ANGLIA I FRANCJA W ŚREDNIOWIECZU

FRANCJA
- Karol Łysy -> Karolingowie do 987 roku
- wybór między władcą lotaryńskim lub nową dynastią
- wybór Hugo Kapeta
- słaba pozycja, chęć wpływu szlachty na króla
- Kapetyngowie do XIV w.
- umacnianie władzy królewskiej
- sojusz z Kościołem
- wprowadzenie dziedziczenia tronu

ANGLIA
- plemiona Anglów, Sasów, Jutów – najazd na Wyspy po wycofaniu się Rzymian w V w.
- heptarchia (7 państw anglosaskich)
- chrystianizacja pod koniec VI w.
- Canterbery i York – biskupstwa
- koniec VIII w. – ekspansja Normanów
- IX w. – podbój Wsyp Brytyjskich przez Normanów
- jednoczenie się państw anglosaskich przeciw najeźdźcom
- Wessex – przywódca Alfred Wielki
- początek XI w. – Kanut Wielki (Norwegia, Dania)
- podbój Anglii
- rządy synów Kanuta
- lata 40. – 1066 r. – rządy Edwarda Wyznawcy
- brak potomstwa
- pretendenci do tronu:
- Wilhelm – władca Normandii
- Harald Srogi – Dania
- Harold – możnowładca angielski
- śmierć Haralda, pokonany przez Harolda
- 1066 r. – bitwa pod Hastings
- pokonanie Harolda przez Wilhelma Zdobywcę
- elity angielskie – język francuski
- centralizacja rządów
- „Doomsday Book” – spis na potrzeby podatkowe
- zagrożenie dla Francji
- Matylda – wnuczka Wilhelma
- ślub z Godfrydem Plantagenetem
- syn Henryk II
- 1154 r. – Henryk II królem Anglii + Normandia, Akwitania (poprzez ślub z Eleonorą Akwitańską,
byłą żonę króla Francji Ludwika VII), Andegawenia (ziemie po Godfrydzie)
- Tomasz Becket – przyjaciel Henryka mianowany arcybiskupem
- 1164 r. – konstytucje klarendońskie
- ograniczenie władzy Kościoła
- zdobycie pieniędzy na wyprawę przeciw Francji
- konflikt z Tomaszem Becketem
- ucieczka do Francji, powrót, zabicie w kościele przez rycerzy króla w 1170 r.
- obawa przed ekskomuniką
- publiczna chłosta w katedrze, gdzie zginął Tomasz Becket
- tarcia z Eleonorą – niezadowolenie z męża
- wyjazd do Akwitanii
- wychowanie synów: Ryszarda Lwie Serce, Jana Bez Ziemi
- 1180 r. – śmierć Ludwika VII
- Filip August królem Francji
- chęć odzyskania ziem francuskich
- sprzymierzenie się z Ryszardem i Janem przeciwko Henrykowi
- porażka i śmierć Henryka II
- Ryszard Lwie Serce królem Anglii
- zerwanie sojuszu z Filipem Augustem
- wystąpienie przeciw Francji
- III krucjata – zaprzestanie walk
- porażka krucjaty
- Filip August – powrót do Francji i atak na posiadłości Ryszarda we Francji, sojusz z Janem
- Ryszard w niewoli
- pojmanie w Austrii i przekazanie cesarzowi Rzeszy
- okup
- pojednanie Ryszarda z Janem
- atak na Francję, odzyskanie ziem wcześniej zabranych przez Filipa w sojuszu z Janem
- ratunek papieża – nakaz zaprzestania walk
- 1199 r. – śmierć Ryszarda, Jan Bez Ziemi królem Anglii
- rozwiązanie sporów dynastycznych
