոտվել zeng girtin, jeng girtin. ժպիտ zerde, zerdexane.
ժանդարմ cenderm, gizîr, jandarme. ժպտադեմ rûken.
ժանիք qîl. ժպտալ zerdexane kirin.
ժանիքներ kelp. ժրություն jîrayî.
ժանտախտ azar, çor.
ժապավեն girêbend, aşirme,
ḧimayîl, qeytan.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 495

Ի
ի ծնե xweberza. ինքը xwe.
ի հեճուկս bereks. ինքն իրեն xwexwe.
ի սկզբանե serê-serda. ինքնագնաց xweberçû, xwerev.
ի վիճակի լինել tivanîn. ինքնագոհություն xwerazîbûn.
իբր anêka. ինքնագովություն xwepesinîtî.
իբրև ḧesêbanî. ինքնաեռ semawar.
իբրև թե giva. ինքնազգացողություն xwehesîn.
իզուր hawa. ինքնազոհաբար canbêzar.
իլիկ dolav, teşî. ինքնաթիռ balafir, firoke, firinde,
իհարկե elbet, hilbet. teyar, teyare.
իղձ tivan, menc. ինքնակա xudserane.
իմանալ nasîn, zane bûn, zanîn. ինքնակամ serero.
իմաստ nêt, mana, meal. ինքնահավան zirzop.
իմաստալի manadar, merîfetdar. ինքնաձիգ xweberajo.
իմաստալից xweymane. ինքնամոռացություն xwebîrkirin.
իմաստավորում serederî. ինքնաշարժ xwehej, xwepêşbir,
իմաստնագույն pirzane. xweger.
իմաստուն danişmend, fikirdar, ինքնապաշտպանություն xwepe-
alîm, bilîmet, xweyḧiş, heştirvan, rastin, xwepiştîvanî.
hozan, mie’lîm, mopêzan. ինքնասպան xweberkuj.
իմացող pîtol. ինքնասպանություն xweberkujî,
իմացություն ferheng, nasî, beledî, xwekuştin.
şehrezayî. ինքնատիպ xwerû.
ինը neh. ինքնատիպություն xwerûyî.
իննսուն nehwêd, nod. ինքնատիրապետում xwebeledî,
ինչ çi, çû, ku. xwegirî.
ինչ-որ hend. ինքնաքննադատություն xwe-
ինչ-որ մեկը nefsek, şexsî, kesek, krîtîkî.
merîk. ինքնիշխան xudanhikm, xwegirtî,
ինչ-որ մի ձևով cûrekî. xwedîhikm.
ինչու çiman, çilo. ինքնիշխանություն xwedîhikmî,
istibdad.
ինչպես çitewr, çon, çawan, ça,
ինքնուրույն xweser, biserxwe,
çewt, çer.
serbixwe, serxwe.
ինչպիսի çito, çelûn, çilûnî, çû.
496 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ինքնուրույնություն xweserî, իրադարձություն tesadif, macira,


biserxwetî, xwexwetî, serxwebûn. qewmab.
իշաբեռ xarvar. իրազեկել wafiq kirin.
իշամեղու zerdezîre, zergete, zirket, իրազեկություն hay, weqûf.
kermêş. իրազեկում istilam, salixdan.
իշխան mîr. իրական fitret, heqîq, tê, têtî,
իշխանազուն mîrza, pisaẍa. qudretdar.
իշխանություն destelat, dar, pergal. իրականացնել qedandin.
իշուկ daş, dehş, cehş, deʼşik. իրականություն têtî.
իջեցնել daxistin, dahêlandin, իրականում rastîka.
dahêştin,dahiştin, dakirin, dakişandin. իրան newq, kember, piştînî.
իջևանատուն devexane, karvansera, իրանցի îranî.
kervansera, qonax, qonaxxane. իրավազուրկ heqbirî, heqşkênandî,
իջնել dabezîn, daketin, dakişîn. extîyarbir.
իսկ lê. իրավահավասար heqangor.
իսկական sehîh, serrast. իրավահավասարություն heqan-
իսկություն rastîtî. gorî.
իսկույն zûtir. իրավասու xwedîheq.
իսպանացի îspan. իրավասություն selahîyet.
իտալական talyanî. իրավունք heqyat, heq, extîyar,
իտալացի talyan, îtalî. extîyarî, hiqûq, huqûq, îzin.
իր çitîk, eşîya, çîşt, e’ciza, çeşt, ştîk. իրար yektir.
իր մասին berxwe. իրար կապել dabestin.
իրագործել îcra kirin. իրարանցում dehşet, şeyban,
իրագործելի mîyaser. şimate, talûk, viẍîn, kefteleft, kes û
իրագործող îcradar. vekeş.
իրիկնահաց berşîv.
իրագործում cîanîn, îcra, îcrabûn,
îcradarî, îfade. իրոք bêyarîye, vaqêeʼn.

Լ
լաբորատորիա laboratorî. լախտ doqik.
լագան (պղնձե) legan. լակ lak.
լազերեն lazî. լակոտ sêwel.
լաթ paçik. լամպ lempe, çira, lampoşke, serac.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 497

լամպի տակդիր çirapê. լացկան girînok, vizek.


լայն bеr. լացող ուռենի bîşeng.
լայնարձակ fire, berîn. լացուկոծ hele-hel, îske-îsk.
լայնացնել dehebandin, fire kirin. լաք leke.
լայնությամբ têra. լեգենդ е’nе’nе.
լայնություն e’rz, berînî, pehnay. լեզգին lezgî.
լայնք firehî. լեզվաբան zimanzan.
լանջ zefl. լեզվաբանություն zimannasî,
լապտեր fener, fanos, loks, mencal, zimanzanînî.
meşelan, misbah. լեզվագետ zaravzan.
լաստ navrok, aş. լեզու zar, zarav, ziman.
լաստանավ taşgemî. լեհ lêh, polon.
լաստանավորդ kelekvan. լեհական polonî.
լաստիկ lastîk. լեղակ xim.
լավ çê, rind, baş. լեղապարկ zehran, zendeq, zirav.
լավ եփել xişxişandin. լեղի zirav.
լավ լողացող xweşmelewanî. լեշ berate.
լավ մարդ xweşmêr. լեշերով սնվող ḧeramxur.
լավ պաշտպանված xweşpenah. լեռ dax, çîya.
լավա zift. լեռան ստորոտ kej.
լավագույն bêtir, fayiq, ala. լեռնագագաթ dûjik.
լավաշ loş, lewaş. լեռնագոգ diyar.
լավատեղյակ wafiq. լեռնական çîyavan.
լավորակ xweşteb. լեռնային çîyayî, kûvî.
լավորակություն xasî. լեռնային անցում kelek.
լատիներեն latînî. լեռնային երկիր kustan.
լար têl. լեռնային կածան kêş.
լարախաղաց kindirbaz, pehlewan. լեռնային ճանապարհ kaş.
լարել (ժամացույցը) kok kirdin. լեռնանցք nepe’nî, derbend.
լարում vekêş. լեռնաշղթա birran, tîrege.
լաց zar. լեռներ çeket.
լաց լինել jarîn. լեցուն dêmgir.
լացակումած kewgirî. լեփ-լեցուն teretiji, tijî.
լացացնել nalandin. լի lebaleb, meşhûn.
լացել zar kirin. լիազորագիր bawername.
498 Հայերեն-քրդերեն բառարան

լիազորություն wekîltî. լռակյացություն demkeşî.


լիալուսին hîveron. լռություն аrаm, aramî.
լիակատար mitleq. լսարան guhdarxane, gotarxane.
լիառատ fire’wn, mişt. լսել jineftin.
լիարյուն xûnzehf. լվանալ şûştin.
լիզել alastin. լվանալ (սպիտակեղենը) aravtin.
լիճ gol. լվացարան destşo.
լիմոնադ lîmoned. լվացարարուհի cilşo.
լինգ lom. լվացում balave.
լինդ pidî, pirî, pirû, pizî լվացք şirt û şo, kelîşo, kincşo.
լինել bûyîn, bûn լվացքաջուր arav, avşo.
լիսեռ tewer. լրաբեր sergoş.
լիտր lîtir. լրագիր rojname.
լիցենզիա lîsans. լրագրավաճառ rojnamevan.
լիքը tam, tematn. լրագրող rojnamenivîs.
լիքը լցնել dewsandin. լրացնել dagirtin.
լծակ nul. լրացում քերկ. object.
լծասարք mekare. լրջախոհություն aqilgiranî.
լկտիություն telaqreşî. լրջմիտ cidî, aqilgiran, ramav.
լճակ xabûr. լրտես casûs, xufye.
լճացում kesad. լրտեսություն casûsî.
լյարդ cerge, ceger, kezeb. լցնել xeşandin, meşhûn kirin,
լոբի lobî, fesûlî, fasolye. rêjandin, rêtin.
լոգարան serşok. լու kêç.
լոլիկ temate. լուծ nîr.
լող mele. լուծարում lexûbûn, liẍûkirin.
լողալ mele kirin. լուծարված liẍû.
լողասենյակ xezane. լուծարվել lexû bûn.
լողորդ sobekar, melevan. լուծողական şkemran, îshal.
լոր karîtk, kaẍrîtk. լուծույթ bişav.
լորձ şîloq. լույս nûr, nûranî, şûl, suhn, îşq,
լորձունք çilek. rewnek, riwa.
լպրծուն xilîsk. լույս տալ şixulîn.
լռակյաց bêdeng, demkeş, devgirtî, լուսաբաց fecer, tarîgewrik, siher,
dembeste, zarbes, sikût, kêmgo. sipîdî, hingor, melebangan, rovebûn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 499

լուսամփոփ şebak. լուսին meh, hîv, mahîtab, mang,


լուսանկար wênegirxane. qemer.
լուսանկարիչ sifetkêş. լուսնադեմ hîvbano.
լուսանցք (գրքի) haşê. լուսնի լույս tavheyîv.
լուսաշող tîravêj. լուսնկա hîvar.
լուսաստղ qurix. լուսնյակ գիշեր mangeşev.
լուսավոր fenerî, binûr, sêvan, լուր xeber, elamdan, pejin, pêẍem,
ronak, rondar, sayî. peyẍam, реуаm.
լուսավոր գիշեր şeveron. լուրեր deng û bas.
լուսավորիչ xelqperwar, լուցկի spîçke, kibrît, pîçke,
ronkayîdar, minewer. pitik.
լուսավորություն mearif, լքել letilandin, şemirandin,
ronkayîdarî. terikandin, me’zûl kirin.
լուսավորում rojnayî. լքված bêxudan, bêxweyî,
լուսատու stêr, mûnîr. têrmaş.

Խ
խաբեբա fêlbaz, хархароk, lêbkar, խալիֆ xelîfe.
xapînok, xapok, gizî, derewçî, de- խալիֆայություն xelîfet.
rewgo, derewîn, ḧîlebaz, qancux, խախտել teribandin, tewişandin,
morewir. pozmîş
խաբեբա կին delle, jina morewir. խախտում şelte
խաբեբայություն хар, guhbirî, խակ xişîm, xavî, xav, xave-xav,
ḧîlekarî, ḧîletî, qelptî. kal.
խաբել xapandin, lêpandin, tifredan. խակություն xamî.
խաբեությամբ харе-хар. խաղ baz, lîzk, lehîstik, elest, lîstik,
խաբեություն finc, debar, lêb, уаr, kaye.
helat, berfende, firîw, xîyan, çavbes- խաղալ lehîzîn, lîstin.
tin, şeyl, tefre, telbîs, tezwîr, tifre dan, խաղալիք lehîstok, leystok.
vir, virekî, ḧeramet, kizb, pewest.
խաղաղ bariş, e’qilremîde, milûk,
խաբված meẍbûn.
sernerm.
խաբվել xapîn.
խաղաղասեր haşîtxwaz.
խալ xal, mаk.
խաղաղասիրություն haşîtxwazî.
խալաթ benîş, xelat.
խաղաղեցնել e’dilandin.
500 Հայերեն-քրդերեն բառարան

խաղաղություն haşîtî, asayîşt, խաշել coşîn, xaşandin.


tebayî. խաչ xaç.
խաղամոլ xumarbaz. խաչերկաթ xarcigan, xarcigat.
խաղատուն lîstikxane. խաչմերուկ gewşek, çarsû, xaçerê.
խաղացող lehîzvan, lîstikçî. խառատ xêrat, xeratçî.
խաղող engûr, tirî. խառը bihevketî, têkel, tevdayî,
խաղողագործ rezvan. mexlût, momzec.
խաղողագործություն rezvanî. խառնաժողով elalet.
խաղողի այգի rez, rizan. խառնածին tekil, kerdîge.
խաղողի որթ zibîç, mêw. խառնակիչ fitnekar.
խամացած ձի xamî. խառնաշփոթ fortan, xiringêle,
խամրած bêreng, rengavîtî. hevda.
խայթել jene kirin, pêvedan. խառնարան tendûrek.
խայթող gezek, gezgezok. խառնել şêlan, tevlî kirin, mexlût
խայթոց çizû, neqîze, binanî, gez. kirin.
խայթված gestî. խառնվածք demîn, mezac.
խայծ çênîk. խառնվել desttêwerdan, mexlût
խայտաբղետ ebleq, belek, bûn.
e’rẍevan, beşkirî, reng-rengî. խավար xumarî, xubarî, tarî, moşk, reşî.
խայտառակ ce᾿riztî. խավարծիլ rewas.
խայտառակություն fihêt, ce᾿rizî, խավիար zerx.
beterî, fezihet, şermotî, sosret, խատուտիկ beybûn, çal, çalebelek.
karesat, kerb, keşe-keş, rezîlî. խարան dax, deẍme.
խայտառակված sîyehrû. խարանել daẍandin.
խան хаn. խարանում daẍkirin.
խանգարել nehiştin, teribandin. խարդախ silis, terar.
խանգարող manaş. խարդախություն fêlbazî.
խանգարում pelte. խարդավանք lêp, desîs, lehf.
խանգարված sergerdan. խարիսխ lenger.
խանդակ xendeq. խարտել êge kirin.
խանդավառված meczûb. խարտոց хаr, suhan, êge.
խանդոտ hosûd. խարույկ argûn, çerxetûn, kuçik,
խանութ dukan, meẍze, miẍaze. kûre, kûrme.
խանություն xantî. խեթ hawl.
խանութպան dukandar, dikandar. խեթեր hettî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 501

խելագար cinû, dîn, bêaqil, devgerm, zîx, melkemot, merd, pirdil,


aqilwindayî, şêt, soytarî, mecnûn. qoçax, sefdirrîn.
խելագարություն cinûbûn, dînanî, խիզախորեն comerdane, merdane
gêjî, mecnûnîye. խիզախություն bêtirsî, curet,
խելագարված gêj. delîrî, cisûrî, comerdî, turuş,cule’t,
խելագարվել virişikî bûn. culhet, dîlevanî, e’gîtî, cesaret,
խելակորույս virişikî. mêranî, mêrayî, mêrxasî, merdî,
pirdilî, qoçaxî.
խելամիտ fêr, bîranî, bihiş, zorzan.
խիզախում turuşkirin, qîm.
խելամտություն fehmî, aqilbirî,
խիղճ wijdan.
zorzanî.
խինկալի xingal.
խելացի aqilmend.
խիստ nemrûd, sert.
խելացիություն aqilmendî.
խիտ xest.
խելոք serwext, sewdan.
խլանալ ker bûn.
խելք olan, sewda, rау.
խլացնել ker kirin.
խելքահան անել xerifandin.
խեղանդամ seqet. խլել wergirtin.
խլինք çilim, çilm.
խեղդել xeriqandin.
խլություն guhgiranî, kerayî, kerî,
խեղկատակ oyînbaz.
kertî.
խեղկատակություն lêpokî,
խլուրդ cebrok.
oyînbazî.
խխունջ guhşeytan.
խեղճ xîzan, belengaz, aciz, perîşan,
reben, sêfîl, ergindan. խծուծ qirx.
խեղճություն xîzanî, perîşanî, խղճալ guneh pê hatin.
sêfîlî. խղճահարություն gurdil, rafet.
խեղում seqetbûn. խղճամիտ biînsaf.
խենթ bêḧiş, tîrebar, kerîgêj, sews. խղճմտանք biînsafî.
խենթորեն սիրահարված mec- խղճուկ heqîr.
nûn. խճճել lihevpiçikandin.
խեցաման încan. խճճված teklave, pabeste.
խեցգետին xerçeng, qirjal, req. խճճվել lihevpiçikîn.
խեցի kespik, qum-qum, qum-qumk. խճողակ dilme, qîme.
խզար xîzer. խճուղի cade, şoş.
խզխզոց xire-xir. խմբապար dîlan.
խթանել bayîs kirin. խմբապետ delûbaşî.
խիզախ delîr, cisûr, canbaz, dildar, խմբավորում firqanet, kom-komî.
e’gît, cimcimî, dilawer, dîlevan, խմբել kom kirin.
502 Հայերեն-քրդերեն բառարան

խմբերով deste-deste. խոզանակ firçe.


խմբի ղեկավար çawîş. խոզություն xinzîrtî.
խմել noştin, şemirandin, vexwerin. խոզուկ (հիվանդություն) quzul-
խմելու փափագ teşnîtî. qurt.
խմոր hevîr. խոժոռ girj, mirûzkirî, pirçûkirî.
խմորի տաշտ tebek. խոժոռադեմ pirçû, rûtirş.
խնամախոս xwezgîn. խոժոռվել daxêbîn.
խնամախոսություն xwezgînî, խոլերա xelêr, xolor, çaveqûle.
jinxwestin. խոխոջ leme-lem.
խնամակալ berger, xweyker, խոհ fikir.
emekdar. խոհանոց xurekxane, aşxane,
խնամել bergerîn. kûxnî, metbex.
խնամք perestarî. խոհարար aşçî, xurekpêj, aşbaz,
խնայողություն şirkart, parizîn. aşîn, aşpez, çêştker, şorbeçî, tebbax,
խնդագին eşqlû. zadepêj.
խնդալից dilşa. խողովակ lûle, sûr.
խնդիրք ismida, recakarî. խոյ mer.
խնդրագիր teweqekirin. խոնավ nеm, avşîle, şil, şilorekî, ter.
խնդրանք xastekarî, deleg, dika, խոնավանալ nеm bûn
dîlek, lava, lavakirin, xahêş, teweqetî, խոնավացնել nеm kirin
recû, selewat. խոնավացում şilbûn.
խնդրել xwestin, ẍayîş kirin, teweqe խոնավություն dêm, nemayî,
kirin. xunav, şilatî, şilayî, şilî, şûpî, terayî,
խնդրեմ ezbenî. terî, zêm.
խնդրող lavekar, dîlekvan. խոնարհ mûtî.
խնձոր sêv. խոնարհում ebabetî, dev-devî,
խնձորենի darsêv. sejde.
խնոցի հարելը dew. խոնարհում քեր. tewang, laperîn,
խնջույք bezm, çeşn. rawe.
խոնարհվել dawestîn, eserdan.
խշխշալ xuşxuşîn, çirpandin.
խոշոր girde, gerav, gerd, girgîn,
խշխշոց xişe-xiş, çelpîn, xuşe-xuş.
girin, gewre, boke, girs, gir, givrik,
խշշոց çirpe.
kibaîr, kibîr, stûr.
խոզ xinzîr. խոշոր եղջերավոր անասուն sê-
խոզակաղին berû. wat, dewar.
խոզան xozan. խոշտանգում şkence.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 503

խոչընդոտ milozm, pêşasêgeh, խորաթափանցություն feraset,


qort, rеnс. derayet, besîret, keyaset, hûrbînayî,
խոչընդոտել mеnа kirin. kûrbînayî, sertûjî.
խոչընդոտող haciz. խորամանկ fêldar, fendar,
խոպան հող beyaz, ḧişkee’rd. degenek, е’ууа, mekranî, mekrbaz,
խոպան հողեր gewr. saxtekar.
խորամանկ մարդ dekbaz.
խոպոպ berçem, ce᾿d, birew, gulî,
tolik, tore, tûncik, zulî, merẍûl, խորամանկել rûvîtî kirin.
pirçemk. խորամանկություն fen, fûtan, los,
խոպոպներ ceyndik. fendarî, degenekî, dek, fêldarî,
խոռոչ dewax, cewser. dekdolavî, dekbazî, al, ḧîle, mekr, pêl.
խոսակից demsaz. խորամիտ kûrfe’m.
խորանալ kûr bûn.
խոսակցություն tekelom,
heydedan, peyîv. խորդուբորդ kort-kortî.
խոսել axaftin, xurîn, axivandin, խորթ damarî.
ştexilîn, wekilandin, wutin, peyîftin, խորթ աղջիկ zirkeç.
peyvîn, xeber dan. խորթ եղբայր zirbira.
խոստանալ veʼde dan. խորթ հայր zirbav.
խոստացված mewûd. խորթ մայր dêmarî, zirdayîk,
խոստովանել mikur bûn. jinbav.
խոստովանություն atraf. խորթ տղա zirkur.
խոստում nezir, erêdan, veʼde, wad, խորթ քույր zirxweh.
soz, sozdan. խորխ belxem, pelẍem.
խոսք xeber, notq, lewz, gotar, խորհել nijinandin.
lewẍet, ştexilî, zar, zarav, otar. խորհուրդ dîwan, şera, şêwir, şîret,
խոտ gîha, gîhanîşk, gihîya, şînkayî, temî, temîn, wesîyet, meşveret, pend.
hêşnayî. խորհուրդ տալ meşveret kirin.
խոտան seẍte. խորհրդական berdevk, meşûr,
խոտանոց kadan, merek. mişîr.
խոտի մնացորդ kirçom. խորհրդակցել pevşêwirîn.
խոտհունձ gîhaçandin, gîhadirûn. խորհրդակցություն civan,
խոր հոգոց hizing. şêwirdarî.
խոր ճաշաման sînke. խորհրդավոր neeşkela.
խորաթափանց besîr, hûrbîna, խորհրդատու şêwirdar, şîretkar,
karbîn. temîdar, pendkar, ravêjker.
խորաթափանց մարդ kûrbîna. խորհրդարան meclîs.
504 Հայերեն-քրդերեն բառարան

խորշակ qorat. խրել (հողի մեջ) nikandin,


խորոված şîşkibab, միս patini. niçikandin, niçikîn.
խորովածանոց kebabxane. խրթխրթոց qirme.
խորտկարան tamxane. խրխինջ kurî-kurî.
խորունկ kûr. խրխնջալ şîhin.
խորք kûranî, kûrayî, kûrî. խրխնջոց şehîn, şêhîn, ḧîre-ḧîr,
խոց pizik, rîşî. ḧîrîn.
խոցել derzî kirin. խրվել daçikîn.
խոփ gîsin. խրտնեցնել teriqandin.
խռխռոց xirîn. խցան tepedûr, topewane, pût.
խռնվել leẍlemîş bûn. խցանել nixamtin, xitimandin.
խռովարար yaxî, setîzekar. խցանում xitim.
խռովել pişikîn. խցանվել niximîn, xetimîn, xitimîn.
խռովություն toẍyan, tevdayî. խցել niximandin, xetimandin.
խռպոտություն xirtik. խուզած ոչխար kur.
խսիր hasir. խուզարկություն saxtî.
խստապահանջ tund. խուլ guhgiran, kero, kеr.
խստասիրտ dilreq, dilkevir, խուլ դոփյուն ximîn.
dilhişk. խուլ ձայն telpîn.
խստասրտություն dilreqî. խուլ ու համր lal û ker.
խստություն nemrûdî. խուլուհամր kerelal.
խտացրած tîrkirî. խուճապ qîr û lêdan.
խտացրած կաթ tîrkirî şîrê. խումար xumar.
խտություն tîrayî. խումբ lêk, ẍаr, al, bir, esnaf, girû,
խրախճանք deleme, noşet, teglîfat, guruh, taxim, êẍlî, hêrîk, komele,
teglîfkirin, sefahet. qefil, qefle, qelf.
խրախուսանք teşwîq. խումբ-խումբ cêrge-cêrge.
խրամատ gonçal, tabî, te’bî, խույս տալ letiyan, jêdûrketin.
kolgeh, kortal, meteris, qelaçî, senger. խուտուտ xidxidîk, xidîk, qîdîlke.
խրատ navtêdan, tenbîh, tenbîhat, խուրձ gurz, çepik, xirom
wure. խուրջին heqîb, xurc, xurcîn, têr.
խրատել wesandin. խուց hicir, kamir.
խրատող ebretgo. խփել şerpandin.
խրել nihandin, daçikandin, խփոց (սրտի) çike-çik, çikîn.
daçiqandin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 505

Ծ
ծագում e’sil, nijad, çêlî, tore. ծաղկող nûber, golşen.
ծալ qerçim. ծաղկող երկիր xweşistan.
ծալապատիկ նստել qerefiskî. ծաղկում geşî.
ծալվածք qurf. ծաղկուն fereşîn, me’mûr.
ծալք qat. ծաղր tiraneyî, kuşiman, mesxere,
ծախս çixar, хеrс, xercbûn, peken, pêkenînî, qîl.
xercelix, zaha, meaş, mesref. ծաղր ու ծանակ etik.
ծախսել zaha kirin, mesref kirin. ծաղրածու teqleçî, kosebebe.
ծախսեր koşe. ծաղրանք tiranetî.
ծախսի փող xercî. ծաղրասեր tiraneçî, pêkenok.
ծախսող xercker. ծաղրել mesxere kirin, pêkenîn,
ծախսում xerckirin. serkenîn.
ծածանվել werba bûn. ծաղրուծանակ tanût, rexnegirtin.
ծածկ hewreban. ծամծմել cûtin.
ծածկապատշգամբ sersera. ծամոն cûm, benişt, gavvêj, çeqqe.
ծածկոց neqab, lehêf, hecab, lihêf, ծայր niçik, gupik, kuç, pozik.
hacib, taqî-reş, sitar, hêzar. ծանծաղ avkêm, pel.
ծածկված dapûşî. ծանծաղուտ avarî, buhuran,
ծածուկ dozdîde, taldebûyî, telane, avkêmî.
teltelokî, meknûn. ծանոթ nias.
ծակծկոց nuqurç. ծանոթագրություն nasînivîsar.
ծակծկոցներ sancû. ծանոթացում nastî.
ծակոտկեն qulquli. ծանոթություն nasbûn, nasyaw,
ծաղիկ gul, çîçek, kulîlk. tearif, hevnasîn.
ծաղիկ (հիվանդութ.) xurî. ծանուցել melûmet kirin.
ծաղկաթումբ gultepe. ծանուցում e’lam, e’lamet, derk,
ծաղկախտ xurîk. nûçegih, melûmetî.
ծաղկաման guldan. ծանր bardar, nesivik, giran.
ծաղկանոց gulistan, gulzar. ծանր իրավիճակ reşhal.
ծաղկաշղթա gewlaz, gulbend. ծանր կյանք tibistî.
ծաղկապսակ îwanzer. ծանր հոգոց keser.
ծաղկավաճառ gulfiroş, ծանր ձեռք ունեցող destgiran.
kulîlkfiroş. ծանրաբեռնված bargiran.
ծաղկատար xurînokî, rûxurî. ծանրակշիռ micesim.
506 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ծանրաշարժ pêgiran. ծերտ çîrt.


ծանրաշարժություն destgiranî. ծեփագործ sîwaxker
ծանրաշունչ bînteng. ծեփոն sîwax.
ծանրաչափ hewapîv. ծիածան keskesor, kolkezêrîne.
ծանրաքաշ girancan, qurs. ծիլ çîl.
ծանրություն bаr, giranî, siqlet, ծիլ տալ çîl dan.
kaş, kaşo, qursayî. ծիծաղ devkenî, ken, pelatîqe, qaqa,
ծառ derext, dirext, dar. qeşmerî.
ծառա noker, ezep, pîşekar, ծիծաղաշարժ oyîn.
qerebaşî, qerewaş, qerweş. ծիծաղել kenîn.
ծառայել qulix kirin. ծիծաղելի kenokî.
ծառայող qulixçî, qulixdar. ծիծաղկոտ devken, xendan, rûgeş.
ծառայություն me’mûrtî, qulix, ծիծաղող biken.
qulixdarî. ծիծեռնակ dûmeqesk, ababil,
ծառայություն բանակում eskerî. ḧecḧeck, meqesok, perestûk.
ծառուղի bûlvar. ծիտիկ çûkelik.
ծարավ têno, tî, tîbûn, tîhn, tîhnîtî, Ծիր Կաթին Kakêşan.
tîn, tindar, tîtî. ծիրան zerdele, qeysî.
ծարավ առաջացնել tî kirin. ծիրանագույն gevez, erẍewanî.
ծարավ զգալ tî bûn. ծլվլոց çivîn, çivt, çivte-çivt, çivtîn.
ծարիր surme. ծխախոտ titûn.
ծափահարել çirpeçirp kirin. ծխամորճ tapî, kelak, qelin, qenne.
ծափահարություն çirpeçirp, ծխատար խողովակ dûkêşk.
çeple. ծխել titûn kişandin.
ծեծ kotek.
ծխի քուլաներ pêl-pêl.
ծեծած հացահատիկ deʼn.
ծխնի girêjene, qulap.
ծեծկռտոց şer. ծխող ciẍarekêş, hecamker, titûnkêş,
ծեծկռտուք kaşokêş, pirxaş. qelemkêş, qelinkêş.
ծեր kehl. ծծել jêmêtin, mêtin.
ծերանալ kal bûn. ծծկեր çiçikmêj, mijo.
ծերություն extîyarî, şeyxûxe, zalî, ծծկեր երեխա bermakî.
kalî, kalîtî, kevnahî, kewtûytî, konî, ծծումբ gogird, kibrît, kirkût.
pîranî, pîrayî.
ծղոտ pelaş, pûş.
ծերուկ kalik.
ծղրիդ çirçirk, simsyark.
ծերունի kalemêr, kevnekal,
ծղրտալ ziqîn kirin.
pîremêr.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 507

ծղրտոց ziqîn. ծովային տերություն xudanbehr.


