OPRACOWANIA

Zmierzch średniowiecza - polityka

dynastyczna Jagiellonów w XV i XVI
wieku
Zmierzch średniowiecza - polityka dynastyczna Jagiellonów
w XV i XVI wieku
W pierwszej połowie XV w. Jagiellonowie podjęli próby opanowania tronów Czech i Węgier.
Władysław Jagiełło nie przyjął ofiarowanej mu przez husytów korony czeskiej. Jego syn i
następca w Polsce i na Litwie Władysław Warneńczyk (1434-1444) w 1440 r. został
wybrany przez Węgrów na króla. Związek polsko-węgierski (unia personalna) istniał do
1444 r. W bitwie pod Warną król Władysław zginął.

Po śmierci w 1457 r. króla Czech i Węgier Władysława Habsburga Pogrobowca w obu

państwach zostali wybrani królowie narodowi: w Czechach król husycki Jerzy z Podiebradu,
na Węgrzech Maciej Korwin. Król polski Kazimierz Jagiellończyk, żonaty z siostrą
Władysława Pogrobowca, Elżbietą Rakuszanką, powołując się na prawo dynastyczne
Habsburgów, zgłosił pretensje do obu tronów. Wobec trwającej wojny z Krzyżakami,
trudności w polityce wewnętrznej, król polski poszedł na kompromis z królem czeskim. W
zamian za poparcie atakowanego Jerzego z Podiebradu, w 1468 r. król czeski uznał syna
Kazimierza Jagiellończyka, Władysława, swoim następcą w Czechach. Potwierdziła to
następnie elekcja szlachty czeskiej po śmierci Jerzego z Podiebradu (1471 r.). Jagiellonowie
PRZEJDŹ NA
rozszerzyli swoje władztwo na Czechy. Z pretensjami do tronu czeskiego wystąpił król
Węgier, Maciej Korwin. Wojna, która wybuchła, zakończyła się w 1479 r. pokojem w
Ołomuńcu - Morawy, Śląsk i Łużyce przypadły jako dożywocie Maciejowi Korwinowi.

Po śmierci króla Macieja Korwina w 1490 r. Kazimierz Jagiellończyk podjął kolejną próbę
opanowania tronu węgierskiego dla swojego młodszego syna, Jana Olbrachta.
Jednocześnie o tron węgierski rozpoczął starania Władysław Jagiellończyk, król czeski, brat
Olbrachta. W starciu zbrojnym zwyciężył król Czech, który koronował się na króla Węgier,
jednocząc w swoich rękach dwa państwa.

Pokonany Jan Olbracht powrócił do Polski. Tymczasem w 1492 r. zmarł ojciec Kazimierz
Jagiellończyk. Tron polski objął Jan Olbracht (1492-1501).

Zapamiętaj!

Na przełomie XV i XVI w. władztwo jagiellońskie obejmowało państwa: Koronę (Polskę),

Litwę, Czechy, Węgry. Rozciągało się na północy od Morza Bałtyckiego, na wschodzie od
ziem ruskich, na południu do Morza Czarnego i Adriatyckiego, na zachodzie do rzek Odry,
Nysy Łużyckiej i środkowego biegu Dunaju, po granice z Italią.

Polityka dynastyczna, charakterystyczna nie tylko dla dynastii Jagiellońskiej, zmierzała do

opanowania drogą układów dynastycznych, umów międzypaństwowych, państw i terenów
sąsiadujących. Mistrzami w tej trudnej i skomplikowanej grze politycznej byli
Habsburgowie. Drogą mariaży zajęli wiele tronów europejskich, wygrywając rywalizację o
wpływy w Europie Środkowej z Jagiellonami. To wtedy powstało powiedzenie
charakteryzujące politykę habsburską „alli bella gerunt, tu felix Austria nube” (niech inny
prowadzą wojny, ty, szczęśliwa Austrio, żeń się). W 1515 r. w Wiedniu doszło do podpisania
jagiellońsko-habsburskich układów dynastycznych. Ludwik Jagiellończyk (syn króla Węgier i
Czech Władysława) pojął za żonę Marię Habsburg, a jego siostra Anna wyszła za mąż za
Ferdynanda Habsburga, wnuka cesarza Maksymiliana. Kiedy w 1526 r. w bitwie z Turkami
pod Mohaczem zginął bezpotomnie Ludwik Jagiellończyk, król Czech i Węgier, Ferdynand
Habsburg zajął opuszczone trony. Habsburgowie stali się najpotężniejszą dynastią na
świecie, panując także w Hiszpanii, Niderlandach i na ziemiach włoskich.

PRZEJDŹ NA