Araling Panlipunan 9

• Pagpapasya sa tamang antas ng
pagkonsumo
ARALING PANLIPUNAN
9
1st Quarter
Table of Contents:
1. Ekonomiks
• Pangunahing konsepto ng
ekonomiks
• Ekonomiya at mga salik nito
• Batayan ng ekonomiks
• Mga paksang saklaw ng

ekonomiks
2. Pangangailangan at Kagustuhan
• Pagkakaiba sa pagitan ng
pangangailangan at kagustuhan
• Mga halimbawa ng
• Kakayahan sa pagtugon sa mga

3. Alokasyon
• Pagtatakda ng halaga at
pagsasaayos ng mga limitadong
yaman
• Pagpapasya sa pag-alok ng mga

yaman sa iba't ibang mga
layunin
• Mga prinsipyo ng alokasyon
4. Pagkonsumo
• Proseso ng pagpili at paggamit

ng mga produkto at serbisyo
• Mga salik na nakakaapekto sa

mga desisyon sa pagkonsumo
supply ay ang halaga ng
Lesson 1: Ekonomiks
produkto o serbisyo na handang
ibenta ng mga prodyuser.
1. Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks
• Presyo: Tumutukoy sa halaga ng
• Kakayahan sa Pagpili: isang produkto o serbisyo na
Tumutukoy sa limitasyon at naitatakda sa pamilihan batay sa
pagpipilian ng mga demand at supply.
mamamayan sa paggamit ng
3. Batayan ng Ekonomiks
limitadong yaman.
• Batas ng Suplay at Demand:
• Oportunidad-kabayaran: Ang
Nagpapakita ng relasyon sa
pagkakataong nawawala kapag
pagitan ng presyo at dami ng
pinili ang isang bagay kaysa sa
isang produkto na hinihingi ng
iba.
mamimili at inaalok ng
• Kakayahan sa Pagkonsumo: Ang prodyuser.
abilidad ng isang indibidwal na
mamili at gamitin ang mga
yaman ayon sa kanyang mga
pangangailangan at
kagustuhan.
• Pagsukat ng Produksyon:
Ginagamit ang Gross Domestic
2. Ekonomiya at mga Salik Nito Product (GDP) at iba pang mga
indikasyon upang sukatin ang
• Salik ng Produksyon: Lupa,
produksyon ng isang bansa.
paggawa, kapital, at
entreprenyur ang mga • Paggastos ng Pamahalaan: Ang
pangunahing salik na ginagamit pamahalaan ay may
sa produksyon ng mga kalakal mahalagang papel sa paglikha
at serbisyo. ng mga patakaran at programa
upang maisakatuparan ang
• Demand at Supply: Ang demand
ekonomikong pag-unlad.
ay tumutukoy sa kahilingan ng
mamimili, samantalang ang 4. Mga Paksang Saklaw ng Ekonomiks
• Mikroekonomiks: Tumatalakay Lesson 2: Pangangailangan at
sa maliliit na yunit ng Kagustuhan
ekonomiya tulad ng indibidwal
na mamimili at prodyuser. I. Pangangailangan
• Makroekonomiks: Sumasaklaw 1. Kahulugan:

sa kabuuang larawan ng
• Ang pangangailangan ay
ekonomiya ng isang bansa,
tumutukoy sa mga bagay na
kasama ang pag-aaral ng GDP,
kailangan ng tao upang
inflation, at unemployment rate.
mabuhay at magpatuloy sa
• Internasyonal na Ekonomiks: kanyang pag-unlad bilang isang
Tumatalakay sa pangkalakalang indibidwal at lipunan. Ito ay
ugnayan ng iba't ibang bansa at mga essential na bagay tulad ng
ang impluwensya nito sa pagkain, tubig, damit, tirahan,
ekonomiya ng isang bansa. edukasyon, kalusugan, at
seguridad.
• Ang pangangailangan ay hindi

maikakapwa ng tao at ito ay
nananatiling pare-pareho para
sa lahat ng indibidwal.
2. Uri ng Pangangailangan:
• Pangunahing Pangangailangan:
Ito ay mga batayang
pangangailangan na kailangan
upang mabuhay at magpatuloy
sa buhay tulad ng pagkain,
tubig, at tirahan.
• Sekundaryong
Pangangailangan: Ito ay mga
pangangailangan na hindi
kailangan ng tao para mabuhay
ngunit nag-aambag sa kanyang
kaginhawaan at kaligayahan
tulad ng edukasyon, kalusugan,
kultura, at iba pa.
3. Katangian ng Pangangailangan:
• Essential: Ang mga

pangangailangan ay mahalaga
at hindi maaaring iwasan o hindi
tuparin ng tao.
• Indibidwal: Ang mga 2. Uri ng Kagustuhan:
pangangailangan ay personal at
• Materyal na Kagustuhan: Ito ay
nagkakaiba sa bawat indibidwal
mga bagay na materyal na
batay sa kanyang sitwasyon at
naisin ng tao tulad ng mga luho,
mga pangarap sa buhay.
mamahaling gamit, sasakyan, at
• Limitado: Ang mga iba pa.
pangangailangan ay mayroong
• Di-materyal na Kagustuhan: Ito
limitasyon sa mga
ay mga bagay na hindi materyal
mapagkukunan tulad ng oras,
na nagbibigay ng kasiyahan
salapi, at iba pang mga
tulad ng mga travel experience,
pinagkukunan.
karanasan sa kultura,
4. Halimbawa ng Pangangailangan: pagpapahalaga sa kalikasan, at
iba pa.
• Pangunahing Pangangailangan:
Pagkain upang mabuhay, tubig 3. Katangian ng Kagustuhan:
upang mapalakas ang katawan,
• Personal: Ang mga kagustuhan
tirahan upang maging ligtas at
ay nagkakaiba sa bawat
komportable.
indibidwal batay sa kanilang
• Sekundaryong interes, panlasa, at personal na
Pangangailangan: Edukasyon kasiyahan.
upang magkaroon ng kaalaman
• Nagbabago: Ang mga
at kasanayan, kalusugan upang
kagustuhan ay maaring
maging malusog at malakas,
magbago sa iba't ibang
seguridad upang magkaroon ng
panahon at sitwasyon sa buhay
proteksyon.
ng tao.
II. Kagustuhan:
• Hindi Mahalaga sa Buhay: Ang
1. Definisyon: mga kagustuhan ay hindi
mahalaga sa pagtugon sa
• Ang kagustuhan ay tumutukoy pangangailangan ng tao upang
sa mga bagay na naisin ng tao
mabuhay, ngunit ito ay
upang magkaroon ng dagdag
nagbibigay ng karagdagang
na kasiyahan, komportable na
kasiyahan at kaginhawaan.
pamumuhay, at pagpapabuti ng
kalidad ng buhay. Ito ay mga 4. Halimbawa ng Kagustuhan:
hindi essential na bagay tulad
• Materyal na Kagustuhan:
ng luho, aliw, at iba pang mga
Mamahaling sasakyan, designer
pampalipas oras.
na gamit, luho na bakasyon, at
• Ang kagustuhan ay nagkakaiba- iba pa.
iba sa bawat indibidwal at
• Di-materyal na Kagustuhan:
maaring magbago sa iba't ibang
Pagkakaroon ng memorable na
panahon.
karanasan sa ibang bansa,
pagiging bahagi ng isang Lesson 3: Alokasyon
kultural na aktibidad,
pagkakaroon ng panahon para
I. Alokasyon:
sa sarili.
Panimula: Ang alokasyon ay isang
mahalagang konsepto sa larangan ng
ekonomiya na tumutukoy sa proseso ng
pagtatakda ng mga limitadong
mapagkukunan sa iba't ibang mga
pangangailangan at kagustuhan ng lipunan.
Sa pamamagitan ng alokasyon, sinusubukan
nating masolusyunan ang isyu ng limitadong
mapagkukunan at pagkakabahagi nito upang
matugunan ang mga pangangailangan at
kagustuhan ng mga mamamayan.
II. Definisyon ng Alokasyon:
Ang alokasyon ay ang proseso ng pagtatakda

at pagkakabahagi ng limitadong
mapagkukunan sa iba't ibang mga layunin at
gamit. Ito ay nagpapahiwatig ng pagpapasya
kung paano at saan gagamitin ang mga
mapagkukunan upang matugunan ang mga
pangangailangan at kagustuhan ng tao.
III. Uri ng Alokasyon:
1. Alokasyon ng Salapi:
• Ang alokasyon ng salapi ay

tumutukoy sa pagpapasya kung
paano gagamitin ang salapi o
pera upang matugunan ang
mga pangangailangan at
kagustuhan ng mga tao. Ito ay
may kaugnayan sa paggastos,
pag-iimpok, at pagnenegosyo.
2. Alokasyon ng Oras:
• Ang alokasyon ng oras ay

