‘Wiele innych osdb swoimt krytyeznym ‘wagami I wsparciem pomogio mi przy kaddym ze studiéw. Odste od aju, nie wytnieni act ruciow, tepuje od zwyczaju, ni ia wat caly te ksi i a te ksigdke Iudziom, ktorych tak naprawdle Jest ona dzielem. thieke Bob, Wrdiajsue gorse as nae Wametshyovmy dh, Downaue Q0A2 WPROWADZENIE Kiedy méwimy o performatyonym pojetu ple, punkt dojéia est zupetnie nny niz punkt wyjfcia w postact Austinowskij koncepeii wypowiedet Performatywmych, aby jednak odnie sukees, jk dawno tema dowiodla por Wied lotrzykowsk,trzcba wyruszyé 2 domi odbye dalek podtd Jonathan Culler (2000: 48) ‘Moana caytaé te ksigike jak krétki preewodnik ~ krétki, poniewad jest to rzewodnik czeéciowy, powstaly tylko na podstawie moich wlasnych we- Aréwek. Badania, ktére obejmuje, zostaly celowo ograniczone do tego, co stalo sie podezas tych wedlréwek. Przewodnik ~ gdy:z moina go uiywat tak, jak sig chee, podszajge ktérqkolwiek z wytyczonych lub tylko wskazanych wrnim fcieéek, albo swiadomie je ignorujge. To krétki przewodnik, ponie- ‘wal. zawiera podpowiedzi i pomysly dla nauezycieli i studentéw cheaeych zglebiaé podniety intelektualne analizy kulturowej i adzié sobie z napoty- kkanymi po drodze zatorami i innymi odstepstwami od wytyczonej éciezki, ‘Taksigdka preypomina troche krétkie przewodniki dla os6b chcacych po- dréiowaé tanio i wygodnie, poniewad. dotyczy praktycanych aspektow edu- kkagj intelektualne} niewymagajacych nadmiernych koszt6w. Slowo ,prak- tycany” odnosi sig tutaj do praktyki tworzenia projekt6w badat praez kadre { studentéw wszystkich stopni, ktérzy usitujg byé przekomujgco precyzyjni { doglgbni, a zarazem praystepni w czasach charakteryzujgcych sie zaciera- nniem granic. Koszt nie ma tutaj znaczenia ekonomicznego. Mam na myéliry nofel, caytanie Klasyk6w i wypracowainie swojej wlasne) metodologiczne} skrzynki 2 narzgdziami, Chodzi o oszczedzanie czasu, tak by realna praca ostala wykonana bez nadmiemego uatwiania spraw, Ktore Po prostu sq trudne, To ksigzka preeciw zamieszania iza sytuacjg funkcjonalng; przeciw WBroszczeniom i za 2lozonokca, ktéra webogaca, ale nie odstrasaa, Pred ‘wszystkim jednak jj przedmiotem sa problemy interdyscyplinarnej analizy kulturowe}. \W praywokanym tu jako motto cytacie 2 artykulu Jonathana Cullera po- shuiono sig metafora podréiy. Aby odniesé sukces, traeba wedrowaé. We- Gtbwka ~ saykowma, podniecajaca i mecaqca — jest niezbedina, jesli mamy Ordnies¢korayéciz nowego doswiadczenia.Artykl Cllera, wktérym éledzi on lsy pojcia,performatywmose”, to wedr6wka tam iz powroters Pomig- Ay filozofig(w kt6re) termin ten wayty zostal po raz lerwszy) a literatura (gezierozwigzal on powaine problemy, ale zarazem uwydatni, ograniczenia Proporyei flozoficzne) iz powrotem do filozfi, potem do studibw kata, rowach cultural studies), a nastgpnie zndw do filozol Jeo artykut sxanovg Imodelowy prayklad badani .poje jako wedrwek” (concepts as travelling), Ojakim myalam, kiedy pierwszy raz zastanawialam sig nad sigzk. Ten fom nie zawiera bynajmniej takich studiéw, Zamiast tego, ‘apisanymi przez innych, wedruje on w dziedzine prakty Prawdziwym