Rozdział 1

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
1a układ pokarmowy, układ oddechowy, układ krwionośny / krążenia
1b ATP / adenozynotrójfosforan
1c układ nerwowy, układ hormonalny
Przykładowe odpowiedzi:
– Czy staż pracowników zmianowych / pracy kontrolerów ruchu lotniczego wpływa
na czas trwania ich snu i czas zasypiania?
2a – W jaki sposób staż pracy pracowników zmianowych / kontrolerów ruchu lotniczego
wpływa na czas ich snu i czas zasypiania?
– Wpływ stażu pracy pracowników zmianowych / kontrolerów ruchu lotniczego na
czasu ich snu i czas zasypiania.
Przykładowe odpowiedzi:
– Im dłuższy staż pracy pracowników zmianowych, tym dłuższy czas ich zasypiania.
2b
– Wraz ze wzrostem stażu pracy pracowników zmianowych / kontrolerów ruchu
lotniczego wydłuża się czas ich zasypiania.
Pracownicy zmianowi / kontrolerzy ruchu lotniczego często rozpoczynają pracę
wieczorem i pozostają aktywni przez całą noc. Z tego powodu, po zakończeniu
zmiany o poranku, mogą mieć problemy z zasypianiem, gdyż na skutek działania
2c
światła dziennego ich szyszynka nie wydziela melatoniny, której wzrost poziomu we
krwi jest dla organizmu sygnałem do rozpoczęcia snu. Dlatego u pracowników
zmianowych / kontrolerów ruchu lotniczego zegar biologiczny bywa zakłócony.
2d podwzgórze
1. Baroreceptory w tętnicach rejestrują spadek / wzrost ciśnienia krwi.
2. Spada / wzrasta tempo pracy serca.
3. Ciśnienie krwi podwyższa / obniża się.
3a
4. Baroreceptory w tętnicach rejestrują spadek / wzrost ciśnienia krwi.
5. Spada / wzrasta tempo pracy serca.
6. Ciśnienie krwi podwyższa / obniża się.
Ujemne sprzężenie zwrotne w przypadku regulacji ciśnienia krwi w organizmie
człowieka polega na tym, że wzrost ciśnienia krwi ponad jego prawidłową wartość
powoduje hamowanie mechanizmów, takich jak obkurczenie ścian naczyń
3b krwionośnych i wzrost częstości skurczów serca, które doprowadziły do
podwyższenia ciśnienia krwi. Z kolei w przypadku spadku ciśnienia krwi poniżej jego
prawidłowej wartości są hamowane takie mechanizmy, jak rozkurcz ścian naczyń
krwionośnych i obniżanie częstości pracy serca, co powoduje wzrost ciśnienia krwi.
Zbyt wysokie ciśnienie krwi może prowadzić do uszkodzenia ciągłości naczynia
krwionośnego / pękania ścian naczyń krwionośnych w różnych miejscach organizmu
człowieka (np. w mózgowiu), co może skutkować wylewem krwi do tkanek i ich
3c martwicą. Zbyt niskie ciśnienie krwi może powodować niedotlenienie i
niedożywienie komórek, przez co nie będą one w stanie prowadzić z odpowiednim
natężeniem oddychania komórkowego (tlenowego) / procesów metabolicznych, co
może doprowadzić do ich śmierci / dlatego mogą one obumrzeć.

Rozdział 2

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
1a 1 – F, 2 – P, 3 – P
Promieniowanie UV ma wpływ na aktywność tyrozynazy, ponieważ przy ekspozycji
skóry na intensywne promieniowanie UV aktywność tyrozynazy zwiększa się –
1b enzym ten bierze udział w syntezie melanin, które w skórze pochłaniają nadmiar
promieniowania UV i nie pozwalają na jego negatywne oddziaływanie na głębiej
położone struktury.
1c naskórek
Melanocyty mają pochodzenie ektodermalne – różnicują się z grzebienia
1d
nerwowego, który powstaje z ektodermy.
Jesienią w klimacie umiarkowanym dochodzi do zmniejszenia intensywności
promieniowania UV / jest mniejsza ekspozycja skóry na działanie promieniowania
2a UV (wchodzącego w skład promieniowania słonecznego). Promieniowanie UV jest
niezbędne do syntezy witaminy D3 w skórze, a więc niewystarczająca synteza tej
witaminy wymusza pobieranie większych jej ilości wraz z pokarmem.
2b C
Przykładowe odpowiedzi:
– Zachorowalność na czerniaka złośliwego w Polsce w latach 2002–2012 była wyższa
wśród kobiet niż wśród mężczyzn.
3a – W Polsce w latach 2002–2012 na czerniaka złośliwego zachorowało więcej kobiet
niż mężczyzn.
– Zachorowalność na czerniaka złośliwego u obu płci w Polsce w latach 2002–2012
rośnie.
W Polsce w latach 2002–2012 zachorowalność na czerniaka złośliwego wśród kobiet
3b
wzrosła.