tumutukoy sa pagtatakda ng
oras sa iba't ibang gawain at
aktibidad. Ito ay
nagpapahiwatig ng pagpapasya
kung paano gagamitin ang
limitadong oras upang ng pribadong sektor o
matugunan ang mga pamahalaan sa alokasyon ng
responsibilidad, trabaho, mapagkukunan.
edukasyon, at pahinga.
Halimbawa ng Alokasyon:
3. Alokasyon ng Mapagkukunan:
1. Alokasyon ng Salapi:
• Ang alokasyon ng iba't ibang
• Pagpapasya ng isang indibidwal
mapagkukunan tulad ng lupa,
na gastusan ang kanyang pera
tubig, kuryente, atbp. ay
sa pagkain, edukasyon, at pang-
naglalayong mapabuti ang
araw-araw na pangangailangan.
produksyon at distribusyon ng
mga produkto at serbisyo. • Pag-iimpok ng isang pamilya
para sa kinabukasan ng kanilang
IV. Mga Salik na Nakakaapekto sa Alokasyon:
mga anak.
1. Pangangailangan at Kagustuhan ng
2. Alokasyon ng Oras:
Tao:
• Pagpaplano ng isang
• Ang mga pangangailangan at
estudyante sa paggamit ng
kagustuhan ng mga tao ay
kanyang oras sa pag-aaral,
nakakaimpluwensya sa proseso
trabaho, at mga personal na
ng alokasyon. Ang mga ito ang
aktibidad.
batayan ng pagpapasya kung
anong mga bagay ang dapat • Pagtatakda ng isang negosyante
bigyan ng prayoridad. ng oras ng mga empleyado sa
pagganap ng kanilang
2. Kakayahan ng Mapagkukunan:
tungkulin.
• Ang limitadong kalikasan ng
3. Alokasyon ng Mapagkukunan:
mga mapagkukunan tulad ng
lupa, tubig, enerhiya, atbp. ay • Pagtatakda ng pamahalaan ng
nag-uudyok sa pamahalaan at pondo para sa imprastruktura,
mamamayan na magdesisyon edukasyon, at kalusugan ng
kung paano ito maaring mga mamamayan.
magamit at ibahagi sa iba't
• Pag-aayos ng isang magsasaka
ibang sektor ng ekonomiya.
ng kanyang lupang sakahan
3. Pang-ekonomiyang Sistema: para sa pagtatanim ng iba't
ibang pananim.
• Ang pang-ekonomiyang sistema
ng isang bansa, tulad ng
malayang merkado, sosyalismo,
o komunismo, ay
nakakaimpluwensya sa
pamamaraan ng alokasyon ng
mga mapagkukunan. Ito ay
nagpapahiwatig ng pagtatakda
Lesson 4: Pagkonsumo pumili at magdesisyon kung ano
ang kanilang bibilhin at
gagamitin.
I. Kahulugan ng Pagkonsumo:
2. Pagbabago at Tendensya:
Ang pagkonsumo ay tumutukoy sa pagbili,
• Ang pagkonsumo ay maaaring
paggamit, at pagtatamasa ng mga produkto
magbago at magkaroon ng mga
at serbisyo ng mga indibidwal o ng mga tao.
tendensya depende sa mga
Ito ay kasama sa mga pangunahing bahagi ng
pagbabago sa kultura,
sirkulasyon ng ekonomiya, kung saan ang
teknolohiya, at mga salik sa
mga mamimili ay naglalaan ng mga
paligid. Ang mga ito ay
mapagkukunan upang mabili at matamasa
maaaring makaapekto sa mga
ang mga bagay na kanilang kailangan o
gustong magkaroon.
ng mga mamimili.
II. Uri ng Pagkonsumo:
IV. Kasaysayan ng Pagkonsumo:
1. Pangunahing Konsumo:
Ang pagkonsumo ay may mahabang
• Ito ay ang pagkonsumo ng mga kasaysayan na nauugnay sa pag-unlad ng
pangunahing pangangailangan ekonomiya at lipunan. Sa kasalukuyan, ang
tulad ng pagkain, tubig, damit, pagkonsumo ay lubhang nakabatay sa
at tirahan. Ang mga ito ay industriyalisasyon, komersyalisasyon, at
itinuturing na mahalagang globalisasyon ng mga ekonomiya sa buong
pangangailangan para sa pang- mundo.
araw-araw na pamumuhay ng
Halimbawa ng Pagkonsumo:
mga tao.
1. Pagbili ng pang-araw-araw na
2. Luho o Discretionaryong Konsumo:
pangangailangan tulad ng bigas, gulay,
• Ito ay ang pagkonsumo ng mga at iba pang mga produktong pangkain.
bagay na hindi gaanong
2. Pagbili ng mga produktong luho tulad
kinakailangan ngunit nagbibigay
ng mamahaling sasakyan, high-end na
ng kasiyahan at luho sa mga
gadgets, o mga branded na damit.
tao. Halimbawa nito ay mga
bisyo, libangan, travel, at iba 3. Pagkuha ng mga serbisyong tulad ng
pang mga bagay na spa, salon, at iba pang luho na
nagpapataas ng antas ng nagbibigay ng kalidad ng buhay.
pamumuhay ng mga tao.
III. Mga Katangian ng Pagkonsumo:
1. Personal na Pagpapasya:
• Ang pagkonsumo ay isang

personal na pagpapasya kung
saan ang mga mamimili ay may
malayang kapangyarihan na
2nd Quarter Lesson 1: Maykroekonomiks
Table of Contents:
1. Maykroekonomiks I. Kahulugan ng Maykroekonomiks:
2. Demand Ang Maykroekonomiks ay isang sangay ng

ekonomiks na nag-aaral ng mga indibidwal
3. Price Elasticity of Demand
na aksyon at mga desisyon ng mga tao,
4. Supply pamilya, kumpanya, at iba pang mga maliit na
yunit ng ekonomiya.
5. Interaksyon ng Demand at Supply
II. Uri ng Maykroekonomiks:
6. Ang Pamilihan at ang mga Istruktura
nito 1. Teoryang Pangangailangan at
Kagustuhan:
7. Ugnayan ng Pamilihan at Pamahalaan
• Ang pag-aaral sa mga
ng mga indibidwal at kung
paano sila gumagastos ng
kanilang kita upang matugunan
ang mga ito.
2. Teoryang Produksyon:
• Ang pagsusuri sa mga

pagsasanay at mapagkukunan
ng mga kumpanya, mga paraan
ng produksyon, at mga salik na
nakakaapekto sa produksyon ng
mga produkto at serbisyo.
3. Teoryang Presyo at Merkado:
• Ang pagsusuri sa mga salik na

nagtatakda ng presyo ng mga
produkto at serbisyo, ang pag-
aaral sa demand at supply, at
ang pagkakabuo ng mga
merkado.
III. Mga Katangian ng Maykroekonomiks:
1. Pinag-aaralan ang Maliit na Bahagi:
• Ang Maykroekonomiks ay
tumutuon sa pagsusuri sa mga
maliit na yunit ng ekonomiya
tulad ng mga indibidwal, mga Lesson 2: Demand
pamilya, at mga kumpanya.
2. Focus sa Interaksyon ng Salik:

I. Definisyon ng Demand:
• Ang Maykroekonomiks ay
Ang Demand ay ang kahandaan at
naglalayong maunawaan ang
kagustuhan ng mga mamimili na bilhin ang
pag-uugnay ng mga salik tulad
isang partikular na produkto o serbisyo sa
ng presyo, kita, pagkonsumo, at
iba't ibang halaga at presyo. Ito ay
produksyon sa mga maliit na
nagpapakita ng relasyon sa pagitan ng presyo
yunit ng ekonomiya.
at dami ng mga produkto na ninanais bilhin
3. Pag-aaral ng Desisyon: ng mga mamimili.
• Ang Maykroekonomiks ay II. Uri ng Demand:

