Professional Documents
Culture Documents
MÎNÎSTIRTÎ YA DIYASPORANÊ
FERHENGA KURDÎ-ÊRMENÎ,
ÊRMENÎ- KURDÎ
Nêzîkî 34000 xeberan
YEREVAN
2016
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՍՓՅՈՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՔՐԴԵՐԵՆ-ՀԱՅԵՐԵՆ
ՀԱՅԵՐԵՆ-ՔՐԴԵՐԵՆ
ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ
ԵՐԵՎԱՆ
2016
Ðî¸
¶Ø¸
Կազմողներ՝
Վ.Լ.Կատվալյան
Ա.Ա.Աբրահամյան
Գ.Մ.Մխիթարյան
Խմբագիր`
ՀՀ ԳԱԱ թղթ. անդամ Լ.Շ.Հովհաննիսյան
Գրախոս՝ բ.գ.դ. Գ.Ս.Ասատրյան
ՀՏԴ
ԳՄԴ
ISBN 978-9939-50-357-8
¡ ՀՀ սփյուռքի նախարարություն, 2016
ԱՌԱՋԱԲԱՆ
4
Ա. Դերբոյանը նկատում է, որ «Հայաստանում քրդական այբուբենի հիմնու-
մը հենարան հանդիսացավ քրդական գրության գոյացման համար, որով
պայմանավորվեց գրական քրդերենի սկզբնավորման հնարավորությունը»
(տե՛ս Ա. Դերբոյան, Քրդական գրությունը Հայաստանում. Կանթեղ. Գիտա-
կան հոդվածների ժողովածու, Ե., 2009, թիվ 4, էջ 118):
5
Նույն տեղում, էջ 122:
6
Տե՛ս Асатрян Г.С., Контакты армянского с новоиранскими языками, Е., 1991
(դոկտորական ատենախոսություն, ձեռագիր), էջ 43:
7
Տե՛ս նույն տեղում:
8
Տե՛ս նույն տեղում, էջ 176:
Առաջաբան 7
9
Տե՛ս Курдоев К., Курдско-русский словарь, М., 1960, էջ 11-12:
10
Տե՛ս Бакаев Ч., Курдско-русский словарь, М., 1957, Курдоев К., նշվ. աշխ.:
11
Իրանական լեզուների հյուսիսարևմտյան ենթաճյուղին պատկանող քրդե-
րենը բարբառների 3 խմբի ամբողջություն է. հյուսիսային բարբառախումբը
ընդունված է անվանել կուրմանջի, իսկ կենտրոնական և հարավային
բարբառախմբերը միասին՝ սորանի: Քրդերի մեծամասնությունը խոսում է
կուրմանջի բարբառով, որը գործառում է Թուրքիայում, Իրանի Խորասան
նահանգում, Հյուսիսային Իրաքում, Սիրիայում, Հայաստանում, Թուրքմե-
8 Առաջաբան
13
Նկատվել է նույն հնչույթի շրջանակում x և ẍ հնչյունների միավորման
միտում (տե՛ս Курдоев К., նշվ. աշխ., էջ 840):
12 Առաջաբան
բ) ç [ճ, չ], k [կ, ք], p [պ, փ], t [տ, թ]) գրանշաններով կարող են
արտահայտվել երկուական հնչյուններ, որոնք համապատասխանում
են հայերենի խուլ և շնչեղ խուլ բաղաձայններին.
գ) r տառով ևս կարող են արտահայտվել քրդերենի երկու
հնչյուններ, որոնց հայերենում համապատասխանում են ռ և ր
թրթռունները.
դ) քրդերեն այբուբենի e տառը ներկայացնում է քմայնացած ա
ձայնավոր, որը համապատասխանում է հայերենի բարբառներում
լայն տարածում ունեցող °-ին.
ե) e’ գիրը ներկայացնում է հետին շարքի ստորին բարձրաց-
ման ձայնավոր, որի արտասանական գոտին մոտենում է °-ի գոտուն,
և որը բառասկզբում արտաբերվում է ձայնալարերի թեթև հպումով,
իսկ բառամիջում ունի տևական արտասանություն.
զ) ḧ գիրը ներկայացնում է վերին ըմպանային խուլ հագագ,
որն արտասանվում է ձայնալարերի լարվածությամբ՝ ի տարբերու-
թյուն հ գրով արտահայտվող հնչյունի, որը ստորին ըմպանային ձայ-
նեղ հագագ է և արտաբերվում է առանց ձայնալարերի լարվածության
(ի դեպ, այս երկու հնչյունները հաճախ չեն տարբերակվում).
է) q տառը ներկայացնում է քմալեզվակային հպական խուլ
բաղաձայն, որն արտաբերվում է լեզվի հետին մասի՝ փափուկ քիմքին
հպումով.
ը) u գրով արտահայտվում է քմայնացած օ (ö), որին համա-
պատասխանող հնչյուն հանդիպում է հայերենի որոշ բարբառներում.
թ) w տառով արտահայտվում է երկշրթնային շփական ձայ-
նորդ՝ թերևս նման ւ գրով արտահայտվող հինհայերենյան հնչյունին:
ՔՐԴԵՐԵՆ-ՀԱՅԵՐԵՆ ԲԱՌԱՐԱՆ
14 Քրդերեն-հայերեն բառարան
A
ababil ծիծեռնակ. acizkirin 1) թուլացնելը, ուժա-
abad 1) կեցություն, 2) էություն, սպառ անելը, 2) տանջելը, տառա-
3) հավերժություն, 4) իրական, պանք պատճառելը, 3) հուսահա-
2) մշտական. տության հասցնելը, 4) վշտացնե-
abdar l 1) ջրալի, ջրիկ, 2) խո- լը, 5) հակակրանք առաջացնելը,
նավ, թաց, 3) հյութալի (մրգերի 6) նեղելը, անհանգստություն
մասին), 4) փայլուն (թրի մասին). պատճառելը.
abdar ll մթերքով բեռնված ձի. acûr կղմինդր, աղյուս.
abedan հավերժ, միշտ. açar I աշորա, տարեկան.
abrûdar փառավոր, նշանավոր. açar II բանալի (կողպեքի).
abyêkt 1) առարկա, իր, 2) քերկ. açarokî 1) գունատ, 2) թույլ,
լրացում. 3) նիհար.
abyêktîv առարկայական, իրա- ad երդում.
կանորեն գոյություն ունեցող. ada կղզի.
ас I հարմար պահ, առիթ. adab 1) ամոթ, խիղճ, պատիվ,
ас II փղոսկր. 2) քաղաքավարություն, լավ
aciz 1) թույլ, խեղճ, 2) տանջված, վարքագիծ, 3) վարքի կանոններ.
3) հուսահատ, 4) վշտացած, 5) adan 1) եկամտաբեր, 2) արդյու-
տանջող, դժվար, 6) անհանգիստ նավետ.
(մարդու մասին). adanî 1) եկամտաբերություն,
acizandin 1) թուլացնել, 2) տան- 2) արդյունավետություն.
ջել, 3) հուսահատեցնել, 4) վշտաց- adar մարտ (ամիսը).
նել, 5) հակակրանք առաջացնել, adem մարդ.
6) նեղել, անհանգստացնել. ademîgan մարդկություն.
acizbûn 1) թուլացում, ուժասպառ ademîzad 1) մարդ, 2) մարդիկ,
լինելը, 2) տառապանք, տանջանք, մարդկություն, մարդկային ցեղ.
3) հուսահատություն, 4) վիշտ, ademîzadî մարդկություն.
5) հակակրանք, 6) անհանգստու- adet 1) սովորույթ, կանոն, սահ-
թյուն. մանված կարգ, սովորություն,
acizîn I 1) թուլանալ, ուժասպառ 2) բնույթ, բնավորություն.
լինել, 2) տառապել, տանջվել, adetî 1) սովորական, 2) սովորույ-
3) հուսահատվել, 4) վշտանալ, թի համաձայն կատարվող.
5)հակակրանք զգալ (ինչ-որ բանի adî 1) հայրենի, 2) մայրական.
նկատմամբ), 6) անհանգստանալ. adinê մյուս, ուրիշ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 15
B
ba I քամի, սյուք. badî 1) փայտե ափսե, խոր ճա-
ba II ~ dan ա) հյուսել, ոլորել, շաման, 2) տաշտ.
բ) պարուրել, գ) գանգրացնել, badîhewa 1) ապարդյուն, իզուր,
դ) կծկել, սեղմել, ե) փաթաթել, 2) անվճար.
հավաքել. badîn բաժակ, գավաթ.
bа III թող. badîye անապատ.
bab գլուխ, բաժին (գրքի). badrîcan բադրիջան, սմբուկ.
babaxî հպարտություն, գոռոզու- bager հողմ, փոթորիկ, մրրիկ,
թյուն. ~ kirin հպարտանալ, գոռո- սամում.
զանալ. bahîv սերկևիլ.
babelîsk 1) հարյուրամյակ, դար, bahişk չոր ուժեղ քամի.
2) դարաշրջան. bahişkî քամոտ չոր եղանակ.
babet I հարաբերություն, առնչու- bahre բաժին, մաս.
թյուն, yê ~ համապատասխան, bahur խիստ քամի.
արժանի. bahve փոխարեն, փոխանակ.
babet II թեթևամիտ. baxş 1) ներում, թողություն,
babir վագր. 2) նվեր, ընծա, 3) նվիրաբերու-
babirk 1) հովհար, 2) օդափոխիչ. թյուն, 4) պարգևատրություն.
babûne երիցուկ. baxşîş 1) նվեր, պարգև, 2) թեյա-
bас 1) պտմ. տուրք, 2) հարկ, վճար, 3) պարգևատրություն,
3) մաքս. 4) թողություն, ներում, ~ kirin ա)
bacanix քենակալ. նվիրել, բ) պարգևատրել, գ) ներել.
bacdar 1) պտմ. հարկահավաք, baxşker 1) նվիրատու, 2) պար-
2) հարկատու. գևատրող, 3) թողություն տվող.
bасхапе մաքսատուն. bаẍ 1) այգի, 2) պարտեզ,
badan քամահարում, էրանելը. yê ~ ա) բանջարանոցային, բ) այ-
bade I գինու տեսակ. գեգործական.
bade II թաս, գավաթ. babaẍistan այգեշատ, այգառատ
badegîr մատռվակ. վայր.
badek 1) փաթեթ, 2) կապ, հան- baẍçe 1) պարտեզ, 2) այգի.
գույց, 3) տրցակ, 4) փունջ. baẍçeçî, baẍçevan, baẍvan,
badem նուշ. baẍvançî 1) այգեգործ, 2) պար-
badev հանդիպական քամի. տիզպան.
24 Քրդերեն-հայերեն բառարան
C
ca դե, ապա մի. cahil 1) երիտասարդ, պատանի,
cab 1) պատասխան, 2) լուր, տե- 2) անփորձ, անգիտակ, 3) հիմար,
ղեկություն. անխելք.
cabdar 1) պատասխանատու անձ, cahil-cûhil խակ պատանիներ.
2) իրավ. պատասխանող, 3) պա- cahilî 1) երիտասարդություն,
տասխան տվող. պատանեկություն, 2) անփորձու-
cabdarî պատասխանատվություն. թյուն, անգիտակություն, 3) հիմա-
cacî 1) կաթնաշոռ, 2) уê ~ [уê] րություն, անխելքություն, 4) уê ~
կաթնաշոռային. [уê] երիտասարդական, պատա-
cade մեծ ճանապարհ, խճուղի. նեկան.
cadû կախարդ, հմայող, հեքիմ. cahilkirin երիտասարդացում.
cadûger կախարդ, հմայող, հեքիմ. cahiltî երիտասարդին հատուկ
cadûgerî կախարդություն, հմա- վարքագիծ. երիտասարդության
յություն, հեքիմություն. դրսևորում.
cadûyî կախարդություն, հմայու- саẍ վանդակ, ցանց.
թյուն, հեքիմություն, ~ kirin կա- caẍkirî վանդակավոր, ցանցա-
խարդել, զբաղվել հեքիմությամբ: վոր.
62 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Ç
ça I ինչպես, ինչպիսի. çakêt ժակետ.
ça II գետ, գետակ. çakil կանթ, բռնակ, կարթ.
çadir I չադրա, ծածկոց. çakkirin I 1) բարելավում, 2) բու-
çadir II վրան. ժում.
çadirneşîn քոչվոր. çakkirin II պատառ-պատառ
çah 1) փոս, 2) ջրհոր. անելը.
çax ժամանակ. çaktir ավելի լավ.
çaxekê մի անգամ. çakûç մուրճ.
çak I 1) լավ, հաճելի, 2) պիտանի, çaq ճյուղ.
3) առողջ, 4) բարեհաջող, 5) բարի. çaqû փոքրիկ դանակ, գրչահատ.
çak II պատառոտված, ~ kirin çal I չալ, խատուտիկ.
պատառոտել, կտոր-կտոր անել. çal II 1) փոս, 2) գերեզման,
çak III սրբազան շիրիմ. 3) պահեստահոր.
çakbûn 1) բարելավում, 2) բու- çalak ճարպիկ, արագաշարժ.
ժում, 3) բարություն. çalakî 1) ճարպկություն, արագու-
çakî 1) լավ որակ 2) պիտանիու- թյուն, 2) ճարպկորեն, արագորեն
թյուն, 3) առողջություն, 4) բարու- çalav ջրափոս, լճակ.
թյուն. çalebelek խատուտիկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 75
D
da I որպեսզի. dabezîn իջնել, ցած իջնել, վայր
da II մայր. գալ (ձիուց, մեքենայից և այլն).
dab 1) սովորույթ, 2) բնավորու- dabîn ապահով, բարեկեցիկ
թյուն, բարքեր, 3) սովորություն. կյանք ունեցող.
dabaş նվեր, ընծա, պարգև. dabê գրական, գրական-գեղար-
dabe 1) վայրի կենդանի, գազան, վեստական.
2) հրեշ, уê ~ հրեշային. dabihirandin ուղեկցել, ճանա-
dabelandin 1) կուլ տալ, կլանել, պարհել, տեղափոխել, ուղարկել,
2) կլանում, կուլ տալը, կլանելը. անցկացնել.
daberistin 1) զինել, սպառազինել, dabihirîn 1) անցնել, տեղափոխ-
2) հանդերձավորել, 3) մետաղա- վել, 2) փխբ. տարիքն անցնել,
պատել, շղթայել, 4) զինում, սպա- պառավել, վերաճել.
ռազինում, 5) հանդերձում, 6) մե- dabistan դպրոց, ուսումնական
տաղապատում. հաստատություն.
daberizîn նետվել, հարձակվել daborîn անցնել, գնալ, տեղա-
(մեկի վրա). փոխվել, փոխադրվել, ծանծաղու-
dabeste զոհաբերության համար տով անցնել.