3c

Do czynników rozwoju nowotworów skóry, w tym czerniaka złośliwego, należy

(duża / mała) wrażliwość skóry na promieniowanie UV, występująca zwłaszcza u
3d osób o fototypie (I / IV). Niebezpieczna może być także duża liczba znamion
skórnych. Szczególnie groźne są te o (symetrycznym / asymetrycznym) kształcie i
(dużej / małej) średnicy.
3e rak podstawnokomórkowy (skóry)
Przykładowe odpowiedzi:
– Stosowanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV.
– Unikanie długiego przebywania na intensywnym słońcu.
3f – Unikanie korzystania z solarium.
– Obserwacja znamion barwnikowych.
– Regularne wizyty u dermatologa.
– Zakrywanie odzieżą części ciała wystawionych na silne promieniowanie słoneczne.
4a 1. Obecność hydrofobowych glikolipidów zapewnia ochranę przed wysychaniem
skóry / utratą wody przez skórę / przenikaniem wody z tkanek do środowiska
zewnętrznego.
2. Niskie pH zapewnia ochronę przed rozwojem mikroorganizmów
 chorobotwórczych.
4b gruczoły potowe
4c woda, mocznik, jony / sole mineralne
Gruczoł łojowy – produkuje i wydziela łój, który (jedna odpowiedź z podanych):
– uelastycznia włosy / zapobiega nadmiernej łamliwości włosów,
5a
– ogranicza rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych na powierzchni skóry,
– zabezpiecza powierzchnię skóry przed nadmierną utratą wody.
5b funkcja termoregulacyjna
5c keratyna
5d B2
6a A – 2, B – 1, C – 4
6b gąbki

Rozdział 3

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
żebra – kości długie
1a kręgi piersiowe – kości różnokształtne
mostek – kość płaska
Pomiędzy żebrami a kręgami kręgosłupa występują stawy, które są połączeniami o
1b
większej ruchomości niż chrząstkozrosty występujące między żebrami a mostkiem.
Ruchy żeber względem mostka i kręgów piersiowych umożliwiają zwiększanie
1c objętości klatki piersiowej, co zapewnia wentylację płuc (i zachodzenie w nich
wymiany gazowej zewnętrznej).
1d Wyrostek kolczysty – stanowi oparcie dla mięśni.
W licznych mitochondriach zachodzi intensywnie oddychanie komórkowe – w jego
2a przebiegu powstaje m.in. ATP, który jest niezbędny do skurczu włókien mięśniowych
poprzecznie prążkowanych.
Siateczka sarkoplazmatyczna magazynuje i w razie potrzeby wydziela kationy / jony
2b
wapnia niezbędne do zapoczątkowania skurczu mięśnia.
3a fermentacja mleczanowa
Kwas mlekowy / Główny produkt organiczny procesu po przywróceniu warunków
tlenowych w mięśniu podlega dwóm różnym przemianom: 1/5 jego cząsteczek
3b zostaje rozłożona do dwutlenku węgla i wody w mięśniach, natomiast 4/5 jego
cząsteczek jest transportowane wraz z krwią do wątroby, gdzie na drodze
glukoneogenezy ulega przekształceniu do glukozy.
Przy maksymalnym wysiłku neurony pobudzają do pracy włókna mięśniowe
(białe / czerwone). Włókna te mają (dużą / małą) zawartość mioglobiny oraz (dużą /
3c
małą) zawartość glikogenu. Tempo ich skurczu jest (wolne / szybkie), a odporność na
zmęczenie (mała / duża).
Skurcz izometryczny mięśnia został przedstawiony na rysunku B, ponieważ mięsień
4a w jego toku nie skraca się, a jedynie zmienia swoje napięcie / nie zmienia swojej
długości, ale zmienia swoje napięcie.
4b B, C
5a Przykładowe odpowiedzi:
– W jaki sposób badane rodzaje skolioz wpływają na zakres rotacji miednicy u
dziewcząt w wieku 10–18 lat?
– Wpływ badanych rodzajów skolioz na zakres rotacji miednicy u dziewcząt w wieku
10–18 lat.
 – Czy na rotację miednicy u dziewcząt w wieku 10–18 lat wpływają stwierdzone u
nich skoliozy?
5b 1 –T, 2 – N, 3 – T
5c Zmienną zależną w tym doświadczeniu stanowi zakres rotacji miednicy.
Nadmierna lordoza – polega na nieprawidłowym / nadmiernym wygięciu kręgosłupa
do przodu.
5d
Nadmierna kifoza – polega na nieprawidłowym / nadmiernym wygięciu kręgosłupa
do tyłu.
kość krzyżowa, kość guziczna i dwie kości miednicowe (każda złożona ze zrośniętych
5e
kości: biodrowej, kulszowej i łonowej)