ծնեբեկ merajo. ծորակ şirik.
ծնել zayîn. ծորացնել vizikandin.
ծնծղա хеlîl. ծոց paşil, paxil.
ծննդաբերել razan. ծռել kо kirin, хаг kirin.
ծննդաբերություն welidandin, ծռված xaromar, xarotankî.
zayîn. ծռվել dabûn, lemisîn, çivîn, ko bûn,
ծննդական kutîk. qurifîn.
ծննդավայր weten. ծվծվոց (մկան) kirtînî.
ծննդյան վկայական e’mirname. ծրագիր berneme, program.
ծնոտ hestîçene. ծուլանալ tembel bûn.
ծնվել welidîn. ծուլություն tembelî, tiralî, kizoleyî.
ծնունդ tewlîd, zarubûn, mewlûd. ծուխ dû, dûd,dude, tem, jengar,
ծնրադրություն durikat. kadû.
ծնունդ tewlîd, zarubûn, mewlûd. ծուղակ deʼfik, dehfik, fax.
ծոծրակ paşstû, pijmil, piştstû, qifik. ծույլ dirbo, xeşal, tembel, tepan,
ծոպերիզ gulk, sacax. teplos, tiral, trakçî, zikreş, selexane.
ծոռ nevîçirk. ծունկ çok, hejnû, nûjen, jinû.
ծով dengiz, derya, behr, zerya. ծուռ kîso.
ծովածոց derav, biçeng, xelîc, ծուռբերան kevç.
avteng, perav. ծուռոտն pêxar, lingxar.
ծովակալ emîral, mîrbehir. ծուռվիզ stuxwar.
ծովային behrî, behrînî. ծփանք şûlq.

Կ
կազդուրիչ moheya. կաթ şîr.
կազմ serpel. կաթել dilopîn, niqitandin, niqitîn,
կազմակերպել teşkîl kirin. tikan, palîn.
կազմակերպիչ teşkîldar, teşkîletçî. կաթի սերուցք qaymaq.
կազմակերպություն teşkîl, կաթիլ dilop, çir, çilk, niqitk, niq-
teşkîlat, organîzasî. wet, çirk, çerk, şîpan, tinoke, weqî,
կազմակերպում pêkanîn. tika, peşik.
կազմարար şehhaf. կաթիլ-կաթիլ niqit-niqit.
կազմել terkîb. կաթկթոցի ձայն nirçe-nirç.
508 Հայերեն-քրդերեն բառարան

կաթնակեր xujîlik, berşîr, şîrmij, կախարդուհի xeyb.


şîrxur, mêjok, mijmijok. կախել daliqandin, şeniqandin.
կաթնաման şîrdang. կախվածություն tevabyet,
կաթնաշոռ lorik, cacî, şîrêj, toraq. serxwenebûn.
կաթնասակավ şîrkor. կախվել darda bûn, daliqîn.
կաթնատվություն şîrdayîn. կակազություն til, tile-til, tilî, tiltî.
կաթնատու անասուն doşanî. կակաչ xaşxaşk, ḧeşḧeş.
կաթնեղբայր hemşîre. կահ-կարասի hûrmûr.
կաթնուկ kahû. կաղ şel, topal.
կաթսա avdank, beroş, aẍlêvî, dişt, կաղալ topal bûn.
dolce, kotlik, mengelik, qazan. կաղամբ kelem.
կաթված şilayî. կաղապար qalib.
կաթվածահար şilkirî, şilşe’t. կաղապարահաց somî.
կալանավորված bendî. կաղին bindeq.
կալանավորել kirin bendê. կաղկանձ gize-giz, zirîke.
կալատեղ xermane, xermange, կաղնի çilû, tifik, palûd.
bêder. կամ քերկ. ango, уаn, yanê.
կալսում dankutan, nankutan. կամակորություն tinaz.
կալսելու տախտակ kam. կամար erq, kewane.
կալսիչ сеnсеr. կամաց hêdî, hêdî-hêdî, hêdika.
կալվածատեր xwedîgund. կամացուկ sûs û pûs.
կալվածք milk. կամուրջ pira.
կախ տալ lêqeçimandin. կամք lebt, hemd, tewfîq.
կախազարդ şirik, pereng, polik. կայազոր garnîzon.
կախաղան daraẍac, ḧezok, sehpa, կայանատեղի rawestek.
sepha. կայարան gehînek, vagzal, stansî,
կախաղան հանել xeniqandin. îstasîon, pêgehîn.
կախարդ fisûnger, ce᾿dû, ce᾿dûger, կայծ çirîsk, pirîsk.
cadû, cadûger, efsûnbaz, sêrbaz, կայծակ bapeşk, birûsk, şepol,
sahir, sehrebaz, sehredar.
pirîsk, rimj.
կախարդական efsûnî.
կայծկլտալ vemistin.
կախարդանք çavbestî, sehre. կայծքար berberik, berheste, heste.
կախարդել sêr kirin.
կայուն netewan.
կախարդություն fisûn, efsûn,
կայունություն teyaxî.
cadûgerî, cadûyî, nêreng, ce᾿dûgerî,
կայսր hemayûn, kayser, kewser.
efsûnbazî, sêr, sehrebazî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 509

կայտառ xîzan, şox. կաշառակերություն ruşetxurî.


կայտառություն xîzanî, şoẍî. կաշառվող canfiroş.
կանաչ kesk, şîn, sewz, hêşîn. կաշառք canfiroşî, bertîl, ruşet.
կանաչի hêşînatî. կաշեգոտի qayîş.
կանացի գլխարկ tilîlî. կաշեգործ debaxçî.
կանացի զարդեր xişir. կաշկանդված bendewar.
կանացի զգեստ dêre. կաշկանդվածություն te’eloq.
կանացի վերնազգեստ e’ynterî. կաշվե քուղ duhêl.
կանացի վերնաշապիկ çîban. կաշվի արհեստանոց debaxxane.
կանացիություն jinanî, jintî. կաուչուկ kewçûk.
կանգ առնել rawestan, sekinîn. կաչաղակ ẍulẍul.
կանգառ teweqof, hêwir, ḧişalk, կապ eleqet, eleqetî, girêdanî.
îstgah, sekin. կապ հաստատել pevgirêdan.
կանգնել westan. կապ ունեցող eleqedar.
կանգնեցնել sekinandin. կապա xef tan.
կանեփ kinder, kinif, kirkirk. կապալ podret.
կանեփի յուղ belem. կապակցություն tewesol
կանթ çemil, çakil, gîre. կապանք merbend
կանխագուշակություն pêşbêjî, կապանքներ çelem.
pêşgotin, remildarî. կապար risas.
կանխասաց pêşbêj, pêşgo. կապարակնիք risas.
կանխավճար bеа. կապել piçiqîn.
կանխատեսել pêşdîtin. կապերը խզել jihevçûn.
կանխիկ neẍd. կապը քանդել vebestin, veçinîn.
կանխորոշում texdîr. կապիկ meymûn, qird.
կանխում pêşdestî. կապիտալիստ sermayedar.
կանոն destûr, tertîb, rastek. կապիտան kapîtan, qeptan,
կանոնադրություն te’lîmname, serwan.
pendname. կապկպել lêgirêdan.
կանոնավոր xişt, normal. կապկպված vebeste.
կանոնավորություն xiştî. կապոց boxçe.
կանչ gazî, gaze-gaz, çirave-çirav, կապված girêdayî.
hêrş. կապտաչյա çavsût, çavhêşîn,
կանչել gazî kirin. çavkesk, çexmûr.
կաշառակեր bertîlxur, ruşetxur. կապույտ kesk, sût.
510 Հայերեն-քրդերեն բառարան

կառավարել hikim kirin. կատակաբան letîf, şeqleban.


կառավարիչ gerînende, gerînend- կատակասեր bezilgo, tiraneçî,
kar, mûdî, ḧukumdar, midîr, sere- ḧenekbaz, ḧenekok.
wan, sergerînende. կատակել galte kirin.
կառավարություն hikumet, կատակերգություն komêdî.
ḧukumdarî, ḧukumet, ḧukumetî. կատաղած cinobe.
կառավարում hakimanî, ḧakimî, կատաղել ponijîn, har bûn.
hikim, îdare, serewanî. կատաղեցնել har kirin
կառույց pêkend, bina.
կատաղի bêḧudî, har, tiblû.
կառուցել nijinîn, bina kirin.
կատաղություն hartî, harî,
կառուցում bina, helbest. bêḧudîtî, tep.
կառուցվածք terkîb, konstrûksî. կատար tewqeser.
կառչել aliqîn. կատար (թռչունի) kumcik.
կառք çarkindêle. կատար (լեռան, ծառի) navser.
կասեցնել tewitandin, qerandin, կատարել eda.
rawestandin. կատարելություն tekûzî.
կասեցում kiz.
կատարյալ amin û tamin, tekûz.
կասկած şaybe, şebh, şibhe, şik,
կատարվող mensûb.
şivîk, şubhe, tohmet, wehm, kuşkuş.
կատարում qewmandin.
կասկածամիտ nebawar,
կատվի ձագ pişîle.
nebawermend, bêîna.
կասկածամտություն bêbawarî. կատու kitik, pişîk, kоrре.
կասկածել tohmet kirin, weswesî կար şûlal, taxim, kovek.
kirin. կարաբին qerebîn.
կասկածելի bêbawar, şikbir. կարաս karas.
կավ gil, ḧerî, kîl. կարգ (հասարակական) nîzam.
կավատ delû, dewît, gewad, կարգ san.
qurumsaẍ. կարգ ու կանոն eteb, demdezge,
կավատություն gewadî, întîzam, ratib, raw û tivdîr.
qurumsaxtî. կարգադրել ferman kirin.
կավե աման kaşî. կարգադրող fermandar.
կավե մեծ կուժ xum. կարգադրություն e’mirdarî.
կավե սափոր kûz. կարգապահ terbîyetdar.
կավիճ debaşîr, tebeşîr. կարգապահություն îrizîbat.
կատակ galte, letîfe, lêpok, laqirdî, կարդալ axwandin, xwendin.
teqle, ḧenek, mesxere. կարել dirûn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 511

կարեկցանք dilsozî, dilhişyarî. կարճլիկ kinik.


կարեկցել riqet kirin. կարմիր alîsor, al, xumrî, gevez,
կարեկցող dilsoz, dilhişyar. lalereng, sor, qirmiz.
կարեկցություն еmаn, ḧeyf. կարմիր գինի xumir.
կարթ çengal, werqîl, qilf. կարմիր ծաղիկ gulsor.
կարիերիստ payezan. կարմրաթուշ sûretsor, rûsor.
կարիճ eqreb, dûpişk, dûmarekol, կարմրախտ sorsork, kezaz.
marekol. կարմրաներկ ẍaze, hulû.
կարիք neyaz, newa, ihtîyac, կարմրաշուրթ lêvsor, lalelêv.
mohtac, moqteza. կարմրավուն sorotankî, sorsorkî.
կարիքավոր niyazmend, zelûl, կարմրություն хоmrе, sorahî,
ḧewcedar, minêkar. soranî, sorayî, sorî.
կարծես xwedêgiravî, hewakî, semt. կարմրուկ xweşrûk.
կարծես թե guya, yanêka. կարողանալ şîn, şîyîn, karin.
կարծիք rа. կարողություն dare.
կարծրություն reqî. կարոտ tesewoq, mikurî.
կարկանդակ kilor. կարոտել mikurî kirin.
կարկաչել xulxulandin, xulxulîn. կարպետ bеrе, kilîm.
կարկաչյուն xule-xul, xulîn, şire- կարտոֆիլ kartol, patate.
şir, şirîn, şirş, minc. կարևոր ferz, giring, nemaz,
կարկին pergal. xwedîehmîyet.
կարկուտ xulolîk, terse, teyrok, կարևորություն ferzî, giringî.
zîpik, peşk. կացավայր hêwirge.
կարճ kin, kindik, kurt, qol. կացարան cîwar.
կարճ ասած xulese, elqise. կացին bavir, balte, bivir, terkeş,
կարճ բաճկոն xirqe. tevir.
կարճ ժամանակ qiç. կափարիչ devrû, derxwîn, qalpax,
կարճ ոտքերով kurteling. serpuş.
կարճահասակ qutî-mutî. կափկափել rikrikîn.
կարճատես nêzîkbîn, şevkor, կաքավ bet, dûrac, kebk, qarîtk.
kêmbîna, korevişkî. կեղեքիչ cebbar, îzaker, tadar.
կարճատեսություն nêzîkbînî կեղեքող zorker, zoro.
կարճատև jînekurt. կեղեքում tadan, tade, tadeyî,
կարճատևություն demkurtî, zordan, zulm.
jînekurtî. կեղծ batil, deẍel, destker, sextet.
կարճափող հրացան e’ynalû. կեղծավորություն dilpîsî.
512 Հայերեն-քրդերեն բառարան

կեղծել qelp kirin. կես բառ nîvgilî.


կեղծիք exlamûr, qelp. կես դար nîvqurn.
կեղծություն derewî. կես ժամ nîvsehet.
կեղծում deẍelî, kelek. կես ճանապարհ nîvrê.
կեղտ nepakî, gû, qilêr. կես րոպե nîvdeqe.
կեղտոտ necis, dijwên, gend, gend- կես քայլ nîvgav.
gemar, çilkîn, çepel, pîs. կեսգիշեր nîvşev.
կեղտոտել qilêr kirin. կեսդարյա nîvqurnî.
կեղև çeltûk, lepe, tewkil, tukil, կեսժամյա nîvsehetî.
kapek. կեսօր dan, nîvro, nîvroj, zuxre,
կենարար e’mranî. rojnîv.
կենդանի (ողջ) e’mirdar, jîndar. կետ nuqte.
կենսագիր serhatînivîs. կետ ձուկ neheng.
կենսագործում mîyaserbûn. կեր deʼn, qût.
կենսագրություն jînenîgarî, կերակուր xurd, çêşt, êmek, êm,
serborî, serhatî. itham, jem, rizq.
կենսակերպ bergeh, seyret. կերակուրի պատրաստում nan-
կենսամիջոց ebûr. hazirî.
կենսապայմաններ ḧalḧeyat. կերակրափող sûrîçk.
կենսունակություն e’mirdarî, կերակրել debirandin, itham kirin.
candarî, geşî, ruhberî. կերպ lewz, ûslûb.
կենտրոն navend, çeq, sêntir. կերպաս etles.
կենտրոնական nîvroyî. կերպարանք çirûk, eşk, dev û çav,
կենտրոնացում topbûn. celew, beng, çêşît, teher, tele’t, tewr,
կեչի tûz, kêçik. qilafet.
կեռ xar-xarokî, nîk, xiloxar, կեցություն abad.
xwehrûviç, kêr. կեցվածք bejnbal.
կեռաս gêlaz. կեցցե barîkela, sihetxweş, aferim,
կեռել çivandin. şikir, maşela.
կեռիկ çirik, çirçirk. կզակ çene, çengû, çenage, çeng,
կեռման çivane. binçene, zeqan.
կեռված xûz. կթել dotin.
կեռվածություն xiloxarbûn. կթվորուհի berîban, çêldoş,
կեռում xiloxarkirin. çêlekdoş, şîrdoş.
կիզիչ mohriq.
կես nîvî, nîvek, nîv.
կիլոգրամ hoqe.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 513

կին efret, nîsa, afret, zenan, hurmet. կլորադեմ rûxir.


կին (ամուսին) kulfet, zêc, jin. կծել gestin.
կինոթատրոն sînema. կծիկ gulejen, gulok, gizîk, telaş,
կինոնկար sînema. kelafe, kelef.
կիսագրագետ nîvxwendî. կծիկը քանդել jêverisandin.
կիսահագնված nîvxas. կծկել lihevpêçandin, lêpêçandin.
կիսաձայն քերկ. kêmdeng. կծու tûj.
կիսամեռ nîvmirî, nîvhişkayî. կծու ծաղր lehf û gur.
կիսամերկ nîvtazî. կկու рûрû.
կիսամյակ nîvsal. կղզի cizîr, cizir, dûrge, ada, dirûge.
կիսամյակային nîvsalî. կղկղանք rîtal.
կիսամշակ хаm. կղմինդր acûr.
կիսավերարկու kurtik, saqo. կճմթել niquricandin.
կիսաքաղց nîvbirçî. կճուճ cewdik.
կիսաքաղց գոյություն nemirnejî. կյանք e’mir, ebûrî, ebûrkirin, ajinî.
կիսաքաղցր meyxoş. կնամեծար zenperest.
կիսաքոչվորական կյանք կնամոլ jinperes, jinbaz,
nîvkoçerî. keçxapînok.
կիսել nîvî kirin. կնատիպ տղամարդ mêrejin.
կիտրոն lîmon. կնգուղ iskûfek.
կիտրոնաթթու lemetûzî. կնիք mоr, pêçat, pîlat.
կիր sîwax, kils, kirêc.. կնճիռ êşîk, qirç.
կիրակի le’d. կնճռոտ qerçimokî, qirj.
կիրառել şixulandin. կնճռոտել qerçimandin.
կիրառում serf. կնճռոտվել qermijîn.
կիրճ nizar, derence, der, dehil, կշեռք terazî, terazû, mêzîn.
astank, gêdûk, zang. կշիռ mêzîn.
կիրք nefs, xwesteganî, sewda. կշռադատող bîrbir.
կլանել dabelandin, dapelandin, կշռադատված milhesin.
daqurtandin. կշռաքար peqpeqok.
կլիմա kilîma. կշռել mêzîn kirin.
կլկլացնել wele-wel kirin. կշռող mêzînçî.
կլկլոց gulpe-gulp, wele-wel, qilpîn. կշտամբանք e’tab, lome, dîlek,
կլոր ẍeltan, gulol, gulover. tan, te’n, melamet, qerf.
կլոր հաց teptepe, kuloç, kulor. կշտամբել melamet kirin.
514 Հայերեն-քրդերեն բառարան

կշտամբող tanbaz. կոճղ bir, kotere, kund, kutîk, mûr,


կշտանալ aşeb bûn. qoncik.
կշտացում aşeb. կոմիսար komîser.
կոբրա reşmar. կոնգրես kongirê.
կոթ desk, destî, qûndaẍ. կոնյակ kanyak.
կոխկռտել sincirandin, pelçiqandin. կոնֆետ kanfêt.
կոկետություն ẍemzerîman. կոշիկ başmak, sol, kewş, mest,
կոկոն xunçe, gumik, serkumk. midas, pêlav, rûpêl.
կոկոսի հյութ gezo. կոշկակար başmakçî, çekmedur,
կոկոսյան արմավենի nêrgele. çekmedûz, şimikçî.
կոշկակար solbend, soldur, solker,
կոկորդ gerow, gewrû, boẍaz, qirik.
qondreçî, sapojnîk.
կող keleke, qebirẍe.
կոշկակարություն çekmedurî,
կող(ք) berpal.
solbendî, qondreçîtî.
կողմ henda, alî, alîkî, 1а, tala, teref, կոշտուկ bawesîr.
уаn, ḧaf, hind, hindav, kêlek, pal, rех.
կոչ bangîn, sema, sewir.
կողմնակից tagir, terefdar, pîyar,
կոչում merteb, ritibe, рауе.
rexdar.
կոպ bijang, kop.
կողմնացույց kompas, qublename,
rênîş. կոպիտ girinc, zibr, sirtûk.
կողոպուտ ẍaret, dizî, destavêjî, կոպիտ գործվածք 1ор.
berîde, tajan, talan, tirho, talankirin, կոռ olam.
raw û rût. կոստյում kastûm
կողոպտել dizîn, talan kirin, tade կով çêl, çêlek, mange.
kirin. կովկիթ gadoş.
կողոպտիչ talanker, talançî, rêbir. կոտլետ katlêt.
կողոսկր раrхаn. կոտոշ pêl.
կողպեք anaxdar, kilît, qifil. կոտորած kujtarge.
կողքի գրպան bexîl. կոտորակ մաթ. şikestî.
կողքին ribek. կոտրատել terikandin.
կոճ dame. կոտրատված helahel.
կոճ (թելի) kоç. կոտրատվող ah.
կոճակ dugme, aẍzûm, bişkoj, կոտրել derizandin.
bişkok, temerû, pişkoj. կոտրվել jêşkestin.
կոճակներն արձակել կոր çeporasto, kel, qîloqaç.
jihevbişkavtin. կորած heba, berza, unda, undabûyî.
կոճիկ (ոտքի կոճ) gûzek.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 515

կորանալ tewîn. կռճիկ kirîjîyok, kirkirk, kirte-kirt.


կորացած kovan, kо. կռնատ bêdest.
կորացնել qurifandln. կռունկ quling.
կորաքիթ pozçilak. կռվարար çildûv, şeredî, şimateçî,
կորեացի korê. torênok, mêrkut, qellaş.
կորիզ denk, dendik. կռվարարություն çirûk.
կործանել rûxandin, batmîş kirin. կռվել lihevdan, lihevxistin,
կործանող xirabker. lihevketin.
կործանում heravî, xirabî, կսմթել quncirandin.
xirabkirin, tar û mar, undabûn, կսմթոց quncirok, qurunc.
wêranbûn, wêrankirin, qir, qiran, կտակ serweseh.
qirbûn, qirên. կտավ çelemçît, padisqe.
կործանված herav. կտավատ zegerek.
կործանվել batmîş bûn, têk çûn. կտոր (հացի) tike.
կորություն kûzbûn. կտոր (ձմերուկի, սեխի) tûzî.
կորուստ xûsran, xesar, tezîyî, կտորեղեն վաճառող e’cizaçî.
undakirin, wêrane, zewal, windabûn, կտորտանք çindir, terêşe, kurtol.
windakirin, zîyabûn. կտուր xaneban, sitar, qumax.
կորչել tezîyî bûn, unda bûn.
կտուց nikul, dendûk.
կորչել գնալ siktirîn.
կտտոր gincî.
կորստաբեր bêoẍir.
կտրատել daşkandin.
կորցնել derdan, unda kirin, zîya
կտրել vebirîn, veqetandin.
kirin.
կտրել (մազ, եղունգ) teraştin.
կոփել qal kirin.
կտրող xiştanok, bira, tûj, sîwak.
կոփում qal.
կտրոն çêk.
կոֆտա qolik.
կտրվածք vebir.
կչկչան devçiren.
կտրվել veqetîn.
կպչուն gîr, zeliqokî, virçikî, riko.
կտրտված (միսը) çîtî-çîtî, pirtî-
կռահել têderxistin.
pirtî.
կռան vare.
կտրուկ dir.
կռանալ çivyan.
կտրուկ շրջադարձ niq.
կռապաշտ pûtparêz, senemparêz.
կրակ nаr, agir, аr, aranet, pêt, riv,
կռապաշտություն senemparêzî. rivîn.
կռացած qorî. կրակ տալ agir kirin.
կռթկռթոց (հավի) kirte-kirt. կրակապաշտ agirperes, miẍan.
կռկռոց qebqeb, quwe-quw.
516 Հայերեն-քրդերեն բառարան

կրակապաշտություն agirperesî. կրտսեր եղբայր birê biçûk.


կրակարան mecmer. կրքոտ nefsek, dilşewat, şewqî,
կրակե narikî. sewdaser.
կրակել agir kirin. կրքոտ սեր bengîtî.
կրակխառնիչ bist, arkolk, ateşkêş. կրքոտ սիրահար sewdagir.
կրակմարիչ agirtemirok, agirvês. կրքոտ սիրահարված bengî,
կրակոց gulleagirkirin, gullekirin, bengîzade.
terqîn. կրքոտ ցանկություն arzû.
կրել anîn. կրքոտություն dilşewatî.
կրթություն eqelîyat, rojnayî. կութ teqe.
կրթված մարդ xundkar, xuneda. կուժ ḧîzîn.
կրիա kîsel, kûsî. կուլ տալ qurtandin.
կրծկալ sersîng. կույս birkîyam, bikabir.
կրծքագրպան berîk. կույտ gird, xilxile, kuç, keleke,
կրծքավանդակ berûk. pilûr, qûç.
կրկին dîsa, jinû, jinûva. կույր nebîna, bêçav, kor.
կրկնական mikerrer. կուշտ ziktêr, têr, têrayî, têrxwer.
կրկնակզակ xebxeb. կուռք bоt, mabûd, pût, pûtsenem,
կրկնակի dutaqî, dubare, senem.
dûberayîk. կուսական terezanî.
կրկնակի բաժին dupar. կուսակցության անդամ firqeçî.
կրկնապատկում ducarbûn. կուսակցություն firqe, hezb.
կրկնել tekrar kirin. կուսություն bakir, keçanî, keçtî,
կրկներգ berstran, hoynar. qîzanî.
կուտակել civandin, qûçbûn.
կրկնողություն tekrarbûn.
կուտակում cembûn.
կրկնություն tekrar.
կրկնում dewr. կուրանալ kor bûn.
կուրծ girêş, hingil.
կրոն ol.
կուրծք bistan, guhan, çiçik, zefl,
կրոնական xwedanterîqet
sinûber, memik, pêsîr, sine, sing,
կրոնական համայնք omet.
sîngdan.
կրունկ payînî, pehnî, pe’nî, pojan. կուրություն koranî, korayî.
կրպակ dikan.
կրպակավաճառ xançî.
կրտսեր çûk, kiçik.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 517

Հ
հագից հանել dakendin. հակակրանք riqeberî.
հագնվել libas wer girtin. հակահարված qilçandin.
հագուստ cûm, libas, berg, cil, kel, հակահեղափոխական eksîîng-
kinc, kincûl, kincik, kiswet, malbûs, labçî, eksîînglab.
pûşî. հակաճառող qabilbêj.
հագուստը փոխել şêlandin. հակամարտություն pêşsekinîn.
հագցնել wergirtin, poşîn. հակառակ bişûnva, miqabil,
հագցնող lêker. pêşmiqabil.
հազ sikenc, kuxik. հակառակորդ e’dû, reqîb.
հազար ḧezar. հակասություն duxeberî,
հազարամյա ḧezarsal. tenaqudat.
հազարամյակ ḧezarsalî. հակատանկային թնդանոթ tank-
հազել kuxîn. jen.
հազիվ аnсах. հակինթ aqût, yaqût.
հազիվհազ himangî. հակում temarzû, terefdarî, meyl,
հազվագյուտ degmen. meyldar.
հաղարջ qot.
հալած յուղ don.
հաղթական mizefer, mizeffer,
հալածանք tadarî, zext.
pîroz.
հալածել zext kirin
հաղթահարել pêkarin, raw kirin.
հալածված mezlûm.
հաղթահարում rawkirin.
հալածվող beredayî.
հաղթանակ bez, altkirin, mizafiret,
հալում ḧelan.
mizeferîyet, pîrozî.
հալվա helwe, ḧelaw, ḧewle, հաղթանդամ laşqelew, qerd.
mirtoxe.
հաղթել alt kirin, qewîtî kirin.
հածանավ zirehpûş, krêwzor,
հաղթող altker.
qirîwazor.
հակագազ bergaz. հաղթություն zefer.
հաճախ bêtir, pircaran.
հակադրել miqabilat kirin.
հաճելի xweş, xûnşîrin, çak, xweş-
հակադրություն zidiyet, hevrûtî,
xweş.
miqabilat, miqabilî.
հակադրում rarûxistin. հաճելի արտաքին beşerxweşî.
հաճելի արտաքինով xweşrû.
հակազդել mixaflet bûn.
հաճելի լուր xweşxeber.
հակազդում mixaflet.
հաճոյախոսել yarîkî kirin.
հակաթույն panzehir, penzahar.
518 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հաճույք xweşî. համասեռ yekcûre.