naglalayong maunawaan ang
1. Demand sa Presyo:
mga desisyon ng mga
indibidwal at mga kumpanya sa • Ang pagbabago sa presyo ng
pagkonsumo, produksyon, at isang produkto ay maaaring
iba pang aspekto ng ekonomiya. magdulot ng pagbabago sa
dami ng hinihinging produkto.
IV. Kasaysayan ng Maykroekonomiks:
Kadalasan, kapag bumababa
Ang pag-aaral ng Maykroekonomiks ay may ang presyo, tumaas ang
matagal nang kasaysayan. Mula sa mga demand, at kapag tumaas ang
sinaunang ekonomista tulad nina Adam Smith presyo, bumababa ang demand.
at John Stuart Mill, patuloy na nadevelop at
2. Elasticity ng Demand:
napapaunlad ang mga teorya at prinsipyo ng
Maykroekonomiks. • Ang elasticity ng demand ay
tumutukoy sa reaksyon ng
Halimbawa ng Maykroekonomiks:
demand sa pagbabago ng
1. Pagsusuri sa pagtaas ng presyo ng presyo. Mayroong mga
bigas at ang epekto nito sa demand at produkto na may malaking
supply ng mga tindahan. pagbabago sa demand kapag
nagbago ang presyo (elastic
2. Pag-aaral ng pagtaas ng sahod ng
demand), at mayroon namang
mga manggagawa at ang implikasyon
hindi gaanong malaki ang
nito sa presyo ng mga produkto.
pagbabago sa demand kahit
3. Pagsusuri sa pagsasara ng isang nagbago ang presyo (inelastic
kumpanya at ang epekto nito sa lokal demand).
na ekonomiya.
III. Katangian ng Demand:
1. Law of Demand:
• Ang Law of Demand ay

nagsasaad na kapag tumaas ang
presyo ng isang produkto,
bababa naman ang demand, at Lesson 3: Price Elasticity of Demand
kapag bumaba ang presyo,
tataas naman ang demand.
I. Kahulugan ng Elastisidad ng Demand:
2. Demand Schedule:
Ang elastisidad ng demand ay naglalarawan
• Ang demand schedule ay
ng reaksyon ng mamimili sa pagbabago ng
nagpapakita ng iba't ibang
presyo ng isang produkto o serbisyo. Ito ay
halaga at presyo ng isang
isang numerikal na halaga na nagpapakita
produkto at ang kaugnay na
kung gaano kalaki ang pagbabago ng dami
demand sa bawat halaga at
ng demand batay sa pagbabago ng presyo.
presyo na iyon.
II. Uri ng Elastisidad ng Demand:
3. Demand Curve:
1. Elastikong Demand:
• Ang demand curve ay isang
grafikong representasyon ng • Ang elastikong demand ay
demand schedule. Ito ay nangyayari kapag ang
nagpapakita ng relasyon ng pagbabago sa presyo ay may
presyo at dami ng demand ng malaking epekto sa dami ng
isang produkto. demand. Kapag nagtaas ang
presyo, tumaas ang elastikong
IV. Kasaysayan ng Demand:
demand, at kapag bumaba ang
Ang pag-aaral ng Demand ay may malalim na presyo, tumaas rin ang dami ng
kasaysayan sa ekonomiks. Mula sa mga demand.
sinaunang ekonomista tulad nina Alfred
2. Inelastikong Demand:
Marshall at John Maynard Keynes, patuloy na
nadevelop ang mga teorya at prinsipyo na • Ang inelastikong demand ay
naglalarawan sa demand. nangyayari kapag ang
pagbabago sa presyo ay may
Halimbawa ng Demand:
maliit na epekto sa dami ng
1. Kapag nagbaba ng presyo ng mga demand. Kapag nagtaas ang
mansanas, tumaas ang demand sa presyo, hindi gaanong nagbago
mansanas. ang dami ng demand, at kapag
bumaba ang presyo, hindi rin
2. Kapag tumaas ang presyo ng gasolina,
gaanong tumaas ang dami ng
bumababa ang demand sa mga
demand.
sasakyan.
3. Unitary Elasticity:
3. Kapag naglabas ng bagong modelo ng
smartphone, tataas ang demand sa • Ang unitary elasticity ay
mga ito. nangyayari kapag ang
katumbas na pagbabago rin sa
dami ng demand. Ang pagtaas
o pagbaba ng presyo ay
mayroong eksaktong katumbas 1. Ang presyo ng isang produkto ay
na pagbabago sa dami ng nagtaas ng 10%, at ang dami ng
demand. demand ay bumaba ng 20%. Ang
elastisidad ng demand ay -2.0, na
III. Formula ng Elastisidad ng Demand:
nagpapahiwatig ng elastikong
Ang elastisidad ng demand ay maaaring demand.
matukoy gamit ang sumusunod na formula:
2. Ang presyo ng isang produkto ay
Elastisidad ng Demand = (Percent Change in
bumaba ng 5%, at ang dami ng
Quantity Demanded) / (Percent Change in
demand ay tumaas ng 2%. Ang
Price)
elastisidad ng demand ay 0.4, na
IV. Katangian ng Elastisidad ng Demand: nagpapahiwatig ng inelastikong
demand.
1. Elastisidad ng Demand na Mas Malaki
sa 1: 3. Ang presyo ng isang produkto ay
nagtaas ng 8%, at ang dami ng
• Kapag ang elastisidad ng
demand ay bumaba ng 8%. Ang
demand ay mas malaki sa 1, ito
elastisidad ng demand ay -1.0, na
ay nagpapahiwatig ng
nagpapahiwatig ng unitary elasticity.
elastikong demand, kung saan
malaki ang epekto ng
pagbabago ng presyo sa dami
ng demand.
2. Elastisidad ng Demand na Mas Maliit

sa 1:

demand ay mas maliit sa 1, ito
ay nagpapahiwatig ng
inelastikong demand, kung saan
maliit lang ang epekto ng
pagbabago ng presyo sa dami
ng demand.
3. Elastisidad ng Demand na 1:

demand ay eksaktong 1, ito ay
nagpapahiwatig ng unitary
elasticity, kung saan ang
katumbas na pagbabago rin sa
dami ng demand.
V. Halimbawa ng Elastisidad ng Demand:

Lesson 4: Supply • Sa pangkalahatan, kapag ang
presyo ay tumaas, tumaas din
ang suplay. Ito ay dahil mas
I. Kahulugan ng Suplay: nakakakuha ng mas malaking
kita ang mga prodyuser kapag
Ang suplay ay ang dami ng mga produkto o
mataas ang presyo ng produkto.
serbisyo na handang ibenta ng mga
prodyuser sa iba't ibang antas ng presyo sa 2. Pababang Presyo:
isang partikular na panahon. Ito ay
• Sa pangkalahatan, kapag ang
nagpapakita ng ugnayan sa pagitan ng
presyo ay bumaba, bumababa
presyo at dami ng produkto na handa ng mga
rin ang suplay. Ito ay dahil mas
prodyuser na ipagbili.
mababa ang kita na maaaring
II. Uri ng Suplay: makuha ng mga prodyuser
kapag mababa ang presyo.
1. Elastikong Suplay:
IV. Halimbawa ng Suplay:
• Ang elastikong suplay ay
nangyayari kapag malaki ang 1. Sa isang pamilihan, kapag tumaas ang
pagbabago sa dami ng presyo ng mga mansanas, mas
produkto na ibinibenta kapag maraming mga magsasaka ang
nagbago ang presyo. Kapag ang nagpapakilos upang magtanim at
presyo ay tumaas, mas mag-ani ng mansanas. Ito ay
maraming produkto ang handa nagpapakita ng elastikong suplay.
ng mga prodyuser na ibenta.
2. Sa isang pamilihan, kapag bumaba ang
Kapag ang presyo ay bumaba,
presyo ng mga saging, hindi gaanong
mas kaunti ang produkto na
nagbago ang dami ng mga saging na
handa nilang ibenta.
handa ng mga prodyuser na ibenta. Ito
2. Inelastikong Suplay: ay nagpapakita ng inelastikong suplay.
• Ang inelastikong suplay ay V. Klase ng mga prodyuser:

nangyayari kapag kaunti lamang
1. Mga Pabrika at Manufacturing
ang pagbabago sa dami ng
Companies:
produkto na ibinibenta kapag
nagbago ang presyo. Kapag ang • Ang mga pabrika at
presyo ay tumaas, hindi manufacturing companies ay
gaanong nagbago ang dami ng nagpo-produce ng iba't ibang
produkto na handa ng mga mga produkto mula sa raw
prodyuser na ibenta. Kapag ang materials. Ito ay maaaring mga
presyo ay bumaba, hindi rin pagkain, damit, elektronikong
gaanong nagbago ang dami ng aparato, sasakyan, at iba pa.
produkto. Halimbawa ng mga pabrika at
manufacturing companies ay
III. Katangian ng Suplay:
ang mga kumpanyang nagpo-
1. Pagtaas ng Presyo: produce ng mga sasakyan tulad
ng Toyota, mga kumpanyang serbisyo. Sila ay nag-o-operate
pagkain tulad ng Nestle, at mga sa mga online platforms tulad
kumpanyang paggawa ng mga ng mga online marketplaces,
damit tulad ng H&M. social media, at kanilang sariling
mga website. Ito ay nagbibigay
2. Mga Magsasaka at Mangingisda:
ng mas malawak na saklaw ng
• Ang mga magsasaka at merkado at oportunidad sa mga
mangingisda ay mga prodyuser maliliit na negosyante.
ng mga agrikultural na
5. Mga Utility Companies:
produkto. Sila ang nagtatanim
at nag-aalaga ng mga halaman, • Ang mga utility companies ay
hayop, at iba pang likas na nagbibigay ng mga essential na
yaman na ginagamit sa pagkain. serbisyo tulad ng elektrisidad,
Ang mga magsasaka ay tubig, at komunikasyon. Sila ang
maaaring nagtatanim ng palay, nagpapatakbo at naglalaan ng
mais, gulay, at iba pang mga mga serbisyo na kinakailangan
tanim, habang ang mga ng mga tao sa pang-araw-araw
mangingisda ay naghuhuli ng na pamumuhay.
isda at iba pang mga lamang-
dagat. Ang mga ito ay naglalaan
ng pangunahing pagkain ng
mga mamamayan.
3. Serbisyo Providers:
• Ang mga serbisyo providers ay