Rozdział 4

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
1a 1 – P, 2 – F, 3 – P
celuloza, fruktoza, galaktoza, pektyny, amylopektyna, hemiceluloza, amyloza,
1b
maltoza
Tak, grzyby stanowią źródło błonnika pokarmowego, ponieważ ich ściany
1c komórkowe buduje chityna (i jej pochodne) – nierozpuszczalny w wodzie
polisacharyd, którego nie trawi organizm człowieka.
Błonnik pokarmowy spowalnia trawienie polisacharydów, które w przewodzie
pokarmowym człowieka są rozkładane do cukrów prostych – przede wszystkim do
1d glukozy. Pozwala to na miarowe trawienie polisacharydów i stopniowe wchłanianie
powstającej w świetle jelita cienkiego glukozy do krwi, co pomaga w utrzymaniu jej
prawidłowego stężenia.
Kwas solny aktywuje pepsynogen do pepsyny, która prowadzi pierwszy etap
trawienia białek w przewodzie pokarmowym / żołądku człowieka – stąd też kwas
2a
solny pośrednio uczestniczy w trawieniu białek (pokarmowych) w przewodzie
pokarmowym człowieka.
Ściany żołądka są pokryte śluzem, który zabezpiecza je przed działaniem kwasu
2b
solnego.
Kwas solny niszczy / zabija drobnoustroje / mikroorganizmy chorobotwórcze, które
2c
dostają się do żołądka wraz z pokarmem.
B, ponieważ zarówno owies, jak i suszone morele zawierają znaczne ilości błonnika,
3a który stanowi źródło substancji pokarmowych dla organizmów wchodzących w skład
mikrobiomu jelitowego.
3b Witamina K – odpowiada za prawidłowe krzepnięcie krwi.
W jamie ustnej i żołądku trawione przez enzymy / lipazę ślinową i żołądkową są
jedynie tłuszcze w postaci naturalnej emulsji. Tłuszcze w formie większych (i silnie
4a hydrofobowych) granul muszą ulegać emulgacji w dwunastnicy za sprawą żółci –
pozwala to na rozbicie dużych granul tłuszczowych do postaci drobniejszych, które
mogą zostać strawione przez lipazę trzustkową w jelicie cienkim.
4b wiązanie estrowe; nazwy produktów: glicerol i kwasy tłuszczowe
Odczyn kwaśny, ponieważ lipaza żołądkowa działa w żołądku człowieka – jest w nim
4c
obecny sok żołądkowy zawierający kwas solny, który nadaje mu kwasowe pH.
5a białka / polipeptydy
5b Trypsyna jest produkowana i wydzielana pod postacią nieaktywnego trypsynogenu /
zymogenu / proenzymu w celu ochrony trzustki / dwunastnicy przed
samostrawieniem – aktywna forma enzymu / trypsyna wydzielana pod nieobecność
 treści pokarmowej lub magazynowana w obrębie trzustki mogłaby trawić własne
białka budulcowe wchodzące w skład tkanek organizmu.
Stwierdzenie jest fałszywe, ponieważ transport ten odbywa się zgodnie z gradientem
6a
stężeń / bez nakładu energii / bez zużycia cząsteczek ATP.
Pompa sodowo-potasowa pozwala na wytworzenie różnicy stężeń kationów sodu po
6b obu stronach błony enterocytu, natomiast transport aminokwasów ze światła jelita
cienkiego do wnętrza enterocytu odbywa się na zasadzie symportu z jonami Na+.
6c polisacharydy / wielocukry / cukry złożone
6d obecność mikrokosmków
Wchłonięte do krwi aminokwasy trafiają do (żyły wrotnej / żyły wątrobowej), którą
wędrują do wątroby. Część aminokwasów jest transportowana z wątroby wraz z
6e krwią do innych narządów ciała, a pozostała część ulega procesowi (deaminacji /
karboksylacji) i bierze później udział w (cyklu mocznikowym / syntezie kwasów
żółciowych).