- Filip August – odzyskanie posiadłości we Francji
- problemy Jana z Kościołem
- papież Innocenty III – narzucenie woli w wyborze arcybiskupa Canterbery
- Jan lennikiem papieża, by uniknąć ekskomuniki
- nowe podatki na wojnę z Francją, niezadowolenie społeczne
- porażka w wojnie z baronami
- podpisanie Wielkiej Karty Swobód w 1215 r.
- 1215 r. - Magna Charta Libertatum (Wielka Karta Swobód)
- nietykalność osobista
- możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi przez baronów
- brak nowych podatków bez zgody rady baronów
- baronowie sądzeni przez osoby równe sobie
- wzmocnienie baronów, ograniczenie władzy królewskiej
- niezadowolenie papieża z Wielkiej Karty
- zaprzestanie przestrzegania Wielkiej Karty, ponowna wojna z baronami
- wybór Ludwika VIII – syna Filipa Augusta na króla Anglii przez baronów
- śmierć Jana Bez Ziemi w 1216 r.
- wybór małoletniego Henryka III, syna Jana, na króla Anglii, wypędzenie LudwikaVIII
- koniec lat 50. – porozumienie Henryka III z Ludwikiem IX, nowym królem Francji
- pokój paryski – zrzeczenie się ziem we Francji oprócz Gujenny
- wsparcie finansowe z Francji na spór z baronami oraz Ryszarda z Kornwalii (brata Henryka)
na ustabilizowanie swojej władzy w Rzeszy oraz dla Edwarda (syna Henryka) na
ustabilizowanie władzy na Sycylii
- Szymon z Momtfort – przywódca opozycji baronów przeciwko królowi
- 1264 r. – bitwa pod Lewes, wygrana opozycji
- pierwsze posiedzenie parlamentu zwołane przez Henryka III
- Izba Lordów (powstała z rady baronów)
- Izba Gmin (rycerstwo i mieszczaństwo)
- 1265 r. – bitwa pod Evesham
- odzyskanie władzy przez Henryka III
- początki monarchii stanowej i parlamentaryzmu angielskiego
- rządy w Anglii: Edward I, Edward II, Edward III
- podbój Walii
- próba podboju Szkocji
FRANCJA
- Filip August
- odzyskanie posiadłości, wzmocnienie władzy
- podbój południa Francji
- krucjata przeciw Albigensom
- Ludwik IX
- pokój paryski z Henrykiem III
- XIII/XIV w. – Filip IV Piękny
- konflikt z Anglią
- podatek od Kościoła francuskiego na wojny z Anglią
- konflikt z papieżem Bonifacym VIII
- 1302 r. – zwołanie stanów generalnych (parlamentu francuskiego)
- chęć zyskania społecznego poparcia w konflikcie z papiestwem
- porwanie papieża, uwolnienie, śmierć
- niewola awiniońska
- długi Filipa Pięknego u Żydów i u Templariuszy
- wygnanie Żydów z Francji
- 1314 r. – spalenie templariuszy na stosie
- śmierć Filipa, krótkie rządy trzech jego synów
- 1328 r. – śmierć bez męskiego potomka Karola IV, ostatniego syna Filipa Pięknego
- Izabela – córka Filipa Pięknego
- syn Edward III, król Anglii
- Filip VI Walezjusz – bratanek Filipa IV Pięknego
- odkopanie prawa Franków o tym, że z kobiety nie można wybrać dziedzica
- Filip VI królem Francji

