First Periodic Exam Reviewer
Panandalian, May alternatives, Mabilis
In Araling Panlipunan
Ekonomiks
- decision making, products, needs, market,
growth etc.
- pag-aaral kung paano magpapasiya at
tutugon ang lipunan sa walang hanggang
pangangailangan at kagustuhan ng tao sa
kabila ng limitadong pinagkukunang-yaman
(Pamamahala ng sambahayan)
“Oikos” - sambahayan > bahay > pamilya
“Nomos” - pamamahala
Economic Problems!
● Walang hanggang pangangailangan
● Limitadong pinagkukunang yaman
● Walang hanggang kagustuhan
Maykroekonomiks - maliit at indibidwal na
sektor ng ekonomiya…pamilya at pamilihan
(Adam Smith)
Makroekonomiks - mas malawak na pag-
aaral/pangkalahatang ekonomiya…inflation,
buwis, poverty, unemployment (John Maynard
Keynes)
Ekonomiks Bilang Agham Panlipunan
Agham - sumusuri at nagpapaliwanag sa mga
nagaganap sa mundo
Natural Science - physics/chemistry/anatomy
etc.
Social Science - ugnayan/paggalaw ng
tao/sociology/psychology/economics
Pangunahing Konsepto sa Ekonomiks
Kakapusan - hindi kasapatan ng
pinagkukunang yaman upang tugunan ang
mga pangangailangan at kagustuhan ng tao ;
Likas na Limitado, Hindi sapat ang resources
Kakulangan - sitwasyon kung saan hindi
nakasasapat ang suplay ng isang produkto sa
planong pagkonsumo ng mamimili ;
mapunan
Mga Dahilan kung bakit may KAKAPUSAN!
● Walang hanggang pangangailangan
at kagustuhan
● Limitadong pinagkukunang yaman
● Maaksayang paggamit
Bakit ito magiging suliranin?
● Pinagmumulan ng digmaan
● Nagpapalala sa implasyon
● Kahirapan
Pinagkukunang-yaman - mga bagay na
maaaring gamitin sa pagbuo ng produkto at
serbisyo na makatutugon sa pangangailangan
at kagustuhan ng tao
● Likas na Yaman
- yamang lupa, mineral, enerhiya,
tubig
● Yamang Tao
- ginagamit ng tao ang kanyang talino,
kakayahan, at kasanayan upang
umunlad ang likas na yaman na
kailangan sa paggawa ng products at
services
● Yamang Kapital
- mga bagay na nilikha ng tao na
gagamitin sa paggawa ng mga
produkto
- makinarya, sasakyan, planta,
telekomunikasyon
- Depreciation : ang pagbaba ng
halaga ng yamang kapital
Pangangailangan at Kagustuhan
➢ Paano magpapasiya?
➢ Paano Tutugon?
➢ Pinagkukunang-yaman
 ➢ Limitado
➢ Unlimited wants
➢ Unlimited needs
Pangangailangan - mga pangunahing bagay
na kailangan ng tao upang siya ay mabuhay
sa lipunan na kaniyang ginagalawan
● Ekonomik - bagay na kailangan bilhin
● Hindi Ekonomik - pangangailangang
nadarama
Kagustuhan - mga bagay na
nakapagpapagaan sa buhay ng tao at
nagbibigay ng kasiyahan
Teorya ng Pangangailangan ni Abraham
Maslow
● Pisyolohikal - kailangan natin upang
mabuhay, kapag wala ito hindi gagana
nang normal ang ating mga katawan
● Pangkaligtasan - seguridad,
kaligtasan, sustento
● Magmahal at Pakikisapi -
pagkakalinga, pakikisalamuha
● Mabigyan ng pagpapahalaga ng iba
tao - magpaparamdam sayo na
mahalaga ka
● Maipatupad ang kaganapang
pagkatao - pagiging kontento
Mga Salik na Nakaiimpluwensya sa
Pangangailangan at Kagustuhan
● Indibidwal - Edad, Panlasa, Antas ng
Edukasyon, Kasarian, Hanapbuhay
● Impluwensyang Panlipunan at Kultura
- Katayuang Panlipunan, Institusyon
sa Lipunan, Relihiyon
● Impluwensyang Pang-ekonomiya
- Presyo, Kita
● Impluwensyang Pangkalikasan
- Klima
Alokasyon
- isinasagawa ang alokasyon upang
matugunan and needs at wants ng tao upang
hindi maranasan ang kakapusan
- tumutukoy sa wastong paghahati-hati at
pamamahala sa mga pinagkukunang-yaman
ng bansa upang matugunan ang mga
pangangailangan ng mga mamamayan
Ang tatlong katanungan!
