Εισαγωγή στη φιλοσοφία

του Κορνήλιου Καστοριάδη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Καθώς οι έννοιες που εισήγαγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997),

όπως «φαντασιακό» και «κοινωνικοϊστορικό» τίθενται στο επίκεντρο της
σύγχρονης φιλοσοφικής συζήτησης, είναι καιρός να μελετήσουμε τη σκέψη
του πιο προσεκτικά.
Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του μεγάλου φιλοσόφου ανέδειξαν
την σημασία της φιλοσοφικής και πολιτικής του σκέψης, έφεραν τα
ερωτήματα που ο ίδιος είχε διατυπώσει στο προσκήνιο, επιβεβαίωσαν την
κριτική του στην καπιταλιστική (αν)ορθολογικότητα, έθεσαν το ζήτημα της
Άμεσης Δημοκρατίας στο φως του δημόσιου διαλόγου.
Ο λόγος του Καστοριάδη μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ, ενώ η γλαύκα της
Ακαδημίας, αρχίζει να λοξοκοιτά μυωπικά το έργο του. Όμως το έργο του
Καστοριάδη δεν προσφέρεται για απολίθωση. Δεν είναι μία κλειστή θεωρία,
είναι μια πρόσκληση σε πράξη, μια προτροπή σε αναστοχασμό, μία αξίωση
αυτονομίας.
Στις διαδοχικές συναντήσεις μας, θα εξετασθούν τα φιλοσοφικά
προβλήματα που σημάδεψαν τη διανοητική πορεία και τον βίο του
Κορνήλιου Καστοριάδη σε συνάρτηση με τα γεγονότα που σημάδεψαν την
μεταπολεμική Ευρώπη. Θα εξετάσουμε συνοπτικά τις κυριότερες πτυχές
της φιλοσοφίας του και τη σημασία του έργου του για την ιστορία της
σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης. Οι διαλέξεις θα συνοδεύονται από
αναγνώσεις επιλεγμένων αποσπασμάτων με τη βοήθεια οπτικών μέσων
προβολής και κριτική ερμηνεία των κεντρικών σημείων με ερωταποκρίσεις.

Τα σεμινάρια θα διεξάγονται στην έδρα μας κάθε Κυριακή 18.00 - 20.00 σε

2ωρες δια ζώσης συναντήσεις.
Προσφέρεται επίσης και η δυνατότητα της ασύγχρονης,
online, παρακολούθησης για όποια/όποιον ενδιαφέρεται αλλά δεν βρίσκεται
στην Αθήνα.
Στο τέλος κάθε εξαμήνου θα δίνεται βεβαίωση παρακολούθησης.
Κόστος: 15 ευρώ ανά συνάντηση
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ:

Νοέμβριος

1. Κυριακή 5 Νοεμβρίου // Ο Κορνήλιος Καστοριάδης και η εποχή

του. Βιογραφική επισκόπηση και παρουσίαση του περιοδικού
Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα.

2. Κυριακή 12 Νοεμβρίου // Η σημασία των εξεγέρσεων της

Ανατολικής Ευρώπης ενάντια στον Σταλινισμό στην πορεία της
σκέψης του Καστοριάδη. Μάης του 1968, η ρωγμή.

3. Κυριακή 19 Νοεμβρίου // Η κριτική στον μαρξισμό. Η τριβή του

Καστοριάδη με την μαρξική σκέψη και η υπέρβασή της. Το
επαναστατικό και το συντηρητικό στοιχείο στον Μαρξ και η
επαναξιολόγηση της πράξης.

4. Κυριακή 26 Νοεμβρίου // Το πρόταγμα της αυτονομίας. Πράξη και

επανάσταση.

Δεκέμβριος:

5. Κυριακή 3 Δεκεμβρίου // Το ψυχικό πεδίο. Η στροφή του

Καστοριάδη στον Φρόιντ και την ψυχανάλυση.

6. Κυριακή 10 Δεκεμβρίου // Το ον δι’ εαυτό και η οντολογική

δημιουργία. Το έμβιο και ο άνθρωπος.

7. Κυριακή 17 Δεκεμβρίου // Η πρωταρχική κλειστή ψυχική μονάδα

και η ψυχική συγκρότηση του κοινωνικού υποκειμένου.

2024

Ιανουάριος:

8. Κυριακή 13 Ιανουαρίου // Η κριτική του Καστοριάδη στην

παραδοσιακή φιλοσοφία και η καρατόμηση του Χέγκελ. Η
 επαναξιολόγηση του πολιτικού και το κοινωνικό φαντασιακό.
Σύγχρονος καπιταλισμός και ασημαντότητα.