Rozdział 5

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
Tchawicę człowieka wyścieła nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy, który został
1a przedstawiony na rysunku B. Na swojej powierzchni ma on liczne rzęski, których
ruchy umożliwiają usuwanie zanieczyszczeń pyłowych z dróg oddechowych.
Przykłady odpowiedzi:
– komórki ściśle przylegają do siebie,
1b – pomiędzy komórkami nie występuje / występuje znikoma ilość substancji
międzykomórkowej / istoty podstawowej,
– komórki nabłonka leżą na błonie podstawnej.
Przykłady odpowiedzi:
– tkanka łączna właściwa,
1c
– tkanka mięśniowa gładka,
– tkanka chrzęstna.
2a C1
Każda cząsteczka hemoglobiny zawiera cztery cząsteczki hemu, w którego centrum
znajduje się kation (żelaza / magnezu) umożliwiający wiązanie tlenu. Metal ten
2b
należy do (makroelementów / mikroelementów). Jego bogatym źródłem są (orzechy
/ zielone warzywa).
Wyższe powinowactwo hemoglobiny F / hemoglobiny płodowej niż hemoglobiny A /
hemoglobiny matki do tlenu pozwala na przenikanie tlenu z krwioobiegu matki do
2c krwioobiegu płodu. Dzięki temu komórki płodu mogą prowadzić oddychanie
komórkowe tlenowe, które jest źródłem ATP – związku niezbędnego dla innych
procesów metabolicznych zachodzących w jego ciele.
Na większych wysokościach panuje znacznie niższe ciśnienie parcjalne tlenu niż na
obszarach położonych niżej, przez co z każdym wdechem do płuc człowieka trafia
mniejsza ilość tlenu – jest to rekompensowane przez większą głębokość i
3a
częstotliwość oddechów oraz przez zwiększenie intensywności pracy serca, co
pozwala na dostarczenie za pośrednictwem krwi odpowiedniej ilości tlenu do
komórek.
3b 1 – F, 2 – F, 3 – P
3c Rdzenni mieszkańcy gór nie zapadają na chorobę wysokościową m.in. ze względu na:
– większą liczbę czerwonych krwinek, co pozwala na wiązanie większych ilości tlenu i
 transport tego gazu do komórek docelowych,
– większą objętość płuc, co pozwala na zwiększenie efektywności wymiany gazowej
zewnętrznej zachodzącej w tym narządzie,
– wyższe powinowactwo hemoglobiny do tlenu na terenie płuc i niższe
powinowactwo hemoglobiny do tlenu na terenie tkanek docelowych, co pozwala na
intensywne wiązanie tlenu w płucach i łatwe oddawanie go w okolicy komórek
docelowych.
Ośrodek oddechowy (ośrodek wdechu i ośrodek wydechu) jest zlokalizowany w pniu
3d
mózgu.