naglilingkod sa publiko sa
pamamagitan ng pagbibigay ng
mga serbisyo tulad ng
edukasyon, pangangalaga sa
kalusugan, transportasyon, at
iba pa. Halimbawa ng mga
serbisyo providers ay mga
paaralan, ospital, transportasyon
tulad ng mga bus at tren, at
mga kumpanya ng
telekomunikasyon.
4. Online Sellers at Negosyante:
• Sa kasalukuyan, dumarami ang

mga online sellers at mga
negosyante na gumagamit ng
internet upang maipagbili ang
kanilang mga produkto at
Lesson 5: Interaksyon ng Demand at malaki ang kanilang gastusin at
Supply mas mataas ang demand.
• Pangangailangan at
1. Kahulugan ng Demand at Supply:
Kagustuhan: Ang mga
• Demand: Ito ay tumutukoy sa pangangailangan at kagustuhan
dami ng mga mamimili na ng mga mamimili ay nagtatakda
handang bilhin ang isang rin ng demand. Mas malaki ang
produkto o serbisyo sa iba't posibilidad ng mataas na
ibang presyo. Ang demand ay demand kung ang produkto ay
nagbabago depende sa mga itinuturing na mahalaga at
salik tulad ng presyo ng kinakailangan ng mga mamimili.
produkto, kita ng mga
• Panlipunan at Pangkultural na
mamimili, pangangailangan at
mga Salik: Ang mga kultura,
kagustuhan ng mga mamimili,
paniniwala, at iba pang
at iba pang panlipunan at
panlipunan na mga salik ay
pangkultural na mga salik.
maaaring makaapekto sa
• Supply: Ito naman ay tumutukoy demand. Halimbawa, may mga
sa dami ng mga produkto o produkto na mas malaki ang
serbisyo na inaalok ng mga demand sa mga partikular na
prodyuser sa iba't ibang presyo. grupo o sa mga espesyal na
Ang supply ay nagbabago din okasyon.
depende sa mga salik tulad ng
3. Mga Salik na Nakakaapekto sa Supply:
presyo ng mga hilaw na
materyales, teknolohiya sa • Presyo ng mga Hilaw na
produksyon, presyo ng enerhiya, Materyales: Ang presyo ng mga
at patakaran ng pamahalaan sa hilaw na materyales na
produksyon. ginagamit sa produksyon ay
2. Mga Salik na Nakakaapekto sa
supply. Kapag tumaas ang
Demand:
presyo ng mga hilaw na
• Presyo ng Produkto: Kapag materyales, maaaring bumaba
tumaas ang presyo ng ang supply dahil ang prodyuser
produkto, karaniwang bababa ay mahihirapan na makakuha ng
ang demand dahil mas mga materyales na kailangan sa
maraming mamimili ang hindi produksyon.
handang bumili sa mas mataas
• Teknolohiya sa Produksyon: Ang
na presyo.
pagbabago sa teknolohiya ay
• Kita ng mga Mamimili: Ang maaaring magdulot ng
kakayahan ng mga mamimili na pagbabago sa supply. Ang
bumili ng mga produkto ay paggamit ng mas mabisang
nakabatay sa kanilang kita. teknolohiya ay maaaring
Kapag mataas ang kita, mas magresulta sa pagtaas ng
supply dahil mas mabilis at mas • Elastisidad ng Demand: Ito ay
mura ang produksyon ng mga tumutukoy sa pagbabago sa
produkto. dami ng demand kapag
nagbago ang presyo ng
• Presyo ng Enerhiya: Ang presyo
produkto. Kung ang dami ng
ng enerhiya, tulad ng langis at
demand ay malaki ang
kuryente, ay maaaring
pagbabago kapag mayroong
makaapekto sa supply. Kapag
pagbabago sa presyo,
tumaas ang presyo ng enerhiya,
sinasabing elastiko ang demand.
maaaring tumaas din ang gastos
Kung maliit naman ang
sa produksyon at maaaring
pagbabago sa dami ng demand
magdulot ng pagbaba sa
kahit mayroong pagbabago sa
supply.
presyo, sinasabing hindi elastiko
• Patakaran ng Pamahalaan sa ang demand.
Produksyon: Ang mga patakaran
• Elastisidad ng Supply: Ito naman
ng pamahalaan, tulad ng
ay tumutukoy sa pagbabago sa
regulasyon at buwis, ay
dami ng supply kapag nagbago
ang presyo ng mga hilaw na
supply. Ang mga patakaran na
materyales. Kung ang dami ng
nagpapataas ng gastos sa
supply ay malaki ang
produksyon o nagpapabagal sa
pagbabago kapag mayroong
proseso ng produksyon ay
pagbabago sa presyo ng mga
maaaring magresulta sa
hilaw na materyales, sinasabing
pagbaba ng supply.
elastiko ang supply. Kung maliit
4. Sitwasyon sa Merkado: naman ang pagbabago sa dami
ng supply kahit mayroong
• Shortage: Ito ay nangyayari
pagbabago sa presyo ng mga
kapag ang demand ay mas
hilaw na materyales, sinasabing
malaki kaysa sa supply. Sa
hindi elastiko ang supply.
sitwasyong ito, maaaring
magkaroon ng kakulangan sa 6. Mga Kontribusyon ng mga
mga produkto at posibleng Ekonomista:
tumaas ang presyo.
• Adam Smith: Isa sa mga
• Surplus: Ito naman ay malalaking kontribyutor sa pag-
nangyayari kapag ang supply ay aaral ng ekonomiya. Ipinakita
mas malaki kaysa sa demand. Sa niya ang konsepto ng malayang
sitwasyong ito, maaaring pamilihan kung saan
magkaroon ng sobrang dami ng nagkakaroon ng balanse sa
mga produkto at posibleng pagitan ng demand at supply sa
bumaba ang presyo. pamamagitan ng self-interest
ng mga indibidwal.
5. Elastisidad ng Demand at Supply:
• John Maynard Keynes: Ipinakita Lesson 6: Ugnayan ng Pamilihan at
niya ang kahalagahan ng Pamahalaan
pamahalaan sa pagkontrol sa
ekonomiya at pag-aalok ng 1. Kahulugan ng Pamilihan at
stimulus kapag may mga Pamahalaan:
panahong may kakulangan sa • Pamilihan: Ito ay tumutukoy sa
demand. pagsasama-sama ng mga
mamimili at prodyuser upang
magkaroon ng transaksyon sa
mga produkto at serbisyo. Sa
pamamagitan ng pamilihan,
nagkakaroon ng pag-aayos ng
presyo at dami ng mga
produkto at serbisyo na inaalok.
• Pamahalaan: Ito naman ay

tumutukoy sa mga institusyong
nangangasiwa at nagpapatupad
ng mga patakaran at regulasyon
sa ekonomiya. Ang pamahalaan
ay may tungkuling magpatupad
ng mga batas at patakaran
upang mapangalagaan ang
interes ng publiko at
mapanatiling maayos ang
ekonomiya.
2. Mga Layunin ng Ugnayan ng Pamilihan

at Pamahalaan:
• Proteksyon ng Mamimili: Ang

pamahalaan ay may tungkuling
protektahan ang mga mamimili
mula sa mapanlinlang na
gawain at pagsasamantala ng
mga prodyuser. Ito ay ginagawa
sa pamamagitan ng
pagpapatupad ng mga
patakaran sa kalidad ng mga
produkto, patas na pamilihan, at
karapatan ng mga mamimili.
• Regulasyon ng Pamilihan: Ang