համ tam, tamdarî, tamî, temayî, համաստեղություն ewreng.
mezaq. համատեղ digel, vêkrа, iştirak,
համագործակցություն hevalkarî. pevra.
համագումար hemcivat, qurulte. համար nomêr.
համազարկ şênik, şenlik, şîlik. համարակալված reqemkirî.
համաժամանակյա yekdemîn. համարել têfikirin.
համալսարան dar ûl ulm, համարձակ cesûr, xweyîceger,
ûnîvêrsîtê, zanîngeh. abilxiroş, êlek.
համախմբում tomerîbûn, yekbûn. համարձակություն fedî, cisardî,
համախմբված cemkirî. ateşbazî, tehewor.
համակենտրոնացման ճամբար համարձակվել cehdandin.
girtîgeh. համարյա êmanê.
համակրելի dilrevîn, agirxweş, համբավ celal.
xûnkêş. համբերատար xudansebir, sebûr.
համահավասար e’dîl, tayî, համբերել tevitîn, teyamîş bûn.
moadil. համբերություն аrаm, şekîb,
համաձայն mitabiq, miwafiq, tehmûl, hêbet, hêdan, sebir.
qayîl, qebûl. համբույր bose, maç, раç.
համաձայնագիր weqe. համբուրել paç kirin, maç kirin,
համաձայնվել qebûl bûn. ramûsan.
համաձայնություն qayîlî, համեղ bite’m, tamdar.
qebûlbûn, razîbûn, razîtî, reza, համեղ կերակուր çîwir.
rezakirin. համեմատաբար derbare.
համաճարակ dirm, belqîtk.
համեմատել manendî kirin
համամիտ razî.
համեմատում manendîbûn, qeyas,
համանման nezîr, hevta. qiyas.
համաշխարհային alemî. համենայն դեպս herḧal.
համաչափ lihevhatî, mewzûn. համեստ e’fîf, şermedar, mend,
համապատասխան saz. metîn, rûnerm.
համապատասխանել hatin. համեստություն şermayî, mendî,
համապատասխանություն ber- rûnermî.
dêl, dereqet. համետ kûrtan.
համառ hurîm, serhişk. համերաշխ yekbang, yekdeng.
համառություն e’ynat, lisersekinî, համերաշխություն yekbangî.
e’nadî, gerdenkêşî, rik,hirs, serḧişkî. համերգ konsêrt.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 519

համերկրացի welatî, welatînî, հայրենակցություն axebanî.


wetenî. հայրենասեր fedakar, wetenhiz,
համոզել iqna kirin, sewxirandin. welatparêz, welatperwar, wetenperest,
համով lezîz. patriot.
համտեսել lezizandin. հայրենասիրություն welatparêzî,
համր bêguh, bêdev, lal, bêziman, wetenhizî, patrîotî.
devşkestî, bêzar. հայրենի adî.
համրանալ lal bûn. հայրենիք asîtan, nîştman, toprax,
համրացում lalbûn. welat, yêr, zêd, tixûb, serecî.
համրիչ tesbîh, tizbî. հայրի՛կ կոչ. bavo.
համրություն lali. հայրություն bavî, bavtî.
հայ file, ermen, ermenî, êrmenî. հայց deʼw.
հայացք negah, dîn, nihêr, dên, հայցի ներկայացում dewedoz.
nezer, meyza, mêze, mêzek. հայցվոր gazindok, deʼwedar,
հայելի е’уnе, ayîne, neynik. telebkar.
հայերեն filekî, fileyî, zimanê հանապազօրյա հաց xur, zerûr.
fila[n]. հանգամանորեն erzehal.
հայեցակետ nezerî. հանգանակություն cîm û gê.
հայկական êrmenî. հանգիստ dînc, bêẍazende, dilfênk,
հայհոյախոս devpîs. emîn, asûde, e’dil, yavaş, hêsa,
հայհոյանք fîehş, fehşî, ciwên, evir, istrahet, rahet, serawêş.
çêr, teşnî, jiwan, oştolam. հանգչել damirîn, vêsîn.
հայտարարություն alan, ezhar. հանգստանալ e’dilîn, istrahet
հայտնաբերել zahir kirin. kirin.
հանգստավայր aramge.
հայտնաբերվել vebûn.
հանգստացնել sitirandin.
հայտնագործություն e’firandkarî,
îcat. հանգստացում dîncbûn, aşbûn,
հայտնի navdar, xwedînav, marûf. arxayînkirin, rahetkirin.
հայտնվել istîzhar bun. հանգստություն xatircem,
arxayînbûn, tebatî, sikûn, hêsanî,
հայր bav, tate.
hewa, milûkî, rahetbûn, rahetî,
հայրական տուն malbav. sernermî.
հայրասպան bavkuj. հանգցնել damirandin.
հայրասպանություն bavkujî. հանգույց bendik, girê, xefl, xel,
հայրենակից axeban, havniştman girêk, mend, pêwend, qulfe, qulp.
hemşeherî, niştivan, hemxak, հանգուցյալ mirî, reḧmetî.
hemwelat.
520 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հանդարտ avaş, bêqalmeqal, հանձնաժողով komîsî.


hêwaş, kip, milahîm. հանձնարարել spartin.
հանդարտեցնել tevitandin, հանձնարարություն spar,
seqirandin. spare.
հանդարտեցում avaşkirin, aşkirin. հանձնել mehw kirin.
հանդարտվել seqirîn, aram bûn հանձնում mehw.
հանդարտություն berdilî, xûnsarî, հանվել şelihan.
ḧewînî, milahîmî. հանրագումար cember.
հանդգնել wêrîn. հանրակացարան razanxane.
հանդգնություն bêwakûfî, zirgurtî. հանրահավաք mîtîng.
հանդես pîrozî. հանրաճանաչ bel’û, meşhûr.
հանդիպական laqa, qewlî, հանրապետության նախագահ
rasthatî. serekcemhûr.
հանդիպական քամի badev. հանրապետություն cimhurîyet.
հանդիպակաց berbirî, mixtelif. հանցագործ canî, fasiq, sûcdar,
հանդիպել aliqîn, telaqî bûn, toşî sucker, ḧerambaz.
bûn, tûş bûn, melaq bûn, qelibîn, rast հանցագործություն cinêh, negbet,
hatin. ḧerambazî.
հանդիպում lîqa, telaqî, tesadif, հանցակից peyayî.
tesadifî, toşî, tûş, hevdîn, melaq, հանցանք guneh, sûc, qehbet.
melaqbûn, pêrgîn, rasthatin.
հանցավոր gunehbar, gunehkar.
հանդիսավոր başoke.
հանուն dirîya, seba.
հանդիսավորություն tilûmbe.
հանք şexte, maden, qulp.
հանդիսատես temaşeger.
հանքային ջուր miskar.
հանդիսություն cejin.
հաշիշ ḧeşîş.
հանդուգն zirgurt.
հաշիշ ծխող ḧeşîşxur.
հանդուրժողականություն the-
հաշիվ ejmar, esaret, jimar.
mûlî.
հանել quraftin. հաշմանդամություն seqetî.
հանելուկ mamik, metel. հաշվարկ ḧesab.
հանելուկային metelokî. հաշվել bercem, ejmartin, jimartin,
jimirîn.
հանկարծ derbekêra, nagah,
հաշվետար ḧesabdar, jimarvan.
nagehan.
հանկարծակի nişkêva, хере-хер. հաշվետարություն ḧesabdarî.
հանկարծակի մահ gîyanela. հաշտ haşît, teba.
հանկարծահաս մահ e’cel. հաշտարար lihevanînkar.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 521

հաշտեցնել lihevanîn, pevxistin. հասարակական civakî, sosîal.


հաշտեցում barişkirin. հասարակարգ farmasî.
հաշտվել lihevhatin, pevketin. հասարակություն civak, e’lalem,
հաշտություն aşîtî, barişbûn. enbazî, cimaet, cimiet, tevayî, hûmîn,
հաշտվել lihevhatin, pevketin. mafir, mehfel.
հաուբից qurband. հասկ simil.
հաչել e’wtîn, dirîn, zûrîn, werîn, հասկանալ têgihîştin.
reyandin. հասկանալի aqilbir.
հաչոց e’wte-e’wt, dire-dir, zûre- հասկացնել têgeyandin, qarişmîş
zûr, zûrînî. kirin.
հապա hay-hûyî, hela, ha, hin. հասկացող suruşt I.
հապաղել xurcilîn, vewestan. հասկացողություն fehm.
հապճեպ zû-zû. հասմիկ yasemîn, semen.
հապճեպություն cehd. հաստ վիզ katar.
հաջի ḧacî, ḧecac. հաստաշրթունք lêvdeqoş, lêvok.
հաջող գյուտ nimet. հաստատակամ ratib.
հաջողություն teyemîm, teymen. հաստատում erêkirin, erêtî, herênî,
հաջորդ գիշեր şevtir. îcabet, iqrar.
հաջորդ օրը rojtir. հաստատուն teyax, mixelid, pihêt.
հաջորդականություն tereke, հաստափոր zikokî, zikwerimî,
peyhevî. kupiz.
հաջորդը duwî, dotir. հաստոց dezge, dezgeh,
հառաչ hêzing. destga,destge,destgeh.
հաստոցագործ dezgesaz.
հառաչանք nal, nalînî, efẍan, e’nîn,
nale-nal, heynel, hilkîn. հաստություն stûrî, qalimayî.
հառաչել nalîn. հասցե adrês, serberate.
հասակ bejn. հասցնել pêgihandin.
հասակ (մարմնի) qamet, qed û հասուն têgihîştî, kemalî, pişkovî,
qamet. pûxtane, rebeq.
հասակակից hemsen, hemzade, ta. հասունություն tekûzî, tuw, kemal.
հասարակ sade, sakar, sefîl. հավ mirîşk.
հասարակ անուն քերկ. pirenav. հավաբուն hêlîvan, kûlane, kulîn,
հասարակ ժողովուրդ аm. pîn.
հավանաբար şalê, teqez.
հասարակագետ cimaetnas.
հավանգ conî, heweng.
հասարակագիտություն cimaet-
nasî, sosîolojî. հավանգակոթ mêkut.
522 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հավանության արժանացած հավիտյան dayme, bîna.


lêxweşhatî. հատ fer, kit.
հավանություն տալ e’cibandin. հատակ binî, binanî.
հավասար beraber, angora. հատել jêbirîn, jêkirin, pekandin,
հավասարակշռություն terazî. perandin, qelem kirdin.
հավասարեցում angorîhevkirin, հատիկ lib, xele, nûtik, kakil, qût.
tayîkirin. հատիչ çeqoger, niqar, meqare.
հավասարություն angortî, հատկապես îlam.
angorîhevb, tayîbûn. հատկություն xewas, xizmayî,
հավաստագիր sehadetname, хuуа, xuyanî, nûr û neder, wesefet,
şehdname. osaf.
հավաստի lareyb. հատ-հատ lib-libî, kit-kit.
հավատ dîn, înayî, qane, qîm, հատոր cizm, berg.
meseb. հատված fesil, mentîq, qet.
հավատալ qane bûn հատուկ nemaze.
հավատալիք îman, meseb. հատուկ անուն քերկ. serenav.
հավատարիմ amin, wefadar, mufî, հատում şeqe.
sadiq. հատուցում tezmîn, hucret, mijde.
հավատարմություն wefadarî,
հարաբերություն berbest, nisbet,
sadiqayî, sadiqî. peyvendî.
հավատացյալ dînperes, հարադրություն քերկ. rexketin.
xwedêhebîn, xwedênas.
հարազատ dêza.
հավաք heşer.
հարազատ եղբայր biramakî.
հավաքել cemandin, vêk xistin, kо
հարավ cenûb, başûr, weşt,
kirdin, mecmû kirin.
qiblegah.
հավաքող komker.
հարավային cenûbî, samîn.
հավաքվել lihevgihan, berhev bûn,
հարբած cemmaş, sikran, mest,
ko bûn, mecmû bûn, pevhatin.
mexmûr, meyxûlî, sermest, serxweş.
հավաքույթ civet, top.
հարբածություն mexmûrî.
հավելում weqîk.
հարբել mest bûn.
հավերժ baqî, herdem, e’zelî, e’bdî,
հարբեցնել mest kirin.
abedan.
հավերժական layezal. հարբեցող araqxur, şerabxur,
meyxur.
հավերժացնել teqdîm kirdin.
հարբեցողություն araqxurî.
հավերժություն dayîmî.
հարբուխ hersim, persim.
հավիտենական teqdîm.
հարգալից mihriban.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 523

հարգանք xatir, xatirgirtin, հարյուր հազար sedhezar.


xatirnasî, hişmet, hurmet, ihtiram, հարյուրամյակ babelîsk, qurn,
îkram, qedir, qedirgirtin. sede, sedsalî.
հարգարժան berêz. հարյուրապետ yûzbaşî.
հարգել qedir girtin. հարյուրավոր sedased.
հարգելի xatirgir, xwedîqedir, հարուստ dara, ẍenî, xweykîse,
qedirgir. dewlemend, ta, zengîn, pirmal.
հարգող xatirnas, qedirzan. հարս xwestik, hars, diş.
հարգված maqûl. հարսանիք deʼwat, ors.
հարեմ herem, heremxane. հարսանիքի հրավիրյալ xandî.
հարթ beraber, deq, hemvar, text, հարսնախոս dezgîndar.
tîtal, pe’npe’nkî, rast, sîs. հարսնացու destgîran, destgirtî,
հարթավայր dûzan, pehnav. bûk, haxlûl.
հարթություն textanî, tîtalî. հարսնացուի համար տրվող
հարիսա ḧelîse. գլխագին qelen.
հարկ (տուրք) wêrgû, nalog. հարստանալ têrmal bûn.
հարկ (շենքի) nihom, nuhom. հարստացում dewletîbûn,
հարկադրանք teat. dewlemendkirin.
հարկադրված mecbûr. հարստություն dengiz, dewlet,
հարկահավաք bacdar. dewletî, zengînî, milk, mауе, saman,
հարկավոր lazim, labod. serwet.
հարկավոր է gerek. հարված derb, dehf, zerb.
հարկատու xercda. հարվածել dan, lêxistin, xistin,
հարձակվել lêtadakirln, daxurîn, lêxistin, niçandin, jendin, repandin.
degemîş bûn, hamlе kirin, radan. հարց suwal, mesele.
հարձակվել (մեկի վրա) daberi- հարցաթերթ ankêt.
zîn. հարցաքննել pirsîn.
հարձակվող hecamkar, tadaker, հարցաքննություն têbînî,
êrîşbir, ḧucûmkar. isticwab, pirsyar.
հարձակում berabera, helmet, հարցնել pirsîn, raxwestin.
hamlе, gij, êrîş, ḧucûm, ḧucûmkarî, հարցնող siwalker.
palamarî, serdagirtin. հարցում pirs, pirsyar, sewalî.
հարմար fesal, sizawar. հարևան hemsa, cîran, hemîsan,
հարմար լինել lêhatin. cewar, mişirîk.
հարմարություն fesalî. հարևանություն cînarî, cînartî,
հարյուր sed. cewarî.
524 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հաց nаn, gastîn. հեղինակություն telaq.


հացահատիկ dan, danewêle, dehn. հեղուկ şîlav, şorb, mеуа, ronayî.
հացավաճառ nanfiroş. հենակ navgel.
հացթուխ nanker, nanpêj, firneçî, հենել liber danîn.
firinçî. հենց որ hew.
հացի փուռ firne. հենք rayel.
հափշտակել rapêl kirin. հեշտ bêvece, gengaz, bêzehmet.
հե˜յ-հե˜յ hê-hê. հեռախոս telefon, têlefon.
հեգնանք tirane, tiwanc. հեռահար dûravêj.
հեծան beşt, nîrgeh, êrdek, karîte, հեռանալ derçûn, derketin,
mîc, mаẍ. jêderhatin, raqetîn, dûr ketin.
հեծանիվ vêlosîpêd. հեռանկար pêşîv.
հեծանվորդ vêlosîpêdîst. հեռաստան dûrî
հեծելազոր sîyarî. Հեռավոր Արևելք Rohilata Dûr.
հեծեծանք ah û zar. հեռավորություն nabên.
հեծկլտալ lalijîn. հեռատես bînende, dûrbîn, şatir.
հեծկլտանք hinîşk. հեռատեսություն çavtûjî,
հեծկլտացող ezara. dûrbînayî, şatirî.
հեծկլտոց girî, ах û wax, virçe-virç. հեռացի՛ր siktir.
հեծյալ sîyar. հեռացնել jêdûrxistin,
հեծնել rûniştin. jiberguhastin.
հեկեկալ zarîn. հեռացված tirxes.
հեկեկոց girîdeng, azar, zare-zar, հեռացում alîdan, dûrkirin, infisal.
zelûl, kelogirî. հեռու dûr, dûranî, wêdatir.
հեկտար hêktar. հեռվից dûrva.
հեղաշրջում ḧurîyet. հեռվում dûredûr.
հեղափոխական ḧurîyetçî, հեսան qalib.
înglabçî. հետ paş.
հեղափոխություն înglab. հետ ընկնել jêvegerîn, peyman,
հեղեղ esrex, şepe, tîjav, sêlak, rawestîn.
sêlav. հետ սողալ jêkişîn.
հեղինակ xudankitêb, xwedînivîs. հետադրություն քերկ. paşpirtik.
հեղինակազուրկ bêqedir, bêxatir. հետազոտող fehzker.
հեղինակազրկված xatirketî. հետազոտություն fehz, têbînî,
հեղինակավոր xweyrûmet. tetbîqat, peygeranî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 525

հետախուզություն rêçezanî. հետևողականորեն peyhev,


հետախույզ êrîşbir, peyger, реуареу.
rêçezan. հետևորդ peyçûyî, peyketî,
հետաձգել wucan dan peyrev.
հետաձգում e’zilkirin, wucan, հետևում lipaş, piş.
mohletdan, paşdadan. հերետիկոս artok.
հետամնաց şûndamayî, paşdamayî. հերետիկոսություն xaricîyet.
հետապնդել peyketin. հերթ nobet, dor, sire, oyîn.
հետապնդում dûketin, serdaajotin. հերթական sirêdar.
հետաքննություն tahir, silistî, հերթական կրակոց destrêj.
peygerî, peygerîn. հերթականություն nobetî, dor-
հետաքրքրասեր hewesker. darî, dorhatî.
հետաքրքրասիրություն merekat. հերթապահ nator, rêzvan.
հետաքրքրվել ḧewas kirin. հերթով sirê-sirê, ser hev.
հետաքրքրություն waz, ḧewas, հերկ şov, kotanber.
ḧewas-hezmekar, ḧise-ḧis. հերկել şov kirin
հետընթաց pêlepaş. հերկող maçdar, maçgar.
հետիոտն birêyeçûyî, pîyade, реуа, հերյուրանք xerif.
реуаr, peyarî. հերոս fêris, aîet, şêraxiv.
հետ-հետ şûnda. հերոսական արարք mêrtî.
հետմիջօրե piştnîvro. հերոսություն fêrisî, e’fatî.
հետնորդ dol, zuret. հեքիաթ efsene, çîrok.
հետո diwa, hindî, paşê, piştî, հեքիաթասաց çîrokbêj, çîrok-
piştire, реу. zan, dîlokbêj, dîrokbêj, rawî.
հետույք tabût. հզոր çargurçik, tivan, tivancan,
հետպատերազմյան peyşerî. zebend, qewîn.
հետք e’ser, êrîş, şop, îz, pêjin, հզորանալ zortir bûn
pêşûn, peyva, qojbinî, rêç, sînayî, հզորացնել zortir kirin
раrоnе. հզորացում zortirkirin.
հետքաշում parakişandin.
հզորություն zexm, zexmdarî,
հետև terî, kûn, paşî, qûn. taqet, zebr, zordarî, zordestî, hêz.
հետևակ pîyade. հընթացս rêbarî.
հետևակային segman. հիանալ tee’cûb kirin.
հետևանք şûnmayîn, peymayîn. հիասթափեցնել рог û pojman
հետևել lênihêrîn, payîn. kirin.
հետևից lidû, dûra, şpara, раrа. հիասթափված роr û pojman.
526 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հիասթափվել рог û pojman bûn հիվանդ nexweş, elîl, xweyêş,


հիասքանչ dilrûba, e’zîm, ziba. xeste, hîlak, kift, kulek, me’lûl,
հիմա îcar. qola, seqîm.
հիմար ахmах, efsene, bêsewda, հիվանդագին ḧîledar, merezdar.
gêl, bodil, ehmeq, gewc, hurûm, հիվանդագին վիճակ canêşî,
kalan. derdkêşî.
հիմարություն fehmkorî, axmaxî, հիվանդանալ êşîn, jan girtin.
bêsėwdayî, ehmeqî, ḧeywanî, հիվանդանոց boşpîtal, bîmarxane,
ḧeywantî, sergiranî, sersaxî. doxtirxane, xestexane, nexweşge,
հիմն gîmin. nexweşxane, tîmarxane, ḧekîmxane.
հիմնադիր danî, binyatçêker, հիվանդապահ perestar, sanîtar.
ḧîmdar. հիվանդոտ canêş.
հիմնադրում rikinkirin. հիվանդություն nexweşî, bîmarî,
հիմնական binyatî, ḧîmî. êş, merez.
հիմնավորված manepêragirtî. հղի nebîran, hemil, avis, ḧemle.
հիմնարկություն dîwanxane, հղի կին duhala.
mijûlgeb. հղիանալ hemil bûn.
հիմնել damezirandin. հղկել tîşe-tîş kirin.
հիմնվել dameziran, damezirîn. հղում raserkirin.
հիմք e’sas, banyan, binaẍe, ḧîm, հմայել dilbar kirin.
mebna, medar, rikin. հմայիլ betik.
հին dîrîn, kevn, kohne, kоn, pîr, հմայիչ dilbar, dîlevan, şeng.
qedîm. հմայող dilgîr, şahcivîn.
հին հաց bayat. հմայվել dilbar bûn.
հինա ḧine, hinne. հմայք dilbarî, dîlevanî, şame, şengî.
հինգ реnс. հմուտ bilyan, destlîz, gerîyayî,
հինգ հարյուր pêncsed. şehreza, hinermend, hinerwer,
հինգհարկանի pênctaq. mahir.
հինգշաբթի pêncşemb. հմուտ նիզակաձիգ cerîdbaz.
հիշաչարություն kînkêşî. հմտություն karsazî, meharet.
հիշատակություն berdevk. հյութ şîle, şîre, şîrêz, rewaq.
հիշել yad kirin. հյութեղ şîrweşîn, mizmiz.
հիշեցնել zikir kirin. հյուծում jarbûn, jarkirin.
հիշեցում zikir. հյուծված dargoşt.
հիշողություն bîranînî, yad. հյուծվել jar bûn.
հիսնամյակ pêncîsalî. հյուղ ḧol, holik, kolik, kolît, kох.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 527

հյուպատոս bayloz, şabender, հնարամտություն dest û bird.


konsûl, qonsûl. հնարանք fêl.
հյուպատոսարան konsûltî. հնարավոր է heye, îhtîmal.
հյուպատոսություն baylozxane, հնարավորություն care, şans, îlac,
qonsûlxane. imkan, mecal, mimkûn.
հյուս mawar. հնարել e’firandin.
հյուսել ba dan, tenîn. հնգամյակ pêncsalî.
հյուսիս bakur, şemal, mifriq. հնդիկ hind.
հյուսիսային bakurî, şemali, şimalî. հնդկական hindî.
հյուսիսային քամի ziryan. հնդկահավ cûrcûr.
հյուսն dûlger. հնձել çinandin.
հյուսնություն necarî. հնձվոր deskêş, deʼskêş, gîhaçîn,
հյուր xanexu, vexwendî, mêvan, dirûnker, kêlendîkêş.
qonax. հնոտի zîtol, kevnik, pertal, pine,
հյուր (հարսանիքի) xwendî. simsar.
հյուր կանչել teglîf kirin. հնոց agirxan, qulxan.
հյուրանոց ûtêl, mêvanxane, otêl. հնոցապան arkolvan, kûredar.
հյուրասեր mêvandar. հնչեղ ziringan.
հյուրասիրություն teglîf, zîyafet, հնչեղություն zîzî.
mêvandarî, mêvanî. հնչյուն sewt.
հյուրասիրում e’zîmet. հնչուն zîz.
հյուրընկալ mêvankor, հոգ տանել şeqîn.
mêvanperest. հոգատար meraqlî.
հյուրընկալել pejirandin. հոգատար վերաբերմունք xerêq-
հյուրընկալություն mêvantî. tî.
հնաբնակ kevnemal. հոգատարություն xerêqî, tefekûrî,
հնագույն antic. timer.
հնազանդ hemguhdar, zelûl. հոգեկան gîyanewer, gîyanî.
հնազանդեցնել miteyî kirin հոգեկան ապրում kesir.
հնազանդեցում ethad, devberni- հոգեսպան ruhistîn.
xûn, miteyî. հոգի havil, endîşe, gîyan, аm, tîn,
հնազանդություն gor, imam, îtaet, vîn, rewan, ruh.
serîpêvedan. հոգի՛ս canim.
հնամաշ maşyayî, rizî. հոգյա՛կս canik.
հնանալ rizîn. հոգնաբեկ taqorî.
հնավաճառ entîkçî. հոգնած mandû.
528 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հոգնածություն şaqet, şeqî. հողակոշտ gilmitk.


հոգնակի թիվ piranî, pirejmar. հողաչափ e’rdpîv.
հոգնել westîn, mandû bûn. հողատեր xweymilk, xudanmilk,
հոգնեցնել westandin. milkdar.
հոգնություն mandûtî. հողին հանձնել ceba kirin.
հոգոց êzing. հողմածաղիկ gulalesûrke.
հոգս bak, хах, xerêq, şayîş, şîwaw. հողմակողմ liba.
հոգևոր manewî, ruhanî. հողմահարում libabûn, libakirin.
հոգևոր դպրոց medrese. հոյակապ ferwar, zulcelal,
հոգևորական terêq. mihteşem.
հոգևորականություն manewiyet, հոն zoẍal.
meşayîx. հոնք birû, birh, qaş.
հոդ mifsil. հոպոպ hidûd.
հոդացավ bawî, kengu. հոռետես bedbîn.
հոդված tehlîl, made, miqale, հոռետեսություն bedbînayî.
seveqe. հոսանք (էլեկտրական) tok.
հոլ firîk, zivirok. հոսել xuşîn, çoran, têzayîn.
հոլանդացի holandî. հոսել (գետը) dawerivîn.
հոլովում tewandin. հոսող ջուր quletên.
հոլովվել քերկ. tewîn. հոսք lehî, lehyan, çemer.
հոծ bêrabit, kîp. հովազ torik, osek, piling.
հոկտեմբեր aktyabir, çirî, teşrînê հովանավոր piştîvan.
ewil. հովանավորություն xudanî,
հող ах, e’rz, e’raz, e’razî, хаk, hemayet, xudantî, ḧedayet.
zemîn. հովանի rewaq.
հողագործ fileh, dehqan, haris, հովանոց çetir, sîtavk, seyvan.
cotar, cotkar, cotyar, werzer, հովատակ ce᾿nûng.
zerae’tçî, kotankêş, rêncber. հովացնել qefilandin.
հողագործություն axperest,
հովիվ çoban, gavan, berxvan,
çandinî, cot-cobarî, cotkarî, cotyarî,
şivan, qantirçî, serwan.
werzerî, zerae’t, zerae’tî, kişt û kal.
հովիտ ger, dehl, best.
հողազրկություն bêmilkî.
հովհար bajen, babirk, bavejen,
հողազուրկ bêe’rd, bêxwelî,
baveşîn, baveşînk.
bêmilk, bêzevî.
հովվություն gavantî, berxvanî,
հողաթափ kişik.
şivanî.
հողաթումբ der û bace.
հոտ (ոչխարի) sûrî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 529

հոտաղ hodax. հռչակ şuhret.


հոտառություն bînkêşî. հռչակավոր şerîf, şuhretdar,
հոտի առաջնորդ sergele. mishîd.
հոր gem. հսկա girstir, bokeberan, humac.
հորանջում bawîşk․ հսկայական zil.
հորաքույր xaltîk, jinap, met, հսկել pihan.
mîlmik. հսկողություն kantrol.
հորդառատ անձրև gijnîj. հսկում çavlêkirin.
հորդոր tewsîye. հստակ ferih.
հորել nifandin. հստակություն malûmî.
հորեղբայր ар, kаk, mam. հրաբուխ çîyaê agirdiz, tendûrek,
հորեղբոր կին amojn, jinap. volqan.
հորթ noggin, gureke, golik, kel, հրաժարում nanayî, niçe-niç,
masûlke, moz. nirçe-nirç.
հորթապահ golikvan. հրաժարվել destkişan.
հորիզոն bergeh, tavan, ûfik, հրաժեշտ feraq, firqet, xwehafizî,
horizon. xatirxwestin, weda.
հորինել dahênan. հրահան çeqmaq, kevirheste.
հորձանուտ avger, gêjav, gom, հրահանգ namenasî.
reşbend. հրահանգիչ te’lîmdar.
հորձանք mewcan. հրահրիչ agirberda, serhelqe.
հպատակ blindest, binemir tebe’, հրահրող destpêkar.
minqad. հրաձգարան nîşange.
հպատակեցում seriberdanîn, հրաձիգ tifingçî.
serîpêdanîn. հրամայել ferman kirin
հպատակություն bindarî, bindestî, հրաման e’mir, ferman, fermanî,
tebe’bûn. fermoyetî.
հպարտ serbilind. հրամանագիր e’mirname.
հպարտանալ nazîn. հրամանատար e’mirdar,
հպարտորեն kubar-kubar. komandar, qumandar, serdar.
հպարտություն serbilindî, հրամանատարություն ferman-
serefrazî. darî, qumandarî, qumandartî, serfer-
հռետոր xeberdar, xebervanî, mandarî.
gotarvan, bêjevan, sûxte otarbêj. հրանետ agiravêj.
հռետորական արվեստ otarbêjî. հրաշալի baş.
հռհռոց cirt, pîrq, pîrqîn. հրաշք e’cbatî, mûcize.
530 Հայերեն-քրդերեն բառարան

հրաշք բան e’cêbî. հրձիգ şewatkar.