նախատեսված ոչխար. dabûn ծռվել, կորանալ, ճկվել,
dabestin 1) կապել, իրար կապել, կռանալ.
կապելով միացնել, 2) բտել, գի- daçandin 1) ցանել, սերմանել,
րացնել, պարարտացնել (ոչխար- 2) ցանելը, ցանք կատարելը,
ներին), 3) կապում, կապկպում, սերմանում, սերմանելը.
4) բտում, պարարտացում (ոչ- daçek նախդիր, նախադրու-
խարներին). թյուն.
88 Քրդերեն-հայերեն բառարան
E
ebabetî խոնարհում, bûn խո- ebûr II 1) ամոթ, kirin ամաչել,
նարհվել. 2) համեստություն, 3) պատիվ,
ebaboz 1) գող 2) շրջմոլիկ, թա- վարկ, համբավ.
փառաշրջիկ 3) անբան, դատար- ebûrî I կյանք, գոյություն, օր ու
կապորտ. ապրուստ.
ebinî շինություն, շենք, կառույց. ebûrî II 1) ամաչկոտություն,
eble տգետ, ապուշ, հիմար. 2) համեստություն, 3) ազնվու-
ebleq խայտաբղետ. թյուն.
ebret դաս, [ուսանելի] օրինակ, ebûrkirin I կյանք, գոյություն.
խրատ, հորդոր, bûn օրինակ ebûrkirin II ամաչկոտություն,
ծառայել (որևէ մեկի համար). ամոթխածություն.
ebretgo խրատող, հորդորող, ecnebî 1) օտարերկրյա, արտա-
դաստիարակ. սահմանյան, 2) օտարերկրացի,
ebrîşim 1) մետաքս, 2) уê մե- jina օտարերկրուհի.
տաքսի, մետաքսե. ecûr 1) աղյուս, 2) уе աղյուսե.
ebrûhelal անարատ, ազնիվ, ան- eda I 1) վճար, վճարում, 2) վճար-
կեղծ. վող գումար, kirin վճարել,
ebûr I 1) կենսամիջոցներ, ապրե- հատուցել, մարել պարտքերը.
լու, գոյության միջոցներ, 2) կյան- eda II կատարել, իրագործել,
քի ճանապարհ, 3) կյանք, գոյու- kirin կատարում, իրագործում.
թյուն, օր ու ապրուստ, kirin edna հասարակ ծագման մարդ.
ապրել, գոյություն ունենալ. efendî պարոն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 121
Е’
е’bа աբա. բրդյա կտորից կար- e’cêbî 1) հրաշք բան, 2) արտասո-
ված վերնազգեստ. վորություն.
e’badile ժողովուրդ. e’cêbmayî զարմացած, զմայլված,
e’bd 1) մարդ, 2) հվքկ. մարդիկ, ապշահար.
ժողովուրդ, 3) աստվածապաշտ, e’cêbokî 1) զարմանալի, զմայլիչ,
4) ստրուկ. ապշեցուցիչ, 2) տարօրինակ,
e’bdal 1) աղքատ, չունևոր, խենթ մարդ.
2) դժբախտ. e’cêbtî տարօրինակ արարք.
e’bdayetî ստրկություն. e’cibandin I 1) հավանելով ընտ-
e’bdî հավերժ, անվերջ (ժամա- րել, սիրել, 2) հավանություն տալ,
նակի մասին). գովել.
e’bes զուր, ապարդյուն, անօ- e’cibandin II զարմացնել, հիաց-
գուտ. նել, ապշեցնել.
e’cbatî հրաշք, արտասովոր բան. e’cibîn զարմանալ, զմայլվել,
e’cel 1) շտապողականություն, ապշել.
հապճեպություն, 2) հանկարծա- e’ciza 1) իր, առարկա, 2) կտոր,
հաս մահ, 3) կյանքի վերջը. գործվածք, 3) դեղագործական
е’сеm պարսիկ, jinа ~ պարսկու- ապրանքներ.
հի. e’cizaçî 1) կտորեղեն վաճառող,
e’çemî 1) պարսկական, 2) պարս- 2) դեղագործ, դեղավաճառ.
կերեն. e’cran գաղտնիք.
e’cêb 1) զարմանք, զմայլանք, e’cûze 1) պառավ, 2) կախար-
2) զարմանալի բան, հրաշք, դուհի.
3) փխբ. դժբախտություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 129
F
fabrîke ֆաբրիկա, գործարան. falik գուշակության առարկաներ.
fadî մերժում, ~ kirin մերժել. falikçî գուշակ.
fax 1) ծուղակ, 2) վանդակ. famîl 1) ազգանուն, 2) ընտանիք,
faîz շահութաբեր. գերդաստան.
faq 1) ճեղք, 2) կտրվածք, փորակ. fanî դատապարտված (մահվան
fal գուշակություն. կամ կորստի),~ bûn դատապարտ-
faldar գուշակ. ված լինել (մահվան կամ կորստի).
134 Քրդերեն-հայերեն բառարան
G
ga եզ, ցուլ. gal : ~ dan ա) կարգի բերել,
gaajo եզներ քշող, եզնապան. բ) շինել, կառուցել, կարգի (շար-
gac I ուժ, հզորություն, կարողու- քի) մեջ մտցնել, գ) նախանշել,
թյուն, զորեղություն. սահմանել, որոշել, դ) հրամայել,
gac II 1) կիր, գաջ, 2) ծեփ, հրաման տալ.
սվաղ. gale-gal աշխույժ զրույց, խոսակ-
gacot: ~ kirdin հերկել, վարել. ցություն.
gadoş 1) կովկիթ, 2) կթվորուհի. galegotek դատարկախոսություն,
gak իբրև թե, որպես թե. շաղակրատություն, շատախոսու-
gakûvî եղջերու (արուն), եղնիկ թյուն.
(էգը). galegurt աղմուկ, ժխոր, իրարան-
gakûvîdar եղջերվաբույծ, եղջեր- ցում, շփոթ, եռուզեռ.
վապահ. galgalo ցորենի տեսակ.
gakûvîdarî եղջերվաբուծություն. galoş կրկնակոշիկ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 141
H
ha I 1) ապա, հապա, դե՛, դե՛հ hacib I դռնապան.
(խրախուսանք), 2) ցավի, վշտի, hacib II 1) ծածկոց, 2) վարա-
դառնության արտահայտություն, գույր.
3) ի՞նչ, ինչպե՞ս, ինչպե՞ս թե (հար- haciz խոչընդոտող, արգելքներ
ցում), 4) այո՞, մի՞թե, վա՛հ, չէ մի, հարուցող մարդ.
իսկապե՞ս (զարմանք, հիացում). hadîs պատմություն, պատմվածք,
ha II 1) այսպիսի, այդպիսի, այն- ավանդություն.
պիսի, նույնպիսի, նույն, նման, hadêr ներկա գտնվող անձ,
2) այսպես, այդպես, այնպես. ներկա.
habot թավալելը, լմելը, շուռու- ha-ha I այո՛, այո՛, ահա.՛
մուռ տալը (թաղիքի). ha-ha II մեկ այսպես, մեկ այն-
hacet 1) կարիք, անհրաժեշտու- պես.
թյուն, ha-hanga 1) շտապելով, շնչա-
2) գործիք, հարմարանք, 3) մի- կտուր, շնչասպառ, 2) հազիվհազ,
ջոց, հնար, 4) առիթ, պատրվակ, մի կերպ.
5) պատճառ. haho 1) ճիչ, աղաղակ, գոռոց,
hacetxane գործիքների արհես- ողբ, 2) սպառնալից բղավոց,
տանոց. կշտամբանք.
158 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Ḧ
ḧac 1) ուխտագնացություն, 2) նվի- ḧakim 1) տիրակալ, 2) նահան-
րաբերություն, նվիրատվություն գապետ, 3) թագավոր, տեր,
ուխտագնացների կողմից. 4) արքայազն, 5) դատավոր.
ḧacî հաջի, Մեքքա ուխտի գնա- ḧakiman 1) ղեկավար, 2) տիրա-
ցած մահմեդական. կալ.
ḧacî-legleg 1) արագիլ, 2) ձկնկուլ. ḧakimî 1) կառավարում, ղեկա-
ḧacîreşk արագիլ. վարելը, 2) նահանգապետի պաշ-
ḧacîtî 1) ուխտագնացություն դե- տոնը, 3) դատավորի պաշտոնը.
պի Մեքքա, 2) ճանապարհորդու- ḧakmane տիրաբար, հրամայա-
թյուն դեպի Մեքքա. բար, իշխանաբար.
ḧadîse դեպք, պատահար, դիպ- ḧal 1) դրություն, վիճակ, 2) առող-
ված. ջության վիճակը, 3) տրամադրու-
ḧafiz հաֆիզ (Ղուրան կարդացող). թյուն, 5) քերկ. հոլով.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 179
X
ха չէ որ. xalîkirin 1) դատարկում, 2) ամա-
xabis քաղցրություն. յացում.
xabûr ջրափոս, լճակ. xalifandin մոլորեցնել.
xaç խաչ. xalifîn 1) մոլորվել, կորցնել ճա-
xaçerê խաչմերուկ. նապարհը, 2) փխբ. սխալվել.
xaçparêz քրիստոնյա, խաչա- xaliq արարիչ.
պաշտ. xalis 1) օգտակար, 2) մաքուր,
xaçparêzî քրիստոնեություն. անխառն, kirin մաքրել, ~ bûn
xaçperest քրիստոնյա. մաքրվել.
xaçperestî քրիստոնեություն. xaliskar 1) անկեղծ, սրտաբաց,
xadim 1) աղախին, ծառա, 2) օգտավետ.
2) կրոն. պաշտամունք սպասա- xalnîşan նախանշան, նշան.
վոր, 3) ներքինի. xalojn քեռակին.
xahêş 1) խնդրանք, 2) ցանկու- xaloza քեռու զավակ.
թյուն, kirin ա) խնդրել, բ) ցան- xaltîk հորաքույր
կանալ, կամենալ. хаm I 1) հում, անեփ, 2) չհասած,
хах հոգս, անհանգստություն. 3) կիսամշակ.
хаk հող. хаm II սոսնձալաթ, կոլենկոր.
xakeser դժբախտ. xamberdîr երեք տարեկան
xaksar ցածր, չնչին, արհամար- ստերջ ոչխար.
հելի. хаmе I 1) մատիտ 2) գրչածայր
xak û xalî 1) փոշի, 2) փոշոտ. 3) գրիչ.
xal I քեռի хаmе II միամիտ, անփորձ.
xal II 1) խալ, 2) բիծ, 3) պեպեն. хаmе-хаm 1) չեփած, 2) չհասած.
xalfe արհեստավորների ավագ. xamexanis գարնանը եզներին ա-
xalxalî 1) բծավոր, 2) պեպենոտ. ռաջին անգամ դաշտ տանելը.
xalxalkî 1) բծավոր, 2) պեպենոտ. xamî I խամացած ձի.
xalî I 1) դատարկ, 2) անմարդա- xamî II 1) խակություն, 2) չմշակ-
բնակ, ամայի. վածություն (հողի).
xalî II գորգ. xamoşî 1) պարզամիտ, 2) տգետ,
xalîbûn 1) դատարկում, 2) ամա- 3) լռակյաց.
յացում. хаn I 1) սենյակ, տուն, շենք,
xalîçe գորգ, կարպետ. 2) կրպակ, խանութ, 3) քառատող.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 187
Ẍ
ẍafil 1) անհոգ, 2) անուշադիր, ẍаr IV քարանձավ.
3) անտեղյակ. ẍaret 1) կողոպուտ, ավարառու-
ẍafilgirtin անակնկալի բերելը, թյուն, 2) ավերում, kirin ա) կո-
անակնկալ հարձակում. ղոպտել, բ) ավերել.
ẍaîb 1) բացակա, 2) թաքնված, ẍayet սահման, վերին աստիճան.
ծպտյալ, ~ bûn ա) բացակայել, ẍayîş: ~ kirin խնդրել.
բ) թաքնվել, kirin թաքցնել. ẍaze I կարմրաներկ.
ẍаnеʼ գոհ, բավարարված. ẍaze II աղմուկ, ճիչ, ~ kirin ճչալ.
ẍаr I վճար, վճարում. ẍazî 1) կրոն. մուսուլմանական
ẍаr II 1) խումբ, ջոկատ, 2) հոտ. հավատի մարտիկ, 2) հաղթող,
ẍаr III քառատրոփ արշավելը. հերոս.
208 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Î
îbahat թույլտվություն, թույլա- îbra անդորրագիր.
տրություն. îbraname անդորրագիր.
îbaret արտահայտություն, դարձ- îbtîda սկիզբ, սկզբից, նորից,
վածք. կրկին.
îblîs հրեշ, չար ոգի, սատանա. îcabet 1) ընդունում, հաստա-
îbram թախանձալից խնդրանք. տում, 2) համաձայնություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 209
Ê
êcgar 1) նույնպես, նաև, 2) բացի êle I բաճկոն, անթևք զգեստ.
դրանից, ի լրումն, 3) չափազանց, êlek II հանդուգն, համարձակ,
չափից դուրս. անվախ.
êdin 1) ուրիշ, այլ, 2) հաջորդը, êlkan ցեղ.
3) մնացած, մյուս. êm ուտելիք, կերակուր, կեր.
êge խարտոց, ~ kirin խարտել. êmanekî մի որոշ ժամանակ.
êgin 1) ճարպիկ, ժիր, արագա- êmanê մոտ, մոտավորապես,
շարժ, 2) գործունյա, ակտիվ, համարյա.
3) հմուտ, ճարտար, 4) հասկացող. êmek կերակուր, սնունդ,
êginî 1) ճարպկություն, 2) գործա- ուտելիք.
րարություն, ակտիվություն, êmîş 1) միրգ, բանջարեղեն,
3) հմտություն, 4) ըմբռնողություն, 2) հվքկ. մրգեր.
խելամտություն. êperî թափառական, ցնցոտիա-
êhram 1) ապականված, պղծված, վոր մարդ.
կեղտոտ, 2) արգելված. êpîzod դրվագ, դիպված.
êxistin 1) վայր գցել, թափել, ցած êpêce բավականաչափ, զգալի,
նետել, 2) իջեցնել, խոնարհվել. շոշափելի.
êẍbal երջանկություն, ճակատա- êrdek I բանող ձի.
գիր. êrdek II հեծան, գերան.
êẍlî խումբ. êrî-bêrî պարզամիտ, հիմարիկ,
êẍnî 1) մսով ճաշատեսակ, 2) ար- խենթուկ.
