Tebl ğ

Tarım ve Köy şler  Bakanlığından:

Türk Gıda Kodeks
Bal Tebl ğ
(Tebl ğ No: 2005/49)
 
             Amaç
                          Madde 1  —  Bu  Tebl ğ’ n  amacı;  balın,  tekn ğ ne  uygun  ve  h jyen k  şek lde  hazırlanması,  şlenmes ,  depolanması,  nakled lmes   ve  pazarlanması  aşamalarında  taşıması  gereken  özell kler n
bel rlemekt r.
             Kapsam
             Madde 2 — Bu Tebl ğ bal arısı, Ap s mell fera, tarafından üret len balı kapsar.
             Hukuk  dayanak
             Madde 3 — Bu Tebl ğ 16/11/1997 tar hl  ve 23172 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ " ne göre hazırlanmıştır.
             Kısaltmalar
             Madde 4 — Bu Tebl ğde adı geçen;
             HMF: h droks met lfurfuralı
              fade eder.
             Tanımlar
             Madde 5 — Bu Tebl ğde geçen;
             a) Bal: B tk  nektarlarının, b tk ler n canlı kısımlarının salgılarının veya b tk ler n canlı kısımları üzer nde yaşayan b tk  em c  böcekler n salgılarının bal arısı Ap s mell fera tarafından toplandıktan
sonra kend ne özgü maddelerle b rleşt rerek değ ş kl ğe uğrattığı, su  çer ğ n  düşürdüğü ve petekte depolayarak olgunlaştırdığı doğal ürünü,
             b) Kaynağına göre;
             ­Ç çek veya nektar balı: B tk  nektarından elde ed len balı,
             ­Salgı balı: B tk ler n canlı kısımlarının salgılarından veya b tk ler n canlı kısımları üzer nde yaşayan b tk  em c  böcekler n ­Hem ptera­ salgılarından elde ed len balı,
             c) Üret m ve/veya pazara sunuluş şekl ne göre;
             ­Petekl  bal: Kuluçka amaçlı kullanılmamış olan saf balmumundan hazırlanmış temel petekler n veya arılar tarafından yapılmış petekler n gözler nde depolanmış ve tamamı veya büyük bölümü
sırlanmış olarak satışa sunulan balı,
             ­Süzme bal: Sırları alınan yavrusuz peteklerden santr fuj yolu  le elde ed len balı,
             ­Petekl  süzme bal: Süzme bal  çer s nde petekl  bal parçaları  le hazırlanmış balı,
             ­Sızma bal: Süzme bal elde ed l rken alınan sırlardan ve balı alınmış peteklerden sızdırılarak toplanan balı,
             ­Pres balı: Yavrusuz petekler n doğrudan veya 45°C’y  aşmamak üzere ısıtılarak preslenmes   le elde ed len balı,
             ­F ltre ed lm ş bal: Yabancı organ k ve/veya  norgan k maddeler n f ltrasyon yolu  le uzaklaştırılması sırasında polen  çer ğ  öneml  ölçüde azalmış balı,
             d) Fırıncılık balı: Kend ne özgü doğal koku ve tada sah p olmayan veya fermantasyona başlamış veya fermente olmuş veya yüksek sıcaklıkta  şlem görmüş, endüstr yel amaçlı kullanıma uygun veya
d ğer gıda maddeler n n üret m nde b leşen olarak kullanmaya uygun balı,
             e) Çerçeve: Arıların doğrudan petek yaptığı veya  ç ne temel petekler n yerleşt r ld ğ  malzemey ,
              fade eder.
             Ürün özell kler
             Madde 6 — Bu Tebl ğ kapsamında p yasaya sunulan veya  nsan tüket m  amacıyla herhang  b r gıda maddes nde b leşen olarak kullanılan bala a t özell kler aşağıda ver lm şt r.
             a) Bala gıda katkı maddeler  de dah l olmak üzere dışarıdan h çb r madde katılamaz. Bal doğal b leş m nde bulunmayan organ k ve/veya  norgan k maddelerden ar  olmalıdır. Fırıncılık balı dışında
bal; bala a t olmayan yabancı tat ve kokuda, fermantasyonu başlamış, as tl ğ  yapay olarak değ şt r lm ş veya  çerd ğ  doğal enz mler  parçalayacak ya da öneml  düzeyde  nakt ve  edecek  şek lde  ısıtılmış
olmamalıdır.
             F ltre ed lm ş bal  le  lg l  hükümler saklı kalmak kaydıyla yabancı organ k veya  norgan k maddeler n ayrılması sırasında kaçınılmaz olan kayıplar dışında balda (n) polen veya d ğer bala özgü
b leşenler uzaklaştırılamaz.
             b) Balda;
             ­ İnsan sağlığını tehd t eden h çb r patojen m kroorgan zma, paraz t ve/veya paraz t yumurtası bulunamaz,