WOJNA STULETNIA (1337-1453)

GENEZA
- konflikt dynastyczny
- spór polityczny
- chęć odzyskania ziem we Francji przez Anglików
- chęć całkowitego pozbycia się Anglików z Francji (Gujenna)
- Flandria – podporządkowana przez Francję
- eksport wełny angielskiej do Flandrii
- postanie przeciwko Francuzom
- Szkoci – pomoc finansowa od Francuzów w walkach z Anglią

PRZEBIEG
- 1337 r. – wybuch wojny stuletniej
- Filip VI – ogłoszenie konfiskaty Gujenny
- Edward III – wypowiedzenie posłuszeństwa
- 1340 r. – pierwsze starcia
- 1346 r. – bitwa pod Crecy
* śmierć Jana Luksemburskiego
- zwycięstwo Anglików
- zwycięstwo Anglików pod Calais
- 1347/1348 r. – wybuch epidemii dżumy
- zaprzestanie walk
- śmierć ok. 1/3 populacji Europy
- 1356 r.
- Filip VI -> Jan Dobry królem Francji
- bitwa pod Maupertuis
- porażka Francji, król Jan Dobry w niewoli
- przejęcie władzy przez syna Jana Dobrego – delfina Karola (V)
- nowe podatki
- stany generalne – niechęć do podatków Karola
- wydanie dokumentu o możliwości zebrania się bez inicjatywy króla
- 1358 r. – wybuch powstania chłopskiego – żakerii
- złe nastroje społeczne, podatki, plądrowanie ziem przez Anglików
- stłumienie powstania przez Karola
- 1360 r. – pokój w Bretigny
- uzyskanie południowego zachodu Francji przez Anglików
- ustalenie okupu za Jana Dobrego
- koronacja delfina Karola na Karola V (Mądrego)
- wznowienie walk
- odzyskanie niemal wszystkich ziem z pokoju z Bretigny
- 1375 r. – zaprzestanie walk

ANGLIA
- śmierć Edwarda III
- 1381 r. – bunt chłopski, Wat Tyler na czele
- stłumienie
- lolardzi – ruch heretycki w Angli, John Wicklew na czele

FRANCJA
- śmierć Karola V
- objęcie władzy przez małoletniego Karola VI
- stronnictwo Armaniaków z Ludwikiem Orleańskim na czele
- stronnictwo Burgundczyków z Janem Bez Trwogi na czele
- Karol VI Szalony – rządy od początku lat 90.
- 1407 r. – zabicie Ludwika Orleańskiego przez Burgundczyków
- 1407-1435 – wojna domowa

- Henryk V królem Anglii

- 1415 r. - najazd na Francję
- bitwa pod Azincourt
- zwycięstwo Anglików
- zdobywanie kolejnych posiadłości
- Burgundczycy – przejście na stronę angielską
- Armaniacy + delfin Karol VII Zwycięzca vs Burgundczycy + Anglicy + Karol VI Szalony
- 1420 r. – traktat w Trois
- następcą Karola VI ma być nie syn Karol VII, lecz Henryk V
- wydziedziczenie Karola VII przez stany generalne
- 1422 r. – śmierć Karola VI i Henryka V
- ogłoszenie małoletniego Henryka VI królem Francji i Anglii przez Burgundczyków i Anglików
- nieuznanie Henryka VI przez Karola VII i stronnictwa Armaniaków
- opanowanie północy Francji przez Anglików
- 1429 r. – oblężenie Orleanu
- Joanna d’Arc na dworze Karola VII
- wizje, misja wyzwolenia Francji
- zgoda Karola na przydzielenie Joannie sił zbrojnych
- zdobycie przez Francję nowych terenów
- koronacja Karola na Karola VII
- spalenie Joanny na stosie (porwanie przez Burgundczyków i wywiezienie do Anglii)
- 1435 r. - pojednanie Armaniaków i Burgundczyków
- 1453 r. – upadek angielskiego Bordeaux
- zwycięstwo Francji
SKUTKI
- wyniszczenie terenów francuskich
- ostateczne wyparcie Anglików z kontynentu
- scalenie ziem francuskich (później także z Burgundią)
- język angielski wśród elit Anglii
- umocnienie pozycji Francji
- utrata posiadłości w Europie kontynentalnej przez Anglików
- kształtowanie poczucia odrębności obu narodów
- przyspieszenie wybuchu wojny dwóch róż w Anglii

ANGLIA
- 1455-1485 – wojna dwóch róż
- róża czerwona – Lancastrowie
- róża biała – Yorkowie
- zwycięstwo Tudorów
- Henryk VII Tudor – rozpoczęcie panowania dynastii Tudorów w Anglii