pamahalaan ay may
kapangyarihan na magpatupad
ng mga regulasyon sa maaaring mag-intervene sa
pamilihan, tulad ng pagkontrol pamilihan upang mapanatiling
ng presyo, para mapanatili ang maayos ang ekonomiya at
kaayusan at balanse sa matugunan ang mga
merkado. pangangailangan ng mga
mamamayan.
• Pagtugon sa Pangangailangan
ng Lipunan: Ang pamahalaan ay 4. Mga Ahensya ng Pamahalaan na may
may responsibilidad na Kinalaman sa Pamilihan:
matugunan ang mga
• Department of Trade and
pangangailangan ng lipunan,
Industry (DTI): Ang DTI ay may
tulad ng pagpapatupad ng
tungkuling magpatupad ng mga
serbisyo sa kalusugan,
patakaran at regulasyon sa
edukasyon, imprastruktura, at
pamilihan, tulad ng price
iba pa.
monitoring at consumer
3. Uri ng Ugnayan ng Pamilihan at protection.
Pamahalaan:
• Bangko Sentral ng Pilipinas
• Pamamahala sa Pamilihan: Ang (BSP): Ang BSP ay ang sentral na
pamahalaan ay may papel na bangko ng Pilipinas na may
magpapanatili ng kaayusan sa kapangyarihang magkontrol sa
pamilihan at magpatupad ng paggalaw ng presyo at
mga patakaran at regulasyon. pagpapanatili ng kaayusan sa
Halimbawa nito ay ang pananalapi.
pagpapatupad ng batas sa
• Komisyon sa Patibay ng
kontraktwalisasyon ng mga
Korporasyon (SEC): Ang SEC ay
manggagawa upang
may tungkuling magpatupad ng
maprotektahan ang kanilang
mga patakaran at regulasyon
karapatan.
para sa mga korporasyon at iba
• Intervensyon sa Pamilihan: Sa pang negosyo upang mapanatili
ilang mga sitwasyon, maaaring ang integridad at patas na
magkaroon ng intervensyon ang kompetisyon sa merkado.
pamahalaan sa pamilihan upang
5. Kasaysayan ng Ugnayan ng Pamilihan
maayos ang mga isyu tulad ng
at Pamahalaan:
monopolyo, kartel, o iba pang
anti-kompetisyong gawain. Ito • Sa kasaysayan, ang ugnayan ng
ay ginagawa upang mapanatili pamilihan at pamahalaan ay
ang patas na kompetisyon sa patuloy na nagbago at nag-
merkado. evolve depende sa mga
pangyayari at patakaran ng
• Pagtugon sa Krisis: Sa mga
bawat panahon.
panahon ng krisis, tulad ng
ekonomikong pagbagsak o
kalamidad, ang pamahalaan ay
3rd Quarter Lesson 1: Makroekonomiks
Table of Contents:
1. Makroekonomiks 1. Kahulugan ng Makroekonomiks:
2. Paikot na Daloy ng Ekonomiya • Ang makroekonomiks ay isang

sangay ng ekonomiks na nag-
3. Pambansang Kita
aaral ng kabuuan ng ekonomiya
4. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok at ng isang bansa o rehiyon. Ito ay
Pagkonsumo tumatalakay sa malalawak na
aspekto ng ekonomiya tulad ng
5. Implasyon
pambansang kita, pag-unlad,
6. Patakarang Pisikal empleyo, presyo, at iba pang
7. Patakarang Pananalapi pangkalahatang isyu.
2. Uri ng Makroekonomiks:
• Pambansang Kita: Ang pag-

aaral ng pambansang kita ay
mahalaga sa makroekonomiks.
Ito ay tumutukoy sa kabuuang
kita na nalilikom ng isang bansa
mula sa mga produktong
ginagawa at serbisyo na
ibinebenta sa merkado.
• Paggalaw ng Presyo: Ang pag-

aaral ng paggalaw ng presyo ay
may kinalaman sa
pangkalahatang antas ng presyo
sa ekonomiya. Ito ay tumutukoy
sa mga pagbabago sa presyo ng
mga produkto at serbisyo at
ang epekto nito sa mamimili at
prodyuser.
• Empleyo: Ang empleyo ay isa rin

sa mga mahalagang aspekto ng
makroekonomiks. Ito ay nag-
aaral ng antas ng pagkakaroon
ng trabaho sa isang bansa at
ang epekto nito sa ekonomiya
at lipunan.
3. Katangian ng Makroekonomiks:
• Pangkalahatan: Ang • Kapag ang pambansang kita ng
makroekonomiks ay naglalayon isang bansa ay tumaas,
na pag-aralan ang kabuuan ng maaaring magkaroon ng
ekonomiya ng isang bansa. Ito pagtaas ng pangkalahatang
ay tumatalakay sa antas ng pamumuhay ng mga
pangkalahatang antas at epekto mamamayan, mas maraming
ng mga patakaran at desisyon oportunidad sa trabaho, at mas
sa ekonomiya. malaking gastusin sa
ekonomiya.
• Interdependenteng Bahagi: Sa
makroekonomiks, tinitingnan • Sa kabilang banda, kung ang
ang ugnayan at interaksyon ng presyo ng mga bilihin ay
iba't ibang sektor ng ekonomiya nagtaas nang malaki, maaaring
tulad ng pagsasama ng mga makaapekto ito sa pagkonsumo
bahay-kalakal, mga mamimili, at ng mga mamimili at maaaring
pamahalaan. magdulot ng pagbaba sa
produksyon at empleyo.
• Pangmatagalang Pananaw: Ang
makroekonomiks ay
naglalayong magbigay ng
pangmatagalang pananaw at
pag-unawa sa pag-unlad at
pagbabago ng ekonomiya sa
isang bansa. Ito ay nakatuon sa
mga pangmatagalang trend at
pagbabago sa ekonomiya.
4. Kasaysayan ng Makroekonomiks:
• Ang pag-aaral ng
makroekonomiks ay umusbong
bilang isang sangay ng
ekonomiks noong ika-20 siglo.
Ito ay bunsod ng
pangangailangan na masuri at
maunawaan ang mga
pangyayari sa ekonomiya na
hindi lamang nakabatay sa
indibidwal na pag-uugali kundi
sa pangkalahatang aspeto ng
ekonomiya.
5. Halimbawa ng Interaksyon ng
Makroekonomiks:
Lesson 2: Paikot na Daloy ng 3. Katangian ng Paikot na Daloy ng
Ekonomiya Ekonomiya:
• Patuloy na Daloy: Ang paikot na

1. Kahulugan:
daloy ng ekonomiya ay hindi
• Ang paikot na daloy ng tigil-tigil. Ito ay nagpapatuloy sa
ekonomiya ay tumutukoy sa isang sistematikong paraan na
pagkilos at paglipat ng mga naglalayong mapanatili ang
salapi, produkto, at serbisyo sa produksyon, pamamahagi,
loob ng isang ekonomiya. Ito ay konsumo, at investasyon sa
nagpapakita ng ugnayan at ekonomiya.
interaksyon ng mga sektor at
• Interaksyon ng mga Bahagi: Ang
bahagi ng ekonomiya sa isang
mga sektor ng ekonomiya at
sistematikong paraan.
ang mga bahagi nito ay nag-
2. Uri ng Paikot na Daloy ng Ekonomiya: uugnay at nag-iinteraksyon sa
• Produksiyon: Ang produksiyon isa't isa. Ang pagbabago sa
ay nagpapakita ng paglikha ng isang sektor ay maaaring
mga produkto at serbisyo ng magdulot ng epekto sa iba
mga bahay-kalakal. Ito ay pang mga sektor at sa kabuuan
tumutukoy sa paggamit ng mga ng ekonomiya.
salik ng produksyon tulad ng • Balanse at Koordinasyon: Ang
lupa, paggawa, kapital, at paikot na daloy ng ekonomiya
kakayahang-tao upang lumikha ay naglalayong magkaroon ng
ng mga produkto. balanse at koordinasyon sa
• Pamamahagi: Ang pamamahagi pagitan ng produksiyon,
ay nagpapakita kung paano pamamahagi, konsumo, at
naihahatid ang mga produkto at investasyon upang mapanatili
serbisyo sa mga mamimili. Ito ay ang pag-unlad at katatagan ng
tumutukoy sa mga paraan ng ekonomiya.
pag-aari, pagbabahagi ng kita, • Paghahanap ng Pagbabago:
at pag-access sa mga produkto Ang paikot na daloy ng
at serbisyo sa merkado. ekonomiya ay patuloy na
• Konsumo: Ang konsumo ay naghahanap ng mga
nagpapakita kung paano oportunidad para sa pagbabago
ginagamit ng mga mamimili at pag-unlad. Ito ay nagtutulak
ang kanilang kita upang bumili sa mga bahay-kalakal, mamimili,
ng mga produkto at serbisyo. at pamahalaan na maghanap ng
Ito ay tumutukoy sa paggamit mga paraan upang mapataas
ng mga tao ng kanilang pera ang produksyon, kita, at
para sa kanilang mga kabuhayan.
pangangailangan at 4. Kasaysayan ng Paikot na Daloy ng
kagustuhan. Ekonomiya:
• Ang konsepto ng paikot na Lesson 3: Pambansang Kita
daloy ng ekonomiya ay matagal
nang ginagamit sa pag-aaral ng
ekonomiya. Ito ay nabuo at 1. Kahulugan:
nagbago sa loob ng maraming
• Ang pambansang kita ay
taon, kasabay ng pag-unlad ng
tumutukoy sa kabuuang halaga
mga teorya at mga paraan ng
ng lahat ng produkto at
pag-aaral ng ekonomiya.
serbisyo na nalikha ng isang
5. Halimbawa ng Interaksyon ng Paikot bansa sa loob ng isang takdang
na Daloy ng Ekonomiya: panahon, karaniwang isang
taon. Ito ay isang mahalagang
• Kapag ang produksyon ng mga
indikasyon ng ekonomikong
bahay-kalakal ay tumataas,
kalagayan at pag-unlad ng
maaaring magkaroon ng
isang bansa.
pagtaas din sa pamamahagi ng
kita at konsumo ng mga 2. Uri ng Pambansang Kita:
mamimili. Ito ay nagreresulta sa
• Gross Domestic Product (GDP):
paglago ng ekonomiya.
Ang GDP ay ang halagang
• Sa kabilang banda, kapag ang kabuuang kita ng isang bansa
pamahalaan ay nagpapalabas mula sa lahat ng final goods at
ng mga patakaran na serbisyo na nalikha sa loob ng
nagbabawal sa malawakang mga hangganan ng bansa. Ito
investasyon, maaaring ay maaaring hinahati pa sa mga
magkaroon ng pagbaba sa sektor tulad ng sektor ng
produksyon at paghihigpit sa agrikultura, industriya, at
pamamahagi ng kita sa serbisyo.
ekonomiya.
• Gross National Income (GNI):
Ang GNI ay ang halagang
kabuuang kita ng isang bansa
mula sa mga residenteng
mamamayan nito, pati na rin
ang mga kita mula sa mga
dayuhang negosyo at
mamamayan. Ito ay maaaring
iba-iba sa GDP dahil ito ay
sumasaklaw sa kabuuang kita
ng mga mamamayan ng bansa,
kahit na sila ay nasa ibang
bansa.
• Net National Income (NNI): Ang