հրապատիճ aẍzûtî, tereqe, tîzik, հրշեջ agirkuj.
kapsûl, piston. հրվանդան sincar.
հրապարակ ger, dewl, meydan. հրում deʼf, deʼfdan.
հրապարակել tevator kirin, հրուշակ peqlew.
menşûr kirin. հրուշակագործ ḧelawçî, ḧewleçî.
հրապարակված menşûr. հրուշակավաճառ ḧewlefiroş.
հրապույր delalî, melahet. հուզել ḧеуесаn kirin
հրապուրիչ zerîf. հուզմունք nedîncî, terẍîb, teşwîş,
հրասանդ kamber. kir, mişeweşî.
հրավեր deʼwet. հուզված ḧeyecanbûyî.
հրավիրատոմս teglîfname, հուզվել ḧеуесаn bûn
temesûk. հուլիս temûz, tîrme, îyûl.
հրավիրել vexwendin. հուղարկավորություն cenazeyî,
հրավտանգավոր agirşewat. kotel.
հրատարակիչ neşirkar. հում xang, xavî.
հրատարակչություն neşîretxane. հումք material, qumaş.
հրատարակում çapbûn, çapkirin, հույժ tewrî.
neşir, neşirkirin. հույն yûnan, hûnan, hurum.
հրացան ced, tematîk, tifing. հույս guman, aminî, ûmûd, siûd,
հրացանակիր cedger. îdqat, mikan, mikûn.
հրեա cihûd, cûleke, yahûd, kelîmî. հուն rêçav.
հրեական yahûdî. հունական yûnanl.
հրել deʼ fandin, likumandin. հունական ընկույզ gûz.
հրեղեն agirî, agirnak, ateşîn. հունարեն hurumî.
հրեշ dirinc, ḧût, îblîs. հունգարական hûncarî, macarî.
հրեշավոր բան cintî. հունգարացի macar, mecer.
հրեշտակ ferişt, sirûşt, melek, հունիս ḧezîran, îyûn.
milyaket. հունվար kanûn.
հրետակոծել topavêj kirin. հունցել şelen, stran.
հրետակոծություն topbaran. հուշ bîr, yadgar.
հրետանավոր topavêj, topçî. հուշատետր bîrname.
հրետանի artîlêrî. հուշարձան heykel.
հրթիռ fişqe, rakêt. հուռութք himelî.
հրկիզել şewitandin, vêxistin, հուսալ guman kirin
sûtandin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 531

հուսալի amindar. հուսահատված mayûs, posîde.


հուսալիություն amindarî. հուսահատվել mayûs bûn.
հուսախաբ gum. հուրի horî.
հուսահատություն bêomidî, հուրի-փերի rûperî.
bêûmûdî, miqur.

Ձ
ձագ çêje, çêlî, kudik. ձգտում ẍerz, xîret, ḧisret.
ձագար kov. ձեղնահարկ şîrwanî, serbanî.
ձագուկ cewr, cewcem, сûсе, cûcik, ձեղուն seq.
ferx, têje. ձեռագործ bidestçêkirî.
ձախ çер. ձեռնամարտ desteşûrî.
ձախլիկ çере, çepilî, çepok. ձեռնաշղթա ẍoll.
ձախորդ bextreşî. ձեռնաշղթաներ destbend.
ձախորդություն serêşî. ձեռնասուն kedî.
ձայն aheng, bang, avaz, deng, deyn, ձեռնարկություն destpêkarge,
niqe, seda. destpêkarxane, karge.
ձայնապնակ qewan. ձեռնարկում destpêkarî.
ձայնավոր քերկ. dengdar, deng- ձեռնափայտ çogan, çо, gocan.
dêr, dengîn. ձեռներեցություն kardarî.
ձանձրալի barhingêv, guhbir, herîs, ձեռնհաս selahîyetdar.
ruhbir, serbir. ձեռնոց lepik, pilk, pûr.
ձանձրանալ milal bûn.
ձեռք bask, çeng, dest, çepik, çepil,
ձանձրացնել werez kirdin. zend.
ձանձրույթ mikurî, milal. ձեռքբերում destxistin, tehsîl, kesb,
ձավար savar. peydatî.
ձարխոտ guhîj. ձեռքի ափ navlep.
ձգել ragirtin. ձեռքից խլել jêstandin.
ձգձգում derengbûn. ձեռքմեկնում destdanî.
ձգողական ուժ cizb. ձեռքով գրված բնագիր destxet.
ձգողություն berkaş. ձեռքսեղմում destguvaştin.
ձգված kişandî. ձերբակալել ḧebs kirin.
ձգտել têkoşîn. ձերբակալված girtî, zîndanî.
ձգտող xastekar. ձերբակալվել ḧebs bûn.
532 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ձի hesp. ձյունակույտ sîpan.


ձիաբոռ zerdewale. ձյունաճերմակ kevej.
ձիագնացություն sîyarî. ձյունամաքրիչ berfavêj.
ձիագողություն extirme. ձյունամրրիկ fizildûman.
ձիապան beytar, çarvedar, hespajo, ձնահյուս aşît, rênî.
seîs, seyîs. ձնծաղիկ gezîze, gulçîçek,
ձիավաճառ cambaz. qalçîçek.
ձիարշավ cirinde, qoş. ձող tar, zole, kulabe.
ձիթապտուղ zeytûn. ձոր geboz.
ձիու ծածկոց xaş. ձորակ newal, bel, dol.
ձկնկիթ xerz. ձվածեղ hêkerûn, qeyxane.
ձկնկուլ çûrçûr. ձվաձև hêlkeyî.
ձկնորս toravêj, torçî, torgir, ձրի belaş, mifte.
torvan, masîgir, masîvan, rawemasî. ձրիակերություն kedxurî, mif-
ձկնորսություն terb, masîgirî, texurî.
masîvanî. ձու hêk.
ձմեռ zivistan. ձու ածել hêk kirin.
ձմեռային zivistanî. ձուլակտոր sebîke.
ձմեռանոց zivistanî. ձուլարան rêjxane.
ձմեռել zivistanî kirin. ձուլորդ rêjker.
ձմերուկ xerbûz, şebeş, şûtî, zeveş, ձուլում տեխն. rejihan.
kal, qarpûz. ձուկ aẍû, masî.
ձմռան պաշար zimêr. ձուկ բռնել masîgirî kirin.
ձյութ qetran, qîr. ձև çem, lewm, terz, kêsim.
ձյուն berf. ձևարար cilbir, kincbir.

Ղ
ղավուրմա (տհալ) qawirme. ղեկավարում pêşîkêşî, serdarî,
ղեկ destajo. serdartî.
ղեկավար destgîr, gilavî, ḧakiman, ղողանջ çinge-çing, çingîn, xîle-xîl,
hukimran, hukumdar, serkar, serkerde. çeringen, zinge-zing, zingîn, şinge-
ղեկավարել serkarî kirin. şing, şingîn, tinge-ting, zeng.
ղեկավարություն midîrî, salarî, ղողանջել zingirîn.
serektî, serkarî, serkartî, serwerî. ղունղունոց qije-qij.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 533

Ճ
ճախրել perîn. ճանապարհող rêvekar.
ճակատ çере, e’nî, navçav, cebhet, ճանապարհորդ misafir, seferber,
ayîne, tewêl, stol, sehpa. sefermendar, sefîr.
ճակատագիր felek, axiret, ճանապարհում rêvekarî, rêxistin.
çareniwîs, aqûbet, ezel, ezelî, te’l, ճանկ çencrûk, реnс.
kolêk, kost, paşeroj, qeder, rizgarî. ճանճ mêş.
ճակատագրական kuşinde. ճաշ herem, firavîn.
ճակատամարտ herb, leheng, ճաշասեղան textê nаn, pêşxûn.
cengebazî, gurd, qewẍe, rezm. ճաշասենյակ heremxane.
ճակնդեղ çewender, silq. ճաշարան xwerinxane, aşxane.
ճահիճ lîl, batlaq, cimcime, zelkav,
ճաշել herem kirin.
zêrax, şivîl, zong, merziq, pingav.
ճաշի ափսե saver.
ճահճոտ dêmî.
ճաշի սեղան хаn.
ճահճոտ տեղանք dêmistan.
ճապոնական caponî, japonî.
ճահճուտ damdamistan, hezek.
ճապոնացի сароn, уароn, yaponî,
ճաղավանդակ şebakî.
japon.
ճաղատ sîs, sût, keçel, sergever,
ճառագայթ lîsk, şepal, tîr, tîrêj,
sersût.
tîrênc, tîşk, tîşkî, riwa.
ճաղատ մարդ keçelok. ճառագում şewq.
ճաճանչ şewldan, pertew.
ճարճատել qirçandin.
ճաճանչափայլ rojçebîn.
ճարճատյուն çize-çiz, qirçîn.
ճամբար war.
ճարմանդ arzûm.
ճամբար ռազմ. leşkergeh. ճարպ bez, çewr, tewaş.
ճամպրուկ çemedan, cemedan.
ճարպակալել xurt bûn.
ճամփա rê.
ճարպակալում xurtbûn.
ճամփա ընկնել rê ketin.
ճարպի նստվածք axavtk.
ճամփորդ rêwar, rêwî. ճարպիկ çapikdest, çalak, celd,
ճամփորդական պայուսակ terkî. gurc, xweyfêl, êgin, jereng.
ճամփորդություն rêwîngî, seîer. ճարպիկ արարք fêl.
ճայթյուն çirqîn, telîş. ճարպկություն çapikî, çalakî, dest-
ճանաչող nasker. lezî, xweyfêlî, finyaz, ziringî, êginî.
ճանապարհ rê. ճարպոտ bezdar, gilûl, çerp.
ճանապարհել rê xistin. ճարտարապետ çîredest, takmîr.
ճանապարհի պաշար birîyan. ճարտարապետություն çtredestî.
534 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ճաք şeqar, şeqîb, şikeft, şkaf. ճյուղավորում şaxbûn.


ճաքած dirinde. ճնճղուկ beytik, çoleke, çivîk,
ճաքել derizîn, terk-terkî bûn. guncîşk, çûk, şalûle, pasarî.
ճգնաժամ boran, kirîzîs. ճնշել hulkum kirin.
ճգնավոր ciha, koçek. ճնշում fişar, hulkum, îza.
ճգնավորություն zuhd, oʼzlet. ճնշված dilreş, dilteng, dilxar,
ճեղք ferc, faq, xişte, çet, zendol, qelsa, serpêl.
keleber, kelên, pingav, qeliştek. ճնշվածություն dilsozî, dilreşî,
ճեղքել derzandin. diltengî.
ճեղքվածք dirz, teqan, terk. ճշմարիտ dirust, dilrast, mecît,
ճենապակի ferfûr, çînî. miheqeq, rastbêj.
ճենապակյա ferfûrî. ճշմարտախոս devrast, rastgo.
ճշմարտացի mesbût, rastgoyî.
ճեպընթաց teling.
ճշմարտացիություն dilrastî,
ճերմակ beyazî.
rastbêjî.
ճերմակաթև belekper.
ճշմարտություն heqî, mecîtî,
ճերմակամորուք rîşspî.
serrastî, serwêt.
ճերմակեցնել kilisandin. ճշտություն dirustî, dirustbûn.
ճերմակություն betekî. ճոխ ḧeşîm.
ճզմած ḧincirokî. ճոխություն debdebe, tentene,
ճզմել pelaxtin, pelixandin. zengînî, hing û ding.
ճիգ bizav, zor. ճողփյուն şelpe-şelp, şelpîn, şilqe-
ճիլոպ lûfik. şilq, ḧufeḧuf.
ճիշտ xût, heniz. ճոճ deleme.
ճիչ hera, ẍaze, haho, çirîn, çirke, ճոճանակ tîringûze.
çerî, zîre, ir û zir, kaste-kast, sîqîn. ճոճել leqandin, lorandin,
ճիպոտ xir, şiv, şû, şûlik, têla. şewişandin, jandin, qeliqandin.
ճկույթ qilîçk. ճոճվել leqîn, şewişîn.
ճղճղան vizek. ճոճվող leqleqokî.
ճղճղոց vine-vin. ճոճք dolîdang.
ճմահող çîm, çîmenge, ormix. ճոպան çopan, heçî, tenaf, weris, kар.
ճմռթել debixandin. ճչալ qarandin, çirîn kirin.
ճմռթված çirç, qimitokî. ճպճպոց xirme-xirm.
ճյուղ liq, çaq, çirpî, çilpî, gulmit, ճռճռալ çirandin, çirçirandin,
çikil, çiqil, zemberîk, şax, tilа, vîje. çirçirîn, çirikandin.
ճյուղաշատ şaxdar, şaxşaxî. ճռճռոց çirik, çirke-çirk, çire-çir, çirîn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 535

ճռռացնող çirikçî. ճուռակ helo, çelegan.


ճռվողյուն cirîw, çîve-çîv, vîtvîtanî. ճուտ varik.
ճրագ qendîl. ճուտիկ ferûçk, çêt.

Մ
մագլցել rapelikîn. մահաբեր telefkar.
մագլցող çingekrê. մահակ çomax, degenek, gurd,
մագնիս meqletûz. gurz, topiz, уаnе, kutek, mace.
մազ bizî. մահապատժի ենթարկել îdam
մազապատվել lêgihîştin kirin, ornişk kirin.
մազափունջ felqe, bisk, kakol, մահապատիժ îdam, ornişk.
kezî, pîpo, qij. մահացած bêcan, tar û mar.
մազեր роr. մահացու xeder, mewtemer.
մազերի հարդարում cîdanîn. մահացու թշնամի mihewir.
մազերով պատվել lêgihîştin. մահացու թույն helahil.
մազոտ tûkîn, pirçolekî, serpor. մահճակալ bestek.
մազութ mazêt. մահմեդականություն mehemedî.
մաթեմատիկա werze. մահուդ mahûd.
մախաթ dirêş, şûjin, sûjin. մահվան դատապարտված bê-
մածուն mast. beq.
մակագրություն sernivîsar. մաղ elek, girbêj, tetele, moxil, mаẍ,
մակաղատեղ meẍel, mozelan. serad.
մաղել tetele kirin.
մական hiwêzî.
մաղձ zarav, zehr.
մակարդակ ра.
մաճ maç.
մակբայ hoker.
մակերես wecih, rûber, serrû, seth. մամլել tepisandin, mengene kirin
մամլիչ miser, mengene.
մակերեսայնորեն serra.
մամլող tepisok.
մակերեսորեն serabera.
մամուռ kevz.
մակերևույթ rû.
մակընթացություն avberrêj. մայիս gulan.
մայոր bîmbaşî, qolordî.
մակույկ kelek, qeyk.
մա՛յր (կոչական) dayê.
մակույկավար qeykçî.
մայր dad, da, demarî, mader, mаk.
մահ fote, helak, tekerbûn, memat,
merg, mewt. մայրամուտ meẍrîb, roava.
536 Հայերեն-քրդերեն բառարան

մայրաքաղաք merkez, paytext. մանուկ çelî, çûçik, ewled, role.


մայրաքաղաքային merkezî. մանուշակ nefş, benefş, binefş,
մայրի՛կ (դիմելաձև) dadê, dadik, mоr.
daê. մաշել piznandin, qusandin.
մայրություն dayîtî, dêtî. մաշկ е’уаr, çerm, post, qalçik.
մանանեխ xerdel. մաշկել simitandin.
մանգաղ das, çîn. մաշվել qusîn.
մանդակ mendik. մառախլապատ mijane.
մանել rêstin. մառախուղ çem, dûman, xubar,
մանկաբարձ maman. nezm, tem, mij, moran, muxeyla, rav.
մանկաբարձություն mamanî. մառան kîler, kulîn.
մանկական çûktî. մաս nesîb, beş, behr, tozî, kivî.
մանկահասակ salkêm. մասերի բաժանված bir-birî.
մանկավարժ pêdagog. մաս-մաս beş-beşî.
մանկավարժություն pêdagogî. մասնաբաժին sehm.
մանկիկ dergûş, lawecan, zaru. մասնագետ pêşekar, pêşezan.
մանկություն biçûktî, çûçiktî, çûkî, մասնագիտություն sinhetkarî,
çûktî, tifali, zarutî, mendalî, mindaltî. mitexesîs, pêşe, pêşekarî.
մանյակ gerdenî, tor, torbend, մասնակից lebat, şirîk, parmend.
ûstûvank, milvanke, stuvank, morî. մասնակցել tevkar bûn.
մանվածք ristik. մասնակցություն şirîkayî, hevkarî.
մանր hûr, hûre-hûr, hûr-hûrî, hûrxaş. մասնավոր xorû.
մանր եղջերավոր անասուն eẍnam. մասնավոր սեփականություն ar-
մանրագնդակ saçme. zîtî.
մանրադրամ xurde, kapêk, մասնատել vebirîn, moqesem kirin.
manqir, quriş. մասնատում lete-letekirin.
մանրախիճ çew, zîx. մասնատված tîke-tîke, parçe-
մանրախնդրություն lenc, kêşe. parçe, parî-parî.
մանրակրկիտ hûrgilî. մասնատվածություն pirtî-
մանրամասն yeko-yeko. pirtîbûn.
մանրամասնորեն rawurd. մասնիկ cûzek, zere, zerre.
մանրավաճառ wurdefiroş. մասնիկ քերկ. pirtik.
մանրէ mîkrob, miqrop. մասուր şîlan.
մանրէաբանություն mîkrobîolojî. մատ engûşt, tilî, pêçî, qemke.
մանրուք biçûkî, hûranî, hûrayî. մատակ madek.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 537

մատակ ձի nijdî. մարդասպանություն merîkujî,


մատաղ qurban, qurbanî. mêrkujî.
մատաղացու գառ destek. մարդկային ցեղ neslet, beşer,
մատանի negîn, xeleke, xeleq, e’silbeşer, însanet.
gustîl, gustîlk, givzdank, hongulîsk. մարդկայնություն merîtî, merovî,
մատանի քարով xatim. merovtî, pîyavetî.
մատենագետ kitcbnas. մարդկություն bişaret, beşerîyet,
մատենագիտություն kitêbnasî. ademîgan, ademîzadî, merdayetî.
մարդու արտաքին տեսքը beşer.
մատիտ хаmе, mîdad, qelem.
մարել vêsandin, temirîn.
մատղաշ ծառ nihal, nеmаm.
մարզ gerek, herêm, midirlîxan, olk.
մատնազարկ fîtik.
մարզում meşq.
մատնածայր serpêçî.
մարզվել meşq kirin.
մատնեմատ mamelîsk.
մարմանավաճառ ke’b.
մատնիչ xeberbezok, zîrewan.
մարմար nihêt, mermer, mûşen.
մատնություն ẍemazî, riya.
մարմարյա mermerî, mirarî.
մատչելի moyeser.
մարմին саn, cesed, ten.
մատռվակ badegîr, meyger, saqî.
մարմին (վարչական) meqamat.
մար med.
մարմնական canî.
մարած temirandî, temirok.
մարմնամարզիկ meşqbaz.
մարգ kerdî, kerdû.
մարմնամարզություն fîzkûltûr,
մարգագետին çîman, çîmenzarîn,
meşqbazî.
аrаn, çayr, çayrçîman, kema, kor, rах.
մարմնավորված micesem.
մարգարե nebî, enbî.
մարմնեղ mezin.
մարգարեական resûlî.
մարշալ marşal.
մարգարիտ dur, cewahir, coher,
cewherber, guher, gewher, kaş, մարջան îmane, mircan.
mirarî. մարտ (ամիսը) adar, mart.
մարգարտյա guherîn. մարտ (կռիվ) şer.
մարդ ademîzad, adem, e’bd, zelam, մարտադաշտ şergeh.
însan, kabira, merî, merov, pîyaw. մարտական դրոշ al.
մարդակեր merîxur. մարտականություն herbî, şerbazî.
մարդակերություն merîxurtî. մարտիկ şerker.
մարդանման rengmerov. մարտնչել cengîn, daxurpan,
մարդասպան xaneq, xûnrêj, şerîpandin.
xûnkar, kujek, merîkuj, mêrkuj, մացառուտ nihêt, xaristan.
serbaz, serbir. մաքառել têkoşîn.
538 Հայերեն-քրդերեն բառարան

մաքսատուն bасхаnе, gumrî. մեծագլուխ sergadoş, sergancor,


մաքրած հացահատիկ danî. sermezin.
մաքրասեր pakbeden. մեծականջ guhbel, guhber, guh-
մաքրասիրություն temiztî. pen, guhsist.
մաքրել vemalandin. մեծահոգաբար ciwanmêrane.
մաքրություն xawênî, temizayî, մեծահոգի dilmezin, ciwanmêr,
temizbûn, spehî, paktî, paqijbûn, comerd, sexu.
safîtî. մեծահոգություն ciwanmêrî,
մաքրում şilf, pakbûn. dilmezinî, camerdî, çeyî.
մաքրված nûtîmar. մեծամասնություն esker, ekserî,
մաքրվել vemalîn. piranî, pirayî.
մաքուր xalis, xarû, xawên, nab, մեծամիտ аnаn, serkeş.
temiz, mişt, pakîze, paqij, safî, раk, մեծամտություն hire-hir, pozbi-
pakdamen. lindî, serkeşî.
մգդակած վերմակ оrẍаn. մեծանալ mezin bûn.
մգլած efnikî. մեծապատիվ qedirbilind.
մեդալ medal. մեծատոհմիկ gizîr.
մեդացի madî. մեծատուն malava.
մեզ mîz. մեծարանք e’zet, hurmetî, rûmet.
մեթոդ mêtod. մեծարգո xatirniwaz, cenab.
մեթոդաբանություն mêtodolojî. մեծարել rûmet girtin.
մեթոդական mêtodîkî. մեծացնել zîad kirin, mezin kirin.
մեխ bizmar, mix. մեծություն girsî.
մեխակ mêxik, qerenfil. մեկ ta, tek, yek.
մեխանիկական mêxanîkî. մեկ անգամ danekî, serekî.
մեխել mix kirin. մեկ երրորդ sêyek.
մեծ mezin մեկ շաբաթ ḧevtêk.
մեծ ասեղ bemî. մեկ ութերորդ ḧeyştyek.
մեծ զամբյուղ şîrwane. մեկ վեցերորդ dang.
մեծ կաթսա sîtil. մեկ տասներորդ մասը dehî.
մեծ մկրատ (ոչխար խուզելու) hev- մեկ տարեկան հորթ kindik.
rîng. մեկ քառորդ çaryek.
մեծ սղոց şeqemişar. մեկը մյուսի վրա ser hevra.
մեծ տարողություն cîgirî. մեկ-մեկ tek-teka, ket-ket.
մեծաբեկոր pel, pelax. մեկմեկու նայել lihevnihêrîn.
մեկնաբան şiroker.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 539

մեկնաբանել ravekirin. մեն-մենակ տղամարդ tek-tene.


մեկնել rê ketin. մենություն tenêbûn, tenhayî,
մեկնում verêbûn. yektayî.
մեկնում (արշավի) berberî. մենք еm, man.
մեկուսանալ veqetîn. մենք ինքներս xoman.
մեկուսացած muferdat. մեջտեղ naverast, nîverast, meyan,
մեկուսացում cihêbûn. minasib, orte.
մեկուսի mifriz. մեջտեղում linav.
մեղադրել gunehkar kirin մեջք dûş, serkolk.
մեղադրող sûcavêj, sûcbêj, sûcgo, մեռնել mirin.
motehim. մեռնող cankêş.
մեղավոր baysiz, xweyguneh, մեռոն mur.
tawandar, sûcdar, sebebkar, gunehkar. մեսիա mesihî.
մեղավորություն tawandarî, մետաղ metal.
sûcdarî. մետաղագործություն mêtalûrjî.
մեղեդային xweşdeng. մետաղադրամ sike, pol.
մեղեդայնություն ahengdarî, մետաղալար sinix, meftûl.
xweşdengî. մետաղյա mêtalî.
մեղեդի newaz, niqam, newa, մետաքս ebrîşim, herîr, ermûş,
nexme, hewa, meqam. ewrîşîm, hevirmiş.
մեղմացնել nermandin. մետաքսե շալ temezî.
մեղմացում nermbûn. մետաքսի հումք kej.
մեղու heng, mêşhingivî. մետր mêtir.
մեղսագործ rûseyah. մետրո metro.
մեղվանոց pêtek. մերժել tesîl kirin.
մեղր hingiv. մերժում fadî, înkar.
մեղրամոմ şem, şima, mêw, մերկ berehne, xas, tazî, reqî-rût.
mûm. մերկանալ rût bûn
մեղք ifad, mecrûm, guneh.
մերկասառույց şimitok.
մեղք գործել gunehkarî kirin.
մերկացնել vemaltin, rût kirin.
մենակ ten-tene.
մերկություն tazîbûn, tazîtî, rûtayî.
մենակյաց tekmêr. մերձակա virdatir, qerî.
մենակություն wehîdî.
մերձակայք dormedor.
մենաշնորհ monopolî.
Մերձավոր Արևելք Rohilata
մենավոր motekif. Nêzîk.
մենատնտես tekmal, yekmalî.
540 Հայերեն-քրդերեն բառարան

մերձավոր ընկեր nedîm. միամտություն xeşîmî, xizanî.


մերձավորություն qorb. միայն tenahî.
մերձենալ nêzîk bûn. միայնակ bêheval, tek, wehîd.
մերսել damaştin. միայնություն bêkesî.
մեքենա makîne, maşîne, mekîn. միանգամից derbekê, yekcar.
մեքենագիտություն mêxanîk. միանման hempa, hemta, dorax,
մեքենագործ maşînsaz. weke, hevber, hevser, mezre, misil,
մեքենաշինություն maşînsazî. qasî.
մեքենավար maşînîst. միապաղաղ yekrû.
մզկիթ meçît. միապետ xusro, siltan, manarx.
մթերաբաժին tayîn. միապետական şahperest,
մթերում tuşû. textevan, manarxîst, tacperest.
միապետություն tacdari, sultanet,
մթերք xuregî, xurek, azux.
sultanetî, manarxî.
մթնել reşevehatin.
միասին têk, têkda, têkra, tev,
մթնեցնել seyandin.
tevhev, tevhevdu, tevhevî, hevra,
մթնշաղ zergetav. pêkve, pêra, pevdura.
մթություն tarîban, tarîkayî, tarîstan, միասնականություն tevgerî.
tarîtî, zilmetî. միասնություն tevayî, wefid.
մի անգամ carekê, çaxekê, միավորում peywend.
wextekê, rokê.
միավորված motesil.
մի խոսքով neyse, qerez.
միավորվել nayîn.
մի որոշ ժամանակ ḧewşekî.
միատարր yekcins.
մի քանի hendî, çendek.
միացնել lehiqandin.
մի քիչ nextî, çîçik, pêçik, qederekê.
միացում tevbûn, tevhevbûn, ilhaq,
միաբան hevdil.
itisal, mihwerbûn, pevgir.
միաբանություն yekîtî, hevdilî. միգուցե divên.
միագույն hevreng. միզապարկ avildan, mîzdan,
միալար hemtiz. pivling.
միախառնված xîse-xîs. միզել mîz kirin.
միակ tekane, tekî, tenha, tenê. մի՞թե nexwe, gidî, meger, pî, mа.
միակողմանի yekalî, yekteref, միլիարդ mîlyard.
yekber. միլիոն mîlyon.
միահյուսված mocelid. միլիոնատեր mîlyondar.
միամիտ xeşîm, xizan. միհարկանի yekqat.
միամյա yeksalî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 541

միմյանց hev, hevdin, hevdu. մկան lamlat, mayçe, meçek, reh.


