1

GİRİŞ

1. Betonarme Hesabında Temel İlkeler

Betonarme yapıların yapısal çözümleme ve kesit hesabında

temel amaç; yapının kullanımı süresince, kullanım amacına uygun
davranmasını kabul edilebilir bir olasılıkla sağlamaktır. Yapı ve yapı
elemanları; yapım ve kullanım süresi içinde yapıya etkiyecek tüm yük
ve şekil değiştirmeler dikkate alınarak, belirli bir güvenliği sağlayacak
ve kullanılırlığı bozmayacak bir biçimde tasarlanmalıdır. Tasarımda
aşağıdaki koşulların tümü kesinlikle sağlanmalıdır.

 Yıkılmaya karşı güvenlik

 Kullanım yükleri altında, kullanımı etkileyecek şekil değiştirme

ve çatlama olmaması

 Eleman ve yapı stabilitesi

Yukarıda tanımlanan temel amaca yönelik hesapların bilimsel

kurallara, deneysel verilere ve tecrübelere dayandırılması gerekir.
Kesit hesabına temel oluşturan yapı elemanlarındaki iç etkiler,
yapının ve tüm elemanların statik dengesini ve uygunluk koşullarını
sağlayan bir çözümleme sonucu saptanmalıdır.

2. Yükler

Yükler için TS-498 ve Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar

Hakkında Yönetmelik’ten yararlanılmalıdır. Genel olarak aşağıdaki yük
ve etkiler gözönüne alınmalıdır.
 2
 Yapı kısımlarının kendi ağırlıkları

 Hareketli yük

 Kar yükü

 Ayrı ayrı alınmak üzere deprem ve rüzgar etkileri

 Sıcaklık değişmeleri

 ....

Tasarımda, yapıya etkime olasılığı olan tüm yük kombinasyonları

dikkate alınmalıdır. Yükleme kombinasyonları, elemanda en kritik
kesit zorlamasını yaratacak biçimde düzenlenmelidir.

3. Kesit Hesabı

Yapı elemanlarının kesitleri, çeşitli yük kombinasyonlarına göre

yapılan yapısal çözümleme sonucu bulunan en elverişsiz iç etkiler
dikkate alınarak boyutlandırılmalı ve donatılandırılmalıdır. Betonarme
kesitlerin tasarımı; beton ve çeliğin gerçek davranışlarını temel
alarak, kırılma anındaki kesit kapasitesini saptayan “Taşıma Gücü
Yöntemi” ile yapılmalıdır.

4. Türk Deprem Yönetmeliği (TDY-2007)

Deprem yüklerini taşıyan bina taşıyıcı sisteminde ve aynı

zamanda taşıyıcı sistemi oluşturan elemanların herbirinde, deprem
yüklerinin temel zeminine kadar sürekli bir şekilde ve güvenli olarak
aktarılmasını sağlayacak yeterlikte “rijitlik”, “kararlılık” ve
“dayanım” bulunmalıdır. Bu bağlamda, döşeme sistemleri, deprem
kuvvetlerinin taşıyıcı sistem elemanları arasında güvenle aktarılmasını
sağlayacak düzeyde rijitlik ve dayanıma sahip olmalıdır.
 3
Binaya aktarılan deprem enerjisinin önemli bir bölümünün,
taşıyıcı sistemin sünek davranışıyla tüketilebilmesi için, “Sünek
Tasarım” ilkelerine titizlikle uyulmalıdır.
Düzensiz planların tasarımından ve yapımından kaçınılmalıdır.
Taşıyıcı sistem, planda simetrik veya simetriğe yakın düzenlenmeli ve
burulma düzensizliğinden olabildiğince kaçınılmalıdır. Bunun için,
perde gibi rijit taşıyıcı sistem elemanlarının binanın burulma rijitliğini
arttıracak biçimde yerleştirilmesine özen gösterilmelidir.
Deprem yükleri ile rüzgar etkilerinin binaya aynı zamanda
etkimediği varsayılmaktadır. Bu nedenle, her bir yapı elemanının
boyutlandırılmasında, deprem veya rüzgar etkisi için hesaplanan
büyüklüklerin elverişsiz olanı gözönüne alınmalıdır.

5. Taşıyıcı Sistem ve Betonarme Yapı Elemanları

Her yapıda, sabit (ölü) ve hareketli yükleri alarak zemine

aktaran bir taşıyıcı sistem vardır. Betonarme yapılarda esas taşıyıcı
sistem çerçevelerdir. Yükler, döşemeler vasıtası ile çerçevelere
aktarılır. Rüzgar ve deprem kuvvetleri gibi yatay yükler de yine
çerçeveler tarafından taşınır. Binalarda taşıyıcı betonarme elemanlar
sırasıyla döşemeler, kirişler, kolonlar ve temel yapılarıdır.

KOLON KOLON KOLON

KİRİŞ KİRİŞ KİRİŞ

DÖŞEME

KİRİŞ
DÖŞEME
KİRİŞ

DÖŞEME
KİRİŞ

KİRİŞ

DÖŞEME

KİRİŞ KİRİŞ KİRİŞ

KOLON KOLON KOLON
 4

Döşemeler, yükleri doğrudan alan ve eğilme momentine maruz

düz ve geniş, genellikle dikdörtgen kesitli elemanlardır.
Kirişler, döşemeleri taşıyan ve kolonlara veya başka kirişlere
oturan betonarme elemanlardır. Kirişler, eğilme momenti ve kesme
kuvveti ile zorlanırlar. Bazı kenar kirişleri, balkon kirişleri ve planda
eğri eksenli kirişler burulma etkisine de maruz kalırlar.
Kolonlar, kirişlerden gelen yükleri temele aktaran düşey
taşıyıcılardır. Kolonlar, basınç kuvveti veya basınç kuvveti ile birlikte
eğilme momenti ile zorlanırlar.
Temeller, düşey taşıyıcılardan gelen yükleri emniyetle zemine
aktaran yapılardır. Genellikle; tekil temel, sürekli temel, ızgara temel,
radye temel veya kazık temel şeklinde yapılırlar.
5
6
7
8