predmiotem, Praca antropologa ma bardziej klarownie wytyczony zakres Aby 2aj- Towa’ se antropologi, trzeba wybrae poe, zastosowae metods i rkon. Sirwowa€ praedmiot (Auge 1999: 3). To samo dotyezy analizy ulturowej, Pod warunklem #e zmienimy klka slow, by awrdcié wage, nie more, tak latwo zmapowaé Swiatakultury. Diedzina analizy eulturowej nie jest jauinlczona, poniewaé traeba zawiesiétradyeyine ograniczenia; wybiers, Ae predmiot, kvestionyiemy deiedzing. Takde metody analizy kulturowe} ‘le czekaja na zastosowanie w Zadne| skteynce 2 narzpdeiam’ 59 one cze- cig procesu eksploraci, Nie stosujemy jedne) metody - doprowadzamy do spotkania klku metod; spotkania, wktérym uczestniczy preediniot, tak ze Przedmiot i metody moga sta€ sig nowym polem badawe ‘srezonych granic. Wlasnie tutaj wedréwka staje sig nist analizy kalturowe). Analiza kulturowa, podobne jak antropologia konstra, us Przedmiot, lec 2 nieco odmiennym poczuciem tego, czym jst przed- Iniot Napierwsry rzut oka prasdmiot jest tu prostzy nif w wypadku antes Pologl: teks, utwér muzyezny, film, malowidlo, Po powroeie + wedréwki raz ze studiami ki, kta jest jego -zym bez jasno wy- tabilnym gruntem kta tak sdmiot nie jest srzecza’, kt6ra tal nue sig jednak, Ze skonstruowany' przedmilot ants pee pow, ied fa wybrates Sta sie on tywymn stv nie ne ‘tunlonyi we wsryrttich pyaniach i rozwadaniach,ktrymi pokey go rzenionym we ws2} i é 30 jak pole” yodrdiy, a ktére otaczaja go j ee aed tradycji lotraykowskiej u Cullera wprowadza - on sdrdwek element fikeyjnosci. Przedsigbrane edn wei ee yw jak pods ‘mapie. Byé moze odbywaja deine gtnien were W ymca pod Poo eee oscig mis yomina nam o funda- eat fikeying teatralnoScig mise-en-scbne, co przyp mre vrentach humanistyznych dociekai w tym wielkim i niepoddajaeym coli obszarze zwanym kultura. ; _ aa ae sade para osaatakigh, hr jst ona zara roms nce ont nese ros yaa Wh enistyce~nieodzowna, podnecaaca, powadna ~ mus ree hp hsysbeaneh meted wn i ane jpiash Potin ze mimo tego, 2e de facto wz Pomimo prostoty tej tezy, a ta defo fae takich artykul6w, jak ten Cullera, nic mi nie viet a ach i zylaby jej Ronsekwengi. Zwrotowi rotatory rhnicmol wae ye ma wae oraz encyklopedii i mniejszych podrecznik6v, w nnd oe ramicszctane, Celem | ksigk jest ednak prayjraene se pakye Jeulturowej, ktérg umacniajg takie publikacje. Bere: ckonanie, ie metodlogia bazujaca na pjelch jest Keo- ral asta z mojego doswiadczenia dydaktycznego. oe stopp os xt jm codpowiedzia na t¢potrzebe byla moja poprzednia| s oa ssjmowalo ‘mnie coraz bardziej budowanie od oti oe ‘atu projekt6w podoktorskich, ktdrych nie Aa ane nm dyseyplini.Zmiesene aby spend, w fie wilds Bry rot oi onsen rc i pt ane Capi ey i nogrie i ro eu odbieratamn jako ekscytujaca i produktywng (oczyw ‘ ean Sinych zarysach sytuacje, w kt6tej sig ie przedstawic w ogélnych zarysac ‘ nt edt nap Ras eh a ig tld, apart at roma orc powiedzmy, znakach i ideologiach. Pelni zapa seminarium 0, powiedziny,28 Plerree arustenl, 2aangatowani,Pojawia sie t powaca slowo «tema eaten eanstalk 2 rosoqeym zduraicniem,praytnuje, 4 temarem est dean aywidualizmu, wediug drugiego chodsi 6 podéwiadomose, 0 1 trclego~ 0 gos maratora, carly avai, edna mierzgcego sig z praestrzenia, ‘, " hy and zenia, pigty zag, 4e o temat obrazu hib, bardzie) rag az lub, bardzi "y < er anle Feecz wmulae,o przedstawiona na nim postaé yoby 5 eneleke an Eby tko wszysey pigcioro nie sail ~ na porions bene) arlstose!