             ­ Clostr d um botul num bulunamaz,
             ­ Türk Gıda Kodeks  Şeker Tebl ğ nde yer alan şekerler   çeremez.
             c) Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üret ld ğ  b tk n n türüne bağlı olarak değ şmekle b rl kte, bal kend ne özgü koku ve tada sah p olmalıdır.
             d) Balın reng  su beyazından koyu amber renge kadar değ şeb l r. Salgı balının reng  pfund skalaya göre en az 60 olmalıdır.
             e) Temel petekte balmumunun doğal yapısında bulunmayan, paraf n, serez n,  ç yağı, reç ne, oksal k as t g b  organ k maddeler  le ağartıcı maddeler g b   norgan k maddeler bulunamaz.
             f) Et ket nde or j n aldığı ç çek, b tk , bölge veya coğrafya bel rt len ballara f ltre bal  lave ed lemez.
             g) Petekl  ballarda, peteğ n en az %80’  sırlanmış olması gerekmekted r.
             h) Et ket nde botan k or j n  bel rt len ballarda bu özell kler  polen anal z   le bel rlen r.
             ı) Ballara a t d ğer özell kler Ek’te yer almaktadır.
             Katkı maddeler
             Madde 7 — Bala h ç b r katkı maddes  katılamaz.
             Bulaşanlar
             Madde 8 — Bu Tebl ğ Kapsamında yer alan ürünlerde bulaşanların m ktarı Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Bulaşanlar bölümüne uygun olmalıdır.
             Pest s t kalıntıları
             Madde 9 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünlerde bulunab lecek pest s t kalıntı m ktarları Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Pest s t Kalıntıları bölümüne uygun olmalıdır. Bu kurallara ek
olarak balda maks mum pest s t kalıntı l m t  en fazla 0.01 mg/kg olmalıdır.
             Veter ner  laçları tolerans düzeyler
             Madde 10 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünlerde bulunab lecek veter ner  laçları kalıntı m ktarları Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Veter ner İlaçları Tolerans Düzeyler  bölümüne uygun
olmalıdır.
             H jyen
             Madde 11 — Bu  Tebl ğ  kapsamında  yer  alan  ürünler  Türk  Gıda  Kodeks   Yönetmel ğ ’n n Gıda H jyen  bölümünde yer alan genel  kurallara  uygun  olarak üret lmel   ve  "Türk  Gıda  Kodeks
M krob yoloj k Kr terler Tebl ğ " ne uygun olmalıdır.
             İşyer  özell kler
             Madde 12 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünler  üreten  şyerler  Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Gıda Maddeler  Üreten İşyerler n n Taşıması Gereken Özell kler bölümünde yer alan
genel kurallara uygun olmalıdır.
             Ambalajlama, et ketleme ve  şaretleme
             Madde 13 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünler Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Ambalajlama ve Et ketleme­İşaretleme bölümünde yer alan genel kurallara uygun olarak ambalajlanmalı,
et ketlenmel  ve  şaretlenmel d r. Bu genel kurallara ek olan kurallar aşağıda ver lm şt r:
             a) Çerçevel  balda net m ktara "çerçeve ağırlığı" dah l değ ld r. Çerçevelere arıcıların  şletme tesc l numaraları yazılmalıdır.
             b) Et kette balın or j n ; salgı balı veya ç çek balı olduğu, bal  fades n n yanında aynı punto  le bel rt lecekt r.
             c) Et kette balın hasat yılı; üret m tar h  olarak, balın ambalajlandığı tar h; dolum tar h  olarak  fade ed lecekt r.
             d) Bu Tebl ğ kapsamındak  ürünler 5  nc  madden n (b), (c) ve (d) bentler nde tanımlanan şek lde satışa sunulur. Ancak f ltre ed lm ş bal, petekl  bal, petekl  süzme bal ve fırıncılık balı har c ndek
d ğer ballar sadece "bal"  fades   le satışa sunulab l r.
             e) F ltre ed lm ş ballar ve fırıncılık balları har ç olmak üzere, balın kaynağı bel rl  b r ç çek veya b tk   se ve bal bu b tk  veya ç çeğe a t duyusal, f z ksel, k myasal ve m kroskop k özell kler  bel rg n
