POLITYKA JAGIELLONÓW

WOBEC MOSKWY
PREZENTACJA GRUPY II.
DYNASTIA JAGIELLONÓW

• dynastia królewska, wywodząca się

od Władysława Jagiełły, panująca na
Litwie w latach 1377-1401 i w latach
1572, a w Polsce od 1386 do śmierci
Zygmunta II Augusta w 1572 r.;
Jagiellonowie zasiadali również na
tronach Węgier i Czech - na
Węgrzech panowali Władysław
Warneńczyk (1440-1444), Władysław
II Jagiellończyk (1490-1516) i jego
syn Ludwik II (1516-1526); w
Czechach panowali: Władysław II
(1471-1516) i jego syn Jako Ludwik I
(1516-1526).
JAGIELLONOWIE WOBEC WZROSTU
ZAGROŻENIA MOSKIEWSKIEGO
1. Podboje Wielkiego Księstwa Moskiewskiego za panowania Iwana III Srogiego

a. zajęcie Wiaźm i terenów nad Oką

b. zajęcie ziemi czernihowskiej, siewierskiej i części smoleńskiej – 1503 r.

2. wznowienie działań wojennych w 1507 r.

a. zdobycie przez wojska moskiewskie Smoleńska – 1514 r.

b. zwycięska dla wojsk polskich bitwa pod Orszą – 1514 r.

III.Objęcie w 1506 r. tronu polskiego i litewskiego przez Zygmunta I (zwanego później Starym) czasowo zahamowało
ekspansję moskiewską kosztem ziem litewskich. Dzięki umiejętnie przeprowadzonej kampanii udało się zmusić
Moskwę do zawarcia pokoju i poskromić bunt pod wodzą kniazia Michała Glińskiego. Już jednak w 1514 r. Moskwa
zdobyła Smoleńsk i zagroziła państwu polsko-litewskiemu sojuszem z Habsburgami, rywalami Jagiellonów w
Czechach i na Węgrzech, oraz z Zakonem Krzyżackim. Stawienie czoła temu niebezpieczeństwu wymagało
poświęcenia interesów dynastycznych (traktat wiedeński z 1515 r. oddawał Habsburgom Czechy i Węgry w
przypadku wygaśnięcia tamtejszych Jagiellonów, co nastąpiło w 1526 r.) i rozprawy z Zakonem (wojna 1519-1521).
Nie udało się jednak odtworzyć stanu posiadania Litwy na wschodzie z pierwszej połowy XV w. Przyczyniły się do tego
pustki w skarbie zarówno litewskim, jak i polskim, uniemożliwiające opłacenie najemnych wojsk.
ZYGMUNT AUGUST KRÓLEM
POLSKI
W 1544 r. stary król przekazał część swych wielkoksiążęcych uprawnień
synowi, Zygmuntowi Augustowi, koronowanemu już w 1530 r. na króla
Polski. Przebywający na Litwie następca tronu zakochał się w Barbarze
Radziwiłłównie, siostrze Mikołaja „Rudego” i Mikołaja „Czarnego”
Radziwiłłów, wdowie po niedawno zmarłym oligarsze Olbrachcie
Gasztołdzie. Ślub, zawarty wbrew woli królowej Bony i Zygmunta
Starego, wywołał w Polsce oburzenie, bowiem zapowiadał, że młody
władca zamierza opierać się na możnowładcach i nie będzie chciał
współpracować ze szlachecką opozycją skupioną w ruchu
egzekucyjnym. Na Litwie związek ten umocnił pozycję Radziwiłłów.
Sytuację radykalnie zmienił wybuch wojny z Moskwą o Inflanty. Choć w
1561 r. ostatni wielki mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych, Gothard
Kettler, złożył hołd Zygmuntowi Augustowi i oddał Inflanty, zachowując
sobie jako lenno zsekularyzowane księstwo kurlandzkie, Litwa nie była
w stanie samodzielnie utrzymać zdobyczy. Dla uzyskania uchwał Władysław II Jagiełło

podatkowych potrzebnych do obrony Inflant, król podjął rokowania ze

szlachtą zarówno litewską, jak i polską. Ta zaś domagała się w zamian
zacieśnienia związku polsko-litewskiego.
KONFLIKT Z ZAKONEM

Zaangażowanie Polski w konflikt z Zakonem i Korwinem wykorzystał książę moskiewski Iwan III. Zhołdował
Nowogród Wielki(1471) i zawarł sojusz z Mołdawią(1482) wymierzony przeciwko Polsce. Dokonał kilku
najazdów na ziemie litewskie. Król polski starał się zorganizować dywersyjny atak Złotej Ordy. Nie
przyniosło to jednak efektów. W 1482r. Tatarzy krymscy uderzyli na Kijowszczyznę. Atak Polaków na
Moskwę został uniemożliwiony przez sprzymierzenie się Iwana z Korwinem.

V.Ostatni rok życia Kazimierz Jagiellończyk spędził na przygotowaniach do wojny z Moskwą. Umarł
07.06.1492r.

VI.Nowym władcą został Jan Olbracht. Rządy rozpoczął od podpisania układu o przyjaźni z bratem –
Władysławem. Za jego panowania Litwa uzyskała znaczną swobodę pod władaniem Aleksandra. Na nią
spadł główny ciężar zmagań z Moskwą.