մինչև ḧeta, ḧeya. մկան բույն çalemişk, kolemiş.
միշտ hemeşe, tum, herdem. մկկալ mike-mik kirin.
միություն tewhîd, tifaq, îtfaq. մկկոց mike-mik, kale-kal.
միջազգային ortemiletî. մկնդեղ zirnix, mêrgamûş.
միջակ ciwêlek. մկրատ cawbir, çawbir, meqes.
միջակ տնտեսատեր nîvçe. մղեղ kа.
միջակություն nivîşkayî. մղոն mîl.
միջանցք dalan, sivder. մյուս adinê.
միջատ bihok. մնալ man.
միջև navbeyn, mabeyn. մնացորդ baqî, bermayî, dûmayî,
միջին navîn, navincî, navçe, paşmawe, paşmayîn.
meyan. մնացորդ (կերի) xiromir.
Միջին Արևելք Rohilata Niveroyî, մշակել çandin.
Rohilata Naverast. մշակել (հողը) xeritandin.
միջնամատ tirûtemû. մշակում debax.
միջնապատ vebir. մշակույթ kûltûr, medenîyet.
միջնորդ navenî, navçîgar, orteçî. մշկաբույր bîhnmisk.
միջնորդ (առևտրում) dellal. մշտական beqa, dayîm, miqîm.
միջնորդել navçîgarî kirin. մշտապես hergav, beqayî, time.
միջնորդություն navincîtî, nav- մոգ sêrgo, sihirzan, sihrkar.
çîgarî, orteçîtî. մոգություն sêrbazî, sêrgoyî.
միջով navra, 1ау, têkra. մոլախաղ xumarbazî, qumar,
միջոց gêl, awayî, wesîle, wesîte. qumarbazî.
միջոցառում tevdîr. մոլախոտ e’de, lavlak, kolkos.
միջուկ (բույսի) navnêrî. մոլդովացի moldav.
միս goşt. մոլեգին şerûde.
միստիկ փիլիսոփա sofî. մոլեգնություն xulî, şerûdetî,
միրգ fêkî, êmîş. sewdaserî.
միօրյա yekrojî. մոլեռանդ biînad.
մլավոց mewe-mew, mewîn. մոլի խաղ xumar.
մխիթարել aşt kirin մոլլա mele.
մխիթարիչ hemderd. մոլորակ seyyare.
մխիթարող ẍemrevîn. մոլորեցնել xalifandin.
մխիթարում aşt. մոլորվել xalifîn.
542 Հայերեն-քրդերեն բառարան

մոլորություն cib û şaş. մռնչյուն e’rîn, irîn.


մոլուցք cezbe. մռնչոց narîn, hirme-hirm, kûre-kûr.
մոխիր argûn, xolemêş, arkoz, kozî. մսագործ goştfiroş, qesab, qesabçî.
մոխրագույն rotob, boz. մսակեր goştxwer.
մոխրաման kozîdang. մսաջուր xunav.
մոծակ vizik, kelmêş, megez, pişo. մսեղ goştîn.
մողես margîsk, marmêlke, մսի կտոր çik.
mermêlke. մսուրք afir.
մոմ find. մտադրություն niyet, e’md, nîyet,
մոմակալ pêçira. xerez, meremet, qesd.
մոնղոլ meẍol. մտազբաղություն xulyan.
մոնղոլական meẍolî. մտախոհ endîşenak.
մոռանալ jibîrkirin. մտախոհություն endîşenakî.
մոռացկոտ nebîrbir, feramoş, մտածել wazanîn.
bîrkirî, bêbîr, bîrbir, bîrereş, kêmbîr. մտածմունք xeyal, mitale.
մոռացկոտություն xwîjing, մտածող fikirker, ḧişker.
bîrreşî, kêmbîrî. մտահոգություն talaş, tefekûr,
մոռացում nisyan. ḧeyr, meraq.
մոռացվել jibîrçûn. մտավորական bîrronî.
մոտ nedûr, nik, licem, lirex, nêzîk, մտավորականություն bîrewer,
nêzîkva, kin, haka. bîrewerî.
մոտավորապես tekrîba, teqrîben, մտացրիվ bîrreş.
ḧeyanî. մտերիմ hemnefes, hemraz, хеlîl,
մոտենալ tuxun ketin. саnесаn, hewrez, havnişîn.
մոտեցում nêzîkbûn, nêzîkkirin. մտերիմ մարդ qam.
մոտիկություն nêzîkî, nêzîkayî. մտերմություն xelîlî, onsîyet.
մորաքույր xweltik, xatî, jinxal. մտնել têketin, qesirîn.
մորթել şerjê. մտորում fikar, segal.
մորթի kewl. մտրակ tajank, qamçî, qirbac.
մորի çîlek. մտրուկ kurîk.
մորուք rîşî. մրահոն reşbirhî.
մորուքավոր rîşîn, rûberdayî, մրգահյութ xoşav.
rûtevşikî. մրգային հյութ dims.
մռայլ xumar, bêronahî. մրիկ (ցորենի հիվանդություն)
մռթմռթոց mirte-mirt, mirtîn. koreng.
մռնչալ nirîn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 543

մրոտվել tenî girtin. մունետիկ carçî.


մրուր nişa. մուշկ misk.
մրջյուն gêrîk, mûrî. մուշտակ kurk.
մրջնաբույն mûrîstan. մուշտակավաճառ kurkfiroş.
մրսած satircemî. մուշտուկ şivqelin, miştik.
մրսածություն arsim. մուսուլման surman, misilman.
մրսել serma kirin. մուսուլմանական հոգևոր
մրսկան qeflok, qefloqî. դատավոր qazî.
մրրիկ bobelat, bobelîsk. մուսուլմանների հոգևոր առաջ-
մրցակից ce᾿dû. նորդ imam.
մրցակցություն cerenix. մուտք dirb, têdaçûn.
մրցավազք lecbezî. մուր darinc, tenî.
մրցարշավ cerîd. մուրաբա mûrabe.
մրցել cerenixîn. մուրացիկ parsek.
մրցում 1ес. մուրացիկություն xastekarî.
մուգ reş. մուրացկան kûtxur, parsker.
մուգ կապույտ sirme. մուրացկանություն kesîbtî.
մուգ կարմիր qeresor. մուրացող xastekar.
մութ գիշեր şevereş, şevreş. մուրճ çakûç.
մուկ mişk.

Յ
յաբու yabî. յուղ kere, rûn.
յասաման leylaq. յուղաբլիթ bîşî.
յոթ ḧeft. յուղալի сûn, têrbez.
յոթ հարյուր ḧevtsed. յուղայնություն rûnayî.
յոթնամյա ḧeftsalî. յուրահատկություն taybetî.
յոթանասուն ḧeftê. յուրացում şivatî.
յոթանասունամյա ḧeftêsalî. յուրաքանչյուր her, herkes,
յոթնապատիկ ḧevtcarî. heryek.
544 Հայերեն-քրդերեն բառարան

Ն
նա ew. նախապես berîhingê.
նա ինքը хоу. նախասենյակ hawgan.
նաբաթ noqil. նախասկզբնական pêşe’velî.
նախաբազուկ baz, bazin. նախասրահ pêşxane.
նախաբան bergotin, berjeng, նախատել kereberî kirin.
pêşeva, pêşxeber, sereta. նախատինք kereberî.
նախագահ reyîs, sedir. նախարար wezîr. mînîstir.
նախագիծ tegbîr, karname, proje, նախարարություն wezaret,
rê û tifdîr. wezîretxan, mînîstirtî.
նախադասություն hevok, rêzgotî. նախդիր daçek.
նախազգացում berhis. նախընթաց miqedem.
նախածանց pêşpirtik. նախընտրական pêşbijar.
նախակարապետ pêşe’lem. նախիր garan, naxir, kavran, kerî,
նախահայր bavbapîr, e’silsere. qiran, rewe.
նախահիմք pêşe’sas. նախկին sabiq.
նախաճաշ taştê, qeretûn. նախկինում berê, berî, pêşetir.
նախանձ havîj, dexesî, deẍs, dirêx, նախնական berêberîn, ewle.
e’rnûsî, bаẍil, hased, çavreşî, նախնիներ pêşînan.
çavnebar, çavbelî, ḧesûdî, kumreşî. նախշազարդում nitir.
նախանձել dexisîn, dixesîn, նախորդ pêşîn, selef.
jêmexesîn. նախրապան naxirçî.
նախանձող dexes. նահանգ walîlik, welat, welîlixan.
նախանձոտ hasedkar, e’rnûs,
նահանգապետ walî, qaymeqam,
çavşiken, dixesî, çavbel, ḧesûd,
serolk.
kumreş.
նահանջ şûndakişîn, silik,
նախանձություն baẍilî.
paşdakêş, paşvaçûn, paşvekişan.
նախանմուշ model.
նահանջել vekişîn, silikîn.
նախանշան navnîşan, xalnîşan.
նահատակ meşhed.
նախանցյալ տարի perar.
նահատակություն e’zîyetkêşî.
նախապատմական pêşdewrî. նահատակված gazî.
նախապատրաստել tifdîr kirin.
նամազ nemaz, nimêj.
նախապատրաստություն tifdîr,
նամազ անող nemaze, nimêjker.
kar û bаr.
նամակ nivişt, nivîsar, nаmе,
նախապատրաստություններ te-
mektûb.
darek.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 545

նամակագիր namenivîs. նեխած bîhnketî.


նամակատար namebir. նեխել genî bûn.
նայել nihêrîn, nêrîn, zên dan. նեկտար kewser.
նայվածք zên. նեղ devteng, tesk, zirav.
նանիկ ասել lawandin. նեղ անցում derteng.
նապաստակ argûş, kergû, նեղ դարձնել zirav bûn.
kergûşk, kêwrûşk. նեղ կիրճ derz, gelîltang, qelş.
նավ folk, gemî, gîştî, şinаr, wapor, նեղացկոտ silok.
keştî, sefîne, рароr. նեղացում ziravkirin.
նավագործ gemîsaz. նեղություն տալ rencandin.
նավակ lotke, niqboq, telizm. նեղուց tengav.
նավակ (շախմատի) rех. նեղվածություն tengasî, tengav,
նավակամուրջ serpir. tengavî, tengî, pêsîrtengî.
նավակայմ gorîsî. նեղվածք tengayî.
նավահանգիստ bender, gemîstan, նենգ bed, dolan, qînlezig.
îskela. նենգափոխում qelpkirin.
նավաշինական գործարան dest- նենգություն dolavî, weyn,
gehwapor. mixenetî.
նավաշինություն gemîsazî. նետ xedeng, tîr, tîrik, реуk.
նավաստի gemîçî, deryavan, նետաձիգ tîravêj, tîrindaz.
zeryaçî, keştîvan. նետել avîtin, çerpandin, weravîtin.
նավավար gemîvan.
նետում xurûş, çek.
նավատորմ nêrevan, stol.
նետվել xurûşîn.
նավթ neft, petrol.
նետվել (մեկի վրա) pêberizîn.
նավթաբեր neftza.
ներարկել kutîk kirin.
նավթագործ neftkar.
ներարկում kutîk.
նավթամուղ neftkêş.
ներբան binsol, pin.
նավթի արդյունահանում neft-
ներբող qasid.
deranîn.
ներդաշնակ hemdeng, hevdeng.
նատրիում natrîn.
ներդաշնակություն xweşbangî,
նարգիզ nêrgiz.
hemdengî, hevdengî.
նարգիլե хоrхоr, qelem.
ներել uzir dan, me’zûr kirin.
նարդի nerd.
ներխուժել rakutan.
նարինջ narinc, tirinc, încaz,
ներկ den, bоуах.
pirteqal, portoẍal.
ներկայացում ferc, temaşe.
նաև hê, hêj, îda.
546 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ներկայացուցիչ nemînende, wekîl. նկարագրություն nivîşk, teswîr,


ներկայություն şihûd. tevsîr.
ներկատուն ximxane, boyaxxane. նկարազարդել neqandin.
ներկարար dençî, boyaxçî, rengrêj, նկարազարդում nitir-nitirkirin.
rengrêjxane, sebbaẍ. նկարազարդված nitir-nitirî.
ներկել den kirin. նկարել neqişandin.
ներշնչանք wahî. նկարիչ nexşkar, neqaş, neqişker,
ներում baxş, e’fû, e’few, e’fûkirin, neqşbend, şikilçî, şikilkêş, wîneger.
uzir, mazeret. նկուղ binmal, zêrezemîn, jêrmal,
ներս dexil. jêrxan, kewar, padval, serdeb.
ներս ընկած devexîn. նման lola, hember, notlanî, şibeh,
ներս մտնել daxil bûn. wanî, maden, mina, manendî, sanî.
ներսը daxil, derûn, têda, hundur. նման լինել şibihîn.
ներսում nav. նմանակ mişabih.
ներված miaf. նմանակում bezar, temsîl.
ներքևից binva, jêla. նմանապես hem.
ներքևում lijêr, lixarê, jêrê. նմանեցնել lêanîn, nimandin,
ներքին կապ navbend. şibihandin, şibikandin.
նմանություն şivêt, rûretî.
ներքինացնել xesandin.
ներքինացված xesandî, xesî. նմուշ nimûne.
նյութ tiştî, made.
ներքնազգեստ biniş.
նյութական tiştanî, tiştanok.
նզովել le'net lê kirin.
նյութական հիմք mеуа.
նզովք le’net.
նժույգ nijda. ննջարան razanxane.
ննջել nivistin, nivîn, vehênijîn,
նիզակ e’rş, darkuj, erş, zerg, rim.
hênijîn.
նիզակի կոթ darrim.
նշագեղձեր aloq.
նիհար liẍаr, lawaz, ajarokî, hejar,
նշան nîşan, ayet, şeqil, işaret.
jar, kelax, kesad, kilok, qor, qore,
qorede. նշանադրություն dezgîran.
նիհարել qirizîn, qirqisîn. նշանակալի pehil.
նիհարություն jarî. նշանակություն ehmîyet, menî,
նինջ xilmaş, wejin, hosta. merîfet.
նշանահատիկ (զենքի) mîl.
նիստ meclîs, rûnişt.
նշանառություն nîşangirtin.
նկար neqiş, nîgar.
նշանավոր denggîr, xanedan,
նկարագրել teswîr kirin, tevsîr kirin.
xwenê, xaznak, xudannav, samdar.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 547

նշանավոր մարդիկ giregir. e’rbab, bestem, miraz, mebest, men-


նշանավոր տոհմ ocaxzade. zûr, meqsed, merem, metrûb.
նշանդրեք xwestî, destnîgar, նպատակասլաց avatxwez.
destnîgarî. նպարավաճառ beqal.
նշանի մատանի nîşanî. նպարեղեն e’tarî.
նշանված dezgirtî. նպարեղենի խանութ baqale,
նշմարելի nîşandar. beqalî miẍaza.
նոխազ nêrî, teke. նռնածաղիկ gulnar.
նողկանք waz. նստած danîştvan.
նոճի selwa. նստակեցություն rûniştanî.
նոյեմբեր teşrînê sanî. նստակյաց nîştvan.
նոպա fê. նստակյաց կյանք xizir.
նոսր şaş, sêrek. նստավայր kalansera.
նոսրություն sêrekî. նստատեղ qorik.
նովելագիր çîroknivîs. նստարան rûniştek.
նոտա դվնգ. note. նստել daniştin, rûniştin.
նոտա երժշտ. nоtе. նստեցնել rûnandin.
նորալուսին helal. նստվածք durdî, tort.
նորածին nûhatî, nûzarok, nûzayî, նվագալար jîk.
virnî, korpe, melotke, mendal. նվագել (սազ) saz xistin.
նորակառույց nûjen. նվաղել şihitin, qotifîn.
նորահաս nûgehayî. նվաճել istîla kirin.
նորաձևություն mod. նվաճող cangîr, cehangîr.
նորեկ tezehatî. նվաճում destanînî, istîla.
նորից hemen, nûva, tezede, hê-hê, նվաստանալ zillet kirin.
dîsa. նվաստացում zillet.
նորմ norme. նվաստություն daxurî.
նորոգել selihandin. նվեր dabaş, baxş, dîyarî, dîhar,
նորոգում nûbûn, nûkirin, perispan, diyarî, pêşkêş.
pînekirin. նվիրաբերում rewakirin.
նորություն nûçe, nûwînî. նվիրական ցանկություն dilxwe-
նորվեգական nerwêcî. zî, dilhavijî.
նորվեգացի nerwêc. նվիրատու baxşker.
նպաստավոր bêgavî. նվիրել baxş kirin.
նպատակ necat, cihdaxwaz, netîc, նվիրվածություն tagirî.
548 Հայերեն-քրդերեն բառարան

նվնվոց pînge-pîng. նրբություն narînî, nazî.


նրանք իրենք хоуаn. նույն hêwan, e’ynî.
նրբաբլիթ şilik. նույնական gorî, hevedudanî,
նրբագեղ kubar. miadil.
նրբագեղություն hişme-hişm, նույնանուն hevnav.
kubarî. նույնություն e’ynîtî, wekehevbûn.
նրբազգաց ḧezmekar, ḧiskûr. նույնպես êcgar.
նրբազգացություն ḧezmekarî. նույնպիսի wekûyek.
նրբանկատություն nezaket. նուշ badem, hincas.
նրբավիզ gerdenşebab. նուռ hinar, ḧinar.
նրբաքուղ doxîn. նուրբ narîn, nask, naz, nazdar,
nazik.

Շ
շաբաթ şembî, ḧeftê, sebt. շաղախել vegevastin.
շագանակ şabelût, qeştan. շաղակրատ zevzevek, zirto.
շալ şal. շաղափ burxe.
շալակել pişt kirin. շաղափել simîn.
շախմատ şehmat, şeşreng, şetrinc, շաղգամ şêlim, tivir, kotem.
kişik, setrenc. շաղկապ քերկ. pevgirêk.
շախմատիստ setrencevan. շամփուր şîş.
շահ (միապետ) şah. շան ձագ tûle, tûtik.
շահ qazanc. շան որդի (նախատինք) seypisan.
շահագործող xwînfiroş, îstîmar, շաշկի dame, tame, kişik.
kedxur. շաչյուն çerkîn.
շահամոլ fayîdexwez. շապիկ kiras.
շահամոլություն fayîdexwezî. շառաչյուն haje.
շահավետ fayîdekar, mifade. շատ gelek, fire, xeylî, boş, pir.
շահել jêbirin. շատ ափսոս mixabin.
շահնշահ şahînşah. շատ գեղեցիկ cemalgiran.
շահութաբեր faîz. շատ խորը kûrkûr.
շահույթ îstîfad. շատ կեղտոտ têrherî.
շաղ şebnem. շատ քիչ bihejmar.
շաղ տալ pijikandin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 549

շատախոս çenebaz, çenedirêj, շարֆ şar.


devjev, lawker, devbela, xeberbezok, շաքար çexmûr, şekir.
beleban, çeqesû, devdirîyayî, gir û շաքարաման şekirdan, saydang,
gal, zimandirêj, zirzirokî, zorbile. saynîk.
շատախոսել vile-vil kirin. շաքարի գործարան şekirda.
շատախոսություն çenebazî, շեկ çûr, şê.
galegotek, wirwirok, zevzevekî, շեղ хаr, хаrе-хаr.
zimandirêjî.
շեղաչք çavvajî, çavşaş, çavxar, şaş.
շատակեր çilek, çiloke,
շեղբ tîş.
tekelîmade, ze’fxur, kulf, pirxur.
շատակերություն çiloktî. շեմ berderek, astan, şêmîk, şîpande,
şipane.
շատրվան feware, tîzav, kuleteyî,
շեյխ şêx.
qulteyn.
շարադրանք şerh. շենք imaret.
շարադրել şerh kirin. շերեփ avgerdan, çoçik, ḧoçik, hesk,
kefçî, kefgîr, kevgîr, sap.
շարան şelîpe, şerîte, tîş-tîş.
շերեփուկ mêkute.
շարասյուն koleke.
շերտ çîn, tebeqe, zol, ta.
շարբաթ şerbet livandin, lipitandin,
շերտավոր deẍdeẍî, şiv-şivî, zol-
lepitandin.
zolî, moxetet.
շարժել lipitandin
շերտավոր գորգ ber.
շարժիչ mator.
շերտատել (կաշին) zol kirin.
շարժում lebat, lipat, hereket,
շերտատում tebeqebûn.
teherok, teẍeyûr, mezad, peşhatin.
շարժուն çapik. շերտ-շերտ tebeqe-tebeqe.
շարժվել livîn, lipitîn, lepitîn, շիա şiî.
teẍeyûr bûn, qeliqîn. շիբ zax.
շարիաթ şerîet. շիթ şirik, pelemîsk.
շարունակ herwext, medam. շիլ xêl, kelte.
շարունակական him-him. շիլա xaşîl, jajî.
շարունակություն dewambûn. շիլա (հեղուկ) lepe.
շարունակել dewam kirin. շիկակարմիր kej, çûr.
շարունակվել dewam bûn. շիկահեր zerî, pirçzerîn.
շարունակում dewamkirin, dehol. շիկամազ porsor.
շարք cêrge, şavan, tof, ref, sihr, pot, շիկավուն çûrî.
qelefat, qor, rêz, rêzge, sef. շիճուկ avdew, şûjû, jijû.
շարքային ռազմ. rêzdar. շինարար avaker, çêkirçî, malkar.
550 Հայերեն-քրդերեն բառարան

շինարարություն binabûn, շշմել binavî bûn.


binakirin. շոգ har.
շինել şinêl. շոգեքարշ hulmkêş.
շինծու salûs. շոկոլադ şokolad.
շինություն ebinî, avahîgeh, avayî, շող pertab.
şênî. շողալ qurijîn.
շիշ bitulge. շողարձակում şewl, zeya.
շիրիմ çalxane. շողացող enwar, terêj.
շլություն çavşaşî. շողշողալ xeyrîn.
շղարշ mendil, îzar. շողշողուն ronakî.
շղթա cenber, zincîr, kelepçî, qenter, շողոքորթ çilçiçik, teltîfkar,
qeter, rêz û rêzik. zimanalês, zimanlûs, melaq, pesinda.
շղթայել zincîr kirin. շողոքորթել lûs kirin.
շղթայիկ rişme. շողոքորթություն lûs, teltîfkarî,
շղթայված miqeyed. zimanalêsî, zimanlûsî, kûtxurî.
շյուղ bistek. շոշափել pelandin.
շնաբուծություն tûledarî. շոշափում destlêdan.
շնագայլ şaqal, şeqal, wawîk. շորորաքայլ qorte.
շնապահ tûledar. շչալ himhim kirin.
շների գզվռտոց xeretûşî. շպրտել veweşandin.
շնորհալի ehl. շռայլություն ziakerî, mesrûfe.
շնորհակալություն şikir. շվաքարան çardax.
շնորհավորանք çavronahî, teberik, շվի şemsal, şemşal.
serxweşî. շտաբ xebatgeh.
շնորհավորել teberik gotin. շտաբ ռազմ. ştab.
շնչահեղձ լինել xeniqîn, xinkan. շտապ cilakî, çespan, tund, pelepel.
շնչահեղձություն xeneq. շտապել talûke kirdin, zû kirin,
շնչառություն henase, pişûdan. cehd kirin.
շնչավոր candar, ruhber. շտապեցնել lezandin.
շնչարգելք nefstengî. շտապող bеzbеz.
շնչարգելք ունեցող nefsteng. շտապողականություն fûr,
շնչափող xirxirk, zengûlek. lezbûn, lezketin, leztî, e’cel, şetab,
շնչել nefes kişandin talûke, te’cîl.
շշմած binavî. շտկել rast kirin.
շշմածություն gêjbûn. շտկում rastbûn, rastkirin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 551

շրթնային lêvanî. շուղ şîşik, pîjik.


շրթունքներ dev û lêv. շուն fendo, gol, kelb, kopek, kûçik, se.
շրխկացնել şirpe-şirp. շունչ nefes.
շրջադարձ nobe. շուշան sosin.
շրջազգեստ pêstek. շուռ գալ jêzivirîn.
շրջակայք hawêrdor, çarmedor, շուռ տալ tilandin, jêzivirandin,
doran, dorhelan, govekî. meqlûb kirin, piçikandin.
շրջահայաց miqat, mudbir, շուռ տված berevaj, beropaşo, vajî,
pêşbîna. ters.
շրջան ger, dar, dayre, çarme, corge, շուտ վիրավորվող xeydok.
daîre, xir, gird, dor, diyar, dewr, շուտասելուկ zûbêjk, zûxeberok.
govek, tixûm. շուտափույթ zûkanî.
շրջան (վարչական) neḧî. շուրթ lêv.
շրջանագիծ sergovek. շուրջբոլորը hawîr, dewrepişt.
շրջանակ çarçeve, perwaz. շուրջը dorhêl, dorberî.
շրջանառու zivirokî. շուրջպար govend.
շրջանցել raw girtin. շփել perxandin.
շրջապատել werhatin, qurijîn, raw շփոթված tengezar, teşwîr, zîq,
girtin, kirin zincîrê. mat, mebhût. serbizîr.
շրջապատում dorgirtin. շփոթվածություն gêjî, zîqbûn.
շրջապտույտ zivir, sirf. շփոթվել zîq bûn.
շրջել dagerandin, dagerîn. շքախումբ heşem, mewkeb.
շրջմոլիկ gerok. շքանշան ordên.
շրջված kajî-vajî, serevjêr. շքանշանակիր ordêndar.
շրջվել piçikîn. շքեղություն fort, fortan, ferwarî,
շուկա bazar, çarsû, sûk. loks, sentenet.
շուկայական bazarî. շքերթ parad.

Ո
ոգեշնչել ilham kirin. ոգևորել hêlan dan ber.
ոգեշնչող hêlanvan. ոգևորություն xweşdilî, hêlan.
ոգեշնչվել ilham bûn. ոգևորված gîyandar.
ոգեշնչում ilham. ոգևորվածություն jîndarî.
ոգի rih. ոզնի çermstrû, jîjik, jûjû, jûşik.
552 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ոլորան fitlîn, piçik. ոճրագործ teşqelehebîn, teşxeleker.


ոլորապտույտ xarûre. ոչ nаnа, nа.
ոլորել meftûl kirin. ոչ անվտանգ nebêxeter.
ոլոր-մոլոր piçikî. ոչ բարձր nebilind.
ոլորված meftûl. ոչ գիտականություն neulmî.
ոլորվել meftûl bûn, pêçîn. ոչ գիտակցական neḧiş.
ոլորտ çil. ոչ լրիվ netijî.
ոխերիմ թշնամի xenîm. ոչ կանոնավոր narêk.
ողբ şeyvan, hinarî. ոչ հայտնի neme’lûm, nemeşûr.
ողբալ lûbandin. ոչ հստակ nezelal.
ողբալի şîngirî. ոչ մի tu.
ողբացյալ dilkul. ոչ մի բան netutişt, netişt.
ողկույզ harsem, gûşî, ûşî, rîşî. ոչ մի դեպքում neve-neve, nеmа.
ողնաշար bir-bire, tîrege, ոչ մի տեղ tucî.
mezmezk, sîpelak. ոչ յուղալի dijon.
ողողել (բերանը, կոկորդը) ոչ... ոչ ne... ne.
ẍегẍеге kirkin. ոչ ոք netukes, nekes, nakes, tukes.
ողողում ẍеrẍеrе. ոչ պարզ neferih.
ողորկ şemşîtî, suyî, hilû, mat, ոչ պետքական nekêrhatî.
miseyqel, mocelle. ոչ տոհմիկ bêcinsî.
ողորկել şimşat kirin.
ոչ ցանկալի bêreza.
ողորկող şimşatker.
ոչինչ nehin, tutiştî, hêç.
ողորկություն şimşatî. ոչխար berdîr, mî, pez.
ողորկում şimşatkirin, siqal.
ոչխար խուզող pezbir.
ողորմածություն merhemet.
ոչխարաբուծություն pezdarî.
ողորմելի delîl, gede.
ոչխարաբույծ pezdar, pezvan.
ողորմություն tesediq. ոչխարանոց koz.
ողորմություն տալ tesediq kirin.
ոչխարի հոտ col, mêgal.
ողջ (կենդանի) zêndewar, zêndî,
ոչխարների վաճառք çawdarî.
gîyaneda.
ոչնչանալ tilfîn.
ողջ saẍ.
ոչնչացնել teker kirin, mehw kirin,
ողջախոհություն aqilî.
qulibandin.
ողջ-ողջ saxe-sax.
ոչնչացում zîyakirin, mehw,
ողջույն berborî, silav, selam. redkirin.
ողջունել berborî dan. ոչնչություն nekesî, tutiştî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 553

ոջիլ dibîb. ոտանավորի չափ teqil.


