Simge&amp Özge

AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU
Editörler
Dr. Öğr. Üyesi Ümit Gaberli
Dr. Öğr. Üyesi Yenal Yağmur
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU
Editörler: Dr. Öğr. Üyesi Ümit Gaberli
Dr. Öğr. Üyesi Yenal Yağmur
Yayın No.: 3844

Beşeri Bilimler No.: 365
ISBN: 978-625-417-284-7
E-ISBN: 978-625-417-283-0
Basım Sayısı: 1. Basım, Aralık 2021
© Copyright 2021, NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK EĞİTİM DANIŞMANLIK TİC. LTD. ŞTİ. SERTİFİKA NO.: 40340
Bu baskının bütün hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da
fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz.
Nobel Yayın Grubu, 1984 yılından itibaren ulusal ve 2011 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde
düzenli olarak faaliyet yürütmekte ve yayınladığı kitaplar, ulusal ve uluslararası düzeydeki
yükseköğretim kurumları kataloglarında yer almaktadır.
Genel Yayın Yönetmeni: Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com-

Genel Yayın Koordinatörü: Gülfem Dursun -gulfem@nobelyayin.com-
Sayfa Tasarım: Samet Tekin -samet@nobelyayin.com-

Redaksiyon: Seval Sezer -seval@nobelyayin.com-
Kapak Tasarım: Lale Yalçın -laleenobel@gmail.com-
Görsel Tasarım Uzmanı: Mehtap Yürümez -mehtap@nobelyayin.com-
Baskı Sorumlusu: Yavuz Şahin -yavuz@nobelyayin.com-
Baskı ve Cilt: Atalay Konfeksiyon Matbaacılık ve Reklam İnşaat Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.
Sertifika No: 47911 Zübeyde Hanım Mah. Süzgün Cad. No.: 7 Altındağ/Ankara
Kütüphane Bilgi Kartı

Gaberli, Ümit., Yağmur, Yenal.
Açık ve Kapalı Alan Rekreasyonu / Editörler: Ümit Gaberli - Yenal Yağmur
1. Basım, XVI + 298 s., 16x23,5 cm. Kaynakça var, dizin yok.
ISBN: 978-625-417-284-7
E-ISBN: 978-625-417-283-0
1. Rekreasyon 2. Açık ve Kapalı Alan Aktiviteleri
Genel Dağıtım
ATLAS AKADEMİK BASIM YAYIN DAĞITIM TİC. LTD. ŞTİ.
Adres: Bahçekapı Mh. 2465 Sk. Oto Sanayi Sitesi No:7 Bodrum Kat, Şaşmaz/ANKARA
Telefon: +90 312 278 50 77 - Faks: 0 312 278 21 65 - Sipariş: siparis@nobelyayin.com-
E-Satış: www.nobelkitap.com - esatis@nobelkitap.com / www.atlaskitap.com - info@atlaskitap.com
Dağıtım ve Satış Noktaları: Alfa Basım Dağıtım, Arasta, Arkadaş Kitabevi, D&R Mağazaları, Dost Dağıtım,
Ekip Dağıtım, Kida Dağıtım, Kitapsan, Nezih Kitabevleri, Pandora, Prefix, Remzi Kitabevleri
BÖLÜM YAZARLARI
Bölüm-1
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONUNA YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME
Öğr. Gör. Eda Koçak - Siirt Üniversitesi, Tasarım Meslek Yüksekokulu, Şehir Bölge
Planlama Bölümü. E-posta: eda.kocak@siirt.edu.tr ORCID ID: 0000-0003-2153-0636.
Dr. Öğr. Üyesi-Yenal Yağmur - Siirt Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik
Yüksekokulu, Rekreasyon Yönetimi Bölümü. E-posta: yenal.yagmur@siirt.edu.tr
ORCID ID: 0000-0008-9273-9122.
Bölüm-2
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU: KAVRAMLAR, FAALİYETLER VE TARİHSEL
GELİŞİM
Doç. Dr. Nuran Akşit Aşık - Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir Meslek Yüksekokulu.
E-posta: nuran@balikesir.edu.tr ORCID ID: 0000-0003-0409-7359.
Bölüm-3
AÇIK ALAN REKREASYONU: HAVA VE DENİZ AKTİVİTELERİ
Öğr. Gör. Ali İhsan Uygun - Aşçılık Programı, Meslek Yüksekokulu, Antalya AKEV
Üniversitesi, Antalya, E-posta: al i.uygun@akev.edu.tr
ORCID ID: 0000-0001-7936-0794.
Bölüm-4
AÇIK ALAN REKREASYONU: KARA VE KAR AKTİVİTELERİ
Dr. Öğr. Üyesi Emrullah Erul - İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Turizm Fakültesi.
E-posta: emrullah.erul@ikcu.edu.tr ORCID ID: 0000-0003-3785-9145.
BÖLÜM-5
AÇIK VE KAPALI ALANLARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN HAYVAN ODAKLI FAALİYETLER
Öğr. Gör. Altan Demirel - Seyahat-Turizm ve Eğlence Hizmetleri Bölümü, Turist
Rehberliği Programı, Meslek Yüksekokulu, Antalya AKEV Üniversitesi, Antalya,
E-posta: altan.demirel@akev.edu.tr ORCID ID: 0000-0002-1010-4116.
Bölüm-6
KAPALI ALANLARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN REKREASYONEL FAALİYETLER
Öğr. Gör. Dr. Fatih Çavuşoğlu - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Tavşanlı Uygulamalı
Bilimler Fakültesi, E-posta: fatih.cavusoglu@dpu.edu.tr
ORCID ID: 0000-0003-4522-6401.
iii
Bölüm-7
ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN (AVM) KAPALI ALAN REKREASYONU OLARAK
DEĞERLENDİRİLMESİ
Dr. Öğr. Üyesi Sezer Karasakal - Turizm İşletmeciliği Bölümü, Antalya Bilim Üniversitesi.
E-posta: sezer.karasakal@antalya.edu.tr ORCID ID: 0000-0002-4713-2735.
Bölüm-8
REKREASYON ALANLARININ PLANLANMASINDA VE YÖNETİMİNDE KULLANILAN
YÖNTEMLERİN EVRİMİ
Dr. Öğr. Üyesi Demet Erol - Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge
Planlama Bölümü, E-posta: edemet@gazi.edu.tr. ORCID ID: 0000-0002-1705-4297
Öğr. Gör. Eda Koçak - Siirt Üniversitesi Tasarım Meslek Yüksekokulu,
E-posta: eda.kocak@siirt.edu.tr. ORCID ID: 0000-0003-2153-0636.
Bölüm-9
GASTRONOMİ TURİZMİ KAPSAMINDA AÇIK VE KAPALI ALANDA GERÇEKLEŞTİRİLEN
REKREATİF FAALİYETLER
Öğr. Gör. Yaşar Mert Demiral - Aşçılık Programı, Meslek Yüksekokulu, Antalya AKEV
Üniversitesi, Antalya, E-posta: mert.demiral@akev.edu.tr
ORCID ID: 0000-0001-8942-1247.
Bölüm-10
ULUSAL PARK VE KORUMA ALTINDAKİ ALANLARIN GELİŞİMİ VE YÖNETİMİ
Doç. Dr.-Güney Çetinkaya - Akdeniz Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Rekreasyon
Bölümü. E-posta: gcetinkaya@akdeniz.edu.tr ORCID ID: 0000-0002-1757-5105.
Bölüm-11
AÇIK ALAN REKREASYONU VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Halit Akın - Erciyes Üniversitesi Turizm Fakültesi, Turizm
İşletmeciliği Bölümü, E-posta: halitakin@erciyes.edu.tr,
ORCID ID: 0000-0002-9455-0323.
Bölüm-12
AÇIK ALAN REKREASYONU OLARAK GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ETKİNLİKLER
Öğr. Gör. Özge Büyük - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ezine MYO-Seyahat
Turizm Eğlence Hizmetleri Bölümü, Çanakkale-Türkiye,
E-posta: ozgebuyuk@comu.edu.tr, ORCID ID: 0000-0003-2058-8510.
Dr. Öğr. Üyesi Simge Kömürcü Sarıbaş - İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Turizm
Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, E-posta: simge.komurcu@ikcu.edu.tr,
ORCID ID: 0000-0002-9094-3023.
iv
Bölüm-13
OYUN KAVRAMININ DOĞASI, REKREASYON İLE İLİŞKİSİ VE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
GELİŞİMİ
Öğr. Gör. Altan Demirel - Antalya Akev Üniversitesi Meslek Yüksekokulu, Seyahat-
Turizm ve Eğlence Hizmetleri Bölümü, Turist Rehberliği Programı,
E-posta: altan.demirel@akev.edu.tr ORCID ID : 0000-0002-1010-4116.
Dr. Öğr. Üyesi Yenal Yağmur - -Siirt Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik
Yüksekokulu, Rekreasyon Yönetimi Bölümü E-posta: yenal.yagmur@siirt.edu.tr
ORCID ID: 0000-0008-9273-9122.
Bölüm-14
SANAL REKREASYON: SANAL GERÇEKLİK DESTEKLİ OYUNLAR AÇIK VE KAPALI ALAN
REKREASYON FAALİYETLERİNE ALTERNATİF OLABİLİR Mİ?
Ümit Gaberli - Siirt Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu,
Rekreasyon Yönetimi Bölümü. E-posta: umit.gaberli@siirt.edu.tr
ORCID ID: 0000-0003-0097-174X.
Bölüm-15
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASONUNUN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ VE GELECEĞİ
Dr. Yunus Topsakal - Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi,
E-posta: topsakal.yunus@gmail.com, ORCID ID: 0000-0003-3202-5539
v
ÖN SÖZ
Son dönemde rekreasyon üzerine ulusal alan yazında çeşitli konuları

