GV: Trầ n

Thanh Bình
SĐT:

DẠNG 7: BÀI TOÁN KIM LOẠI VÀ OXIT TÁC DỤNG VỚI NƯỚC

LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI

1. Bài toán:
2. Phương pháp

❖ ⇒
❖ pH = -log[H ]; pH = a
+
[H ] = 10 M; pH + pOH = 14
+ -a

❖ Bài toán CO2 tác dụng với dung dịch kiềm:

T≤1 1<T<2 T≥2

HCO3- CO32-
Sản phẩm HCO3 và CO3
- 2-
(CO2 dư nếu T < 1) (OH- dư nếu T > 2)

CT tính nhanh

- Khi phản ứng tạo ra lượng kết tủa nhỏ hơn lượng kết tủa cực đại thì có 2 giá trị của CO 2 đều thỏa

mãn
 VÍ DỤ MINH HỌA
Dạng 7.1 Dung dịch bazơ tạo thành tác dụng với axit
Câu 1. Hỗn hợp X gồm Na, Ba, Na2O và BaO. Hòa tan hoàn toàn 32,1 gam X vào nước, thu được 2,24
lít khí H2 (dktc) và dung dịch Y, trong đó có chứa 4 gam NaOH. Phần trăm khối lượng oxi trong X là
A. 9,85%. B. 9,96%. C. 8,47%. D. 7,48%.
Hướng dẫn giải

Câu 2. [MH - 2021] Cho m gam hỗn hợp gồm Na, Na2O, K2O vào H2O dư, thu được 50 ml dung dịch
X và 0,02 mol H2. Cho 50 ml dung dịch HCl 3M vào X, thu được 100 ml dung dịch Y có pH = 1. Cô
cạn Y thu được 9,15 gam chất rắn khan. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 4,0. B. 4,6. C. 5,0. D. 5,5.

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 1
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Hướng dẫn giải

Câu 3. Cho 9,96 gam hỗn hợp gồm Na, Na 2O, K2O vào H2O dư, thu được 100 ml dung dịch X và V lít
H2 (đktc). Cho 100 ml dung dịch HNO3 3M vào X, thu được 200 ml dung dịch Y có pH = 1. Cô cạn Y
thu được 25,72 gam chất rắn khan. Giá trị của V là
A. 0,112. B. 0,224. C. 0,672. D. 0,896.
Hướng dẫn giải

Câu 4. (MH - 2019): Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Na, K 2O, Ba và BaO (trong đó oxi
chiếm 10% về khối lượng) vào nước, thu được 300 ml dung dịch Y và 0,336 lít khí H 2. Trộn 300 ml
dung dịch Y với 200 ml dung dịch gồm HCl 0,2M và HNO 3 0,3M, thu được 500 ml dung dịch có pH =
13. Giá trị của m là
A. 9,6. B. 10,8. C. 12,0. D. 11,2.
Hướng dẫn giải

Câu 5. Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2O, K, K2O, Ba và BaO (oxi chiếm 8,75% về khối
lượng) vào H2O thu được 400 ml dung dịch Y và 1,568 lít H 2 (đktc). Trộn 200 ml dung dịch Y với 200
ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,2M và H 2SO4 0,15M, thu được 400 ml dung dịch có pH = 13. Các
phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 15. B. 14. C. 13. D. 12.
Hướng dẫn giải
Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 2
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:

Câu 6. Hòa tan m gam hỗn hợp X gồm Na, K, Ba và các oxit của chúng vào nước thu được 400 ml
dung dịch Y và 1,12 lít khí H2 (đktc). Cho 400 ml dung dịch Y tác dụng với 100 ml dung dịch HCl
2,5M thì thu được 500ml dung dịch Z có pH = 1. Làm bay hơi Z thu được 17,05 gam chất rắn khan.
Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 11,0. B. 11,5. C. 12,0. D. 10,0.
Hướng dẫn giải

