Pinagmulan ng konsepto ng
economic development (Mga tao)
Ang pag-unlad ay isang progresibo at aktibong
proseso. Ang pagsulong ay bunga ng prosesong
ito. Ang mga daan, sasakyan, kabahayan, gusali,
pagamutan, bangko at paaralan ay halimbawa ng
pagsulong at resulta ng pag-unlad.
Maaaring magkaroon ng pagsulong kahit na
walang pag-unlad dahil nakikita sa mga bansang
Malaysia at China na kahit na marami silang
malalaking gusali at imprastraktura ay mababa
parin ang antas ng pamumuhay ng mga tao sa
kanilang bansa. Ito ay dahil ang pag-unlad ay
pumapatungkol sa kagandahan ng pamumuhay
ng tao at kung paano nito pinabubuti ang
kanilang kabuhayan. Kung hindi
nakakabenepisyo ang mga tao sa pagsulong ng
ekonomiya sa isang bansa ay hindi ito pag-unlad
kundi pagsulong ng walang pag-unlad.
Paraan sa pagsukat sa pagsulong ng ekonomiya
(ibang mga salik na makakatulong sa pagsulong
ng ekonomiya)
 Likas na Yaman
 Yamang-Tao
 Kapital
 Teknolohiya at Inobasyon.
Paraan sa pagsukat sa pag-unlad ng ekonomiya -
Ang pagsulong ay isa lamang aspekto ng pag-
unlad. Sa mpagsukat nito, ginagamit ang:
 Gross National Product (GNP)
 Gross Domestic Product (GDP)
 Human Development Index (HDI) –
tumutukoy sa pangkalahatang sukat ng
kakayahan ng isang bans ana matugunan
ang mahahalagang aspekto ng
kaunlarang pantao: kalusugan,
edukasyon at antas ng pamumuhay.
 Human Development Report (HDR) –
Ulaat ukol sa HDI ng isang lugar
(rehiyon, bansa, etc.)
Mga Sektor ng Ekonomiya
(kahalagahan at suliranin)
Sektor ng Agrikultura
Kahalagahan - Malaking bahagi ng ekonomiya
ay nakadepende sa sektor ng agrikultura dahil
ang lahat ng sector ay umaasa sa agrikultura
upang matugunan ang pangangailangan sa
pagkain at mga hilaw na sangkap na kailangan
sa produksiyon.
 Pangunahing pinagmumulan ng pagkain
 Pinagkukunan ng mateyal para makabuo
ng bagong produkto
 Pinagmumulan ng kitang panlabas
 Pangunahing nagbibigay ng trabaho sa
mga Pilipino
 Pinagkukunan ng Sobrang Manggagawa
mula sa sector Agrikuttural patungo sa
Sektor ng Industriya at Paglilingkod
Nahahati ito sa apat:
 Paghahalaman (farming)
 Paghahayupan (livestock)
 Pangingisda (fishing)
 Paggugubat (forestry)
Suliranin sa sektor ng Agrikultura
Pagsasaka
 Pagliit ng lupang pansakahan
 Paggamit ng teknolohiya
 Kakulangan ng mga pasilidad at
imprastraktura
 Kakulangan ng suporta mula sa iba pang
mga sektor
 PAgbibigay-prayoridad sa sektor ng
Industriya
 Pagdagsa ng mga dayuhang kalakal
 Climate Change
Pangisdaan
 Mapanirang operasyon ng malalaking
komersiyal na mangingisda
 Epekto ng polusyon sa pangisdaan
 Lumalaking populasyon sa bansa
  Kahirapan sa hanay ng mga
mangingisda
Paggugubat
 Mabilis na pagkaubos ng mga likas na
yaman lalo na ng kagubatan
Likas na yaman sa gitnang silangan asya – oil/
petrolyo
Sektor ng industriya - Kailangan ng bansa na
magkaroon ng malakas na sektor ng industriya
upang makapagbukas ng mas maraming
pagkakataon na makahanap ng trabaho ang mga
mamamayan. Pangunahing layunin nito ang
maiproseso ang hilaw na material o sangkap na
material upang makabuo ng mga produktong
ginagamit ng mga tao.