farklı bakış açılarıyla inceleyen birçok çalışma yayınlanmıştır. Bu eser, aka-
demik ilginin bu alana yönelmesi, alan yazındaki ciddi bir boşluğu doldur-
ması, konuya ilgi duyan kişiler için bir kaynak oluşturması yanında lisans,
yüksek lisans ve doktora düzeyinde eğitim alan öğrenciler ve bu düzeyde
eğitim veren akademisyenler için de son derece önemlidir. Tüm bu geliş-
melere rağmen hala rekreasyon alanında önemli boşluklar bulunmaktadır.
Rekreasyonun yapısal-mekansal sınıflandırması içinde yer alan açık ve
kapalı alan rekreasyonu konusunda kapsamlı, nitelikli ve konuyu geniş
perspektiften ele alan bir kaynak oluşturmamızın çıkış noktası, alan yazın-
da birkaç çalışmanın dışında yeterli derinliğe sahip kaynağın bulunmama-
sıdır. Aslında bu çalışmanın çıkış fikri itibariyle “Rekreasyon: Tarihsel Geli-
şim, Teoriler, Farklı Alanlarla İlişkiler ve Güncel Gelişmeler” adlı kitabımız-
la tamamen benzerlik gösterdiğini söyleyebiliriz. Ortaya çıkan bu eser,
devam niteliğinde olmamakla birlikte rekreasyon kavramına geniş bir
perspektiften bakmak yerine, açık ve kapalı alan rekreasyonu konusunu
odağına almıştır. Açık ve kapalı alan rekreasyonuna yönelik bir değerlen-
dirmeyle başlayan bu eserde, açık ve kapalı alan rekreasyonunun tarihsel
gelişimi, açık alan rekreasyon faaliyetleri olarak hava, deniz, kara ve kar
aktiviteleri detaylı şekilde incelenmektedir. Ayrıca, bu eser açık ve kapalı
alanlarda hayvan odaklı rekreatif faaliyetleri içeren bir bölüme yer verme-
siyle de zaten az sayıda olan benzerlerinden ayrılmaktadır. Kapalı alanda
yapılan rekreasyon faaliyetlerinin farklı bölümlerde incelendiği kitapta,
alış-veriş merkezlerinin (avm) kapalı alan rekreasyonu olarak değerlendi-
rildiği bir bölümle rekreasyon olgusuna farklı bir bakış açısı kazandırılma-
ya çalışılmıştır. Rekreasyon alanlarının planlanmasında ve yönetiminde
kullanılan yöntemlerin anlatıldığı bu kitap ulusal park ve koruma altındaki
alanların gelişimi ve yönetimi ile sürdürülebilirlik konularına da yer ver-
mektedir. Son olarak, rekreasyonel organizasyon ve etkinliklerin tarihsel
gelişiminin yanında gastronomi turizmi, temalı parklar gibi alanlarla da
ilişkilendirildiği bu eser oyunun doğası ve oyun-rekreasyon ilişkisine de
odaklanarak sanal gerçeklik destekli video/dijital oyunlara kadar uzanan
teknolojik değişimi gözler önüne sermektedir. Yaklaşık bir yıllık çalışmanın
vii
ürünü olan bu eserle alan yazında önemli bir boşluğu doldurmaya aday
olmakla birlikte, açık ve kapalı alan rekreasyonu konusunda bilgi sahibi
olmayı isteyen tüm unsurlara yardımcı olmayı hedeflemekteyiz. Eserin
gelecekte daha da geliştirilmesi ve eksik yönlerinin giderilmesi için sizler-
den gelebilecek tüm yapıcı eleştirileri ve önerileri büyük bir memnuniyetle
karşılayacağımızı bilmenizi isteriz.
Ümit GABERLİ & Yenal YAĞMUR
viii
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM YAZARLARI ................................................................................................. iii
ÖN SÖZ .................................................................................................................. vii
Bölüm-1
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONUNA YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME ................... 1
Eda Koçak - Yenal Yağmur
1. GİRİŞ ........................................................................................................................ 1
2. TURİZM DİSİPLİNİ AÇISINDAN REKREASYON ........................................................... 2
2.1. Açık Alan Rekreasyonu ..................................................................................... 5
2.2. Kapalı Alan Rekreasyonu .................................................................................. 9
3. ŞEHİR PLANLAMA DİSİPLİNİ AÇISINDAN REKREASYON.......................................... 11
3.1. Rekreasyon Alanı Olarak Açık Yeşil Alanlar .................................................... 14
SONUÇ ....................................................................................................................... 15
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 17
Bölüm-2
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU: KAVRAMLAR, FAALİYETLER VE
TARİHSEL GELİŞİM .................................................................................................. 21
Nuran Akşit Aşık
1. REKREASYON KAVRAMI ......................................................................................... 21
2. REKREASYONUN ÖZELLİKLERİ ................................................................................ 23
3. REKREASYONUN SINIFLANDIRILMASI .................................................................... 24
3.1. Faaliyetlere Katılma Biçimine Göre Rekreasyon ............................................ 25
3.2. Yerel Sınıflamaya Göre Rekreasyon ............................................................... 25
3.3. Faaliyetlere Katılanların Sayısına Göre Rekreasyon ....................................... 26
3.4. Faaliyetlere Katılanların Yaşına Göre Rekreasyon .......................................... 26
3.5. Faaliyetlere Katılanların Uyruğuna Göre Rekreasyon .................................... 26
3.6. Fonksiyonel Açıdan Rekreasyon ..................................................................... 27
3.7. Faaliyetlere Katılanların Mekân Tercihleri Açısından Rekreasyon ................ 27
4. AÇIK ALAN REKREASYONU ..................................................................................... 28
4.1. Açık Alan Rekreasyonunun Önemi ................................................................. 28
ix
4.2. Açık Alan Rekreasyonunun Tarihsel Gelişimi ................................................. 29
4.3. Açık Alan Rekreasyon Faaliyetlerinin Sınıflandırılması ................................... 31
5. KAPALI ALAN REKREASYONU ................................................................................. 35
5.1. Kapalı Alan Rekreasyonunun Önemi .............................................................. 36
5.2. Kapalı Alan Rekreasyonunun Tarihsel Gelişimi .............................................. 36
5.3. Kapalı Alan Rekreasyon Faaliyetleri ............................................................... 38
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 39
Bölüm-3
AÇIK ALAN REKREASYONU: HAVA VE DENİZ AKTİVİTELERİ ...................................... 45
Ali İhsan Uygun
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 45
2. HAVA AKTİVİTELERİ................................................................................................ 46
2.1. Yamaç Paraşütü .............................................................................................. 47
2.2. Hava Modelciliği ............................................................................................. 48
2.3. İnsansız Hava Araçları..................................................................................... 48
2.4. Yelkenkanat .................................................................................................... 49
2.5. Paramotor ...................................................................................................... 49
2.6. Paraşüt ........................................................................................................... 50
2.7. Planör ve Motorlu Planör ............................................................................... 50
2.8. Microlight ....................................................................................................... 51
2.9. Motorlu Yelkenkanat...................................................................................... 51
2.10. Sıcak Hava Balonu ........................................................................................ 52
2.11. Diğer Hava Aktiviteleri ................................................................................. 52
3. DENİZ AKTİVİTELERİ ............................................................................................... 53
3.1. Yüzme ............................................................................................................. 53
3.2. Kano (Canoeing) ............................................................................................. 54
3.4. Yelken ............................................................................................................. 54
3.5. Rüzgâr Sörfü (Windsurfing) ............................................................................ 54
3.6. Parasailing ...................................................................................................... 55
3.7. Flyboard ......................................................................................................... 55
3.8. Uçurtma Sörfü (Kitesurf) ................................................................................ 55
3.9. Wakesurfing/Wakeboarding .......................................................................... 56
3.10. Donanımlı Dalış (Scuba Diving)..................................................................... 56
3.11. Yat/Tekne Turu............................................................................................. 56
x
3.12. Diğer Deniz Aktiviteleri................................................................................. 58
SONUÇ ....................................................................................................................... 58
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 60
Bölüm-4
AÇIK ALAN REKREASYONU: KARA VE KAR AKTİVİTELERİ ......................................... 61
Emrullah Erul
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 61
2. REKREASYON FAALİYETLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE SINIFLANDIRILMASI ................... 63
2.1. Mekânsal Açıdan Rekreasyon ........................................................................ 63
3. AÇIK ALAN REKREASYONUNDA FAALİYET TÜRLERİ ............................................... 65
3.1. Karada Yapılan Açık Alan Rekreasyon Aktiviteleri .......................................... 65
3.2. Kar ve Buz Üzerinde Yapılan Açık Alan Rekreasyon Aktiviteleri .................... 72
4. KARADA VE KARDA YAPILAN REKREASYON AKTİVİTELERİNİN FAYDALARI ............ 73
5. KARADA VE KARDA YAPILAN REKREASYON AKTİVİTELERİNE KATILIMI
TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER ...................................................................................... 75
6. KARADA VE KARDA YAPILAN REKREASYON AKTİVİTELERİNE KATILIMI
ENGELLEYEN FAKTÖRLER....................................................................................... 76
SONUÇ ....................................................................................................................... 77
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 78
Bölüm-5
AÇIK VE KAPALI ALANLARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN HAYVAN ODAKLI FAALİYETLER ..... 83
Altan Demirel
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 83
2. BOŞ ZAMAN VE REKREASYON OLGUSUNA GENEL BAKIŞ ..................................... 85
3. AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU.................................................................... 87
4. AÇIK VE KAPALI ALANLARDA HAYVANLARIN KULLANIMI ...................................... 89
4.1. Hayvanat Bahçeleri ........................................................................................ 89
4.2. Su Parkları ...................................................................................................... 91
4.3. Akvaryumlar ................................................................................................... 91
4.4. Sirkler ............................................................................................................. 92
4.5. Av Etkinlikleri.................................................................................................. 93
4.6. Etkinlik Kapsamında Kullanılan Hayvanlar...................................................... 94
SONUÇ ....................................................................................................................... 96
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 97
xi
Bölüm-6
KAPALI ALANLARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN REKREASYONEL FAALİYETLER .................. 101
Fatih Çavuşoğlu
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 101
2. BOŞ ZAMAN VE REKREASYON KAVRAMI ............................................................. 102
3. KAPALI ALAN REKREASYONEL FAALİYETLERİ ....................................................... 106
SONUÇ ..................................................................................................................... 114
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 117
Bölüm-7
ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN (AVM) KAPALI ALAN REKREASYONU OLARAK
DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................................................ 119
Sezer Karasakal
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 119
2. ALIŞVERİŞ VE ALIŞVERİŞ MERKEZİ KAVRAMLARI ................................................. 120
2.1. Alışveriş Merkezinin Tarihsel Gelişimi .......................................................... 120
2.2. Alışveriş ve Alışveriş Merkezi Kavramı ......................................................... 122
3. ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE TÜKETİCİ MOTİVASYONLARI .......... 122
3.1. Alışveriş Merkezlerinin Özellikleri ................................................................ 123
3.2. Tüketicilerin Alışveriş Merkezlerine Gitme Motivasyonları ............................ 125
4. ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN REKREASYONLA OLAN İLİŞKİSİ ................................. 126
SONUÇ ..................................................................................................................... 127
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 128
Bölüm-8
REKREASYON ALANLARININ PLANLANMASINDA VE YÖNETİMİNDE KULLANILAN
YÖNTEMLERİN EVRİMİ ......................................................................................... 133
Demet Erol - Eda Koçak
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 133
2. BOŞ ZAMANIN MEKÂNDA PLANLAMASI: REKREASYON ...................................... 135
2.1. Temel İnsan İhtiyacı Olarak Rekreasyon ...................................................... 137
3. REKREASYON ALANLARININ PLANLAMASI VE YÖNETİMİ YAKLAŞIMLARININ
GELİŞİMİ .............................................................................................................. 139
3.1 Rekreasyon Planlama ve Yönetiminin Temel ilkeleri .................................... 146
SONUÇ ..................................................................................................................... 149
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 151
xii
Bölüm-9
GASTRONOMİ TURİZMİ KAPSAMINDA AÇIK VE KAPALI ALANDA
GERÇEKLEŞTİRİLEN REKREATİF FAALİYETLER ......................................................... 155
Yaşar Mert Demiral
1.GİRİŞ ..................................................................................................................... 155
2. REKREASYON VE TURİZM İLİŞKİSİ ........................................................................ 157
3. AÇIK VE KAPALI ALANDA GERÇEKLEŞTİRİLEN GASTRONOMİK REKREATİF
ETKİNLİKLER VE GASTRONOMİ TURİZMİ ............................................................. 159
3.1. Gastronomi Festivalleri ................................................................................ 160
3.2. Gastronomi Turları ....................................................................................... 160
3.3. Gastronomi Müzeleri ................................................................................... 161
3.4. Üretici Pazarları ............................................................................................ 162
3.5. Workshoplar................................................................................................. 163
SONUÇ ..................................................................................................................... 164
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 165
Bölüm-10
ULUSAL PARK VE KORUMA ALTINDAKİ ALANLARIN GELİŞİMİ VE YÖNETİMİ ........... 169
Güney Çetinkaya
1. DOĞA KORUMA FİKRİ .......................................................................................... 170
2. KORUNAN ALAN KAVRAMI VE GELİŞİMİ .............................................................. 174
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 188
Bölüm-11
AÇIK ALAN REKREASYONU VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ............................................... 191
Mehmet Halit Akın
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 192
2. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK YAKLAŞIMI .......................................................................... 193
3. AÇIK ALAN REKREASYON FAALİYETLERİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ...................... 198
3.1. Açık Alan Rekreasyon Faaliyetleri ve Ekonomik Sürdürülebilirlik................ 200
3.2. Açık Alan Rekreasyon Faaliyetleri ve Sosyo-kültürel Sürdürülebilirlik ........ 202
3.3. Açık Alan Rekreasyon Faaliyetleri ve Çevresel Sürdürülebilirlik .................. 204
SONUÇ ..................................................................................................................... 208
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 209
xiii
Bölüm-12
AÇIK ALAN REKREASYONU OLARAK GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ETKİNLİKLER............ 213
Özge Büyük - Simge Kömürcü Sarıbaş
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 213
2. REKREASYON ....................................................................................................... 214
2.1. Sosyolojik ve Tarihsel Açıdan Rekreasyon .................................................... 216
2.2. Açık Alan Rekreasyonu ................................................................................. 218
3. ETKİNLİK ............................................................................................................... 219
4. ETKİNLİK VE REKREASYON İLİŞKİSİ ....................................................................... 220
5. TARİHSEL AÇIDAN ETKİNLİKLER ........................................................................... 221
5.1. Hititler Döneminde Etkinlikler ...................................................................... 221
5.2. Asurlar Döneminde Etkinlikler ..................................................................... 222
5.3. Sümerler Döneminde Etkinlikler .................................................................. 223
5.4. Antik Mısır Döneminde Etkinlikler ............................................................... 223
5.5. Eski Yunan Döneminde Etkinlikler ................................................................ 224
5.6. Roma Döneminde Etkinlikler........................................................................ 225
6. ANADOLU TOPRAKLARINDA ETKİNLİKLERİN TARİHİ ............................................ 226
7. TÜRKLERDE ETKİNLİK TARİHİ ............................................................................... 228
8. TARİHİ KÖKLERİ OLAN GÜNÜMÜZ ETKİNLİKLERİ ................................................. 229
8.1. Duanwu Dragon Boat Festivali ..................................................................... 229
8.2. Cheung Chau Çörek Festivali ........................................................................ 230
8.3. Kanamara Matsuri Festivali .......................................................................... 230
8.4. Monkey Buffet Festivali ............................................................................... 230
8.5. Baby Jumping Fiesta Festivali ....................................................................... 231
8.6. Mohaç Buşo Şenlikleri .................................................................................. 231
8.7. Portakal Savaşları Karnavalı ......................................................................... 232
SONUÇ ..................................................................................................................... 232
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 234
Bölüm-13
OYUN KAVRAMININ DOĞASI, REKREASYON İLE İLİŞKİSİ VE GEÇMİŞTEN
GÜNÜMÜZE GELİŞİMİ ........................................................................................... 239
Altan Demirel - Yenal Yağmur
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 239
2. OYUN KAVRAMININ GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GELİŞİMİ ..................................... 241
3. OYUN KAVRAMI ................................................................................................... 250
xiv
4. OYUNUN SINIFLANDIRILMASI .............................................................................. 252
5. OYUN TEORİLERİ .................................................................................................. 255
5.1. Klasik Oyun Teorileri .................................................................................... 255
5.1.1. Fazla Enerji Teorisi (Surplus Energy Theory)................................. 255
5.1.2. Rahatlama Teorisi (Relaxation Theory) ........................................ 256
5.1.3. Taklit Tekrar Teorisi (Recapitulates Theory) ................................. 256
5.1.4. İçgüdü Eylem Teorisi (Pre-exercise Theory) ................................. 257
5.1.5. Arınma Teorisi (Catharsis Theory) ............................................... 257
5.1.6. Uyarılma Teorisi (The Arousal Theory) ........................................ 258
5.2. Modern Oyun Teorileri................................................................................. 258
5.2.1. Psikanalitik Teoriler ................................................................... 258
5.2.3. Bilişsel Teoriler.......................................................................... 259
6. OYUN KAVRAMININ ÖNEMİ VE OYUN-REKREASYON İLİŞKİSİ .............................. 259
SONUÇ ..................................................................................................................... 262
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 264
Bölüm-14
SANAL REKREASYON: SANAL GERÇEKLİK DESTEKLİ OYUNLAR AÇIK VE
KAPALI ALAN REKREASYON FAALİYETLERİNE ALTERNATİF OLABİLİR Mİ? .............. 267
Ümit Gaberli
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 267
2. SANAL/DİJİTAL REKREASYON ............................................................................... 268
3. DİJİTAL OYUN OLGUSU ........................................................................................ 271
3.1. Video Oyunlarının Türleri ............................................................................. 271
4. SANAL GERÇEKLİK DESTEKLİ VİDEO OYUNLARI AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYON
FAALİYETLERİNE ALTERNATİF OLABİLİR Mİ?........................................................ 273
4.1. Sanal Gerçeklik Teknolojisi Destekli Spor Oyunlarının İncelenmesi ............ 275
4.2. Sanal Gerçeklikteki Gelişmelerin Dijital Oyunların Gelişimine Olası Etkileri:
Sanal Evren (Metaverse) ve Dokunsal Arayüz (Haptic Interface) ............... 276
SONUÇ ..................................................................................................................... 277
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 279
xv
Bölüm-15
AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASONUNUN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ VE GELECEĞİ ..... 281
Yunus Topsakal
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 281
2. AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONA KISA BİR BAKIŞ ......................................... 282
2.1. Açık Alan Rekreasyon ................................................................................... 283
2.2. Kapalı Alan Rekreasyon ................................................................................ 285
3. TÜRKİYE’DE REKREASYONUN TARİHSEL GELİŞİMİ ............................................... 287
4. TÜRKİYE’DEKİ AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONUN GELECEĞİ VE ÖNERİLER.. 291
SONUÇ ..................................................................................................................... 293
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 294
xvi
Bölüm-12
AÇIK ALAN REKREASYONU OLARAK
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ETKİNLİKLER
Özge Büyük - Simge Kömürcü Sarıbaş
Günümüz modern dünyasında giderek artan sanayileşme ve kentleş-