ոջլոտ dijon, spîxwer, rijî. ոտնաթաթ pê, qedem, qidem.
ոջլոտել dibîb ketin. ոտնահարել pamal kirin.
ոջլոտություն spîtî. ոտնաման xarûk.
ոռնալ lûrandin, ûrîn. ոտնատակ անել vepastin.
ոռնոց zûke-zûk, kastîn, kaze - kaz, ոտնատեղ binpî.
kazîn. ոտք nig, ling, laq.
ոռոգել av kirin. ոտքի կոճ kар.
ոռոգող avreşan. որ kam.
ոռոգում avdan, avkirin, avreşîn. որակ fola, çawabûn, çilobûn,
ոսկե zêrîn. sipehîtî, ḧislet, kifyat.
ոսկեգանգուր porzer, porzerîn. որակյալություն xastî.
ոսկեզարդ գոտի kerman. որբ sêwî, êtîm.
ոսկեզօծ avzêr, zêrkirî, kildayî, որբ (անմայր) bêdê.
mizehib. որբանալ sêwî bûn.
ոսկեզօծել zêr kirin. որբանոց sêwîxane, êtîmxane.
ոսկեծամ gulîsor, gulîzer, kezîzer, որբություն bêbavî, bêdêbavî, êtîmî.
mûzerîn. որբևայրի bî, jinebî.
ոսկեղենի առևտուր cewahirfiroşî. որդ kurm, kurmik.
ոսկերիչ cewahirfiroş, zêrker, որդեսպան zarkuj.
sayẍe. որդի bişkorî, kur.
ոսկեփայլ zêrav.
որդյա՛կ (ծնողը որդուն դիմելիս)
ոսկի zêr, tela, zihar. 1о.
ոսկյա zerrîn. որդնած kilmoxaro, kurmî.
ոսկոր esik, êsik, êsqan, hestî. որդնել kurmî bûn.
ոսկրոտ ձեռք çepel. որ(ը) kîjan, kîjkî.
ոսպ nîsk, maş. ործկալ vereşandin.
ոստ xîp, guncor, qorat. որկոր ḧûrbelîşk.
ոստիկան şarewan, polis. որկրամոլ elk, çilîs, zefxur.
ոստիկանատուն cendermxane, որձ nêr.
jandarmxane. որմնադիր berbir, yapîçî.
ոստիկանություն cendermî, palîsî. որմնախորշ peltik.
ոստյուն hilqoşî, quloz.
որոգայթ dav, davik, doẍman.
ով kêhe, kî.
որոնել lêgerîn, velo kirin.
ոտաբոբիկ pêkol, pêxas.
554 Հայերեն-քրդերեն բառարան

որոշ ժամանակ le’zekî, niqtek. որպես fenanî, şêva.


որոշակի kivş. որպեսզի da, belkî, seba.
որոշել kivş kirin. որս nêçîrî, nêçîrvanî, nêçîrvaritî,
որոշիչ քերկ. kifşker, kivşker, şikar, raw, seyda.
paşnav. որսալ nêçîr kirin.
որոշյալ berkifşî. որսամիս nêçîr, gor, seyd.
որոշյալ քեր. kifşker, pêşnav. որսի բազե şahîn.
որոշող kivşker. որսորդ nêçîrvan, esed, seyyîd,
որոշում birîyal, şeretkarî. rawçî, rawkar, revîvan, segman,
որովայն wurg, ḧûr. seyad, seydevan.
որովհետև herçend, herwekî, որսորդական rawî.
madam. որտեղ liku, kêderê, kuder.
որոտ gire-gir, girme-girm, gurmîn, որտեղից jiku.
gumîn, tirîşqe, pêjin.

Չ
չադրա cimcimk, çadir, rûpoşî. չարաճճիություն ne’sî, anîzazî.
չամիչ mehûj, mewuj. չարամիտ qesdxerab.
չամուսնացած bêzewac չարամտություն zikreşî.
չապացուցված bêîsbatî. չարասիրտ tehqîr.
չար dehrî, dijûn, dûje, şerîr, mifsid. չարիք neqencî, şerqede.
չար ոգի cin, xennas. չարություն bedayî, dirkirin, boxz,
չար ոգիներին երկրպագող cin- reẍm.
peres. չափ е’уаr, çap, sênc, kêşan,
չարաբախտ dijgûn. meqyas, pêvek.
չարաբաստիկ nixsanî. չափազանց îcgar.
չարագործ dijûnker, şerkunî, şetel. չափազանց մեծ zîad.
չարագործություն neçêyî, neçêtî. չափազանցություն zîadî.
չարախնդություն şehamet. չափազանցում îfrat.
չարախոս xeybetkar. չափահաս e’zeb. berzewac, kamil,
չարախոսել xeybet kirin. pişkovî.
չարախոսություն fesadî, xeybet, չափահասություն kamiltî.
xeybetî. չափավորություն îtîdal.
չարաճճի anîzaz, yeman. չափել çap kirin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 555

չափիչ pîvok. չնախաճաշած xurî, xurîn.


չափող անձ çapçî. չո՛շ çoş.
չափում çapbûn. չոր yabis, zaha, ziwa, zîya, ḧişk.
չափս е’уаrе. չոր հաց karto.
չափսափորձել pîvan. չոր ճյուղեր qurçom.
չգոյություն neyînî, nebûyîn. չորանալ ziwa bûn, zîya bûn, zaha
չեզոքություն tevnebûn. bûn.
չեղարկում nisxe. չորավուն ḧişkolekî.
չեչոտ kirnûk. չորացնել zîya kirin, zaha kirin,
չերքեզ çerkes. ziwa kirin.
չերքեզական çerkesî. չորացում ziwakirin, zîyakirin.
չեփած хаmе-хаm. չորեքթաթ çalepîya, çilape,
չզբաղված betal. çilapî.
չորեքշաբթի çarşem.
չէ որ nе, axir, ха, ho.
չիթ caw, çît. չորթան çortan.
չորս çаr.
չիմացող nezan.
չորս կողմից çarhilqe, çarkenar.
չիմացություն nezanî.
չորս հարյուր çarsed.
չինական çînî.
չինարեն çînî. չորս-չորս çare-çar.
չորրորդ çaranî, çarûm.
չինարի ծառ çînar.
չորություն ḧişkayî.
չինացի çîn.
չորքոտանի carling, çarpî.
չլսված nebihîstî.
չկշռադատված nefikirî. չուգուն çivî, çinî.
չուխա çохе, çux.
չկոտրված neşkestî.
չունևոր bêpergal, e’bdal.
չհամապատասխանող nemina-
sib. չպարտված altnekirî.
չհասած negihan, negihiştî, хаmе- չռած աչքեր ունեցող çavbeloq.
хаm, хаm. չտեսնված nebînayî, nedîtî.
չհասցնել daman. չրխկացնել şeqe-şeq kirin.
չհոսող ջուր mendaw, mengav. չփորձված necêribandî.
չհպատակվող bêdîwan. չփչփացնել çelpe-çelp kirin.
չղջիկ balçemk, çekçekîle, şebpere. չքավոր lat, xezan, zivar, mehrûm,
չմարված nevêsandî. miskîn.
չմշակվածություն (հողի) xamî. չքավորություն destengî, miskînî.
556 Հայերեն-քրդերեն բառարան

Պ
պալատ koşk, palat. պահպանված mayî.
պակաս naqos. պահպանվածություն xinêbûn.
պակասավոր bêkemal. պայթել teqîn.
պակասել kêm bûn. պայթեցնել teqîn kirin, teqandin.
պակասեցնել kêm kirin. պայթյուն teqîn, terqîn.
պակասություն nebûnî, kêmasî. պայման şert.
պահ deʼn, gav. պայմանագիր destgerî, ehdname,
պահածո konsêrv. şertname, pêkhat, peyman,
պահակ netor, nigehban, êşkîgir, peymanname, qewl û qirar.
pawan, qorixçî. պայմանական şertî, me’hûd.
պահակային ծառայություն qere- պայուսակ çente, çelte, çeltik,
wilî. tûrik.
պահակատուն qerewilxane. պայտ nal.
պահակություն zivtî. պայտար beytar, simteraş, nalbend,
պահանջ daw, doz, daxwez, talib, nalçî.
tamizor, ḧucet, iqtiza, metleb. պայտել nal kirin.
պահանջարկ rewac. պայքար şerkarî, zoran.
պահանջել xwestandin, raxwestin. պայքարել zoran girtin.
պահանջմունք nîyaz. պանդոկ meyxane.
պահապան ḧefizker, pêwan. պանդուխտ xerîb.
պահարան dolap, şkav. պանդուխտին օգնել xerîbnasî
պահել xweyî lê kirin. kirin.
պահեստ e’mbar, bаrхаnе, tebek. պանդուխտին օգնող xerîbnas.
պահեստապետ e’mbarçî. պանիր penêr.
պահպանել te’mîn kirin, պաշար zeẍîre.
pawandin, pawtîn. պաշարել gemaro.
պահպանող hêwşînger, ihtiyatkar. պաշտամունք peres.
պահպանողական koneperest. պաշտամունքի առարկա hokan.
պահպանության թողնված ane- պաշտամունքի սպասավոր mi-
metî. cewr.
պահպանություն te’mîn kirin, պաշտամունքի վայր zîyaretgah.
ḧefiz, kêşik, pawandarî, pawantî. պաշտելի me’bûd.
պահպանում xwedîkirin, ud, պաշտոն wezîfe.
ihtîyat, reayet. պաշտոնական dîwanî, resmî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 557

պաշտոնյա xweyritbe, me’mûr, պատառոտել vegevizandin,


meqam. peritandin, qelaştin, qelişandin,
պաշտպան arîkar, hemayetger, qetandin.
hewadar, parazker, parêzgar, pasiban, պատառոտում pirtî-pirtîkirin.
paşmer, perazker, piştevan, piştmêr. պատառոտված lete-lete, gincorî,
պաշտպանել berbûn, hiraset kirin, xeroşî, çak, tirtirkî, hizhizî.
parastin. պատառոտվել qelişîn.
պաշտպանություն heraset, պատասխան bersiv, cab, welam,
xweyîkirin, hewadarî, midafe. weramî.
պաշտպանություն (ատենախոս.) պատասխանատու berpirsîyar,
îfade. me’sûl, mensul, mesûl.
պաշտպանված paristî. պատասխանատվություն cab-
պապ bapîr. darî, berpirsîyarî, kêferat, mesûliyet.
պապանձվել derizîn. պատասխանել lêvegerandin,
պապիկ mamû. welam dan.
պառակտել dubendî xistin nav. պատասխանող cabdar.
պառակտում dubendî. պատգամաբեր moresel.
պառավ e’cûze, jinepîr, kevnejin, պատգամավոր mebûs.
pîrê, pîrejin, pîrek. պատգամավորական mebûsî.
պառկել werkewtin, raketin, պատգարակ e’marî, çarber,
rakişan. çardar, darbend, darbest.
պաս parêz. պատել (ոսկով, արծաթով ևլն) kil
պատ dîwar. dan.
պատահաբար саr-саr. պատեհ firset.
պատահար vistan, weqî. պատեհ առիթ fersend.
պատանդ berdêlvan, kefîl. պատերազմ ceng, pirxaş, seferberî.
պատանեկան տարիք kuranî. պատերազմել şer kirin.
պատանեկություն xortî, xortanî. պատերազմի դադարեցում dest-
պատանի nûcîwan, xort, herzekar, şerkişandin.
mirahiq. պատերազմող mihreb.
պատառ çir, gepek, lexme, lete, let, պատժել dan cezaretê.
loq, loqme, şel, şop, ḧоç, kel, kerî, պատիժ cezaret.
kûz, parçe, parî, pilket, pirtî, pirtik, qut. պատիճ towil.
պատառաքաղ milheb, milhebok. պատիվ namûs, e’rz, adab, şeref,
պատառիկ derem, parîk. şewket, pîyavan, rûspîtî.
պատառներով kût-kût. պատկառազդու hêbet.
558 Հայերեն-քրդերեն բառարան

պատկառանք tekrîm. պատսպարել wartin.


պատկեր tizbûr, qilix. պատվախնդրություն ewsaqirmî.
պատկերացում dîyanet, pirêzante. պատվաստում patrûme.
պատկերել nitirandin. պատվարժան cîgedar, muhterem,
պատկերվել nitirîn. muteber.
պատճառ bayîs, daîye, esbab, պատվելի hurmetkar.
neynesî, wesîle, mahane, sebeb. պատվիրակ şandî.
պատճառ դառնալ bayîs bûn. պատրանք leylan.
պատճեն nesxe, nisxan, kopi, պատրաստ hazir, muheya.
rûnivîs. պատրաստել sanifandin, hazir
պատճենահանել jibergirtin. kirin.
պատմաբան tarîxçî, tarîxzan, պատրաստի nûder, serber.
mêjûvan. պատրաստություն hazirî.
պատմագիր tarîxnivîs. պատրաստում meleḧezir,
պատմագրություն tarîxzanî. pêkhatin.
պատմական tarîxî. պատրաստվել tivdarek.
պատմել hikyat kirin, qal kirin. պատրույգ pilte.
պատմող naqil. պատրվակ hêncet.
պատմություն hadîs, tarîx, mêjû, պար helperkî, tiring, reqas, reqis,
hikyat. sema.
պատմվածք dîrok, dastan, helbestî, պար (եվրոպական) dans.
neqil, behs, rewayet. պարագլուխ rêber.
պատյան kalan. պարագրաֆ paragraph, seyf.
պատնեշ sikir, sepe. պարան berkevan, têl, tоẍ, kiştek.
պատշաճ layîq, minasib, maqûl. պարանոց garden, lehane, berzex.
պատշաճ ձևով laq. պարաշյուտ sihvan, paraşût.
պատշգամբ balexane, ewlî, eywan, պարաշյուտիստ sihvanvan.
yazlixan, kepir, owlî, serderge. պարապ bêşixul, arûde, paydos.
պատուհան delaqe, akûşke, lep, պարապություն bêşixulî.
şibak, kulane, rode, реnсеrе. պարարտ biqiloç, têrbez, kok, ḧalî,
պատուհաս xefet, misîbet. qelew.
պատում bastûr. պարգև baxşîş, rewa.
պատռել şkivandin, jihevdirandin. պարգևատրող xelatker.
պատռված dirî. պարգևատրում diyarkirin.
պատռվածք qul, qulç. պարգևել baxş kirin.
պատռվել peritîn, qetîn, rixunîn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 559

պարել helperkî kirdin, reqisîn. պարսկերեն farsî.


պարեկ gezme. պարտական minetkêş.
պարեկային ծառայություն bek- պարտականություն wacib,
çîtî. wezîfe, qeneyî.
պարեն erzaq, miawenet. պարտապան borcdar, wamdar,
պարենամթերք zad. qerzdar.
պարենամթերքի պահեստ debir- պարտավոր deyndar, wezîfedar.
xane. պարտավորագիր sened.
պարզ berbihur, sêvan, ḧesand, պարտավորություն wezîfetî.
hilûk, meşfûf, sefa. պարտավորվածություն mecbûr-
պարզաբանել zelal kirin. bûn.
պարզաբանվել zelal bûn. պարտատու xweydeyn.
պարզաբանում zelalbûn, պարտեզ baẍçe, bostan.
zelalkirin, safîkirin. պարտիզակ baẍçeng.
պարզամիտ xamoşî, bêḧîle, êrî- պարտիզան aşiq, partîzan.
bêrî. պարտիզանական ջոկատ cete.
պարզաջրել têwerdan, werdan. պարտիզպան bostançî.
պարզել ferih kirin. պարտված gêj.
պարզվել ferih bûn. պարտվել dorandin.
պարզություն ferihî, bêzehmetî, պարտություն altbûn, hezêmet.
hilûkî, qolayî. պարտություն կրած cengkestî.
պարծենալ zirt kirin.
պարտություն կրել alt bûn.
պարծենկոտ lopaz, pesanek, qude.
պարտք borc, deyn, biqerz, wam,
պարծենկոտություն lopazî, laf, qerzdarî.
lafî, pesintî. պարտք վերցնել borc birin.
պարկ çawal, tûr, kîf, mêşok.
պարտք տալ borc dan.
պարկ (պարկավոր կենդանու)
պեպենոտ xirtexalî, xalxalî, xal-
papefk. xalkî.
պարկապզուկ tulum.
պետ erkan, reîs, serfermandar,
պարկուճ fişek. serkirde, serwer.
պարհակ îrad. պետության ղեկավար serek-
պարոն effendi, mêster, seyîd. dewlet.
պարս mozelan. պետություն kişwer.
պարսատիկ kewkanî. պետքական kêrhatî.
պարսիկ fars, е’сеm. պերճախոս zimanşîrin.
պարսկական e’cemî. պերճախոսություն zimanşîrinî.
560 Հայերեն-քրդերեն բառարան

պիես pîyês. պոկվել jêketin, jihevrabûn, pekîn,


պիծակ mixmixk. qutisîn, raqetîn.
պինդ (միսը) çir. պողպատ nêrgiz, pola, polat.
պիջակ kot, pêncek. պողպատագործ polarêj.
պիստակ piste, pistik. պոմիդոր pamîdor.
պիտանի biker, bikêrhatî, реk. պոմպ trumpa.
պիտանիություն çakî. պոչ dêl, dûv, terî, kilk, роç.
պիրկ şidîyayî. պոչատ kelte, qol, qule.
պլան plan. պոչատ շուն qolo.
պլացդարմ plasdarm. պոռթկալ (քամին) gujîn kirin.
պղինձ sifir, mîs, paxir, sîm. պոռթկում gujîn.
պղնձագործ mîsger, mîskar. պորտ nav, navik, nêwk.
պղնձե աման misîn. պորտաբույծ cerdxur, kedxur,
պղնձե խողովակ nefîr. miftexur.
պղնձի հանք sifirxarte. պուտուկ çilor.
պղպեղ bîber. պուրակ nizar, bîşe, devî,
պղպջակներ bilqitk. çiristan.
պսակ teylesan.
պղտոր şêlû, şeylo.
պղտորել şêlû kirin. պսպղացնել moreweq kirin.
պսպղուն moreweq.
պղտորվել şêlû bûn.
պտավոր simsimî, reşbelek.
պճնել têrzînet kirin.
պտղաբեր bardar.
պճնված têrzînet.
պնդակազմ kuskî. պտղատու berdar.
պտղատու այգի dewhe.
պնդահող reqen.
պտուկ sermemik.
պնդաճակատ kelereq.
պտուղ bar, bеr, berg, meywe.
պնդանալ berk bûn.
պնդացնել berk kirin. պտույտ gerdoş, dewran.
պտուտակ сеr, borme, more.
պնդերեսություն zehle.
պտտել dewrandin, zivirandin.
պնդուկ findeq.
պտտեցնել til kirin, viz kirin.
պոեզիա newşe, şayîrî.
պոեմ роêm. պտտվել xulîn, dewrîn, tilan, viz
bûn.
պոետ newşekar.
պտտվող gerger.
պոկել dirandin, çirpandin, çirandin,
պրակտիկա praktîke.
rûçikandin.
պոկոտել quricandin. պրոֆեսոր pirafêsor, prafêsor.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 561

Ջ
ջախջախել zayîl kirin. ջրաբաժան ḧedûd.
ջահ şemaldan, meşele, mûmdan. ջրալի avîje, avtêskî, abdar, şîrevirçkî.
ջահելություն lawî, lawînî. ջրածին avîje, avzê.
ջայլամ dundul, wuştirmirẍ. ջրահեղձ avxeniqok, xeniqok.
ջանալ xesirîn. ջրաղաց qeraş.
ջանասեր dilgerm. ջրաղացպան aşvan, aşvançî.
ջանասիրություն xiretî. ջրամբար bîr, gerav.
ջանացող meced. ջրային avî.
ջանք emek, cefa, telaş, temil, kuşiş, ջրային կենդանիներ avanî.
mehkembûn. ջրանցք best, mesîl.
ջատագով karperest. ջրաշիթ fişqe, avzêm.
ջարդել şikandin, şkênandin, ջրաշուշան nîlûfer.
qurçimandin. ջրապտույտ dewl.
ջարդված piç û parî, раr û mаr. ջրասամույր seav.
ջարդվել şikestin, şkan. ջրասուզակ noqar, xozneber.
ջեռակ germoke. ջրավազան bêrim, şadrewan,
ջերմանալ germ bûn. şehderevan, ḧewz, kurn.
ջերմաչափ germpîv. ջրավաճառ seqa.
ջերմացնել germ kirin. ջրատար խողովակ avkêş, karêz.
ջերմություն germî. ջրափնյա peravîn.
ջերմուկ çêrmûk. ջրափոս çalav.
ջիլ betan. ջրբաշխ mîrav.
ջինջ rоn. ջրգողություն estêska.
ջղաձգություն tezî. ջրել av rêtin ser.
ջղաձգվել tevizîn. ջրի խողովակ zerab.
ջնջել temiz kirin. ջրիկ avik.
ջնջում imhayî. ջրիկ խյուս jîjik.
ջոկատ cêrge, cinûd, destek, gêş, ջրիկ ցեխ şilope.
dirûjan, çete, ol, ref, реk. ջրիկանալ ron bûn.
ջոկատ ռազմ. tîpî, rêzan. ջրիկացած jîjikî.
ջորեպան hêstirvan. ջրիկություն ronbûn.
ջորի hêstir, meyter, qantir. ջրծաղիկ mêkute.
ջորի պահելու տեղ extexane. ջրհեղեղ lêmişt, lêyî-lêmişt, lafav,
ջվալ hor. avkirin, pûk.
562 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ջրհոսք avrênc. ջրվոր avdêrî.


ջրհոր bîr, çah. ջութակահար çirkevan.
ջրովի դաշտ avgîr. ջուլհակ gumikvanî, tevneçî.
ջրվեժ gurgure, çirik, şîp, tavge, ջուր cirav, av.
rêjge.

Ռ
ռաբի malûm. ռազմի դաշտ karzar.
ռադիո radio. ռազմիկ cengçî, betil, çeknas,
ռադիոլսող radîogudar. şerbaz, şerevan.
ռադիոկայան radîostansî. ռանդա rinde.
ռազմագետ herbnas. ռանդել darotin.
ռազմագիտություն herbnasî. ռանդող բանվոր darteraş.
ռազմակայան qirarge. ռեզին xirî, zurgel.
ռազմական cengî. ռեժիմ rêjîm.
ռազմական հանդերձանք çek- ռելս rêls.
bend, mûsat, reḧal. ռեհան baslîk, belalîzk, riḧan.
ռազմական փոխադրամիջոց es- ռեստորան rêstoran.
kerkêş. ռետին cawî.
ռազմաճակատ cibh, nawçe, estol, ռմբակոծիչ bombavêj, qumberavêj.
seferberî. ռմբակոծել bomb avîtin.
ռազմամթերք cebir, çeqawiz, ռմբակոծություն bombaran,
zeẍîre. bombardiman.
ռազմանավ cengkeştî, waporşer. ռնգեղջյուր dunukul, kergeden.
ռազմաշունչ cengawer, xaznak. ռոճիկ ratibe.
ռազմավար xenîm, xenîmet, ռումբ bomb.
ẍenîmet. ռունգ finc, bêvil, difn.
ռազմավարություն hîle û tivdîr.
ռուս ûris.
ռազմատենչ cengxwez, şerxwez. ռուսական ûrisî.
ռազմատենչություն cengawerî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 563

Ս
սագ qaz. սաղմ şetel, sîẍ.
սադափ sedef. սաղմոս esma.
սադրանք sîxurm. սամույր delek.
սազ saz. սայթաքել nikisîn, likumîn,
սազ նվագող sazbend. xilîskan, şemikîn, tirazan.
սաթ karbar, karebar, kehbe, սայթաքուն xişinde, şimitokî,
kehrûba. şimşat.
սալ zîndan, sel. սայլ e’rebe.
սալաքար ferş, teleberd. սայլապան e’rebeajo, e’rebeçî.
սալոր alû, şilor, rijîk. սայր şilf.
սածիլ nihêl, pin. սանդղամուտք heywan.
սակայն lêbelê. սանդղիկ serpî.
սակավաբերք hasilkêm. սանդուղք erdevan, nerdewan,
սակավարյուն xûnkêm, kêmxûn. pêpelîng, pester, pîlekan.
սակավարյունություն xûnkêmî, սանդուղքի աստիճան pêlekan.
kêmxûnî. սանձ lecam, gem, liẍab, dezgîn,
սակրավոր mînger. lîwan, destecilew, hevsar, qatirme.
սահել xişan, xizîn, xişikîn. սանձարձակ bêpişt, dilaza,
սահման neḧayet, ẍayet, hedan, dawênpîs, serkêş.
çephe, tixûb, ḧed, serhed, sînor. սանձել xerandin.
սահմանագիծ qad. սանձում cilewgîrî.
սահմանադրություն konstîtûsî. սանր libod, şane, şe, şene, pordek.
սահմանազատում sînorbûn. սանրել şane kirin.
սահմանային sînordaş. սանրված şekirî.
սահմանապահ ḧedûdvan, սապատավոր keç, kûz, kоm,
sînorvan, serhedvan. piştkovik, piştxwer, qûz, qûzo.
սահմանապահ ծառայություն սապոգ çеkmе, potîn, sapok.
serhedvanî, sînorvanî. սաջ sac.
սահմանափակել ḧedayet kirin. սառած qefilî.
սահնակ xizak. xizik, wiring, kirşe. սառեցնել cemidandin, qerimandin.
սահող xişok. սառեցում sarbûn, sarkirin.
սահուն selîs. սառը sar.
սահք (սառույցի վրա) xişik. սառնամանիք cemed, gêlas, şexte,
սաղավարտ miẍeîer. zuqm, sur, qerasî, qiravî, sehol.
564 Հայերեն-քրդերեն բառարան

սառնաշաքար fanîz, noql. սեթևեթանք ẍemze.


սառնասիրտ dilsar. սեխ qawin.
սառնավուն sarotankî. սեղան tebl, texte, mase, mêz.
սառնարյուն xûnsar. սեղանատամ xelêne, kakîle.
սառույց çilûre, sehol. սեղմում basme.
սառչել qefilîn. սեղմվել qencilîn.
սառցակեղև kirşe. սենյակ ḧucir, mezel, ode, otax.
սաստիկ zebend, zehf, zehftir. սեպ xişt, mix, pînc.
սաստիկ շոգ qije-qij. սեպտեմբեր sêntyabir, îlon.
սաստիկ քաղց qurf. սեռ քերկ. zayend.
սավան sipîçal, spîçal, kefen, kelef, սեր (զգացմունք) vîn, eşq, ḧub,
qerqer. mêhriban, ḧebîb, ḧebîn, îşq, evin,
սավառնակ eyreplan, tezand. evindarî, evinî, xweşevîstî, xoşevîstî,
սատանա şeytan. mehbûb.
սատին madam, pedesqe, satin. սերբ sêrb.
սատկած gever, mirar. սերբական sêrbî.
սատկել (շան մասին) sekitîn. սերժանտ kizîr, serjem, serbend.
սար banî, kelî, kêw. սերկևիլ bahîv, bihok, bîvok.
սարահարթ felat. սերմ dane, tov, toxim.
սարդ calcaloke, ḧebḧebok, pêtavent, սերմացու ûre.
pindepîr, pîrhebok. սերմնագռավ tilûr, qijik.
սարյակ reşhêle. սերմնահատիկ deẍl, ḧeb.
սարսափ xof, xewf, weşhet, saw, sehm. սերմնահեղուկ toxim, tov, mеуа,
սարսափել saw girtin. palêv, pelẍem.
սարսափելի bitirs, silorî. սերմնացան tovçîn.
սարսուռ dezî, tirpe-tirp, weş, ricaf. սերունդ nesl, nisret, ûrt, paşîkar.
սարքավորում tifaq. սերուցք şkam, to, toxavk, tomast,
սարքել tundurist kirin. tuj, serşîr, serto.
սարքին tundurist. սերտ teng.
սափոր сêr, goze. սեփական arzî.
սափրել teraştin. սեփականատեր mazûban.
սգալ şîn kişandin. սեփականություն xwedêdan.
սգերգ bavobavo. սիգար ciẍare, sîgar.
սգո հագուստ reşperde. սիզամարգ bihnûnî.
սեզ pelax. սիլոս silos.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 565

սին vikevala. սխտոր sîr.


