Benodigdhede vir hierdie vraestel/Requirements for this paper:

Multikeusekaarte/ Nie-programmeerbare sakrekenaar/ Oopboek-eksamen/ NEE/

X
Multi-choice cards: Non-programmable calculator: Open book examination? NO

Grafiekpapier/ Draagbare Rekenaar/

Graph paper: Laptop:

EKSAMEN/TOETS Klastoets 2/ KWALIFIKASIE/ BCom, BSc

EXAMINATION/TEST: Class test 2 QUALIFICATION:

MODULEKODE/ STTN115 TYDSDUUR/ 1 uur/hour

MODULE CODE: DURATION:

MODULEBESKRYWING/ Beskrywende statistiek en inferensie/ MAKS/ 35

MODULE DESCRIPTION: Descriptive statistics and inference MAX:

EKSAMINATOR(E)/ Mr CJL van Heerden DATUM/ 20/03/2018

EXAMINER(S): DATE:

TYD/TIME: 11:00

MODERATOR(E)/ Prof JS Allison

MODERATOR(S):
Instruksies Instructions
 Beantwoord alle vrae.  Answer all questions.
 Wys alle relevante berekeninge en grafieke (waar  Show all relevant calculations and graphs (where
van toepassing). U sal geen punte ontvang vir applicable). You will receive no marks for
enige ongegronde antwoord nie, selfs al is u unsubstantiated answers, even if your answer is
antwoord korrek. correct.
 Rond finale antwoorde deurgaans tot DRIE  Round final answers to THREE decimal numbers
desimale syfers af. throughout.
 ʼn Formuleblad word aan die einde van die vraestel  A formula sheet is provided at the end of the paper.
voorsien.

Vraag 1 [5] Question 1 [5]

Vir elkeen van die volgende definisies, spesifiseer die For each of the following definitions, specify which
begrip wat beskryf word. concept is being described.

1.1. Probeer om deur een getal weer te gee hoe 1.1. Attempts to portray, by a single value, how widely
uitgesprei die data oor die definisieversameling van die data are distributed over the domain of the data.
data is.

1.2. Die gemiddelde afstand tussen waarnemings en 1.2. The average distance between observations and
die rekenkundige gemiddeld van die data. the arithmetic mean of the data.

1.3. Beraming van ʼn -waarde vir ʼn gegewe -waarde 1.3. Estimation of a -value for a given -value outside
buite die interval van waargenome -waardes. the interval of observed -values.

1.4. Die verskil tussen die waargenome waarde en die 1.4. The difference between the observed value and the
voorspelde waarde van die respons/afhanklike predicted value of the response/dependent variable in
veranderlike by lineêre regressie, d.i. . linear regression, that is, .

1.5. Individuele datapunte met groot residu-waardes. 1.5. Individual data points with large residual values.
Hierdie waarnemings lê buite die algemene patroon These observations lie outside the general pattern of the
van die ander waarnemings. other observations.

STTN115
1/4
Vraag 2 [6] Question 2 [6]
Beskou die volgende datastel: Consider the following dataset:

26 24 32 31 3 9 28 20 16 33 26 24 32 31 3 9 28 20 16 33

2.1. Is daar enige uitskieters teenwoordig in die data? 2.1. Are there any outliers present in the data? Make
Maak van Tukey se reël gebruik. (3) use of Tukey’s rule. (3)

2.2. Teken ʼn houer-en-puntstipping van die data. (2) 2.2. Draw a box plot of the data. (2)

2.3. Lewer kommentaar op jou grafiek in (2.2). (1) 2.3. Comment on your graph in (2.2). (1)

Vraag 3 [7] Question 3 [7]

Die volgende frekwensietabel verteenwoordig die The following frequency table represents the distribution
verdeling van lengte van ʼn groep van 40 studente. of the height of a group of 40 students.

Lengte (cm) Frekwensie ( ) Height (cm) Frequency ( )

3.1. Bepaal die standaardafwyking van die data. (3) 3.1. Determine the standard deviation of the data. (3)

3.2. Bepaal die kwartielafwyking van die data. Wys alle 3.2. Determine the quartile deviation of the data. Show
stappe. (4) all steps. (4)

Vraag 4 [4] Question 4 [4]

Onderskei tussen die twee tipes tydreeksmodelle wat Distinguish between the two types of time series models
algemeen in die literatuur gebruik word deur elkeen se that are generally used in the literature by providing
definisie te verskaf. Definieer alle notasie. each of their definitions. Define all notation.

Vraag 5 [6] Question 5 [6]

Beskou die jaarlikse koperpryse (Rand/kg) vir die Consider the annual copper prices (Rand/kg) for the
tydperk 1964-1970. time period 1964-1970.