menin yarattığı olumsuzluklar, insanların boş zamanlarını açık alanlarda ve
doğa ile bütünleşerek geçirme isteklerini artırmaktadır. Aslında doğanın
bir parçası olan insan, kentleşme ve sanayileşme dolayısı ile oluşan yeni
yapay fiziksel ve toplumsal çevreye ayak uydurmakta zorlanmaktadır. Ça-
ğımız insanı bu yabancılaşma sürecinin kendinde yarattığı psikolojik ve
fizyolojik olumsuz etkileri bertaraf edebilmek için rekreasyonel faaliyetlere
ilgi göstermekte, kısa süreli ve geçici dahi olsa doğa ile uyumlanma arayışı-
na girmektedir. Dünyada ve Türkiye’de açık alan rekreasyonu olarak geç-
mişten günümüze pek çok etkinlik düzenlenmiştir. Bununla birlikte günü-
müzün açık alan rekreasyon faaliyetlerine katılım motivasyonları ile geçmiş
dönemlerdeki katılım motivasyonları arasında bazı temel farklar göze
çarpmaktadır. İnsanların söz konusu etkinliklere katılım amaçları; çağa,
döneme ve içinde bulunulan toplumun temel kültürel ve sosyolojik gerçek-
lerine göre şekillenmiş ve birbirinden ayrılmıştır. Bu noktadan hareketle
açık alan rekreasyon faaliyeti olarak değerlendirilebilecek etkinliklerin
geçmişten günümüze nasıl şekillendiği üzerinde durmak anlamlı olacaktır.
1. GİRİŞ
Açık alan rekreasyonu katılımcıların doğa ile bütünleştikleri serbest
zaman aktiviteleri anlamına gelmektedir. Bu aktiviteler kişilerin fiziksel,
ruhsal ve sosyal çıkarları çerçevesinde şekillenmektedirler (İbrahim ve
Cordes, 2002). Bir başka ifade ile suda, karada ve havada doğa ile bütünle-
şilerek gerçekleştirilen etkinliklerin bütünü açık alan rekreasyonu kapsa-
213
Açık ve Kapalı Alan Rekreasyonu
mında değerlendirilebilmektedir. Günümüzde etkinlikler kapsamında de-

ğerlendirilen pek çok faaliyetin tarihsel bağları bulunduğu ve geçmişte dini,
siyasi, eğitim ile ilgili veya ticari gelenek ve ritüeller ile ilintili olarak ger-
çekleştirildiği bilinmektedir. Toplumbilimciler, geçmişte yapılan ve etkileri
günümüze dek süren pek çok ritüel ve etkinliğin toprak, su, bitkiler antro-
pomorfize edilerek tanrılara atfedilmiş hadiseler ve mevsim geçişlerine ve
doğa olaylarına verilen anlamların mitolojik kökleri olduğunu söylemekte-
dirler. Mitolojik hikâye kaynaklı bu tören ve kutlamalar zaman içinde bay-
ramlar, ayinler, törenler gibi bir dizi etkinliğin gelenekselleşmesine aracı
olmuştur. Etkinliklerin yapıldığı kutsal mekânlar ve ritüellerle alakalı pek
çok arkeolojik veri bulunmaktadır. Eski çağlarda bu tören ve ritüeller aracı-
lığı ile dini inanışların bir sonraki kuşaklarca benimsenmesi, tanrılar ve
insanlar, ya da ölüler ve diriler arasında bağ kurulması gibi amaçlar ön
planda tutulurdu. Bu dini törenlerin zamanla festivallere ve etkinliklere
doğru evrilmesi ve çeşitlenmesi Eski Yunan Uygarlığı döneminde başlaya-
rak Rönesans’ın etkileri ile birlikte hız kazanmıştır. Ayrıca Rönesans ile
birlikte dini gelenekler dışında da kutlanan festivaller ortaya çıkmıştır.
Festivallerin ortaya çıkması ise 1950’li (Bilgili vd., 2012) yıllardan sonraya
denk gelmektedir. Etkinlik tarihinin gelişiminde çok tanrılı dinlerden tek
tanrılı dinlere geçiş, Etkinliklerin tarihi gelişimi değerlendirildiğinde Röne-
sans, sanayi devrimi ve kapitalizmin ortaya çıkışının bu alandaki önemli
köşe taşları olduğu söylenebilmektedir.
Bu bölümün temel amacı, açık alan rekreasyonu olarak kabul edilen
etkinliklerin tarihi gelişimini ortaya koymak ve etkinlik turizmi açısından
değerlendirmektir. Bu çerçevede sosyolojik ve tarihi açıdan ele alınan “rek-
reasyon” ve “etkinlik” temel kavramların tanımları yapılarak araları ilişki
üzerinde durulmuştur. Ayrıca tarihi, arkeolojik, sosyolojik, antropolojik ve
teolojik kaynaklardan da faydalanılarak dünyada geçmişten günümüze
kutlanmaya devam eden etkinlikler ile ilgili etkinlik turizmi örneklerine yer
verilmiştir.
2. REKREASYON
Kimi zaman yanlış kullanımlar dolayısı ile “boş zaman” terimi yerine
kullanılan rekreasyon kelimesi, aslında kişilerin boş zamanlarını değerlen-
dirirken katıldıkları etkinliklere işaret etmektedir. Başka bir ifade ile rek-
reasyon, “kişilerin çalışmak ve zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak için geçirdik-
214
Açık Alan Rekreasyonu Olarak Geçmişten Günümüze Etkinlikler
leri zamanın dışında kalan boş zamanlarında, gönüllü katılımlarıyla kendile-

rini gerçekleştirmek ve günlük yaşamın dertlerinden uzaklaşmak için yaptık-
ları aktivitelerdir” (Türkmen vd., 2013). Rekreasyon teriminin daha iyi an-
laşılabilmesi için kavramsal, sosyolojik ve tarihsel açıdan ele alınmasında
fayda vardır.
Rekreasyon, bireyin gönüllü biçimde seçtiği ve boş zamanını değer-
lendirmeyi hedeflediği etkinlikleri kapsamaktadır (Serarslan ve Bakır,
1988). Latincede yenilenme, yeniden yaratılma manasında kullanılan “rec-
retio” sözcüğünden gelmekte (Karaküçük, 2008) olan ve yeniden yapılan-
ma, yeniden yaratılma veya yenilenme anlamları taşıyan “recreatio” sözcü-
ğünden türetilen rekreasyon için Türk Dil Kurumu “İnsanların boş zaman-
larında, eğlence ve spor amacı ile gönüllü olarak katıldıkları etkinlikler.”,
“Bir bölgeyi insanların eğlenme, dinlenme amacıyla kullanabilecekleri bir
duruma getirme.” tanımlarını getirmektedir (TDK, 2021). Tütüncü’ye
(2012) göre “rekreasyon” kelimesinin yabancı bir dilden dilimize aktarıl-
mış olmasının yarattığı kimi zararlar mevcuttur. Kelimenin Türkçede bir
karşılığının bulunarak alanyazına aktarılmaması, terimin kavramsal olarak
algılanmasında ve anlaşılmasında çeşitli güçlükler yaratmaktadır. Rekreas-
yon “bireyin, mesleki ve toplumsal mecburiyetleri haricinde; rahatlamak,
bilgi ihtiyacını gidermek ve sosyal yaşamını hareketlendirmek amacıyla kendi
iradesiyle yaratıcı yönlerini ön plana çıkardığı etkinlikler” olarak tanımla-
maktadır (Orel ve Yavuz, 2003) ve kişilerin kendi istek ve arzularıyla aktif
veya pasif biçimde dâhil oldukları faaliyetlere (Lu ve Hu, 2005) verilen
isimdir. Rekreasyona dair yapılan pek çok tanım mevcuttur. Bu tanımlama-
lardan bazıları aşağıda yer almaktadır:
• “Özel veya kamusal kaynaklar aracılığı ile ülke, kent, kasabalarda
küresel ölçeğe sahip doğal park, spor alanı, su parkı, eğlence alanı
vb. mekânlarda gerçekleştirilen etkinliklerin tamamı (Mclean vd.,
2005).”
• “Boş zaman deneyimi anlamında, bireye kendini yeniden yapılan-
dırma imkânı sunan eğlence ve sosyal aktivitelerin bütünü (Brey ve
Lehto, 2007).”
• “Kişinin serbest ve boş zamanlarında, yaşam kalitesini yükseltmek
amacı ile doğaya zarar vermeden, kendi isteğiyle ve/veya gönüllü
olarak gerçekleştirdiği tüm faaliyetleri içeren multidisipliner bir ça-
lışma alanı (Tütüncü, 2012).”
215
• “Kişilerin zorunlu zamanları ve eylemleri dışında zihinsel ve fiziksel

olarak yenilenmek üzere aktif ya da pasif olarak katıldıkları etkinlik-
ler (Öztürk, 2018).”
• “İnsanların zorunlu olarak yerine getirmesi gereken etkinlik ve so-
rumluluklarından arta kalan boş vakitlerinde; dinlenme, eğlenme,
yenilenme ve bireysel tatmin sağlama amacıyla katıldıkları deneyim
ya da faaliyetler (Kraus, 1977).”
Tüm bu tanımlamalara ek olarak rekreasyonun zaman zaman turizm
ile birbirine karıştırılan bir terim olduğu da bilinmektedir. Karaküçük
(2008), bunun nedenini: mutlu olmak, eğlenmek, hoşlanmak ve boş zaman
kavramlarının sık sık bir arada ve bazen de ortak kullanılmasına bağlamak-
tadır. Ancak her iki kavramın birleşen noktaları olduğu gibi pek çok ayrılan
noktası da vardır. Turizm faaliyetleriyle boş zaman arasında nedensellik
ilişkisi vardır. Günümüz dünyasında insanlar, iş yaşamlarından arta kalan
boş vakitlerinin bir bölümünü veya tümünü kişisel gelirleri ile doğru oran-
tılı olarak turizm faaliyetleri ile değerlendirmektedirler (Erol, 2003). Boş
zamanların tümü turizm aktiviteleri ile doldurulmasa da turizm faaliyetle-
rinin gerçekleşebilmesi için boş zaman gerekliliği vardır. Yani turizm faali-
yetleri boş zamanın değerlendirilmesi ile alakalı ilgili olayları ve ilişkileri
kapsamaktadır.
2.1. Sosyolojik ve Tarihsel Açıdan Rekreasyon