Dạng 7.2 Dung dịch bazơ tạo thành tác dụng với CO2
Câu 7. (A.13): Hỗn hợp X gồm Na, Ba, Na2O và BaO. Hòa tan hoàn toàn 21,9 gam X vào nước, thu
được 1,12 lít khí H2 (đktc) và dung dịch Y, trong đó có 20,52 gam Ba(OH) 2. Hấp thụ hoàn toàn 6,72 lít
khí CO2 (đktc) vào Y, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là
A. 15,76. B. 39,40. C. 21,92. D. 23,64.
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 3
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Câu 8. Hòa tan hoàn toàn a gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2O, K, K2O, Ba và BaO (trong đó khối lượng

oxi là gam ) vào nước dư. Sau phản ứng, thu được dung dịch Y gồm NaOH, KOH và Ba(OH) 2
có tỉ lệ mol tương ứng là 4: 4: 3 và 0,896 lít khí H 2 (đktc). Sục 4,928 lít khí CO2 (đktc) vào Y thu được
b gam kết tủa. Giá trị của (a + b) là
A. 28,8. B. 24,4. C. 26,6. D. 27,7.
Hướng dẫn giải

Câu 9. Hỗn hợp X gồm Na, Ba, Na2O và BaO. Hòa tan hoàn toàn 21,9 gam X vào nước, thu được 1,12
lít khí H2 (đktc) và dung dịch Y chứa 26,12 gam chất tan. Cho V lít khí CO 2 (đktc) vào Y, thu được m
gam kết tủa. Thêm tiếp V lít khí CO2 (đktc) nữa vào thì lượng kết tủa cuối cùng là 0,5m gam. Giá trị
của V là
A. 3,584. B. 3,360. C. 3,136. D. 3,920.
Hướng dẫn giải

V = 0,16.22,4 = 3,584 lít.

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 4
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Câu 10. Hòa tan m gam hỗn hợp gồm Na, Ba, Na 2O và BaO vào lượng dư H 2O, thu được dung dịch X
(có chứa 0,6 mol NaOH) và 6,72 lít H2. Dẫn từ từ khí CO2 vào X, kết quả thí nghiệm được ghi ở bảng
sau:
Thể tích khí CO2 (lít, đktc) Khối lượng kết tủa (gam)
a x
a + 13,44 x
a + 16,80 29,55
Giá trị của m là
A. 59,7. B. 69,3. C. 64,5. D. 54,9
Hướng dẫn giải

Điểm Mol CO2 Mol kết tủa

A b = a/22,4 c = x/197
B b + 0,6 c
C b + 0,75 0,15 mol

Khi tăng 0,7 mol CO2 (= nNaOH) mà khối lượng kết tủa không đổi ⇒ A, B chính là 2 đầu mút trên
đường nằm ngang của đồ thị thang cân.

- Khi tăng 0,2 mol CO2 từ B đến C ⇒ BaCO3 bị hòa tan 0,2 mol và còn lại 0,2 mol nên ta có:

Câu 11. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Ba, BaO, Na, Na 2O trong một lượng nước dư thu
được dung dịch Y và 2,24 lít khí. Sục từ từ CO 2 vào dung dịch Y ta thấy mối quan hệ giữa thể tích V
của CO2 và khối lượng a của kết tủa như bảng sau:
V 2,24 4,48 11,2
m x 1,5x x
Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 31 B. 38 C. 32 D. 30
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 5
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:

Điểm A B C
Mol CO2 0,1 0,2 0,5
Mol BaCO3 a mol 1,5a mol a mol
Khi tăng mol CO2 từ A sang B mà khối lượng tăng ⇒ Tại điểm A kết tủa đang tăng dần ⇒ a = 0,1 mol.
Khi tăng mol CO2 từ 0,1 mol lên 0,2 mol mà mol kết tủa chỉ tăng 0,05 mol ⇒ điểm B kết tủa không đổi

Tại điểm D:

Dạng 7.3 Một số phản ứng khác

Câu 12. Hòa tan hoàn toàn 15,42 gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2O, K và K2O vào nước dư, thu được
2,016 lít khí H2 (đktc) và dung dịch Y (trong đó có 13,44 gam KOH). Cho 23,52 gam H 3PO4 vào Y,
sau khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch có chứa m gam muối. Giá trị của m là
A. 29,4. B. 46,3. C. 36,6. D. 38,4.
Hướng dẫn giải

⇒ mmuối = 23.0,18 + 39.0,24 + 97.0,06 + 96.0,18 =36,6 gam.