սիսեռ noq, nok, şolik, polik. սխտորով ապուր avsîr, sîrav.
սիսեռով ապուր maşêne. սխրագործություն matran.
սիրալիր xweşxweyî, xatirperwer. սկավառակ qurs.
սիրալիրություն yarîkî, mihribanî. սկզբից sêrîda, siîte, îbtîda, serîda.
սիրախաղ çavbazî. սկզբնական bereberîn, berayî,
սիրախաղ անող eşqbaz. e’wil, pêşayî.
սիրած уаr, ḧezkirî. սկզբնաղբյուր e’ynik, pêşkanî.
սիրահար aşiq. սկզբում berêda, berêva, pêştire.
սիրահարված eşqî, evinperwer, սկիզբ destpêbûn, destpêk, serede.
dilhebandî, dilhevîn, wişaq. սկյուռ siwûrî.
սիրահարվածություն dilketin. սկուտեղ tebsîh, teplik, sinî, keşef,
սիրահետել jinperesî kirin. sehn.
սիրամարգ tawis. սկսել rahijîn.
սիրային maşoqî. սկսնակ tezehatî.
սիրային կապ eşqbazî. սղագրություն zûnivîs.
սիրել wetîn. սղոց minşar, mişar, qedqed.
սիրելի e’zîz, xoşevîst, xweşevîst, սղոցարար darbir.
ḧeyran, mehbûb. սղոցել qedqed kirin.
սիրելի՛ (դիմելաբառ) qurba. սղոցող xîzerçî.
սիրեկան mohib. սմբակ sim, simûtk.
սիրեցյալ berdilk, dilketî, evindar, սմբուկ badrîcan, bayîncan.
maşoq. սյուն dîrek stun, onî, pargon.
սիրիացի sûrî. սյուք ba, pif, pifdan, pifik.
սիրուհի dilber, dîlber, serdilk. սնամեջ cewt, vala, pûk.
սիրուց խենթացած şeyda, şîfte, սնանկ bêḧal, mayepûç.
meftûn. սնանկանալ tûrqul bûn.
սիրտ cerge, dil, qelb. սնանկացած xanewêran, tûrqul,
սիրտ շոյող dilnaz. malxirab, malkavil, malmîrat, miflis.
սլանալ çirpandin, teriqîn. սնանկացնել tûrqul kirin.
սլաք mîl. սնանկացում xanewêranî, iflas.
սխալ nedirust, çewt, şaşî, şaşik, սնանկություն bêḧalî, kaf-kûf,
zillet, qelet. malxirabî, miflisî.
սխալմունք ẍelet, teşwîş. սնապարծություն zirt.
սխալվել zillet kirin. սնդիկ cîwe, ciwe, spîav.
566 Հայերեն-քրդերեն բառարան

սնդուկ sendûq. սպանդանոց boyxane, qesabxane,


սնձենի telik. selaqxane.
սննդամթերք diyarî. սպանել nejîyandin, vekuştin,
սննդարարություն nefeq. vemirandin, kujandin.
սնվել debirîn. սպանություն xûnkari, destkujî,
սնունդ debar, xwer, xwardemenî, kuştar, qetil.
xwerdemenî, xwerek. սպառազինություն espab, çek û
սնուցում gîhandinî. posat, tecihîz, posatşer, sîlehxane.
սպառազինում çekkirin,
սոդա şoraq.
xweyçekkirin, sîlehkirin.
սոխ zîz, pîvaz.
սպառնալիք e’rnokî.
սոխակ bilbil.
սպառող îstîmalçî.
սողալ derkişîn, şelihan, şûlikîn.
սպասավոր feraş, garson,
սողանցք laz.
pêşxizmet.
սողնակ dolik, şûvik, zerze. սպասարկում çeyk, hilanîn û
սողուն mewar. danîn, qulix û ezet.
սոճենի darçîn. սպասել bendî bûn, întizar bûn.
սոճի çam, sinewber, kaj. սպասող çaverwan, hîvîkar.
սոուս orbe. սպասուհի kenêz.
սոսինձ çesp, tutqal, hêlim. սպասում nehtor, çavnêrî, çavenorî,
սոսկ yaxûd. çaverê, çaverwanî, çavhatin, hîvî,
սոսնձալաթ хаm. hîvîdarî, mintezirî.
սոսնձել tutqal kirin. սպասք derdan, defer, еmаn, ашаn.
սովամահ անել delandin. սպասքի կափարիչ devgîrk.
սովորաբար hercar. սպեղանի melhem.
սովորական e’detî, xomalî, adetî. սպի cirmaq, kert.
սովորել e’limîn, hîn bûn. սպիտակ beyaz, belek, çermîk, spî,
սովորեցնել e’limandin, hîn kirin. qerqaş.
սովորող xwêndewar, xwendevan. սպիտակ գլխաշոր laçik.
սովորություն usûl, ins. սպիտակամորթ dêmqemer,
սովորույթ dab, e’det, adet, ayîne, rûgewr, rûspî.
irf, isûl, qeyde, rêz. սպիտակեղեն berşo, midas.
սպա efser, zabit, ofîsêr. սպիտակեցում spîkirin.
սպայական ofîsêrî. սպիտակություն spîtayî, spîtî.
սպանախ siping, îspenax. սպիտակուց spîk.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 567

սպիրտ spîrt. ստորություն carisî, fehîtî, lewat,


սպորտ sport. nemerdî, xisûşî, setî,dilnizmî, alçaxî,
սպունգ hewir, hewrî. zillet, pêzevengî, segetî.
սռնի sirnî, maze, mihwer, samî. ստվարաթուղթ karton.
սվին xişt, singû, sungî. ստվեր tarmeyî, sihik, sema, sî,
ստախոս dirûzen, virek, kazib, sîdar.
morewir. ստրկական qûlî.
ստամոքս hûr, me’de. ստրկամտություն qullebazî.
ստանալ standin. ստրկավաճառ nûxsan, qûlfiroş.
ստանդարտ standart. ստրկավաճառություն nixusani.
ստել derew kirin. ստրկատեր xudanqûl, koledar,
ստեղծել xuliqandin. qûldar.
ստրկատիրական koledarî.
ստեղծող xuliqdar, e’firandkar.
ստրկատիրություն xudanqûltî,
ստեղծում xulqat.
qûldarî.
ստեղծված xulqokî, xulyaqet.
ստրկացնել tesxîr kirin, kol kirin.
ստեղծվել xuliqîn, e’firîn.
ստրկության պայմանագիր be-
ստերջ stewir.
laxet.
ստիպել derbest kirdin. ստրկություն bendîtî, benîtî,
ստիպված derbest, icbar. xulamî, e’bdayetî, qûlbendî.
ստնտու dayan. ստրուկ xulam, kol, qûl, qûlbend,
ստոր fehît, nemerd, xisûş, alçax, qulezengî.
xesîs, leyîm, zebûn, pîj, pêzeveng. ստուգել taqî kirdin.
ստորաբաժանում ռազմ. yekîne. սրածայր nêhriz, niçtûj, nêrgiz,
ստորաբաժանում komesker, nezerîn, sertûj.
mifraz. սրածայր լեռնագագաթ mizrax.
ստորագրել destkişandin. սրահ salon.
ստորագրություն îmza. սրամարտ şûrkêşî.
ստորադաս destûpêwend, ger- սրամիտ aqilbaz.
denşkestî, gîredestî, bindar. սրամտություն aqilbazî.
ստորադրյալ destda. սրատամ dirantûj.
ստորակետ vêrgûl. սրատես çavtûj.
ստորացնել tenezul kirin. սրաքիթ poztûj.
ստորաքարշություն nangenimî. սրբազան miet-tir.
ստորգետնյա binax. սրբազան շիրիմ çak.
ստորին jêrî. սրբապիղծ molhed.
568 Հայերեն-քրդերեն բառարան

սրբավայր zîyaret, miqedesat, սուզորդ niqovan.


oltext. սուզվել niqo bûn, misteẍriq bûn,
սրբել temiz kirin. binavî bûn.
սրբիչ xawlî, pêjgîr, pêşgîr. սուզում noqbûn, ẍerq.
սրբություն tibark, miqedes, qedes, սուլել vîze-vîz kirin.
quds. սուլիչ fîk, fîq.
սրել tûj kirin. սուլոց fîte-fît, borî, fîkîn, fîş,
սրընթաց zûger. xirmîn, tivîn, vîze-vîz.
սրիկա mencenêq, qurumsaẍ. սունկ karî, qarçik.
սրինգ bilûr, tjlîlî. սուննի sinet.
սրճագույն esmerî. սուսեր şûr.
սրճաման cezve, cimcime, çimçim, սուսերակալ belaẍ.
qawedan. սուսերամարտիկ şûrkêş.
սրճարան qawexane. սուտ derew, debbe, terx, îtrav, qewane.
սրնգահար bilûrvan, tutikçî. սուտակ lele, lal.
սրոցաքար xişt, ḧesan. սուր (ած. ) pîj, nehriz, nêriz,
սրություն tûjbûn. nihêrizîn, tîj.
սրում demezerd. սուր (գոյակ.) şemşîr.
սրունք çîp, çîq, şeq, teşk, zeyt, pel, սուր (ձայն) zîl.
qaç, saq. սուր (կտրող) çirtime.
սրսկիչ şirîqe. սուր ծայր nuk.
սրսուռ փլավ çеkmе. սուր ցավ (փորի) senc.
սրվակ şûşe, şûşek. սուրալ qil bûn.
սրտաբաց dilvekirî, dilxisûs. սուրբ ewlî.
սրտացավ cegersoz. սուրհանդակ nûçegeha.
սրտի բաբախյուն dilkutan. սուրճ qawe.
սրտի հիվանդություն dilêş. սուրմա kil.
սրտխառնոց diltevbûn. սփոփել teskîn kirin.
սրտխփոց dilekûtke, dilavêjî, սփոփում dilnewayî.
çîkdan, hilke-hilk, pirte-pirt. սփռել pijikandin.
սրտնեղել turîn. սփռոց xwanî, destexan, sifre, merş,
սրտնեղություն xulq. rûmase.
սուգ hevşîn, matem, reşgirîn. սքանչելի delal, ḧişbir.
սուզանավ noqav. սև sîyah, qer.
սուզել binavî kirin. սև կատու qerepişîk.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 569

սև հաղարջ qereqot. սևամորթ zencî, zengî.


սևագանգուր reşgulî. սևաչյա çavreş.
սևագլուխ serreş. սևավուն soveyda.
սևահոն birûreş. սևորակ reşotankî.
սևամազ porreş. սևուկ reşik.

Վ
վագոն vagon. վաղ առավոտյան beyanekî.
վագր babir, ejder, şepal, piling, վաղ գարուն nûbar, nûbihar.
qaplan. վաղաժամ zûbihur.
վազել revîn. վաղածին երեխա berçûyî.
վազելով հեռանալ jêrevîn. վաղակատար ժամանակ քերկ.
վազեվազ reve-rev. wextê zûdabihirî.
վազող bezok. վաղահաս zûgiha, zûgihîj.
վազորդ revok. վաղամեռիկ canemerg.
վազք bez, fêr, çirpang, rev, suxran, վաղը չէ մյուս օրը dusbe, dusibe.
saxrî. վաղորդայն berbang, qereberbang.
վաթսուն şêst. վաղուց bera, berê-berda, zûda,
վախ hawil, heras, kuşm, pirkînî, mêjva.
sam, sawîr. վաղուց ի վեր jimêja.
վախենալ newêrîn, tirsîn, medhûş վաճառական çawdar, tuçar,
bûn, selitîn. sewdegar.
վախեցած heresan, çavtirsandî, վաճառել firotin.
çavtirsîyayî, medhûş. վաճառող firoşçî.
վախեցնել vetirsandin, medhûş վաճառք firotan.
kirin, selitandin. վայելչագեղ qeşeng.
վախկոտ newêrek, xofkêş, ceban,
վայելչակազմ tîtal.
bizdonek, tirsek, tirsyar.
վայնասուն çarîn, firîyazet, zîrwîr.
վախկոտություն nemêrî, xofkêşî,
վայր cîga, yêr, mekan, mihel, mikan.
cebûnî, tirsonekî.
վախճան helaket, taker, telef, վայր գցել êxistin.
tewaf, wefatî, redbûn. վայր իջնել dahatin.
վախճանվել teker bûn. վայր իջնող nazil.
վահան mertal, qelẍan. վայրագ jan.
570 Հայերեն-քրդերեն բառարան

վայրագություն xirabtî. վառոդի գործարան barûtrêjxane.


վայրենի wehş, yaban, hov. վառոդի պահոց barûtxane.
վայրենություն yabanî, hovî, վաստակ îstîdad.
hovîtî. վաստակել qazanc kirin.
վայրէջք daçûn, jêrbûn, pêberjêr, վավաշոտություն mirx, mirxoş.
serberjêr. վավերացնել tesdîq kirin.
վայրընթաց jêrketî. վատ better, neçê, nebaş, neçak,
վայրի կանաչ սոխ kever. gend, zalim.
վայրի ծաղիկ gulale. վատառողջ nesilamet, ḧîle.
վայրի հնդկահավ çirk. վատնել alandin, zayî kirin.
վայրի շուն torî. վատնող ziaker, mesrûf.
վայրի ոչխար pezkûvî. վատնողություն destbelavî.
վայրի սխտոր sîrmî. վատնում zayî.
վայրի սոխ çiriş. վարագույր berçît, çît, çîx, perde.
վայրի վարդ nesrîn. վարազ beraz, êkane, qaban.
վայրկենապես cîda, dest-dest, վարակ kotîbûn.
destxweda. վարակել kotî kirin.
վայրկյան sêkûnd. վարակիչ kotî.
վանդակ саẍ, şebke, tarom, pîpok, վարակվել kotî bûn.
qulêr, rike. վարարում avrêj.
վանդակ (թռչունների և կենդանի-
վարգ çirpîn, оrẍе.
ների) qefes.
վարգել çargavî kirin.
վանդակավոր caẍkirî.
վարդ gulebax, gulnexwîn,
վանել qehirandin, ranandin. werd.
վանկ kit, kît. վարդագույն gulrengî.
վանում dehfdan. վարդակակաչ le’le.
վանք sewme’e. վարդաջուր mawerd.
վաշխառու selemxor. վարդի թուփ gulben.
վառարան bexîre, bexêrî, tûn. վարել (մեքենան) lêxurîn.
վառել sotin. վարել hox kirin.
վառելանյութ ardû, şewat. վարելահող şêwerd, hox.
վառելիք soxtanî . վարկ bеа.
վառոդ barût. վարձ tawan.
վառոդ պատրաստող barûtpij, վարձակալ klrêçî, kirêdar.
barûtrêj.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 571

վարձակալել kirê kirin. վեպ raman.


վարձակալություն daman, ûcre, վեր ծալել rapêçan.
kirê. վեր կենալ jiberrabûn.
վարձակալում îcare. վերաբերմունք diyar.
վարձավճար kirê. վերաբնակեցում mihaceret.
վարձատրում mikafat. վերաբնակիչ mihacir.
վարձել ûcre kirin. վերագրում serdanivîsandin.
վարձկան zêrkirî. վերադառնալ vehatin.
վարձով տալ kirê dan. վերադարձ dager, vege.
վարձու ûcredar. վերադարձնել dayîn, vegerandin.
վարձու բանվոր kirêkar. վերակառուցված nivsan.
վարորդ şofêr, serkêş. վերակենդանացնել jiyandin,
վարունգ xiyar. jîyandin.
վարչապետ serekwezîr. վերակենդանացում zêndîbûn.
վարպետ sinhetkar, hinerbaz, վերարկու palto.
hosta, hostakar, karsaz. վերացում lîkvîdasî.
վարպետություն hiner, վերելք heleste, berjorbûn,
hinermendî, hinerwerî, hinerbazî. berjorçûn, jêrejorbûn, serqîyam.
վարսակ xirpûk. վերևը jor.
վարսավիր berber, delak, rûteraş, վերևում fêz, lijor.
սափրիչ. վերնագիր navserî, inwan, sernav.
վարսավիրանոց berberxane, վերնազգեստ pût û lat, sercil.
delakxane. վերնահագուստ qerpal.
վարվելակերպ tevger. վերնաշենք serava, sîber.
վարտիք çexşûr, tûman, hevalkiras. վերնասենյակ ẍorfe.
վարք silûk. վերոհիշյալ mestûr.
վեհ berz. վերջ axir, axirî, рауаn.
վեհաժողով hevkom. վերջաբան paşgotin, paşxeber.
վեհանձն çavtêr, xweyagir, վերջանալ kuta bûn.
torindaz, şîrhelal. վերջապես axirîyê, axirîyêda,
վեհանձնություն camêrî, camêrtî, axirsongî, axirve, talî, hew, paşwextî.
çavtêrî, çelebîtî, şîrhelalî, mirwet. վերջավորություն քերկ. xelasek.
վեհասքանչ berzewar.
վերջացնել kuta kirin.
վեհություն zebrozeng, heybet, izz.
վերջին dawîn, paşîn, piştdawî.
վեճ noqar, çirûkî, genc,
վերջին շունչ remeq.
navhevketin, hevçûn, kêşe û gîre.
572 Հայերեն-քրդերեն բառարան

վերջնագիր oltîmatom. վիրավորված dilmayî.


վերջույթ tepil. վիրավորվել xeydîn, tore bûn.
վերստուգում teftîş. վկա şade, şahdebêj, şehde.
վերցնել girtin, wergirtin, jiberkirin. վկայական şecire, şedname,
վերք zam, kew, kûwan, qereh. şehadet, wesîqe.
վեց şeş. վկայել meşhûd kirin.
վեցամյա şeşsalî. վկայություն şadetî, şahî, şehdetî.
վեցանիստ şeşalî, şeşpal. վհատ bêhîvî.
վեցանկյունի şeşgoşe. վհատություն bemires, dilxarî,
վզկապ tewq. dilgiranî.
վիզ stu, stukur. վհուկ pîrhevok, remmal.
վիթ ahû, xezal, ask, karxezal. վճար eda, ẍаr.
վիթխարի e’zîmşan, gumreh, terikî, վճարել eda kirin.
zopir, rengîn. վճարում îcret, ẍаr.
վիժել beravêj kirin. վճիռ qirar.
վիժում beravêj, pizdan. վճիտ zelal.
վիճաբանել pevçûn. վճռել qirar kirin.
վիճաբանություն cencele, cîdal, վնաս niqis, teybîr, zirar, zîyan,
şer û şûr, mеnах, qal. mazeret.
վիճակ ḧal, ḧalḧewal, ḧewal, peşk. վնաս կրած xesardîtî.
վիճակահանություն peşkayîtin. վնաս կրել xesirîn.
վիճարկող mocadil. վնասակար zîyandar, ḧîlekar,
վիճել noqar kirin. zikreş.
վիշապ ajda, ejdeha, zîya. վնասակարություն zerardarî,
վիշտ dilbirînî, xemkêşî, xem, dilxe- zirarî, zîyandarî.
mî, ах û keser, ẍusse, şîn, telax, վնասատու zerarker, zirarkar,
medet, merar, mexab. zîyankar.
վիրաբուժություն cebarî. վնասարար zirardar.
վիրահատել opêrasîon kirin. վնասարարություն zerarkerî,
վիրահատություն apêrasî. zîyankarî.
վնասել zikreşî kirin.
վիրավոր birîndar, zamdar.
վիրավորական խոսք laf. վնասում qelpbûn.
վշտաբեկ dilşko, damayî, tengdil.
վիրավորանք fort, letayî, dilmayîn,
dilmendî, xeyd, xeydan, tore, silbûn. վշտալի xemgir.
վիրավորել xeydandin, tore kirin. վշտահար dilsoz, xemkêş.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 573

վշտանալ pormijîn. վտանգված լինել veritîn.


վշտացած dilşika, dilẍem, վտիտ jarik.
bezeydar, dilbirîn, xemgîn, xemcivîn, վրա ser.
dilxerab, dilxem, telxkam, hewa, վրան çadir, xêvet, xîme,
pormijî. jorda, kоn, mef.
վռնդել awiqandin, qewitandin, վրացի gurc.
qewrandin, radan. վրեժ tol, ḧeyf, qesas, qîm.
վռնդված լինել awiqîn. վրեժ լուծել tol vekirin.
վսեմ bilind.
վրիժառություն intiqam.
վստահ dilnîya, qansera.
վրիպակ hele.
վստահ լինել qansera bûn.
վրիպել pist kirin.
վստահեցնել înandin. վրիպում cibbe, tawan,
վստահություն dilnîyayî, bawer, pist.
bawerî, amanet, tewekîl, îlan, îna, վրձին poxik.
înanî, îtbar, îven.
վրձնիկ qotik.
վտանգ hereşe, gef, gur, tehlûk.
վուշ guş.
վտանգավոր zalim.

Տ
տաբատ şal, şalvar, şapik, pantalon. տաղավար bendere.
տագնապ toş, mihamet, qelq. տաղտկություն milal.
տալ բայ dayîn, dan. տաճար gulak.
տալ գոյակ. dûşk. տամկացած terbûyl.
տախտակ texte. տայգա tayga.
տակառ e’lb, bermîl. տան ճակատային մասը bermal.
տակառագործ çilovan. տանկ tank.
տակը nişîv. տանկիստ tankvan.
տակնուվրա jêrejor. տանձ hurmê, karçin.
տակտիկա tektîk. տանուտեր kedxuda, kefxwe,
տաղանդ talant. kehwe, kewxwe, muxtar.
տաղանդավոր xweykemal, տանջահար westayî.
motesif. տանջանք danav, danavî, e’zîyet,
տաղանդավորություն xwey- acizbûn, teb, tesewoq, keder, mekabe,
kemalî. qar û wehm.
574 Հայերեն-քրդերեն բառարան

տանջել acizandin, ezibandin, տառատեսակ tîp.


zêrandin, êşandin, kilikandin, տասնամյակ dehsalî.
qacqicandin. տասնապետ onbaşî.
տանջող e’zebker. տասներեք sêzde.
տանջվել ezibîn, zêrîn, mekabe տասներկու donzde, dwanzde,
bûn, kilikîn, qacqicîn. dwazde.
տանտեր xanedar, xanewer, տասներկումատնյա աղիք hezar-
xwedîmal, sihabxane, malxwê. loẍane.
տանտիրուհի bermalî. տասներորդ մասը e’şar.
տաշեղ taşeq, tegere, telam, telaş, տասնինը nozdeh.
kerş. տասնհինգ panzde.
տաշեղներ alaş. տասնմեկ yanzdeh.
տաշտ şikev, şkev, teşt, mersef.
տասնմեկերորդ yanzdehûm.
տաշտակ tekene.
տասնչորս çarde.
տապ xumam, tîn, kîne-kîn, qijavî.
տասնվեց şanzde.
տապալել velezandin. տասնօրյա dehrojî.
տապալում хаr û ger.
տավար tariş, mal.
տապալված pejmûrde.
տավիղ çeng.
տապակած parêv.
տատ pîreda.
տապակած միս arok, sêlqelî. տատանել jenîn.
տապակել sotin, qelandin,
տատանվել pirpitîn.
qijilandin.
տատասկ kelem.
տապակվել qelîn, qijilîn.
տատիկ nеnе.
տապանաքար kêl, kumeyt.
տատրակ tivirk, qumrî.
տապար nесах, tewrzîn.
տարա tar.
տաջիկ tacik.
տարածել belav kirin.
տաջիկական tacikî.
տարածող belavker.
տառ ḧerf.
տարածվել belav bûn.
տառապած micrû.
տարածություն beyn, mawe,
տառապանք elem, e’zeb, tenge-
menzîl, mesafe.
zarî, west.
տարակուսանք weswesî, reyb.
տառապել nihijîn.
տարակուսել weswesî kirin.
տառապյալ e’zebdar, e’zîyetkêş,
տարաձայնություն fitin, şer-şûr.
şehîd.
տառապող liyan, ẍemhilgir, տարաշխարհ xerîbstan.
e’zebkêş, cegersûz. տարատեսակ cûre-cûre, pirtexlît.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 575

տարափ rêjne, sêlav. տաքավուն şele, sarogermo.


տարբեր cîya. տաքարյուն xûngerm, xûnkel, kelot.
տարբերել qeşirandin. տաքարյունություն xûngermî,
տարբերություն cudayî, cîyawazî, xûnkelî.
cîyayî, firqî, ferq, ferqinan. տաքացնել germandin.
տարեգիր salnivîs. տաքդեղ filfil.
տարեգրություն salname. տաք-տաք germe-germ.
տարեդարձ sersalî. տգեղ nebedew, kirêt.
տարեկան salane, salî. տգետ eble.
տարեկից dubirak. տգիտություն cuhl.
տարեց navsera, zal, mie’mir, sere. տեգ nize, xeşt, cerîd, destrêj.
տարթ sergîn. տեգերկին hêwerjin.
տարի werz, sal, sene. տեխնիկա têxnîke.
տարիք temen, temene. տեղ cî, dews, şûn, war, cîng.
տարողունակ cîgir. տեղաբաշխում cîbicîbûn.
տարուբերել pirpitandin. տեղակալ şûngir.
տարվա եղանակ gej, mewsim. տեղական dereke, mehelî.
տարօրինակ bêdevan, bêresa, տեղանք memleket.
gosirmat. տեղավորել danîn, têkirin.
տարօրինակ արարք e’cêbtî. տեղատարափ taw I.
տարօրինակություն gosirmatî. տեղատվություն avrêj.
տափակաշիշ gumgum, sorahî. տեղափոխում cîguhartin,
տափան şaneşar, tapan, manger, cîguhirandin, întîqal.
mele. տեղեկագիր hevadisname.
տափանել mangêr kirin. տեղեկանալ têderxistin.
տափաստան çolistan, sehra. տեղեկանք rastnîş.
տափաստանաբնակ deştvan. տեղեկատվություն danezanîn.
տափաստանային çolî. տեղեկացում danezan.
տաք germ, germahî, şîrogerm. տեղեկություն berate, hewranî,
տաք աղբյուր avgermk, germav, ḧeya, pêhesandin, salix, serberate.
germik. տեղի ունենալ qewimîn.
տաք երկիր germistan. տեղ-տեղ cî-cîya.
տաք երկրներ germ-germistan. տեմպ kêl.
տաք վայր germik. տենդագին taglrî.
տաքանալ germ bûn. տեսաբան nihêrgar, mêzevan.
576 Հայերեն-քրդերեն բառարան

տեսակ cins, cure, enva, teva, sinf. տիրական zerbedest, hikmetdar.


տեսակավորել jihevbijartin. տիրապետել sahib bûn.
տեսակետ fikir, çavpêketin, rау. տիրապետություն aẍayî, ḧukum,
տեսանելի xanê, dîyar, xuyanî, pêdarî.
dîhar, pêşçavî. տիրապետում sahîbbûn.
տեսանելիություն xanêbûn, տիրել sahib bûn.
xuyandarî. տիրուհի bano, xatûn, sitî, stî.
տեսանկյուն menzer. տիֆ tîf, tîfoîd, tîfûz.
տեսարան temaşe, temaşege. տխմար fehmkor, zipir.
տեսիլք dîdar, xêw. տխմարություն tatî.
տեսնել dîtin. տխրել dilxerab bûn.
տեսողություն bînayî, dîmen. տխրեցնել dilxerab kirin.
տեսություն têorî. տխուր canşewitî, xefetxwar,
տեսուչ pişkêner. xemnak, xemwar, bêeşq, xemxwer,
տեսք dilẍe, gewher, nimûş, çeşn, dilxemgîn, ḧezîn, mehzûn, peşîwî.
şikil, wine, resm. տխուր երգ lawjan.
տետր defter, perawî. տխրություն diltehlî, xemdarî,
տեր xwedan, xwedî, xudan, xudî, xemxwerî, yasan, hezin, ḧezîne,
xêw, xweyî, xawen, xavend, xuda- ḧezinî, hizin, murûzî, pirçûk.
wend, slhab, аẍа, sahib. տկար began, e’lîl, destsist, xir,
տերև gela, lam, belçîm, belg, berû, bîmar, tengdest, zeîf, mоnî, qels.
tîẍ, pel. տկարամիտ aqilsivik.
տերևաթափ լինել veweşîn, werîn. տկարամտություն aqilsivikî.
տերևածածկ tirxêne. տկարանալ gevşek bûn.
տեքստ tar. տկարացած gevşek.
տզրուկ zûrî, marmij. տկարություն bêḧisayîtî, jiḧalketin,
տիեզերք cehan. monî.
տիզ gene, qirnî. տկլոր rût.
տիկ e’yarşîrk, heban, ḧîz, meşk. տհաճ nerind, bêlezet.
տիկին xanim, madam. տհաճություն ceẍaret.
տիղմ tîl. տղամարդ mêr.
տիպար delîl. տղամարդանման nêremûk.
տիտղոս leqeb, tapî. տնակ xanîng, malik, maloçke.
տիրաբար ḧakmane. տնային կահ - կարասի navmalî.
տիրակալ xwedanhikm, ḧakim, տնային տնտեսուհի kebanî,
melîk. kevanî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 577

տնայնագործ xordekar. տպվածք çap.


տնանկ bêwar. տռփանք xoş, şewhet.
տնանկություն bêxûnî. տրակտոր terektor, tirektor.
տնկել naştin, niẍilandin. տրամաբանություն mentîq.
տնտեսավարություն aẍatî. տրամադրություն kêf.
տնտեսել paşekewt kirdin. տրեխ çarix.
տնտեսություն malhebûn. տրորել tepis, sûtin.
տնտեսում paşekewt. տրորվել jakan.
տնտեսվարում xweytî. տրտմել melûl bûn.
տնքալ intîn. տրտմություն xudûk, bêkêfî, kerb,
տնքոց inte-int. melûlî.
տնօրեն helsûrîn, serperest. տրտում bêkêf, dilgiran,
տոլմա dolme, tolme. melûl.
տոկոս selef. տրցակ bendek girê, desk, firîk,
տոկունություն tab, tabet, tawet, tenek, hêşû, qefş.
mohlet. տուգանել cirm kirin.
տոհմ berek, navber, bavik, bеr, xêl, տուգանք cirm, cerîme.
binemal, tahve, tûşmal, îlet. տուժած zîyandîtî.
տողան rêz. տուժել zîyan dîtin.
տոնածառ senober. տույժ xêrame.
տոնական e’ydî. տուն xanî, хаn, diyar, tam, mal,
տոնական օր cejne-roj. qoxel.
տոնակատարություն e’yd, տուն դառնալ vemalîn.
e’ydkirin, şahînet. տունդրա tûndre.
տոնավաճառ mezad. տուն-տնտեսություն xanedarî.
տոննա ton. տուրք xukî, bас, xûkî, хеrас, tar,
տոպրակ torbe. mitil, saylan.
տպագրել metbe’ kirin. տուրքի վճարում xercdan.
տպագրիչ çapçî. տուփ kilçîdan, qab.
տպագրում tabî. տուֆ xiram.
տպարան çapxane. տևական momted.
տպաքանակ tîraj. տևականություն dam, dom.
578 Հայերեն-քրդերեն բառարան

Ր
րոպե deqe. րոպե առ րոպե deqe-deqe.

