TARİHTEKİ

ÖNEMLİ
TÜRK-İSLAM
BİLGİNLERİ

Ali Kuşçu Beyrunî Birunî Evliya Çelebi

Farâbi Harezmi Hezarfen Ahmet Çelebi İbrahim Müteferrika

İbn-i Rüşd İbn-i Sina Kâtip Çelebi Mimar Sinan

Nasreddin Tûsi Piri Reis Uluğ Bey Takiyûddin

ALİ KUŞÇU •15. yüzyılda yaşamış olan önemli bir
astronomi ve matematik bilginidir.
•Ali Kuşçu,Semerkand 'da doğmuş ve
? - 1474 burada yetişmiştir.
•Fatih Sultan Mehmet’in teklifi üzerine
İstanbul’a gelir ve yerleşir.
•İstanbul'a gelen Ali Kuşçu 'ya 200 altın
maaş bağlanır ve Ayasofya'ya müderris
olarak atanır. Ali Kuşçu, burada Fatih
Külliyesi'nin programlarını hazırlamış,
astronomi ve matematik dersleri
vermiştir.
•Ali Kuşçu 'nun astronomi ve matematik
alanında yazmış olduğu eserlerinde
gezegenlerin ve bunların hareketlerini ;
yerin şekli ve özelliklerini ele almıştır.

Bilginler Sayfası
BEYRUNÎ •Dünyanın döndüğünü ilk bulan bilim
adamıdır.
973 - 1051 •Ümit Burnu,Amerika ve Japonya ‘nın
varlığından bahseden ilk bilim adamıdır.
• Amerika Kıtası ‘nın varlığını Kristof
Colomb'un Amerika’yı Keşfinden 500
Sene önce bildirmiştir.
•Matematik,Jeoloji,Coğrafya,Tıp,Felsefe,
Fizik,Astronomi gibi dallarda eserler
yazmıştır.
•Çağın En Büyük Alimidir.

Bilginler Sayfası
 •Gazneliler Devleti Sınırları içinde yaşamış o
BİRUNÎ dönemin en ünlü astronomi bilginlerindendir.
•Fars / İran Kökenli olmasına rağmen bazı
taihçilerce Türk olduğu da savunulmaktadır.
973 - 1048
•Birûni,Eczacılık ‘ta uygulamalı eğitime,
kitaplardan çok daha fazla önem vermiştir.
Buna göre,Birûnî ; elle tutarak ve
gözlemleyerek veri toplamanın insana,
kitaptan okumaktan çok daha fazla yarar
sağladığına inanmış ve bunu uygulamıştır.
•Yetmiş adet Astronomi ve yirmi adet de
Matematik Kitabı bulunmaktadır.
•Tıp,Biyoloji,Bitkiler,Madenler,Hayvanlar ve
Yararlı Bitkiler ve Otlar üzerine dizin
çalışması yapmıştır.
•Kendisi,yapmış olduğu çalışmaların büyük
bir bölümünü Sultan Gazneli Mesut’a
sunmuştur.

Bilginler Sayfası
 •Aslen Kütahyalı olan Evliya Çelebi,
EVLİYA ÇELEBİ İstanbul’un Fethi’nden sonra İstanbul’a
yerleşmiştir.
•Küçük yaşlarından itibaren içinde müthiş
1611 – 1682 gezi arzusu vardı.Yeni yerler görmek,yeni
insanlar tanımak istiyordu.Bu yüzden belli bir
yerde yerleşik kalamamıştır.
•İlk gezisini, İstanbul ve Çevresi ‘ne yaptı.
Daha sonra İstanbul Dışı ‘na çıktı.Artık,
gezileri birbirini izliyordu.Tam elli yıl boyunca
durmadan gezdi.Gezdiği yerler arasında
o zamanki Osmanlı İmparatorluğu sınırları
içerisinde yer alan ülkelerin çoğu vardı.
•Evliya Çelebi,bu gezileri sırasında çok ilginç
yerler gördü.Yeni insanlarla tanıştı.Birçok
olayla karşılaştı.Savaşlara katıldı.Gezmek
için gittiği son yer Mısır oldu.
•1682 yılında vefat etti.Evliya Çelebi'nin
bugün bile önemini taşıyan Seyahatname ‘si
işte bu gezilerin ürünüdür.
Bilginler Sayfası
FARÂBİ •870 yılında Şam’da dünyaya gelmiş
ünlü İslam felsefecisidir.