~ 4 wylgcanie ich interpretacja tematu jest » ‘ich wlasnejopinii oni po prostu ,stosuja metode", Raecz Bom, #84 samolubn, up, niedoksztalcen, ale w tym, de ich edi : red Heh Poszczegélnych dyscyplinnigdy nie daa im ani okesjh an Powodu, by braé pod uwage modliwos, ze ta mat ‘moie byé tak naprawde pojeciem, inageh age nk6w nie kwestionyje sposobu wiycia tego slowa preez sie Koncen sat hich zaklada po prostu, ie ini sq w bledze, 1 proectaje ye aktor6w w tym dobrze znanym preedstawieniu uiywa zaimke. nee stonomins dle se ontnon I soa peda Mezvealn odplywaé myslam, Zanim dyskutanct zorientuja sig, eae a oozumieniaseminarium sl kory.Napsalam kag ge mate na uwadze wlaénie takq sytuacj iz nadziej na znalez Srodka zaradczego, eae sableyonet Kore) oddajemy sig w opisane; sytuacii, mote stag signieco salina ee adam ie) nazwe, Nie nazwejedne)z dyseyplin,kesry simula sig uczestnicy, lecz taka, kt6ra uwydatni interdyseyplinarny cha- ik proste stowo jak ,temat” ‘owe. Ta ostatnia intuicyjna negacja zaskoczyla mnie naj. sede cet army wokresie, gdy rodaly de woment 7 2daniem absolutnie nieodzowne otwarcie at Speptin anise, Keston dogma meee Bs poe i sady wartosciujace, studia kulturowe odegra- spolecanoe toate alt le rsync} o tl, le wSviadamity aoe Sademickie) konserwatywny charakter jej wysilkéw, nawet ‘wszedzie doprowadzio to do zmiany. Studia kulturowe zamusity uniwersytety do zdania sobie sprawy 2 uwiktania w ekskluzywistycang { elitarystyczna polityke bialych mezczyzn oraz wynikajace z nie} intelek- tualne zamiknigcie. Wszystkie powody, dla ktdrych nie chee powiedziet, e zajmuje sig-wlaénie studiami kulturowymi, naledy wznaé za przypis do tych wyrazéw wielkiego uznania. ‘Ta nowa migdzy-dyscyplina napotkala nieprzewidaiane trudnosci i prze- ciwnosci, 2 ktérymi mierzy sig kaida drialalnosé pionierska, Odrzucajqe sgranice dyscyplin, musiala sig borykaé z trzema problemami, ktére nadal zagraiajajej zywotnosci intelektualne}. Gwoli jasnosci pozwole sobie wylo~ ‘iyé je w dose mocnych stowach i bez. stosownego zniansowania. Po pierwsze, choé jedna 2 glownych innowacjt studiéw kulturowych polegala na tym, 2e zweécily one uwage na inny rodza) przedmiotu ~ jako rnowe pole niechgtne pode}éciom tradycyjnym nie odniosty one (dostatecz- nie duxzego) sukcesu w rozwijaniu metodologi, by przeciwdzlalaé eksklu- zywistycznym metodom poszczegélnych dyscyplin. Metody te na ogét nie zmicenily sig. Zmienit sig przedmiot — to, co badass, ale metoda ~ jak to 10+ bis ~ nie. Jak jednak ber ~ niezaprzeczalnie rygorystycanych - metodologit dziedzinowych zapobiec zeliénigciu sig badania w jawna tendencyjnosé lub postrzeganiu go jako pozbawionego oparcia? Oto gléwny problem tregct i praktyki, praed ktdrym daié stajemy, a ktory prowadzi z kolei do nowych ‘rudnosei, zwlaszcza