şek lde taşıyorsa, ürün  sm  "ayç çeğ  balı, ıhlamur balı" g b  or j n aldığı ç çek veya b tk n n adı  le destekleneb l r.
             f) F ltre ed lm ş ballar ve fırıncılık balları har ç olmak üzere, bala üret ld ğ  bölgen n florasına a t özel kler  bel rg n şek lde taşıdığı sürece o bölgen n bölgesel, coğraf  veya topograf k adı ürün  sm   le
b rl kte kullanılab l r.
             g) Fırıncılık ballarının et ket nde "sadece p ş rme amaçlı"  fades  ürün  sm ne yakın ve kolayca görüleb l r b r şek lde yer almalıdır.
             h) Fırıncılık ballarının b leşen olarak kullanıldığı b leş k b r gıda maddes nde "bal"  fades  "fırıncılık balı" yer ne b leş k gıda maddes n n  sm nde kullanılab l r. Ancak, ürünün b leşenler l stes nde
"fırıncılık balı" olarak yer almalıdır.
             ı) F ltre balların bu özell ğ  ve bu ballarda polen m ktarının büyük ölçüde alındığı et kette bel rt lecekt r.
             Taşıma ve depolama
             Madde 14 — Bu Tebl ğ kapsamındak  ürünler n taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Gıdaların Taşınması ve Depolanması bölümünde yer alan kurallar  le 16/5/1986
tar h  ve  19109  sayılı  Resmî  Gazete’de  yayımlanan  3285  sayılı  Hayvan  Sağlığı  ve  Zabıtası  Kanunu  ve  15/3/1989  tar h  ve  1989  sayılı  Resmî  Gazete’de  yayımlanan  Hayvan  Sağlığı  ve  Zabıtası  Kanunu
Yönetmel ğ ’ ne uygun olmalıdır.
             Numune alma ve anal z yöntemler
             Madde 15 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeks  Yönetmel ğ ’n n Numune Alma ve Anal z Metodları bölümünde bel rt len kurallara uygun olarak numune alınmalı ve
uluslararası kabul görmüş anal z metodları uygulanmalıdır.
             Avrupa B rl ğ ’ne uyum
              Madde 16 — Bu Tebl ğ, 2001/110 EC sayılı "Bal"  le  lg l  Kom syon D rekt f  ve 2005/396/EC sayılı "Hayvansal ve b tk sel or j nl  gıda ve yemlerde maks mum pest s t l m tler "  le  lg l  Konsey
Tüzüğü d kkate alınarak Avrupa B rl ğ ’ne uyum çerçeves nde hazırlanmıştır.
             Tesc l ve denet m
             Madde 17 — Bu Tebl ğ kapsamında yer alan ürünler  üreten ve satan  şyerler ; tesc l ve  z n,  thalat  şlemler , kontrol ve denet m sırasında bu Tebl ğ hükümler ne uymak zorundadır. Bu hükümlere
uymayan  şyerler  hakkında 5/6/2004 tar hl  ve 25483 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5179 sayılı Gıdaların Üret m , Tüket m  ve Denetlenmes ne Da r Kanun Hükmünde Kararnamen n Değ şt r lerek
Kabulü Hakkında Kanun hükümler ne göre yasal  şlem yapılır.
             Denet m
                          Madde 18  —  Bu  Tebl ğde  yer  alan  hükümler n  uygulanması  le  lg l   denet m  5/6/2004  tar hl   ve  25483  sayılı  Resmî  Gazete’de  yayımlanan  5179  sayılı  Gıdaların  Üret m ,  Tüket m   ve
Denetlenmes ne Da r Kanun Hükmünde Kararnamen n Değ şt r lerek Kabulü Hakkında Kanun’a göre Tarım ve Köy şler  Bakanlığı tarafından yer ne get r l r.
             Yürürlükten kaldırılan mevzuat
             Madde 19 — Bu Tebl ğ  le; 22/10/2000 tar hl  ve 24208 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan, "Türk Gıda Kodeks  Bal Tebl ğ " (Tebl ğ No: 2000/39) yürürlükten kaldırılmıştır.
             Geç c  Madde 1 — Halen faal yet gösteren ve bu Tebl ğ kapsamındak  ürünler  üreten ve satan  şyerler  bu Tebl ğ’  n yayımı tar h nden  t baren 3 ay  ç nde bu Tebl ğ hükümler ne uymak zorundadır.
             Geç c  Madde 2 — Bu Tebl ğ n 6 ncı maddes n n (h) bend nde yer alan hükmün uygulanması Tebl ğ’  n yayımı tar h nden  t baren 2 yıl  çer s nde başlayacaktır.
             Yürürlük
             Madde 20 — Bu Tebl ğ yayımı tar h nde yürürlüğe g rer.
             Yürütme
             Madde 21 — Bu Tebl ğ hükümler n  Tarım ve Köy şler  Bakanı yürütür.
EK
Ballara Ait Diğer Özellikler
 