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 6
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Câu 13. Cho 17,82 gam hỗn hợp X gồm Na, Na2O, Ba, BaO (trong đó oxi chiếm 12,57% về khối
lượng) vào nước dư, thu được a mol khí H 2 và dung dịch Y. Cho dung dịch CuSO 4 dư vào Y, thu được
35,54 gam kết tủa. Giá trị của a là
A. 0,08 B. 0,12 C. 0,10 D. 0,06
Hướng dẫn giải

 BÀI TẬP TỰ LUYỆN

Câu 14. Hỗn hợp X gồm Na, Ba, Na2O và BaO. Hòa tan hoàn toàn m gam X vào nước, thu được 1,12
lít khí H2 (đktc) và dung dịch Y. Y tác dụng vừa đủ với 190 ml dung dịch H 2SO4 1M, thu được 27,96
gam kết tủa trắng. Giá trị của m là
A. 23,64 B. 15,76 C. 21,90 D. 39,40.
Hướng dẫn giải

Câu 15. Cho 4,98 gam hỗn hợp gồm Na, Na 2O, K2O vào H2O dư, thu được 50 ml dung dịch X và 0,02
mol H2. Cho 50 ml dung dịch H2SO4 1,5M vào X, thu được 100 ml dung dịch Y có pH = 1. Cô cạn Y
thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 12. B. 9. C. 10,0. D. 11.
Hướng dẫn giải

Câu 16. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Na, K 2O, Ba và BaO (trong đó oxi chiếm 8 % về
khối lượng) vào nước, thu được dung dịch Y và 7,84 lít khí H 2 (đktc). Dung dịch Y phản ứng vừa đủ
với 800 ml dung dịch gồm HCl 0,7M và HNO3 0,8M, thu được a gam muối. Giá trị của a gần nhất với
A. 102 B. 101 C. 103 D. 106
Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 7
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Hướng dẫn giải

Câu 17. Cho m gam hỗn hợp X gồm Na, Na2O, Ba, BaO tác dụng với một lượng dư H 2O, thu được
0,672 lít H2 (đktc) và 200 ml dung dịch Y. Cho Y tác dụng với 200 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm
HNO3 0,4M và HCl 0,1M, thu được 400 ml dung dịch Z có pH = 13. Cô cạn dung dịch Z thu được
12,35 gam chất rắn. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 7,2. B. 6,8. C. 6,6. D. 5,4.
Hướng dẫn giải

Câu 18. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Na; K; Na 2O; Ba và BaO (trong đó oxi chiếm 20%
về khối lượng) vào nước, thu được 200 ml dung dịch Y và 0,336 lít khí H 2. Trộn 200 ml dung dịch Y
với 200 ml dung dịch HCl 0,8M thu được 400 ml dung dịch có pH = 13. Giá trị của m là
A. 6,8. B. 17,6. C. 6,4. D. 12,8
Hướng dẫn giải

Câu 19. Cho m gam hỗn hợp gồm Na, Na 2O, Ba, BaO (trong đó oxi chiếm 9,639% khối lượng) tác
dụng với một lượng dư H2O, thu được 0,672 lít H2 (đktc) và 200 ml dung dịch X. Cho X tác dụng với
200 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm H2SO4 0,2M và HCl 0,1M, thu được 400 ml dung dịch có pH =
13. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 7,2. B. 6,8. C. 6,6. D. 5,4.
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 8
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:

Câu 20. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Na, K, Na 2O, Ba và BaO (trong đó oxi chiếm 20%
về khối lượng) vào nước, thu được 200 ml dung dịch Y và 0,448 lít (ở đktc) khí H 2. Trộn 200 ml dung
dịch Y với 200 ml dung dịch gồm HCl 0,2M và H2SO4 0,3M, thu được 400 ml dung dịch có pH = 13.
Giá trị của m là
A. 6,4. B. 2,4. C. 12,8. D. 4,8.
Hướng dẫn giải

Câu 21. Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2O, K, K2O, Ba và BaO (oxi chiếm 8,75% về khối
lượng trong X) vào nước, thu được 400 ml dung dịch Y và 2,352 lít H 2 (đktc). Trộn 200ml dung dịch
Y với 200 ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,13M và H2SO4 0,45M, thu được 400 ml dung dịch có pH
= 12. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 21. B. 19. C. 18. D. 20.
Hướng dẫn giải

pH = 12 ⇒

Câu 22. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm K, K 2O, Na, Na2O, Ba và BaO (trong đó oxi chiếm
10% về khối lượng) vào nước, thu được 300 ml dung dịch Y và 0,336 lít khí H 2 (đktc). Trộn 300 ml
dung dịch Y với 200 ml dung dịch gồm HCl 0,2M và HNO 3 0,15M được 500 ml dung dịch có pH = 2.
Giá trị của m là
A. 2,8. B. 5,6. C. 5,2. D. 1,2.
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 9
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Câu 23. Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm K 2O, Na, BaO trong nước, thu được 0,112 lít H 2 và 1,2 lít
dung dịch Y có pH = 13. Hấp thụ hết 1,68 lít CO 2 vào 1,2 lít dung dịch Y, thu được 7,88 gam kết tủa
và dung dịch chứa 3,53 gam chất tan. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 6,9. B. 7,8. C. 7,9. D. 9,9.
Hướng dẫn giải