Tarihsel seyir içinde boş zamanın değerlendirilmesine yönelik faali-
yetler, boş zaman olgusuna atfedilen anlamlar doğrultusunda çeşitlenmiş-
tir. Dolayısı ile ilk çağlardan beri insanlar, boş zamanlarını çeşitli faaliyetler
ile doldurma yoluna gitmişlerdir. Rekreasyonun gelişimi ilk medeniyetler-
den günümüze kadar aşamalar halinde gerçekleşmiştir (Hazar, 2003). Ta-
rih öncesi dönemde, yaşam boyunca katlanılan tüm yorgunlukların sonu-
cunda yaşlılıkta dinlenme ve manevi huzuru bulabilme amacı ile gerçekleş-
tirilen aktiviteler, mevsimlik bazı tatil faaliyetleri şeklinde görülen rekreas-
yon etkinlikleri ekonomik sistemin oluşması ile şekli değiştirmiştir. Klasik
öncesi (Pre-klasik) dönem olarak adlandırılan bu dönem, tarımın temel
yaşam unsuru olduğu zamanlara işaret etmektedir. Bu dönemin çoğunlukla
imtiyazlı, soylu aileleri tarafından benimsenen rekreatif faaliyetler: sportif
karşılaşmalar, savaş oyunları ve avcılık gibi etkinliklerden ibarettir. Klasik
dönem, rekreasyonel etkinliklere kültürel faaliyetlerin de katılmasına aracı
216
olmuştur. Özellikle o dönemin genç neslinin aileleri tarafından kültürel

değerlerin öğrenilmesine dair eğitildikleri, geniş kitleler halinde spor karşı-
laşmalarına, gezilere, tiyatro ve müzik gösterilerine, sergilere katıldıkları
bilinmektedir.
Sanayi Devrimi boş zaman algısında olduğu gibi rekreatif faaliyetler
için de bir dönüm noktası olma özelliği taşımaktadır. 19. yüzyılda üretim
biçimlerinin değişmesi, kapitalizmin etkisi, sanayileşme ve tüm bu gelişme-
lerin sonucu olarak nüfus artışı, kentleşme, yoğun ve zor çalışma şartları,
hava kirliliği ve benzeri değişimleri de beraberinde getirmiştir. Bu dönemin
rekreatif faaliyetleri genellikle sanayileşmeden kaynaklı olumsuz yaşam
şartlarını hafifletme amacı ile yapılmıştır (Kurar ve Baltacı, 2014). Büyük
Buhran ve 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ise kapitalizm, kâr alanları arasına
insanların boş zamanlarını da katmış ve rekreatif faaliyetler de böylelikle
kurumsal bir yapıya kavuşmuştur.
Tarih boyunca boş zaman içerisine gerçekleştirilen etkinliklerin de-
mografik faktörlere göre de ayrıma uğradığını söylemek mümkündür. Öyle
ki; kronolojik gelişimi süresince serbest zaman aktivitelerinde cinsiyet, din,
meslek, yaş gibi kriterler her dönemde ayırıcı olmuştur (Ağaoğlu, 2005).
Örneğin Müslümanlar kutsal gün olarak belirledikleri cuma gününü çeşitli
boş zaman aktivitelerinin yapılacağı vakit olarak belirlerken, aynı hafta
tatili ve etkinlikleri Hristiyan dünyası için pazar gününe işaret etmektedir.
Dini gelenekler, zaman zaman kadın ve erkek aktivitelerini birbirinden
ayırarak etkinliklerin cinsiyet açısından da kategorize edilmesine neden
olmuştur. Diğer yandan farklı toplumlar boş zaman aktivitelerini kendi
kültürel değerleri çerçevesinde yapılandırmışlardır. Örneğin İslamiyet ön-
cesi Türkler, göçebe bir topluluk olarak boş zamanlarını genellikle atıcılık,
silah kullanımı, savaş oyunları gibi etkinlikler ile geçirmektedirler. O dö-
nemde özellikle at üzerinde veya binicilik ile alakalı faaliyetler oldukça
popüler etkinlikler arasında yer almaktadır. İslamiyet öncesi faaliyetlerde
kadın-erkek ayrımı belirgin bir biçimde kendini göstermemektedir. İslami-
yet’in kabulünden ve yerleşik üzene geçildikten sonra boş zaman algısı gibi
boş zaman etkinlilerine de yapısal birtakım değişimler yaşanmıştır. Örne-
ğin Osmanlı döneminde boş zaman etkinlikleri kadın ve erkek için tama-
mıyla birbirinden ayrı özellikler ortaya koymaktadır. Bu dönemde kadınlar
boş zamanlarında kendi hemcinsleri ile bir araya gelerek; hikâye ve masal
anlatma, misafirlik, raks etme, nakış ve oya gibi el işleri yapma, çeşitli saz-
217
lar çalıp şarkılar söyleme gibi ev içi etkinliklere rağbet ederken, erkekler;
hamama gitme, avcılık, atıcılık, kuşçuluk, kahvehane sohbetleri ve benzeri
ev dışı etkinlikler ile gündeme gelmektedirler (Karaküçük, 2008).
Günümüz modern toplumlarında insanın boş zaman değerlendirme
eylemi ise, çeşitli rekreasyonel faaliyetler aracılığı ile gerçekleşmektedir.
Bireyin boş vaktini çeşitli etkinliklerle değerlendirilmesi ile ortaya konan
rekreatif faaliyetler, içerik açısından oldukça çeşitli ve zengindir. Günü-
müzde sahip olunan boş zamanı değerlendirmesinin aracı olarak görülen
rekreasyonel faaliyetler: müzik, spor, sanat ile ilintili etkinliklerin yanı sıra
amatörce gerçekleştirilen hobiler, çeşitli oyunlar, doğaya dair faaliyetler,
sosyo-kültürel ve toplumsal gönüllülük etkinlikleri şeklinde çeşitlendiril-
mektedir (Gist ve Fava, 1964). Örneğin günümüz insanı daha çok kentin
keşmekeşinden kurtulabilmek, dinlenmek ve spor yapmak için düzenlenen
doğa etkinliklerini seçmekte, üzüm bağlarında, tadımlara katılmakta; zeytin
bahçelerinde manzara izleyerek yoga benzeri rahatlatıcı sağlık etkinlikle-
rinde bulunmakta (Büyük ve Can, 2020); hobi bahçelerinde meyve sebze
ekip dikmekte, müzik festivallerine katılmakta, böylelikle modern dünya-
dan uzaklaşmak istemektedir. Bu durum da açık alan rekreasyonunun
doğmasına ve gelişmesine sebebiyet vermiştir.
2.2. Açık Alan Rekreasyonu

Günümüz modern dünyasında, insanlar serbest zamanlarında; günde-
lik sorumluluklarından uzaklaşmak, gezmek, görmek, hobilerini gerçekleş-
tirmek, sosyalleşmek, hava değişimi yaşamak, farklı deneyimler elde etmek
gibi nedenlerle pek çok etkinliğe katılmaktadırlar. Bu etkinlikler, sınıfsal
toplum yapısıyla da bağlantılı olarak çeşitli rekreasyon etkinliklerini ortaya
çıkarmaktadır (Karaküçük, 2008). Açık alan rekreasyonları bu etkinlikler
arasında yer almaktadır. Özellikle kentlerde yaşayan bireyler için önem arz
etmeye başlayan açık alan rekreasyon faaliyetlerindeki artış hem kentleş-
me hem de kırsal alanlardaki bozulma dolayısıyla hız kazanmıştır. Leitner
ve Leitner (1996) tarafından “fiziki, psikolojik, sosyal, açıdan yenilenme
sağlayan etkinlikler vasıtası ile insan ve doğal çevre arasındaki etkileşim”
olarak tanımlanan açık alan rekreasyonunda doğa ile bütünleşme özel
önem arz etmektedir.
Eski çağlardan beri var olan açık alan rekreasyon etkinlikleri kentleş-
menin yoğun ve yıkıcı etkilerinin yaşandığı 21. yüzyılda daha da ön plana
218
çıkmıştır. Aslında doğanın bir parçası olan insan, tabiattan uzak kalmanın
kendisinde yarattığı eksikliğin ortaya çıkardığı fiziksel ve psikolojik olum-
suzlukları bertaraf etmek için açık alan rekreasyon faaliyetlerine ihtiyaç
duymaktadır. Açık alan rekreasyon faaliyetlerine katılmak günümüz mo-
dern insanı için özüne dönmek, arınmak, tazelenmek ve modern dünyanın
keşmekeşinden kısa süreli de olsa koparak yenilenmek anlamlarına gel-
mektedir. Özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra kentleşmenin artması, köy-
den kente göçün hızlanması, bunun sonucu olarak ortaya çıkan çarpık yapı-
laşma, trafik, hava kirliliği gibi insan sağlığına zarar veren faktörlerin artışı
açık alan rekreasyonlarına katılım motivasyonunu da artırmıştır. Sanayi
devriminden önce de var olan kentler, önceleri daha küçük ve olumsuz
etkiler barındırmayan, kalabalık olmayan yerleşim yerleriyken, sanayileş-
me ile birlikte hızlı ve kontrolsüz büyümeye sahne olmuşlardır (Yılmaz,
2004). Tüm bu nedenler dolayısıyla kendi doğasına yaklaşmaya her geçen
gün daha fazla ihtiyaç duyan insan, açık alanlarda kara, hava ve su ile etki-
leşim kurarak fa edilen açık alan rekreasyonunu geliştirmiştir.
3. ETKİNLİK
Etkinlik, küçük çaplı organizasyonlardan çok daha kapsamlı büyük
faaliyetlere dek geniş bir yelpazeye sahip, insanların bir araya gelerek çe-
şitlilik içeren paylaşımlarda bulunması amacı ile düzenlenmiş faaliyetlere
verilen ortak isimdir (Small, 2007). Katılımcılarda çeşitli deneyimsel etkiler
oluşturmak amacı ile düzenlenen bu etkinlikler, belirli bir zaman içinde ve
belirli sıklıkta gerçekleştirilirler (Getz, 2008). Matthews (2008)’e göre et-
kinlik kavramı “birkaç saat veya gün devam eden ve katılanları, kutlama,
anma, tartışma, eğitme, cesaretlendirme ve etkileme amacı taşıyan organi-
zasyonlar” olarak tanımlanmaktadır.
Etkinlik turizmi turizm sınıflandırmaları içerisinde pek çok farklı tu-
rizm türü ile birlikte değerlendirilebilen bir alternatif turizm türüdür. Bu-
nun nedeni etkinliklerin yapısında bulunan iş, inanç, spor, kültür gibi moti-
vasyonların etkinlik türüne göre farklılaşabilmesidir. Etkinlik turizminin
yakın ilişki içerisinde olduğu turizm türlerinden birkaçı kültür turizmi,
inanç turizmi, iş amaçlı turizm faaliyetleri ve spor turizmidir. Gün geçtikçe
önemi artmakta olan etkinlik turizminde fuarlar, sportif faaliyetler, festival-
ler, anmalar, kutlamalar vb. faaliyetler, destinasyonlar için ön plana çıkan
özellikler arasında yer almaktadırlar. Destinasyonlar tüm bu etkinliklerden,
219
turist sayısını ve turizm ürününü çeşitlendirip arttırmak, gelen turistten

optimal düzeyde gelir elde etmek, pazarı çeşitlendirmek, rekabette avantaj-
lı duruma geçebilmek, istihdam oranlarını yükseltmek, mevcut altyapıyı
güçlendirebilmek ve daha birçok sosyal, ekonomik, stratejik, kültürel ne-
denlerle faydalanmaktadırlar. Bu turizm çeşidinde turistler, belirli bir faali-
yete odaklı eylemler içinde bulunmaktadırlar. Etkinlikler, turizm endüstri-
sinde önemli motivasyon unsurları arasında gösterilmektedir ve çoğu des-
tinasyonun gelişim ve pazarlama planlarında belirgin bir şekilde yer almak-
tadırlar (Getz, 2008).
Temel etkinlik turizmi türleri: dini etkinlikler, sportif etkinlikler, kül-
türel ve bilimsel etkinlikler, sanat ve eğlence etkinlikleri, politik etkinlikler,
iş amaçlı etkinlikler, eğitim etkinlikleri ve özel etkinlikler başlıkları altında
değerlendirilmektedir. Özel ilgi turizmi içerisinde yer alan ve alternatif
turizm türleri arasında sayılan etkinlik turizmi: sportif, kültürel, hobiye
dayalı veya eğitime dayalı biçimlerde gerçekleştirilmektedir. Mega etkinlik-
lerden toplumsal etkinliklere kadar geniş bir büyüklük ve çeşitlilik yelpaze-
sine sahip olan etkinlikler, söz konusu turizm türünün önemli motivasyon-
ları arasında yer almaktadır (Getz, 1989).
4. ETKİNLİK VE REKREASYON İLİŞKİSİ

Rekreasyon, her şeyden önce boş zamana sahip olan kişilerin gerçek-
leştirebilecekleri faaliyetler ile alakalıdır. Bu da rekreasyon ile boş zamanın
birbiri ile doğrudan bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır (Orel ve Ya-
vuz, 2003). Alanyazında yer alan araştırmalar ışığında (Sağcan, 1986; Kü-
çüktopuzlu, 1987; Tezcan, 1994; Hazar, 2003; Köktaş, 2004; McLean vd.,
2005; Jensen ve Guthrie, 2006; Karaküçük, 2008; Hacıoğlu vd., 2009; Sevil,
2012; Öztürk, 2018) rekreasyonun etkinlikler ile ilişkilendirilebilecek bazı
temel özelliklerinden bahsetmek mümkündür. Örneğin:
• Rekreasyon, bir etkinlik gerektirir.
• Rekreasyon, çeşitli etkinliklere katılım neticesinde yaşanan dene-
yimdir.
• Rekreasyonel faaliyetler, pek çok açık-kapalı alana, farklı ilkim ve
hava şartlarına göre çok çeşitli etkinlikler içermektedirler.
• Rekreasyonel faaliyetler, aynı zamanda boş zaman etkinlikleridir.
• Rekreasyonel faaliyetler, gönüllü olarak seçilen çeşitli etkinliklerden
oluşmaktadır.
220
• Rekreasyonel faaliyetler, bireyin zamanını, şeklini, yer ve mekânını

kendi belirlediği etkinliklerden oluşmaktadır.
• Rekreasyonel faaliyetler, çoklu etkinlikleri içerebilmektedir.
• Rekreasyonel faaliyetler, inisiyatifin kişinin kendisine bırakıldığı,
devam ve iştirak etme zorunluluğu bulunmayan etkinliklerden
oluşmaktadır.
• Rekreasyonel faaliyetler, birey için günlük yaşamın sıradanlığından
ve yoğunluğundan uzaklaşmak için yapılan etkinliklere işaret et-
mekte ve haz, mutluluk, neşe kaynağı olmaktadır.
• Rekreasyonel faaliyetler her yaş ve cinsteki insanların katılımına
imkân sağlayan etkinliklerdir.
• Rekreasyonel faaliyetler geleneklere, adet ve törelere, ahlaki, kültü-
rel ve manevi değerlere uyum göstermesi beklenen; sosyal değerler-
le ters düşmemesi arzu edilen etkinliklerdir.
• Rekreasyonel faaliyetler kişilerin ihtiyaç, özellik ve ilgi alanlarına
göre çeşitlilik gösterebilen etkinliklerdir.
• Rekreasyon faaliyetleri, planlı veya plansız, beceri sahibi olan veya
beceri sahibi olmayan kişilerle ya organize ya da organize olmamış
mekânlarda yapılabilen etkinliklere işaret etmektedir.
5. TARİHSEL AÇIDAN ETKİNLİKLER