9. Κυριακή 20 Ιανουαρίου // Το πολιτικό πεδίο. Από τον σοσιαλισμό

στην άμεση δημοκρατία. Το πρόταγμα της αυτονομίας και η
αρχαία ελληνική δημοκρατία

10. Κυριακή 27 Ιανουαρίου // Η ανακάλυψη της φαντασίας.

Αριστοτέλης και Καντ.

Φεβρουάριος:

11. Κυριακή 4 Φεβρουαρίου // Μετουσίωση και γλώσσα. Οι

κοινωνικές φαντασιακές σημασίες απέναντι στη γλωσσολογική
στροφή και η κριτική του στις θεωρίες της επικοινωνίας.

12. Κυριακή 11 Φεβρουαρίου // Η αυτόνομη κοινωνία και η

ανθρώπινη υποκειμενικότητα στην ιστορική προοπτική της
νεωτερικότητας.

13. Κυριακή 18 Φεβρουαρίου // Το οντολογικό πεδίο. Η

καστοριάδική αντίληψη του Χρόνου απέναντι στις παραδοσιακές
φιλοσοφικές συλλήψεις του Είναι και του Γίγνεσθαι.

14. Κυριακή 25 Φεβρουαρίου // Η κριτική στη λογική της

καθοριστικότητας και η σκιαγράφηση μιας λογικής των
μαγμάτων.

Μαρτιος:

15. Κυριακή 3 Μαρτίου // Ανασκόπηση. Ο στιβαδωμένος κόσμος

και η οντολογική δημιουργία. Η υπέρβαση της συνολιστικής –
ταυτιστικής λογικής και η ποιητική οντολογία της ετερότητας.

16. Κυριακή 10 Μαρτίου // Πράξη και κοινωνικός

μετασχηματισμός σήμερα.
Ιστορία της φιλοσοφικής σκέψης
Αρχαία Ελλάδα
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Οι περίπατοι είναι ένα πρόγραμμα ανοιχτών σεμιναρίων που θα

πραγματοποιηθούν τις Κυριακές του Σεπτεμβρίου, του Μαϊου και του Ιουνίου
in situ, δηλαδή στον τόπο όπου διδάχθηκε και ασκήθηκε η φιλοσοφία στην
Αρχαιότητα. Πρόκειται για μια περιήγηση σε αρχαίους τόπους φιλοσοφικού
ενδιαφέροντος: την Πνύκα, όπου η δημοκρατία ασκούνταν στην πράξη μέσα
από τις συνελεύσεις του Δήμου, την Ακαδημία του Πλάτωνα, όπου ο Πλάτων
ίδρυσε τη σχολή του μετά την απογοήτευσή του από την Αθηναϊκή
Δημοκρατία, το Λύκειο του Αριστοτέλη και τον τόπο που ξεκίνησε ο
Στωικισμός.
Κόστος συμμετοχής: 15 ευρώ ανά συνάντηση.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Η φιλοσοφία προκύπτει, έλεγε ο Γάλλος φιλόσοφος Μερλώ - Ποντύ.

Προκύπτει όπου υπάρχει έλλογη αμφισβήτηση των κυρίαρχων σημασιών
και αναστοχαστική διερεύνηση των αποριών που δημιουργεί η κοινωνική
μας συνύπαρξη και η ατομική μας ύπαρξη. Μα η φιλοσοφία δεν είναι
σωρευτική, όπως η επιστήμη, τα συμπεράσματά του ενός φιλοσόφου δεν
οδηγούν κατά προοδευτικό τρόπο στις έρευνες του επόμενου. Αντιθέτως, η
φιλοσοφία προκαλεί τον διάλογο, διανοίγεται στον δημόσιο χρόνο και
χώρο, αγγίζει από διαφορετικές απόψεις και πλευρές την πολύπτυχη
εμπειρία της κοινωνικής συνύπαρξης. Ο Καστοριάδης έλεγε ότι η
φιλοσοφία είναι συνυπόστατη της δημοκρατίας.
Αμφότερες σημαδεύουν μία ρήξη με την κλειστότητα των κυρίαρχων
σημασιών και την ετερονομία της θρησκευτικής και πολιτικής αυθεντίας.
Η ιστορία της φιλοσοφίας είναι η προσπάθειά μας να συνθέσουμε μια
αφήγηση των περιπετειών της σκέψης μέσω της ιστορίας των
μετασχηματισμών των κυρίαρχων ιδεών αλλά και των έντονων αρνήσεών
τους. Στις συναντήσεις μας θα μελετήσουμε τα κυριότερα ερωτήματα αλλά
και τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες γέννησης και άσκησης της
φιλοσοφίας στην αρχαιότητα. Θα ελέγξουμε τη διαχρονικότητά των
εκάστοτε αποκρίσεων και τη σημασία τους για την ιστορία της σύγχρονης
ευρωπαϊκής σκέψης.
Οι διαλέξεις θα συνοδεύονται από αναγνώσεις επιλεγμένων
αποσπασμάτων με τη βοήθεια οπτικών μέσων προβολής και κριτική
ερμηνεία των κεντρικών σημείων με ερωταποκρίσεις.
Τα σεμινάρια θα διεξάγονται στην έδρα μας κάθε Σάββατο 18.00 - 20.00 σε
2ωρες δια ζώσης συναντήσεις.
Προσφέρεται επίσης η δυνατότητα της ασύγχρονης, online,
παρακολούθησης για όποια/όποιον ενδιαφέρεται αλλά δεν βρίσκεται στην
Αθήνα.
Στο τέλος κάθε εξαμήνου θα δίνεται βεβαίωση παρακολούθησης.
Κόστος: 15 ευρώ ανά συνάντηση.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Σεπτέμβριος