Mga sekondaryang sektor:
 Pagmimina
 Pagmamanupaktura
 Konstruksiyon
 Utilities
 Electronics
Kahalagahan – Ang kaunlaran ay maaaring
maganap kung magkakaroon ng transpormasyon
ang isang lipunan mula sa pagigin rural,
agricultural, atrasado at mapamahiin tungo sa
pagiging urban, industriyal, progresibo, at
modern. Tinutukoy ng industriyalisasyon ang
pagbabagong teknolohikal na sinasabayan ng
mga pagbabagong pangkultura, panlipunan, at
pansikolohiya. Pinakatiyak na katibayan ng
industriyalisasyon ang pag ikot ng industriyal na
pagawaan. Masasabing may kaunlarang pang-
industriya kung lubos na napakilos ang lahat ng
mga pabrika at may mataas na bahagdan ng mga
taong kabilang sa lakas-paggawa.
Kahinaan
 Policy Inconsistency
 Inadequate Investment
 Macroeconomic Volatility and Political
Instability
Sektor ng Paglilingkod – Ang kaunlarang pang-
ekonomiya ay nasasalamin sa paglawak at pag
unlad ng kakayahan ng mga kasapi sa lipunan na
lumilikha ng iba’t ibang kalakal at paglilingkod
na tumutugon sa pangangailangan ng tao. Ito
ang sektor na umaalalay sa buong yugto ng
produksiyon, distribusyon, kalakalan, at
pagkonsumo ng mga produkto sa loob o labas ng
bansa. Ito ang ikatlo or tersaryang sektor
makatapos ang agrikultura at industriya.
Nakakatulong ang BPO o Business Process
Outsourcing lalo na ang mga call center
companies na nagkaloob na maraming trabaho
sa mga Pilipino.
Kumpunihin ng Sektor ng paglilingkod:
 Transportasyon, Komunikasyon at mga
Imbakan (warehouse)
 Kalakalan
 Pananalapi
 Paupahang bahay at Real estate
 Paglilingkod ng Pampribado
 Paglilingkod ng Pampubliko
Batas
CARL - RA No. 6657, otherwise known as the
Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL).
It is the redistribution of private and public
agricultural lands to help the beneficiaries
survive as small independent farmers, regardless
of the “tenurial” arrangement.
RA. NO. 6727 (Wage Rationalization Act)-  The
Act established a new mechanism for minimum
wage determination through the creation of the
National Wages and Productivity Commission
(NWPC) and the Regional Tripartite Wages and
Productivity Boards (RTWPBs) in all regions of
the country.
PHILIPPINE FISHERIES CODE OF 1998 –
Itinadhana ng pamahalaan na naglilimita at
naglalayon ng wastong paggamit sa yamang
pangisdaan ng Pilipinas.
AGENCY:
DENR (Department of Energy and Natural
Resources) - responsible for the conservation,
management, and development of the country's
environment and natural resources. It shall
ensure the proper use of these resources and the
protection of the environment within the
framework of sustainable development.
MINES AND GEOSCIENCES BUREAU - The
Mines and Geosciences Bureau (MGB) is
responsible for the administration and
disposition of mineral lands and mineral
resources and the conduct of geological, mining,
metallurgical, chemical and other researches, as
well as geological and mineral exploration
surveys.
OWWA - The Overseas Workers Welfare
Administration (OWWA) is a national
government agency vested with the special
function of developing and implementing
welfare programs and services that respond to
the needs of member-OFWs and their families.
POEA - connects to the world and in partnership
with all stakeholders, facilitates the generation
and preservation of decent jobs for Filipino
migrant workers, promotes their protection and
advocates their smooth reintegration into
Philippine society.
TESDA (Technical Education and Skills
Development Authority ) -  responsible
for formulating continuing, coordinated and
fully integrated technical education and skills
development policies, plans and programs. 
PRC (Professional Regulation Commission) -
Administers, implements, and enforce the laws
and policies with respect to the regulation and
licensing of the various professions and
occupations, including the enhancement and
maintenance of professional and occupational
standards and ethics.