Multidisipliner açıdan bakılacak olursa tarih, sosyoloji, antropoloji, iş-
letme, teoloji vb. bilim dalları etkinlik tarihi açısından pek çok bilgiye sahip
olmamıza kaynaklık etmektedir. Etkinliklerin tarihine yönelik yapılan ince-
lemelerin büyük çoğunluğunda inanca dair ritüel ve faaliyetlerin ön plana
çıktığı görülmektedir. Kavramsal açıdan bakıldığında ritüel, kişinin veya
üyesi olduğu grubun sahip olduğu değerler çerçevesinde tekrarlayan dav-
ranışlardır. Bu davranışlar her tekrarında benzer bir sembolizm, ardışıklık
ve şablon içermektedir (Karaman, 2010).
5.1. Hititler Döneminde Etkinlikler

Eski Anadolu dinleri kategorisinde değerlendirilebilecek bir inanç sis-
temine sahip Hititlere dair etkinliklerinin tarihleri M.Ö. 2000-1500’e dek
dayanmaktadır (Kömürcü ve Günlü-Küçükaltan, 2020). Hitit tabletlerinde
221
“bayram” adı ile anılan bu tür etkinlikler, büyük özenle hazırlanmış; kral
soyunun devamı, ordunun güçlenmesi ve başarılı seferler yapması, tarım ve
hayvancılıkta verimin artması amaçlı pek çok dini ritüele sahne olmuştur
(Akçelik, 2018). Müzik, bu törenlerin ayrılmaz parçalarından biri olarak
addedilmektedir. Törenlerde, tanrılar için çalgılar çalınıp şarkılar söylen-
mekte; bunun yanı sıra pek çok kurban ayini düzenlenmekte ve ziyafetler
tertip edilmekte; savaş oyunları, akrobasi gibi pek çok ayrıntı yer almakta-
dır. Etkinliklere, krallığa bağlı çeşitli kentlerden gelen cambaz, dans ve mü-
zik grupları katılmaktadır (Ünal, 2004). Çivi yazısı ile tabletlere kaydedil-
miş olan bu etkinliklerde yapılan faaliyetlere dair pek çok ayrıntı günümü-
ze aktarılmıştır.
Hitit takvimine de işlenmiş olan bu dini törenler arasında 38 gün de-
vam eden “Çiğdem Bayramı”, 32 gün devam eden “Bereket Bayramı” ve
24 gün süren “Sonbahar Bayramı” (Ökse, 2006a), öne çıkmaktadır. Kay-
naklar, takvimde gösterilen 165’ten fazla kutlama ve bayramdan söz et-
mektedir. Bu etkinliklerde öne çıkan faaliyetler arasında ziyafetler de yer
almaktadır. Pek çok bayramın en önemli anı, hemen hemen tüm kutlamala-
rın başlıca etkinliği olan ziyafet etkinliğidir. Zengin ve çeşitli yiyecekler ile
donatılan ziyafet sofraları, tanrıları sakinleştirme veya tanrılarla insanlar
arasında dostluk kurma amacı taşımakta ve katılan ziyaretçiler, gizemli
tanrı heykelinin yanı sıra, vakitlerini çoğunlukla halktan uzakta geçiren
kraliyet ailesi fertlerini ve hatta kral ile kraliçeyi de görme şansına sahip
olmaktadırlar (Reyhan, 2016).
5.2. Asurlar Döneminde Etkinlikler

M.Ö 2025 ile 612 yılları arasında tarih sahnesinde var olan Asur Me-
deniyeti’ne ait festivallerden bir kısmının günümüz Türkiye’si sınırlarında
Harran Ovası üzerinde yapıldığına dair arkeolojik kanıtlar mevcuttur.
Asurbanipal kütüphanesinde bulunan bir yazıtta, karanlığın, Ay tanrısını
tamamen yenmemesi ve zaferle dönüşünü garanti etmek için, dini ritüel ve
kurban törenlerini de kapsayan ve her ayın 28’inde düzenlenen Bubbulu
Festivali’nden bahsedilmektedir. Diğer yandan kaynaklar, tanrıçalar için
yapılan pek çok festivalden de söz etmektedir. Nisanın ilk 3 günü, Zuharah’ı
(Venüs), Damis’i ve Antimoni’yi 5. günü Venüs’ün idolü olan Bali’yi Onur-
landırma Şölenleri yapılmaktadır. Ayrıca Asurlular tanrı ve tanrıçaların
evlendiklerine inandıkları büyük düğün şölenleri tertip etmektedirler.
222
Asurlular bu törende günümüzün Şanlıurfa (Harran) kenti toprakları üze-

rinde ayları günlere bölmekte ve gözlerine sürme çekmekteydiler. Gece
boyunca yedi tanrı adına, yastıkları ve başları altında yedi kuru hurma ve
karına dokunan tanrı için bir parça ekmek ve biraz tuz yerleştirmekteydi-
ler. Aralık ayının 4. gününde büyük bir katılımla Baltha (Sıcaklık/Işık ve-
ren) onuruna 7 günlük bir festival yapılmaktaydı. Asurlular bu etkinlik için
kutsal emanetlerin saklandığı bir kutu ile kubbe inşa ederler ve güzel koku-
lu meyvelerle süslerlerdi. Kent halkı, kutsal emanetleri mümkün olduğu
kadar farklı hayvanları kurban eder, suda yetişen bitkiler sunarlardı (Ekin-
ci, 2008).
5.3. Sümerler Döneminde Etkinlikler

Yoğun katılımlı dini etkinliklerin, M.Ö. 5000’lerde hüküm sürmüş Sü-
merlere dek dayandığı söylenebilir. Hititler’de olduğu gibi Sümerler’de de
önemli bayram ve törenler festival havasında geçmekteydi. Sümerler, bu
etkinliklerde tanrılara kurbanlar sunar, koro ve orkestralar eşliğinde ilahi-
ler okurdu. Bu etkinlikler öncesinde törenin yapılacağı kent ve bulundur-
duğu kutsal mekânlar süslenir, temizlenir, tanrı ve tanrıça tasvirlerinin
bulunduğu arabaların başı çektiği geçit törenleri düzenlenir, ziyafet sofra-
ları kurulur ve halk coşkuyla bu törenlere iştirak ederdi. Bu dönemde, şehri
bir festival havası sarar, köle ile efendi arasındaki sosyal statü kısa süre için
de olsa ortadan kalkar, bütün görev ve sorumluluklar durur, farklı hayvan
kostümleri giyen müzisyenler halkı eğlendirirdi (Schmökel, 1953).
5.4. Antik Mısır Döneminde Etkinlikler

Kronolojik olarak aynı dönemlerde orta doğuda ve özellikle de Antik
Mısır’da M.Ö. 3150 – 2613 yıllarında yaygın olarak yapılan Wepet-Renpet
Festivali bir çeşit yeni yıl kutlamasıdır. Festival, Nil Nehri’nin taşmasına
bağlı olduğu için bir tür hareketli şölendi. Etkinliğin tarihi değişkendi, çün-
kü Nil’in yıllık taşkınlarına karşılık geliyordu. Kutlama genellikle temmuz
aylarına denk gelmekteydi. Bu festival aracılığı ile Osiris’in ölümünü ve
yeniden doğuşunu ve buna bağlı olarak toprağın ve insanların gençleşme-
sini ve yeniden doğuşunu kutlayan antik Mısır toplumu, bu etkinlik için
büyük kalabalıklar halinde toplanmaktaydı. Günlerce süren bu etkinlikler-
de ziyafet ve içki önemli iken, Osiris’in ölümüyle ilgili teolojik ritüellerin
yanı sıra yeniden doğuşunu kutlamak için ilahiler söylenip danslar edil-
223
mekteydi (Mark, 2017). Sarhoşluk Bayramı olarak bilinen Tekh Festivali

sınırsız bira içilerek önyargılardan kurtulmayı, müzik ile kendinden geçtik-
ten sonra ayılarak Tanrıça Hathor’u yeniden deneyimlemeyi amaçlamak-
taydı. Diğer yandan bilinen en önemli Antik Mısır festivallerinden bir baş-
kası da Opet Festivali’dir. Antik Mısır’ın en önemli dini bayramlarından
biri sayılan bu etkinlik için on binlere kişinin bir araya toplandığı bilinmek-
tedir. Bu festivalde rahipler önce Amun heykelini yıkayıp giydirir, ardından
onu tapınaktan dışarı taşır ve tanrıyı görmek için bekleyen insanlarla dolu
sokaklardan geçirirlerdi. Diğer bayramlarda olduğu gibi, devlet halka yiye-
cek ve içecek özellikle de ekmek, tatlı ve bira dağıtırdı (Mark, 2017).
5.5. Eski Yunan Döneminde Etkinlikler

Hristiyanlık öncesi, eski Avrupa dinleri arasında yer alan Eski Yunan
ve Roma Dini, diğer Antik dönem dinlerinde olduğu gibi çoktanrılı ve paga-
nik yapısı ile ön plana çıkmaktadır. İnanışa göre tanrısal varlıklar, insan
biçimlidir ve büyük bir aile olarak Olympos dağında yaşamaktadır. Kral
tanrı Zeus’tur ve dinin inananları başta Zeus olmak üzere, diğer tanrısal
varlıklar onuruna pek çok festival ve etkinlikler düzenlemişlerdir. Bunların
içinde en bilineni Tanrı Zeus onuruna yapılan Olimpiyat Oyunları’dır.
Olimpiyatlar spor etkinlikleri kategorisinde de değerlendirilse de teolojik
açıdan bakıldığında aynı zamanda dini ritüeller arasında sayılabilir. Buna
ek olarak politik etkinlikler kategorisinde de yer almaktadır. Çünkü Papan-
toniou’ya (2008) göre; olimpiyat oyunları ilk kez, ayrı ırklara ve yönetim
biçimlerin sahip 20 Yunan site devletinin aralarındaki karmaşanın sona
ermesi için M.Ö.. 8 yüzyılda Elis Kralı İphitos tarafından düzenlemiştir. İp-
hitos, bu isteğini dini söylemler ile süsleyerek tanrıların sevdiği spor oyun-
larının oynanmasını ve bu etkinlikler sırasında savaş yasağı getirilmesini
istemiştir. Yapılan bir anlaşma ile spor müsabakalarının düzenlendiği kent
olan Olimpia’ya “kutsal bir bölge olduğu için” silahlı girişler yasaklanmıştır.
İlgili anlaşma, olimpiyatlar sona erdikten sonra katılımcıların kendi toprak-
larına ulaşmasına adar geçen süre içerisinde de devam ettirilmiştir. Etkin-
likler boyunca yarışmacılar, aileleri ve izleyiciler, korkusuzca Olympia’ya
seyahat edebilmiş; yarışmaları izleyebilmiş ve ardından da güvenli bir şe-
kilde evlerine dönebilmiştir. Söz konusu ateşkes sırasında, askeri çatışma-
lar ve yasal işlemler askıya alınmış ve ölüme mahkûm olanlar hakkında
hiçbir infaz yapılmamıştır. Ateşkes yürürlükte olduğu sürece kent kutsal,
224
tarafsız ve dokunulmaz olarak kabul edilmiş; silahlı birliklerin topraklarına

ayak basması yasaklanmıştır. M.Ö. 1200’lü yıllarda yaşadığı tahmin edilen
ünlü tarihçi Homeros, İlyada ve Odessa isimli eserinde, Yunanlı’ların çok
eski zamanlardan beri Olimpiya’da spor etkinlikleri düzenlediklerinden söz
etmektedir. Diğer yandan resmi kaynaklar olimpiyatların tarihinin yapılan
ateşkes anlaşmasının kayıtlarına da ithafen, M.Ö. 776 yılından itibaren tu-
tulduğuna işaret etmektedir (Şener, 2018).
Antik Olimpiyat Oyunları, Roma’nın Yunanistan’ı işgal etmesi ile öce
eski kıymetini yitirmiş, Hristiyanlığın kabulünden sonra ise Yunan dininin
pagan ögelerini içerdiği gerekçesi ile Romalı hükümdar Theodosius tara-
fından M.S. 393-394 tarihinde sonlandırılmıştır. Antik dönemden gelen
1200 yıllık olimpiyat geleneği de böylelikle ortadan kaldırılmıştır (Tekin ve
Tekin, 2014). Modern Olimpiyat Oyunları ise 1894 yılında Sarbonne’da
yapılan Uluslararası Atletik Kongresi (International Athletic Congress) ka-
rarı ile yeniden hayata geçirilmiştir (Özdilek vd., 2015). Günümüzde olim-
piyat oyunları devam ettirilmektedir. Etkinlikler 1. ve 2. Dünya Savaşları
esnasında yapılamamış; 2. Dünya Savaşı’ndan sonra her seferinde farklı
destinasyonlarda ve ayrı kıtada yapılmak üzere yeniden başlatılmıştır. Böy-
lelikle etkinliğin düzenlendiği destinasyonların dünya kamuoyuna tanıtıl-
ması amaçlanmıştır (Erten, 2012: 17).
5.6. Roma Döneminde Etkinlikler

Tarih boyunca benzer etkinlikler, kitleleri farklı destinasyonlarda top-
lamak ve etkileşim içerisine sokmak için kullanılagelmiştir. Antik Yu-
nan’dan sonra uzun bir dönem etkisini sürdürmüş olan Roma İmparatorlu-
ğu, ünü günümüze dek ulaşmış gladyatör dövüşleri ile ön plana çıkmıştır.
İlk kez M.Ö. 264 yılında yapılan gladyatör dövüşlerinin Romalıların daha
öncesinde sahip oldukları cenaze törenlerinde, insan kurban etme gelene-
ğinden devşirildiği bilinmektedir. Toplumsal değişim ile birlikte pagan
inancının bir ritüeline ve sosyal aktiviteye dönen dövüşler bir süre sonra
yıldönümleri, doğum günleri, anmalar vb. pek çok gündelik amaca yönelik
olarak da düzenlenmeye başlamıştır (Uzunaslan, 2005). İmparatorluk ge-
nelinde çok yaygın ve popüler bir halk eğlencesi olan gladyatör dövüşleri,
zamanla Roma başta olmak üzere pek çok kentte devasa gösteriler halinde
ve sayısız insan ve hayvanın katledildiği vahşi etkinlikler haline gelmiştir.
Roma İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü dönemde bu etkinlikler halka el
225
ilanı, tellal ve panolar aracılığı ile düzenli olarak duyurulmuştur (Freeman,

