“BİLİM, TEKNOLOJİ ve TOPLUM”

Bilimin Öncüleri

Kazanım
SB.7.4.2. Türk-İslam medeniyetinde yetişen bilginlerin bilimsel gelişme
sürecine katkılarını tartışır.
 İlk Çağ Uygarlıkları
Günümüzde ulaşılan bilim ve medeniyet seviyesine birçok milletin katkısı vardır.

Çeşitli dönemlerde farklı medeniyetlerin katkıları ve birbirinden

Çeşitli dönemlerde farklı medeniyetlerin katkıları ve birbirinden
etkilenmesi sonucu günümüz teknolojisi oluşmuştur.
etkilenmesi sonucu günümüz teknolojisi oluşmuştur.
 Karanlık Çağ Ortaçağ
Orta Çağ’da Avrupa’da baskıcı bir dönemin olduğu, özgür düşüncenin olmadığı
skolastik düşünce hakimdi.

Kilisenin düşüncesi dışındaki

Kilisenin düşüncesi dışındaki
fikirler cezalandırılırdı.
fikirler cezalandırılırdı.
Bilimsel gelişmeler olmadığı
için Avrupa ‘‘Karanlık Çağ’’ı
yaşıyordu.

Özgür düşünce olmadığı için

Özgür düşünce olmadığı için
bilimsel çalışma yapılamıyordu.
bilimsel çalışma yapılamıyordu.
 İslam Dünyasında Altın Çağ
Karanlık Çağı yaşayan Avrupa ile aynı dönemde ise İslam dünyası Altın Çağı
yaşıyordu. Bu durumun oluşmasında;

İlk emri ‘‘Oku’’ olan İslam

1 dininin bilimsel çalışmayı

asd
istemesi

İslam dünyasındaki

2 yöneticilerin bilimi ve bilim

asd
insanlarını destekliyor olması
 Bilimsel Çalışmaların Desteklenmesi

Beytül Hikme Nizamiye Medreseleri

Abbasi halifesi Memun tarafından 830

Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından
yılında Bağdat’ta yaptırılan bilimler
yaptırılan medreselerdir.
akademisidir.
 Bilimsel Çalışmaların Desteklenmesi

du.
ı yor
yaş
ağ ı
n Ç
a A ltı
ağ ’d
ıO rta Ç
ya s
dü n
İ slam
u nda
onuc
r ı n s
la
Gazneli Mahmut
un Orhan Bey Fatih Sultan Mehmet
b
Tüm
İznik’te Osmanlı’nın ilk
Sarayında 400 den fazla medresesini kurdurarak Ayasofya Medreselerine
bilim ve sanat insanı devrin en büyük hocasını Ali Kuşçu’yu müderris
yaşamaktaydı. müderris tayin etti. tayin etti.
 Türk İslam Bilim İnsanları
HAREZMİ (780-850)
Bize Sıfırı Tanıtan İnsan

Matematik, astronomi ve coğrafya ile

ilgilenmiştir.

Matematiğin bir dalı olan cebirin

kurucusudur.

0 rakamını bulan alimdir.

Türk İslam Bilim İnsanları
ALİ KUŞÇU (1403-1474)
Matematiği Sevdiren İnsan

Matematik ve astronomi dalında

çalışmalar yapmıştır.

Elçilik görevi ile geldiği İstanbul’da Fatih

Sultan Mehmet ile tanışmıştır.

Günde 200 akçe verilerek Ayasofya

Medresesi’ne başmüderris yapılmıştır.
 Türk İslam Bilim İnsanları
İBNİ SİNA (980-1037)
Hekimlerin Piri

Tıp alanında çalışmalar yapmıştır.

Avrupa’da Avicenna olarak bilinir.

Henüz mikroskop keşfedilmeden önce

canlı mikroplardan bahsetmiştir.

Kanun adlı eseri Avrupa’da uzun yıllar

ders kitabı olarak okutuldu.
Türk İslam Bilim İnsanları
KÂTİP ÇELEBİ (1609-1657)
Hayatını Kitaplara Adayan İnsan

Ünlü Türk coğrafya ve tarih bilginidir.

Kâtip Çelebi, dönemindeki kitaplarının

çoğunu okumuştur.

“Cihannüma” adlı eseri Türkçe yazılan

ilk coğrafya kitabıdır.
 Türk İslam Bilim İnsanları
CEZERİ (1136-1206)
13. Yüzyılın Mekanik Dehası

Mekanik mühendisliğinin temelini

atmıştır.

İlk robotu yapıp çalıştırdığı

kabul edilmektedir.

Elektrik kullanmadan sadece su ve

mekanik parçalarla çalışan makineler
yapmıştır.
Türk İslam Bilim İnsanları
HAZİNİ (?-1155)
Hassas Terazilerin Mucidi

Newton’dan 500 yıl önce “Her cismi

yerkürenin merkezine doğru çeken bir
gücün olduğunu” söylemiştir.