Rozdział 6

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
1a Za objawy występujące podczas reakcji alergicznej odpowiada przede wszystkim
wydzielanie przez komórki tuczne i bazofile histaminy, która powoduje obrzęk i
miejscową gorączkę – podanie leków przeciwhistaminowych pozwala na
zahamowanie lub zmniejszenie objawów reakcji alergicznej.
1b Leki przeciwhistaminowe hamują wydzielanie histaminy przez bazofile i komórki
tuczne, co w przypadku reakcji alergicznej w układzie oddechowym pozwala na
zmniejszenie ilości wydzielanego śluzu oraz rozszerzenie dróg oddechowych, co
ułatwia wentylację płuc.
1c limfocyty, monocyty, neutrofile, bazofile, eozynofile
Komar widliszek jest żywicielem ostatecznym zarodźca malarii, ponieważ w
2a organizmie tego owada pasożyt rozmnaża się płciowo / w jego organizmie dochodzi
do połączenia się gamet pasożyta.
2b C
Erytrocyty zarażone zarodźcem malarii prezentują receptor, który / białko (PfEMP-
1), które wiąże się z antygenami A i B komórek śródbłonka, co utrudnia kierowanie
zarażonych pasożytem erytrocytów do śledziony w celu ich zniszczenia. Antygeny te
2c
nie występują u osób o grupie krwi 0, a więc ich zarażone zarodźcami erytrocyty
będą względnie efektywnie kierowane do śledziony i tam niszczone, co uniemożliwi
dalszy rozwój zarodźca.
Antygeny A mają w swojej strukturze reszty N-acetylogalaktozaminy, a w skład
2d
antygenów B wchodzą reszty galaktozy.
Przykłady odpowiedzi:
– dżuma,
– babeszjoza / piroplazmoza,
– gorączka zachodniego Nilu,
– żółta febra,
2e – japońskie zapalenie mózgu,
– borelioza,
– kleszczowe zapalenie mózgu,
– leiszmanioza,
– śpiączka afrykańska,
– tyfus plamisty.
3a Od góry: T, P, QRS.
3b węzeł zatokowo-przedsionkowy
3c Na szybki przepływ pobudzenia między kardiomiocytami pozwalają koneksony, które
są połączeniami umożliwiającymi kontakt cytoplazm dwóch sąsiadujących ze sobą
 kardiomiocytów i przekazanie sygnału międzykomórkowo.
4a 1 – F, 2– P, 3 – F
4b lewa komora (serca)
Ściany aorty mają grubą mięśniówkę i są elastyczne, co pozwala temu naczyniu na
4c
utrzymanie pod wysokim ciśnieniem wyrzucanej z serca krwi na duży obieg.
Przeciwciała klasy IgM pojawiają się podczas aktywnej / wczesnej fazy infekcji /
inwazji, więc jeżeli u ciężarnej występują przeciwciała klasy IgM przeciwko
5a antygenom Toxoplasma gondii, to należy szybko wdrożyć leczenie pozwalające na
zwalczenie tego pasożyta – może on spowodować u płodu toksoplazmozę
wrodzoną, co niesie ze sobą zagrożenie wystąpienia ciężkich wad rozwojowych.
Przeciwciała IgG jako jedyne z klas przeciwciał mogą przenikać przez łożysko, co
5b
pozwala na ochronę płodu przez zarażeniem Toxoplasma gondii.
Wraz ze wzrostem wieku ciążowego / długości trwania ciąży rośnie ryzyko zarażenia
5c płodu Toxoplasma gondii i spada ryzyko wystąpienia objawów klinicznych tego
zarażenia.