գանակ, մսաջուր. êrîş I 1) հարձակում, 2) առաջ-
êkane վարազ, արու խոզ. խաղացում, գրոհ, 3) հարձակում
êkspêdîsî արշավախումբ. կողոպուտի նպատակով.
êl 1) քոչվոր ցեղ, 2) միություն, ցե- êrîş II հետք.
ղերի միավորում, 3) ժողովուրդ. êrîşbir I 1) հարձակվող, գրոհող,
êlat 1) միություն, ցեղերի միա- 2) ավազակ, կողոպտիչ.
վորում, 2) ժողովուրդ. êrîşbir II հետախույզ.
êlbat 1) գլխավորը, ցեղի առաջ- êrif 1) այլաբանություն, 2) այլա-
նորդը, 2) միություն, ցեղերի միա- բանորեն.
վորում. êrmenî 1) հայ, 2) հայկական.
êlbeg գլխավորը, ցեղի առաջ- êrtek գերան.
նորդը. êsik 1) ոսկոր, 2) կմախք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 213
I
ibadet 1) աղոթք, 2) հավատ, դա- ifiq երկիր, աշխարհ, տիեզերք.
վանանք, կրոն. iflas սնանկացում, սնանկություն,
ibadetgeh պաշտամունքի վայր, աղքատացում.
աղոթատեղի. iftîran զրպարտություն, չարա-
icbar ստիպված, հարկադրված, խոսություն.
~ kirin ստիպել, հարկադրել. iftiraq անջատում, բաժանում,
icbarî զինվոր. հրաժեշտ տալը.
ifad 1) մեղք, հանցանք, մեղավո- ihtîlal խռովություն, ապստամ-
րություն, 2) պատիժ. բություն.
ifaet 1) աղետ, պատուհաս, ihtîyac կարիք, պահանջ, պա-
դժբախտություն, 2) վտանգ, հանջմունք.
վտանգավորություն. ihtîyat 1) պահում, պահպանում,
ifet 1) անարատություն, առաքի- հսկում, 2) զգուշություն,
նություն, 2) բարեպաշտություն. խոհեմություն, խելամտություն.
214 Քրդերեն-հայերեն բառարան
J
jajerûn ժաժարուն (յուղով շիլա). jan I 1) հիվանդություն, ախտ,
jajî I 1) շիլա, 2) կպչուն կավ, 3) ուժեղ ցավ, 2) համաճարակ,
փխբ. փորլուծություն. 3) տառապանք, տանջանք, չար-
jajî II կաթնաշոռ, ժաժիկ. չարանք, վիշտ, 4) վիրավորանք.
jakan տրորվել, ճմլվել, ճմռթվել. jan II կատաղի, վայրագ (կեն-
jakêt ժակետ. դանու մասին).
jale դափնեվարդ. jandarme ժանդարմ.
216 Քրդերեն-հայերեն բառարան
K
kа մանր ծղոտ, մղեղ, մղիկ. kafûr 1) կամֆորա, քափուր,
kabira 1) մարդ, 2) ընկեր, բարե- 2) մոմի ճրագ, 3) որևէ սպիտակ
կամ, մտերիմ. բան.
kabûs 1) դև, սատանա, չար հոգի, kahin հոգևոր դասի ներկայա-
2) մղձավանջ, սարսափ. ցուցիչ.
kadan խոտանոց, խոտի մարագ. kahû բսբ. հազար, կաթնուկ,
kadir հվքկ. զորքի հիմնակազմ. սալաթ.
kadiz չոր խոտ գողացող, Rîya ~ kaxet , kaxit 1) թուղթ, 2) գրու-
Հարդագողի ճանապարհ. թյուն, նամակ.
kadoşke դույլ, կով կթելու աման, kaẍez 1) թուղթ, 2) գրություն,
կավե կճուճ. 3) թռուցիկ, 4) թղթախաղ.
kadû ծուխ. kaẍrîtk լոր.
kafî 1) բավականաչափ, 2) ընդու- kaj I սոճի.
նակ, 3) նախաձեռնող. kaj II դուրսպրծուկ.
kafir 1) անհավատ, այլադավան, kajî-vajî 1) շրջված, շուռ եկած,
անօրեն, հոգևոր դոգմաները մեր- 2) ավերված, ջախջախված,
ժող, 2) հավատուրաց, Աստծուն 3) թարս ու շիտակ, ~ kirin շուռ
անարգող, գյավուր, ոչ մահմեդա- տալ, շրջել, 4) փխբ. խենթ, խելա-
կան կրոնի պատկանող. գար.
kafirane 1) անհավատ, պիղծ, kak 1) ավագ եղբայր, 2) հորեղ-
2) անհավատի նման, ինչպես ան- բայր.
հավատ. kakîle սեղանատամ.
kafirî անհավատություն, ան- Kakêşan աստղ. Ծիր Կաթին,
աստվածություն. Հարդագողի ճանապարհ.
kaf-kûf 1) սնանկություն, 2) գո- kakil 1) հատիկ, սերմ, 2) միջուկ,
ղություն, 3) համբերությունից կորիզ, 3)փխբ. բովանդակություն.
դուս գալը. kakol I մազափունջ, խոպոպ.
222 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Q
qab I 1) տուփ, 2) պատյան, 3) կա- qabilbêj առարկող, հակաճառող,
ղապար, 4) սպասք, ամանեղեն. հակասող.
qab II անբարոյական, անառակ. qabilbêjî առարկություն, անհա-
qaban վարազ, կինճ, արու խոզ. մաձայնություն.
qabî 1) անառակություն, սեռա- qabilîyet ընդունակություն.
մոլություն, 2) պոռնկություն. qacqicandin 1) տանջել, չարչա-
qabil 1) արժանի, արժանավոր, րել, 2) հուզել, անհանգստացնել,
2) ընդունակ. 3) ջանալ, ձգտել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 243
L
1а I ձ. է՛յ (կնոջը դիմելիս). lalê նխդ. 1) ընդդեմ, հակառակ,
1а II կողմ. 2) ուղղությամբ, 3) կից, մոտ.
labod հարկավոր, անհրաժեշտ. lalijîn 1) հեծկլտալ, լացել,
laboratorî լաբորատորիա. 2) լալագին երգել.
lacerem անկասկած, իհարկե. lal û ker խուլ ու համր.
laçik 1) սպիտակ գլխաշոր, lam տերև.
2) սպիտակ շղարշ. lamlat մկան.
laf I 1) պարծենկոտություն, lampoşke լամպ.
2) դատարկախոսություն. lan 1) բույն, 2) արջաորջ.
laf II վիրավորական խոսք. landek օրորոց, ճոճ.
lafav ջրհեղեղ. lap 1) ամբողջովին, լիովին,
lafî 1) պարծենկոտություն, 2) շատ.
2) ինքնագոհություն. lapere էջ.
laje երգ. laperîn I անլեգալ.
lak լակ, շան կեր. laperîn II քերկ. խոնարհում.
lakîn բայց, սակայն. lapûşk 1) բռնելը, 2) եղունգ,
laq I պատշաճ ձևով. 3) չանչ.
laq II ոտք. lareyb վստահելի, հավաստի,
laqa հանդիպական, bûn ճիշտ.
հանդիպել. lasa ընդօրինակում, kirin
laqirdî կատակ, զվարճանք, ընդօրինակել.
kirin կատակել, զվարճանալ. lastîk լաստիկ, ռեզին.
laqirdîçî զվարճախոս. laş 1) դիակ, 2) լեշ.
lal I 1) համր, bûn պապանձվել, laşgiran սակավաշարժ, դանդա-
համրանալ, լեզուն կապ ընկնել, ղաշարժ.
2) լուռ, անխոս, kirin լռել. laşgiranî դանդաղաշարժություն.
lal II 1) սուտակ, 2) կարմիր laşqelew 1) հաղթանդամ, 2) գեր,
վարդ, ծաղիկ. հաստլիկ.
lalbûn համրացում, համրանալը, lat I 1) աղքատ, չքավոր, 2) թա-
պապանձվելը. փառական, խարդախ.
lalelêv կարմրաշուրթ. lat II ժայռ.
lalereng կարմիր, վարդագույն. latînî լատիներեն.
lali 1) համրություն, 2) համր. lava խնդրանք, աղաչանք.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 263
М
mа 1) մի՞թե, արդյոք, 2) չէ՞ որ, macar հունգարացի.
3) ինչո՞ւ. macarî 1) հունգարական, 2) հուն-
mabeyn միջև, մեջտեղում. գարերեն.
mabûd պաշտամունքի առարկա, macira 1) իրադարձություն, դեպք,
աստվածություն, կուռք. 2) իրականացած, կատարված.
270 Քրդերեն-հայերեն բառարան
N
nа ոչ. naletketî անիծված.
nab մաքուր, անխառն. nalîn 1) հառաչել, 2) հեծկլտալ.
nabe չի կարելի, անհնար է. nalînî 1) հառաչանք 2) հեծկըլ-
nabê 1) պարզվում է, 2) չի կարող տոց.
պատահել, միթե. nalkirin պայտելը.
nabên հեռավորություն. nalog հարկ.
nagah հանկարծ. nаmе 1) նամակ, 2) պայմա-
nagehan հանկարծ. նագիր.
naxêr ոչ. namebir նամակատար.
naxir նախիր. namenasî հրահանգ.
naxirçî նախրապան. namenivîs նամակագիր.
naîb գործերի հավատարմատար. namil 1) թիկունք, 2) ուս.
nаkа այժմ, հիմա. namûs 1) պատիվ, հեղինակու-
nakam անհաջողակ, ձախորդ. թյուն, արժանապատվություն,
nakes ոչ ոք. 2) հերոսություն, 3) մեծահոգու-
nakok 1) անհամաձայն, թյուն.
2) թշնամական. namzed թեկնածու.
nakokî 1) անհամաձայնություն, namzedî թեկնածություն.
2) թշնամանք. nаn 1) հաց, հացահատիկ,
naqil պատմող, ասացող, kirin 2) ուտելիք, ճաշ.
պատմել. nаnа ոչ (ժխտական մասնիկ),
naqos 1) պակաս, 2) վրիպում, kirin ժխտել, բացասել, հերքել.
սխալ. nanakirin ժխտում, մերժում.
nal I հառաչանք. nanayî հրաժարում, ժխտում,
nal II պայտ. уê ժխտական.
nalandin 1) լացացնել, 2) հառա- nandar 1) ունևոր, հարուստ,
չել. 2) աղուհացով, հյուրասեր.
nalbend դարբին, պայտար. nandarî 1) ունևորություն,
nalçî դարբին, պայտար. 2) հյուրասիրություն.
nale-nal հառաչանք, kirin nandirûn բերքահավաք (ցորենի).
ա) հառաչել, տնքալ, բ) փխբ. nanfiroş հացավաճառ.
գանգատվել, տրտնջալ. nangenim 1) ցորենի հաց,
nalet անեծք. 2) փխբ. ստորաքարշ.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 299
O
obe գյուղատնտեսական հա- object 1) օբյեկտ, առարկա, իր,
մայնք, քոչվորական համայնք 2) քերկ. լրացում.
(10-20 ընտանիք). objêktîv օբյեկտիվ, առարկայա-
obebaşî քոչվոր ցեղի կամ գյու- կան, անկողմնակալ.
ղատնտեսական համայնքի objêktîvî օբյեկտիվություն,
ղեկավար, առաջնորդ անաչառություն.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 313
P
ра I անգամ. pakîze մաքուր, անմեղ.
ра II մակարդակ, աստիճան. pakêt փաթեթ.
ра III այսպիսով. pakkirin 1) մաքրում, 2) բարելա-
pabend կապանքներ, շղթաներ. վում, 3) բուժում.
pabeste կապված, խճճված. paktî 1) մաքրություն, մաքրա-
pabûsî 1) ոտքը համբուրել, սիրություն, 2) փխբ. բարերա-
2) խոնարհում. րություն, լավություն.
раç համբույր. paq սրնքամիս.
paçIk լաթ. paqij մաքուր.
paçkirin համբուրվելը. paqijbûn 1) մաքրում, 2) մաքրու-
padisqe կտավ. թյուն.
padşah արքա, փադիշահ. paqijkirin մաքրում.
padşahî թագավորություն. pal կող, կողմ.
padşaliẍ 1) թագավորություն, palamarî 1) հարձակում, 2) գրոհ.
2) նահանգ, 3) նահանգապետ. palan բեռնակիր կենդանու
padval նկուղ. թամբ.
pah ապրե՛ս. palançî բեռնակիր.
pahîzok աշնանացան palas 1) փալաս, 2) քուրջ.
հացաբույսեր. palat պալատ.
paxil I 1) ծոց, 2) կուրծք. palawtin քամել.
paxil II ուռկան. paldan թիկն տալը.
paxir պղինձ. pale բանվոր, աշխատող,
раk 1) մաքուր, 2) լավ, 3) առողջ. աշխատավոր.
pakane արդարացում. palegir աշխատուժ վարձող,
pakbeden մաքրասեր. հավաքագրող.
pakbûn 1) մաքրում, 2) բարե- paletî, paleyî բանվորի գործ.
լավում, 3) առողջացում. palevan աշխատավոր.
pakdamen մաքուր. palîn հոսել, կաթել.
pakdil անկեղծ. palîsî 1) ոստիկանություն,
pakdilî անկեղծություն. 2) ոստիկան, 3) yê ~ [yê] ոստի-
pake-pak բարեկամաբար. կանական.
pakî 1) մաքրություն, 2) բարու- palêv I 1) սերմնահեղուկ, սերմ-
թյուն. նաթելիկ, 2) լորձ.
316 Քրդերեն-հայերեն բառարան
R
rа I 1) գերի հանձնվելը, անձնա- raborî 1) անցում, անցատեղ,
տուր լինելը, 2) պահելը, զսպելը, 2) միջանցք, 3) փոխադրում,
դիմանալը, պահպանելը. տեղափոխում.
rа II արմատ (բույսի). rabûn 1) բարձրանալ, ոտքի
rа III զարկերակ, արտերիա. կանգնել, 2) ապստամբել, ըմբոս-
rа IV 1) կարծիք, 2) քվե (ձայն). տանալ, ընդվզել.
raber ցուցադրում, վկայություն, raçandin 1) ձգել, երկարացնել,
ցուցմունք. 2) փռել, տարածել, 3) մանել,
rabestin 1) զինել, զինվել, հան- 4) փխբ. հիմք դնել, հիմք գցել.
դերձավորվել, 2) պատրաստվել rad առատաձեռնություն, մեծա-
ռազմական արշավանքի. հոգություն.
rabirdû 1) անցած ճանապարհ, radan 1) քշել, վռնդել, հալածել,
2) անցյալ, անցած. 2) հարձակվել, վրա տալ, նետվել.
rabirîn 1) թաքցնել, ծածկել, radio ռադիո.
