Yöneylem Araştırması

Yöneylem Araştırması
Osmangazi Üni. Endüstri
Mühendisliği
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI TANIMI
Yöneylem araştırması, veri analizi ve matematiksel
yöntemler kullanarak karmaşık problemleri çözmek
için geliştirilen disiplinler arası bir yaklaşımdır. Bu
yaklaşım, sistemleri analiz etmek, iyileştirmek ve
optimize etmek amacıyla kullanılır.
Yöneylem araştırması, gerçek dünya problemlerini
anlamak ve çözümlemek için matematiksel
modeller ve istatistiksel teknikler kullanır. Bu
teknikler, karar verme süreçlerine rehberlik eder
ve en iyi sonuçları elde etmek için optimize edilmiş
çözümler sunar.

01
Yöneylem araştırması, geniş bir uygulama alanına sahiptir ve lojistik, üretim planlaması,
tedarik zinciri yönetimi, finansal analiz, pazarlama stratejileri, sağlık hizmetleri ve daha pek
çok alanda kullanılabilir.
Bu disiplin, verilerin analiz edilmesi, model oluşturulması ve çözümlerin sunulması
süreçlerini içerir. Yöneylem araştırması, karmaşık problemleri analitik bir şekilde çözerek
kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasını sağlar ve işletmelerin rekabetçi avantaj elde
etmesine yardımcı olur.
Yöneylem araştırması, matematiksel modellerin geliştirilmesi, optimizasyon
algoritmalarının kullanılması ve doğru kararların verilmesi için analitik düşünme ve
problem çözme becerilerini gerektirir. Bu disiplin, veri analitiği ve teknolojik gelişmelerle
birlikte sürekli olarak evrim geçirmekte ve yeni yaklaşımların geliştirilmesine olanak
sağlamaktadır.

02
Sonuç olarak, yöneylem araştırması, veri analizi ve matematiksel yöntemlerin birleştiği bir
disiplindir. Karmaşık problemleri analiz etmek ve optimize etmek için kullanılan bu yaklaşım,
işletmelere verimlilik, karlılık ve rekabet avantajı sağlamada önemli bir rol oynamaktadır.

03
 YÖNEYLEM ARAŞTIRMASININ KISA TARİHÇESİ

Sanayi devriminden bu yana, dünya işletmelerin büyüklük ve karmaşıklıklarında kayda de-

ğer bir gelişim görülmektedir.YA'nın kökleri, işletme yönetiminde bilimsel yaklaşım
kullanmak için yapılan ilk te-şebbüslere kadar, onlarca yıl geriye doğru izlenebilir.' Ancak,
yöneylem araştırması olarakadlandırılan faaliyetin başlangıcı, genellikle İkinci Dünya
Savaşı'nın başlarındaki askerihizmetlere atfedilmektedir. Şavaş şartları dolayısıyla, kıt
kaynakların farklı askeri faaliyet-lere ve her faaliyet içindeki işlemlere etkin bir şekilde
atanması için acil ihtiyaç oluşmuştu.Bu sebeple, İngiliz ve daha sonra ABD askeri yönetimi,
çok sayıda bilîm adamını, bu vediğer stratejik ve taktik problemlere bilimsel yaklaşım
uygulamaları için çağırdılar. Aslında,onlardan (askeri) faaliyetler üzerinde yöneylem
araştırması yapmaları istendi.Savas bittiginde savas icindeki basarisi YA nin askeriyenin
disinda da uygulanabilirligine dair ilgi uyandirdi.

04
 1950 lerin basinda kisiler cesitli ticari,endustri ve devlet isletmelerinde YA
kullanimini baslattilar.1947 de George Dantzig tarafindan dogrusal programlama
problemlerinin cozumu icin gelistirilen simpleks yontemi kesf edildi.1980 lerde
gittikce artan gucteki kisisel bilgisayarlarin gelistirilmesi ve onlara eslik eden iyi YA
yazilim paketleri ile ilerleme bir adim oteye gitmistir Bu durum boyle oldukca
yuksek sayida insanin YA kullanimina kolay erisimini saglamis ve ilerleme 1990 lar
ve 21 ci yuzyila dogru daha da hizlanmistir.
.