870 – 950 •Aristoteles’in eserlerinden etkilendi.

•Aristotales’in ortaya attığı madde ve
şekil kavramını hiçbir değişiklik
yapmadan benimseyen,eşyanın
oluşumunda,yani yaradılışta madde ve
şekili iki temel ilke olarak görmüştür.
•Farabi’ye göre;”İnsan ahlakının
temeli,ona göre bilgidir;akıl iyiyi
kötüden ancak bilgiyle ayırır….”
ayırır
•Ses Olayı ‘nın ilk mantıklı açıklamasını
Farabi yaptı….O, titreşimlerin dalga
uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını
deneyler yaparak tespit etti.

Bilginler Sayfası
HAREZMİ •Matematik,Astronomi ve Coğrafya
Alanların-da çalışmış bir Fars Bilim
adamıdır.

780 – 850 •780 Yılında Özbekistan’ın Harzem

Bölgesi’nde dünyaya gelmiştir.
•Gençlik döneminde Bağdat’a gelip
oraya yerleşmiştir.
•Cebir Alanı’nda (Matematik) yazmış
olduğu eseri,batı ve doğuda bu alanda
yazılmış ilk eser olarak kabul edilir.
•Çalışmasında sıfırı ( 0 ) ilk kez ele alan
kişidir.
•Matematik Tarihi ‘nde,Birinci ve İkinci
Dereceden Denklemlerin sistematik
çözümlerini ilk kez kendisi ortaya
koymuştur.
•Bu nedenle Harezmi,Cebirsel
Matematiğin Babası olarak kabul edilir.
Bilginler Sayfası
 •Osmanlı’da yaşamış bir Türk Bilgini olan
HEZARFEN Hazerfen Ahmet Çelebi,geliştirdiği takma
AHMET ÇELEBİ kanatlarla uçmayı başaran ilk insanlardan
olmuştur.
1609 – 1640 •Sultan IV.Murat Zamanı’nda,Uçma Tasarısı’
nı gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden
ötürü halk arasında, “Hezarfen”
Hezarfen olarak
anıldığı bilinmektedir.
•Hazerfen Ahmet Çelebi,kuşların uçuşunu
inceleyerek tarihi uçuşundan önce hazırla-
dığı kanatlarının dayanıklılık derecesini
ölçmek için,Okmeydanı'nda deneyler
yapmıştır.
•1632 Yılında Lodoslu bir havada Galata
Kulesi'nden kuş kanatlarına benzer bir araç
takıp kendini boşluğa bırakan ve uçarak
İstanbul Boğazı'nı geçip 3358 metre ötede
Üsküdar‘a vardığı varsayılan Hezarfen
Ahmet Çelebi, Türk Havacılık Tarihi ‘nin en
kayda değer kişilerden birisidir.

Bilginler Sayfası
 İBRAHİM •İlk Türk Matbaası ‘nın kurucusu olan
İbrahim Müteferrika,Macar Kökenli bir
MÜTEFERRİKA devşirmedir.
•Kendisi,Osmanlı Devleti ‘nin Lale Devri’nde
1674 – 1745 Fransa Elçimiz olan Yirmisekiz Mehmet
Çelebi ‘nin oğlu Sait Efendi ile İstanbul’da
ilk Türk Matbaası’nı kurmuştur.
•Kurmuş olduğu matbaasında ilk bastığı
kitap “Vankulu Lügatı”
Lügatı adlı bir sözlük
çalışmasıdır.(Arapça-Türkçe Sözlüğü)

ANA SAYFA
 •İbn Rüşd , Endülüslü Arap Felsefeci
İBN-İ RÜŞD ve Hekimi,Matematikçisi ve Tıp Alimi
‘dir.