1. Ano ang gagawing produkto at serbisyo?
- Maaaring pagbatayan ang mga salik na
nakakaapekto sa pangangailangan at
kagustuhan ng mga tao
- Pinagbatayan din ang mga resources na
nasa paligid
- Nagpapakilala ng ilang mga
pangangailangan o kagustuhang hindi ba
natutugunan sa lipunan
2. Paano isasagawa ang produkto/serbisyo?
- Labor Intensive or Capital Intensive? Ano
ang paraan kung paano lilikhain ang produkto
o serbisyo? Nararapat isaalang-alang ang
kahusayan/effieciency
➢ Labor Intensive - mga manggagawa
(tao)
➢ Capital Intensive - mga makinarya
➢ 3. Para kanino ang isasagawang
produkto/serbisyo?
- Mahalagang tanong na magtatakda sa
alokasyon ng produkto at serbisyo ay kung
sino ang pangunahing makikinabang sa
produktong gagawin
- Ang produkto ay kinakailangan ng lahat ng
tao sa pamayanan?
- Ito ba ay ibibigay lang sa ilang piling pangkat
ng lipunan?
- Ano-ano ang magiging pamantayan sa
pagpili ng mga taong maaaring gumamit nito?
Pagkonsumo
- tumutukoy sa pagbili at paggamit ng mga
produkto at serbisyo upang matugunan ang
mga pangangailangan at kagustuhan

★ Ano-ano nga ba ang ating
isinasaalang-alang bago tayo
kumonsumo?
- kailangan/kagustuhan, kaledad,
presyo, pakinabang (satisfaction)
Utility - kasiyahan/satisfaction na nakukuha sa
pagkonsumo ng produkto o serbisyo ;
maaaring ipakahulugan bilang kapakinabang
dulot ng pagkonsumo
Marginal Utility - karagdagang utility na
matatamo sa pagkonsumo ng isang
kardagang yunit ng produkto o serbisyo
Law of Diminishing Marginal Utility!
- bumababa ang karagdagang utility na
nakukuha sa pagkonsumo ng bawat yunit
Utility Maximization - natamo ang
pinakamataas na utility na maaaring umabot
sa harap ng kanyang budget constraint
Uri ng Pagkonsumo
● Tuwirang Pagkonsumo
- pagbili ng produkto upang direktang
matugunan ang
pangangailangan/kagustuhan
● Produktibong Pagkonsumo
- pagbili ng produkto at gagawing
panibagong produkto upang tumaas
ang satisfaction level na makukuha sa
pagkonsumo
- paggamit ng produkto upang
makagawa ng final product na tutugon
sa mga pangangailangan o
kagustuhan
● Maaksayang Pagkonsumo
- sobra-sobrang pagbili ng produkto sa
pangangailan
● Lantad na Pagkonsumo
- pagbili ng mamahaling produkto
upang ipagmalaki
● Mapanganib na Pagkonsumo
- pagbili/paggamit ng produkto na
maaaring makapinsala sa kalusugan
at kapakanan ng konsyumer o
mamimili
Mga Salik na Nakakaapekto sa
Pagkonsumo
1. Pagbabago sa Presyo
- When the price increases, consumption
decreases
- When the price decreases, consumption
increases
2. Kita
- Kapag tumaas ang kita, mas maganda ang
kaledad ng produktong binibili
- Hindi purkit nag-iiba ang presyo, nagbabago
ang lebel ng mga pangangailangan natin
3. Mga Inaasahan
- Weather eg. bibili na ng stock ng pagkain
ngunit iniiwasan pa rin ang panic buying dahil
ito ay pwedeng maging dahilan ng shortage at
pagtaas ng presyo
4. Pagkakautang
- Nababawasan ang pagkonsumo
- Kung tataas ang interes, bababa ang
konsumo
- Kung bababa ang interes, tataas ang
konsumo
5. Demonstration Effect/Pag-aanunsiyo
- Commercials and Advertisements
Mga Pamantayan sa Wastong Pamimili
● Mapanuri
- Sinusuri ang produktong bibilhin.
