Professional Documents
Culture Documents
Βραχείες Ψυχοθεραπείες
Βραχείες Ψυχοθεραπείες
Προς το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα, όταν ο Breuer και ο Freud επινόησαν
την ψυχανάλυση, το βασικό θέμα των συνεδριών ήταν τα συμπτώματα της
υστερίας. Αυτές οι πρώτες ψυχοθεραπείες ήταν σύντομες. Καθώς η ψυχανάλυση
εξελισσόταν, η διάρκεια της θεραπείας αυξανόταν, όμως κάποιοι ψυχαναλυτές ,
όπως ο Steckel, περιέγραψαν κάποιες θεραπευτικές τεχνικές πιο σύντομες τις
οποίες και θεώρησαν πιο αποτελεσματικές.
Η βραχεία ψυχοθεραπεία βρίσκει τις ρίζες της στον Ferenczi (1918), προτείνοντας
την «ενεργητική τεχνική». Αυτή η τεχνική αποβλέπει να δώσει μια νέα ώθηση στην
αναλυτική διαδικασία στο σημείο που η θεραπεία είναι στάσιμη. Χρησιμοποιούνται
πιο άμεσες και παρεμβατικές τεχνικές πχ. διάφορες εντολές ή απαγορεύσεις προς
τον θεραπευόμενο. Με αυτό τον τρόπο τον παρακινεί να έρθει αντιμέτωπος με τους
φόβους του ή να αφήσει οριστικά διάφορες λιβιδινικές ικανοποιήσεις. Οι τεχνικές
αυτές βοηθούν τον θεραπευόμενο να «ξοδέψει» όλη του τη λιβιδινική ενέργεια
στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Ο Freud αντιτάχθηκε σε αυτές τις καινοτομίες.
(Gillieron, 1991)
Πρώτοι οι Σιφναίος και Malan, τη δεκαετία του 1960, ανέπτυξαν ανεξάρτητα τις
πρώτες θεωρητικά συνεκτικές, βραχυπρόθεσμες ψυχοθεραπείες. Επινόησαν
τρόπους ψυχοθεραπείας που δεν ήταν μια συλλογή τεχνικών, αλλά ο καθένας από
αυτούς αποτελούσε μια εντελώς νέα θεραπεία, μια νέα θεωρία από την οποία
προέκυψε ένας οργανωμένος, συγκεκριμένος τρόπος δράσης.
Με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι θεραπείες γίνονταν πιο σύντομες, γίνονταν
πιο εστιασμένες και ο θεραπευτής πιο ενεργός. Η συντομία, η εστίαση και η
δραστηριότητα του θεραπευτή είναι σημεία στα οποία οι βραχυπρόθεσμες
θεραπείες διαφέρουν, όχι μόνο από τη μακροχρόνια θεραπεία αλλά και μεταξύ
τους. Η επιλογή των ασθενών αποτελεί μια τέταρτη παράμετρο στην περιγραφή των
βραχυπρόθεσμων ψυχοθεραπειών.
Σύγχρονες σχολές βραχείας ψυχοθεραπείες
(1) Ψυχοδυναμική.
(2) Διαπροσωπική.
(3) Εκλεκτική.
Κάθε μία έχει ενδείξεις και αντενδείξεις, αλλά αξίζει να αναγνωρίσουμε εξαρχής
ότι δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι κάποια βραχυπρόθεσμη ψυχοθεραπεία
είναι πιο αποτελεσματική από κάποια άλλη. Η διαπροσωπική βραχεία
ψυχοθεραπεία αποφεύγει τις ενδοψυχικές ερμηνείες, και υποστηρίζεται από
πολλούς ότι είναι η πιο ευέλικτη, υποστηρικτική, και λιγότερο επεμβατική από τις
παραπάνω μεθόδους. Στην πράξη, όμως, η καθαρότητα της τεχνικής χάνεται και οι
περισσότερες θεραπείες στην πραγματική ζωή πιθανόν να παρασύρονται προς την
εκλεκτική. (Σινανίδου, 2013)
1. Αποφασίζεται από την αρχή η διάρκειά της , η οποία μπορεί να είναι από
λίγες εβδομάδες μέχρι λίγους μήνες.
