Professional Documents
Culture Documents
FİLOZOFLAR VE
HAYATLARI
0
İbn Haldun
Tam adı Ebü’l- Hasan Alâüddîn Ali b. Ebi’l-Hazm İbn Nefîs el- Karaşî ed-Dımeşkî olan
ve Sosyolojinin Babası olarak bilinen İbn Haldun 1332’de, Tunus’ta köklü bir ailenin çocuğu
olarak dünyaya geldi. Arap dili ve edebiyatı, matematik ve felsefe eğitimi gördü. Gençliğinde
İbn-i Sînâ ve Râzî gibi ünlü bilim insanlarının eserlerini okudu. 17 yaşında bütün ailesini veba
salgınında kaybetti ve eğitim hayatına ara verip para kazanmak için memur olmaya karar verdi.
1
bir tarih anlatımı ortaya çıkarmıştı. Onun sayesinde tarih ders çıkartılabilecek bir bilim alanı
haline gelmiştir.
Bîrûnî
Tam adı Ebü’r- Reyhân Muhammed b. Ahmed el-Bîrunî olan Bîrûnî 973’te
Özbekistan’da Türk ve İranlıların yoğun olduğu Harezm’in Kaş bölgesinde doğdu. Çocukluğu
Harzemşahlar Devleti’nin sarayında geçti. Orada ilk olarak Öklit Geometrisini ve Batlamyus
astronomisini öğrendi.
2
Onun bilime ve doğaya olan sonsuz merakı ve öğrenme azmi 80 küsür yaşına, ölümüne
kadar devam etti. Bazı söylentilere göre yalnızca dinî bayramlarda mola verirdi. Yaptığı
çalışmalar o kadar etkileyiciydi ki günümüzde onun yaşadığı döneme “Bîrûnî Çağı” adı verilir
ve ondan “Büyük Usta” olarak söz edilir. Günümüzde Kimya laboratuvarlarında en sık
kullanılan aletlerden biri olan ve maddelerin yoğunluklarını ölçmeye yarayan piknometre ile
koni şeklindeki
beheri ilk defa
o icat etti.
İbnü’l- Heysem
Tam adı Ebû Alî Muhammed b. el- Hasen b. el- Hasen b. el-Heysem el- Basrî el- Mısrî
olan İbnü’l- Heysem 965 yılında Irak’ta doğdu. Çocukluğundan itibaren önce din ve fen
bilimleri öğrendi ve ardından da pek çok bilim
dalıyla ilgilenmeye başladı. Matematik ve fizik
alanlarında uzmanlaşsa da mühendislik ve astronomi
alanında da eserler verdi. Heysem, yaşadığı dönemin
neredeyse bütün ilimlerinde bilgi sahibiydi. Aristo ve
Batlamyus’un eserlerini inceleyerek hatalarını
gösterdi ve bunları özetleyerek Arapça’ya tercüme
etti. Ayrıca rtıp, geometri ve astronomi biliminde de
kendisini gösterdi. Özellikle eski çağlardan beri dile
getirilen dünyanın, kâinatın merkezi olduğu
hakkındaki görüşleri şüpheyle karşıladı. Dünya
merkezli bir kâinat sistemi olamayacağını, uzayda
başka sistemlerin de bulunabileceğini belirtti.
3
Bizlerin de içinde bulunduğu Güneş Sistemi’ni ilk kez dile getirdi. Böylece kendinden sonra
Güneş merkezli dünya görüşü bildiren ünlü astronomlara yol göstermiş oldu.
İbn Tufeyl
Tam adı Ebû Bekr Muhammed b. Abdilmelik b. Muhammed b. Muhammed b. Tufeyl
el-Kaysii olan İbn Tufeyl 1105 yılında İspanya’nın Granada şehrinde doğmuştur. Tarzan veya
Robinson Crusoe gibi ıssız bir adada veya kimseciklerin olmadığı bir yerde yaşamak zorunda
olan bir insanın başına gelenler anlatılan tüm o hikayelerin aslında Müslüman bir yazara
dayandığını çoğu insan bilmez. Günümüzden neredeyse 900 yıl önce yaşamış olan İbn
Tufeyl’in değeri ve yazdığı kitapların önemi ancak çok sonraları anlaşılabilmiştir.
İbn Tufeyl bir tıp doktoru olmasının yanında çok iyi bir felsefeciydi. Kendini bu kadar
iyi yetiştirebilmesini, o dönemde yaşadığı yere ve dönemin bilgi birikimine borçluydu. Çünkü
4
Tufeyl, bilim ve felsefenin zirve
noktalarını yaşadığı Endülüs
topraklarında dünyaya geldi. O
dönemde İslam medeniyeti en parlak
dönemlerinden birini yaşıyordu, Tufeyl
bu sayede harika bir eğitim aldı.
Kendisini bir tıp doktoru olarak
yetiştirdi. Ama bununla yetinmedi, din
astronomi, politika ve felsefe ile
derinden ilgilendi. Hatta bir süre devlet
büyüklerinin özel danışmanı ve hekimi
olarak da çalıştı. Ama tüm bu işler
sürerken o dünyanın en etkileyici
hikayesini kaleme almıştı. Hayy bin
Yakzan olarak da bilinen bu kitapta ıssız
bir adaya düşen bir çocuğun öyküsünü yazdı. Hayy bin Yakzan isimli kitabında Tufeyl, gözlem,
deney, merak ve sorgulama ile bir çocuğun gerçeğe nasıl ulaşabileceğini ve en önemlisi hayatta
kalması için gerekli çözüm yollarını nasıl bulabileceğini anlatır. Bu, o döneme kadar yazılmış
en etkileyici hikayelerden biriydi. Tufeyl’in bu kitabı, hem ilk Arap romanı olarak hem de ilk
felsefi roman olarak
tarihe geçti. İbn Tufeyl
yaklaşık 80 yıl yaşamış
ve 1185 yılında Fas’ta
vefat etmiştir.
5
Kaynakça
https://www.indyturk.com/node/189821/t%C3%BCrkiyeden-sesler/sosyoloji-ilminin-
babas%C4%B1-ibni-haldun
https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/ibn-haldun-ve-sosyal-bilimlere-dair-15-ilginc-bilgi/2
https://www.dralhazen.com/tr/2017/02/ibn-i-heysem-kimdir/
http://sifahane.org/ibni-heysem/
https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-tufeyl
http://mufiddergisi.blogspot.com/2019/09/enduluslu-bir-filozof-ibn-tufeyl-tugba.html
https://1000kitap.com/yazar/ibn-tufeyl
6
Değerlendirme & Sonuç
İnsanların hayatını araştırmayı sevmem sebebiyle ödevim için bu konuyu seçtim. Ödevimin
hazırlık esnasında araştırma yapmak için birkaç kitap buldum. Hepsi ödevim konusunda bana
yardımcı olmasa da yeni şeyler öğrendim. Ödevin kişisel gelişimime ve bakış açıma bir katkısı
olduğunu düşünmüyorum, yalnızca birkaç bilgi öğrendim. Bahsettiğim kişilerden en çok ilgimi
çeken İbnü’l- Heysem oldu, çünkü hayatını kurtarmak için deli numarası yapması çok hoşuma
gitti. Ayrıca ev hapsine mahkûm bırakıldığı zaman araştırmalarına daha fazla ilgi verebilmesini
kıskandığımı söyleyebilirim.