2013). Geçmişte ve günümüzde hayvanların temel motivasyon olarak kul-
lanıldığı pek çok etkinlik bulunmaktadır. Hayvan dövüşlerinin en vahşi ve
en dikkat çekenlerinden biri gladyatör dövüşleri olarak kabul edilmektedir
(Kömürcü ve Sarıbaş, 2016).
Yine Antik Roma’da Gladyatör dövüşleri haricinde Agon Festivali ismi
verilen büyük etkinlikler düzenlenmiştir. Bu festivaller, birkaç gün sürmek-
te ve halkın büyük ilgisi ile karşılanmaktadır. İmparatorlukta, iki tür agon
festivali düzenlenmektedir; ilk tür daha düşük değerde addedilirken,
“ekümenik” ismi verilen ikinci tür oyunlara daha fazla önem verilmektedir.
Ekümenik festivallerin tüm dünyaya duyurulması şartı vardır. Bunun için
tüm kentlere ulaklar gönderilir, aynı Antik Yunan’da yapılan olimpiyatlarda
olduğu gibi güvenlik garantisi verilir ve festival boyunca hükümlülere veri-
len cezalar ve tüm kamusal faaliyetler durdurulurdu (Klose, 2007).
6. ANADOLU TOPRAKLARINDA ETKİNLİKLERİN TARİHİ

Antik Çağ döneminde Küçük Asya’da ve Anadolu coğrafyasında çoğun-
lukla yılda bir, dört yılda bir, beş yılda bir kez düzenlenmekte olan festival-
ler, ilgili destinasyonlar için askeri, siyasi ve ekonomik toplanma noktaları
olmuştur. Bu etkinliklerin ana teması genellikle ticaret, inanç ve spordur.
Örneğin Selçuk/İzmir yakınlarındaki Ephesos antik kenti ve Kütahya’da
bulunan Kibyra Stadiumu, Roma döneminde vahşi hayvan ve gladyatör
dövüşlerine sahne olmuştur. Muğla/Milas yakınlarındaki Kedrai Stadium’u
3 yılda bir düzenlenen atletik festivaller için Didyma Stadium’u kutsal ko-
şular, Söke’de yer alan Priene Stadium’u spor karşılaşmaları ve yarışmalar
için önemli birer merkezdir. Likya bölgesinde yer alan Kadyanda Stadiu-
mu’nda atletik yarışmalarla beraber dini seremonilerin yapıldığı bilinmek-
tedir. Diğer yandan, daha çok panayır ismi ile bilinen ticari festivaller de
dönemin öne çıkan etkinlikleri arasında yer almıştır. Kentlerin ekonomisi-
nin için oldukça büyük önemi olan ve bazen bir ay boyunca süren bu pana-
yırlar için çevredeki pek çok şehre davetiye yollandığı, katılacak tüccarlara
vergi indirimlerinin yapıldığı bilinmektedir (Seyhan, 2010).
Anadolu toprakları Selçuklu döneminde öncelikle ticari amaçlı etkin-
likler ile ön plana çıkmıştır. Kayseri yakınlarında 12. ve 13. yüzyıllarda ku-
rulan Yabanlu Pazarı, dönemin bilinen en önemli panayırları arasında yer
226
almaktadır. Panayırlar, Anadolu topraklarında antik dönemlerden beri

uzak noktalardan gelen tacirlerin bir araya geldiği büyük ticari festivaller-
dir. Dönemin önemli etkinlikleri arasında yer alan Yabanlu Pazarı, her yıl
baharın başlaması ile birlikte, 40 gün süreyle kurulur, hem yerli hem ya-
bancı tacirlerin buluşma noktası olacak biçimde organize edilirdi. Etkinlik-
te, Anadolu’da üretilen ürünler yabancı tacirlere pazarlanır, yabancı tacir-
lerin getirdiği ürünler ise yerel halkın beğenisine sunulurdu (Erdem, 2019).
Tabiatın yeniden uyanışı Eski Ön Asya’da genellikle ilkbahar başlangı-
cından itibaren tüm mevsime yayılan bayramlarla kutlanmış, dönemin
inancına göre şekillenen tanrı ve kutsal varlıkların şerefine ayin ve kurban
törenleri düzenlenmiş, yapılan bayram ve dini törenler çeşitli ziyafet, dans,
müzik, toplu halde yenilen yemek ögeleri ile zenginleştirilmiştir. Örneğin
baharın başlaması ve tabiatın uyanışı hala mart ayında Nevruz Bayramı
olarak kutlanmaktadır. Yine Anadolu’da yaygın olarak çeşitli ritüeller ile
mayıs ayında kutlanmakta olan Hıdrellez, ismi Hızır ve İlyas peygamber-
lerden gelmektedir. Bu isim Yunanca’da Eliyas, İbranice’de Eliyah, Ilya ve
Elisha, Süryanice’de ise Iliya ile özdeştir. Hristiyanlıkta bahar mevsiminde
meydana gelen ilk dolunaydan sonraki pazar günü Paskalya bayramıdır ve
Yezidi’lerin Ida Isa bayramı ile hemen hemen aynı anlam ve ritüeller ile
baharın başlamasına atfedilir. Nuh tufanın sonunda Nuh Peygamber’in ge-
misinde kalan son yiyecekler ile karıştırılarak yapıldığına inanılan aşure
geleneği de benzerleri gibi eski ön Asya geleneklerinin günümüzdeki yan-
sımalarıdır (Ökse, 2006b).
Babil, Mezopotamya’da Babil şehri çevresinde M.Ö. 1894’te dönemin
Sümer ve Akad topraklarını içine kalan bir imparatorluktur. Babil’in mer-
kezi, bugünkü Irak sınırları içerisinde kalmaktadır. Eski Mezopotamya’da
yeni tarım mevsiminin, dolayısıyla da yılbaşı, Akitu Bayramı aracılığıyla
kutlanırdı. Babil krallarının en önemli ve aynı zamanda dini sorumlulukla-
rından biri de bu şenlikleri tertip etmekti. Bu kutlamalar esnasında Babil’in
tüm kentlerinde bulunan bütün tanrı tasvirli heykeller başkentte bir araya
getirilir ve törenler boyunca yaradılış destanı okunurdu. Akitu Bayramı,
nisan ayının ilk gününde düzenlenir, on iki gün sürerdi. Törenler öncesinde
bütün tapınaklar din görevlilerince temizlenip hazırlanırdı. Ayin esnasında
önce kral tokatlanır ve sonra yeniden kendisine biat edilirdi. Akitu, Antik
Mezopotamya kültüründe binlerce yıllık geçmişe sahip dünyanın en eski
kayıtlı dini bayramlarından biri olarak gösterilmektedir (Çağatay, 2020).
227
7. TÜRKLERDE ETKİNLİK TARİHİ

Türkler, yerleşik düzene geçmeden önce de göç ettikleri tüm bölgeler-
de çeşitli şenlik, toy ve etkinlikler yapmışlardır. Bunlar arasında Orta Asya
topraklarında hala bilinmekte olan Saban-Toyu etkinlikleri yer almaktadır.
Saban-toyu, yaz başında ekilen topraklarda saban kullanımının bitmesi
nedeniyle düzenlenen bir büyük şenliktir. Bu etkinlikte topraktan yetişen
ürünlerin, özellikle mayalı hamur ürünlerinin bol olduğu ziyafet sofraları
kurulur, dışarıdan gelen ziyaretçiler ağırlanır, kurulan şenliklerde başta at
yarışmaları gibi müsabakalar düzenlenir ve güreşler yapılırdı (Baykara,
2000).
Güreşler, Türk kültüründe eskiden beri önemli etkinlikler arasında yer
almıştır. Güreşlerin Türk kültür ve spor tarihi içinde derin kökleri bulun-
maktadır. Türkler eski dönemlerde yılbaşı olarak kabul ettikleri Nevruz
Bayramı olmak üzere düğün, şenlik gibi etkinliklerine güreş müsabakala-
rını da dâhil etmekteydiler. Güreşler, diğer eğlence ve şölenlerin bir parçası
olmasının yanı sıra münferit aktiviteler olarak da düzenlenmekte ve ilgi
görmekteydiler. Günümüzde halen düzenlenmekte olan Kırkpınar Yağlı
Güreşlerinin bu geleneğin devamı olduğu ve tarihinin 1361’e dek uzandığı
farklı kaynaklar tarafından ifade edilmektedir (Küçükaltan vd., 2005). Ana-
dolu topraklarında yaşayan Türk toplulukları arasında yağlı güreş kadar
önemli bir başka etkinlik de deve güreşleri olmuştur. Göçebe yaşam ve
kervanlar ile seyahat ve ticaretin yaygın olarak yapıldığı dönemlerden beri
yapılan ve geçmişi 2400 yıl öncesine dayanan deve güreşi geleneği, halen
daha sürdürülmekte ve özellikle Türkiye’nin batı bölgelerinde sıklıkla gö-
rülmektedir (Aydın, 2011).
623 yıl boyunca büyük bir coğrafya üzerinde hüküm süren Osmanlı
Devleti, düzenlediği tüm etkinliklerde imparatorluğun zenginliğini göz
önüne serme çabası içinde olmuştur. Örneğin, Osmanlı’da lâle şenlikleri
adıyla bilinen “Çerâğân”, dönemin padişahı Sultan III. Ahmed ve Sadrazam
İbrahim Paşa ile özdeşleşmiş bir kutlamadır; hatta bu kutlama Osmanlı
tarihinde önemli bir yeri olan ve bir döneme adını veren (Lâle Devri) elit,
saray merkezli eğlence anlayışının temelini oluşturmuştur. Çırağan Lâle
Şenlikleri, 17. ve 18. yüzyıllarda her yıl nisan ayının dolunayında başlaya-
rak yapılmıştır. O dönemde sarayların büyük bahçelerinde her renkte çok
büyük alanlara yayılmış lâle tarlaları bulunmaktaydı. Bu lale tarlalarının
içlerine lambalar, fenerler, kristal fanuslar yerleştirilirdi. Fanusların çevre-
228
lerine prizmalar ve aynalar yerleştirilirdi ve çok farklı bir görsel güzellik

yakalanırdı. Ayrıca etkinlikte musiki fasılları yapılırdır. Çiçek tarhları arası-
na dükkân benzeri pavyon adı verilen satış yerleri yerleştirilir, bu pavyon-
larda konuklara atlas, ipek, altın, gümüş, billur satışları yapılırdı. Ayrıca
katılımcılar birbirlerine buradan aldıkları ürünleri armağan ederlerdi. Ha-
vaların soğuması ile lale şenliklerinin şekli ve mekânı değişir, helva şenlik-
lerine dönüştürülür ve kapalı mekânlara taşınırdı. Bu etkinliklere pek çok
yabancı sanatçı, yazar, seyyah, şair ve konuğun katıldığı; izlenimlerini çeşit-
li kaynaklarda paylaştıkları bilinmektedir (Hakverdioğlu, 2011).
8. TARİHİ KÖKLERİ OLAN GÜNÜMÜZ ETKİNLİKLERİ

Günümüzde yüksek sembolik değerlere sahip olaylara dair de etkinlik
turizmi faaliyetleri gerçekleşmektedir. Örneğin 2009 ve 2014 yıllarında
Almanya’da düzenlenen Berlin Duvarı’nın 20. ve 25. yıkılışının yıldönümü
törenleri, her yıl Gelibolu Yarımadası’nda binlerce Anzaklı turistin katılımı
ile düzenlenen Şafak Ayinleri gibi bu etkinliklere örnek olarak gösterilebil-
mektedir. Berlin duvarının Ekim 1990’da yıkılışı ile Doğu ve Batı Alman-
ya’nın birleşmesi, komünizmin çöküşünün simgeleşmesi, Soğuk Savaş’ın
sonunun gelmesi gibi önemli tarihi sembollere işaret etmektedir. Viol
vd.’nin de (2018) ifade ettiği gibi turizm endüstrisinde büyüklük ve statü
açısından, ayırt edici olaylar ve ikonik olaylar, bir etkinlik portföyündeki en
arzu edilen ve en değerli unsurlar olabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında
günümüzde de sürdürülen ve tarihi kökleri oldukça eski zamanlara daya-
nan bazı etkinlik örneklerine bu başlık altında yer verilmektedir.
8.1. Duanwu Dragon Boat Festivali

Uzak doğuda kökleri binerce yıl önceye dayanan pek çok festival halen
yapılmaya devam etmektedir. Bu festivallerden biri Çin’de kutlanmakta
olan Duanwu Dragon Boat Festivali’dir. Festivalin Chu krallığının şairi ve
kralın sadık bakanlarından biri olan devlet adamı Qu Yuan’ın M.Ö. 278’deki
intiharına dayanarak eski Çin’de ortaya çıktığına inanılmaktadır. Qu Yuan,
61 yaşında, haksızlığa uğradığını düşünerek göğsüne ağır bir taş takıp Mi-
luo Nehri’ne atlamış ve kendini boğmuştur. Chu halkı, Qu Yuan’ın onurlu
bir adam olduğuna inanarak onu kurtarmaya çalışmış; teknelerinde umut-
suzca Qu Yuan’ı aramış ama onu kurtaramamışlardır (Chittick, 2011). Dra-
229
gon Boat Festivali, Qu Yuan’ı kurtarmaya yönelik bu girişimi anmak için

halen daha her yıl kutlanmakta ve etkinliklere pek çok yerel ve uluslararası
turist katılmaktadır (China Highlights, 2021).
8.2. Cheung Chau Çörek Festivali