Tinitingnan ang sangkap, presyo,
timbang, pagkakagawa, at iba pa.
Kung may pagkakataon pa ay
 inihahambing ang mga produkto sa
isa't isa upang makapagdesisyon
nang mas mabuti at mapili ang
produktong sulit sa ibabayad.
● May Alternatibo o Pamalit
- May mga panahon na walang sapat
na pera ang mamimili upang bilhin
ang produktong dati nang binibili.
Maaari din magbago na ang kalidad
ng produktong dati nang binibili. Ang
matalinong pamimili, sa ganitong
pagkakataon, ay marunong humanap
ng
pamalit na makatutugon din sa
pangangailangang tinutugunan ng
produktong dating binibili.
● Hindi Nagpapadaya
- May mga pagkakataon na ang mga
mamimili ay natatapat sa isang
tinderang may hindi magandang
hangarin. Ang matalinong mamimili ay
laging handa, at mapagmasid sa mga
maling gawain lalo na sa pagsusukli at
paggamit ng timbangan.
● Makatwiran
- Lahat ng konsyumer ay nakararanas
ng kakulangan sa salapi o limitadong
badyet. Kaya sa pagpili ng isang
produkto ayisinasaalang-alang ang
presyo at kalidad nito. Isinasaisip din
ang kasiyahang matatamo sa pagbili
at paggamit ng produkto pati na
rin kung gaano katindi ang
pangangailangan dito. Makatwiran
ang konsyumer kapag inuuna ang
mga bagay na mahalaga kumpara sa
mga luho lamang.
● Sumusunod sa Badyet
- Ito ay kaugnay ng pagiging
makatwiran ng matalinong konsyumer.
Tinitimbang niya ang mga bagay-
bagay ayon sa kaniyang badyet. Hindi
siya nagpapadala sa popularidad ng
produkto na may mataas na presyo
upang matiyak na magiging sapat ang
kaniyang salapi sa kaniyang mga
pangangailangan.
● Hindi Nagpapanic-buying
- Ang artipisyal na kakulangan bunga
ng pagtatago ng mga produkto
(hoarding) ng mga nagtitinda upang
mapataas ang presyo ay hindi
ikinababahala ng isang matalinong
konsyumer dahil alam niyang ang
pagpapanic-buying ay lalo lamang
magpapalala ng stiwasyon.
● Hindi Nagpapadala sa Anunsiyo
- Ang pag-endorso ng produkto ng
mga artista ay hindi
nakakapagpabago sa pagkonsumo ng
isang matalinong konsyumer. Ang
kalidad ng produkto ang tinitingnan at
hindi ang paraan na pag-aanunsiyo na
ginamit.
Mga Karapatan ng Konsyumer
● Karapatan sa mga Batayang
Pangangailangan
- Dapat magkaroon ang mga
konsyumer ng mga produkto at
serbisyong tutugon sa kanilang mga
batayang pangangailangan tulad ng
pagkain, damit, tahanan, serbisyong
pangkalusugan, at edukasyon.
● Karapatan sa Kaligtasan
- Karapatan ng mga kosyumer na
maprotektahan mula sa mga
produktong maaaring magdulot ng
panganib sa buhay at kalusugan.
● Karapatan sa Patalastasan
 - Dapat mapangalagaan ang mga
konsyumer mula sa mga mapanlinlang
na pag-aanunsiyo at gawain.
● Karapatang Pumili
- Dapat mabigyan ang mga
konsyumer ng sapat na dami ng
pagpipilian sa
produktong mabibili sa abot-kayang
halaga. Kaakibat nito, dapat ay may
kativakan tungkol sa kalidad ng
nasabing mga produkto.
● Karapatang Dinggin
- Karapatan ng mga konsyumer na
magkaroon ng tinig sa pamahalaan
upang maiparating at maisaalang-
alang ang kanilang mga saloobin at
alalahanin.