2. Η ανάλυση και η τροποποίηση μιας σημαντικής ψυχοσύγκρουσης αποτελεί
σκοπό της βραχείας ψυχανάλυσης.
3. Ο θεραπευτής ακολουθεί μια ενεργητική τεχνική, με την οποία επιλέγει,
ποια από τα θέματα που φέρνει στη συνεδρία ο θεραπευόμενος έχουν
σχέση με την ψυχοσύγκρουση (εστία), και αδιαφορεί για τα υπόλοιπα
θέματα. Η τεχνική αυτή είναι η «επιλεκτική προσοχή». (Σινανίδου, 2013)
Ο Πέτρος Σιφναίος παρουσίασε το έργο του και τη μέθοδο STAPP σε πολλές χώρες
και παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε τα τελευταία χρόνια, δίδασκε
μέχρι ο 2007 σε εκπαιδευτικά προγράμματα της Ελλάδας. Απεβίωσε το 2008 στη
Βοστώνη.
H μέθοδος του Malan (1954) είναι παρόμοια με αυτήν του Σιφναίου, αλλά ο
θεραπευτής διακρίνει και κρατά την εστίαση, χωρίς να την ορίζει ρητά στον
ασθενή. Στην αρχική δοκιμή, αν ο θεραπευτής έχει κατά νου την τη σωστή εστίαση,
θα υπάρξει εμβάθυνση του συναισθήματος και μια αύξηση των συνειρμών καθώς ο
θεραπευτής την δοκιμάζει. Διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό αυτής της θεραπείας
είναι ότι ο Malan ορίζει μια χρονολογική ημερομηνία τέλους της θεραπείας (πχ. 15
Σεπτεμβρίου 2022) . Μια καθορισμένη ημερομηνία τέλους (αντί του συνηθισμένου
καθορισμένου αριθμού συνεδριών) βοηθάει στην αποφυγή της αγγαρείας
διατήρησης της παρακολούθησης, που μπορεί να οδηγήσει σε χαμένες συνεδρίες ή
λάθη στον προγραμματισμό.
1. Πρόσωπο με πρόσωπο
2. Σαφής καθορισμός ημερομηνίας τέλους της θεραπείας. Σε περίπτωση που
δεν επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα , πιθανά να χρησιμοποιηθεί άλλη
μέθοδος ψυχοθεραπείας.
3. Εντοπισμός μιας βασικής ψυχοδυναμικής υπόθεσης που να ερμηνεύει την
κύρια προβληματική του θεραπευόμενου.
4. Ενεργητική ερμηνευτική τεχνική με χρήση της εκλεκτική προσοχής και
εκλεκτικής αδιαφορίας για τα θέματα που φέρνει ο ασθενής στις συνεδρίες.
Για αυτό το λόγο αυτή η μορφή βραχείας ψυχοθεραπείας ονομάστηκε
εστιακή.
Ο Mann το 1964, μετά από μία συζήτηση με τους υπευθύνους του Ιατρικού Κέντρου
του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, διαπίστωσε τη μεγάλη σειρά αναμονής για
ψυχοθεραπεία . Τότε πήρε την απόφαση να εισηγηθεί ένα υποχρεωτικό
πρόγραμμα βραχείας ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας για όλους τους νέους
ειδικευόμενους. Μάλιστα, ανέλαβε προσωπικά αυτά τα προγράμματα και
οργάνωσε ένα σεμινάριο βασισμένο σε οπτικοακουστικό υλικό. Το μοντέλο που
χρησιμοποίησε είναι το εξής:
1. Αυτονομία – Εξάρτηση
2. Ενεργητικότητα – Παθητικότητα
3. Επαρκής Αυτοπεποίθηση – Έλλειψη Αυτοπεποίθησης ή ελαττωμένη
4. Πένθος, άλυτο ή καθυστερημένο
Καμία άλλη μέθοδος βραχείας ψυχοθεραπείας δεν απαιτεί τόσα πολλά από τον
ψυχοθεραπευτή. Ακόμη και αν αυτή η μέθοδος δεν απευθύνεται σε όλους τους
ψυχοθεραπευτές βραχείας διάρκειας, σχεδόν κάθε μεταγενέστερος θεωρητικός της
φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τον Mann σε κάποιο βαθμό.