05
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASININ BASAMAKLARI
Yöneylem araştırması, karmaşık problemleri çözmek için sistemli bir yaklaşım sunar.
Genel olarak, yöneylem araştırması aşağıdaki adımlardan oluşur:
1. Problem Tanımı: İlk adım, çözülmesi gereken problemi tanımlamaktır. Bu adımda,
problemi net bir şekilde anlamak, hedefleri belirlemek ve sınırlamaları belirlemek
önemlidir.
2. Modelleme: Problem tanımlandıktan sonra, matematiksel bir model oluşturulur. Bu
model, problemin temel unsurlarını ve ilişkilerini matematiksel ifadelerle temsil eder.
Modelleme aşamasında değişkenler, kısıtlar ve hedef fonksiyonları tanımlanır.
3. Veri Toplama ve Analizi: Modelin kullanabileceği verilerin toplanması ve analizi
gerçekleştirilir. Bu adımda, geçmiş veriler, tahminler veya kullanıcı girişleri gibi verileri
kullanabilirsiniz. Verilerin analizi, modele giriş değerlerinin belirlenmesine ve modelin
doğruluğunun değerlendirilmesine yardımcı olur.

06
 4. Model Çözümü: Oluşturulan matematiksel model, optimizasyon algoritmaları veya
çözüm teknikleri kullanılarak çözülür. Model çözümü, değişkenlerin optimize edilmesi ve
hedef fonksiyonunun maksimum veya minimum değerini elde etmeyi hedefler.
5. Sonuçların Değerlendirilmesi: Modelin çözülmesi sonucunda elde edilen sonuçlar
değerlendirilir. Bu adımda, çözümün uygunluğu, kabul edilebilirlik düzeyi ve pratikte
uygulanabilirliği göz önünde bulundurulur.
6. Senaryo Analizi ve Hassasiyet Testleri: Yöneylem araştırması sonuçlarının belirli
senaryolara ve değişen parametrelere nasıl tepki vereceği analiz edilir. Bu adımda,
duyarlılık analizi ve senaryo testleri gibi teknikler kullanılarak farklı koşullarda çözümün
performansı değerlendirilir.
7. Sonuçların Sunumu ve Uygulama: Yöneylem araştırması sonuçları, raporlar veya
sunumlar aracılığıyla paylaşılır. Bu adımda, çözümün uygulanması için gerekli adımlar
planlanır ve ilgili paydaşlara sunulur.

07
 Her adım, problemi anlama, matematiksel modelleme, veri analizi, çözümleme ve sonuçların
değerlendirilmesi gibi önemli süreçleri içerir. Bu adımlar, yöneylem araştırmasının sistematik
ve analitiktir

08
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİ
Yöneylem araştırması, karmaşık problemleri çözmek için farklı programlama yöntemleri ve
teknikler kullanır. İşte yaygın olarak kullanılan bazı yöneylem araştırması programlama
yöntemleri:
1.Lineer Programlama: Lineer programlama, doğrusal denklemler ve eşitsizliklerle ifade edilen
bir hedef fonksiyonunun optimize edilmesi için kullanılan bir programlama yöntemidir. Lineer
programlama, bir dizi kısıt altında maksimum veya minimum değeri elde etmek için çözüm
algoritmalarını kullanır.
2.Tamsayı Programlama: Tamsayı programlama, değişkenlerin tamsayı değerlerini alması
gereken problemleri çözmek için kullanılan bir programlama yöntemidir. Bu yöntem, tamsayı
kısıtlarının olduğu optimizasyon problemlerinde uygulanır.

09
 3.Karar Ağaçları: Karar ağaçları, bir problemde farklı seçenekler ve kararlar arasında
yapısal bir analiz yapmak için kullanılan bir programlama yöntemidir. Karar ağaçları, bir
sorunu adımlara ayırarak ve her adımda kararların sonuçlarına göre dalgalanarak
çözüm üretir.
4.Benzetim ve Simülasyon: Benzetim ve simülasyon, gerçek sistemlerin veya süreçlerin
davranışını taklit etmek için kullanılan bir programlama yöntemidir. Bu yöntem, belirli
senaryoları veya değişkenleri test etmek ve sonuçlarını gözlemlemek için kullanılır.
5.Heuristik ve Meta-sezgisel Yaklaşımlar: Heuristik ve meta-sezgisel yöntemler, doğru
ve optimize bir çözümü garanti etmek yerine, çözümü yaklaşık olarak bulmak için
kullanılan programlama yöntemleridir. Bu yöntemler, büyük ve karmaşık problemlerle
başa çıkmak için kullanılır.
6.Oyun Teorisi: Oyun teorisi, farklı oyuncular arasındaki stratejik etkileşimleri analiz
etmek için kullanılan bir programlama yöntemidir. Oyun teorisi, karar verme süreçlerini
ve oyuncuların en iyi stratejilerini belirlemek için matematiksel modeller kullanır.

10
 Bu programlama yöntemleri, yöneylem araştırması problemlerinin farklı yönlerini
ele alır ve optimize edilmiş çözümler sunar. Her yöntemin avantajları,
kısıtlamaları ve uygun olduğu problemler türleri vardır. Problemin doğası ve
gereksinimlerine bağlı olarak uygun yöntem seçilmelidir.

Endüstri Mühendisliğine Giriş A Sınıfı

11