NNI ay ang halagang kita ng
isang bansa mula sa mga
residenteng mamamayan nito, ay patuloy na sinusuri at
pagkatapos ng mga pagsusulit binibigyang-pansin ng mga
at depresasyon. Ito ay ekonomista at mga patakaran sa
tumutukoy sa tunay na kita na ekonomiya upang maunawaan
natitira matapos bawasan ang at mabantayan ang kalagayan
mga gastusin sa produksiyon at ng isang bansa.
mga pagbabago sa halaga ng
mga ari-arian.
Pambansang Kita:
3. Katangian ng Pambansang Kita:
• Kapag ang pambansang kita ng
• Indikasyon ng Ekonomikong isang bansa ay lumalaki, ito ay
Kalagayan: Ang pambansang maaaring magdulot ng mas
kita ay isang tanda ng kalagayan maraming oportunidad sa pag-
ng ekonomiya ng isang bansa. unlad at paglikha ng trabaho.
Ito ay nagpapakita ng pag- Ito ay nagpapahiwatig ng
unlad, paglago, o pagbagsak ng paglago at pag-asenso ng
ekonomiya batay sa pagbabago ekonomiya ng bansa.
sa halaga ng produksiyon.
• Sa kabilang banda, kung ang
• Batayan ng Pagbabahagi ng pambansang kita ay bumababa,
Kita: Ang pambansang kita ay ito ay maaaring magdulot ng
isang batayan sa pamamahagi mga suliranin tulad ng kawalan
ng kita sa loob ng isang bansa. ng trabaho at kahirapan. Ito ay
Ito ay maaaring gamitin upang nagtutulak sa pamahalaan na
matukoy ang mga programa at magpatupad ng mga patakaran
patakaran na maaaring at programa upang palakasin
magdulot ng mas malawak na ang ekonomiya at mapabuti ang
kaunlaran at pagkakapantay- kalagayan ng mga mamamayan.
pantay sa lipunan.
• Sukat ng Produktibidad: Ang

pambansang kita ay maaaring
magbigay ng impormasyon
tungkol sa produktibidad ng
isang bansa. Kung ang
pambansang kita ay patuloy na
tumataas, ito ay nagpapahiwatig
ng paglago at pagpapalakas ng
mga sektor ng ekonomiya.
4. Kasaysayan ng Pambansang Kita:
• Ang konsepto ng pambansang

kita ay matagal nang ginagamit
sa pag-aaral ng ekonomiks. Ito
Lesson 4: Ugnayan ng Kita, Pag- upang magkaroon ng
iimpok at Pagkonsumo kita sa hinaharap.
3. Pagkonsumo:
• Ang pagkonsumo ay ang

1. Kahulugan:
proseso ng paggamit ng mga
• Ang ugnayan ng kita, pag- produkto at serbisyo upang
iimpok at pagkonsumo ay matugunan ang mga
tumutukoy sa interaksyon ng pangangailangan at kagustuhan
salaping kinita ng isang ng mga tao. Ito ay nagreresulta
indibidwal o pamilya, ang mga sa paglabas ng salapi mula sa
pinag-impukan o ipinonduro, at sistema ng ekonomiya.
ang mga gastos o pagkonsumo
• Mga uri ng pagkonsumo:
ng mga produkto at serbisyo.
Ito ay isang mahalagang • Essential na
aspekto ng ekonomiya na pagkonsumo: Pagbili ng
nagtatakda ng pamamahagi ng mga pangunahing
kita at mga pagpipilian sa pangangailangan tulad
paggastos. ng pagkain, damit,
tirahan, at iba pang
2. Pag-iimpok:
mahahalagang
• Ang pag-iimpok ay ang proseso pangangailangan.
ng pagtatabi ng bahagi ng kita
• Discretionary na
upang magamit sa hinaharap.
pagkonsumo: Pagbili ng
Ito ay nagpapahiwatig ng
mga luho o mga bagay
pagpapahalaga sa pagpapalago
na hindi kailangang-
ng yaman at pangmatagalang
kailangan, tulad ng mga
seguridad ng isang indibidwal o
luho, travel, at mga hilig.
pamilya.
4. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok at
• Mga uri ng pag-iimpok:
Pagkonsumo:
• Pag-iimpok sa bangko:
• Ang kita ay nagiging batayan ng
Pagtitipid ng pera sa
kakayahan ng isang indibidwal
bangko upang kumita ng
na mag-ipon at mamuhunan.
interes at magkaroon ng
Kapag ang kita ay mataas, mas
pinansyal na seguridad.
malaki ang potensyal na
• Pag-iimpok sa mga magkaroon ng malaking pag-
pamumuhunan: Pag- iimpok at mas malawak na
invest ng pera sa mga pagkonsumo. Sa kabilang
mapagkakakitaan tulad banda, kung ang kita ay
ng mga negosyo, real mababa, ang pag-iimpok ay
estate, at iba pang maaaring mahirap at ang
pinansyal na instrumento
pagkonsumo ay maaaring Lesson 5: Implasyon
limitado.
• Ang mga patakaran sa

1. Kahulugan:
ekonomiya, tulad ng interest
rates, tax rates, at mga • Ang implasyon ay tumutukoy sa
programa ng pamahalaan, ay pangkalahatang pagtaas ng
maaaring magkaroon ng epekto mga presyo ng mga kalakal at
sa ugnayan ng kita, pag-iimpok, serbisyo sa isang ekonomiya sa
at pagkonsumo. Halimbawa, loob ng isang takdang panahon.
ang mataas na interes sa pag- Ito ay karaniwang sinusukat
iimpok ay maaaring bilang pagbabago sa
magpapababa sa pagkonsumo pangkalahatang antas ng presyo
upang magkaroon ng mas ng mga bilihin.
malaking halaga ng pag-iimpok.
2. Uri ng Implasyon:
5. Halimbawa ng Interaksyon ng Kita,
• Demand-Pull Implasyon: Ito ay
Pag-iimpok at Pagkonsumo:
nagaganap kapag ang
• Kapag ang kita ay mataas, ang pangangailangan ng mga
mga tao ay maaaring mamimili ay lumalagpas sa
magkaroon ng kakayahang suplay ng mga kalakal at
mag-ipon at mamuhunan. Ito ay serbisyo. Ito ay nagdudulot ng
maaaring magdulot ng paglago pagtaas ng presyo dahil sa
ng mga negosyo at ekonomiya pagtataas ng demand.
sa pangkalahatan.
• Cost-Push Implasyon: Ito ay
• Sa kabilang banda, kung ang nagaganap kapag ang mga
kita ay mababa, ang mga tao ay gastos sa produksiyon ay
maaaring magkaroon ng tumaas, tulad ng pagtaas ng
limitadong kakayahan sa pag- sahod ng mga manggagawa,
iimpok at pagkonsumo. Ito ay presyo ng mga hilaw na
maaaring magresulta sa materyales, o pagtaas ng buwis.
kakulangan ng pondo para sa Ito ay nagdudulot ng pagtaas
mga pangangailangan at mga ng presyo dahil sa pagtaas ng
oportunidad sa pag-unlad. mga gastos sa produksiyon.
3. Katangian ng Implasyon:
• Pagtaas ng Presyo: Ang