VII.W 1510r. wielkim mistrzem został siostrzeniec króla Zygmunta Albrecht Hohenzolern. Król polski jego
wybór zatwierdził dopiero w 1511r. Albrecht prowadził politykę wrogą Polsce. Zawarł porozumienie z
Wasylem III i cesarzem Maksymilianem. Polacy szukali sojuszników na Węgrzech(ród Zapolyów) i na Krymie.
Tatarzy rozpoczęli najazdy na Moskwę. W odpowiedzi na to Wasyl III wkroczył na Smoleńszczyznę. Nie
zdołał zdobyć Smoleńska i rozpoczął rozmowy pokojowe. Działania wojenne wznowiono w 1514r.Po dwóch
miesiącach oblężenia upadł Smoleńsk, a po nim Mścisław, Kryczów i Dubrowa. Pomimo wspaniałego
zwycięstwa odniesionego pod Orszą(08.09.1514r.), Polacy nie zdołali odzyskać utraconych ziem.
ZJAZD W WIEDNIU I BRAK
POKOJU

W celu podjęcia rozmów z Habsburgami zorganizowano zjazd w Wiedniu(VII

1515r.).Uczestniczyli w nim Zygmunt, Władysław i cesarz Maksymilian. Król polski zgodził się na
podwójne małżeństwo wnuków cesarskich z dziećmi Władysława. W razie bezpotomnej śmierci
króla Czech i Węgier przekreślało to dziedzictwo jagiellońskie w tych państwach. Maksymilian
zatwierdził pokój toruński, wycofał się z układów z Wasylem III, zrzekł się praw do Gdańska i
Elbląga. Zobowiązał się również do pośrednictwa w sporze polsko – krzyżackim. Układy w
Wiedniu utrwaliły wpływy Habsburgów w Czechach i na Węgrzech. W roku 1516 zmarł
Władysław II. Korona przypadła jego niepełnoletniemu synowi Ludwikowi. Pod wpływem
Habsburgów Zygmunt poślubił Bonę Sforza(1518r.).

VIII.Królowi nie udało się podpisać pokoju z nowym władcą Moskwy Wasylem III. Latem 1506r.
czambuły tatarskie pod wodzą synów Mengli – Gireja, Beti i Burasza uderzyły na Kijowszczyznę,
Podole, Wołyń i Ruś Czerwoną. Wojska litewskie pod wodzą kniazia Glińskiego rozbiły główne
siły tatarskie.
ALBRECHT ZOSTAJE WIELKIM
MISTRZEM

IX.W 1510r. wielkim mistrzem został siostrzeniec

króla Zygmunta Albrecht Hohenzolern. Król polski
jego wybór zatwierdził dopiero w 1511r. Albrecht
prowadził politykę wrogą Polsce. Zawarł
porozumienie z Wasylem III i cesarzem
Maksymilianem. Polacy szukali sojuszników na
Węgrzech(ród Zapolyów) i na Krymie. Tatarzy
rozpoczęli najazdy na Moskwę. W odpowiedzi na
to Wasyl III wkroczył na Smoleńszczyznę. Nie
zdołał zdobyć Smoleńska i rozpoczął rozmowy
pokojowe. Działania wojenne wznowiono w
1514r.Po dwóch miesiącach oblężenia upadł
Smoleńsk, a po nim Mścisław, Kryczów i Dubrowa.
Pomimo wspaniałego zwycięstwa odniesionego
pod Orszą(08.09.1514r.), Polacy nie zdołali
odzyskać utraconych ziem.
ZYGMUNT AUGUST
X.W 1548r. władzę objął ostatni z Jagiellonów – Zygmunt
August. Najważniejszym celem polityki nowego króla było
podporządkowanie Inflant.Demonstracja siły zmusiła
wielkiego mistrza Gotarda Kettlera do zawarcia sojuszu
przeciw Moskwie. W 1559r. oddał swoje ziemie pod opiekę
Zygmunta, a w 1561r. stał się lennikiem polskim utrzymując
we władaniu Kurlandię i Semigalię. Wobec zbliżającej się
wojny z Moskwą Zygmunt musiał zgodzić się na
przeniesienie praw dziedzicznych w Prusach na
brandenburską linię rodu. W 1563r. Polacy utracili Połock
na rzecz Moskwy. Zwycięstwa Polaków w 1565r. zmusiły
Iwana III do podpisania dwuletniego rozejmu. Działania
wojenne zostały wznowione w 1567r. Po stronie Polski
walczyła również Szwecja. Armia polska dotarła do
Radoszkowic i rozpoczęła debaty nad unią z Litwą. W
1569r. zdobyta została Uła i Izborsk. Zmusiło to Iwana
III(koronowanego już na cara)do podpisania trzyletniego
rozejmu w 1570r. Kongres w Szczecinie zwołany w 1570r. z
udziałem Danii, Szwecji, Polski, Francji i Lubeki zakończył
pierwszą wojnę północną. W walce o Dominium Maris
Baltici Polska odniosła znaczne korzyści. Uznała jednak
zwierzchność cesarza nad Inflantami.
KONIEC PREZENTACJI
AUTORZY: MAGDALENA SOBOCIŃSKA, MAJA
KOZIATEK, ZUZANNA SZCZEPANEK, KLASA 2D