Câu 24. Hòa tan hoàn toàn 14,97 gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2O, Ba, BaO vào nước được dung dịch Y
và 1,792 lít khí H2 (đktc). Hấp thụ hết V lít khí CO 2 (đktc) vào Y thu được 15,76 gam kết tủa và dung
dịch Z. Cho từ từ dung dịch KOH 0,1M vào Z đến khi thu được lượng kết tủa lớn nhất thì thể tích dung
dịch KOH đã dùng là 100 ml. Giá trị của V là
A. 2,24. B. 4,48. C. 3,36. D. 4,032.
Hướng dẫn giải

Dung dich Z tác dụng với 0,01 mol KOH thu được kết tủa lớn nhất ⇒

Câu 25. Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm K, K2O, Ba, BaO vào H2O dư thu được 1,568 lít H2
(đktc) và dung dịch Y. Hấp thụ hết 0,18 mol CO2 vào Y thu được 3,94 gam kết tủa và dung dịch Z.
Nhỏ từ từ dung dịch NaOH 1M vào Z đến khi kết tủa lớn nhất thì cần ít nhất 30ml dung dịch NaOH
1M. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 10,5. B. 11,2. C. 11,5. D. 12,5.
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 10
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:

Câu 26. Hòa tan 74,35 gam hỗn hợp gồm Na, Na2O, Ba và BaO vào nước dư thu được 5,6 lít khí H2
(đktc) và 400 ml dung dịch X. Trung hòa 200 ml dung dịch X cần dùng 250 ml dung dịch H 2SO4
1,5M. Sục 12,768 lít khí CO2 (đktc) vào 200 ml dung dịch X còn lại thu được m gam kết tủa. Giá trị m
là
A. 35,460. B. 34,475. C. 31,520. D. 32,505.
Hướng dẫn giải

Câu 27. Hòa tan m gam hỗn hợp gồm Na, Ba, Na 2O và BaO vào lượng dư H 2O, thu được dung
dịch X (có chứa 0,7 mol NaOH) và 6,72 lít H 2. Dẫn từ từ khí CO 2 vào X, kết quả thí nghiệm được
ghi ở bảng sau:
Khối lượng kết tủa
Thể tích khí CO 2 (lít)
(gam)
a
x
a + 15,68
x
a + 20,16 39,40
Giá trị của m là
A. 91,0. B. 77,3. C. 63,6. D. 78,1.
Hướng dẫn giải

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 11
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:
Điểm Mol CO2 Mol kết tủa
A b = a/22,4 c = x/197
B b + 0,7 c
C b + 0,9 0,2 mol
Khi tăng 0,7 mol CO2 (= nNaOH) mà khối lượng kết tủa không đổi ⇒ A, B chính là 2 đầu mút trên
đường nằm ngang của đồ thị thang cân.

- Khi tăng 0,2 mol CO2 từ B đến C ⇒ BaCO3 bị hòa tan 0,2 mol và còn lại 0,2 mol nên ta có:

Câu 28. Hòa tan m gam hỗn hợp gồm Na, Ba, Na 2O và BaO vào lượng dư H 2O, thu được dung dịch X
(có chứa 0,4 mol NaOH) và 4,48 lít H2. Dẫn từ từ khí CO2 vào X, kết quả thí nghiệm được ghi ở bảng
sau:
Thể tích khí CO2 (lít, đktc) Khối lượng kết tủa (gam)
x 985x/112
x + 6,72 985x/112
x + 11,2 19,7
Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?
A. 39,8. B. 47,5. C. 43,0. D. 36,6.
Hướng dẫn giải
Điểm Mol CO2 Mol BaCO3

A y

B y + 0,3 y
C y + 0,5 0,1

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 12
 GV: Trầ n
Thanh Bình
SĐT:

____HẾT____

Các dạng bài tập mức độ VD – VDC 2023. Chuyển giao file word Trang 13