խնայել, 2) գաղտնի պահել, իր radîogudar ռադիոունկնդիր.
մեջ պահել, պարտակել, 3) վրան radîostansî ռադիոկայան.
փռել, փաթաթել, պատել. radîovan ռադիստ, ռադիովար.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 333
S
sa 1) դե՛, 2) էլի, ևս մեկ անգամ. saxrî վազք, քայլք.
sabiq նախկին, նախորդ, անցյալ. saxt արտադրում, արտադրանք.
sabilxiroş խիզախ, համարձակ. saxtekar 1) ճարպիկ, խորամանկ,
sabûn օճառ. 2) շինարար.
sabûnçî սապոնագործ. saxtî 1) ստուգում, 2) խուզար-
sabûnxane օճառի գործարան. կություն, որոնում.
sac սաջ, տապակ. saẍ ողջ, առողջ, ամբողջ,
sacax 1) ծոպերիզ, 2) փունջ անվնաս, kirin բուժել, bûn
(բրդի). առողջանալ, ապաքինվել.
saçme 1) կոտորակ, մանրա- saẍbûn առողջացում, ապա-
գնդակ (հրազենի համար), քինում.
2) կոտորակի հրացան. saẍer թաս, գավաթ.
sadan ազնվացեղ ձի. saxe-sax ողջ-ողջ, կենդանի.
sade 1) հասարակ, թեթև, saẍkirin 1) բուժում, ապաքինում,
պարզունակ, 2) մաքուր. 2) նորոգում.
sadiq 1) հավատարիմ, նվիրված, saẍlem 1) կենդանի, առողջ,
2) անկեղծ, ազնիվ. անվնաս, 2) բարեհաջող.
sadiqayî 1) հավատարմություն, saẍrî գավակ (կենդանու).
2) անկեղծություն. saî ջանասեր, եռանդուն, kirin
sadiqî 1) հավատարմություն, ջանալ, ճգնել.
2) ազնվություն. sakar I հասարակ, առանց
safî պարզ, մաքուր, վճիտ. նախշերի.
safîkirin պարզաբանում, sakar II զամբյուղ.
բացահայտում. saq 1) սրունք, 2) ճիտք, սրնքա-
safîtî պարզություն, մաքրու- պան, 3) զանկապաններ.
թյուն. saqî մատռվակ.
sahîb տեր, տիրակալ, տիրող. saqo կիսավերարկու, վերարկու.
sahîbbûn տիրապետում. sal տարի.
sahîbqiran 1) երջանիկ, 2) հաղ- salane տարեկան.
թական. salarî ղեկավարություն.
sahibrehm գթասիրտ, բարեգութ. saldat զինվոր.
sahir կախարդ. saldatî զինվորական ծառա-
saḧil 1) ջրափ, 2) եզր, 3) ծովածոց. յություն.
348 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Ş
şa ուրախ, խնդալից. şaxbûn ճյուղավորում.
şabelût շագանակ. şaxdar 1) ճյուղաշատ, 2) եղջյու-
şabender հյուպատոս. րավոր.
şabûn ուրախություն, şaxsar այգի, պուրակ.
ցնծություն. şaxşaxî ճյուղաշատ, ճյուղա-
şade վկա. վորված.
şadetî վկայություն, վկայի şaxur 1) ուրախ, 2) անհոգ.
ցուցմունք. şajin շահի կին, թագուհի.
şadî, şadman ուրախություն. şakeç արքայադուստր.
şadrewan 1) ջրավազան, şakirin զվարճություն.
2) շատրվան. şakur արքայազն.
şagirt 1) աշակերտ, 2) ենթա- şaqal շնագայլ.
վարպետ. şaqel փեշ, քղանցք.
şagirtxane դասասենյակ. şaqet հոգնածություն.
şagirtî աշակերտություն. şal I տաբատ, վարտիք.
şah շահ, ցար, միապետ. şal II շալ, շարֆ.
şahcivîn գերող, հմայող. şalê հնարավոր է, երևի, հավա-
şahdebêj 1) վկա, 2) ցուցամատ. նաբար.
şahî I թագավորություն. şalik գոգնոց.
şahî II ուրախություն. şalûl երաշտահավ.
şahî III 1) վկայություն, 2) երդում. şalûle ճնճղուկ.
şahîd վկա, ականատես. şalvar տաբատ, շալվար.
şahîn I ուրախություն. şame հմայք.
şahîn II որսի բազե. şamî դամբարան.
şahînet 1) ուրախություն, şan I ուս, թիակ.
2) տոնակատարություն, տոն. şan II փեթակ
şahînşah շահնշահ, արքայից şan III 1) արժանապատվու-
արքա. թյուն, 2) բարձր պաշտոն.
şahperest միապետական. şan IV վկա, ականատես.
şahûl 1) գրավիչ տեսք, 2) գրավիչ. şandî 1) ուղարկված, 2) պատվի-
şahzade արքայազն. րակ, ներկայացուցիչ, պատգա-
şax 1) ճյուղ, ոստ, շիվ, 2) եղջյուր, մավոր.
3) գիծ, 4) ակոս. şarjdin ուղարկել, առաքել.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 369
T
ta I 1) թել, դերձան, 2) մազ, tabileyî 1) մյուս կողմում, 2) ան-
3) լար, նվագալար, 4) աղեղնա- շուշտ, անկասկած.
լար, 5) բսբ. ցողուն, բուն. tabir բսբ. խինին.
ta II 1) շերտ, ~ kirin դարսել tablîsa աղյուսակ.
շերտերով, 2) փաթեթ, 3) հարկ, tablo 1) հաշվետախտակ, ցու-
4) թերթ (թղթի), 5) տերև, ծաղկա- ցակ, աղյուսակ, 2) նկար.
թերթ, 6) ծալ, ծալվածք, փոթ. tabûr ռազմ. ջոկատ, գումար-
ta III 1) համահավասար, նույն, տակ, հեծելավաշտ, էսկադրոն.
2) տարեկից, հասակակից, tabût I 1) հետև, հետույք, 2) հետ-
3) զույգ, հավասար, նման. անցք, 3) սրբան.
ta IV մեկ (թիվ), միավոր, հատ. tabût II 1) դագաղ, 2) դամբա-
ta V ունևոր, նյութապես ապա- րան, շիրիմ, 3) գերեզման.
հով, հարուստ. tac 1) թագ, պսակ, 2) փխբ. իշ-
ta VI 1) քանի դեռ, քանի որ, խանություն.
մինչև որ, 2) նույնիսկ, մինչև իսկ. tacdar թագակիր, միապետ.
ta VII դողէրոցք, ջերմ, տենդ. tacdari միապետություն.
ta VIII 1) աղոթք, 2) պաղատանք, tacik 1) տաջիկ, 2) արաբ.
աղերսանք, darikê ~ yê հուռութ. tacikî 1) տաջիկական, տաջիկե-
tab 1) համբերություն, տոկունու- րեն 2) արաբական, արաբերեն.
թյուն, 2) ուժ, 3 ) ջանք, ճիգ, եռանդ. tacir առևտրական, վաճառա-
tabe 1) գազան, գիշատիչ կան, yê ~ առևտրի, առևտրային.
կենդանի, 2) հրեշ, ճիվաղ. tacirî առևտուր, ~ kirin առևտուր
tabet համբերություն, տոկունու- անել.
թյուն դիմացկունություն. tacperest միապետական.
tabe’ 1) հպատակեցնող, ենթար- tacperestî միապետականություն.
կող, 2) ստորադաս, հպատակ. tada 1) հարձակում, առաջխա-
tabî I խրամ, խրամատ. ղացում, գրոհ, 2) ներգործություն.
tabî II 1) նվաճելը, գրավելը, tadaker հարձակվող, գրոհող.
2) ներգործություն, ազդեցություն. tadan ճնշում, կեղեքում.
tabî III 1) տպագրում, տպագրու- tadar 1) բռնացող, բռնավոր,
թյուն, 2) հրապարակում. կեղեքիչ, 2) հարձակվող, գրոհող.
tabî IV 1) բնական, 2) բնությանը tadarî 1) ճնշում, կեղեքում,
վերաբերող. 2) հարկադրելը, ստիպելը.
382 Քրդերեն-հայերեն բառարան
U
ucre արկղ. unda 1) կորած, անհետացած,
ucret պարգև, պարգևատրում. 2) զոհված, bûn ա) կորչել,
ud պահպանություն, պահպա- անհետանալ, բ) զոհվել, kirin
նում, պահապան, պահակա- կորցնել.
խումբ, kişandin պահպանել, undabûn 1) կորչելը, կորուստ,
հսկել. անհետացում, 2) կործանում,
uha 1) ահա, 2) ահա այդպես, վախճան.
այդպես, այդպիսով, 3) այստեղ. undabûyî 1) կորած, անհետա-
ulaq 1) ավանակ, 2) բեռնակիր ցած, 2) զոհված.
կենդանի, 3) փխբ. չար, վատ, undakirin կորուստ.
անպետք մարդ 4) փխբ. հիմար. usa այսպես, այսպիսով.
ulm գիտելիք, գիտություն. usr դժվարինություն, նեղություն
ulmdar 1) գիտնական, 2) գիտուն, (վիճակի, դրության).
գիտակ. usûl 1) սովորույթ, սովորություն,
ulmdarî 1) գիտունություն, 2) նրբազգացողություն, տակտ,
2) գիտականություն. 3) կարգ, kirin կարգի բերել,
ulmî 1) գիտականություն, համակարգել, 4) կերպ, ձև, միջոց.
2) уê [уê] գիտական. usyan ապստամբություն, խռո-
umîd հույս. վություն, kirin ապստամբել,
umir 1) կյանք, 2) տարիք, հասակ. ընդվզել, խռովություն բարձրաց-
ummal աշխատավոր. նել.
umum 1) ընդհանուր, համընդ- usyançî ապստամբ, խռովարար.
հանուր, 2) հասարակական. uştulum ճիչ, աղմուկ, աղաղակ,
umumî 1) ընդհանրություն, հայհոյանք.
համընդհանրություն, 2) уê [уê] uzet հարգանք, պատիվ, մեծա-
ընդհանուր, համընդհանուր, րանք, kirin հարգանք դրսևորել,
3) հասարակական. պատիվ տալ.
umumî 1) ընդհանրություն, uzir ներում, ներողություն,
համընդհանրություն, 2) уê [уê] dan ներել.
ընդհանուր, համընդհանուր, uzv անդամ, ê рагtîyê
3) հասարակական. կուսակցության անդամ.
un 1) կորած, 2) զոհված.
416 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Û
û և, իսկ, նաև. ûrîn 1) ոռնալ, 2) բառաչել,
ûceret առևտուր. 3) ոռնոց, 4) բառաչ.
ûcre վարձում, վարձակալու- ûris 1) ռուս, jina ռուս կին,
թյուն, kirin վարձել, վարձակա- 2) уê ռուսական.
լել, dan վարձակալության տալ. ûrisî 1) ռուսական, 2) ռուսերեն.
ûcredar 1) վարձու, վարձակա- ûrt 1) սերունդ, 2) ժառանգ,
լական, 2) վարձու բանվոր. 3) տոհմ.
ûd I ուդ (լարավոր երաժշտա- ûslûb 1) գործելու եղանակ,
կան գործիք). կերպ, միջոց, 2) ձև, տեսակ.
ûd II բսբ. հալվե. ûsta, ûstad 1) վարպետ, 2) ուսու-
ûfik հորիզոն, երկնակամար. ցիչ, դաստիարակ.
ûkrayîn 1) ուկրաինացի, jina ûstî վիզ, պարանոց.
ուկրաինուհի, 2) уê ուկրաինա- ûstûxar 1) գլուխը կախ, 2) փխբ.
կան. աղքատ, չքավոր, դժբախտ.
ûkrayînî 1) ուկրաինական, ûstûvank 1) մանյակ, 2) վզնոց,
2) ուկրաիներեն. 3) խամութ, անուր.
ûlo 1) այսպես, այսպիսով, ûşe բառ.
2) այսպիսի. ûşî 1) ողկույզ, ճութ, 2) հասկ.
ûmûd հույս, а xwe anîn հուսալ, ûtêl հյուրանոց.
հույս ունենալ, bê man հույսը ûtо արդուկ, kirin արդուկել.
կորցնել, а min heye հուսով եմ. ûtopî 1) ուտոպիա, 2) уê [уê]
ûmûr 1) գործ, 2) գործողություն. ուտոպիական.
ûnîvêrsîtê համալսարան. ûzbêk 1) ուզբեկ, jina
ûre հվքկ. 1) ցորենի սերմացու, ուզբեկուհի, 2) уê ուզբեկական.
որպես սերմացու թողած ցորեն, ûzbêkî 1) ուզբեկական, 2) ուզբե-
2) սերմացու. կերեն.
V
va ահա, ահա թե, ահա այստեղ. vajî 1) շուռ տված, թարս շրջած,
vagon վագոն. աստառի կողմը շրջած, 2) կարերը
vagzal կայարան. քանդված, պատռված.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 417
W
wa 1) այսպես, այդպես, այնպես, waq 1) զգայություն, ապրում,
այսպիսով, 2) ահա, ահա թե. զգացմունք, 2) գիտակցություն,
wacib 1) պարտք, պարտակա- խելք, հասկացողություն.
նություն, 2) անհրաժեշտություն, wale զարմացած, ապշած, ապ-
3) уê պարտադիր, անհրաժեշտ. շահար.
wad խոստում. walî նահանգապետ.
wade ժամանակ, ժամկետ, ժա- walîlik նահանգ, գավառ, մարզ.
մանակաշրջան. wam պարտք, փոխարինաբար
wadetî ժամանակավոր. վերցրած դրամ.
wafiq իրազեկ, լավատեղյակ, wamdar պարտապան, պարտք
bûn տեղեկացված լինել, վերցրած անձ.
kirin իրազեկել, տեղեկացնել. wanî նման, համապատասխան.
wahî հայտնություն, ներշնչանք, wapor նավ, շոգենավ, հածանավ.
ներշնչում (հիպնոս). waporşer ռազմանավ.
422 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Y
yaban 1) վայրի, վայրենի, 2) գա- yaqûtan հակինթի, սուտակի.
զանային, 3) օտար, 4) ամայի, yaqûtreng հակինթի, սուտակի,
անապատային. մուգ կարմիր գույնի.
yabanî 1) վայրիություն, վայրե- yal I 1) բաշ, 2) խառնակ մազեր,
նություն, 2) գազանություն, խիտ մազեր.