w sytuacjach dydaktycznych. Na tym problemie bedg sig praede wszystkim koncentrowaé w te) ksigice. Po drugie, studia kulturowe niecheacy pomogly swoim przectwntkom pogtebi¢ niszezqcy podzial na les anciens i les modernes, binarng strulktuty starg jak sama kultura Zachodu, Niestety, opozycja ta stanowi podywhe dla ‘mechanizmu psychospotecznego 0 podlo®u edypalnym, ktory nie jest po~ moeny, kiedy dochodzi do zmiany dominujgcych struktur wladzy, Problem jest w gléwne) mierze spoteczny, ale w obecnej sytuacji, kiedy etatw nia tuniwersytetach jest niewiele i odradzajq sie hierarchie, pociaga on za\sobq tendencje do monolitycznej polityki zatrudniania, ktéra pod nazwa reak= cji zwrotne) (backlashu) zagracia wszystkiemu, co udato sie dotad osiagngé. Keigéka taka jak ta nie moze oczywiscie zmienié sytuac}i, ale to jasne, 4e odpowiedzialna praktyka, bazujgca na refleksji nad zagadnieniem metody, ‘moze poméc utorowaé droge bardzie zniuansowanemu srodowisku akade= ‘mickiemu. Tak wyglada drugi problem poruszony w te) ksiqice, ‘Traecie, nieuniknione nastepstwo polgczenia nietrafne} metodolo- sii i umacniania sig oporu ma charakter jeszcze bardie} prayziemny, lecczy stuleci, wszystkich gtéwnych © Bre, podobnie jak akademicka aerate, moina bedzie zlagod: tworzenie wepdlnego gruntu met Po pierwsze, przekona- tuacji, po drugie zag, zay ledé wylécie z trudnej sy- drugie zag, Proponowsanie jakchs idl osobom, kere probujy moina s Terytor noina sien popes wei, prunes oboe rownlebakademia eee Buropa mote sig gjednoczyé, "sew ceniach izubozenia, “f Przymniesayeh frudnosciach, poswig- ‘Chodzi tu tak nay ; cl naprawdg o slowo analiza” \Wa". Moim 2daniem odeot ne ea tte yapaliz nl feat sje ™, odpowiednikiem pojgé 2a pomocg ktérych, a a ile won ye is ch ona ance hub. leone eee Ne jest nim takée historia Tittle, woju pojecia. Aju zpewnoseig ie jest ‘nim kos ra tekst, oh bre legedwisahiem, nibersieczeastwo nye oplerisrch sina se ktorego status jako tekstu, wymagalacego odrgbnej analizy, czgsto bywa pomijany. Odpowiednikiem kadego pojgcta jest tekst kultury, dzielo lub rece, kt6ra stanowi przedmiot analizy, W analizie kulturowe) zadne pojecie ile jest znaczace, jeli nie pomaga nam lepiej rozumieé przedmiotu na jego ~ przedmiotu ~ wlasnych zasadach, W tyin miejscu dochodzimy do innego sktadnika tla ~ czy genezy ~ aktualne) sytuacjiw humanistyce. Wspomniany wczesnie} zwrot w kierunku metodologii po czesci stano- wit reakejg na kult przedmiotu i jego szczegétow w ruchach krytycznyeh, takich jak nowa hermeneutyka literacka w Niemczech, explication de texte we Francji cay Nowa Krytyka w Swiecie anglosaskim. Og6iny termin close reading wcigg: nam towarzyszy, ale nie moéna tego powiedzieé o opisywane) rzezeti praktyce. Strata ta spowodowana jest przez przemiany praktyczne, ‘ovlasncza cigcia programowe. Wynika jednak réwnieé 2 niewinnosci kt6= 1a praysala ze Swiadomoscia, #e tekst nie ma znaczenia poza Swiatem spo~ {ecenym i kulturowa formacjq czytelnika. Niemniej jednak cagsto Zalowa- am utraconych umiejgtnosci analitycanych, co towarzyszyto pozbyciu sig aludzeit, jakoby ,tekst méwil sam za