1126 – 1198 •Kurtuba ‘da dünyaya gelen İbn-i

Rüşd Fas’ta ölmüştür.
•Tıp Alanı’nda önemli eserler ortaya
koyan İbn-i Rüşd,Aristo’nun Felsefe
Alanı’nda Aristo’nun ortaya attığı ilke
ve esaslara bağlı kaldı.
•Ona göre, “Akıl ve Felsefe”, gerçeğe
ulaştırıcı en önemli etkendir.
•Yine kendisi,insanların Din ve
Felsefe Yolu ile doğruya
ulaşabileceklerini savunmuştur.
Bu doğrultuda İslam ile Felsefe’nin
asla birbiri ile çelişmediğini ortaya
koymuştur.
Bilginler Sayfası
 •Buhara’da yaşamış Fars Kökenli bilim
adamıdır.
İBN-İ SÎNA •Tıp ve Felsefe Alanları’nda yazdığı eserleri,
Ortaçağ Avrupa Üniversiteleri’nde ders kitabı
olarak okutulmuştur.
980 – 1037
•Hintli bir manavdan Hint Aritmetiğini,başka
bir alimden tıbbi konuları, İsmail El-Zahid'den
de fıkıh öğrendi.
•16 yaşında kendini tamamen Tıp Alanı’na
verdi…Bu konudaki bilgileri öğrenmekle
kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi.
•Zaman içinde Felsefe ve Mantık ile ilgilendi.

Bilginler Sayfası
 •1609 ‘da İstanbul’da doğdu.Kendisi,IV.Murat

KÂTİP ÇELEBİ Dönemi’nde yapılan Doğu Seferleri’ne Kâtip

Görevlisi olarak katıldı.
•Kendisi,Tarih Alanı’nda yaptığı Kronolojik
1609 – 1657 Tarih Sıralama Çalışmaları ile ün kazandı.
•Her yıl içinde olayları tarihsel kronolojik sıra
ile ele almış ve olayları ayrıntılı bilgileri ile
ortaya koymuştur.
•Coğrafi yapıtların en önemlisi olan
Cihannüma, Osmanlı Coğrafyacılığı'nda
yeni bir çığır açmıştır….Bu
eserinde,Dünya'nın yuvarlak olduğunu da
kanıtlamaktan tutun, Kristof Kolomb ve
Macellan'ın keşif gezilerine kadar her türlü
coğrafya olaylarından söz eder.
•Ardından Japonya'dan başlayarak Asya
Ülkeleri ‘ni tanıtır….Bunların tarihleri,
yönetim biçimleri,ekonomileri,inançları
konusunda bilgiler verir.

Bilginler Sayfası
 •“Koca Sinan” olarak ta bilinen ve aynı
MİMAR SİNAN zamanda bir Devşirme olan Mimar Sinan,on
yedi yıl yeniçeri olarak çalıştıktan sonra 1538
yılında Baş Mimarlığa atanmış  ve ölünceye
kadar elli yıl kesintisiz bu makamda kalmıştır.
1490 – 1588
•Kanuni Sultan Süleyman,II.Selim  ve III.
Murad'ın saltanat dönemlerinde hakim olan
Osmanlı Klasik Mimari Üslubu ile adı
özdeşleşmiş olan Mimar Sinan,Dünya’nın en
büyük mimar ustalarından biridir.
•Mimar Sinan 92 Camii, 52 Mescit,57
Medrese,7 Darül-Kurra,22 Türbe,17 İmaret, 3
Darüşşifa (Hastane), 5 Su Yolu,8 Köprü, 20
Kervansaray, 36 Saray, 8 Mahzen ve 48 de
Hamam olmak üzere 375 eser vermiştir.