3) ամայություն. yal II բարձրացում, բարձրա-
yabî յաբու, քնձռոտ ձի. նալը.
yabis չոր. уаn I 1) կամ, կամ թե, 2) այսինքն,
yad հիշողություն, հուշ, հիշե- այն է, 3) այլապես, հակառակ
ցում, kirin հիշել, հիշեցնել, դեպքում, 4) կարծես, իբր.
bûn, hatin միտն ընկնել, уаn II 1) կողմ, 2) թեքություն,
միտքը գալ. զառիվայր, թեք կողմ, 3) թեք,
yadgar հուշ, հիշողություն. թեքավուն, 4) շեղ, ծուռ, ծռված,
yahûd հրեա, jina հրեուհի, 5) միակողմանի, bûn ա) խո-
уê հրեական. նարհվել, հակվել, բ) ծռվել,
yahûdî 1) հրեական, 2) հրեերեն. կռանալ.
уах 1) օձիք, 2) փեշ, քղանցք. уаnе մահակ, դագանակ, լախտ.
yaxî խռովարար, մոլեգին. yanêka կարծես թե, իբրև թե.
yaxûd սոսկ, լոկ, միայն. yanzdeh 1) տասնմեկ, 2) уê а[n]
yaqûbî ատրճանակ. տասնմեկերորդ.
yaqût 1) հակինթ, սուտակ, yanzdehûm տասնմեկերորդ.
2) уê հակինթի, հակինթե, yapîçî 1) որմնադիր, 2) փխբ.
սուտակի, սուտակե. շինարար, կառուցող.
428 Քրդերեն-հայերեն բառարան
Z
zabit սպա. zalimî 1) դաժանություն, բռնա-
zabitî սպայական ծառայություն. կալություն, ճնշում, կեղեքում,
zaboq փողոց, նրբանցք. հարստահարում, 2) անարդա-
zad 1) մթերք, պարեն, պարենա- րություն, уê ~ [уê] ա) դաժան,
մթերք, 2) կերակուր, ուտելիք. բռնակալական, կեղեքիչ,
zadepêj խոհարար. բ) անարդար.
zagûn օրենք. zalimtî 1) դաժանության դրսևո-
zaha I ծախս, ծախսում, մսխում, րում, 2) անարդարության դրսևո-
վատնում, kirin ծախսել, մսխել, րում.
վատնել. zam վերք, խոց.
zaha II չոր, ~ bûn չորանալ, ցա- zamdar վիրավոր, վերք ստացած.
մաքել, պնդանալ, kirin չորաց- zamin երաշխավոր.
նել, ցամաքեցնել. zamintî երաշխավորություն,
zahabûn ցամաքելը, չորանալը. երաշխավորում, երաշխիք, ապա-
zahakirin 1) չորացնելը, 2) ցա- հովություն.
մաքեցնելը. zanak 1) գիտակ, լավատեղյակ,
zahir 1) արտաքին, դրսի, երեսի, 2) իմաստուն.
2) ակնհայտ, ակներև, բացա- zane 1) գիտուն, գիտակ, հմուտ,
հայտ, kirin բաց անել, երևան իրազեկ, բանիմաց, կրթված,
հանել, հայտնաբերել. ~ bûn ա) իմանալ, գիտենալ,
zax շիբ, արջասպ. իրազեկ լինել, բ) ճանաչել, քննել,
zaẍ I 1) գիծ, 2) տող. ուսումնասիրել, 2) գիտակ,
zaẍ II քարայր, քարանձավ. լավատեղյակ, 3) իմաստուն.
zaẍ-zaẍî գծած, տողեր քաշած. zanebûn 1) գիտելիք, գիտենալը,
zal 1) ծեր, ծերացած, տարեց, 2) իմացություն, իմանալը, ճանա-
2) ուժեղ, ամուր, հզոր, մեծազոր. չելը, ուսումնասիրելը, պարզելը.
zalî 1) ծերություն, 2) ուժ, ամրու- zang կիրճ, կապան, ձորակ,
թյուն, հզորություն, 3) բռնություն. զառիթափ.
zalim 1) վատ, գարշելի, 2) վտան- zanîngeh 1) ուսումնական հաս-
գավոր, 3) չար, չարասիրտ, դա- տատություն, 2) համալսարան.
ժան, 4) անարդար, 5) անպատ- zanist գիտնական.
կառ, անամոթ, 6) բռնակալ, կեղե- zanîstî գիտելիք, գիտություն,
քող, ճնշող, հարստահարող. уê ~ գիտական.
Քրդերեն-հայերեն բառարան 431
Ա
ագահ nefsmezin, herîs, beẍîl, haris, ազգայնամոլ nazî, nijadperest.
çavxur, çavqul, çavbirçî, çikûs. ազգանուն famîl, tûşmal, hoz.
ագահություն neîsmezinî, bеẍîlî, ազգի պաշտպան miletparêz.
çavqulî, çavxurî, çavbirçîtî, şuret, ազգություն miletî.
têrnexwerî, ihtirast. ազդագիր îlan.
ագռավ qarik.
ազդեցիկ îtaetkar.
ադամախնձոր xeneq, zengelûk.
ազդեցություն bandûr, nifûs, tabî,
ադամանդ almas. tesîr.
ազատ bêkar, xorayî, aza, azad, ազդր navran, ehfad, hêt, keleket,
serdest. kilênçke, qiç, qîtik.
ազատ տարածություն firawanî, ազդրամաս qarçik, qorçik.
fireyî. ազնիվ cindî, camêr, xudanbext,
ազատագրում felat, azabûn. xwedînamûs, ḧelal.
ազատասեր azaxwez, ḧişvekirî. ազնիվ խոսք soz û bext.
ազատարար azakar, azaker. ազնվաբարո necîb, çelebî,
ազատել aza kirin. kermanî, qomes.
ազատվել aza bûn. ազնվազարմ giranesil, xudanesil,
ազատություն azayî, serfinyazî. e’sllza, têrşeref.
ազատում azakirin, tirxesbûn. ազնվազարմություն xudanesilî.
ազատքեղ kerewiz. ազնվական torin.
ազգ milet. ազնվական ծագումով bavçê.
ազգագրագետ xelqnas, xelqzan, ազնվացեղ tovî, tovrind.
êtnograf. ազնվացեղ ձի sadan.
ազգագրություն xelqnasî. ազնվացեղ ցուլ boẍе.
ազգական xwarzî, aqar, xinamî, ազնվություն cindîtî, xudanbextî,
amoza, xêşm, kurmam. rastî, selah.
ազգականուհի domam. աթար delevan, dewe, tepik, kerme,
ազգակցություն xizm, xizmati, qelax.
pismamî, qewmîyet. աթարի տոփանում basme.
ազգային գործիչ sernijadvan. աթոռ text, kursî, secde.
ազգային ժողով civatmilet. ալան-թալան alan talan.
ազգայնական miletçî. ալեկոծություն helqe, temewic,
ազգայնականություն miletçiti. ḧеуесаn.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 447
Բ
բաբախյուն teptep. բազմաթիվ semer.
բադ werdek, sone, hevo, kevjal, բազմակողմանի heralî.
miravî, ordek. բազմամաս pirpar.
բադաքլոր hevong. բազմապատկում саrbûn.
բազե baz, qertel. բազմացում pirkirin.
բազմագույն nexş-nexşî. բազմերանգ rengawazî.
բազմազանություն teẍayûr. բազմություն te’edod, somar.
466 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Գ
գագաթ ewc, ferq, şilik, tepl, ban- գաղթ hîcret.
dev, hêl, qot, serkelle, sertepe. գաղթական derhatî.
գազան fort, dabe, canewar, den, գաղտագողի tele-tel.
tabe, terewil, teva, sava. գաղտագողի մոտենալ paristin.
գազանանոց te’bexane. գաղտնաբար penhanî.
գազանություն dehbetî, canewartî, գաղտնամուտքեր qulbûcax.
gurî. գաղտնի xef, xefî, nihan, ẍeyb,
գազար gizêr. dizîka, xêvet, xewle, veşartî, mahfî,
գաթա kate. mehcûb, mehfî, mestûr, penewa,
գալ hatin. sedûsî, sepe.
գալար gerger. գաղտնի պահել vedizîn.
գալուստ amade, meqdem. գաղտնիություն xewletî.
գահ e’rş text, semed, serîr. գաղտնիք neeşkelayî, nependî,
գահավորակ texterevan. xefa, esrar, e’cran, xewlet, teşim, sir,
գաղափար hizir. remz, реnе.
472 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Դ
դաբաղ debaẍ, tebexe. դանդաղել texîr bûn.
դագաղ tabût, mehef. դանդաղեցնել texîr kirin.
դագանակ gopal. դանդաղկոտ cangiran, êsikgiran,
դաժան desthişk, gurperest, zalim, kindîşindok.
yeman. դանդաղկոտություն cangiranî.
դաժանություն desthişkî, diltîrî, դանդաղում texîr.
xûnxurî, çavsorî, dilhişkî, zalimî. դանդուռ perpînek.
դալ xelindor. դաշինք qayîlname.
դահիճ celat, celatçî, qesas. դաշնագիր qayîme.
դահլիճ şibt. դաշնակից tifaqçî, hevpeyman.
դահուկներ lekan. դաշնակցային tifaqî.
դամբարան şamî, mezar. դաշտ çol, kerkûş, kewşen.
դանակ çîr, kêr. դաշտ (մշակած) mereze.
դանդաղամիտ aqilgiran. դաշտան mehik.
դանդաղաշարժ neçeleng, դաշտավայր hamûn.
gavgiran, laşgiran, kiz, kizole, դաշույն хеnсеr, qeme.
qûnfire, sîs. դաջել deqandin.
դանդաղաշարժություն gavgiranî. դաջվածք kuta.
478 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ե
եգիպտական misirî. եզան լեզու բուս. guvêj.
եգիպտացի misirî. եզնալեզու avezar.
եգիպտացորեն garis, genimeşamî. եզնարած gaajo.
եզ ga, kelega. եզներ քշող kamajo.
եզակի թիվ yekanî. եզր teleb, tenişt, kenar, kevî, qerax.
482 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Զ
զազրելի neqenc. զառիթափ dox, berjêr, berwar,
զամբիկ madyan, mehîn. teda, tengal, zer.
զամբյուղ çapûk, zembîl, moçek, զառիվայր tilol, bevraz, kendal.
sakar, sele, selik, seve. զառիվեր berjor.
զայրալից ture. զավակ benî, ferzend, zarok, zaruk.
զայրանալ e’nirîn. զավթել teserûf kirin, zevtkari kirin.
զայրացած dilmend, dilgîr, torênok. զավթիչ dagîrkar, dagîrsîner,
զայրույթ bisûtî, fersend, xeşm, zevtkar.
xezeb, tureyî, hers, irin. զավթում rapêç.
զանգ zengil, zeng, ziringe. զարգացում tehluk, tetewir.
զանգակ cincil, ceres. զարդատուփ dirc, hoqqe.
զանգահարել ziringîn զարդարանք hereşe, xemil, tezîn,
զանգի ձայն tingîn. zeynet, zîn, zînetdarî.
զանգուլակ tingil. զարդարել xemilandin, zîb kirin,
զանցանք xeta, sixre. razandin.
զառ (նարդու) zar. զարդարված xemilokî, zîb.
զառամյալ ixtîyar, kal, keftar, զարդարվել xemilîn, neqişîn,
kevnepîr, kewtû. neqişîn.
զառանցանք wurandin, wurêne. զարդաքանդակ qaş.
486 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Է
էական ferzan, qedirgiran. էժանացում arzankirin, arzanbûn.
էգ dalik, dêl, mê. էժանություն arzanî, erzanî.
էգ աղավնի mêkew. էլեկտրական հոսանք kareba.
էգ առյուծ dêleşêr. էջ lapere, werq, pêlav, sehîfe.
էգ գայլ dêlegur. էջք berjêrbûn.
էգ էշ mace, maker. էություն nihad, nihêt, teynet, zatî,
էժան bêqîmet, erzan, arzan. heyînî, qinyat.
էժանագին bihakêm.
Ը
ըմբշամարտ gulaş, gulaşgirî. ընդարձակվել dehebîn.
ըմբշամարտիկ gulaşgir. ընդարմացած çet.
ըմբռնողություն fehmdarî. ընդդեմ lalê.
ըմբռնելի me’qûl. ընդդիմախոս pêşbergo.
ըմբռնող fehmdar. ընդդիմություն apazîsî.
ըմպելիք meşreb. ընդհակառակը berepaş.
ընդարձակ berek, bînfire, firawan, ընդհանուր umum.
pehn. ընդհանրապես xerez.
ընդարձակություն berahî. ընդհանրություն umumî, iştirakî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 489
Թ
թագ efser, eklîl, tac, tepl, teylesan. թագավորություն şahî, keyanî,
թագակիր xwedîtac, tetewir, padşahî, padşaliẍ.
mokelel. թագուհի şajin.
թագավոր daẍlî, tacdar, qiral, kеу. թաթ çing.
490 Հայերեն-քրդերեն բառարան
թռչնիկ çîvanok, çîvîk, çêlik. թույլ nizar, boş, çilazok, zeyf, sist.
թռչնորս teyrvan. թույլտվություն cewaz, terxîs,
թռչող perwende, գորգ pêrab, îbahat, îcazet, risxet.
pêrav. թույլտվություն խնդրող destûr-
թռչուն teyr, teyare, mel, murẍ, xwez.
perinde. թույն aẍû, talaw, jehr, jehravî, jehrî.
թռուցիկ саr. թունավոր jehrdar, jehrokî.
թրադաշույն paloş. թունավոր սունկ kîwark.
թրթնջուկ tirşo. թունավոր օձ tîremar, koremar.
թրթուր tirtire. թունավորել jehr dan, jehravî dan.
թրիք (ոչխարի, այծի) lixûm. թունավորում jehrdan.
թրիք реуn. թունավորվել (մեկի կողմից)
թրխկոց şirqe-şirq. jehrdayî.
թրծել (մետաղը) dihandin. թունավորվել jehr xwerin.
թրջել xusandin. թունել tonêl, tûnêl.
թրջվել xusan. թունոտ zimantûj.
թուզ hejîr, tîn, încîr. թուր çilin, soranî, seyf.
թութ tût. թուրք tirk, tirko.
թութակ tûtî. թուրքական tirkî.
թուլակամ bêxeyset, destkurt. թուրքմեն tirkeman.
թուլակամություն bêxeysetî. թուփ berih, çoplî, tûm, kol.
թուլամիտ kêmaqil, kêmhiş. թուք lua’b, avdev, gîlaz, azû, tif,
թուլամտություն kêmaqilî, kêm- tifû, tûf, tûk.
hişî. թփթփոց kute-kut.