Rozdział 7

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
Stwierdzenie jest nieprawdziwe, ponieważ pod względem składu chemicznego mocz
1a
pierwotny jest zbliżony do osocza.
W moczu pierwotnym nie są obecne białka, ponieważ nie ulegają one filtracji w
kłębuszkach naczyniowych nefronów – mają zbyt duże cząsteczki, aby mogły
1b
przeniknąć do torebki Bowmana z osocza krwi oraz do światła kanalika nerkowego I-
rzędu (i wejść w skład moczu pierwotnego).
Glukoza nie jest obecna w moczu ostatecznym – mimo że wchodzi ona w skład moczu
1c pierwotnego – ponieważ podczas procesu resorpcji obowiązkowej (zachodzącej w
kanaliku nerkowym I-rzędu) zostaje wchłonięta zwrotnie do krwi.
2a 1 – T, 2 – T, 3 – N
Wniosek:
– Im wyższa zawartość wazopresyny w osoczu krwi, tym wyższa osmolalność moczu.
– Wraz ze wzrostem zawartości / stężenia wazopresyny w osoczu krwi rośnie
2b osmolalność moczu.
Uzasadnienie:
Hormon ten powoduje otwieranie się kanałów wodnych w kanalikach zbiorczych
nerek, co zwiększa wchłanianie zwrotne wody.
Gruczoł produkujący wazopresynę: podwzgórze
2c
Gruczoł uwalniający wazopresynę do krwi: przysadka / tylny płat przysadki
Przykładowe odpowiedzi:
– Aldosteron, który warunkuje wchłanianie zwrotne kationów sodu, co powoduje
2d zmniejszenie ich stężenia w moczu ostatecznym.
– Parathormon, który warunkuje wchłanianie zwrotne kationów wapnia, co
powoduje zmniejszenie ich stężenia w moczu ostatecznym.
Erytropoetyna jest hormonem warunkującym powstawanie erytrocytów w szpiku
kostnym czerwonym / różnicowanie się erytrocytów z komórek macierzystych szpiku
3a
kostnego czerwonego, a więc jej zbyt niskie stężenie może prowadzić do niedoboru
erytrocytów we krwi pacjenta, czyli do niedokrwistości.
3b Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny – białka erytrocytów. Niedobór żelaza
ogranicza powstawanie dostatecznej ilości hemoglobiny, a tym samym –
 wytworzenie odpowiedniej ilości funkcjonalnych erytrocytów.
Erytropoetyna jest glikoproteiną, której część białkowa jest produkowana w
siateczce śródplazmatycznej (gładkiej / szorstkiej). Następnie jest ona
3c transportowana do (aparatu Golgiego / lizosomów), gdzie następuje jej modyfikacja
polegająca na przyłączeniu do części białkowej (reszty cukrowej / reszty kwasów
tłuszczowych).
3d wątroba
Podawanie erytropoetyny zawodowym sportowcom wpływa na zwiększenie w ich
organizmach liczby erytrocytów, które transportują m in. tlen i glukozę do mięśni
szkieletowych. Mięśnie te wykorzystują tlen jako substrat oddychania komórkowego
3e
tlenowego, podczas którego powstaje ATP niezbędny do skurczów mięśni. Pozwala
to na dłuższą i bardziej wydajną ich pracę oraz osiąganie lepszych wyników
sportowych.
Przeciwny kierunek przepływu płynu dializującego i krwi podczas dializy pozwala na
optymalną intensywność przenikania zbędnych i szkodliwych substancji z krwi do
4.1
płynu dializującego. Przenikanie tych związków odbywa się na całej długości błony
dializatora z uwagi na istniejącą różnicę stężeń.
4.2 dyfuzja prosta
W obrębie członków najbliższej rodziny chorego istnieje większa szansa na
znalezienie dawcy o zbliżonym do biorcy / chorego układzie antygenów zgodności
4.3
tkankowej / MHC / HLA na powierzchni komórek, co pozwala na zmniejszenie
prawdopodobieństwa odrzucenia przeszczepu przez organizm biorcy.

Rozdział 8

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
Na styku neuronów ruchowych i włókien mięśniowych występują synapsy
chemiczne. Rozgałęzienia aksonów docierają do włókien mięśniowych i tworzą z
1a
nimi synapsy nerwowo-mięśniowe. Zakończenie aksonu wydziela neuroprzekaźnik,
który łączy się z receptorami na powierzchni sarkolemy i generuje stan pobudzenia.
1. Neuroprzekaźnikiem, który wycisza sygnał i nie wywołuje impulsu elektrycznego w
następnym neuronie, jest GABA / serotonina / dopamina / adrenalina.
1b 2. Niedobór GABA / serotoniny / dopaminy / adrenaliny prowadzi do wystąpienia
choroby Parkinsona.
3. GABA / serotonina / dopamina / adrenalina reguluje apetyt.
1 – A, płat skroniowy
2a 2 – B, płat czołowy
3 – D, płat potyliczny
2b B2
2c A
Przykłady odpowiedzi:
– Czy długość cyklu okołodobowego chomików jest zależna od jądra
3a
nadskrzyżowaniowego?
– Wpływ jądra nadskrzyżowaniowego na długość cyklu okołodobowego chomików.
3b 1 – N, 2 – T, 3 – N
3c międzymózgowie
3d Rytm okołodobowy reguluje działalność obu części autonomicznego układu
nerwowego. Podczas aktywności dziennej często jest pobudzana współczulna część
tego układu, który odpowiada za reakcje organizmu na sytuacje stresowe. Natomiast
 część przywspółczulna AUN dominuje podczas snu – odpowiada ona m.in. za
wprowadzanie organizmu w stan spoczynku i zmniejszonej aktywności.
Działanie somatycznego układu nerwowego umożliwia m.in. odbiór bodźców
temperaturowych przez receptory zimna znajdujące się w skórze, co pozwala na
rozpoczęcie procesów mających na celu utrzymanie względnie stałej temperatury
4a ciała. Procesy te są warunkowane przez pobudzanie odpowiednich struktur przez
autonomiczny układ nerwowy, co skutkuje m.in. wzrostem natężenia tempa
procesów katabolicznych, podczas których uwalnia się ciepło pozwalające na
zachowanie względnie stałej temperatury ciała.
A – 1, 4
4b
B – 2, 3
Bariera krew–mózg nie pozwala na przenikanie szkodliwych / toksycznych substancji
5a z krwi do tkanki nerwowej – związki te mogłoby zaburzyć pracę neuronów i w
konsekwencji upośledzić pracę układu nerwowego.
Pośredniczą w transporcie substancji odżywczych (glukozy i aminokwasów)
5b
pomiędzy krwią a neuronami.
Substancje rozpuszczalne w tłuszczach mają zazwyczaj charakter hydrofobowy, co
5c uniemożliwia ich rozpuszczanie w wodzie – przez to nie mogą być one
transportowane międzykomórkowo i podlegają transportowi śródkomórkowemu.
5d 1 – F, 2 – P, 3 – F