Πίσω από την εστίαση που φέρνει ο ασθενής στη συνεδρία , ο Mann θέτει ένα
"κεντρικό ζήτημα" (ανάλογο με μια κεντρική σύγκρουση) σε σχέση με το βασικό
ζήτημα, "τον ίδιο τον χρόνο". Η θεωρητική αφετηρία του Mann (η οποία πιθανώς
ακολούθησε την εμπειρική διαπίστωση ότι 12 ώρες συνεδριών ήταν το σωστό)
είναι η αντίληψη του Winnicott, ότι η αίσθηση του χρόνου είναι στενά συνδεδεμένη
με την αίσθηση της πραγματικότητας. Μια καλύτερη αίσθηση του χρόνου και των
ορίων του, γίνεται το έδαφος για την καλλιέργεια μιας καλύτερης αίσθησης των
αντικειμένων και της πραγματικότητας και επομένως η διάρκεια των συνεδριών
μπορεί να αυξηθεί. (Gillieron, 1991)
Το 1968 , ο Gillieron και η ομάδα του, ξεκίνησαν μία μελέτη για τις βραχείες
ψυχοθεραπείες στην Ψυχιατρική Κλινική της Πανεπιστημιακής Πολυκλινικής της
Λωζάννης. Αυτό που μελετήθηκε συγκεκριμένα ήταν επίδραση της διαδικασίας της
ψυχοθεραπείας στην ψυχική λειτουργία. Συγκεκριμένα μελετήθηκαν, τα χρονικά
όρια και η χρήση της διάταξης ¨πρόσωπο με πρόσωπο». Η υπόθεση της έρευνας
ήταν ότι ακόμα και απλές αλλαγές στη διαδικασία , επιδρούν σημαντικά στην
εξέλιξη των συνειρμών. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε εξελίσσεται ως εξής:
Η υπόθεση με την οποία ξεκίνησε αυτή η μελέτη του Gillieron θεωρεί ότι οι
περισσότερες κρίσεις αποσταθεροποίησης έχουν ως έναυσμα ελάσσονες κρίσεις
των σχέσεων. Μετά την πρώτη συνέντευξη ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να γνωρίζει
ποιο είδος θεραπείας θεωρεί κατάλληλο για τον συγκεκριμένο θεραπευόμενο
(φάρμακα, ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση, βραχεία ψυχοθεραπεία). (Gillieron, 1991)
Αφού έχει σχηματιστεί αυτή η πρώτη εντύπωση σχετικά με το είδος της θεραπείας
που θα ακολουθηθεί , ξεκινά η δεύτερη συνεδρία. Εάν ο ψυχοθεραπευτής έχει
επιλέξει την βραχεία ψυχοθεραπεία , πρέπει να κάνει μια απλή υπόθεση στην
οποία θα φαίνονται όσο το δυνατόν καλύτερα τα νευρωτικά συμπτώματα του
θεραπευόμενου. Η υπόθεση αυτή πρέπει να στηριχτεί στη δεύτερη συνέντευξη και
στη συνέχεια να οριστούν τα βήματα που θα ακολουθήσει η ψυχοθεραπευτική
διαδικασία με τη χρήση δοκιμαστικών ερμηνειών. Η ερμηνεία που θα δοθεί θα
πρέπει να μπορεί να ερμηνεύσει την τωρινή κατάσταση του θεραπευόμενου και τη
σχέση της με το παρελθόν. Η ερμηνεία του θεραπευτή θα οδηγήσει τις συνειδητές
και ασυνείδητες επενδύσεις του θεραπευόμενου προς μια μετάθεση η οποία θα
καταλήξει σε αλλαγή.
Στο επόμενο κεφάλαιο θα μελετήσουμε τις βραχείες , τις διαπροσωπικές και τις
εκλεκτικές βραχείες ψυχοθεραπείες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