թուլանալ zeyf bûn. թփուտ teraş, tûman, tûmge, zîwan.
թուլացած qelsketî. թքել tif kirin, tû kirin, tûf kirin.
թուլացում sistbûn. թև bazik, qol.
թուլություն bêganî, şilbûn, teng- թև ռազմ. rех.
destî, sistayî, sistî, qelsbûn. թևաթափ bêbask.
թուխ qemer. թևատակ biçeng, binçeng,
թուխպ cerg, hewran. binhengal.
թուխս kurk. թևք bazbend, bermilk, berzendk,
թուղթ ewraq, kaxet, kaxit, kaẍez. hoçik, qulfik, devzendk.
թումբ terazin. թևքածալ qulbaxî, serqol.
494 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ժ
ժաժիկ jajî. ժառանգ netewe, waris, wert,
ժակետ cakêt, çakêt, jakêt. werwend, mîratçî, mîratgir,
ժողովուրդ mixulqet. mirêsdar.
ժամ sehet. ժառանգել mîratxur bûn.
ժամագործ sehetçî, sehetsaz. ժառանգորդ xelef, xelîf, xêrxur,
ժամադրություն wîsal, hevdudîtin, paşkar.
jwan. ժառանգություն mîrat, mires,
ժամանակ dane, beyn, heret, hen- mirêsdarî.
gam, çax, dem, hana, wext, zeman, ժիր xefîf, tund, jîr.
ḧeyam, hingam, kat, modet. ժլատ leçer, bаẍil, çavteng, dilxi-
ժամանակ առ ժամանակ dem- sûş, tima, malgenî, riko.
demî. ժլատություն leçerî, çavtengî,
ժամանակամիջոց esna, midet, çikûsi, timatî, timayî.
muẍdar, mewêt. ժխտում nanakirin.
ժամանակավոր tenfîzî, wadetî, ժողով encimen, îctime.
wehdetî, wextî, miweqet, miweqetî. ժողովածու mecmû.
ժամանց mijûl, mijûlî. ժողովուրդ xelq, gêl, xas û am,
ժամապահ lepa, pasban, pasevan, ehl, ehlî, e’badile, reyat, mexlûq,
qereqol. mexlûqet.
ժամացույց sheet, katbêj. ժողովրդական şe’bî, kome-
ժամկետ wade. layetî.
ժայռ lat, tat, zinar, zindar, tawêr. ժողովրդայնություն xelqî.
ժանգ zeng, jeng, pas. ժողովրդասեր xelqḧiz.
ժանգոտ zenggirtî, zengorî, zingarî, ժողովրդավարություն demu-
jengdar. qratî.
ժանգոտել zengorî bûn. ժողովրդի կրթում xelqperwarî.
ժանգոտվել zeng girtin, jeng girtin. ժպիտ zerde, zerdexane.
ժանդարմ cenderm, gizîr, jandarme. ժպտադեմ rûken.
ժանիք qîl. ժպտալ zerdexane kirin.
ժանիքներ kelp. ժրություն jîrayî.
ժանտախտ azar, çor.
ժապավեն girêbend, aşirme,
ḧimayîl, qeytan.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 495
Ի
ի ծնե xweberza. ինքը xwe.
ի հեճուկս bereks. ինքն իրեն xwexwe.
ի սկզբանե serê-serda. ինքնագնաց xweberçû, xwerev.
ի վիճակի լինել tivanîn. ինքնագոհություն xwerazîbûn.
իբր anêka. ինքնագովություն xwepesinîtî.
իբրև ḧesêbanî. ինքնաեռ semawar.
իբրև թե giva. ինքնազգացողություն xwehesîn.
իզուր hawa. ինքնազոհաբար canbêzar.
իլիկ dolav, teşî. ինքնաթիռ balafir, firoke, firinde,
իհարկե elbet, hilbet. teyar, teyare.
իղձ tivan, menc. ինքնակա xudserane.
իմանալ nasîn, zane bûn, zanîn. ինքնակամ serero.
իմաստ nêt, mana, meal. ինքնահավան zirzop.
իմաստալի manadar, merîfetdar. ինքնաձիգ xweberajo.
իմաստալից xweymane. ինքնամոռացություն xwebîrkirin.
իմաստավորում serederî. ինքնաշարժ xwehej, xwepêşbir,
իմաստնագույն pirzane. xweger.
իմաստուն danişmend, fikirdar, ինքնապաշտպանություն xwepe-
alîm, bilîmet, xweyḧiş, heştirvan, rastin, xwepiştîvanî.
hozan, mie’lîm, mopêzan. ինքնասպան xweberkuj.
իմացող pîtol. ինքնասպանություն xweberkujî,
իմացություն ferheng, nasî, beledî, xwekuştin.
şehrezayî. ինքնատիպ xwerû.
ինը neh. ինքնատիպություն xwerûyî.
իննսուն nehwêd, nod. ինքնատիրապետում xwebeledî,
ինչ çi, çû, ku. xwegirî.
ինչ-որ hend. ինքնաքննադատություն xwe-
ինչ-որ մեկը nefsek, şexsî, kesek, krîtîkî.
merîk. ինքնիշխան xudanhikm, xwegirtî,
ինչ-որ մի ձևով cûrekî. xwedîhikm.
ինչու çiman, çilo. ինքնիշխանություն xwedîhikmî,
istibdad.
ինչպես çitewr, çon, çawan, ça,
ինքնուրույն xweser, biserxwe,
çewt, çer.
serbixwe, serxwe.
ինչպիսի çito, çelûn, çilûnî, çû.
496 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Լ
լաբորատորիա laboratorî. լախտ doqik.
լագան (պղնձե) legan. լակ lak.
լազերեն lazî. լակոտ sêwel.
լաթ paçik. լամպ lempe, çira, lampoşke, serac.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 497
Խ
խաբեբա fêlbaz, хархароk, lêbkar, խալիֆ xelîfe.
xapînok, xapok, gizî, derewçî, de- խալիֆայություն xelîfet.
rewgo, derewîn, ḧîlebaz, qancux, խախտել teribandin, tewişandin,
morewir. pozmîş
խաբեբա կին delle, jina morewir. խախտում şelte
խաբեբայություն хар, guhbirî, խակ xişîm, xavî, xav, xave-xav,
ḧîlekarî, ḧîletî, qelptî. kal.
խաբել xapandin, lêpandin, tifredan. խակություն xamî.
խաբեությամբ харе-хар. խաղ baz, lîzk, lehîstik, elest, lîstik,
խաբեություն finc, debar, lêb, уаr, kaye.
helat, berfende, firîw, xîyan, çavbes- խաղալ lehîzîn, lîstin.
tin, şeyl, tefre, telbîs, tezwîr, tifre dan, խաղալիք lehîstok, leystok.
vir, virekî, ḧeramet, kizb, pewest.
խաղաղ bariş, e’qilremîde, milûk,
խաբված meẍbûn.
sernerm.
խաբվել xapîn.
խաղաղասեր haşîtxwaz.
խալ xal, mаk.
խաղաղասիրություն haşîtxwazî.
խալաթ benîş, xelat.
խաղաղեցնել e’dilandin.
500 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ծ
ծագում e’sil, nijad, çêlî, tore. ծաղկող nûber, golşen.
ծալ qerçim. ծաղկող երկիր xweşistan.
ծալապատիկ նստել qerefiskî. ծաղկում geşî.
ծալվածք qurf. ծաղկուն fereşîn, me’mûr.
ծալք qat. ծաղր tiraneyî, kuşiman, mesxere,
ծախս çixar, хеrс, xercbûn, peken, pêkenînî, qîl.
xercelix, zaha, meaş, mesref. ծաղր ու ծանակ etik.
ծախսել zaha kirin, mesref kirin. ծաղրածու teqleçî, kosebebe.
ծախսեր koşe. ծաղրանք tiranetî.
ծախսի փող xercî. ծաղրասեր tiraneçî, pêkenok.
ծախսող xercker. ծաղրել mesxere kirin, pêkenîn,
ծախսում xerckirin. serkenîn.
ծածանվել werba bûn. ծաղրուծանակ tanût, rexnegirtin.
ծածկ hewreban. ծամծմել cûtin.
ծածկապատշգամբ sersera. ծամոն cûm, benişt, gavvêj, çeqqe.
ծածկոց neqab, lehêf, hecab, lihêf, ծայր niçik, gupik, kuç, pozik.
hacib, taqî-reş, sitar, hêzar. ծանծաղ avkêm, pel.
ծածկված dapûşî. ծանծաղուտ avarî, buhuran,
ծածուկ dozdîde, taldebûyî, telane, avkêmî.
teltelokî, meknûn. ծանոթ nias.
ծակծկոց nuqurç. ծանոթագրություն nasînivîsar.
ծակծկոցներ sancû. ծանոթացում nastî.
ծակոտկեն qulquli. ծանոթություն nasbûn, nasyaw,
ծաղիկ gul, çîçek, kulîlk. tearif, hevnasîn.
ծաղիկ (հիվանդութ.) xurî. ծանուցել melûmet kirin.
ծաղկաթումբ gultepe. ծանուցում e’lam, e’lamet, derk,
ծաղկախտ xurîk. nûçegih, melûmetî.
ծաղկաման guldan. ծանր bardar, nesivik, giran.
ծաղկանոց gulistan, gulzar. ծանր իրավիճակ reşhal.
ծաղկաշղթա gewlaz, gulbend. ծանր կյանք tibistî.
ծաղկապսակ îwanzer. ծանր հոգոց keser.
ծաղկավաճառ gulfiroş, ծանր ձեռք ունեցող destgiran.
kulîlkfiroş. ծանրաբեռնված bargiran.
ծաղկատար xurînokî, rûxurî. ծանրակշիռ micesim.
506 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Կ
կազդուրիչ moheya. կաթ şîr.
կազմ serpel. կաթել dilopîn, niqitandin, niqitîn,
կազմակերպել teşkîl kirin. tikan, palîn.
կազմակերպիչ teşkîldar, teşkîletçî. կաթի սերուցք qaymaq.
կազմակերպություն teşkîl, կաթիլ dilop, çir, çilk, niqitk, niq-
teşkîlat, organîzasî. wet, çirk, çerk, şîpan, tinoke, weqî,
կազմակերպում pêkanîn. tika, peşik.
կազմարար şehhaf. կաթիլ-կաթիլ niqit-niqit.
կազմել terkîb. կաթկթոցի ձայն nirçe-nirç.
508 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Հ
հագից հանել dakendin. հակակրանք riqeberî.
հագնվել libas wer girtin. հակահարված qilçandin.
հագուստ cûm, libas, berg, cil, kel, հակահեղափոխական eksîîng-
kinc, kincûl, kincik, kiswet, malbûs, labçî, eksîînglab.
pûşî. հակաճառող qabilbêj.
հագուստը փոխել şêlandin. հակամարտություն pêşsekinîn.
հագցնել wergirtin, poşîn. հակառակ bişûnva, miqabil,
հագցնող lêker. pêşmiqabil.
հազ sikenc, kuxik. հակառակորդ e’dû, reqîb.
հազար ḧezar. հակասություն duxeberî,
հազարամյա ḧezarsal. tenaqudat.
հազարամյակ ḧezarsalî. հակատանկային թնդանոթ tank-
հազել kuxîn. jen.
հազիվ аnсах. հակինթ aqût, yaqût.
հազիվհազ himangî. հակում temarzû, terefdarî, meyl,
հազվագյուտ degmen. meyldar.
հաղարջ qot.
հալած յուղ don.
հաղթական mizefer, mizeffer,
հալածանք tadarî, zext.
pîroz.
հալածել zext kirin
հաղթահարել pêkarin, raw kirin.
հալածված mezlûm.
հաղթահարում rawkirin.
հալածվող beredayî.
հաղթանակ bez, altkirin, mizafiret,
հալում ḧelan.
mizeferîyet, pîrozî.
հալվա helwe, ḧelaw, ḧewle, հաղթանդամ laşqelew, qerd.
mirtoxe.
հաղթել alt kirin, qewîtî kirin.
հածանավ zirehpûş, krêwzor,
հաղթող altker.
qirîwazor.
հակագազ bergaz. հաղթություն zefer.
հաճախ bêtir, pircaran.
հակադրել miqabilat kirin.
հաճելի xweş, xûnşîrin, çak, xweş-
հակադրություն zidiyet, hevrûtî,
xweş.
miqabilat, miqabilî.
հակադրում rarûxistin. հաճելի արտաքին beşerxweşî.
հաճելի արտաքինով xweşrû.
հակազդել mixaflet bûn.
հաճելի լուր xweşxeber.
հակազդում mixaflet.
հաճոյախոսել yarîkî kirin.
հակաթույն panzehir, penzahar.
518 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ձ
ձագ çêje, çêlî, kudik. ձգտում ẍerz, xîret, ḧisret.
ձագար kov. ձեղնահարկ şîrwanî, serbanî.
ձագուկ cewr, cewcem, сûсе, cûcik, ձեղուն seq.
ferx, têje. ձեռագործ bidestçêkirî.
ձախ çер. ձեռնամարտ desteşûrî.
ձախլիկ çере, çepilî, çepok. ձեռնաշղթա ẍoll.
ձախորդ bextreşî. ձեռնաշղթաներ destbend.
ձախորդություն serêşî. ձեռնասուն kedî.
ձայն aheng, bang, avaz, deng, deyn, ձեռնարկություն destpêkarge,
niqe, seda. destpêkarxane, karge.
ձայնապնակ qewan. ձեռնարկում destpêkarî.
ձայնավոր քերկ. dengdar, deng- ձեռնափայտ çogan, çо, gocan.
dêr, dengîn. ձեռներեցություն kardarî.
ձանձրալի barhingêv, guhbir, herîs, ձեռնհաս selahîyetdar.
ruhbir, serbir. ձեռնոց lepik, pilk, pûr.
ձանձրանալ milal bûn.
ձեռք bask, çeng, dest, çepik, çepil,
ձանձրացնել werez kirdin. zend.
ձանձրույթ mikurî, milal. ձեռքբերում destxistin, tehsîl, kesb,
ձավար savar. peydatî.
ձարխոտ guhîj. ձեռքի ափ navlep.
ձգել ragirtin. ձեռքից խլել jêstandin.
ձգձգում derengbûn. ձեռքմեկնում destdanî.
ձգողական ուժ cizb. ձեռքով գրված բնագիր destxet.
ձգողություն berkaş. ձեռքսեղմում destguvaştin.
ձգված kişandî. ձերբակալել ḧebs kirin.
ձգտել têkoşîn. ձերբակալված girtî, zîndanî.
ձգտող xastekar. ձերբակալվել ḧebs bûn.