Bilginler Sayfası
NASREDDİN •Moğol Hükümdârı Hülâgu ‘nun
desteği ile Meraga’da Kütüphâne ve
TÛSİ Rasathâne kurdu. Nâsirüddîn Tûsî,
ömrünün sonuna kadar bu
1201 – 1274 rasathânede çalıştı.
•Nâsirüddîn Tûsî, Rasathâne ‘yi
kurduktan sonra,çeşitli İslâm
Memleketleri ‘nde tanın-mış ilim
adamlarını burada topladı….Ayrıca
rasathânenin yanında büyük bir
kütüphâne yaptırdı….Bağdat ve diğer
şehirlerden birçok kitabı buraya
getirtti….Kütüphânedeki kitapların
sayısı dört yüz bine ulaşmıştı.
•Tûsî,Trigonometri ‘yi astronominin
bir dalı olmaktan çıkararak, başlı
başına bir ilim hâline getirdi

Bilginler Sayfası
 •Osmanlı Denizcisi olan Piri Reis, Amerika'yı

PİRİ REİS gösteren İlk Dünya Haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı

denizcilik kitabıyla tanınmıştır.
•Piri Reis , eşsiz bir Kartograf (Haritacı) ve Deniz
Bilimleri üstadı olmasının yanı sıra, Osmanlı Deniz
1465 – 1554 Tarihi ‘nde izler bırakmış bir kaptandır.
•Mısır Kaptanı Piri Reis 1552'de Umman ve Basra
üzerine 30 gemiyle çıktığı sefer sonrasında, yapmış
olduğu hatalar nedeniyle Kanuni Sultan Süleyman
tarafından 80 Yaşında iken idam ettirilmiştir.
•Piri Reis'in idamında Hürrem Sultan'ın rolü olduğu
hakkında bir rivayet vardır….Hürrem Sultan'ın
Kırım'dan esir alınmış olarak Kemal Reis ve Piri
Reis'in Gemisi ile İstanbul'a getirildiği iddia
edilir….Hürrem Sultan'ın Piri Reis'in başarısının
önüne geçmek ve esir olarak onlar tarafından esir
alınarak getirilmeleri nedeniyle kızgın ve nefret dolu
olması nedeniyle , Kanuni'nin
aklına girerek Piri Reis'i idam
ettirdiği de iddia edilir.
•Başka bir rivayete göre de
Dünya Haritası ‘nı parçaladığı
ve parçaların Rusya ‘ya
gönderildiği anlatılır.

Bilginler Sayfası
 •Dünyaca ünlü Türk Matematikçisi ve
ULUĞ BEY Astronomi Bilgini olan hükümdardır.
•Semerkant’ta dünyaya gelen Uluğ Bey,
Timur’un Torunu’dur.1408 Yılında Timur
1395 – 1449 Devleti’nin başına geçti.1449 Yılında
öldü.
•Uluğ Bey,hükümdar olunca, Osmanlı
Devleti ile olan ilişkilerini sıklaştırmaya
ve geliştirmeye gayret etti. İki Türk Ülkesi
arasında elçiler, bilim adamları gidip
gelmeye başladı.
•O, savaştan çok kendisini bilime adamış
bir hükümdardı.Sarayına zamanın
bilginlerini topladı ve onları korudu.
•Uluğ Bey Semerkant’ta bir Medrese, bir
de Rasathane yaptırdı….Astronomi
ilminin gelişmesine çalıştı.
•Uluğ Bey,döneminde Ali Kuşçu gibi ünlü
Astronomi Bilginleri’ni sarayına topladı.
Bilginler Sayfası
 •Arap Asıllı ünlü Astronomi Uzmanı’dır.
TAKİYÜDDİN •Osmanlı Devleti’nin daveti üzerine
Kahire'den İstanbul'a gelmiştir.
1521 – 1585 •Matematik ve Astronomi Bilimi’ndeki
ustalığı nedeniyle hoş karşılanıp
Sultan'a tanıtılmış ve onun yüksek
yardımlarıyla Rasathane
hazırlanmıştır….Bu Rasathane,Osmanlı
Devleti’nde açılan İlk Modern
Rasathane’dir.
Kurduğu rasathane o zaman için
dönemin en önemli astronomi aletleriyle
donatılmıştır. Yapılan gözlem, kullanılan
araçlar ve çalışan astronomları ile son
derece önemli bir mekandır.

Takiyüddin'in en önemli eseri Sidretü'l-

Münteha'dır…Bu eserde güneş
hareketleri izlenerek belli hesaplamar
yapılmıştır.

Bilginler Sayfası