Hong Hong’da popüler bir etkinlik olan Cheung Chau Çörek Festivali
benzer tarihi örnekler arasında yer almaktadır. Geçmişi iki yüz yıla uzanan
festival, Taocu bir ritüele dayandırılmaktadır. Ada halkının bulaşıcı hasta-
lıklar, kıtlık ve korsanların saldırılarından korunmak için tanrılardan yar-
dım istedikleri bir kutlamadır. Çin takvimine göre festival her yıl nisan veya
mayıs aylarında gerçekleşmekte ve genellikle birbirini takip eden 5 gün
sürmektedir (Choi vd., 2012). 2011 yılında Çin’in Somut Olmayan Kültürel
Miras listesine eklenen yıllık festival süresince Cheung Chau sokaklarını 60
metre yüksekliğe kadar tatlı çörek kuleleri süslemekte, çeşitli yarışmalar
tertip edilmekte, kostümlü geçit törenleri ve özellikle bir kule üzerine ası-
lan çörekleri koparma yarışmaları özellikle ilgi çekmektedir. Festival 2018
yılında 40 bin ziyaretçi ağırlamıştır (Springer, 2018).
8.3. Kanamara Matsuri Festivali

Uzak Doğu’un geleneksel ve ilginç etkinlik turizmi örneklerinden bir
başkası da Kanamara Matsuri Festivali’dir. “Festival of the Steel Phallus”
ismi ile de anılan festival her yıl bahar aylarında Japonya’nın Kawasaki şeh-
rinde bulunan Kanayama Tapınağı’nda düzenlenmektedir. Geleneksel bir
Şinto İnanışı festivali olan etkinliğin köklerinin 1603-1807 yılları arasında-
ki Edo dönemine kadar uzandığı bilinmektedir. Festival her sene nisan ayı-
nın ilk pazar günü başlamaktadır. Festivalin ana teması olan erkek üreme
organı figürü şekillendirilmiş sebzelerde, şekerlemelerde, resimlerde, de-
korasyonlarda ve festival resmi geçidinde sıklıkla görülmektedir. Günü-
müzde, Kanamara Matsuri festivali turistler tarafından büyük bir ilgi gör-
mektedir. Ayrıca festivalden elde edilen gelirler ise HIV araştırmaları için
kullanılmaktadır (Hallet, 2019).
8.4. Monkey Buffet Festivali

Tayland’da Bangkok’un yaklaşık 150 kilometre kuzeyinde yer almakta
olan Lopburi kentinde her yıl kasım ayında düzenlenen Monkey Buffet Fes-
230
tivali, pek çok uluslararası ziyaretçinin dikkatini çekmeyi başarmıştır. Kö-

keni Hindu destanı Ramayana’nın Tay versiyonuna dayanmakta olan Festi-
val ilk kez 1989 yılında düzenlenmiştir. Ancak Hindu inancına göre kutsal
sayılan ve iyi şans getireceğine inanılan maymunlar yıl boyunca yerel halk
tarafından özel olarak beslenmektedir. Aktiviteler arasında danslar, canlı
performanslar ve özellikle maymunların iki ton yiyecekle beslendiği may-
mun çay partisi de yer almaktadır (Chaiwat vd., 2014).
8.5. Baby Jumping Fiesta Festivali

Uzak Doğu’nun yanı sıra benzer farklı ve geleneksel ritüellere dayanan
tarihi festivaller Avrupa’da da düzenlenmektedir. İspanya’da günümüzde
halen düzenlenmekte olan ve kökleri Katolik pagan inancına dayanan Baby
Jumping Fiesta Festivali, iyinin kötülüğe karşı zaferini temsil etmektedir.
Festivalin tarihi 1620’lere kadar uzanmakta ve Corpus Christi Bayra-
mı’ndan sonraki pazar günü gerçekleştirilmektedir. Festival boyunca kır-
mızı ve sarı maskeli şeytan kostümlü kişiler sokaklarda koşarak köylülere
hakaretler etmekte ve atkuyruğundan yapılma bir kırbaçla yerel halkı kır-
baçlamaktadır. Daha sonra bir önceki yıl doğan bebeklerin yere yatırılması
ve şeytan kostümlü performans sanatçılarının bebekler üzerinden atlaması
ile gerçekleşen bir gösteri yapılmaktadır. Bu törenin bebekleri hastalık ve
talihsizlikten koruduğuna inanılmaktadır. Daha sonra bebeklere din görev-
lileri tarafından kutsal su ve gül yaprakları serpilmektedir. Geleneksel ola-
rak her yıl yapılan ve çok sayıda ziyaretçi ağırlayan bu festivale yalnızca
yerel halkın bebekleri dâhil edilmektedir (Khan, 2017).
8.6. Mohaç Buşo Şenlikleri

Macaristan’da kökleri Mohaç Meydan Muharebesi’ne ve Türklerin sa-
vaş esnasında yaratmış olduğu korkuya dayandırılan bir festival olan Mo-
haç Buşo Şenlikleri 17. yüzyıldan beri yapılmaktadır. Buşo ismi verilen
korkutucu kostümler ile yapılan gösteriler festivalin ana temasını oluştur-
maktadır. Günümüzde bir halk geleneği haline gelen etkinlik, her yıl kış
sonunda on gün süre ile gerçekleştirilmektedir. Baharın karşılanması etkin-
likleri arasında gösterilen festival, Tuna Nehri üzerindeki komşu Sokác
köylerinden gelen farklı uluslardan Buşo grupları ve diğer katılımcıların
buluşmasıyla başlamaktadır. Performanslar, yüksek sesli müzik, dans, ayin-
ler, halk dansları gösterileri, yerel el sanatları ve gastronomi performansla-
231
rı vb. şekilde çeşitlendirilmektedir. Etkinlikler son gün kışın sonunu temsil

eden bir tabutun yakılmasıyla sona ermektedir (Harlov, 2016).
8.7. Portakal Savaşları Karnavalı

İtalya’da kökleri 12. yüzyıla kadar uzanmakta olan Portakal Savaşları
Karnavalı yapılmaktadır. Festival, Torino yakınlarındaki Orta Çağ kasabası
Ivrea’da her yıl şubat ayında düzenlenmektedir ve kentin Ranieri tiranlığı-
na karşı isyanını simgelemektedir. Dört gün süren festival boyunca 9 man-
gaya ayrılan ekipler arasında portakal savaşları yapılmaktadır (Pagani,
2017).
SONUÇ
Kişiler tarih boyunca zorunlu ve temel gereksinimlerini karşılamaya
yönelik yaptıkları faaliyetlerden arta kalan zamanlarda farklı rekreatif faa-
liyetlere katılmışlardır. Hatta bazı kültürlerde zorunlu işler dışında kalan
boş zaman uygulamaları hayatın normal işleyişi olarak kabul edilmekteydi.
Örneğin Antik Roma’da soylu erkeklerin rekreatif faaliyetlere katılmaları
günlük hayatın bir gerekliği olarak görülmekteydi. Bu sürede yapılması
gereken tüm gündelik işler alt sınıf ve köleler tarafından yapılmaktaydı.
Tarih boyunca insanların katıldıkları rekreatif faaliyetler içerisinde et-
kinlikler büyük bir öneme sahiptir. Öyle ki etkinlikler hem Türkiye’de hem
de dünyada rekreatif faaliyetlerin ilklerinden kabul edilmektedir. İlk toplu
boş zaman değerlendirme faaliyetlilerinin pek çoğu günümüzde etkinlik
turizmi adıyla alanyazında yer almış kutlama, anma ve dini ritüelleri ger-
çekleştirmeye yönelik yapılan faaliyetlere katılım ile başlamıştır. Yani et-
kinlikler geçmişte de insanları seyahate yönelten çok önemli bir motivas-
yon olarak kabul edilmektedir. Geçmişte kutlanan pek çok etkinliğin temel
amacının inanç ve tanrıları onurlandırmaya yönelik olduğu bilinirken, pek
çok farklı amaçla da etkinlikler yapıldığı bilinmektedir. Rekreasyon ve et-
kinliklerin kavramsal olarak birbirine uyum sağladığı pek çok nokta bu-
lunmaktadır. İnsanların monotonlaşan gündelik yaşantılarını farklılaştıran
ve rutinden uzaklaşmayı ve eğlence ihtiyacını karşılayan etkinlikler desti-
nasyonlara, turistlere, yerel halka ve turizm paydaşlarına sosyal, kültürel,
çevresel, politik ve ekonomik pek çok katkı sunmaktadırlar. Özellikle tarih
boyunca kutlanıp gelenekselleşmiş pek çok etkinlik önemli bir kültürel
232
çekicilik olarak kabul edilmektedir. Belirli destinasyonlar için önemli kabul

edilen kültürel kutlamalar sayesinde gelenekler yaşatılmakta, kültürel pay-
laşım sağlanmakta, destinasyon imajı gelişmekte, uluslararası turizm paza-
rında destinasyon çekiciliği artmakta ve yerel halkın toplumsal gururu ve
aidiyeti gelişmektedir. Ayrıca etkinlikler geçmişte ve günümüzde çok
önemli bir ekonomik katkı aracı olarak kabul edilmektedir. Etkinlikler sü-
resince artan ulusal ve uluslararası turist talebi destinasyonların ekonomik
gelişmişliklerine katkı sağlarken, yerel halkın etkinliklerden ekonomik an-
lamda faydalanmalarına ve turizme yönelik bakış açılarının gelişmesine
neden olmaktadır. Ayrıca bölgede bulunan konaklama tesisleri, yiyecek-
içecek tesisleri, ulaştırma sistemleri gibi turizm ile ilgili diğer operasyonel
sektörler de etkinlik süresince artan turistik hizmet talebini karşılarken
finansal kazanımlar elde etmektedirler. Etkinlikler süresinde turistlerin
yaptığı harcamalar bölgesel ve ulusal ekonomide hareketliliğe neden ol-
maktadır.
Tüm bunlara ek olarak açık alan rekreasyonlarında düzenlenen etkin-
liklerin toplumsal sağlık açısından da faydası olduğu kaçınılmazdır. Açık
alan rekreasyonu sayesinde hem doğa hem de birbirleri ile iletişim kuran
günümüz modern insanı, yeniden kente dönebilmek, rutin yaşamın yorgun-
luk ve streslerine katlanabilmek için enerji ve moral depolamaktadır. Do-
ğanın bir parçası olduğunu hissederek psikolojik ve fizyolojik olarak yeni-
lenen açık alan rekreasyon etkinliklerine katılan bireyler, aynı zamanda
kentlerde yaşayamadıkları sosyal bağlar kurma, yardımlaşma, birlikte var
olma gibi değerleri de hatırlayarak toplumsal konumlarını güçlendirmek-
tedirler.
Geçmişten günümüze kutlanmaya devam edilen etkinliklerin devamlı-
lığının sağlanması özellikle dünya kültürüne katkı sağlayacaktır. Bu kay-
nakların korunarak devam ettirilmesi dünya tarihine çok önemli bir hizmet
olarak görülmelidir. Ayrıca önemli bir ekonomik kalkınma aracı olması da
etkinliklerin devamlılığının önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda
tarihi önemi bulunan etkinliklerinin yozlaşması önlenmeli, çekiciliklerin
devamlılığı sağlanmalı ve yönetim sürecinde günümüzde gelişen bir pazar
olan etkinlik yönetimi prensipleri uygulanmalıdır. Geçmişte yerel yönetim-
ler ve yerel otoriteler tarafından planlanan etkinlikler, artan turistik talep
doğrultusunda günümüzde daha profesyonel bir yönetim süreci ile organi-
ze edilmektedir. Bu profesyonelleşme süreci, etkinliklerin pazarlanmasın-
233
dan, yerel halka ve destinasyonlara katkısına, doğal ve kültürel kaynakların