532 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ղ
ղավուրմա (տհալ) qawirme. ղեկավարում pêşîkêşî, serdarî,
ղեկ destajo. serdartî.
ղեկավար destgîr, gilavî, ḧakiman, ղողանջ çinge-çing, çingîn, xîle-xîl,
hukimran, hukumdar, serkar, serkerde. çeringen, zinge-zing, zingîn, şinge-
ղեկավարել serkarî kirin. şing, şingîn, tinge-ting, zeng.
ղեկավարություն midîrî, salarî, ղողանջել zingirîn.
serektî, serkarî, serkartî, serwerî. ղունղունոց qije-qij.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 533
Ճ
ճախրել perîn. ճանապարհող rêvekar.
ճակատ çере, e’nî, navçav, cebhet, ճանապարհորդ misafir, seferber,
ayîne, tewêl, stol, sehpa. sefermendar, sefîr.
ճակատագիր felek, axiret, ճանապարհում rêvekarî, rêxistin.
çareniwîs, aqûbet, ezel, ezelî, te’l, ճանկ çencrûk, реnс.
kolêk, kost, paşeroj, qeder, rizgarî. ճանճ mêş.
ճակատագրական kuşinde. ճաշ herem, firavîn.
ճակատամարտ herb, leheng, ճաշասեղան textê nаn, pêşxûn.
cengebazî, gurd, qewẍe, rezm. ճաշասենյակ heremxane.
ճակնդեղ çewender, silq. ճաշարան xwerinxane, aşxane.
ճահիճ lîl, batlaq, cimcime, zelkav,
ճաշել herem kirin.
zêrax, şivîl, zong, merziq, pingav.
ճաշի ափսե saver.
ճահճոտ dêmî.
ճաշի սեղան хаn.
ճահճոտ տեղանք dêmistan.
ճապոնական caponî, japonî.
ճահճուտ damdamistan, hezek.
ճապոնացի сароn, уароn, yaponî,
ճաղավանդակ şebakî.
japon.
ճաղատ sîs, sût, keçel, sergever,
ճառագայթ lîsk, şepal, tîr, tîrêj,
sersût.
tîrênc, tîşk, tîşkî, riwa.
ճաղատ մարդ keçelok. ճառագում şewq.
ճաճանչ şewldan, pertew.
ճարճատել qirçandin.
ճաճանչափայլ rojçebîn.
ճարճատյուն çize-çiz, qirçîn.
ճամբար war.
ճարմանդ arzûm.
ճամբար ռազմ. leşkergeh. ճարպ bez, çewr, tewaş.
ճամպրուկ çemedan, cemedan.
ճարպակալել xurt bûn.
ճամփա rê.
ճարպակալում xurtbûn.
ճամփա ընկնել rê ketin.
ճարպի նստվածք axavtk.
ճամփորդ rêwar, rêwî. ճարպիկ çapikdest, çalak, celd,
ճամփորդական պայուսակ terkî. gurc, xweyfêl, êgin, jereng.
ճամփորդություն rêwîngî, seîer. ճարպիկ արարք fêl.
ճայթյուն çirqîn, telîş. ճարպկություն çapikî, çalakî, dest-
ճանաչող nasker. lezî, xweyfêlî, finyaz, ziringî, êginî.
ճանապարհ rê. ճարպոտ bezdar, gilûl, çerp.
ճանապարհել rê xistin. ճարտարապետ çîredest, takmîr.
ճանապարհի պաշար birîyan. ճարտարապետություն çtredestî.
534 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Մ
մագլցել rapelikîn. մահաբեր telefkar.
մագլցող çingekrê. մահակ çomax, degenek, gurd,
մագնիս meqletûz. gurz, topiz, уаnе, kutek, mace.
մազ bizî. մահապատժի ենթարկել îdam
մազապատվել lêgihîştin kirin, ornişk kirin.
մազափունջ felqe, bisk, kakol, մահապատիժ îdam, ornişk.
kezî, pîpo, qij. մահացած bêcan, tar û mar.
մազեր роr. մահացու xeder, mewtemer.
մազերի հարդարում cîdanîn. մահացու թշնամի mihewir.
մազերով պատվել lêgihîştin. մահացու թույն helahil.
մազոտ tûkîn, pirçolekî, serpor. մահճակալ bestek.
մազութ mazêt. մահմեդականություն mehemedî.
մաթեմատիկա werze. մահուդ mahûd.
մախաթ dirêş, şûjin, sûjin. մահվան դատապարտված bê-
մածուն mast. beq.
մակագրություն sernivîsar. մաղ elek, girbêj, tetele, moxil, mаẍ,
մակաղատեղ meẍel, mozelan. serad.
մաղել tetele kirin.
մական hiwêzî.
մաղձ zarav, zehr.
մակարդակ ра.
մաճ maç.
մակբայ hoker.
մակերես wecih, rûber, serrû, seth. մամլել tepisandin, mengene kirin
մամլիչ miser, mengene.
մակերեսայնորեն serra.
մամլող tepisok.
մակերեսորեն serabera.
մամուռ kevz.
մակերևույթ rû.
մակընթացություն avberrêj. մայիս gulan.
մայոր bîmbaşî, qolordî.
մակույկ kelek, qeyk.
մա՛յր (կոչական) dayê.
մակույկավար qeykçî.
մայր dad, da, demarî, mader, mаk.
մահ fote, helak, tekerbûn, memat,
merg, mewt. մայրամուտ meẍrîb, roava.
536 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Յ
յաբու yabî. յուղ kere, rûn.
յասաման leylaq. յուղաբլիթ bîşî.
յոթ ḧeft. յուղալի сûn, têrbez.
յոթ հարյուր ḧevtsed. յուղայնություն rûnayî.
յոթնամյա ḧeftsalî. յուրահատկություն taybetî.
յոթանասուն ḧeftê. յուրացում şivatî.
յոթանասունամյա ḧeftêsalî. յուրաքանչյուր her, herkes,
յոթնապատիկ ḧevtcarî. heryek.
544 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ն
նա ew. նախապես berîhingê.
նա ինքը хоу. նախասենյակ hawgan.
նաբաթ noqil. նախասկզբնական pêşe’velî.
նախաբազուկ baz, bazin. նախասրահ pêşxane.
նախաբան bergotin, berjeng, նախատել kereberî kirin.
pêşeva, pêşxeber, sereta. նախատինք kereberî.
նախագահ reyîs, sedir. նախարար wezîr. mînîstir.
նախագիծ tegbîr, karname, proje, նախարարություն wezaret,
rê û tifdîr. wezîretxan, mînîstirtî.
նախադասություն hevok, rêzgotî. նախդիր daçek.
նախազգացում berhis. նախընթաց miqedem.
նախածանց pêşpirtik. նախընտրական pêşbijar.
նախակարապետ pêşe’lem. նախիր garan, naxir, kavran, kerî,
նախահայր bavbapîr, e’silsere. qiran, rewe.
նախահիմք pêşe’sas. նախկին sabiq.
նախաճաշ taştê, qeretûn. նախկինում berê, berî, pêşetir.
նախանձ havîj, dexesî, deẍs, dirêx, նախնական berêberîn, ewle.
e’rnûsî, bаẍil, hased, çavreşî, նախնիներ pêşînan.
çavnebar, çavbelî, ḧesûdî, kumreşî. նախշազարդում nitir.
նախանձել dexisîn, dixesîn, նախորդ pêşîn, selef.
jêmexesîn. նախրապան naxirçî.
նախանձող dexes. նահանգ walîlik, welat, welîlixan.
նախանձոտ hasedkar, e’rnûs,
նահանգապետ walî, qaymeqam,
çavşiken, dixesî, çavbel, ḧesûd,
serolk.
kumreş.
նահանջ şûndakişîn, silik,
նախանձություն baẍilî.
paşdakêş, paşvaçûn, paşvekişan.
նախանմուշ model.
նահանջել vekişîn, silikîn.
նախանշան navnîşan, xalnîşan.
նահատակ meşhed.
նախանցյալ տարի perar.
նահատակություն e’zîyetkêşî.
նախապատմական pêşdewrî. նահատակված gazî.
նախապատրաստել tifdîr kirin.
նամազ nemaz, nimêj.
նախապատրաստություն tifdîr,
նամազ անող nemaze, nimêjker.
kar û bаr.
նամակ nivişt, nivîsar, nаmе,
նախապատրաստություններ te-
mektûb.
darek.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 545
Շ
շաբաթ şembî, ḧeftê, sebt. շաղախել vegevastin.
շագանակ şabelût, qeştan. շաղակրատ zevzevek, zirto.
շալ şal. շաղափ burxe.
շալակել pişt kirin. շաղափել simîn.
շախմատ şehmat, şeşreng, şetrinc, շաղգամ şêlim, tivir, kotem.
kişik, setrenc. շաղկապ քերկ. pevgirêk.
շախմատիստ setrencevan. շամփուր şîş.
շահ (միապետ) şah. շան ձագ tûle, tûtik.
շահ qazanc. շան որդի (նախատինք) seypisan.
շահագործող xwînfiroş, îstîmar, շաշկի dame, tame, kişik.
kedxur. շաչյուն çerkîn.
շահամոլ fayîdexwez. շապիկ kiras.
շահամոլություն fayîdexwezî. շառաչյուն haje.
շահավետ fayîdekar, mifade. շատ gelek, fire, xeylî, boş, pir.
շահել jêbirin. շատ ափսոս mixabin.
շահնշահ şahînşah. շատ գեղեցիկ cemalgiran.
շահութաբեր faîz. շատ խորը kûrkûr.
շահույթ îstîfad. շատ կեղտոտ têrherî.
շաղ şebnem. շատ քիչ bihejmar.
շաղ տալ pijikandin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 549
Ո
ոգեշնչել ilham kirin. ոգևորել hêlan dan ber.
ոգեշնչող hêlanvan. ոգևորություն xweşdilî, hêlan.
ոգեշնչվել ilham bûn. ոգևորված gîyandar.
ոգեշնչում ilham. ոգևորվածություն jîndarî.
ոգի rih. ոզնի çermstrû, jîjik, jûjû, jûşik.
552 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Չ
չադրա cimcimk, çadir, rûpoşî. չարաճճիություն ne’sî, anîzazî.
չամիչ mehûj, mewuj. չարամիտ qesdxerab.
չամուսնացած bêzewac չարամտություն zikreşî.
չապացուցված bêîsbatî. չարասիրտ tehqîr.
չար dehrî, dijûn, dûje, şerîr, mifsid. չարիք neqencî, şerqede.
չար ոգի cin, xennas. չարություն bedayî, dirkirin, boxz,
չար ոգիներին երկրպագող cin- reẍm.
peres. չափ е’уаr, çap, sênc, kêşan,
չարաբախտ dijgûn. meqyas, pêvek.
չարաբաստիկ nixsanî. չափազանց îcgar.
չարագործ dijûnker, şerkunî, şetel. չափազանց մեծ zîad.
չարագործություն neçêyî, neçêtî. չափազանցություն zîadî.
չարախնդություն şehamet. չափազանցում îfrat.
չարախոս xeybetkar. չափահաս e’zeb. berzewac, kamil,
չարախոսել xeybet kirin. pişkovî.
չարախոսություն fesadî, xeybet, չափահասություն kamiltî.
xeybetî. չափավորություն îtîdal.
չարաճճի anîzaz, yeman. չափել çap kirin.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 555
Պ
պալատ koşk, palat. պահպանված mayî.
պակաս naqos. պահպանվածություն xinêbûn.
պակասավոր bêkemal. պայթել teqîn.
պակասել kêm bûn. պայթեցնել teqîn kirin, teqandin.
պակասեցնել kêm kirin. պայթյուն teqîn, terqîn.
պակասություն nebûnî, kêmasî. պայման şert.
պահ deʼn, gav. պայմանագիր destgerî, ehdname,
պահածո konsêrv. şertname, pêkhat, peyman,
պահակ netor, nigehban, êşkîgir, peymanname, qewl û qirar.
pawan, qorixçî. պայմանական şertî, me’hûd.
պահակային ծառայություն qere- պայուսակ çente, çelte, çeltik,
wilî. tûrik.
պահակատուն qerewilxane. պայտ nal.
պահակություն zivtî. պայտար beytar, simteraş, nalbend,
պահանջ daw, doz, daxwez, talib, nalçî.
tamizor, ḧucet, iqtiza, metleb. պայտել nal kirin.
պահանջարկ rewac. պայքար şerkarî, zoran.
պահանջել xwestandin, raxwestin. պայքարել zoran girtin.
պահանջմունք nîyaz. պանդոկ meyxane.
պահապան ḧefizker, pêwan. պանդուխտ xerîb.
պահարան dolap, şkav. պանդուխտին օգնել xerîbnasî
պահել xweyî lê kirin. kirin.
պահեստ e’mbar, bаrхаnе, tebek. պանդուխտին օգնող xerîbnas.
պահեստապետ e’mbarçî. պանիր penêr.
պահպանել te’mîn kirin, պաշար zeẍîre.
pawandin, pawtîn. պաշարել gemaro.
պահպանող hêwşînger, ihtiyatkar. պաշտամունք peres.
պահպանողական koneperest. պաշտամունքի առարկա hokan.
պահպանության թողնված ane- պաշտամունքի սպասավոր mi-
metî. cewr.
պահպանություն te’mîn kirin, պաշտամունքի վայր zîyaretgah.
ḧefiz, kêşik, pawandarî, pawantî. պաշտելի me’bûd.
պահպանում xwedîkirin, ud, պաշտոն wezîfe.
ihtîyat, reayet. պաշտոնական dîwanî, resmî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 557
Ջ
ջախջախել zayîl kirin. ջրաբաժան ḧedûd.
ջահ şemaldan, meşele, mûmdan. ջրալի avîje, avtêskî, abdar, şîrevirçkî.
ջահելություն lawî, lawînî. ջրածին avîje, avzê.
ջայլամ dundul, wuştirmirẍ. ջրահեղձ avxeniqok, xeniqok.
ջանալ xesirîn. ջրաղաց qeraş.
ջանասեր dilgerm. ջրաղացպան aşvan, aşvançî.
ջանասիրություն xiretî. ջրամբար bîr, gerav.
ջանացող meced. ջրային avî.
ջանք emek, cefa, telaş, temil, kuşiş, ջրային կենդանիներ avanî.
mehkembûn. ջրանցք best, mesîl.
ջատագով karperest. ջրաշիթ fişqe, avzêm.
ջարդել şikandin, şkênandin, ջրաշուշան nîlûfer.
qurçimandin. ջրապտույտ dewl.
ջարդված piç û parî, раr û mаr. ջրասամույր seav.
ջարդվել şikestin, şkan. ջրասուզակ noqar, xozneber.