 
 
  Çiçek Balı Salgı Balı Çiçek ve Salgı Balı Fırıncılık Balı
Karışımı
Nem (en fazla) % 20 % 20 % 20 % 23
   
% 23 (püren­Calluna ballarında) % 25 (püren­Calluna
kaynaklı fırıncılık
ballarında)
Sakaroz (en fazla) 5 g/100g 5 g/100g 5 g/100g 5 g/100g
   
15  g/100g  (Yalancı  akasya  –Robina  psedoacacia,  adi  yonca­ 10 g/100g  (Kızıl çam Pinus  brutia
Medicago  sativa,  Banksia  meziesii  çiçek  balı,  tatlı  yonca­ ve  fıstık  çamlarından  Pinus  pinea
Hedysarum, kırmızı okaliptüs­Eucalyptus camadulensis, meşin elde edilen salgı ballarında)
ağacı­Eucryhia  lucida­  Eucyrphia  milliganii,  narenciye
ballarında)
 
10  g/100g  (Lavanta  çiçeği­Lavandula  spp.,  Boraga  officinalis
ballarında)
Fruktoz +Glukoz 100g’da 60 gram 100g’da 45 gram 100g’da 45 gram ­
(en az)
Fruktoz / Glukoz 0,9 ­ 1,4 1,0 ­ 1,4 1,0 ­ 1,4 ­
Suda çözünmeyen 0,1 g/100g 0,1 g/100g 0,1 g/100g 0,1 g/100g
madde (en fazla)*
Serbest asitlik 50 meq/kg 50 meq/kg 50 meq/kg 80 meq/kg
(en fazla)
Elektrik iletkenliği En fazla 0.8 mS/cm  (Kocayemiş­Arbutus unedo, çan otu­Erica, En AZ 0.8 mS/cm En fazla 0.8 mS/cm En fazla 0.8 mS/cm
ökaliptus,  ıhlamur­Tilia  spp.,  süpürge  çalı­  Calluna  vulgaris,    
okyanus  mersini­Leptospermum  ve  çay  ağacı­Melaleuca  spp’ En az 0.8 mS/cm
den elde edilenler hariç olmak üzere) (kestane balı ve salgı
  balı karışımlarında)
En az 0.8 mS/cm  (Kestane balında)  
Diastaz sayısı 8 8 8 ­
(en az)  
3 (Narenciye balı gibi yapısında doğal olarak düşük miktarda
enzim bulunan ve doğal olarak HMF miktarı 15 mg/kg’dan
fazla olmayan balda)
HMF (en fazla)** 40 mg/kg 40 mg/kg 40 mg/kg ­
Balda protein ve ­1.0 veya daha pozitif ­1.0 veya daha pozitif ­1.0 veya daha pozitif ­1.0 veya daha pozitif
ham bal delta Cl3  
değerleri –1,6  veya  daha  pozitif  (Kızılçam
arasındaki fark Pinus  brutia  ve  fıstık  çamlarından
Pinus  pinea  elde  edilen  salgı
ballarında)
Balda protein ve %7 %7 %7 %7
ham bal delta Cl3  
değerlerinden %10  (Kızılçam  Pinus  brutia  ve
hesaplanan C4 fıstık çamlarından Pinus pinea elde
şekerleri oranı edilen salgı ballarında)
(en fazla)
Prolin miktarı 180 mg/kg 180 mg/kg 180 mg/kg 180 mg/kg
(en az)
Naftalin miktarı (en 10 ppb 10 ppb 10 ppb 10 ppb
fazla)***
 
*    Pres balında suda çözünmeyen madde miktarı 0.5 g/100g’ı geçemez.
**  Üretildiği bölge etiketinde belirtilmek koşulu ile tropikal iklim bölgeleri kaynaklı ballarda HMF miktarı en çok 80 mg/kg olmalıdır.
*** Balmumunda naftalin miktarı 10 ppb’den fazla olamaz.