Rozdział 9

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
1a 1 – P, 2 – F, 1 – P
1b Od góry: 4, 2, 5, 1, 3.
Pręciki to komórki światłoczułe (wrażliwe / niewrażliwe) na barwy, które najlepiej
1c funkcjonują w (intensywnym oświetleniu / półmroku). Zapewniają (rozróżnianie
kształtów / precyzyjne widzenie) obiektów.
Część rodopsyny, która wnika do wnętrza błony biologicznej budującej dyski
1d pręcików, ma charakter hydrofobowy, ponieważ do wnętrza błony są skierowane
węglowodorowe, hydrofobowe ogony fosfolipidów budujących tę błonę.
1e witamina A / retinol
X – przewody półkoliste
2a
Y – łagiewka
Bodźce mechaniczne w woreczku powstają w przypadku ruchów głowy w
płaszczyźnie góra–dół. Otolity znajdujące się w woreczku zmieniają swoje położenie
2b
– powoduje to ugięcie się rzęsek komórek rzęsatych, co skutkuje wygenerowaniem
impulsu nerwowego przewodzonego do odpowiednich ośrodków w mózgowiu.
2c kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, rdzeń przedłużony
2d statocysty
Składnikiem śluzu wydzielanego przez gruczoły węchowe jest woda, w której
rozpuszcza się substancja zapachowa – dopiero po rozpuszczeniu związki te mogą
3a
wiązać się z chemoreceptorami komórek węchowych, co pozwala na odbiór
bodźców węchowych.
Narząd węchu ma niewielkie znaczenie jako zmysł ostrzegania przed zatruciem
substancjami, które ulatniają się stale i w niewielkiej ilości. Węch szybko ulega
3b
adaptacji, dlatego przy długotrwałym działaniu bodźca wrażliwość receptorów
znacząco maleje.
Rozdział 10

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
Cytokiny wydzielane przez limfocyty oddziałują na makrofagi parakrynnie – oba typy
1a komórek znajdują się w obrębie tej samej tkanki, a transfer cząsteczek hormonu
pomiędzy nimi odbywa się za pośrednictwem płynu tkankowego.
Przykłady odpowiedzi:
– makrofagi,
– komórki nabłonkowe,
1b
– fibroblasty,
– komórki tuczne / mastocyty,
– granulocyty.
Problemy badawcze: 3, 5
2a
Hipotezy: 1, 4
U mężczyzn, którzy mieli wykonać skok ze spadochronem, poranne stężenie kortyzolu
2b we krwi było niższe niż u mężczyzn, którzy nie mieli wykonywać skoku ze
spadochronem.
2c Zmienną zależną stanowił poziom kortyzolu w osoczu krwi mężczyzn.
Krew od mężczyzn, którzy nie mieli wykonywać skoku ze spadochronem, pobrano w
celu ustalenia początkowego stężenia kortyzolu. Pozwoliło to zarówno na
2d zaobserwowanie zmian poziomu tego hormonu we krwi w obrębie tej grupy, jak i na
porównanie tego poziomu z poziomem kortyzolu występującym u mężczyzn, którzy
mieli wykonać skok ze spadochronem.
2e nadnercza / kora nadnerczy
Jest to hormon steroidowy, ponieważ specyficzny dla niego receptor znajduje się
3a
wewnątrz komórki / w cytozolu / w cytoplazmie komórki.
3b rybosom
Komórki syntetyzujące Komórki syntetyzujące
hormony białkowe hormony steroidowe
1. Aparat Golgiego X X
3c 2. Siateczka śródplazmatyczna X
szorstka
3. Siateczka śródplazmatyczna X
gładka
3d B