Φιλοσοφικοί Περίπατοι:

Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου // Πνύκα

Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου // Ακαδημία Πλάτωνος
Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου // Ακαδημία Πλάτωνος
Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου // Λύκειο Αριστοτέλους
Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου // Λύκειο Αριστοτέλους
Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου // Ποικίλη Στοά
Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου // Πνύκα

XΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ:
Νοέμβριος

1. Σάββατο 4 Νοεμβρίου. Ο Θαλής και οι Μιλήσιοι.

2. Σάββατο 11 Νοεμβρίου. Οι Πυθαγόρειοι και η μεταφυσική των
αριθμών.
3. Σάββατο 18 Νοεμβρίου. Η έμπνευση του Παρμενίδη.
4. Σάββατο 25 Νοεμβρίου. Ο Λόγος του Ηράκλειτου.

Δεκέμβριος

5. Σάββατο 2 Δεκεμβρίου. Οι απαντήσεις στον Παρμενίδη.

Εμπεδοκλής.
6. Σάββατο 9 Δεκεμβρίου. Οι ατομικοί. Λεύκιππος και Δημόκριτος.
7. Σάββατο 17 Δεκεμβρίου. Η σοφιστική επανάσταση. Γοργίας και
Πρωταγόρας.

2024
Ιανουάριος

8. Σάββατο 13 Ιανουαρίου. Ο Σωκράτης και οι πρώτοι Διάλογοι

9. Σάββατο 20 Ιανουαρίου. Η θεωρία των Ιδεών και οι μέσοι Διάλογοι
10. Σάββατο 27 Ιανουαρίου. Η Ακαδημία και οι ύστεροι Διάλογοι
ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Μάρτιος

11. Σάββατο 2 Μαρτίου. Οι άλλες σωκρατικές σχολές.

12. Σάββατο 9 Μαρτίου. Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία.
13. Σάββατο 16 Μαρτίου. Ο Αριστοτέλης και το Λύκειο.
14. Σάββατο 23 Μαρτίου. Η αριστοτελική κληρονομιά.

Απρίλιος

15. Σάββατο 6 Απριλίου. Η Στοά.

16. Σάββατο 13 Απριλίου. Ο κήπος του Επίκουρου
17. Σάββατο 20 Απριλίου. Η νεοπλατωνική σύνθεση και ο
Πλωτίνος.
18. Σάββατο 27 Απριλίου. Η έλευση του Χριστιανισμού.

Μάιος

Φιλοσοφικοί Περίπατοι:

Σάββατο 11 Μαΐου // Πνύκα

Κυριακή 12 Μαΐου // Ακαδημία Πλάτωνος
Σάββατο 18 Μαΐου // Ακαδημία Πλάτωνος
Κυριακή 19 Μαΐου // Λύκειο Αριστοτέλους
Σάββατο 25 Μαΐου // Λύκειο Αριστοτέλους
Κυριακή 26 Μαΐου // Ποικίλη Στοά

Ιούνιος

Φιλοσοφικοί Περίπατοι:

Σάββατο 2 Ιουνίου // Πνύκα

Κυριακή 9 Ιουνίου // Ακαδημία Πλάτωνος
Σάββατο 11 Ιουνίου // Ακαδημία Πλάτωνος
Κυριακή 12 Ιουνίου // Λύκειο Αριστοτέλους
Σάββατο 18 Ιουνίου // Λύκειο Αριστοτέλους
Κυριακή 19 Ιουνίου // Πνύκα