BÀI 4: ENZYM

• Thêi gian: 5 tiÕt

• Môc tiªu: sau khi häc, sv ph¶i:

1. Vận dụng kiến thức về phân loại enzym để giải thích cơ chế

tăng enzym trong bệnh lý viêm tụy, viêm gan, nhồi máu cơ

tim

2. Mô tả thành phần cấu tạo của enzym

3. Vận dụng kiến thức về ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt

động của enzyme để giải thích được ứng dụng động học

enzym trong sử dụng kháng sinh và điều trị ung thư

4. Trình bày phân loại coenzym, mối liên quan giữa coenzym

và vitamin trong bệnh lý thiếu máu

NHẮC LẠI CÁC KIẾN THỨC LIÊN QUAN

• Đặc điểm chất xúc tác

• Tính chất của protein

• Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng

ĐẠI CƯƠNG VỀ ENZYM

• Enzym lµ chÊt xóc t¸c sinh häc ®Æc biÖt, cã b¶n chÊt lµ protein,

xóc t¸c cho hÇu hÕt c¸c ph¶n øng trong c¬ thÓ sèng

→ Kh«ng bÞ tiªu hao hoÆc sinh ra sau ph¶n øng

→ Lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng nhưng kh«ng t¹o ra ®ược ph¶n øng,

kh«ng thay ®æi chiÒu ph¶n øng

→ Cã tÝnh ®Æc hiÖu tuyÖt ®èi vµ tương ®èi

→ ChØ ho¹t ®éng ë vïng nhiÖt ®é vµ pH nhÊt ®Þnh

1. CÁCH GỌI TÊN VÀ PHÂN LOẠI ENZYM

• Tªn c¬ chÊt + ase : urease, protease…..

• Tªn t¸c dông + ase: oxydase, amino transferase

• Tªn c¬ chÊt + t¸c dông (tªn ph¶n øng) + ase:

vÝ dô: citrat synthetase….

• Tªn thường gäi: pepsin, trypsin

2. CẤU TRÚC PHÂN TỬ CỦA ENZYM

Cấu tạo enzym: Apoenzym (phần protein)

Coenzym (không phải protein)

Trung tâm hoạt động: nơi cơ chất gắn với enzym

Trung t©m ho¹t ®éng cña enzym

- Enzym ho¹t ®éng th«ng qua trung t©m ho¹t ®éng

- Mçi enzym cã mét, hai hoÆc nhiÒu trung t©m ho¹t ®éng

- Lµ nh÷ng nhãm ho¸ häc vµ nh÷ng liªn kÕt peptid tiÕp xóc trùc tiÕp hoặc thông qua vai

trò phân tử nước hay nh÷ng nhãm ho¸ häc vµ nh÷ng liªn kÕt peptid tuy kh«ng trùc tiÕp

víi c¬ chÊt nhưng cã chøc n¨ng trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh xóc t¸c

- Gåm c¸c acid amin cã nhãm ho¸ häc cã ho¹t tÝnh cao: serin (-OH), cystein (-SH),

glutamic (-COOH), lysin (NH3

+), histidin (imidazol), tryptophan (idol); nhãm ph©n cùc

hoÆc ion ho¸ cao

- Quan hÖ gi÷a trung t©m ho¹t ®éng vµ c¬ chÊt: ®Æc hiÖu

- Proenzyme: pepsinogen, trypsinogen

- Isoenzym: CKMB, CKMM, CKBB

3. ĐỘNG HỌC ENZYM

3.1 C¬ chÊt

3.2 Nhiệt độ

3.3 pH

- pH tèi u: TTH§ ë tr¹ng th¸i ion ho¸ cao nhÊt, s½n sµng g¾n víi

c¬ chÊt (Amylase: 6.8-7.0)

3.4 ChÊt ho¹t ho¸:

- T¨ng ho¹t ®éng cña enzym (Ca2+, Fe2+, Mg2+, Mn2+, Zn2+, K+ Cl-)
3.5 ChÊt øc chÕ : gi¶m ho¹t ®éng cña enzym

• øc chÕ c¹nh tranh:

• Chất ức chế: c¹nh tranh víi c¬ chÊt g¾n vµo trung t©m ho¹t

®éng cña enzym

• Có cấu tạo giống với cơ chất

• Tăng nồng độ cơ chất: thoát ức chế

• Ví dụ: sử dụng kháng sinh

• øc chÕ kh«ng c¹nh tranh:

• Chất ức chế g¾n vµo vị trí bất kỳ (không gắn vào trung t©m

ho¹t ®éng)

• Biến đổi cấu hình không gian của enzym

• øc chÕ dÞ lËp thÓ: gắn vào trung tâm dị lập thể

• Chất dị lập thể: sản phẩm phản ứng

• Dị lập thể dương: tăng cường hoạt động của enzym

• Dị lập thể âm: ức chế hoạt động của enzym

4. COENZYM
• Bản chất là nucleotid đơn hoặc đôi

• Có tiền chất (nguồn gốc) là vitamin

• Vai trò: là chất cộng tác của enzym

Coenzym oxy ho¸ khö

- Niacin: NAD, NADP- Flavin: FMN, FAD

- Ubiquinon (CoQ)

- Porphyrin chøa Fe2+ (cytochrome)

Coenzym vËn chuyÓn nhãm

- Thiamin pyrophosphat: CH3CO-

- CoenzymA (HSCoA): RCOO-

- S-adenosyl methionin: -CH3

- Biotin: CO2

- Pyridoxal phosphat: –NH3