pangunahing katangian ng
implasyon ay ang pagtaas ng
mga presyo ng mga kalakal at
serbisyo. Ito ay maaaring
maging sanhi ng pagbaba ng
halaga ng salapi at pagbaba ng
kapasidad ng pagbili ng mga Lesson 6: Patakarang Pisikal
mamimili.
• Pagsasabuhay ng Halaga ng
1. Kahulugan:
Salapi: Ang implasyon ay
maaaring magdulot ng pagbaba • Ang patakarang pisikal ay
ng halaga ng salapi. Ito ay tumutukoy sa mga hakbang na
nagreresulta sa pagkawala ng ginagawa ng pamahalaan
pagkakakitaan at pagkapinsala upang kontrolin o pamahalaan
sa pag-iimpok. ang mga pisikal na salik na may
direktang epekto sa ekonomiya.
4. Kasaysayan ng Implasyon:
Ito ay naglalayong maibsan ang
• Sa kasaysayan, may mga mga suliranin sa sektor ng
panahon ng mataas na produksiyon, pamilihan, at iba
implasyon sa ilang mga pang aspeto ng ekonomiya.
ekonomiya. Halimbawa, noong
2. Uri ng Patakarang Pisikal:
dekada 1970, nagkaroon ng
"stagflation" sa ilang mga bansa • Patakarang Pang-agrikultura:
kung saan nagkaroon ng Ang mga patakarang pang-
mataas na implasyon habang agrikultura ay may layuning
mayroon ding pagbagal ng mapalakas at mapalawak ang
paglago ng ekonomiya. sektor ng agrikultura sa isang
bansa. Halimbawa nito ay mga
programa para sa
Implasyon:
modernisasyon ng pagsasaka,
• Kapag ang implasyon ay pagpapaunlad ng teknolohiya
mataas, ang mga mamimili ay sa agrikultura, at pagbibigay ng
maaaring magkaroon ng mas suporta sa mga magsasaka.
mababang kapasidad sa pagbili
• Patakarang Pang-industriya:
ng mga kalakal at serbisyo dahil
Ang mga patakarang pang-
sa pagtaas ng mga presyo. Ito
industriya ay nakatuon sa
ay maaaring magdulot ng
pagpapaunlad at pagpapalakas
pagbaba ng produksiyon at
ng sektor ng industriya sa isang
pag-unlad ng ekonomiya.
bansa. Maaaring kasama rito
• Ang mga patakaran sa ang mga insentibo para sa mga
pamahalaan, tulad ng negosyo, pamumuhunan sa
pagkontrol sa pagtaas ng imprastruktura, at
presyo at pagsasakatuparan ng pagpapalawak ng industriyal na
tamang patakaran sa pinansya, produksiyon.
ay mahalaga upang
• Patakarang Pang-
mapangalagaan ang katatagan
imprastruktura: Ang mga
ng presyo at maiwasan ang
patakarang pang-imprastruktura
malawakang implasyon.
ay naglalayong palakasin ang
imprastruktura ng isang bansa. patakarang pisikal upang
Halimbawa nito ay mga mabigyan ng suporta ang sektor
proyektong tulad ng ng agrikultura, industriya,
konstruksyon ng mga kalsada, imprastruktura, at iba pang
tulay, paliparan, at iba pang sektor na mahalaga sa pag-
mga pasilidad na magpapabuti unlad ng ekonomiya.
sa konektibidad at kaayusan ng
• Ang mga patakarang pisikal ay
bansa.
patuloy na nagbabago at nag-e-
• Patakarang Pangkalikasan: Ang evolba sa pagtugon sa mga
mga patakarang pangkalikasan pangangailangan at suliranin ng
ay naglalayong pangalagaan at ekonomiya.
mapangalagaan ang kalikasan.
5. Halimbawa ng Patakarang Pisikal:
Ito ay maaaring kasama ang
mga batas at regulasyon para sa • Pagpapalawak ng irigasyon sa
pagkontrol ng polusyon, mga sakahan upang mapalakas
pagpapanatili ng kalinisan ng ang produksyon ng mga
mga karagatan at ilog, at iba magsasaka.
pang hakbang para sa
• Pagtatayo ng mga economic
pagpapalawak ng kalikasan.
zones para sa pagpapaunlad ng
3. Katangian ng Patakarang Pisikal: sektor ng industriya.
• Layunin: Ang mga patakarang • Pagpapatayo ng mga

pisikal ay may konkretong imprastruktura tulad ng mga
layunin na maiangat ang kalsada, tulay, at paliparan
kalagayan ng sektor na kanilang upang mapabuti ang
sinusugan. konektibidad at pampublikong
transportasyon.
• Implementasyon: Ang mga
patakarang pisikal ay • Pagsasagawa ng mga proyekto
isinasagawa ng pamahalaan sa para sa paghahanda sa sakuna
pamamagitan ng pagpapatupad tulad ng flood control, disaster
ng mga batas, regulasyon, at management, at iba pang mga
programa. mekanismo ng paglaban sa
kalamidad.
• Epekto: Ang mga patakarang
pisikal ay nagdudulot ng
direktang epekto sa mga sektor
ng ekonomiya at sa
pangkalahatang estado ng
bansa.
4. Kasaysayan ng Patakarang Pisikal:
• Sa kasaysayan, ang mga bansa

ay nagpapatupad ng iba't ibang
Lesson 7: Patakarang Pananalapi pagkakautang, at pagkontrol sa
mga gastos ng pamahalaan.
• Patakarang Pananalapi ng
1. Kahulugan:
Bangko Sentral: Ito ay mga
• Ang patakarang pananalapi ay patakaran at hakbang na
tumutukoy sa mga hakbang na ipinapatupad ng Bangko Sentral
ginagawa ng pamahalaan o ng Pilipinas upang mapanatili
mga institusyon sa pananalapi ang katatagan ng pananalapi.
upang pangalagaan at Kasama rito ang pagpapalabas
pamahalaan ang kalagayan ng at paggamit ng salapi,
ekonomiya. Ito ay may layuning pagkontrol sa pagtaas ng
mapanatili ang katatagan ng presyo, at pagpapanatili ng
pananalapi, mapigilan ang krisis tamang halaga ng pera sa
at labis na paggalaw sa sirkulasyon.
ekonomiya, at mapalakas ang
• Patakarang Pananalapi ng mga
pag-unlad ng bansa.
Institusyon: Ito ay mga
2. Uri ng Patakarang Pananalapi: patakaran at hakbang na
ipinatutupad ng iba't ibang
• Patakarang Pananalapi ng
institusyon tulad ng mga
Pambansang Bangko: Ito ay
bangko, pribadong kumpanya,
mga patakaran at hakbang na
at iba pang institusyon sa
ipinapatupad ng pambansang
pananalapi. Halimbawa nito ay
bangko upang magkaroon ng
ang pagpapatupad ng mga
kontrol sa pagpapalabas at
regulasyon sa mga transaksyon
paggamit ng salapi sa
at pag-aayos ng mga pautang
ekonomiya. Halimbawa nito ay
at pagkakautang.
ang pagtatakda ng mga interest
rate, pagpapanatili ng tamang 3. Katangian ng Patakarang Pananalapi:
halaga ng salapi sa sirkulasyon,
• Regulasyon: Ang patakarang
at pagpapatupad ng mga
pananalapi ay naglalaman ng
regulasyon sa bangko.
mga regulasyon at patakaran na
• Patakarang Pananalapi ng naglalayong mapangalagaan
Pamahalaan: Ito ay mga ang kalagayan ng pananalapi.
patakaran at hakbang na
• Epektibong Implementasyon:
ipinatutupad ng pamahalaan
Ang mga patakaran at hakbang
upang pangalagaan ang
sa patakarang pananalapi ay
pananalapi ng bansa.
dapat maipatupad ng maayos at
Halimbawa nito ay ang
epektibo upang makamit ang
pagpaplano at pagpapatupad
mga layunin nito.
ng pambansang budget, pag-
aayos ng mga pautang at • Responsibilidad: Ang
patakarang pananalapi ay
nangangailangan ng 4th Quarter
responsibilidad mula sa mga
Table of Contents:
institusyon at mga indibidwal
upang mapangalagaan ang 1. Mga Sektor ng Ekonomiya at mga
kalagayan ng pananalapi. Patakarang Pang-Ekonomiya nito
4. Kasaysayan ng Patakarang Pananalapi: • Konsepto at Palatandaan ng