siebie”, Tekst nie méwi sam za siebie, Obudowujemy go, nadajemy mu ramy, zanim w ogéle pozwolimy mu prze- ‘méwié, Jednak odraucenie clase reading byloby wylaniem dzieckaz kapiela, poniewaé w tréjstronne} relacji migdzy badaczem, ramarni i przedmiotem to wlasnie przedmiot musi micé ostatnie slowo. Podtrzymywanie skupienia uwagi na przedmiocie to zadanie analizy, ale stanowi to réwnied pewng kwalifikacjg terminu analiza kulturowa". Nie bede w tej ksigzce definiowaé terminu ,kultura’, Wiadomo, Ze definicje kultury nieuchronnie sq programowe. Jesi kuleurg 2definiujemy jako myéit i uctucia, nastroje i wartoéci luda, analiza ogranicza sig do podejscia 20+ rientowanego fenomenologicznie, kt6re uchyla sig przed tym, co spoleca: ne, a.co wagledem kultury jest sinnym’. Jesh w centrum stawiamy podmios towos, poza zakresem analizy pozostaje interakcja spotecena. Jesi zaé to myst obejmuje tkanke kulturowa, mozemy analizowaé zaledwie zbidr int dywidualnogci. Te tradycyjne koncepcje zostaly zarzucone lub poprawione, nadal jednak laczy je sktonnosé do definiowania kultury w znaczeniu abst trakeyjnym i og6lny. To obszar badati, na ktérym koncentruja sig nauk spoleceme. Wyglaszanie sqdéw na temat tego, czym jest -kultura’, byloby 1 zobacz wuthnow iin (984), wezean pula), w kr] termin analiza kulurons Jest na asracrenie metogy atrpalogiearel seywaryar naduiyciem ~ poza stwierdzeniem, te je istnienie moina sobie wyobrazié ‘wylacanie jako wielorakie, zmienne i ruchliwe, Praedmioty badattdyscyplin, ktére skladajg sig na hhumanistyke, naleg do kultury, ale jeje tanowig, nawet wszystkie raze. Okrelenie kultu- row zaklada istnienie i waznose kultur, ale nie aklada osadzenia analizy ww fadne} konkretne} koncepcj kultury. W odrdinieniu od - na rayklad ~ antropologii kulturowej, analiza kulturowa nie bada bowiem kkultury. Kul- Ta i Jest jl przedmiotem, Okredlenie skuturowa” w wyrazenia cana, lta kulturowa” wskazuje natomiast na pewna odmiennos¢ od tradycyjne} Prakiyki dziedzinowej w humanistyce,ktéra polega na tym, Ze wszystkie Prasdmioty wyciagane zich wlasnego Swiatakulturowego w ecla blizszego » oveniane saz perspetywy swojego istnienia w kulturze. Oznaces torte nle s4 postrzegane jako osobne perelki,lecz jako reecry awsze-jui Fone eine ako rozméwey w ramach szersze kultury, 2 Keb) se wy, tonlly. Oznacza to takie, ze analiza preyglada sig zagadnteniom majacym Znaceenie dla kultury i stawia sobie za cel wyartykulowanie tego, eo dany Prredmiot wnosi do debatkulturowych, Stad nacisk na stnienieprocdmia. teen, taénlejszosc, W analityeznym opsie méwig nie atysta coy autor, lecz praedmioty ktore onitworza i wnosea do domeny Publicene|(obszemng ‘ew nim wezwanie do powrotu - z pewnyml zastrzezeniami - de praktyki lose reading, ktéra wyszia x mody. Cala ta ksigdka jest wlatnie tae ape- lem, argumentacjapraybera tu postaé demonstra Dlatege ted wszystkie rouleialy ~ choé rbinig sie tym, jak wnikaja w modliwerelacie migdzy poje- Clem a przedmiotem oraz tym, jak funkeje prypisua pojeciom stanowig Rize studia praypadiu aniel systematycene objagnienia dancgo ojecia, Nawetrozdzials, w kidrym