Ölçü ve tartı aletlerine yaptığı katkılarla

tanınan bir bilim insanıdır.

İcat ettiği hassas terazi ile metallerin

özgül ağırlıkları tespit etmiştir.
 Türk İslam Bilim İnsanları
FARABİ (870-950)
Ünlü Filozof ve Öğretmen

Felsefe, mantık ve astronomi

alanlarında önemli çalışmalar yaptı.

Muallim-i Sâni (İkinci öğretmen)

olarak bilinmektedir.

Müzik ile de ilgilenen Farabi seslerin

matematiksel ölçümünü ve kemanın
atası olan “rebab”ı yapmıştır.
Türk İslam Bilim İnsanları
İBNİ HALDUN (1332-1406)
Fikirleriyle Sosyal Bilimlerin Öncüsü

Sosyoloji ve tarih felsefesinin kurucusu

olarak kabul edilmiştir.

En önemli eseri “Mukaddime”dir.

Milletlerin geçmişten ders çıkartarak

tarih ilminden faydalanması gerektiğini
söylemiştir.
 Türk İslam Bilim İnsanları
PİRİ REİS (1470-1553)
Haritası ile Meşhur Denizci

Türk denizcisi, haritacısı ve

coğrafyacısıdır.

Amerika kıtasını da içine alan bir

dünya haritası çizmiştir.

Birçok deniz ve limanı tanıttığı Kitabı

Bahriye adlı bir kitap yazmıştır.
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

İslam dini bilimsel çalışmalara önem verir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

Hükümdarların bilim insanlarını desteklemesi bilime verdikleri önemi

gösterir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

İslam alimleri kendinden önceki bilgileri yok sayarak kendileri yeni bir
şey bulmaya çalışmışlardır

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

Orta Çağ’da Avrupa dünyasında bilim, altın çağını yaşamaktaydı.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

Dünya haritasını çizen bilim insanımız Piri Reis’tir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra
Şimdi Sıra Sizde
Sizde

Harezmi’nin 0 rakamını bulması astronomi ile ilgilendiğini gösterir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Hangisi Çöz
Hangisi Çöz Bakalım
Bakalım

Fatih Sultan Mehmet döneminde elçi olarak İstanbul’a gelen ve daha sonra
Ayasofya Medresesi’nde eğitim veren ünlü Türk-İslam matematikçisi kimdir?

A Ali Kuşçu
B
Harezmi

C D
İbni Sina İbni Haldun
YENİ SORU
 Hangisi Çöz
Hangisi Çöz Bakalım
Bakalım

Henüz mikroskop keşfedilmeden önce canlı mikroplardan bahseden ve yazdığı El

Kanun Fit Tıp adlı kitabı Avrupa’da yüzyıllarca ders kitabı olarak okutulan Türk
İslam alimi kimdir?

A Piri Reis B
İbni Sina

C D
Hazini Hipokrat
YENİ SORU
 Hangisi Çöz
Hangisi Çöz Bakalım
Bakalım

Astronomi ve coğrafya alanlarında da çalışmalar yapan ve matematikte 0

rakamını bulan Türk İslam alimi kimdir?

A Biruni B
İbni Sina

C Ali Kuşçu
D
Harezmi
YENİ SORU
 Hangisi Çöz
Hangisi Çöz Bakalım
Bakalım

Osmanlı Devleti'nde kaptan-ı derya olarak görev yapmıştır. Amerika kıtasını da içine
alan bir dünya haritası çizmiştir.
Hakkında bilgi verilen Türk-İslam alimi kimdir?

A İbni Haldun B
Cezeri

C D
Piri Reis Hazini
YENİ SORU
DPY 2019 Çıkmış Sorular
Çıkmış Sorular

• Matematik, astronomi ve coğrafya bilginidir.

• Matematik alanında yaptığı çalışmalarla cebiri geliştirmiştir.
• X simgesini matematik bilimine kazandırmıştır.
• Meridyen dairesinin 1 derecelik açısını hatasız hesaplamıştır.

Yukarıdaki çalışmalar Türk-İslam bilim insanlarımızdan hangisine aittir?

A) Ali Kuşçu
B) Harezmi
C) İbni Sina
D) Cezeri
DPY 2019 Çıkmış Sorular
Çıkmış Sorular

“Bir su damlası nasıl diğer su damlalarına benzer ise bir milletin geleceği de
geçmişine aynen benzer.”

İbni Haldun’un sözünde aşağıdaki bilim dallarından hangisinin önemi

vurgulanmaktadır?

A) Astronomi
B) Tarih
C) Coğrafya
D) Edebiyat
DPY 2018 Sıra Sizde
Sıra Sizde

• Ali Kuşçu, gök cisimlerinin Dünya’ya uzaklığını hesapladı. Ay’ın haritasını çıkardı ve
bu çalışması nedeniyle NASA, Ay’da bir bölgeye onun ismini verdi.
• İbni Sina’nın tıp alanında yaptığı çalışmalarının yer aldığı “el Kanun Fi’t Tıb” adlı
eseri 17. yüzyıla kadar Avrupa’da tıp eğitiminde kullanıldı.
Verilen örneklerden hareketle Türk-İslam bilim insanları ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?