ջեռակ germoke. ջրավազան bêrim, şadrewan,
ջերմանալ germ bûn. şehderevan, ḧewz, kurn.
ջերմաչափ germpîv. ջրավաճառ seqa.
ջերմացնել germ kirin. ջրատար խողովակ avkêş, karêz.
ջերմություն germî. ջրափնյա peravîn.
ջերմուկ çêrmûk. ջրափոս çalav.
ջիլ betan. ջրբաշխ mîrav.
ջինջ rоn. ջրգողություն estêska.
ջղաձգություն tezî. ջրել av rêtin ser.
ջղաձգվել tevizîn. ջրի խողովակ zerab.
ջնջել temiz kirin. ջրիկ avik.
ջնջում imhayî. ջրիկ խյուս jîjik.
ջոկատ cêrge, cinûd, destek, gêş, ջրիկ ցեխ şilope.
dirûjan, çete, ol, ref, реk. ջրիկանալ ron bûn.
ջոկատ ռազմ. tîpî, rêzan. ջրիկացած jîjikî.
ջորեպան hêstirvan. ջրիկություն ronbûn.
ջորի hêstir, meyter, qantir. ջրծաղիկ mêkute.
ջորի պահելու տեղ extexane. ջրհեղեղ lêmişt, lêyî-lêmişt, lafav,
ջվալ hor. avkirin, pûk.
562 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ռ
ռաբի malûm. ռազմի դաշտ karzar.
ռադիո radio. ռազմիկ cengçî, betil, çeknas,
ռադիոլսող radîogudar. şerbaz, şerevan.
ռադիոկայան radîostansî. ռանդա rinde.
ռազմագետ herbnas. ռանդել darotin.
ռազմագիտություն herbnasî. ռանդող բանվոր darteraş.
ռազմակայան qirarge. ռեզին xirî, zurgel.
ռազմական cengî. ռեժիմ rêjîm.
ռազմական հանդերձանք çek- ռելս rêls.
bend, mûsat, reḧal. ռեհան baslîk, belalîzk, riḧan.
ռազմական փոխադրամիջոց es- ռեստորան rêstoran.
kerkêş. ռետին cawî.
ռազմաճակատ cibh, nawçe, estol, ռմբակոծիչ bombavêj, qumberavêj.
seferberî. ռմբակոծել bomb avîtin.
ռազմամթերք cebir, çeqawiz, ռմբակոծություն bombaran,
zeẍîre. bombardiman.
ռազմանավ cengkeştî, waporşer. ռնգեղջյուր dunukul, kergeden.
ռազմաշունչ cengawer, xaznak. ռոճիկ ratibe.
ռազմավար xenîm, xenîmet, ռումբ bomb.
ẍenîmet. ռունգ finc, bêvil, difn.
ռազմավարություն hîle û tivdîr.
ռուս ûris.
ռազմատենչ cengxwez, şerxwez. ռուսական ûrisî.
ռազմատենչություն cengawerî.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 563
Ս
սագ qaz. սաղմ şetel, sîẍ.
սադափ sedef. սաղմոս esma.
սադրանք sîxurm. սամույր delek.
սազ saz. սայթաքել nikisîn, likumîn,
սազ նվագող sazbend. xilîskan, şemikîn, tirazan.
սաթ karbar, karebar, kehbe, սայթաքուն xişinde, şimitokî,
kehrûba. şimşat.
սալ zîndan, sel. սայլ e’rebe.
սալաքար ferş, teleberd. սայլապան e’rebeajo, e’rebeçî.
սալոր alû, şilor, rijîk. սայր şilf.
սածիլ nihêl, pin. սանդղամուտք heywan.
սակայն lêbelê. սանդղիկ serpî.
սակավաբերք hasilkêm. սանդուղք erdevan, nerdewan,
սակավարյուն xûnkêm, kêmxûn. pêpelîng, pester, pîlekan.
սակավարյունություն xûnkêmî, սանդուղքի աստիճան pêlekan.
kêmxûnî. սանձ lecam, gem, liẍab, dezgîn,
սակրավոր mînger. lîwan, destecilew, hevsar, qatirme.
սահել xişan, xizîn, xişikîn. սանձարձակ bêpişt, dilaza,
սահման neḧayet, ẍayet, hedan, dawênpîs, serkêş.
çephe, tixûb, ḧed, serhed, sînor. սանձել xerandin.
սահմանագիծ qad. սանձում cilewgîrî.
սահմանադրություն konstîtûsî. սանր libod, şane, şe, şene, pordek.
սահմանազատում sînorbûn. սանրել şane kirin.
սահմանային sînordaş. սանրված şekirî.
սահմանապահ ḧedûdvan, սապատավոր keç, kûz, kоm,
sînorvan, serhedvan. piştkovik, piştxwer, qûz, qûzo.
սահմանապահ ծառայություն սապոգ çеkmе, potîn, sapok.
serhedvanî, sînorvanî. սաջ sac.
սահմանափակել ḧedayet kirin. սառած qefilî.
սահնակ xizak. xizik, wiring, kirşe. սառեցնել cemidandin, qerimandin.
սահող xişok. սառեցում sarbûn, sarkirin.
սահուն selîs. սառը sar.
սահք (սառույցի վրա) xişik. սառնամանիք cemed, gêlas, şexte,
սաղավարտ miẍeîer. zuqm, sur, qerasî, qiravî, sehol.
564 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Վ
վագոն vagon. վաղ առավոտյան beyanekî.
վագր babir, ejder, şepal, piling, վաղ գարուն nûbar, nûbihar.
qaplan. վաղաժամ zûbihur.
վազել revîn. վաղածին երեխա berçûyî.
վազելով հեռանալ jêrevîn. վաղակատար ժամանակ քերկ.
վազեվազ reve-rev. wextê zûdabihirî.
վազող bezok. վաղահաս zûgiha, zûgihîj.
վազորդ revok. վաղամեռիկ canemerg.
վազք bez, fêr, çirpang, rev, suxran, վաղը չէ մյուս օրը dusbe, dusibe.
saxrî. վաղորդայն berbang, qereberbang.
վաթսուն şêst. վաղուց bera, berê-berda, zûda,
վախ hawil, heras, kuşm, pirkînî, mêjva.
sam, sawîr. վաղուց ի վեր jimêja.
վախենալ newêrîn, tirsîn, medhûş վաճառական çawdar, tuçar,
bûn, selitîn. sewdegar.
վախեցած heresan, çavtirsandî, վաճառել firotin.
çavtirsîyayî, medhûş. վաճառող firoşçî.
վախեցնել vetirsandin, medhûş վաճառք firotan.
kirin, selitandin. վայելչագեղ qeşeng.
վախկոտ newêrek, xofkêş, ceban,
վայելչակազմ tîtal.
bizdonek, tirsek, tirsyar.
վայնասուն çarîn, firîyazet, zîrwîr.
վախկոտություն nemêrî, xofkêşî,
վայր cîga, yêr, mekan, mihel, mikan.
cebûnî, tirsonekî.
վախճան helaket, taker, telef, վայր գցել êxistin.
tewaf, wefatî, redbûn. վայր իջնել dahatin.
վախճանվել teker bûn. վայր իջնող nazil.
վահան mertal, qelẍan. վայրագ jan.
570 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Տ
տաբատ şal, şalvar, şapik, pantalon. տաղավար bendere.
տագնապ toş, mihamet, qelq. տաղտկություն milal.
տալ բայ dayîn, dan. տաճար gulak.
տալ գոյակ. dûşk. տամկացած terbûyl.
տախտակ texte. տայգա tayga.
տակառ e’lb, bermîl. տան ճակատային մասը bermal.
տակառագործ çilovan. տանկ tank.
տակը nişîv. տանկիստ tankvan.
տակնուվրա jêrejor. տանձ hurmê, karçin.
տակտիկա tektîk. տանուտեր kedxuda, kefxwe,
տաղանդ talant. kehwe, kewxwe, muxtar.
տաղանդավոր xweykemal, տանջահար westayî.
motesif. տանջանք danav, danavî, e’zîyet,
տաղանդավորություն xwey- acizbûn, teb, tesewoq, keder, mekabe,
kemalî. qar û wehm.
574 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ր
րոպե deqe. րոպե առ րոպե deqe-deqe.
Ց
ցախ helez, êzing. ցասկոտ vesû.
ցախավել gêzî. ցասում e’nir, îdam, qehir, sewlet.
ցած գցել jêavîtin. ցավ derd, kul.
ցածր nizm. ցավ զգացող derdkêş.
ցածրահասակ bejnkurt. ցավազրկող êşbir.
ցածրանալ nizm bûn. ցավալի xembarî.
ցածրավայր binhêl. ցավամոքիչ jankuj.
ցածրացած nizmkirî. ցավել êşîn.
ցածրացում nizmbûn, nizmkirin. ցավեցնել êşandin.
ցածրոգի caris, erzel. ցատկ lot, lotik, xurmîn, banz,
ցամաք wuşkanî. cotikî, firqas, çindik, çirtik, çilape,
ցայտել pejikandin, perîn. qulozbûn.
ցանած արտ kişt. ցատկել lotin.
ցանել daçandin. ցատկորդ lotikçî.
ցանելու հող axistan. ցեխ çamûr, çilk.
ցանկալի dilxwez. ցեխոտ rêvin.
ցանկանալ wîstin, xwestin. ցեղ cins, tayfe, silsile, êlkan, îrq.
ցանկապատ hasarî, çереr, tor, ցեղապետ serêl.
hesar, kepir, sûr. ցեղատեսակ qewm.
ցանկապատել jêsûrkirin, hesar kirin. ցեղերի միավորում êlat.
ցանկապատում çeperkirin. ցեղի առաջնորդ êlbat, êlbeg.
ցանկացող xwezok, xwezdar. ցեմենտ çîmento, zirîc, sêmênt.
ցանկություն avat, xwest, xwestek, ցենտներ sêntir, qenter.
xwezge, xwehişt, berîya, miraz, teleb, ցերեկային rojane.
tem, teslîk, vîn, iradet, iştiyaq, kam, ցերեկը rojê.
meşîyet, minêkarî, rezamend. ցեց bîd, bizûz.
ցանց şibake, merat. ցինկ çînko, totî.
ցանք ekin, mezre, mezrûn. ցիստեռն sardaw, sarinc.
ցանքատարածություն merzel. ցիրուցան jihevbela, perekende.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 579
Ու
ու û. ուժասպառություն fitûr.
ուդ ûd. ուժգնություն şidet.
ուզբեկ ûzbêk. ուժեղ estûr, şeddad, şek, şidad,
ուզբեկական ûzbêkî. zorçone, hêzdar, mehkem, qanc,
ութ ḧeştik, ḧeyşt. qewetlî, qewî.
ութամյա ḧeyştsalî. ուժեղ ցավ gilêne.
ութոտնուկ ḧeyştpê. ուժեղ քամի bazor, bahur.
ութսուն ḧeyştê. ուժեղանալ zor bûn.
ութսունամյա ḧeyştêsalî. ուժեղացում zorbûn, zortirbûn,
ուժ cebir, gûc, cebrî, mecal, qudret. qewînkirin.
ուժը պակաս kêmqewat.
ուժասպառ taqetketî, tengetav.
ուլ cedi, kar, karîle, karik.
ուժասպառ լինել acizîn.
580 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Փ
փադիշահ padşah. փաթիլ kulîk.
փաթաթել lêalandin, veqepiçandin, փաթիլ-փաթիլ kulî-kulî.
pêçandin, pêçavtin, qefilandin. փալաս palas.
փաթաթում definbûn. փախչել revîn.
փաթաթվել lêalîn, veqepiçîn, փախստական qaçax.
qefilîn. փախուստ qaçaxî.
փաթեթ badek, tomar, tûk, zerf, փակ աչքերով çavgirtî.
misfief, pakêt, pêçane, pêçek. փականագործ çelengir.
582 Հայերեն-քրդերեն բառարան
Ք
քաբաբ kebab. քաղցրահնչյուն ahengdar, ahengî.
քաթան emirkan, kitan. քաղցրասեր şekirok.
քահանա keşîş, papas, qeşe. քաղցրավենիք şekirleme, hilawet,
քաղաք bajar, şar, şeher, heyşet. qend, selwa.
քաղաքաբնակ bajarvan. քաղցրավուն şîrinokî.
քաղաքագետ sîyasetzan. քաղցրացնել şekirandin.
քաղաքականություն sîyaset. քաղցրեղեն çerez.
քաղաքակրթություն şaristanetî. քաղցրություն xabis, şîranî,
քաղաքային bajarî. şîrinbûn, şîrînî, şîrnayî.
քաղաքավարական այց xatir- քամահարում badan.
xwezî. քամանչա kemençe.
քաղաքավարություն e’deb. քամել dapalandin, dirûn, palawtin,
քաղաքացի şarewan, şehervan. parzandin.
քաղվածք dernivîs. քամիչ palêv, parzûn.
քաղց xelayî, nêz, qatî. քամոտ bayî.
քաղցած birçî. քամոտ եղանակ evba.
քաղցածություն birçîtî. քամու փչելը nepix.
քաղցել birçî bûn. քայլ gav, hengav, mişwar, rewîş.
քաղցր şîrin, tamşîrin. քայլ առ քայլ pêpê.
քաղցր ջուր qendav. քայլել çûyîn.
քաղցրաժպիտ şekerxend. քայլվածք tevger, rewş, sam.
քաղցրախոս şekerbarîn, şîrinbêj, քայլք geş, geşt, çûyîn-hatin, peyatî,
şîrinkelam. pîyîn.
586 Հայերեն-քրդերեն բառարան
ԵՎ
և ve, û, ji. ևս hela.
Օ
օազիս terezan. օգտագործել xebitandin, bikarhên,
օգնական çaresaz, berdest, berdestî, istifade kirin.
yarîkar, komekdar, mededkar, mia- օգտակար xêrhatî, xalis, kardar, kardayî.
wîn, mizawir. օգտակարություն fayîdekarî.
օգնել yaremetî kirdin. օգտատեր îstîmalçî.
օգնող destgir. օգուտ nefe’, felhêt, e’fîyat, berxwer,
օգնության կանչ hewar. sûd, sûdî, kar.
օգնություն destgirî, nisret, arî, ya- օդ hewa, hewir.
remetî, yarîde, hewil, hewle, îmdad, օդագնաց hewafir.
komek, qewatî. օդանավակայան ferange, bala-
օգոստոս tebax. firgeh, firindegah, eyredrom.
Հայերեն-քրդերեն բառարան 589
Ֆ
ֆիզիկական fîzîkî. ֆրանսերեն feransizî.
ֆիզիկոս fîzîkzan. ֆրանսիացի feransiz.
Համառոտագրություններ