oinawiam pojciaw ogdinoéel moins tkon ac wat jako studium preypadku: kontekstu dydaktyeenego,w kt6rym ojecia Bl keinatem zajet, Wigkszose pozostalych rozdsial6w skuplasl z hole na ‘elac migdey pojgciem a jakims iatwiejuchwytaym pimedmiotem keuleury. Ponowne przetayslenie sposobu wiciatznaczenappoleé jako asady me- todologiczne} to wytyczna, ktérq Dreedstawiam w tym = ‘Dardzo skréconym. ~ przewodniku. Potencjatem metodologicznym p res sig od daw- ‘na Moje zainteresowanie pojgciams jako narzedalém ahally « 2 Poczatku 33 jako moje) piet= teraturoznaNe+ wer. gléwnie literackle) - wplyneto decydujaco na wybér ane) wotne) daiedziny specjalizacii Bylam pene =n 2 jmowalam sg literatura francuska, wane a ser ot kc histori sztukl, Nigdy jednak nie poswigettam nie se yon i w studiad in. ‘ras tkwilam jedna nogy ee ceo ip oon cpm wiagne dlatego, dene oranicza sig ono do Zane) heuer Narraga tony, ne atelier Jt 2 akeya ol wane jako pewien typ literary, Stanowi ona Nee a wa, nie a5 5 ; wt codcaytaé anaczeni — ulturowego, ktéry pozsvala nam ° apt "hoe wn eons ane ie omy i srrajmoina wa do manipula. Krétho mwa, 5x4 naley sig czy ae dae spe tell ach pig ik sara xy fa iin transdyseyplinarnych (w pierwszym. ronda oman — ich wedrwk poe dyson, clay una poate poprisdnich prac. To wlan faseynacanaraca jak ere fatunkiem iterackim, dostarcyla ml swego casu mov sho ee ae «ji. W pewnym momencie zorientowatam sig teorig narracji. W pewny yin ber- i - pray vostraegam narrcew en sossh ma zvizek x ey - PIE i e zaczglam wig oe refleksyjnie ~ pojgciem narracj. © kulturz cram nee pryzmat ocrywistego, rozproszonego, a jednak oft przez pryzmat “ {go pojgcia natracji. a8 oe [Narracja” to wige pojgcie transdyscypliname, ana <7 stsystematycanym badaniem opisywanego przez oe iad earns w duedsinowe) nity Hteraturom a fa cae wigkszejinterdyscyptinarnosei, inn ote eae narra praykladem mode byé rach naratywitye=0Y TT ayes ym one ll ied ich przedstawicieli 2 je ny, bardzo niewielu ich p ae Swan preety, nh mona scrowego poi. Narayan niew yomegt a sstaony na wp natal, Zapoiyezni 0stanowia rdzet.interdyscyplinarney a nterdyscyplinarnego badania kultury, praede ws za rae hha swéj potencjat intersubiektywnosci, Nie ee temmen te © dla wszysthich, ecz wlagnie dlatego, etakniejest. Daéenic do intersubiektywnosei wigie f niem, 2 pedagogika i praekazywaniem see Zatem ugruntowanie heurystycane i metodologicane. Pojec, {ims pons inonacom jet onic doponyderaten none es » Ktérej czynnik to wladza. Tak sig sklada, ze intersubiek nies dobrym praykladem clastycanego pojci, jake uvedans og najbardziej uéyteczne, Pozwole sobie kr poet fn bikenok inkjnje moim pg PPR ae W bumanistycanych ka b ch kregach akademickicl htc 6060) hee lademickich poi to meso w obieg dyskursem kerytycznym, W procedure z wlada i wzmacnia- wieday, 2 wiaczaniem i wyklucza- Coy ‘metodologi ,falsyfkacjonizmu’, Glosila ona pr c Fem anté® konsensu i piedwuznacanosci: intersubiektywnie defi Pojgcia imetody mialy mieé doldadnie to samo znaczenie di sxytich la wszystkie santetesovanyeh.Tymeusem Hakone ; (oLewak’, the autorefleksyinosé ~ stanowisko to réwniez