● Karapatang Bayaran at Tumbasan sa
Anumang Kapinsalaan
- Dapat mabigyan ng karampatang
kompensasyon ang mga konsyumer
na napinsala o nakabili ng
depektibong produkto, o
napagkalooban ng hindi magandang
serbisvo.
● Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa
Pagiging Matalinong Mamimili
- Kallangan mabigyan ang mga
konsyumer ng pagkakataong matamo
ang mga kaalaman at kasanayang
kallangan nil upang maging
matalinong mamimill.
● Karapatan sa Isang Malinis na
Kapaligiran
- Dapat ay makapamuhay ang mga
konsyumer sa kapaligirang
magtataguyod sa kanllang kalusugan,
kagalingan, at dignidad.
Batas na nangangalaga sa Kapakanan ng
mga mamimili
Nakatakda sa Republic Act 7394 (Consumer
Act of the Philippines) ang kalipuna ng mga
patakarang nagbibigay ng proteksyon at
nangangalaga sa interes ng mga mamimill.
Isinusulong din ng batas na Ito ang
kagalingang dapat makamit ng lahat
ng mamimili. Itinatadhana ng batas na Ito ang
mga pamantayang dapat sundin sa
pagsasagawa at operasyon ng mga negosyo
at industriya. Ang mga sumusunod ang
binibigyang-pansin ng batas na ito:
A. Kaligtasan at proteksyon ng mga mamimili
laban sa panganib sa kalusugan at kaligtasan.
B. Proteksyon laban sa mapanlinlang at
hindimakatarungang gawaing may kaugnayan
sa operasyon ng mga negosyo at industriya.
C. Pagkakataong madinig ang reklamo at
hinaing ng mga mamimili.
D. Representasyon ng kinatawan ng mga
samahan ng mamimili sa pagbabalanagkas at
pagbuo ng mga patakarang pangkabuhayan
at panlipunan.
Mga Ahensya na Nangangalaga sa mga
Mamimili
➢ Department of Trade and Industry
(DTI)
➢ Food and Drugs Administration (FDA)
- Pinangangalagaan ng ahensiyang ito
ang kalusugan ng publiko sa
pamamagitan ng paniniguro na ang
kalidad ng mga produkto at pagkain
at gamot ay hindi mapanganib at
nagtataglayng tamang impormasyon
tungkol sa nilalaman ng mga ito para
sa kaalaman ng mga mamamayan.
➢ Bureau of Product Standards (BPS)
- Ito ang ahensya ng pamahalaan na
nagbibigay ng mga pamantayang
 dapat sundin ng mga kumpanya at Produksyon
pabrika na gumagawa ng iba't ibang - pagsama-sama ng mga salik > process >
produkto. Ito rin ang nagpapatupad ng output
mga pamantayan sa kalidad at
kaligtasan ng iba't ibang uri ng Mga Salik ng Produksyon!
produktong nakikita sa pamilihan. 1. Lupa (Likas na Yaman)
2. Lakas-paggawa (May kakayahang mag-
➢ Land Transportation Franchising and isip)
Regulatory Board (LTFRB) - White Collar (Dominant : Isip)
- Ang ahensyang ito ang nagtatakda - Blue Collar (Dominant : Lakas)
ng pagtaas at tamang pagsingil sa 3. Kapital (Durable Goods)
mga 4. Entrepreneurship (Nakakaalam ng
pamasahe sa pampublikong mismong negosyo)
sasakyan. - Inobasyon (Improvement of Present
Products)
➢ Philippine Overseas Employment - Makapagdesisyon
Administration - Organisa
- Ahensyang nagbibigay tuon sa - Accountable
reklamo laban sa illegal recruitment - Tiwala at Commitment
activities
Organisasyon ng Negosyo!
➢ Professional Regulation Commision 1. Sole Propreitorship
- Ahensyang tumutugon hinggil sa 2. Sosyohan
mga hindi matapat na pagsasagawa 3. Korporasyon
ng propesyon kabilang na ang mga - Invest (Stockholder)
accountant, doktor, inhinyero atbp. - Dividends (Kita)
4. Kooperatiba
- Magpautang