Ց
ցախ helez, êzing. ցասկոտ vesû.
ցախավել gêzî. ցասում e’nir, îdam, qehir, sewlet.
ցած գցել jêavîtin. ցավ derd, kul.
ցածր nizm. ցավ զգացող derdkêş.
ցածրահասակ bejnkurt. ցավազրկող êşbir.
ցածրանալ nizm bûn. ցավալի xembarî.
ցածրավայր binhêl. ցավամոքիչ jankuj.
ցածրացած nizmkirî. ցավել êşîn.
ցածրացում nizmbûn, nizmkirin. ցավեցնել êşandin.
ցածրոգի caris, erzel. ցատկ lot, lotik, xurmîn, banz,
ցամաք wuşkanî. cotikî, firqas, çindik, çirtik, çilape,
ցայտել pejikandin, perîn. qulozbûn.
ցանած արտ kişt. ցատկել lotin.
ցանել daçandin. ցատկորդ lotikçî.
ցանելու հող axistan. ցեխ çamûr, çilk.
ցանկալի dilxwez. ցեխոտ rêvin.
ցանկանալ wîstin, xwestin. ցեղ cins, tayfe, silsile, êlkan, îrq.
ցանկապատ hasarî, çереr, tor, ցեղապետ serêl.
hesar, kepir, sûr. ցեղատեսակ qewm.
ցանկապատել jêsûrkirin, hesar kirin. ցեղերի միավորում êlat.
ցանկապատում çeperkirin. ցեղի առաջնորդ êlbat, êlbeg.
ցանկացող xwezok, xwezdar. ցեմենտ çîmento, zirîc, sêmênt.
ցանկություն avat, xwest, xwestek, ցենտներ sêntir, qenter.
xwezge, xwehişt, berîya, miraz, teleb, ցերեկային rojane.
tem, teslîk, vîn, iradet, iştiyaq, kam, ցերեկը rojê.
meşîyet, minêkarî, rezamend. ցեց bîd, bizûz.
ցանց şibake, merat. ցինկ çînko, totî.
ցանք ekin, mezre, mezrûn. ցիստեռն sardaw, sarinc.
ցանքատարածություն merzel. ցիրուցան jihevbela, perekende.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 579

ցիրուցան անել jihevavîtin. ցրիչ qewaz.


ցիրուցան լինել belav bûn. ցրտահարություն qeşa.
ցից çivî, darqûn, sing. ցրտահարված qerimî.
ցլիկ cuwanga, canega, tane, ka- ցրտահարվել cemidîn, qerimîn,
milk. qesirîn.
ցմփոր hûrtirş, ḧûrtirş. ցրտել sar bûn.
ցնծություն şayî. ցրտություն sari.
ցնցել lerzandin. ցույց տալ nivandin, xweyandin,
ցնցոտիավոր ruto. nîşan dan.
ցնցուղել reşandin. ցույց տալ (ուղղություն) delalet.
ցնցում biçirik, lerz, ḧejan. ցույց տվող nivênker.
ցնցվել varqilîn, veciniqîn. ցուպ daredest, kaşo.
ցոլք tecelle, rondik. ցուրտ helamet, sarayî, serma.
ցող şewtim. ցուցադրում xanêkirin, xwenêkirin,
ցողել lêreşandin. nîşandan, nîşankirin, xuyakirin, raber.
ցողուն bistî, nêremûk, zil, qesel, ցուցահանդես me’rez.
rehşik. ցուցամատ şahdebêj.
ցորեն genim. ցուցափեղկ cemekan, nimûşge,
ցորենի հաց nangenim. nimûnge.
ցորենի մաքրած հատիկ dahnî. ցուցում bî û şêr.

Ու
ու û. ուժասպառություն fitûr.
ուդ ûd. ուժգնություն şidet.
ուզբեկ ûzbêk. ուժեղ estûr, şeddad, şek, şidad,
ուզբեկական ûzbêkî. zorçone, hêzdar, mehkem, qanc,
ութ ḧeştik, ḧeyşt. qewetlî, qewî.
ութամյա ḧeyştsalî. ուժեղ ցավ gilêne.
ութոտնուկ ḧeyştpê. ուժեղ քամի bazor, bahur.
ութսուն ḧeyştê. ուժեղանալ zor bûn.
ութսունամյա ḧeyştêsalî. ուժեղացում zorbûn, zortirbûn,
ուժ cebir, gûc, cebrî, mecal, qudret. qewînkirin.
ուժը պակաս kêmqewat.
ուժասպառ taqetketî, tengetav.
ուլ cedi, kar, karîle, karik.
ուժասպառ լինել acizîn.
580 Հայերեն-քրդերեն բառարան

ուխտ yemîn. ուղտի բուրդ devetûkî.


ուխտագնաց zîyaretvan. ուղտի ձագ delîl.
ուխտագնացություն ḧас. ուղևոր pasajîr.
ուխտադրժություն dibar ուղևորություն terkeser.
ուկրաինական ûkrayînî. ուղևորվել verê bûn.
ուկրաինացի ûkrayîn. ումպ firk, gulm, fir, gulp, qurt.
ուղարկել nardin, şarjdin. ունակություն sirafet.
ուղարկող verêker. ունայնություն find.
ուղարկում azîmet. ունեզրկված çarbirî.
ուղեբեռ rehel. ունելի embûr, kelpetan, maşe,
ուղեկից hemreh, eshab, hevalgir, maşik, meqaş.
hevrê, rêber. ունեցվածք emte’e, şerwet, kala,
ուղեկցել dabihirandin. mal, man, menal.
ուղեկցող delîl. ունկնդիր guhdar.
ուղեկցորդ berdîlvan, qilawîz. ունկնդրել guhdar kirin.
ուղեկցություն hevrêyî. ունկնդրություն sehkiritr.
ուղեկցում pêraverêbûn. ունևոր nandar, xweymal,
ուղեղ mejû, mêşik, mêşk. xudanmal, maldar, pî.
ուղեցույց rename. ուշ dereng.
ուղի esibil, terîq, sirat, oẍirme, rê, ուշ ընթրիք paşîv.
rêng. ուշագնացություն xerq.
ուղիղ dûz. ուշադիր agahdar, guhbel, çavedîr.
ուղղագրություն rastnivîsandin. ուշադիր հայացք diqet.
ուղղակի raste-rast. ուշադրության դրսևորում agah-
ուղղահայաց tîk, kîp. kirin.
ուղղանկյուն rastgoşe. ուշադրություն agahbûn, çavedîrî,
ուղղել dûz kirin. agah, agahdarî.
ուղղվել dûz bûn. ուշանալ eglebûn.
ուշացած dereng, egle.
ուղղություն beravan, neqil, tang,
melbend, qubale, semt. ուշացնել vewestandin.
ուղղում dûzbûn, dirustkirin. ուշացում eglekirin, sav.
ուղտ deve, wiştir, wuştir, hestir. ուշիմություն zên.
ուղտապան wiştirvan. ուշքի բերել serxweda anîn.
ուղտավար deveçî. ուռենի benav, bîd, çirpî.
ուղտափուշ kingir, kîwar. ուռկան şedaw, tor, paxil.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 581

ուռուցիկ zoq, kovik, kovikî. ուտոպիա ûtopî. liku, kîderê, ku,


ուռուցք nерах, gillê, tapisk, werem, kuda.
kwîner, parçem. ուրախ ferix, xurrem, xweşdil, şa,
ուռչել werimîn, perçevîn. şaxur, kêfxweş.
ուս şan, mil, pol. ուրախալի dileşq.
ուսանել hîn bûn. ուրախանալ dilşa bûn.
ուսանող xundevan, student. ուրախացնել dilşa kirin.
ուսանողություն xundevantî. ուրախացնող xemrevîn.
ուսափոկ kostek. ուրախացող meseretengîz.
ուսում xwêndewarî, te’lîm, hînbûn, ուրախություն fereh, e’yş, dilşayî,
pend. çawronakî, nişat, dilgeşî, dileşqbûn,
ուսումնական հաստատություն dilxweşî, ferixî, xerobûn, şabûn, şa-
hînbûnxane, medrese. demergî, şadî, şadman, şahî, şahîn,
ուսումնարան fîrge, hînxane. şaylixî, sûr, kêfxweşî, meseret.
ուրացող durzî.
ուսուցիչ dersdar, хосе, temedar,
temekar, vanebêj, hînker, mamosta, ուրացողություն durzîtî, rafizîyet.
melim, melûm, seyda, seydevan. ուրբաթ cuma, înî.
ուսուցում tehsîlet. ուրիշ ditir, tir, êdin.
ուսուցչություն dersdarî, ուրուր xertel, kolare, qere-
mamostatî. qûş.
ուստի mafir. ուրվագիծ qelefat.
ուտել xwerin. ուրվական gornepişîk, xeyal,
ուտելի խոտաբույս kurît. qeratû.
ուտելիք naz û nemet, emek, tea. ուրվանկար tirh.

Փ
փադիշահ padşah. փաթիլ kulîk.
փաթաթել lêalandin, veqepiçandin, փաթիլ-փաթիլ kulî-kulî.
pêçandin, pêçavtin, qefilandin. փալաս palas.
փաթաթում definbûn. փախչել revîn.
փաթաթվել lêalîn, veqepiçîn, փախստական qaçax.
qefilîn. փախուստ qaçaxî.
փաթեթ badek, tomar, tûk, zerf, փակ աչքերով çavgirtî.
misfief, pakêt, pêçane, pêçek. փականագործ çelengir.
582 Հայերեն-քրդերեն բառարան

փականք quflik. փառապանծ mobahî.


փակել dadan, sergirtin. փառասեր şerefparêz.
փակցնել zeliqandin. փառասիրություն şerefparêzî.
փաղաքշանք dilnazî, medare. փառավոր xweynav, xudanşeref,
փաղաքշել medare kirin. abrûdar.
փամփշտակալ fişekdan. փառատոն mihrecan.
փամփուշտ berîk, gulle, patron. փառք navbang, fexir, navdeng,
փայատեր pardar. xudanterîqet, şan û şewket, şohre,
փայլ çirûs, çirûsk, direwş, çirs, sibhan, mecîd.
berqok, birqetav, birqok, avtav, փա՛ռք աստծո erhemdula.
şemal, pirîn, rewş. փասիան tûrecen, pûr.
փայլատակում birq. փաստաբան mihamî.
փայլել çirûsîn, direwşan, çirisîn. փաստաթուղթ sinîd, medrek.
փայլեցնել çirûsandin. փաստարկ hêcet, îzbat, mêlag.
փայլուն birqokî, birqbirqokî, փարախ axil, lêf, werkoz, hol.
şewqdar. փարանջա реrеnсе.
փայծաղ fatereşk, telaq. փարթամ muhteşem.
փայտ kopal. փարթամություն beng.
փայտածուխ xelûz. փափագ şewq.
փայտահատ darşkên, êzingker. փափախ рарах.
փայտավաճառ darfiroş. փափկամազ kever.
փայտե ափսե badî. փափկամիս nеrmе, nermik.
փայտե ծածկ bindar. փափկանալ nermijîn.
փայտե հեղույս here. փափկասիրտ dilnerm.
փայտիկ çор, dargur, berşivk. փափկացնել nermijandin.
փայտյա darîn. փափկափետուր pûlik.
փայտոջիլ sas. փափուկ nerm, helîm.
փաշա paşa. փափուկ բուրդ tivtik.
փառաբանել teqdîs kirin, muta փեթակ şan, kewar, kûreheng.
kirin. փեղկ celẍe.
փառաբանություն pêjn. փեշ şaqel, pêş.
փառաբանված xweypesn. փեսացու dergistî, zava.
փառազուրկ bêrûmet. փեսեղբայր birazeva.
փառահեղ espehî, zengîn, mohabet, փետուր şaper, qûştûkî, реr.
serefraz. փետրել çinîn, rûçikandin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 583

փետրվար sibat. xumîn, bohur, tîpî, tofan, reşeba.


փերեզակ çerçî. փոթորկոտ helecoşî, xile-xil, tûş.
փերի perî. փոխաբերական mecazî.
փթանոց yekpûtî. փոխաբերություն mecaz.
փթթում pişkût, geşînî. փոխադարձություն hevdutî.
փթթուն geş, guldayî, guleş, gulgeş. փոխադրում barkêşî.
փթիր pesarî. փոխան derpê.
փի՛ս-փի՛ս pişo-pişo. փոխանակել ẍeyrîn, veguhêrandin,
փիլիսոփա felsef. pevguhartin.
փիլիսոփայություն felsefî. փոխանակում pevguhastin.
փիղ fîl. փոխանցել neẍil kirin.
փիշտ pist. փոխանցում neẍil, neẍilkirin.
փիրուզ feyrûz. փոխառու miqtebis.
փիփերթ tolik, hero. փոխառություն zaym, qerz.
փլավ çilaw, pelaw. փոխարեն evez, bahve, pêşva.
փլատակներ mexer. փոխարինել şûn girtin.
փլուզել hilşandin. փոխարինող dewsgir.
փլուզում hilşan. փոխարինում şûngirtin.
փխրուն turt. փոխհատուցում piştxurtî.
փղոսկր ас, şîrmayî, qîr. փոկ tasme.
փնթի gemarok, çapal, mirdar. փող երժշտ. tenure.
փնթիություն gemarçkî, çapalî, փող (դրամ) реrе.
dizewî, mirdarî, mirdartî, pintîtî, փողասեր polperest.
qilêrayî, qirêjayî. փողկապ kirawat.
փնթփնթալ pelpelîn. փողհար borîçî, borîvan.
փնթփնթան tirtir, kudkudok, փողոց şeqam, zaboq, zikak, soqaq,
pitpitok. kolan, kûçe.
փնթփնթոց gur-gur, zirte-zirt, փողոցային տղա naşî.
minge-ming, pile-pil. փողոցում derva.
փնտրտել pelandin. փողրակ fîşqe.
փշրել pişirandin. փողք deling.
փշուր tîş, hûrhûrkî. փոշեհատիկ axçe.
փշուր-փշուր անել pişirandin. փոշի axçe, xobarî, xwelî, xawzar,
փշրվել pişirîn. xak û xalî, tep û toz, toz, hêtûn,
փոթորիկ firtone, bager, xumexum, ritam.
584 Հայերեն-քրդերեն բառարան

փոշոտ xolawî, tozavî. փոփոխվել tebdîl bûn.


փոշոտել toz kirin. փոփոխություն tebdîl, teyhû,
փոս bêrim, çal, çah, gihar, erq, gon- tebdîlbûn, tebedol, tesrîf, teşwîş.
çal, kol, kolm, metmûre. փոքր cemik.
փոսիկ kortik. փոքր առագաստանավ filûq.
փոստատար çapar, poştebir. փոքր գորգ tejik.
փոստատուն postxane, poşte. փոքրաթիվ tevkêm.
փոստի բաժանմունք çaparxane. փոքրամասնություն eqelîyat,
փորագրած kêrtikkirî. hindikayî.
փորագրող hek, hekkak. փոքրանալ biçûk bûn.
փորագրություն kêrt. փոքրացնել biçûk kirin.
փորագրում qelemkarî. փոքրարժեք kêmqîmet.
փորել çopandin, vedan, qewartin. փոքրիկ դանակ qelembir.
փորլուծություն nav, navêş, vîjik. փոքրիկ հայելի e’ynik.
փորկապ girift. փոքր-ինչ telebk, toz, ḧebek,
փորձ tecrîb, tecrîbkirin, teqela. ḧevekî, hewşek, hin, hinek.
փորձանք teşqele, qidîk, rebenî. փոքրոգի bêmirwet.
փորձառու ahil, saldîtî. փոքրություն biçûkayî.
փորձարար cêrbeker. փչանալ tewişîn.
փորձարարություն cêrb. փչացած geveze, çuremîş.
փորձարկել cêribandin, cebirandin. փչացածություն çuremîşbûn.
փորձարկիչ taqîkar. փչացնել dêrisandin, şihitandin.
փորձարկող tecrîbker. փչել nepixandin, werimandin,
փորձարկում tamdarkirin, perçevandin.
taqîmane. փռել raxistin.
փորձարկվել cêribîn. փռշտալ pişmîn.
փորձել tecrîb kirin. փռշտոց sebir.
փորձություն cerîb, îmtîhan. փռվել werbûn.
փորձված cêribandî. փսլինք xilîk.
փորոտիք dilhinav, ḧezarpizrûk. փսլնքոտ devşil.
փորսուղ çiwalû, kurebeşk. փսխել vereşandin.
փոցխ tirmix, sepan. փսխում verêş.
փոփոխական guherbar. փսփսալ pistandin, pistîn.
փոփոխամիտ bêheyz. փսփսոց piste-pist, pite-pit.
փոփոխել tebdîl kirin. փտախտ teşenek.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 585

փտած kevzotankî. փրփրաշատ kefdayî.


փտել şeliqîn. փրփրուն qicî.
փրկել xelas kirin. փութ pût.
փրկիչ xelasker. փութկոտ lezanî, ştab, zû.
փրկվել xelas bûn. փուլ navber, pêl.
փրկություն felît. փունջ çepke, qeseb.
փրչոտ porbela. փուշ xar, dal, dirî, dirdirk, sitûrik,
փրփուր kef. strî.
փրփրալից bikef. փուքս (դարբնոցի) mûşedeme.

Ք
քաբաբ kebab. քաղցրահնչյուն ahengdar, ahengî.
քաթան emirkan, kitan. քաղցրասեր şekirok.
քահանա keşîş, papas, qeşe. քաղցրավենիք şekirleme, hilawet,
քաղաք bajar, şar, şeher, heyşet. qend, selwa.
քաղաքաբնակ bajarvan. քաղցրավուն şîrinokî.
քաղաքագետ sîyasetzan. քաղցրացնել şekirandin.
քաղաքականություն sîyaset. քաղցրեղեն çerez.
քաղաքակրթություն şaristanetî. քաղցրություն xabis, şîranî,
քաղաքային bajarî. şîrinbûn, şîrînî, şîrnayî.
քաղաքավարական այց xatir- քամահարում badan.
xwezî. քամանչա kemençe.
քաղաքավարություն e’deb. քամել dapalandin, dirûn, palawtin,
քաղաքացի şarewan, şehervan. parzandin.
քաղվածք dernivîs. քամիչ palêv, parzûn.
քաղց xelayî, nêz, qatî. քամոտ bayî.
քաղցած birçî. քամոտ եղանակ evba.
քաղցածություն birçîtî. քամու փչելը nepix.
քաղցել birçî bûn. քայլ gav, hengav, mişwar, rewîş.
քաղցր şîrin, tamşîrin. քայլ առ քայլ pêpê.
քաղցր ջուր qendav. քայլել çûyîn.
քաղցրաժպիտ şekerxend. քայլվածք tevger, rewş, sam.
քաղցրախոս şekerbarîn, şîrinbêj, քայլք geş, geşt, çûyîn-hatin, peyatî,
şîrinkelam. pîyîn.
586 Հայերեն-քրդերեն բառարան

քայքայված ḧalperîşan. քառորդ gerek.


քանակ çendanî, çendî, qeder. քառորդ մաս çarêk.
քանդակագործ heykelteraş. քավոր kirîv.
քանդակագործություն heykel- քավորակին berbûk.
teraşî. քավորություն kirîvtî.
քանի çend, çendî, çiqas. քար ber, taş, taşeberd, ḧîm, hoçke,
քանի դեռ ta. hucur, kevir, kuç, seng.
քանի որ çimki, çûnkî. քարակոփ kevirbir.
քանոն (գործիք) kanûn. քարայր tûn, zaẍ, miẍare.
քաշ teẍar, kêş. քարանձավ ẍаr, şkevt, keloşk, kov,
քաշել zîpirandin, kişandin. meqam, miẍaze, qawîş, qeftîş.
քաշմիրե շալ keşmîr. քարավան karvan.
քաշքշել çirmisandin. քարավանապետ başbazirgan,
քաոս anarxî. bazirganbaşî.
քաջ fetqoyî, dilxurt, xasmêr, քարափ gaşeberd, teht, kepez.
comerd, keleşmêr, rind. քարե գետին herde.
քաջ արարք şêrtî. քարե նստարան dika.
քաջալերել halan dan. քարե շենք tamtaş.
քաջալերում halan. քարթու req.
քաջասիրտ gurçikhesin. քարճիկ çîkildane, çiklane.
քաջարի human, pîyawane. քարշ գալ lingirîn.
քաջություն fîêde, dilawerî, քարշ տալ xirxirandin.
dilxurtî. քարոզ atraf, weʼz.
քառակի çarpa, çarta. քարոզիչ xetîb, qewal.
քառակողմ çaralî, çarber, çarte- քարոտ տարածք keviristan.
nişt, çarparçe, çarparsû. քարտաշ kevirteraş.
քառակուսի çarçik. քարտեզ nexşe, etles, xarîte, kart.
քառահարկ çartaq. քարքարոտ վայր çengîl, çingir.
քառամյա çarsalî. քացախ silke.
քառանկյուն çarhaşîyê. քացի տալ çivt kirin.
քառասնամյակ çilsalî. քացի տվող çivtonekî, çivtelî.
քառասուն çil. քափգիր tifik.
քառատող malik, mîsir. քափքաշ hestîv.
քառատրոփ ẍаr, beze-bez, çargav. քեն enteqam, kîn.
քառյակ çarin, xweşxwan. քենակալ bacanix.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 587

քենի baltûz, dûşk. քնկոտ xewalû, xewar, xewok,


քեռակին xalojn, jinxal. xewndar, xewîn.
քեռի xal. քնկոտություն xewarî.
քեռու զավակ xaloza. քննադատական kirîtîkî.
քերականական կանոն serf. քննադատել tenqîd kirin.
քերականություն serf û nehû. քննադատություն tenqîd, kirîtîka.
քերծե tajî, te’jî. քննարկման դնել şêwirandin.
քերծվածք zexme, ḧeraş. քնքուշ ծաղիկ gulnaz.
քթախոտ birnotî. քշել-տանել ajotin.
քթածակ xûrxank. քոթուկ qonc.
քիթ lût, bêvil, xeyşûm, kepû, քող cimik, çarîk, xêlî, çarşev,
meşam, poz. serwesih.
քիմիա xîmî. քողարկել dapoşîn.
քիմիկոս xîmîzan. քոչ koçkirin, kоç.
քիմք eflak, melaşû, pidû. քոչավայր zozan.
քինախնդիր kînkêş. քոչարի koçerî.
քինոտ kînewer. քոչել kоç kirin.
քիշմիշ kişmîş. քոչվոր xêvetdar, çadirneşîn, koçer,
քիչ hindik, kêm, piçek. sayîr, seyyar.
քիչ հայտնի navkor. քոչվոր կյանք koçerî.
քիչ-քիչ hindik-hindik, kêm-kêm. քոչվոր ցեղ ê’şîr, êl.
քիստ deʼsî, dasî. քոչվոր ցեղերի միություն e’şîret.
քիվ sûvand. քոչվորական կյանք e’şîrtî.
քլոր xilor, kilor. քոչվորական համայնք obe.
քլունգ bivir, kuling. քոս gir, gur, gurîyatî.
քծնել pêkolî kirin. քոսոտ gurî.
քծնանք pêkolî. քոսոտել gurî bûn.
քղանցք dang, damen, koş. քոր xur.
քմահաճ çemûş, tîzek. քորել xurîn, xuran, xurandin.
քմահաճույք tinazî. քորոց sinceq, sencaq.
քնած nehişyar. քչախոսություն kêmgotî.
քնատ xewalok. քսակ cizdan, xelîtk, kis.
քնել razan. քսան bîst.
քնեցնել nivandin, xewandin, քսանամյակ bîtstsalî.
razandin. քսուք mêweron.
588 Հայերեն-քրդերեն բառարան

քվե rа. քրքիջ tîqe-tîq, tîqîn.


քվեարկել ra dan. քրքում zefran.
քվեարկող helbijêr. քրքրել rizandin.
քրդագետ kurdzan. քրքրված zêrandî.
քրդագիտություն kurdzanî. քուղ bençarix, zo, pejî, samî.
քրդական kurdanî. քույր xûşk, xweh, xuh, xûh.
քրդերեն kurdî, kurmancî. քույրիկ xwak, xwehîng, xûng,
քրեական օրենսգիրք ciz. xweyîng.
քրիստոնեություն xaçparêzî, քուն xew, xewn.
xaçperestî. քունջութ kuncî.
քրիստոնյա e’îsaî, xaçparêz, xaç- քունք cênîk.
perest, şile’t, mesihî. քուռակ canû, cuwanîk,
քրջահավաք pîneçî. cuhenî.
քրջեղեն pese-pûse. քուսպ kovdon, kusp.
քրջոտ zîtol-zîtol. քուրդ ekrad, kurd.
քրտինք xwî, xweydan, araq. քուրջ cingir, çinger, gincir.
քրտնել xûdan. քուֆթա kifte.

ԵՎ
և ve, û, ji. ևս hela.

Օ
օազիս terezan. օգտագործել xebitandin, bikarhên,
օգնական çaresaz, berdest, berdestî, istifade kirin.
yarîkar, komekdar, mededkar, mia- օգտակար xêrhatî, xalis, kardar, kardayî.
wîn, mizawir. օգտակարություն fayîdekarî.
օգնել yaremetî kirdin. օգտատեր îstîmalçî.
օգնող destgir. օգուտ nefe’, felhêt, e’fîyat, berxwer,
օգնության կանչ hewar. sûd, sûdî, kar.
օգնություն destgirî, nisret, arî, ya- օդ hewa, hewir.
remetî, yarîde, hewil, hewle, îmdad, օդագնաց hewafir.
komek, qewatî. օդանավակայան ferange, bala-
օգոստոս tebax. firgeh, firindegah, eyredrom.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 589

օդանցք kulek. օտարական xerîb, xerîbok.


օդաչու balafirvan, firokevan, firin- օտարացում bîyanî.
devan, ayroplançî, teyareçî. օտարերկրյա ecnebî, ḧedûdî.
օդափոխիչ bakêş. օր roj.
օթևան êvarge. օր ու գիշեր şevroj.
օթյակ loc. օրագիր rojnivîs.
օժիտ cihêz, dermal, kalan. օրապահ nobetdar.
օծանելիք gulav, gulavgirî. օրավարձ rojek, rojheq.
օձ mаr. օրացույց rojnîş, salname.
օձաձուկ marmasî. օրգան organ.
օձի կծած marangez. օրենսգիրք qanûnname.
օձիք berstu, tewq, уах, уехе. օրենք dad, zagûn, qanûn.
օղազրահ cewşen. օրենքով արգելված bêcayîz.
օղակ berboq, helqe. օրինագետ qanûnzan.
օղակապ toq. օրինազանցություն bêcayîzî.
օղապարան qelẍan, xerboqe. օրինածին ḧelalza.
օղի araq. օրինակ sermeşq.
օճառ sabûn. օրինական cayîz, qanûnî.
օճառի գործարան sabûnxane. օրիորդ e’zra.
օշարակ doşav. օրհնանք dia, bimbarek, teqdîs.
օշինդր qilîcot. օրհներգ hîmîn.
օջախ arxûn, осах. օրհնյալ berxudar, mibarek,
օսերեն osî. miteber.
օսմանյան osmanî. օրհնություն bereket.
օվկիանոս okîan. օրոր çûle.
օտար bîgane, bîyan. օրոր ասել lûrandin.
օտար աշխարհ ẍurbet. օրորոց landek, colan, hêlecan, hêlkan.
օտար երկիր qurbet. օրորոցային երգ lûrî.

Ֆ
ֆիզիկական fîzîkî. ֆրանսերեն feransizî.
ֆիզիկոս fîzîkzan. ֆրանսիացի feransiz.
Համառոտագրություններ

աստղ. – աստղագիտական հվքկ. – հավաքական


բժշկ. – բժշկագիտական ձ. – ձայնարկություն
բռց. – բառացի մաթ. – մաթեմատիկական
բսբ. – բուսաբանական պտմ. – պատմական
բնհս. – բանահյուսական ռազմ. – ռազմական
գղտնտ. – գյուղատնտեսական տեխ. – տեխնիկական
գրք. – գրքային փխբ. – փոխաբերական իմաստ
դվնգ. – դիվանագիտական փղքշ. – փաղաքշական
երժշտ. – երաժշտական փղքշ.կոչ. – փաղաքշական
իրավ. – իրավաբանական կոչական
լզվբ. – լեզվաբանական քերկ. – քերականական
կենսբ. – կենսաբանական քիմ. – քիմիական
կզմխ. – կազմախոսական շխմտ. – շախմատ
կոչ. – կոչական սպորտ. – սպորտային
կրոն. – կրոնական

You might also like