pozos ee 35 ‘e interesy realizowane przez uezonych staly sig czescig pola badawezego, Slowo ,interesy” uayte tu zostalo w sensie Habermasowskiego niemieckie- {0 slowa Intersse, kt6re oznacza, 4e ma sig udzial w tytn, czym jest sig zain~ teresowanym. Feyerabend (,Anarchista’) uwolnil nas od wszystkich trosk, twierdzge; 4e weasadnienie zawsze jest p6éniejsze od odkrycia, a to ostatnie Jest w réwnym stopniu wynikiem przypadkowych okolicznosci, co meto- ddycanego eksperymentu. Kiedy pokusa bylejakosci i metodologiczne} obo- jetnoéci stala sig zbyt wielka, Kuhn przywr6cit nam rozsadek, proponujge spoteczng teorig badati naukowych. Jego Kluczowy termin, ,paradygmat’, omacta zbi6r zaloiet metodologiceych, procedur i zastosowati, ktére prayjmowane sq jako pewnilk, tak Ze sta sie nawykami, niekwestionowa* nym przez tych, ktér2y s4 wewnatrz, a pogardzanymi, zaniedbywanymt lub \wrece ignorowanymi preez tych, ktérzy sq na zewnatr. W pewnym seni sie te ksigike i wszystko, co w nie} powiedziano, moéna takée postrzegaé \wkategoriach zmiany paradygmatu, a w rezultacie moze ona, podobnie jak ‘moje wezeSniejsze prace, 2yskaé soble zwolennik6w i oponentéw Interst+ biektywnosé okazala sig ograniczona, zrelatywizowana do grup, pogladow ‘i konsens6w. Wkontekécie prob uczynienia humanistyki mnie) filologicengi keytyean, abardziej naukowg, humanisci zainteresowali sie metodologia rozclagajac sig poza ich szczegétowe zainteresowania dziedzinowe. Zaczgli sig w20r0" ‘waé na wspomnianych wezesnie) filozofach nauki, Wigkszosei nas prze saly co prawda zludzenia i duch #le pojgtej rywalizacji, ale pewne elementy tych dyskusji okazaly sig trwale, Ja sama przejglam pojecie intersubiektywno- Sci je cenig, bynajmniej nie dlatego, ie obiecuje wyraéne i niedwurnacane sformulowanie terminéw ~ moina do tego co najuyée} dazyé, ale mie da sig tego dokona€ ~ lecz dlatego, Ze kladzie nacisk na demokratyczng dys" trybucjg wiedzy. Ocrywiscie, gdyby Popper przykapal mnie 2 tym pojecien przewrdcitby sig w grobie. Martwiente sie tym oznaczaloby jednak uleganie rozumowaniu autorytetu. [Nie odraucajgc wjednoznacenienia dlatego, #e nie da sig go-w pelni prze= prowadzié, motna, jak sadze, polgcayé w pojecit. intersubiektywnoéel dgzenie do jasnofct z czyms silniej spragzonym ze spotecenym aspekter wiedzy, ktéry wstgpnic okreslit Habermas. Dla mnie ,intersubiektywnose! 3 Zobsce Popper (5771996), Habermas (173), Feyerabend (1996), Kuhn (1968) | ego odpomiede Bateytyte (98)36 “tala sig na powrdt slowem, ktdre rozloiylam na ,inter* (ake w pojgctach, panna plinsra ode crye.mle ty? inside ynrodoiods” 1 wmigdzy- Kulurowose) i .subiektywnose, jak u Lacana, Althisees lub w. nie’. Nastepnie odmienitam te slowa narrat W ten sposdb .inter-”zyskalo sobie mic autorytetu mistrza Interesowalo mnie wypracowywanie pojgé, Ktérych wszyscy mogliby- Savy agodnie wéywaé lub preynajanij sig co do nich nie 2gadzaé, aby to, So epatrz)ligmy mianem ,teori’ stato sig dostgpne kaddems uuczestnikowi analizy kulturowej,zaréwmo na uniwersytecie, jak ‘Poza nim, Jak stwierdzi- lam przez lata, pojgeia sq obscarami spor, Swiadomotes r6inicy