Pambansang Kaunlaran
• Sa kasaysayan ng Pilipinas, iba't
ibang patakarang pananalapi • Sektor ng Agrikultura
ang ipinatupad ng mga
• Sektor ng Industriya
namumuno upang mapanatili
ang kalagayan ng pananalapi. • Impormal na Sektor
Ito ay nagbabago at nag-e- • Kalakalang Pamlabas
evolba depende sa mga
pangangailangan at suliranin ng
ekonomiya.
5. Halimbawa ng Patakarang Pananalapi:
• Pagtatakda ng interes ng
bangko upang kontrolin ang
pagsasauli at pagkuha ng
pautang.
• Pagtatakda ng mga regulasyon

sa mga transaksyon sa
pamilihan upang maiwasan ang
mga pandaraya at pag-aabuso.
• Pagpapalabas ng mga pautang

at suporta sa mga sektor na
nangangailangan ng tulong
para sa pag-unlad ng
ekonomiya.
• Paglikha ng mga programa para

sa pagtulong at pagpapalakas
ng maliliit na negosyo.
Lesson 1: Mga Sektor ng Ekonomiya at o Republic Act No. 6657
mga Patakarang Pang-Ekonomiya (Comprehensive Agrarian
Reform Law)
1. Kahulugan:
o Republic Act No. 10068
• Ang mga sektor ng ekonomiya (Organic Agriculture Act
ay tumutukoy sa mga of 2010)
pangunahing bahagi o larangan
3. Sektor ng Industriya:
ng produksyon at paglikha ng
yaman sa isang bansa. Ito ay • Ang sektor ng industriya ay
binubuo ng tatlong responsable sa paglikha ng mga
pangunahing sektor: sektor ng produkto sa pamamagitan ng
agrikultura, sektor ng industriya, paggawa at pagproseso ng mga
at sektor ng serbisyo. raw materials. Ito ang sektor na
nagsasagawa ng mga gawaing
2. Sektor ng Agrikultura:
tulad ng pagmamanupaktura,
• Ang sektor ng agrikultura ay konstruksyon, at iba pang
naglalayong mag-produce ng produktibong aktibidad.
agrikultural na produkto tulad
• Halimbawa ng mga patakaran at
ng pagtatanim ng mga
hakbang sa sektor ng industriya
pananim, pag-aalaga ng hayop,
ay ang pagpapaunlad ng mga
at iba pang kaugnay na gawain.
pabrika at pasilidad,
Ito ang sektor na nagbibigay ng
pagpapalakas ng mga programa
pagkain at hilaw na materyales
para sa teknolohiyang
para sa produksyon ng iba't
industriyal, at pagtataguyod ng
ibang produkto.
mga lokal na industriya.
• Halimbawa ng mga patakaran at
hakbang sa sektor ng
(Foreign Investments Act
agrikultura ay ang
of 1991)
pagpapalawak ng lupang
sakahan, pagpapalakas ng mga o Republic Act No. 8800
programa para sa (Safeguard Measures Act)
modernisasyon ng pagsasaka, at
pagtutulungan ng mga
(Intellectual Property
magsasaka para sa Code of the Philippines)
produktibong paggamit ng
lupang agrikultural. 4. Sektor ng Serbisyo:
o Republic Act No. 3601 • Ang sektor ng serbisyo ay

(Irrigation Law of the nagbibigay ng mga intangible
Philippines) na serbisyo tulad ng edukasyon,
pangangalaga sa kalusugan,
transportasyon, bangko, at iba
pang mga serbisyo na hindi
nangangailangan ng pisikal na mga industriya at pagbibigay ng
produksyon. Ito ang sektor na suporta sa mga lokal na
nag-aalok ng mga serbisyo negosyo, at pagpapatupad ng
upang matugunan ang mga mga batas at regulasyon para sa
pangangailangan ng ibang mga negosyante at
sektor at ng buong populasyon. mamamayan.
• Halimbawa ng mga patakaran at o Republic Act No. 9178

hakbang sa sektor ng serbisyo (Barangay Micro Business
ay ang pagpapalakas ng mga Enterprises Act of 2002)
institusyon ng edukasyon at
pangangalaga sa kalusugan,
(Foreign Investments Act
pagpapaunlad ng mga
of 1991)
imprastruktura para sa
transportasyon, at pagpapalakas o Republic Act No. 8424
ng sektor ng turismo. (National Internal
Revenue Code of 1997)
(Enhanced Basic
Education Act of 2013)

(Universal Health Care
Act) -----END-----

(Tourism Act of 2009)
5. Patakarang Pang-Ekonomiya:
• Ang patakarang pang-

ekonomiya ay tumutukoy sa
mga hakbang na ginagawa ng
pamahalaan upang pamahalaan
ang ekonomiya ng bansa. Ito ay
may layunin na mapangalagaan
at mapaunlad ang mga sektor
ng ekonomiya, palakasin ang
industriya, magbigay ng trabaho
sa mamamayan, at mapabuti
ang kabuhayan ng mga tao.
• Halimbawa ng mga patakarang

pang-ekonomiya ay ang
pagtatakda ng mga patakaran
sa pagsasaka at pagpapalakas
ng agrikultura, pagpapalakas ng

Araling Panlipunan 9

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Araling Panlipunan 9

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

• Pagpapasya sa tamang antas ng

• Ekonomiya at mga salik nito

• Mga paksang saklaw ng

• Kakayahan sa pagtugon sa mga

• Pagpapasya sa pag-alok ng mga

• Mga prinsipyo ng alokasyon

• Proseso ng pagpili at paggamit

• Mga salik na nakakaapekto sa

• Makroekonomiks: Sumasaklaw 1. Kahulugan:

• Ang pangangailangan ay hindi

• Essential: Ang mga

II. Definisyon ng Alokasyon:

Ang alokasyon ay ang proseso ng pagtatakda

III. Uri ng Alokasyon:

• Ang alokasyon ng salapi ay

• Ang alokasyon ng oras ay

III. Mga Katangian ng Pagkonsumo:

• Ang pagkonsumo ay isang

1. Maykroekonomiks I. Kahulugan ng Maykroekonomiks:

2. Demand Ang Maykroekonomiks ay isang sangay ng

• Ang pagsusuri sa mga

3. Teoryang Presyo at Merkado:

• Ang pagsusuri sa mga salik na

III. Mga Katangian ng Maykroekonomiks:

1. Pinag-aaralan ang Maliit na Bahagi:

2. Focus sa Interaksyon ng Salik:

• Ang Maykroekonomiks ay II. Uri ng Demand:

• Ang Law of Demand ay

2. Elastisidad ng Demand na Mas Maliit

• Kapag ang elastisidad ng

• Kapag ang elastisidad ng

V. Halimbawa ng Elastisidad ng Demand:

• Ang inelastikong suplay ay V. Klase ng mga prodyuser:

• Ang mga serbisyo providers ay

4. Online Sellers at Negosyante:

• Sa kasalukuyan, dumarami ang

• Pamahalaan: Ito naman ay

2. Mga Layunin ng Ugnayan ng Pamilihan

• Proteksyon ng Mamimili: Ang

• Regulasyon ng Pamilihan: Ang

1. Makroekonomiks 1. Kahulugan ng Makroekonomiks:

2. Paikot na Daloy ng Ekonomiya • Ang makroekonomiks ay isang

• Pambansang Kita: Ang pag-

• Paggalaw ng Presyo: Ang pag-

• Empleyo: Ang empleyo ay isa rin

• Patuloy na Daloy: Ang paikot na

• Net National Income (NNI): Ang

• Sukat ng Produktibidad: Ang

4. Kasaysayan ng Pambansang Kita:

• Ang konsepto ng pambansang

• Ang pagkonsumo ay ang

• Ang mga patakaran sa

• Pagtaas ng Presyo: Ang

• Layunin: Ang mga patakarang • Pagpapatayo ng mga

4. Kasaysayan ng Patakarang Pisikal:

• Sa kasaysayan, ang mga bansa

4. Kasaysayan ng Patakarang Pananalapi: • Konsepto at Palatandaan ng

5. Halimbawa ng Patakarang Pananalapi:

• Pagtatakda ng mga regulasyon

• Pagpapalabas ng mga pautang

• Paglikha ng mga programa para

o Republic Act No. 3601 • Ang sektor ng serbisyo ay

• Halimbawa ng mga patakaran at o Republic Act No. 9178