korunmasından, etkinliklerin finansmanına kadar pek çok süreci içermek-
tedir. Günümüzde bu profesyonel yönetimin farkına varan pek çok desti-
nasyon özellikle tarihi önemi bulunan bu kutlama ve etkinliklerde etkinlik
yönetimi kurumlarından faydalanmaya başlamışlardır.
KAYNAKÇA
Ağaoğlu, Y.S., Taşmektepligil, M.Y., ve Bayrak, M. (2005). Dünyada ve Türkiye’de serbest
zaman kavramının tarihsel gelişimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-
titüsü Dergisi, 2(11), 1-10.
Akçelik, S.S. (2018). Hitit dininin niteliksel özellikleri. Kafdağı Dergisi, 3(1), 52-70.
Aydın, A. F. (2011). A Brief introduction to the camel wrestling events. Conference of SOAS
(55-60 ss.), University of London.
Baykara, T. (2000). Türklerde şenlikler kutlamalar toylar ve eğlenceler. Erdem Dergisi,
12(36), 867-898.
Bilgili, B., Yağmur, Ö. ve Yazarkan, H. (2012). Turistik ürün olarak festivallerin etkinlik ve
verimliliği üzerine bir araştırma (Erzurum- Oltu Kırdağ festivali örneği). Uluslararası
Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(2), 117-124.
Brey, E.T. ve Lehto X.Y. (2007). The relationship between daily and vacation activities. An-
nals of tourism Research, 34(1), 160-180.
Büyük, Ö. ve Can, E. (2020). Zeytinyağı kültürel rotalarının turizm potansiyeli açısından
değeri ve Türkiye’de uygulanabilirliği. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 23(1), 191-210.
Çağatay, Y. (2020). Marduk (Akitu) bayramı ve şenlikleri. (Ed.), Topgül. S., (içinde). Sosyal ve
İnsani Bilimler Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler, Karadağ: İvpe.
Chaiwat, P.P., Chantachon, S., ve Palapan, P.V.M. (2014). Conserving the culture of phra
prang shrines in Thailand: The state of ceremonial customs in three thai prang. Asian
Culture and History, 6(2), 33.
Chittick, A. (2011). The song navy and the invention of dragon boat racing. Journal of Song-
Yuan Studies, Society for Song, Yuan, and Conquest Dynasty Studies, 1-28.
Choi, Y., Buzinde, C., Kerstetter, D., ve Graefe, A. (2012). The role of environmental attitude
in a nature-based festival: The case of Boryeong mud festival. Tourism Analysis, 17,
417-430.
Duanwu Dragon Boat Fest. (2021). https://www.chinahighlights.com/festivals/dragon-
boat-festival.htm , (Erişim Tarihi: 02.09.2021).
Ekinci, A. (2008). Harran mitolojisi ve tarihi, tarih, mitoloji, inanç ve bilim kenti. Şanlıurfa
Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları Şehir Kitaplığı Dizisi:48, İstanbul: Fsf
Printing House.
Erdem, E. (2019). Ahilik teşkilatı ve Anadolu Türk şehirlerinin iktisadi yapısı: Kayseri üzeri-
ne bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 54,
208-230.
Erol, M. (2003). Turizm pazarlaması. İstanbul: Ekin Kitabevi.
Erten, S. (2012). Olimpiyat kentleri ve fiziksel altyapı inşasının tarihçesi. Oda, 4, 17-21.
234
Freeman, C. (2013). Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz uygarlıkları. (çev). S.K. Angı. Dost
Kitabevi Yayınları: Ankara.
Getz, D. (1989). Special events: Defining the product. Tourism Management, 10(2), 125-137.
Getz, D. (2008). Event tourism: definition, evolution, and research. Tourism Management,
29(3), 403-428.
Gist, N.P ve Fava, S. F. (1964). Urban society. New York: Crowell.
Hacıoğlu, N., Dinç, Y., ve Gökdeniz, A. (2009). Boş zaman ve rekreasyon yönetimi. Ankara:
Detay Yayıncılık.
Hakverdioğlu, M. (2011). Nevşehirli Damat İbrahim Paşa için yazılan Lale Devri kasideleri.
İstanbul: Sage Yayıncılık.
Hallet, R. (2019). How to celebrate Kanamara Matsuri, Tokyo’s penis festival. https:// thecul-
turetrip.com/asia/japan/articles/how-to-celebrate-kanamara-matsuri-tokyos-penis-
festival/, (Erişim Tarihi: 27.09.2021).
Harlov, M. (2016). The intangible world heritage carnival of hungary and other winter clo-
sing traditions of the region, Iternational Symposium Dialogue Among Cultures. Carni-
vals In The World, Florence, 3-7, 1-7.
Hazar, A. (2003). Rekreasyon ve animasyon. (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
İbrahim, H., Cordes, K.A., (2002). Outdoor recreation, Enrichment for a Lifetime. (2nd. Ed.),
USA: Sagamore Publishing.
Jensen, C.R. ve Guthrie, S. (2006). Outdoor recreation in America, (6th. Ed.). Champaign:
IL: Human Kinetics.
Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme. Ankara: Gazi Kitabevi.
Karaman, K. (2010). Ritüellerin toplumsal etkileri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 21, 227-236.
Khan, G. (2017). Look inside Spain’s unusual baby jumping festival. https://www.na tionalge-
ographic.com/travel/article/el-colacho-baby-jumping-festival-murcia-spain, (erişim
tarihi: 27.09.2021).
Klose, D.O.A. (2007). Coinage and identity in the Roman Provinces:festivals and games in The
cities of the east during The Roman empire. New York: Oxford University Press.
Köktaş, Ş. (2004). Rekreasyon boş zamanı değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kömürcü, S. ve Günlü Küçükaltan, E. (2020). Etkinlik turizmi ve inanç turizmi paradoksu:
hac seyahatlerinin turizm yazınındaki yerini belirlemeye yönelik bibliyometrik bir ana-
liz. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2720-2745.
Kömürcü, S. ve Sarıbaş, Ö. (2016). Turistik etkinlikler-festivaller-hayvanlar. (85-106). (Ed.), E.
Günlü, Küçükaltan, S.E. Dilek, (içinde), Metalaşan turizm metalaştırılan hayvanlar, tu-
rizmin ahlaki sorumluluğu olabilir mi? Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kraus, R.G. (1977). Recreation today: program, planning and leadershi. (2nd. Ed.), California:
Goodyear Publishing Company.
Küçükaltan, D., Oğuzhan, A., Apak, S. ve Boyacıoğlu, E.Z. (2005). Bölgesel kalkınmada kültü-
rel turizmin etkisi: Kırkpınar yağlı güreşleri örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 7(1), 1-22.
Küçüktopuzlu, F. (1987). Turizm ve Rekreasyon ilişkileri ve konaklama işletmelerine olan
etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-
sü, İzmir.
235
Kurar, İ., ve Baltacı, F. (2014). Halkın boş zaman değerlendirme alışkanlıkları: Alanya örneği.
International Journal of Science Culture and Sport, Special Issue 2, 39-52.
Leitner, J.M., ve Leitner F.S. (1996). Leisure enhancement. London: The Haworth Press.
Lu, L., ve Hu, C. (2005). Personality, leisure experiences and happiness, Journal of Happiness
Studies, 6, 325-342.
Mark, J.J. (2017). Festivals in ancient Egypt,
https://www.worldhistory.org/article/1032/festivals-in-ancient-egypt/ , (Erişim Tarihi:
24.09.2021).
Matthews, D. (2008). Special event production: The process. Elsevier: Oxford.
Mclean, D.D., Hurd, A.R. ve Rogers, N.B. (2005). Recreation and leisure in modern society,
USA: Johns and Bartlett Publishers.
Ökse, A.T. (2006a). Eski Önasya’dan günümüze bahar bayramları ve bereket törenleri. Türk
Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 6, 67-72.
Ökse, A.T. (2006b). Eski Önasya’dan günümüze yeni yıl bayramları, bereket ve yağmur yağ-
dırma törenleri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(36), 47-68.
Orel, F.D., ve Yavuz, M.C. (2003). Rekreasyonel turizmde müşteri potansiyelinin belirlenme-
sine yönelik bir pilot çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
11(11), 61-76.
Özdilek, Ç., Entürk A., ve Döşyılmaz E. (2015). Modern olimpiyat oyunlarının tarihsel gelişi-
mi ve olimpiyatların gezici olma ilkesinin günümüze kadar düzenlenen oyunlar açısın-
dan değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 1-15.
Öztürk, Y. (2018). Boş zaman, rekreasyon ve turizm kavramları arasındaki ilişkinin karşı-
laştırmalı bir analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 31-42.
Pagani, M.P. (2017). The battle of the oranges” for the historical carnival of Ivrea,
https://thetheatretimes.com/battle-oranges-historical-carnival-ivrea/, (Erişim Tarihi:
28.09.2021).
Papantoniou, G. (2008). Religiosity as a main element in the ancient olympic games, Sport in
Society, 11(1), 32-43.
Reyhan, E. (2016). Hitit kültür dünyasında bayram ritüelleri. Turkish Studies, 11(16), 89-
114.
Sağcan, M. (1986). Rekreasyon ve turizm. İzmir: Cumhuriyet Yayınevi.
Schmökel, H. (1953). Sümer dini II. (çev.), M.T. Özdemir, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-
Coğrafya Fakültesi Dergisi, 21, 367-390.
Şener, A.O. (2018). Antik Çağ Yunan uygarlığında sportif şenlikler ve etkileri. Uluslararası
Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 530-536.
Serarslan, M.Z. ve Bakır, M. (1988). Turizm pazarlamasında sporun yeri ve Türkiye açısın-
dan değerlemesi. Pazarlama Dünyası, 2(9), 28-30.
Sevil, T. (2012). Boş zaman ve rekreasyon: kavram ve özellikler,. (Ed.), S. Kocaekşi, Boş Za-
man ve Rekreasyon Yönetimi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi, 2-25.
Seyhan, B. (2010). Antik Çağda Küçük Asya’da festivaller ve panayırlar. I. Disiplinlerarası
Turizm Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı: Nevşehir, 90-104.
Small, K. (2007). Social dimensions of community festivals: An application of factor analysis
in the development of the social impact perception (SIP) scale. Event Management,
11(1-2), 45-55.
236
Springer, K. (2018). Hong Kong’s rowdy bun festival, https://explorepartsunknown.

com/hong-kong/hong-kongs-rowdy-bun-festival/, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).
TDK, (2021). Rekreasyon, https://sozluk.gov.tr/. (Erişim tarihi: 01.10.2021).
Tekin, A., ve Tekin, G. (2014). Antik Yunan dönemi: Spor ve antik olimpiyat oyunları. Journal
of History School, 7(18), 121-140.
Tezcan, M. (1994). Boş zamanları değerlendirme sosyolojisi, Ankara: Erek Ofset.
Türkmen, M., Kul, M., Genç, E., ve Sarıkabak, M. (2013). Konaklama işletmesi yöneticilerinin
rekreasyon algı ve tutumlarının değerlendirilmesi: Batı Karadeniz bölgesi örneği. Tur-
kish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Tur-
kish or Turkic, 8(8), 2139-2152.
Tütüncü, Ö. (2012). Rekreasyon ve rekreasyon terapisinin yaşam kalitesindeki rolü. Anato-
lia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(2), 248-252.
Ünal, A. (2004). Çivi yazılı Hititçe kaynaklara göre Hititlerde ve çağdaş eski Anadolu toplum-
larında müzik. I. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu, 98-118.
Uzunaslan, A. (2005). Gladyatör oyunları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat
Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 15-58.
Viol, M., Todd, L., Theodoraki, E., ve Anastasiadou, C. (2018), The role of iconic-historic
commemorative events in event tourism: Insights from the 20th and 25th anniversa-
ries of the fall of the Berlin Wall. Tourism Management, 69, 246-262.
Yılmaz, N. (2004). Farklılaştıran ve ayrıştıran bir mekanizma olarak kentleşme. Sosyal Siya-
set Konferansları Dergisi, 48, 250-267.
237

Simge&amp Özge

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Simge&amp Özge

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AÇIK VE KAPALI ALAN REKREASYONU

Yayın No.: 3844

Genel Yayın Yönetmeni: Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com-

Sayfa Tasarım: Samet Tekin -samet@nobelyayin.com-

Kütüphane Bilgi Kartı

Son dönemde rekreasyon üzerine ulusal alan yazında çeşitli konuları

BÖLÜM YAZARLARI ................................................................................................. iii

ÖN SÖZ .................................................................................................................. vii

Özge Büyük - Simge Kömürcü Sarıbaş

Günümüz modern dünyasında giderek artan sanayileşme ve kentleş-

mında değerlendirilebilmektedir. Günümüzde etkinlikler kapsamında de-

leri zamanın dışında kalan boş zamanlarında, gönüllü katılımlarıyla kendile-

• “Kişilerin zorunlu zamanları ve eylemleri dışında zihinsel ve fiziksel

2.1. Sosyolojik ve Tarihsel Açıdan Rekreasyon

olmuştur. Özellikle o dönemin genç neslinin aileleri tarafından kültürel

2.2. Açık Alan Rekreasyonu

turist sayısını ve turizm ürününü çeşitlendirip arttırmak, gelen turistten

4. ETKİNLİK VE REKREASYON İLİŞKİSİ

• Rekreasyonel faaliyetler, bireyin zamanını, şeklini, yer ve mekânını

5. TARİHSEL AÇIDAN ETKİNLİKLER

5.1. Hititler Döneminde Etkinlikler

5.2. Asurlar Döneminde Etkinlikler

Asurlular bu törende günümüzün Şanlıurfa (Harran) kenti toprakları üze-

5.3. Sümerler Döneminde Etkinlikler

5.4. Antik Mısır Döneminde Etkinlikler

mekteydi (Mark, 2017). Sarhoşluk Bayramı olarak bilinen Tekh Festivali

5.5. Eski Yunan Döneminde Etkinlikler

tarafsız ve dokunulmaz olarak kabul edilmiş; silahlı birliklerin topraklarına

5.6. Roma Döneminde Etkinlikler

ilanı, tellal ve panolar aracılığı ile düzenli olarak duyurulmuştur (Freeman,

6. ANADOLU TOPRAKLARINDA ETKİNLİKLERİN TARİHİ

almaktadır. Panayırlar, Anadolu topraklarında antik dönemlerden beri

7. TÜRKLERDE ETKİNLİK TARİHİ

lerine prizmalar ve aynalar yerleştirilirdi ve çok farklı bir görsel güzellik

8. TARİHİ KÖKLERİ OLAN GÜNÜMÜZ ETKİNLİKLERİ

8.1. Duanwu Dragon Boat Festivali

gon Boat Festivali, Qu Yuan’ı kurtarmaya yönelik bu girişimi anmak için

8.2. Cheung Chau Çörek Festivali

8.3. Kanamara Matsuri Festivali

8.4. Monkey Buffet Festivali

tivali, pek çok uluslararası ziyaretçinin dikkatini çekmeyi başarmıştır. Kö-

8.5. Baby Jumping Fiesta Festivali

8.6. Mohaç Buşo Şenlikleri

rı vb. şekilde çeşitlendirilmektedir. Etkinlikler son gün kışın sonunu temsil

8.7. Portakal Savaşları Karnavalı

çekicilik olarak kabul edilmektedir. Belirli destinasyonlar için önemli kabul

dan, yerel halka ve destinasyonlara katkısına, doğal ve kültürel kaynakların

Springer, K. (2018). Hong Kong’s rowdy bun festival, https://explorepartsunknown.

You might also like