i probne} FrenitY. Zeodnosé nie cnacza sgody na tes, lca na podstavove zasa- 2 ay Jel w ogble uzywasz poicia uiywasz go w okreslony sposdb, tak ‘eby mbe sig sensownie nie zgadzaé co do treée, Utywanic to nie pozostaje bez komentarza — w tym sense ntersubiektyynote ozostaje najwaznic)- spetso- ‘ologicznic (sinterpersonalny”) ee W moje} metodologii, ale bez wobec wykiuezenia wszystkioge, co niekanonicen, sléwnym nurtem. W ostatecenym rozrachunku my ‘oka reflesja nad intersubiektywnoscia sprawila, Imigday slower a pojgciem. Niniejsza ksigéka je mienia, Wy Koleinych tozdzialach preedstawig wiele rinych Postaci stosunkéw zachodzacych miedzy pojeciami i poprzez nie, keéne moga byé praydatne Jako krétki przewodnik do poszczegélnych prsb badan interdyscyplinar- nych, Nie oczekciepreegadu, lity najwanijseyeh ojeé czy jasnej defi- nicl tego, co ktére pojecie naprawde znaczy, ani ted, tecepty, opisujace)jego Uéycie. Stawka tej Ksigakt jest zarazem niisza i wy nilésza, gdys preed- jem tylko jeden spos6b uzyciapojeca, a wyésca,bostaren, sig pokazaé, Jak wiloté sposobsw, sprawiajacych, 2 pojecie ednast sig do preedmiotu, h Ktora jest-zarazem otwarta i zdyscypli- owana, wyuczalna i twércza. Mam nadziej, de studia Preypadkow, ktére { Propontlg, tworza moziwosé zxéénicoWwanego, ale recyzyjnego wiy- ‘ania pojet jako obszary metodologicane) atwantodel 1 refleksj, bea straty dla odpowiedzialnoseii intersubicktynejKomuikag ak ezestotowarzy. ‘S2ace) tego rodzaju otwartosci, Przypadki te topokazowe przyklady praktyk ikatdego, kto jest poza igdzy Popperem a prak- 4e zrozumiatam réinice st efektem tego zrozu- 3+ Ine pojgcia lub to wladnie rodzaje omawianych praktyk, ae man i. {ch traktowanie, pena tae eC nit tiie Ga wa signa plan pierwsry. praktyka wysuwa sig na pl 12 Jakqé forma wedrdwli. sig ze soby , ww rordzale 1, zglgbiam splatywanie eran se os ak el go i nia ie pojeé jest nicunikniong konsekwencjg ich tworae: maki Naini osteo nie doprecyzowywania w ramach odrgbnych dysyp : peal cdo saieeais nigtmck poy ur SE Inneryaeplinreeh, Wed w ym oda ody si cpm ate amt ina wpattylkowykots ie nat tn nan dors Sv emi jo ony se et im wiywante pg w og6lnosc, one ollie poespamey pepeme prance Sey Mapas unedjeyptag) misyce pce ios [teen nap aman et hy og ty cca — xétko nieabieznoSé migdzy narratologicanym pojgciem fokalizag apo} leper op w bench wining, — Dede wnyetim ia poe a pra a odstawowy praykladelastycznosci, L Slayers w ge seae ne wee spew prom dl [geod an graovania sl ota! ta mar i Hae ono ds in 7 vwyraZanym za pomoca takich obelg, jake .ztywny’ i byl nena’ eine, w ranach jai ysypliny xy pomigdzy nit dara soe cid wartebowethaticnahbe Mojalsidanic eit ae Tastulty al eaka propia Pode rs a team oe li moje studia praypadkw 2y cagokolwiek w tym gu, Jes moje st pcm Sea stare, oat robe" doyery moni dastnowanlaw anal pojeésne za analy ko take el nn ne ia nie danego sposobu uéycia pagel fr, és mega bp sri gs re i toga tb roca ave sb rao a a jak niemal nleograniczong mozliv ania We eee eda stanowit podstawe preygo dynein) Tea panda os oj pomage tm znastepujagm dblematen: edie prakyha mode yl ay