Rozdział 11

Zadania powtórzeniowe

Nr zadania Odpowiedź
Mięśnie budujące błonę kurczliwą moszny mogą się kurczyć, powodując
1a przyciągnięcie moszny do ciała / bliżej jamy brzusznej, co pozwala na dogrzewanie
jąder przez okoliczne struktury / zmniejszanie utraty ciepła przez jądra.
Występująca podściółka tłuszczowa zbudowana z tkanki tłuszczowej żółtej pełniłaby
funkcję termoizolacyjną, ograniczając w ten sposób wymianę ciepła z otoczeniem, co
1b
mogłoby doprowadzić do trudności z oddawaniem ciepła przez jądra i przegrzanie
tych narządów.
1c – Są miejscem magazynowania plemników.
 – Są miejscem ostatecznego dojrzewania plemników.
2a wstawka
Przykłady odpowiedzi:
Akrosom zawiera enzymy hydrolityczne umożliwiające plemnikowi pokonanie
wieńca promienistego i osłonki przejrzystej oraz wniknięcie do oocytu II rzędu
2b (zapłodnienie).
Enzymy lityczne rozkładają miejscowo wieniec promienisty oraz osłonkę przejrzystą,
które osłaniają komórkę jajową, i umożliwiają wniknięcie główki plemnika do
cytoplazmy komórki jajowej.
2c fruktoza; jest wydzielana przez pęcherzyki nasienne
2d spermatocyty I rzędu, spermatocyty II rzędu, spermatogonia, spermatydy, plemniki
Mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego polega na hamowaniu procesu przez
3a efekt, który go spowodował. W przypadku sprzężenia zwrotnego dodatniego efekt
stymuluje proces, który go spowodował.
Podczas trzeciej fazy porodu dochodzi do wypchnięcia przez kanał rodny tzw.
3b
popłodu, czyli łożyska wraz z przyległymi strukturami.
3c Obecność ciemiączek pomiędzy kośćmi mózgoczaszki płodu.
Oksytocyna po zakończeniu porodu odpowiada za stymulowanie laktacji /
3d
wydzielania mleka, które stanowi pokarm dla noworodka.
U mężczyzn oksytocyna powoduje skurcze nasieniowodów podczas wytrysku
3e
nasienia / ejakulacji.
4a Obecność jajników stanowi pierwszorzędową cechę płciową żeńską.
Jeden jajnik występuje u samic ptaków. Obecność jednego jajnika zmniejsza masę
4b
ciała, co ułatwia samicom ptaków (aktywny) lot.
4c Na etapie metafazy II mejozy.
1. Pęcherzyki jajnikowe powstają przed urodzeniem, w okresie zarodkowym / w
każdym cyklu miesiączkowym.
2. W każdym cyklu miesiączkowym dojrzewa zazwyczaj jeden pęcherzyk Graafa /
4d
kilka pęcherzyków Graafa.
3. Przed owulacją komórki pęcherzyków jajnikowych wydzielają estradiol /
progesteron.
Ciałko żółte po zapłodnieniu oocytu II-rzędu przekształca się w ciałko żółte ciążowe,
które produkuje znaczne ilości progesteronu. Umożliwia to implantację /
4e
zagnieżdżenie się zarodka w macicy, podtrzymanie ciąży oraz rozwój gruczołów
mlekowych.
Umieralność na nowotwory szyjki macicy w latach 1999–2006 była niższa w
5a
województwie podkarpackim niż w całej Polsce.
W latach 1999–2010 zachorowalność na nowotwory złośliwe szyjki macicy w Polsce
spada.
5b
Zachorowalność na nowotwory złośliwe szyjki macicy w Polsce była niższa w roku
2010 niż w roku 1999.
5c zakażenie wirusem (niektórymi szczepami wirusa) brodawczaka ludzkiego / HPV
5d B
6a Od góry: 3, 6, 1, 2, 7, 5, 4.
6b Od 8. tygodnia życia.