Jaar Prys (Rand/kg) Year Price (Rand/kg)

5.1. Gebruik die nulsommetode met 1967 as 5.1. Use the zero-sum method with 1967 as year of
oorsprongjaar en bepaal die kleinste-kwadrate origin and determine the least squares regression line
regressielyn vir die gegewe datastel. (2) for the given dataset. (2)

5.2. Voorspel die prys vir 1970 deur van die lyn wat in 5.2. Predict the price for 1970 by making use of the line
die vorige vraag gepas is gebruik te maak. (1) that was fitted in the previous question. (1)

5.3. Is die voorspelling in Vraag 5.2 ʼn voorbeeld van 5.3. Is the prediction in Question 5.2 an example of
interpolasie of ekstrapolasie? Motiveer. (1) interpolation or extrapolation? Motivate. (1)

STTN115
2/4
5.4. Bereken die drie-jaar bewegende gemiddeld vir 5.4. Calculate the three year moving average for 1965. (1)
1965. (1)

5.5. Oor die algemeen, wat is die motivering vir die 5.5. In general, what is the motivation for the calculation
berekening van bewegende gemiddeldes? (1) of moving averages? (1)

Vraag 6 [7] Question 6 [7]

In die onderstaande rooster stel , , , , , en In the grid below , , , , , and represent values
waarnemings in ʼn datastel voor wat in toenemende in a dataset written in an increasing order. No value in
volgorde geskryf is. Geen waarde in die datastel is the dataset is repeated.
herhaal nie.

Bepaal die waardes van , , , , , en indien: Determine the values of , , , , , and if:

 Die maksimumwaarde 42 is.  The maximum value is 42.

 Die variasiewydte 35 is.  The range is 35.
 Die mediaan 23 is.  The median is 23.
 Die verskil tussen die mediaan en die boonste  The difference between the median and the
kwartiel 14 is. upper quartile is 14.
 Die interkwartiel-variasiewydte 22 is.  The interquartile range is 22.
 .  .
 Die gemiddeld 25 is.  The mean is 25.

Wys alle berekeninge. Show all calculations.

TOTAAL/TOTAL: 35

STTN115
3/4
 Formules / Formulae
n 1
1 n 1 k n 1 de waarneming/ th
x   xi x   fi mi de waarneming/ th observation 2
n i 1 n i 1 4 observation

R 1 k n 3(n  1)
w
k
x 
n i 1
fi xi
4
de waarneming/ th observation
4
de waarneming/ th observation

q q q 3n n
R  xmax  xmin qd  3 1  R de waarneming/ th observation de waarneming/ th observation
2 2 4 2
hth  b  ((h  1)th  hth ) 1  n 2 2 1 n
qR  q3  q1  i   xi  x  .
2
s2  x  nx  s 2

hde  b  ((h  1)de  hde ) n  1  i 1  n  1 i 1
1  k  1 k

s
 fi  mi  x  .
2
k  1  14
. ln n V  100 s2   fi mi 2  nx 2  . s2 
x n  1  i 1  n  1 i 1
1
sxy 1
 xy  n  x y  xy  n  x y
r b a  y  bx yˆ  a  bx
sxy  1
sx s y
 x  n ( x ) 2
2
n 1

q1  1.5qR q3  1.5qR b
 xy
R2  r 2
 x2
X  X  X  P2  P1 P  P1
Z Z t 
 / n S/ n T2  T1 Tg  T1

1 n 1 n 1  n 2 2
 Xi 
X
X S2  ( X i  X )2 S2    X i  nX  Pˆ 
n i 1 n  1 i 1 n  1  i 1  n

   S   S     S   S 
X  Z  2  ;X Z    X  tn1  2  ; X  tn1   
   n  2 n    n  2 n
P2  P1     Pˆ (1  Pˆ ) ˆ    Pˆ (1  Pˆ ) 
P
T2  T1
Tg  T1   P1  Pˆ  Z   ;P Z   
 2 n 2 n 

X  0 X  0
Z ~ N (0,1) T ~ tn 1
S S
n n
X1  X 2 Pˆ1  Pˆ2 X  X2
Z
S  S 
~ N (0,1)
Z ~ N (0,1), where Pˆ  1
  
2 2

 n  n 
1 2
Pˆ 1  Pˆ 1
 n12 n1  n2
 1  2
n1

Pˆ   0
Z ~ N (0,1)
T
X1  X 2
~ tn1  n2 2 , where S p 
 n1  1 S12   n2  1 S22
 0 1   0 
S p n11  n12 n1  n2  2
n

STTN115
4/4