A) Avrupa’da tanınmış bilim insanlarıdır.

B) Farklı alanlarda çalışmalar yapmışlardır.
C) Batı uygarlığının etkisinde kalmışlardır.
D) Bilimsel çalışmalara katkıda bulunmuşlardır.
DPY 2016 Sıra Sizde
Sıra Sizde

Sıfır ve cebir kavramlarını matematiğe kazandıran, yazdığı cebir kitabı XVII.

Yüzyıla kadar Avrupa üniversitelerinde okutulan bilim insanı aşağıdakilerden
hangisidir?

A) İbni Sina
B) Ali Kuşçu
C) Biruni
D) Harezmi
DPY 2016 Sıra Sizde
Sıra Sizde

• Tıp alanında yaptığı çalışmalarla tanınır.

• “ Şifa” adlı eseri felsefe, matematik ve fizik bilgilerinin yer aldığı bir ansiklopedi
niteliğindedir.

Yukarıda hangi Türk-İslam bilgini tanıtılmıştır?

A) Biruni
B) Harezmi
C) Uluğ Bey
D) İbni Sina
DPY 2014 Sıra Sizde
Sıra Sizde
• Coğrafya ve astronomi ile de uğraşan Harezmî, en önemli çalışmalarını matematik
alanında yaptı. Sıfırı matematiğe kazandırdı. Cebir ile ilgili kitabı tercüme edilerek 17.
yüzyıla kadar Avrupa üniversitelerinde okutuldu.
• İbni Sina; tıp, felsefe ve diğer bilimlerdeki çalışmalarıyla tanınır. Özellikle tıp
alanında yazmış olduğu “El Kanun-Fi’t- Tıp” (Tıp Kanunu) adlı eseri, Doğu ve Batı
ülkelerinde uzun yıllar okutulmuştur.
Bu bilgilere göre; aşağıdaki yargılardan hangileri Harezmî ve İbn-i Sina’nın
ortak özelliklerindendir?
I- Aynı dönemde yaşamış olmaları
II- Çalışmalarının evrensel nitelik taşımaları
III- Benzer alanlarda eserler vermeleri
IV- Çok yönlü çalışmalar yapmaları

A) I ve II
B) I ve III
C) III ve IV
D) II ve IV
DPY 2013 Sıra Sizde
Sıra Sizde

Birûnî; matematik, astronomi, eczacılık ve sosyoloji gibi değişik alanlarda çok sayıda
eser vermiştir. Eski Yunan medeniyetini ve bilginlerini takdir etse de Aristo ve
Batlamyus’un teorilerinden bazılarına karşı çıkarak Dünya’nın durağan değil, dönen
bir kütle olduğunu ileri sürmüştür.
Parçada verilen bilgiye göre Birûnî hakkında, aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?

A) Çok yönlü bir bilim insanıdır.

B) Dünya bilim mirasına katkıda bulunmuştur.
C) Batı medeniyetine ait eserlerden yararlanmıştır.
D) Buluşlarının doğruluğu yaşadığı dönemle sınırlı kalmıştır.
DPY 2012 Sıra Sizde
Sıra Sizde

Aşağıdakilerden hangisi, Fatih’in açtırdığı Sahn-ı Seman Medresesi’nde dersler

veren matematik bilginidir?

A) Batlamyus
B) Takıyyüddin
C) Ali Kuşçu
D) Nasreddin Tusi
SBS 2011 Çıkmış Sorular
Çıkmış Sorular

8-11. yüzyıllarda İslam dünyasında yetişen Birunî, Harezmî, İbni Sina gibi bilginlerin
eserleri, Avrupa dillerine çevrilerek üniversitelerde okutulmuştur.
Bu bilgiye göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İslam bilginleri bilimsel gelişmeye katkı yapmıştır.

B) İslam dini bilimi teşvik etmiştir.
C) İslam bilginlerinin eserleri Batı’da kabul görmüştür.
D) Çağdaş uygarlık tümüyle İslam bilginlerinin eseridir.
 KİM BİLECEK

0 rakamını bulan kişi kimdir?

Harezmi
 KİM BİLECEK

Avrupalılar tarafından Avicenna olarak tanınan kişi kimdir?

İbni Sina
 KİM BİLECEK

İlk defa dünya haritasını çizen kişi kimdir?

Piri Reis
 KİM BİLECEK

Robotlar üzerine çalışma yapan İslam alimi kimdir?

Cezeri
 Gelecek Derse
Gelecek Derse Hazırlanalım
Hazırlanalım

•Matbaanın icadının sonuçları nelerdir?

•Günümüzdeki bilimsel birikim nasıl oluşmuştur?